Geologia i geomorfologia - BIOL-CHEM UWB

GEOLOGIA I GEOMORFOLOGIA
SYLABUS
A. Informacje ogólne
Elementy sylabusu
Nazwa jednostki
prowadzącej kierunek
Nazwa kierunku studiów
Poziom kształcenia
Profil studiów
Forma studiów
Kod przedmiotu
Język przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Rok studiów /semestr
Wymagania wstępne
Liczba godzin zajęć
dydaktycznych z podziałem
na formy prowadzenia zajęć
Założenia i cele przedmiotu
Metody dydaktyczne oraz
ogólna forma zaliczenia
przedmiotu
Opis
Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Biologiczno-Chemiczny, Instytut Biologii
ochrona środowiska
studia pierwszego stopnia
ogólnoakademicki
stacjonarne
0200-OS1-1GIG; 0200-OS1-2GIG;
polski
przedmiot obowiązkowy, moduł kierunkowy
I rok / I i II semestr
Student powinien posiadać zakres wiadomości przyrodniczych na poziomie podstawowym
matury z biologii, geografii, chemii i fizyki
wykład – 15 godz.
laboratorium – 30 godz.
ćwiczenia terenowe – 16 godz.
Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z historią Ziemi, procesami geologicznymi i
geomorfologicznymi modelującymi powierzchnię Ziemi
Metody dydaktyczne: wykład, konsultacje, wykonywanie map według instrukcji podczas
konwersatoriów, pomiary terenowe i analiza wyników. Kreślenie map geomorfologicznych
Formy zaliczenia przedmiotu: zaliczenie na ocenę konwersatoriów i ćwiczeń terenowych,
egzamin
Odniesienie do kierunkowych
efektów kształcenia
Efekty kształceniai
1. Student opisuje zjawiska fizyczne, chemiczne i geologiczne zachodzące w
przyrodzie
2.Student opisuje historię Ziemi oraz charakteryzuje uwarunkowania geologiczne i
geomorfologiczne funkcjonowania przyrody
3.Student wyjaśnia zagrożenia i problemy środowiskowe w skali globalnej,
regionalnej i lokalnej
4.Student interpretuje wyniki uzyskanych analiz środowiskowych
5.Wskazuje podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii
Punkty ECTS
Bilans nakładu pracy
studentaii
Wskaźniki ilościowe
Data opracowania:
K_W01, K_U02
K_W05, K_U02, K_U07
K_W11, K_K07
K_U05, K_K07, K_K11
K_W07, K_K9, K_K10,
5
Ogólny nakład pracy studenta: 125 godz. w tym: udział w wykładach: 15 godz.;
udział w laboratoriach: 30 godz.; udział w ćwiczeniach terenowych: 16 godz.
przygotowanie się do zajęć, zaliczeń, egzaminów: 49 godz.; udział w konsultacjach,
zaliczeniach, egzaminie: 15 godz.
Nakład pracy studenta związany z zajęciamiiii:
Liczba godzin
Punkty ECTS
76
3,1
wymagającymi bezpośredniego udziału nauczyciela
110
4,4
o charakterze praktycznym
18. 05. 2012
Koordynator
przedmiotu:
dr hab. Elżbieta Jekatierynczuk-Rudczyk
SYLABUS
B. Informacje szczegółowe
Elementy składowe sylabusu
Nazwa przedmiotu
Kod przedmiotu
Nazwa kierunku
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek
Język przedmiotu
Geologia i geomorfologia
0200-OS1-1GIG
ochrona środowiska, studia pierwszego stopnia
Wydział Biologiczno-Chemiczny UwB, Instytut Biologii
polski
Rok studiów/ semestr
I rok, I semestr (zimowy)
Liczba godzin zajęć dydaktycznych oraz
forma prowadzenia zajęć
Prowadzący
Treści merytoryczne przedmiotu:
15 godz., wykład
Efekty kształcenia wraz ze sposobem ich
weryfikacji
Forma i warunki zaliczenia
przedmiotu
Wykaz literatury podstawowej
i uzupełniającej
Opis
dr hab. Elżbieta Jekatierynczuk-Rudczyk
1. Geologia jako nauka. Geomorfologia jako nauka. Budowa
wnętrza Ziemi. Budowa kontynentów i oceanów
2. Magmatyzm:plutonizm i wulkanizm. Diastrofizm
3. Deformacje skorupy ziemskiej. Metamorfizm
4. Dzieje Ziemi
5. Ruchy masowe
6. Rzeźba fluwialna
7. Rzeźba glacjalna i fluwioglacjalna
8. Rzeźba eoliczna i krasowa
9. Działalność morza i wód stojących; historia Bałtyku
10. Elementy geologii złożowej
Efekty kształcenia:
1. Student opisuje historię Ziemi oraz podstawowe procesy
egzogeniczne i endogeniczne modelujące powierzchnię Ziemi.
2. Student rozpoznaje podstawowe formy powierzchni Ziemi,
interpretuje sposób i wiek ich powstania
3. Student potrafi ocenić zagrożenia antropogeniczne powierzchni
Ziemi oraz podać metody ich ograniczenia
4. Student posługuje się terminologią fachową w celu opisu i
genezy form ukształtowania terenu
Sposoby weryfikacji:
Egzamin pisemny podsumowujący przedmiot (test zamknięty,
pytania otwarte opisowe, schematy i rysunki do uzupełnienia
opisów i objaśnień).
1. Obecność na zajęciach (dopuszcza się możliwość opuszczenia
dwóch wykładów)
2. Pozytywna ocena zaliczenia konwersatoriów
3. Pozytywna ocena egzaminu
Literatura podstawowa:
1. Galon R., 1979, Formy powierzchni Ziemi. Wyd. Szkolne i
Pedagogiczne Warszawa
2. Jaroszewski W., 1986, Słownik geologii dynamicznej. Wyd.
Geologiczne Warszawa
3. Klimaszewski M., 2003, Geomorfologia. PWN Warszawa 2003
4. Mizerski W., 2002, Geologia dynamiczna. PWN Warszawa
5. Mizerski W.,, Orłowski S., 2001, Geologia historyczna. PWN
Warszawa
6. Mizerski W., Sylwestrzak H., 2002, Słownik geologiczny.
PWN Warszawa
7. Radlicz-Rühlowa H., Wiśniewska-Żelichowska M., 1988,
Podstawy geologii. WSiP Warszawa
Literatura uzupełniająca:
1. Allen Philip A., 2000, Procesy kształtujące powierzchnię
Ziemi. PWN Warszawa
2. Dzik J., 2003, Dzieje życia na Ziemi. PWN Warszawa
3. Kotański Z., 1987, Geologiczna kartografia wgłębna. Wyd.
Geologiczne. Warszawa
4. Mizerski W., 2004, Geologia regionalna kontynentów. PWN
Warszawa
5. Stanley Steven M., 2002, Historia Ziemi. PWN Warszawa
……………………………….
podpis osoby składającej sylabus
SYLABUS
C. Informacje szczegółowe
Elementy składowe sylabusu
Nazwa przedmiotu
Geologia i geomorfologia
Kod przedmiotu
Nazwa kierunku
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek
Język przedmiotu
0200-OS1-1GIG
Ochrona Środowiska, studia pierwszego stopnia
Wydział Biologiczno-Chemiczny UwB, Instytut Biologii
polski
Rok studiów/ semestr
I rok, I semestr (zimowy)
Liczba godzin zajęć dydaktycznych oraz
forma prowadzenia zajęć
Prowadzący
30 godz., laboratoria
Treści merytoryczne przedmiotu:
Opis
mgr inż. Maciej Karpowicz
1. Elementy mapy (obraz kartograficzny, siatka kartograficzna.
skala, podziałka, znaki topograficzne, legenda). Podział map oraz
metody prezentacji kartograficznej zjawisk. Obliczanie odległości
i powierzchni rzeczywistej z map. Rysunek poziomicowy i
podstawowe formy rzeźby terenu.
2. Wykorzystanie map w badaniach przyrodniczych oraz
podstawowe zasady odczytywania informacji z map. Konstrukcja
i interpretacja wybranych profili hipsometrycznych.
Przedstawianie cech ilościowych na mapach metodą izolinii –
podstawowe zasady i metody interpolacji.
3. Geologia historyczna i powstanie Ziemi. Podział dziejów
Ziemi na jednostki geochronologiczne. Warunki
paleogeograficzne w poszczególnych erach i okresach.
4. Wybrane zagadnienia z paleontologii. Rozwój świata
roślinnego i zwierzęcego w dziejach Ziemi. Metody datowania
skał (względne i bezwzględne). Obserwacja i rozpoznawania
najważniejszych skamieniałości przewodnich: paleozoiku,
mezozoiku i kenozoiku.
5. Minerały i ich charakterystyka. Właściwości fizyczne i
krystalochemiczne (układ krystalograficzny, twardość, łupliwość,
rysa, przełam, barwa, zabarwienie, gęstość, połysk). Skala
twardości Mohsa i minerały wzorcowe. Podstawowe minerały
skał: magmowych, metamorficznych i osadowych. Klasyfikacja,
rozpoznawanie i opis głównych minerałów.
6. Skały magmowe i metamorficzne (geneza, rodzaje i główne
cechy skał). Przegląd i rozpoznawanie głównych skał
metamorficznych i magmowych oraz opisywanie ich cech
widocznych makroskopowo. Występowanie na terenie Polski skał
metamorficznych i magmowych oraz ich gospodarcze
wykorzystanie.
7. Skały osadowe oraz główne procesy uczestniczące w ich
genezie (wietrzenie, transport, sedymentacja i diageneza). Rodzaje
wietrzenia skał. Przegląd, klasyfikacja skał osadowych oraz ich
występowanie na terenie Polski. Przykłady wykorzystania skał
osadowych.
8. Wstęp do geomorfologii. Procesy endogeniczne (plutonizm,
wulkanizm, trzęsienia ziemi, ruchy izostatyczne i orogeniczne,
metamorfizm) i egzogeniczne (denudacja, wietrzenie, erozja, ruchy
masowe, sedymentacja) kształtujące powierzchnię ziemi. Opis
(morfografia), pomiar (morfometria), geneza (morfogeneza) i wiek
(morfochronologia) form powierzchni Ziemi
9. Formy rzeźby eolicznej, ich cechy i występowanie. Działalność
niszcząca, transportująca i budująca wiatru. Przebieg i
uwarunkowanie procesów eolicznych. Wyodrębnianie form
eolicznych na szczegółowych mapach topograficznych. Rodzaje,
geneza i budowa wydm. Zjawiska eoliczne i formy rzeźby terenu
na terenie Polski.
10. Rzeźba fluwialno-denudacyjna. Ruch wody płynącej oraz
Efekty kształcenia wraz ze sposobem ich
weryfikacji
Forma i warunki zaliczenia
przedmiotu
Wykaz literatury podstawowej
i uzupełniającej
procesy związane z ruchem wody płynącej (erozja, transport,
akumulacja rzeczna). Formy rzeźby związane z ruchem wody
płynącej. Główne typy dolin rzecznych i ich klasyfikacja.
Wyodrębnianie i analiza głównych elementów doliny rzecznej na
mapach topograficznych. Opisywanie genezy i morfologii
elementów dolin rzecznych na podstawie map oraz dostępnej
literatury.
11. Rzeźba glacjalna i peryglacjalna. Powstawanie, ruchy i
formy deglacjacji lodowców. Występowanie lodowców w Polsce,
Europie i na świecie. Zlodowacenia plejstoceńskie na terenie
Polski i ich zasięgi. Wyróżnianie form rzeźby fluwioglacjalnej na
podstawie analizy mapy topograficznej i geologicznej. Morfologia
i morfogeneza wyróżnionych form rzeźby fluwioglacjalnej (np.
morena czołowa i denna, ozy kemy, sandry, rynny fluwioglacjalne,
mutony, doliny i pradoliny itp.). Cechy rzeźby staroglacjalnej i
młodoglacjalnej oraz ich występowanie na terenie Polski.
12. Formy rzeźby erozyjnej oraz erozja gleb. Czynniki
wpływające na nasilenie procesów erozyjnych oraz stopień
zagrożenia gruntów ornych i leśnych procesami erozyjnymi.
Warunki powstawania wąwozów i ich stadia rozwoju. Wpływ
gospodarczej działalności człowieka na charakter i przebieg
procesów erozyjnych. Występowanie wąwozów w Polsce.
Wyodrębnianie wąwozów na szczegółowych mapach
topograficznych, oraz analiza ich genezy.
Efekty kształcenia:
1. Student opisuje historię Ziemi oraz rozpoznaje podstawowe
skały i minerały budujące skorupę ziemską.
2. Student nabiera praktycznej umiejętności pracy z mapami w
badaniach przyrodniczych, oraz identyfikuje różne formy terenu i
wiąże je z procesami geomorfologicznymi kształtującymi
powierzchnię Ziemi.
3. Student posługuje się terminologią fachową w celu opisu i
genezy form ukształtowania terenu.
4. Student korzystając z map i innych informacji źródłowych
wyjaśnia relację pomiędzy abiotycznymi i biotycznymi elementami
środowiska.
5. Student pracując w zespole wykazuje świadomość
poszanowania pracy własnej i innych.
Sposoby weryfikacji:
1. Bieżąca kontrola stanu wiedzy studentów przed zajęciami
(wejściówki).
2. Dwa przekrojowe sprawdziany pisemne w formie testu
otwartego.
3. Bieżąca ocena pracy zespołowej podczas analizy uzyskanych w
trakcie zajęć wyników.
4. Sprawdzian praktyczny z rozpoznawania skamieniałości, skał i
minerałów.
1. Obecność na zajęciach (dopuszcza się możliwość opuszczenia
dwóch zajęć z koniecznością odpracowania).
2. Pozytywna ocena pracy studenta podczas zajęć.
3. Pozytywna ocena zaliczenia laboratoriów/konwersatoriów
(pozytywna ocena dwóch sprawdzianów pisemnych i
sprawdzianu praktycznego).
Literatura podstawowa:
1. Migoń P., 2009, Geomorfologia. PWN Warszawa
2. Mizerski W. 2010, Geologia dynamiczna. PWN Warszawa
3. Mizerski W. 2009, Geologia Polski. PWN Warszawa
4. Czubla P., Mizerski W., Świerczewska-Gładysz E. 2004,
Przewodnik do ćwiczeń z geologii. PWN Warszawa
Literatura uzupełniająca:
1. Kronika Ziemi /oprac. pod kier. Mariana B. Michalika; tł. pod
kier. Bogdana Neya/.
2. Szełęg E. 2007.Atlas minerałów i skał. Pascal, Bielsko- Biała
3. Dzik J., 2003, Dzieje życia na Ziemi. PWN Warszawa
4. Klimaszewski M., 2003, Geomorfologia. PWN Warszawa
SYLABUS
D. Informacje szczegółowe
Elementy składowe sylabusu
Nazwa przedmiotu
Geologia i geomorfologia
Kod przedmiotu
Nazwa kierunku
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek
Język przedmiotu
0200-OS1-2GIG
Ochrona Środowiska, studia pierwszego stopnia
Wydział Biologiczno-Chemiczny UwB, Instytut Biologii
polski
Rok studiów/ semestr
I rok, II semestr (letni)
Liczba godzin zajęć dydaktycznych oraz
forma prowadzenia zajęć
Prowadzący
16 godz., ćwiczenia terenowe
Treści merytoryczne przedmiotu:
Efekty kształcenia wraz ze sposobem ich
weryfikacji
Opis
dr hab. Elżbieta Jekatierynczuk-Rudczyk,
mgr inż. Maciej Karpowicz
1. Analiza budowy geologicznej i genezy rzeźby terenu w obrębie
wybranych mezoregionów Niziny Północnopodlaskiej i
Południowopodlaskiej: Wysoczyzna Białostocka, Równina Bielska
(kem w Haćkach), Mielnik (kopalnia kredy, Góra Uszeście, Góra
Zamkowa), Drohiczyn (Wysoczyzna Drohiczyńska), Podlaski
Przełom Bugu (wąwozy), Dolina Górnej Narwi.
2. Podstawy paleontologii oraz warunki panujące pod koniec ery
mezozoicznej. Student poszukuje i rozpoznaje skamieniałości
(belemnity, ostrygi, jeżowce, mszywioły, serpule, gąbki, wąsonogi
i zęby rekinów). Geneza pokładów kredowych Mielnika oraz
historia wydobycia.
3. Student rozpoznaje w terenie charakterystyczne elementy doliny
rzecznej i formy polodowcowe w krajobrazie staroglacjalnym
Niziny Północnopodlaskiej.
Efekty kształcenia:
1. Student wykorzystuje w praktyce wiedzę o zjawiskach i
procesach kształtujących powierzchnię Ziemi, oraz identyfikuje w
terenie różne formy ukształtowania powierzchni.
2. Student identyfikuje w krajobrazie staroglacjalnym Niziny
Północnopodlaskiej formy ukształtowania powierzchni terenu.
3. Student posługuje się terminologią fachową w celu opisu i
genezy form rzeźby terenu.
4. Student poznaje złożoność problemów środowiskowych
wynikających z wielostronnych związków człowieka z przyrodą, a
w szczególności z użytkowaniem powierzchni (kem w Haćkach,
wąwozy Podlaskiego Przełomu Bugu).
5. Student pracując w zespole wykazuje świadomość
poszanowania pracy własnej i innych.
Sposoby weryfikacji:
1. Bieżąca ocena pracy podczas zajęć terenowych, oraz
przygotowania studentów do zajęć.
2. Prezentacja opracowanych geomorfologicznie terenów
badawczych przez każdy zespół. Ocena opracowań i zaliczenie
ćwiczeń terenowych.
Forma i warunki zaliczenia
przedmiotu
Wykaz literatury podstawowej
i uzupełniającej
1. Obecność na zajęciach
2. Pozytywna ocena pracy studenta podczas zajęć
3. Pozytywna ocena geomorfologicznego opracowania terenów
badawczych.
Literatura podstawowa:
1. Labus M., Krzeszowska E. 2006. Praktyczne podstawy geologii
ogólnej i paleontologii. Wyd. Politechniki Śląskiej
2. Banaszuk H., Banaszuk P. 2010. Zagadnienia morfogenezy
Niziny Północnopodlaskiej. Wyd. Politechniki Białostockiej
Literatura uzupełniająca:
1. Migoń P., 2009, Geomorfologia. PWN Warszawa
2. Lehmann U., Hillmer G. 1987. Bezkręgowce kopalne; tł. [z
niem.] Józef Kaźmierczak. Warszawa. Wyd. Geologiczne.
3. Terpiłowski S. 2008. Kemy jako wskaźnik deglacjacji Niziny
Podlaskiej podczas zlodowacenia warty. Wyd. UMCS
……………………………….
podpis osoby składającej sylabus
i
Opis zakładanych efektów kształcenia w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych, z uwzględnieniem form zajęć.
Uwzględnia się tylko efekty możliwe do sprawdzenia (mierzalne / weryfikowalne).
ii
Przykładowe rodzaje aktywności: udział w wykładach, ćwiczeniach, przygotowanie do zajęć, udział w konsultacjach,
realizacja zadań projektowych, pisanie eseju, przygotowanie do egzaminu. Liczba godzin nakładu pracy studenta powinna
być zgodna z przypisanymi do tego przedmiotu punktami ECTS wg przelicznika : 1 ECTS – 25÷30 h.
iii
Zajęcia wymagające bezpośredniego udziału nauczyciela są to tzw. godziny kontaktowe (również te nieujęte w rozkładzie
zajęć, np. konsultacje lub zaliczenia/egzaminy). Suma punktów ECTS obu nakładów może być większa od ogólnej liczby
punktów ECTS przypisanej temu przedmiotowi.