zeszyty - Fabryka Wiedzy
Transkrypt
zeszyty - Fabryka Wiedzy
ZESZYTY UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH 12 września 2014 r. ISSN 1734-4980 Wyjaśnienia – interpretacje – praktyka w numerze m.in.: NISKIE OBROTY FIRMY Podleganie przez pracowników delegowanych polskim ubezpieczeniom społecznym nie jest możliwe przy niskich obrotach firmy w Polsce. Zdaniem ZUS i Sądu Najwyższego warunkiem podlegania krajowym ubezpieczeniom jest uzyskiwanie przez firmę obrotów na poziomie około 25%. 2 UDZIAŁ PRACOWNIKA W WYNAJMIE MIESZKANIA Świadczenie jest zwolnione ze składek, gdy określona korzyść wynika z układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub przepisów o wynagrodzeniu. Warunkiem, który musi być spełniony, aby płatnik mógł ten przepis zastosować, jest udostępnienie pracownikowi możliwości zakupu określonych artykułów, przedmiotów lub usług. Te artykuły lub usługi mogą być wytworzone, świadczone lub zakupione przez pracodawcę na własny rachunek i we własnym imieniu. 5 SKŁADKI ZA STAŻYSTÓW Obciążenia związane z koniecznością opłacania składek na ubezpieczenia społeczne oraz fundusze pozaubezpieczeniowe (FP, FGŚP) wynoszą ponad 20% wypłacanego wynagrodzenia. Stąd też coraz częściej firmy dążą do zatrudnienia osób za które tych kosztów nie trzeba ponosić albo te koszty są niższe. 6–7 POLISA OC DLA ZARZĄDU BANKU Aby rozstrzygnąć, czy od polisy powinny być opłacane składki, trzeba ustalić, czy jej sfinansowanie powoduje powstanie przychodu. 8 E-zwolnienia zamiast druków ZUS ZLA Już wkrótce informacje o niezdolności pracownika do pracy będą przekazane do ZUS i pracodawcy drogą elektroniczną. Pozwoli na to elektroniczny system wystawiania zwolnień lekarskich, którego wprowadzenie planowane jest w 2015 roku. W początkowym okresie pacjentom będą mogły być wystawiane zarówno papierowe druki zwolnień, jak i e-zwolnienia. Trzy sposoby dokumentowania prawa do zasiłku Projekt zmian w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa zaproponowany przez ministerstwo pracy zakłada, że postępowanie o wypłatę zasiłku – w przypadku gdy jego płatnikiem jest pracodawca – będzie wszczynane na podstawie zaświadczenia lekarskiego otrzymanego na profilu informatycznym płatnika składek. Do końca 2017 roku dokumentowanie prawa do zasiłku będzie możliwe również na podstawie tradycyjnego zaświadczenia lekarskiego wystawionego w formie pisemnej bądź wydruku e-zwolnienia przekazanego płatnikowi przez ubezpieczonego. Obowiązkowy profil Zgodnie z projektem pracodawca rozliczający składki za więcej niż 5 osób będzie zobowiązany do utworzenia, za pomocą systemu teleinformatycznego udostępnionego przez ZUS, profilu płatnika składek. Pracodawca nieposiadający profilu informacyjnego będzie nadal otrzymywał kopię zwolnienia od pracownika. Pracownik będzie zobowiązany, w terminie 7 dni, uzyskać kopię zwolnienia i dostarczyć ją pracodawcy. Ważne Płatnik nieposiadający profilu informatycznego będzie zobowiązany do powiadomienia ubezpieczonego do 31 grudnia 2014 r., w formie pisemnej, o obowiązku dostarczania pracodawcy, począwszy od 1 stycznia 2015 r., wydruku z e-zwolnienia lub zaświadczenia lekarskiego w tradycyjnej formie. Ubezpieczony będzie mógł otrzymać kopię zaświadczenia (w formie wydruku) zaopatrzoną w podpis i pieczątkę lekarza. Kopia ta będzie mogła zostać sporządzana na prośbę ubezpieczonego m.in. w sytuacji, gdy płatnik składek nie posiada profilu informacyjnego, na który ZUS ma przekazywać otrzymane zwolnienie. Anna Małek specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych Bieżące i archiwalne wydania online „Zeszytów Ubezpieczeń Społecznych” znajdą Państwo na stronie www:zeszytyus.wip.pl Aktualności Niskie obroty firmy wykluczają polskie ubezpieczenia delegowanych pracowników OD REDAKCJI Przy ustaleniu, czy przedsiębiorca delegujący pracowników za granicę zwykle prowadzi działalność w Polsce, kluczowa jest wysokość obrotów. Podleganie przez pracowników delegowanych polskim ubezpieczeniom społecznym nie jest możliwe przy niskich obrotach w Polsce. SZANOWNI CZYTELNICY, aktualne przepisy umożliwiają rodzicom wybór pomiędzy powrotem do pracy a opieką nad dzieckiem. Decyzji pozostania przy dziecku sprzyjają oferowane świadczenia z ubezpieczenia społecznego, których wymiar w ostatnim czasie znacznie się zwiększył. Ponieważ zasiłek macierzyński, przez dany okres, w konkretnej wysokości w zależności od określonych warunków mogą pobierać oboje rodzice, płatnicy powinni dobrze znać reguły poprawnego ustalania prawa do tego świadczenia. Tę tematykę szczegółowo omawiamy w numerze specjalnym. Szczerze zachęcam do lektury! Krystyna Trojanowska prawnik, specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych Dodatkowo dla Czytelników: • S erwis e-mailowy Przegląd ZUS i Płace – z nowościami w ubezpieczeniach społecznych • B ezpłatne wydanie online z archiwum dostępne na www.e.zeszytyus.pl • D ostęp do serwisu www.wskazniki.pl z aktualnymi wskaźnikami i stawkami • Możliwość zadania pytania ekspertowi – odpowiedzi na łamach publikacji • B ezpłatny dodatek specjalny omawiający wybrane zagadnienia związane z rozliczaniem ubezpieczeń społecznych Zeszyty ubezpieczeń społecznych Kierownik grupy czasopism: Agnieszka Konopacka-Kuramochi Redaktor prowadząca: Krystyna Trojanowska Wydawca: Marlena Prószyńska Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski Korekta: Zespół E-mail: [email protected] Skład i łamanie: Studio Raster, N. Bogajczyk ISSN: 1734-4980 Druk: Paper&Tinta Nakład: 3700 egz. Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. 03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a Tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10 e-mail: [email protected] NIP: 526-19-92-256 Numer KRS: 0000098264 – Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł Materiały drukowane w „Zeszytach Ubezpieczeń Społecznych” wraz z innymi elementami subskrypcji chronione są prawem autorskim. Wykorzystanie tych materiałów wymaga zgody wydawcy. Zakaz ten nie dotyczy cytowania ze wskazaniem autora oraz źródła. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w „Zeszytach Ubezpieczeń Społecznych” lub w innych elementach subskrypcji informacji, wskazówek, przykładów itp. do konkretnych przypadków. ZESZYTY UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH Tak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 4 czerwca 2014 r. (sygn. akt II UK 565/13). Czego dotyczyła sprawa Firma W. była agencją pracy tymczasowej z siedzibą w W. na Dolnym Śląsku. Jej działalność polegała głównie na werbowaniu i zatrudnianiu pracowników tymczasowych pracodawcom krajowym i zagranicznym. Większość prac zlecanych pracownikom tymczasowym była wykonywana za granicą, głównie w krajach Unii. W taki też sposób był zatrudniony Bogdan Z., elektryk, wysłany przez firmę W. do pracy we Francji. Agencja starała się o uzyskanie zaświadczenia o podleganiu przez Bogdana Z. ubezpieczeniom społecznym w Polsce. W myśl art. 11 ust. 2 pkt a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego osoba wykonująca w państwie członkowskim pracę najemną lub pracę na własny rachunek podlega ustawodawstwu tego państwa członkowskiego, w którym wykonuje pracę. Wyjątek od tej zasady stanowi art. 12 ust. 1 rozporządzenia nr 883/2004. Zgodnie z nim osoba wykonująca działalność jako pracownik najemny w państwie członkowskim w imieniu pracodawcy, który normalnie tam prowadzi swą działalność, a która jest delegowana przez tego pracodawcę do innego państwa członkowskiego do wykonywania pracy w imieniu tego pracodawcy, nadal podlega ustawodawstwu pierwszego państwa członkowskiego, pod warunkiem że przewidywany czas takiej pracy nie przekracza 24 miesięcy i że osoba ta nie jest wysłana, by zastąpić inną osobę. Decyzja ZUS ZUS odmówił wydania stosownego zaświadczenia, tym samym stwierdzając, że pracownik powinien podlegać ubezpieczeniom społecznym we Francji. Wątpliwości nie było co do samego faktu delegowania pracownika. ZUS zakwestionował natomiast „normalne prowadzenie działalności” przez agencję w Polsce. Wprawdzie miała ona siedzibę i zatrudniała osoby w Polsce, ale pod uwagę brany jest też obrót uzyskany w danym kraju. ZUS uznał – zgodnie ze wskazaniami „Praktycznego przewodnika dotyczącego oddelegowania pracowników w państwach 12 WRZEŚNIA 2014 r. | 2 członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii” – że, aby mówić o prowadzeniu normalnej działalności w danym kraju, firma musi uzyskać obroty w tym kraju na poziomie około 25%. Tymczasem agencja uzyskała w Polsce – jak ustalił ZUS – jedynie niespełna 12% obrotów. ZUS przyjął więc, że większość działalności było faktycznie wykonywane w innych krajach UE i odmówił uznania ubezpieczenia społecznego pracownika w Polsce. Orzeczenia sądów Sąd I instancji, do którego odwołała się agencja, oddalił to odwołanie. Wyrok ten uchylił jednak sąd II instancji, który zmienił decyzję ZUS i nakazał wydanie stosownego zaświadczenia. Sąd uznał, że obrót nie ma tu decydującego znaczenia, ponieważ jego wielkość się wahała. Wcześniej obroty uzyskane w Polsce wynosiły ok. 30%, później natomiast spadły. Uznał argumentację firmy, że prowadzi ona także działalność w zakresie pośrednictwa i wynajmu pracowników także w Polsce. ZUS od tego orzeczenia złożył skargę kasacyjną, która z kolei została uwzględniona przez Sąd Najwyższy. Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego SN wyrokiem z 4 czerwca 2014 r. (sygn. II UK 565/13) uchylił orzeczenie apelacyjne i nakazał ponowne rozpoznanie sprawy. W uzasadnieniu wskazał, że Europejski Trybunał Sprawiedliwości już w wyroku z 10 lutego 2000 r. (sygn. C-202/97) uznał za konieczne, aby przedsiębiorca delegujący pracowników wykonywał zwykle swoją działalność w kraju macierzystym. Tylko pod tymi warunkami pracownik delegowany mógłby podlegać ustawodawstwu kraju macierzystego (a nie kraju wykonywania pracy). Ważne Zdaniem SN obrót uzyskany w kraju jest pierwszym i jednak zasadniczym kryterium, które ma zweryfikować podleganie polskim ubezpieczeniom społecznym. SN wskazał, że – biorąc pod uwagę okres 2010–2012 (pracownik był delegowany do Francji w marcu 2012 roku) – zauważalny Aktualności był wyraźny spadek obrotów uzyskanych w Polsce przez firmę, z 31% w 2010 roku do zaledwie 12% w 2012 roku. Uwzględniając nawet standardy wyznaczone przez instytucje unijne, 12% to znacznie mniej niż 25% obrotów krajowych. Jest to zbyt duża dysproporcja między obrotami krajowymi i zagranicznymi, której nie można tłumaczyć dekoniunkturą. Trudno więc uznać, że zasadnicza działalność była prowadzona w Polsce. Pracodawca w swojej działalności w kraju nie powinien się ograniczać tylko do werbowania i zatrudniania pracowników oraz administrowania firmą. Decyzja ZUS nie była w tym wypadku uznaniowa. Zakład powinien się bowiem stosować do przyjętych i ustalonych reguł – uznał Sąd Najwyższy. Wnioski z orzeczenia Wprawdzie w omawianym wyroku SN nie przyznał regułom zawartym w „Praktycznym przewodniku dotyczącym oddelegowania pracowników w państwach członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii” znaczenia istotnego dla wykładni prawa, ale uznał, że ZUS, wydając decyzje, ma prawo kierować się wzorcami w nim zawartymi. Wysokość obrotów uzyskanych przez firmę delegującą pracowników za granicę w Polsce jest najważniejszym elementem decydującym o tym, czy działalność w zasadniczym zakresie jest prowadzona w kraju czy nie. Można uznać, że uzyskanie niższych niż określane w przewodniku (stanowiącym rodzaj kodeksu dobrych praktyk publicznych instytucji ubezpieczeń społecznych UE) wskaźników obrotów krajowych (poniżej 25%) może już wskazywać, że jednak działalność nie jest prowadzona w kraju. Na pewno znacząca różnica w obrotach w kraju i za granicą (tak jak w opisywanym przypadku, gdzie prawie 90% obrotów przypadało na zagranicę) spowoduje uznanie, że pracownicy delegowani będą musieli być ubezpieczani na zasadach ogólnych określonych w art. 11 rozporządzenia nr 883/2004, czyli w kraju zatrudnienia. To może znacząco utrudnić wykonywanie działalności, gdyż wiąże się z koniecznością wykonania wszystkich czynności pracodawcy i płatnika już nie w ZUS, ale w odpowiednich instytucjach ubezpieczeniowych w kraju delegowania. PODSTAWA PRAWNA: art. 11 ust. 2 pkt a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Michał Culepa specjalista w zakresie prawa pracy Za niektórych zatrudnionych nie opłaca się składek na Fundusz Pracy Zwolnienie z opłacania składek na FP za osoby zatrudnione, które nie ukończyły 30. roku życia i ukończyły 50 lat, przysługuje pracodawcy lub innej jednostce organizacyjnej tylko wówczas, gdy spełnione są określone przepisami warunki. Bez składek za zatrudnionych 50-latków Składek na Fundusz Pracy nie opłaca się za osoby zatrudnione, które skończyły 50 lat i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem pozostawały w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy. Zwolnienie to przysługuje jedynie przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę. Z tego prawa może skorzystać zatrudniający tylko wówczas, gdy będą łącznie spełnione następujące warunki: yy osoba zatrudniona jest pracownikiem w rozumieniu Kodeksu pracy, yy nawiązanie stosunku pracy nastąpiło nie wcześniej niż 1 lipca 2009 r. (przepis art. 104b ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wszedł w życie 1 lipca 2009 r.), najpóźniej w dniu nawiązania stosunku pracy pracownik ukończył 50 lat, yy zatrudniony pracownik był zarejestrowany w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny co najmniej przez 30 dni, licząc wstecz od dnia poprzedzającego dzień nawiązania stosunku pracy. Przy niedopłacie składek konieczna korekta Jeżeli zatrudniana osoba w dniu nawiązania stosunku pracy nie miała ukończonych 50 lat, pracodawcy nie przysługuje zwolnienie z obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy za tę osobę. Jeśli jednak błędnie nie odprowadzał za zatrudnionego składek ZADAJ PYTANIE REDAKCJI: [email protected] na ten fundusz, musi przygotować korektę już złożonych deklaracji rozliczeniowych ZUS DRA, w których wykazuje się prawidłowe kwoty składek na FP. Zaległe składki powinny być opłacone wraz z odsetkami za zwłokę, chyba że ich kwota nie przekracza 6,60 zł. Zwolnienie ze składek za skierowanych przed 30. rokiem życia Przypominamy, iż 27 maja 2014 r. wszedł życie art. 104c ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, który przewiduje, że pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne nie opłacają składek na Fundusz Pracy przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę, za skierowanych zatrudnionych bezrobotnych, którzy nie ukończyli 30. roku życia. Przepis ten można jednak zastosować tylko do bezrobotnych, którzy zostali skierowani do pracy po 26 maja 2014 r. Nadpłata składek to też konieczność dokonania korekty Zgodnie z art. 104b ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia składki na Fundusz Pracy opłaca się tylko za osoby, które nie osiągnęły wieku wynoszącego co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn. Zwolnienie to (na podstawie art. 104b ust. 2 ustawy) nie jest ograniczone w czasie. W przypadku gdy pracodawca, mimo braku obowiązku opłacania składek na FP za danego pracownika, opłacił je i wykazał w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA, powinien dokonać korekty tej deklaracji. W deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA wykazuje się bowiem tylko należne składki na Fundusz Pracy. Jeżeli płatnik składek we własnym zakresie bądź ZUS stwierdzą, że w deklaracji rozliczeniowej wykazano nienależne składki na FP, konieczna jest jej korekta. PODSTAWA PRAWNA: art. 104b, art. 104c i art. 107 ust. 4 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 674 ze zm.), art. 23 ust. 1 i 1a, art. 32, art. 46 ust. 4 pkt 6 lit. b oraz art. 47 ust. 3 i 3a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.). Piotr Kostrzewa specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych Czytelniku, zaproponuj własny temat! Wyślij propozycję e-mailem na adres: [email protected] 3 | 12 WRZEŚNIA 2014 r. ZESZYTY UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH