Program merytoryczny Konkursu Polonistycznego dla uczniów szkół

Program merytoryczny Konkursu Polonistycznego
dla uczniów szkół podstawowych
rok szkolny 2009/2010
Celem Konkursu Polonistycznego jest pogłębianie i rozszerzanie humanistycznych
zainteresowań oraz uzdolnień uczniów, rozbudzanie twórczego myślenia, wrażliwości
estetycznej, a także rozwijanie umiejętności językowych.
Tematem przewodnim konkursu będą słowa C.K. Norwida: Przeszłość jest to dziś,
tylko cokolwiek dalej. Do każdego etapu konkursu obowiązują treści nauczania i umiejętności
wynikające z podstawy programowej kształcenia ogólnego w szkole podstawowej w klasach
IV-VI w zakresie języka polskiego oraz wymienione niżej treści i umiejętności.
Zadaniem uczestników każdego etapu konkursu będzie:
• zredagowanie dłuższej wypowiedzi pisemnej, np.: opowiadania, listu, opisu,
charakterystyki, kartki z pamiętnika, sprawozdania, streszczenia, głosu w dyskusji;
• zredagowanie krótkiej formy wypowiedzi o charakterze użytkowym, np.: ogłoszenia,
instrukcji obsługi, hasła encyklopedycznego, słownikowego, życzeń, dedykacji,
regulaminu, zaproszenia,
• dokonanie analizy i interpretacji dzieła literackiego lub innego tekstu kultury;
• rozwiązanie testu sprawdzającego umiejętność czytania ze zrozumieniem, a także
wiedzę i umiejętności literacko-językowe.
Uczniowie biorący udział w Konkursie Polonistycznym powinni spełniać następujące
wymagania:
a) zapoznać się z tekstami literackimi ujętymi w podstawie programowej dla szkoły
podstawowej, a ponadto z zestawem lektur zamieszczonym w niniejszym programie;
b) wykazać się znajomością zagadnień z zakresu teorii literatury określonych
w podstawie programowej szkoły podstawowej;
c) swobodnie, płynnie i logicznie wypowiadać się pisemnie na temat lektur i innych
tekstów kultury, własnych przeżyć, zainteresowań, zdarzeń z życia codziennego;
d) wykazać się umiejętnością wyrażania i uzasadniania własnych opinii przy
zastosowaniu odpowiedniej argumentacji;
e) tworzyć teksty poprawne kompozycyjnie, w których środki językowe zastosowane są
celowo oraz przestrzegane są zasady gramatyczne, ortograficzne i interpunkcyjne;
f) posługiwać się podstawowymi terminami związanymi z teatrem, filmem, książką,
plastyką, prasą, radiem i telewizją;
g) wykazać się wiedzą o języku i jego funkcjonowaniu;
h) dostrzegać związki literatury z innymi dziedzinami sztuki i wyrażać własne sądy
o tych związkach.
Ocenie będą podlegały również wiadomości i umiejętności opisane w standardach wymagań
będących podstawą sprawdzianu przeprowadzanego po VI klasie szkoły podstawowej,
dotyczących:
•
•
•
•
•
czytania,
pisania,
rozumowania,
korzystania z informacji,
wykorzystania wiedzy w praktyce.
Przebieg konkursu:
I etap – szkolny – czas trwania 60 minut
II etap – rejonowy – czas trwania 90 minut
III etap – wojewódzki – czas trwania 120 minut
WYKAZ LEKTUR
Uczestników konkursu obowiązuje zapoznanie się z następującymi lekturami
i tekstami kultury:
A. Etap szkolny
1. K. Makuszyński, Szatan z siódmej klasy.
2. R. Kosik, Felix Net i Nika oraz Teoretycznie Możliwa Katastrofa.
3. D. Terakowska, Władca Lewawu.
4. S. Szmaglewska, Czarne Stopy.
5. H. Sienkiewicz, W pustyni i w puszczy.
6. Z. Nienacki, Pan Samochodzik i złota rękawica.
7. M. Musierowicz, Opium w rosole lub Kalamburka.
8. Wybrane XX-wieczne utwory poetyckie, pieśni i piosenki związane z tematem
przewodnim konkursu (m.in. J. Tuwim, K. I. Gałczyński, C. Miłosz, T. Różewicz, Z.
Herbert, W. Szymborska, pieśni i piosenki czasu I i II wojny światowej, stanu
wojennego).
Inne teksty kultury związane z tematem przewodnim
Film, np.:
Pierścień księżnej Anny, reż. M. Kaniewska, 1970.
Syzyfowe prace, reż. P. Komorowski, 2000.
Akcja pod Arsenałem, reż. J. Łomnicki, 1977.
Spona, reż. W. Szarek, 1998.
Malarstwo, np.:
A. Grottger, Pożegnanie powstańca.
J. Malczewski, Zesłanie studentów.
J. Kossak, Cud nad Wisłą.
B. Etap rejonowy i wojewódzki:
1. J. I. Kraszewski, Stara baśń lub Dziecię Starego Miasta.
2. A. Mieszkowska, Matka dzieci Holokaustu. Historia Ireny Sendlerowej.
3. W. Gąsiorowski, Szwoleżerowie gwardii.
4. A. Mickiewicz, Pan Tadeusz (I i II księga).
5. M. Wańkowicz, Ziele na kraterze (fragmenty: Ziele na kraterze, Powstanie, Losy
szesnastki).
Inne teksty kultury związane z tematem przewodnim
Film, np.:
Historia żółtej ciżemki, reż. S. Chęciński, 1961.
Urodziny młodego warszawiaka, reż. E. i Cz. Petelscy, 1980.
Poznań 1956, reż. F. Bajon, 1996.
Popiełuszko. Wolność jest w nas, reż. R. Wieczyński, 2009.
Malarstwo, np.:
dzieła Jana Matejki, Artura Grottgera, Bronisława W. Linkego, Jerzego Dudy Gracza.
Fotografia, np.:
S. Kopf, Dni powstania. Kronika fotograficzna walczącej Warszawy. Warszawa 1984;
Zakazane zdjęcia, Warszawa 1998; S. Jankowiak, P. Machcewicz, A. Rogulska, Zranione
miasto. Poznań w czerwcu 1956 roku. Poznań-Warszawa 2003; fotografie rodzinne
uczestników konkursu.
Literatura pomocnicza (opracowania i strony internetowe):
1. P. Bartol–Jarosińska, S. Dubisz, J. Podracki, J. Porayski–Pomsta, E. Sekowska, Nauka
o języku dla polonistów (dostępne wydania).
2. K. Głowińska, Popularny słownik frazeologiczny, Warszawa 2001 lub S. Skorupka,
Słownik frazeologiczny języka polskiego, Warszawa 1977 i wznowienia.
3. M. Jaworski, Podręczna gramatyka języka polskiego, Warszawa 1986 i nowsze
wydania.
4. W. Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury (dostępne wydania).
5. S. Krzysztofowicz–Kozakowska, F. Stolot, Historia malarstwa polskiego, Kraków
2000.
6. Polaków dzieje malowane, Warszawa 2007.
7. A. Markowski, Nowy słownik poprawnej polszczyzny, Warszawa 2002.
8. J. Malczewski, L. Malczewska-Garsztkowiak, Szkolny słownik nauki o języku,
Warszawa 2009.
9. J. Podracki (red.), Polszczyzna płata nam figle. Poradnik językowy dla każdego,
Warszawa 1993.
10. E. Polański (red.), Nowy słownik ortograficzny PWN, Warszawa 1999 (i późniejsze
wydania).
11. M. Szymczak (red.), Słownik języka polskiego T. 1-3, Warszawa 1979 (i późniejsze
wydania).
12. Podręczniki do języka polskiego dopuszczone do użytku przez MEN.
www.filmpolski.pl
www.ipn.gov.pl (portale edukacyjne)