w ogrodzie i na łące - Zdrowie w Prezencie

Transkrypt

magazyn o zdro
zdro
rowiu
wiu i medycynie
medycynie
PLĄSAWICA
GLUTEN FREE
- O CO CHODZI
Z TYm GlUTeNem?
MYKOBAKTOERIOZY
PURPURA
- SkaZa
krWOTOCZNa
TEMA T
ROŚLINY TRUJĄCE
05/2016
Nagroda główna
1000zł
w bonach Sodexo
W OGRODZIE
I NA ŁĄCE
KONKURS SMS
DO WYGRANIA
ATRAKCYJNE
NAGRODY
r
e
k
l
a
m
a
r
e
k
l
a
m
a
Mige/006/06-2015
MIGEA
MIGEA
Nowe rozwiązanie
naSkmigrenę
uteczne
rozw
i¹zanie
- bez
recepty!
na migrenê!
Wskazania: Ostry napad migreny.
Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na składniki leku; reakcje nadwrażliwości w wywiadzie związane ze stosowaniem
kwasu acetylosalicylowego lub innych NLPZ (np. napad astmy, ostry nieżyt nosa, obrzęk naczynioruchowy, pokrzywka); ciężka niewydolność serca, wątroby lub nerek; III trymestr ciąży; krwawienie (np. z przewodu pokarmowego, naczyń mózgowych
lub inne czynne); choroba wrzodowa/krwotok z przewodu pokarmowego (≥ 2 epizody) czynne lub w wywiadzie; krwawienie z
p. pokarmowego lub perforacja wrzodu w wywiadzie, związane z leczeniem NLPZ lub zaburzenia krzepnięcia.
Skład: 1 tabletka zawiera 200 mg kwasu tolfenamowego.
Podmiot odpowiedzialny: Sandoz GmbH, Biochemiestrasse 10, A-6250 Kundl, Austria.
Informacja o produkcie: Sandoz Polska Sp. z o.o., ul. Domaniewska 50 C, 02-672 Warszawa
ACC
® Optima
mini
ORTANOL
Szybki sposób
Nowoczesny sposób
na kaszel!
Wskazania: Leczenie objawów reﬂuksu
żołądkowo-przełykowego (np. zgagi i zarzucania kwaśnej
treści żołądkowej) u dorosłych.
na zgagę!
Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na omeprazol, podstawione benzoimidazole
lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Omeprazolu nie należy stosować jednocześnie z nelﬁnawirem.
Skład: 1 kapsułka zawiera 20 mg omeprazolu. Lek zawiera 177 mg laktozy.
Podmiot odpowiedzialny: Sandoz GmbH, Biochemiestrasse 10, A-6250 Kundl, Austria.
Informacja o produkcie: Sandoz Polska Sp. z o.o., ul. Domaniewska 50 C, 02-672 Warszawa
Sygnatura: ORTM/001/02-2015
Przed użyciem zapoznaj się z treścią ulotki dołączonej do opakowania bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu
ACC OTC/019/07-2015
Sygnatura: MIGE/017/09-2015
Przed użyciem zapoznaj się z treścią ulotki dołączonej do opakowania bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu
r
e
k
l
a
m
a
CetAlergin Ten
10 mg, tabletki powlekane
Skład ilościowy i jakościowy: 1 tabletka powlekana zawiera 10
mg cetyryzyny dichlorowodorku (Cetirizini dihydrochloridum)
oraz jako substancję pomocniczą 66,4 mg laktozy jednowodnej oraz inne substancje pomocnicze.
Postać farmaceutyczna: Tabletka powlekana.
Wskazania do stosowania: CetAlergin Ten jest wskazany u osób
dorosłych i dzieci w wieku 6 lat i starszych w łagodzeniu
objawów dotyczących nosa i oczu, związanych z sezonowym
i przewlekłym alergicznym zapaleniem błony śluzowej nosa;
w łagodzeniu objawów przewlekłej idiopatycznej pokrzywki.
Przeciwwskazania: nadwrażliwość na cetyryzynę lub na którąkolwiek substancję pomocniczą, hydroksyzynę lub pochodne
piperazyny; u pacjentów z ciężką niewydolnością nerek (klirens
kreatyniny mniejszy niż 10 ml/min); produkt leczniczy zawiera
laktozę, dlatego nie powinien być stosowany u pacjentów z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem
laktazy (typu Lapp) lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy.
• Szybko i na długo łagodzi objawy alergii
• Już po godzinie działa na najczęstsze objawy alergii
• Działa nawet przez 24 godziny
Podmiot odpowiedzialny: PharmaSwiss Česká republika s.r.o.,
Jankovcova 1569/2c, 170 00 Praga 7, Republika Czeska
Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych
i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż
każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.
{ Co w magazynie?}
5/2016
/2015
OD reDakCJI ....................................................................................... 6
GraSICa - CO TO JeST I JakĄ rOlĘ PeŁNI? ....................................... 9
rOŚlINY TrUJĄCe W OGrODZIe I Na ŁĄCe ....................................... 13
mYkOBakTOerIOZY ........................................................................... 28
PUrPUra - SkaZa krWOTOCZNa .................................................... 32
GlUTeN Free - O CO CHODZI Z TYm GlUTeNem? ............................ 36
PlĄSaWICa ........................................................................................ 42
maJ
mYJĄCa PaSTa - PeelING .................................................................. 47
meNU reSTaUraCJI ZDrOWIe ........................................................... 51
m a G a Z Y N
WYDAWCA WeGaFarm sp. z o.o.
REDAKCJA Wojska Polskiego 4, 72-315 resko, tel +48 91 395 14 80, [email protected]
REKLAMA marcin Sochan, [email protected], tel. +48 797 721 466,
BIURO OBSŁUGI KLIENTA tel. +48 91 395 14 80, [email protected],
KONSULTACJA MEDYCZNA lek. med. Beata Szczepankowska,
REDAKTOR NACZELNY Zbigniew Szczepankowski, [email protected],
REDAKCJA Barbaras, rafał Wiśniewski, marcin Sochan, marek Nowak, michał Nowak, mgr farm. aleksandra Drozd.
OPRACOWANIE GRAFICZNE Wydawnictwo leszczyńscy s.c., www.leszczynscy.pl,
PARTNERZY www.artelis.pl
redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych oraz zastrzega sobie prawo redakcyjnego opracowania tekstów przyjętych do druku.
Wszystkie prawa zastrzeżone ©
zdrowiewprezencie.pl | maJ 2016
5
Drodzy Czytelnicy!
W końcu nadszedł maj – w moim mniemaniu najbardziej oczekiwany miesiąc w całym roku. Za oknami pełnia wiosny. Rośliny
prześcigają się, aby zainteresować świat
swoimi walorami. Ogromne wrażenie sprawiają przede wszystkim pięknie kwitnące
krzewy, szczególnie różaneczniki (rododendrony) oraz azalie. Wśród drzew imponująco wyglądają magnolie, co najwyżej
z zastrzeżeniem, że zbyt krótko kwitną. Już
nigdy później zieleń nie jest tak intensywna
i soczysta. Projektowanie i pielęgnacja ogrodów od czasów starożytnych towarzyszy
ludziom, szczególnie wysoko sytuowanym
w społecznej drabince. Obecnie tworzenie
własnych ogrodów to pasja wielu ludzi,
staje się to coraz bardziej powszechnym
hobby czy wręcz prawdziwą pasją. Niewiele
osób zdaje sobie sprawę, że ich ulubione
rośliny mogą być trujące. Z reguły bowiem
rosną w danym miejscu od lat i nie stwarzają żadnego zagrożenia. Problem może
nastąpić, jeżeli w ogrodzie bawią się małe
dzieci i przez nieuwagę opiekunów „zainteresują się” nimi. Rośliny, które zawierają
szkodliwe dla organizmu człowieka związki,
obejmują setki, a nawet tysiące gatunków.
Nie znaczy to jednak, że należy pozbywać
się każdej rośliny, która została uznana za
trującą. W taki sposób w ogrodzie pozostałoby niewiele zieleni, nawet popularne
konwalie, narcyzy czy tulipany musiałyby
być usunięte. W większości przypadków
rośliny trujące nie stwarzają żadnego zagrożenia, bowiem ich wygląd nie powoduje
chęci spożywania poszczególnych organów.
Część z nich ma trujące korzenie lub kłącza, a wątpliwe jest, aby dziecko próbowało
wyrywać lub odkopywać rośliny właśnie
w celu spożycia, aczkolwiek znany mi jest
przypadek walki toksykologów o zdrowie
bliźniąt, które za plecami mamy zjadły bulwy
sadzonych przez nią kwiatów i trafiły na
bardzo intensywną detoksykację. Lekarzom
udało się maluchom przywrócić zdrowie,
6
MAJ 2016 | zdrowiewprezencie.pl
a rodzicom z pewnością pozostała nauka
o właściwościach toksycznych ogrodowych
kwiatów. Dlatego najlepiej jest zachować
zdrowy rozsądek. Warto zrezygnować z sadzenia roślin silnie toksycznych oraz tych
wytwarzających trujące owoce, które mogą
stać się obiektami zainteresowania dzieci.
W przypadku zatrucia nie należy stosować
domowych sposobów, lecz natychmiast
trzeba skonsultować się z lekarzem. Warto
przy tym zabrać fragment rośliny, która
stała się przyczyną zatrucia!
Szanowni Państwo! Na łamach bieżącego
numeru miesięcznika „Zdrowie w prezencie”
znajdziecie Państwo wykaz popularnych roślin ogrodowych o potwierdzonych właściwościach trujących. Zachęcam, szczególnie
tych z Państwa, którzy aktywnie spędzają
czas w swoich ogrodach, aby poszerzyć
swoją wiedzę także o te cechy ulubionych
roślin, które człowiekowi potencjalnie mogą
zagrozić.
Życzę Państwu pięknego, wiosennego
maja, tym bardziej, że ilość dni wolnych od
pracy będzie zachęcać do spędzania czasu
w ogrodach czy lasach, do korzystania ze
świeżego powietrza, a w chwilach odpoczynku polecam lekturę artykułów, które
dla Państwa przygotowaliśmy.
Zbigniew Szczepankowski
REDAKTOR NACZELNY
r
e
k
l
a
m
a
r
e
k
l
a
m
a
Grasica
- co to jest
i jaką rolę pełni?
Grasica to narząd, z którego niewiele osób
zdaje sobie w ogóle sprawę. A to dlatego, że
u większości dorosłych jest ona narządem
znajdującym się w fazie skrajnego zaniku,
ważącym zaledwie kilka lub kilkanaście gramów. Jeśli jednak nie zaniknie albo zacznie się
rozrastać, może wiązać się z wystąpieniem
miastenii – przewlekłej, potencjalnie śmiertelnej choroby.
Grasica (łac. thymus) to narząd limfatyczny umiejscowiony w klatce piersiowej, tuż za mostkiem. Jej nazwa
wywodzi się od greckiego słowa θυµ?ς
(thumos), co znaczy „dusza”, i przez
wieki właśnie tam lokalizowano
duszę. Dopiero prace profesora Jacques’a Millera z lat 60. XX
wieku pozwoliły na zrozumienie
pierwszorzędnej funkcji grasicy
w rozwoju i dojrzewaniu ludzkiego układu immunologicznego. To
właśnie tam dojrzewają limfocyty
T, czyli białe krwinki odpowiedzialne za naszą odporność.
Już Galen w II wieku naszej
ery zauważył, że w miarę
rozwoju człowieka grasica
zanika. I faktycznie, grasica
rośnie od urodzenia do 2-3
roku życia, kiedy to osiąga
największą masę (30-40
gramów), a następnie, pod
wpływem hormonów płciowych pojawiających się
w krwiobiegu w okresie
dojrzewania, ulega stopniowemu zanikowi.
Jaką funkcję pełni grasica?
Grasica odpowiada za prawidłowe kształtowanie się układu odpornościowego poprzez kontrolę rozwoju obwodowych tkanek
limfatycznych (węzły chłonne,
śledziona). Ponadto w grasicy
dojrzewają limfocyty T. Gruczoł
odpowiada za eliminację autoreaktywnych limfocytów, czyli
tych, które mogłyby zaatakować
komórki i tkanki organizmu i pozostawienie tych, które potrafią
prawidłowo rozpoznać obce tkanki (zjawisko tzw. tolerancji centralnej). Te ostatnie, już dojrzałe,
wysyłane są do obwodowych tkanek limfatycznych i zasiedlają je.
Konsekwencje zaburzenia
pracy grasicy
Grasica jest narządem podatnym
na działanie antybiotyków, stresu,
nadmiaru estrogenów w antykoncepcji czy steroidów. Źle reaguje
także na nadużywanie alkoholu,
palenie papierosów czy zażywanie narkotyków, co może doprowadzić do patologicznych zmian
grasicy, np. jej przerostu (także
o charakterze nowotworowym).
Przerost grasicy, ze wzmożeniem
jej czynności, zwykle jest przyczyną miastenii, jednak może pojawić
się także w przebiegu innych chorób, takich jak:
- toczeń układowy
- nadczynność tarczycy
- niedokrwistość aplastyczna.
9
r
e
k
l
a
m
a
DIP RILIF
(Ibuprofenum, Mentholum)
Skład, postać i dawka substancji czynnej: Żel, 1 gram żelu zawiera 50 mg ibuprofenu
i 30 mg mentolu. Wskazania: Miejscowe leczenie przeciwbólowe i przeciwzapalne. Bóle reumatyczne, w tym bóle stawów spowodowane zmianami zapalnymi i
zwyrodnieniowymi, bóle pleców, lumbago (postrzał), bóle mięśniowe, bóle w tkance
włóknistej, ścięgnach i więzadłach. Ból i obrzęk wskutek uszkodzeń powysiłkowych,
urazów stawów z naderwaniem więzadeł (skręcenia stawów), kontuzji sportowych.
Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na ibuprofen, mentol, kwas acetylosalicylowy
lub inne niesteroidowe leki przeciwzapalne lub którykolwiek ze składników produktu
leczniczego. U osób z astmą, u których występowały w przeszłości napady duszności,
wysypka, nieżyt nosa lub inne objawy alergiczne po zastosowaniu kwasu acetylosalicylowego lub innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
Podmiot odpowiedzialny: The Mentholatum Company Limited. Lek wydawany bez
recepty. Dodatkowych informacji o leku udziela: EGIS Polska Sp. z o.o., ul. 17 Stycznia
45D, 02-146 Warszawa, tel. +48 22 41 79 200, faks +48 22 41 79 292.www.egis.pl
r
e
k
l
a
m
a
numer 1 na świecie!
*
*
Centrum to najlepiej sprzedająca się multiwitamina na świecie wg danych IMS Health
90
no
no
w
w
90 tabletek
tabletek
90 tabletek
Kobiety i mężczyźni
mają odmienne
zapotrzebowanie na
składniki odżywcze
oś
oś
ć
ć
Centrum ona
Centrum on
- SkoMponowane SpeCjalnIe dla nIej
Suplement diety z witaminami i minerałami dla kobiet
- SkoMponowane SpeCjalnIe
e dla nIego
n ego
Suplement diety z witaminami i minerałami dla mężczyzn
Centrum ona zostało specjalnie opracowane, aby wspierać
liczne korzyści zdrowotne i odżywcze potrzeby kobiet.
Centrum on zostało specjalnie opracowane, aby wspierać
liczne korzyści zdrowotne i odżywcze potrzeby mężczyzn.
Producent: pfizer Corporation austria gmbH Consumer Healthcare Floridsdorfer Hauptstraße 1 1210 wieden, austria
Dystrybutor: pfizer Trading polska Sp. z o.o., ul. postepu 17B, 02-676 warszawa
r
e
k
l
a
m
a
ROŚLINY TRUJĄCE
W OGRODZIE
I NA ŁĄCE
13
Dla wielu ludzi ogród stanowi
przestrzeń, której poświęcają
bardzo wiele swojej codziennej troski, wkładają w nią dużo
pracy, nie szczędząc przy tym
wydatków, aby stworzyć swój
wymarzony, własny raj. Zachwycając się kolorem kwitnących rabat kwiatowych,
równo przyciętych żywopłotów czy okazałością rozwiniętych krzewów, nie zawsze
zdajemy sobie sprawę z tego,
że mogą one zawierać wiele
bardzo niebezpiecznych substancji. Są to konkretne, często bardzo dobrze poznane
związki chemiczne o właściwościach toksycznych, mutagennych czy rakotwórczych.
Zdarzają się również składniki
roślin tak silnie oddziałujące
na funkcjonowanie organizmu
człowieka, że nawet niewielkie stężenie pojawiające się
w organizmie powoduje zgon.
Na przestrzeni wieków ludzie
nauki, ale także różnej maści
znachorzy, zielarze sięgali po
otaczające ich rośliny, aby
móc leczyć choroby nękające ludzi.
Pojęcie trucizna czy roślina trująca nie
jest do końca precyzyjne, w rzeczywistości efekt, jaki dana substancja wywiera
na przebieg procesów życiowych, zależy
od przyjętej dawki. Dlatego postępując
14
maJ 2016 | zdrowiewprezencie.pl
bardzo rozważnie, a jednocześnie bazując na zdobytej wiedzy i doświadczeniu
możemy, nawet bardzo niebezpieczne
rośliny, wykorzystywać jako cenne leki,
oryginalne przyprawy czy zjadać ostrożnie
te części, które trujących właściwości nie
posiadają. Substancje toksyczne występujące w roślinach podzielono na sześć
klas pod względem właściwości trujących.
Najbardziej niebezpieczne zostały zaliczone
do klasy I i II, dla których doświadczalnie
wyznaczono wartość dawki LD50 (wartość dawki, po której umiera 50% populacji badanych zwierząt laboratoryjnych).
Oprócz tych najbardziej niebezpiecznych
zatruć, niosących śmierć, notowane są
zatrucia odwracalne, bez uszkodzeń narządów wewnętrznych, gdy dostająca się
do organizmu substancja zostaje szybko
wydalona. Substancje trujące mogą wnikać
r
e
k
l
a
m
a
Piękne i zdrowe stopy
to podstawa.
Zacznij dbać o swoje
stopy z Scholl!
Preparat na grzybicę
paznokci
+
Dezodorant do stóp
3w1
Spray do usuwania
kurzajek i brodawek
+
Krem na pękające
pięty K+
r
zdrowiem
e
k
l
a
m
a
Zabłyśnij
zdrowiem
PEŁEN BLASK
URODY
Produkt dostępny w dobrych aptekach i na:
www.wegafarm.pl
wspomaga leczenie
Produkt dostępny w dobrych aptekach
i na: nadwagi
www.wegafarm.pl
kontroluje wagę ciała
zmniejsza przyswajanie cholesterolu
calominal
calo
Zawarty w wyrobie chitozan posiada zdolność do wiązania dużych ilości lipidów
lipidów. Nie
ulega on strawieniu i razem ze związanymi tłuszczami zostaje wydalony z organizmu.
Dzięki swoim właściwościom wyrób medyczny Calominal zmniejsza ilość tłuszczów
wchłanianych z pożywienia, a tym samym ilość dostarczanych do organizmu kalorii.
Dodatkowo wyrób ogranicza również ilość przyswajanego z pożywienia cholesterolu. Poprzez swoje działanie Calominal wspomaga redukcję i kontrolę masy ciała.
Postać farmaceuryczna: tabletki
www.calominal.pl
do organizmu trzema drogami: przez skórę,
przez układ oddechowy oraz przez układ
pokarmowy. Przez skórę najłatwiej wnikają
substancje toksyczne w stanie gazowym,
najtrudniej – trucizny w postaci ciał stałych.
Szybkie oczyszczenie skóry z toksyn znacznie
osłabia ich działanie. Do roślin wywołujących
zmiany uczuleniowe należą gatunki zawierające substancje uwrażliwiające skórę na
promieniowanie – generujące fotodermatozy,
np. ruta zwyczajna (Ruta graveolens), dyptam
jesionolistny (Dictamnus albus) czy barszcz
Sosnowskiego (Heracelum sosnovskii). Substancje trujące wchłaniane przez układ oddechowy mogą niszczyć tkanki tego układu
lub powodować zatruwanie całego organizmu po wniknięciu do układu krwionośnego.
Jako przykład może służyć oddziaływanie
dymu z roślin narkotycznych czy też dymu
pochodzącego z papierosów. Wnikanie substancji pochodzenia roślinnego do przewodu
pokarmowego człowieka może się odbywać
w sposób bezpośredni, czyli spożycie trującej
części rośliny lub pośredni – po spożyciu produktów zwierzęcych, w których odkładają się
trucizny (mleko, mięso, jaja, miód). Roślinne
substancje toksyczne mogą wywoływać porażenie różnych układów: oddechowego, nerwowego, krążenia i ruchowo-mięśniowego.
Mogą też powodować uszkodzenia układu
pokarmowego i krwiotwórczego, a niektóre
wykazują działanie alergogenne.
W historii ziołolecznictwa częste były przypadki zatruć na skutek pomylenia roślin leczniczych z trującymi. Obecnie częściej mylone
są rośliny jadalne z trującymi. Nierzadko
dochodzi do przypadkowego spożycia przez
dzieci części roślin przyciągających uwagę
barwą i kształtem. Dlatego bardzo ważna jest
wiedza o niebezpiecznych gatunkach roślin,
które stanowią ozdobę parków i ogrodów,
oraz o ich właściwościach toksycznych. Wykorzystanie tej wiedzy jest niezwykle istotne
również przy projektowaniu ogrodów oraz
placów zabaw dla dzieci.
Oto przegląd roślin trujących,
które możemy spotkać w ogrodach, parkach bądź w lasach:
fot. Grzegorz Pietrzak / CC BY
h t t ps: / / co m m o n s. w i k i m e d i a . o r g / w i k i /
File:Adonis_vernalis_Przeslin.jpg
Adonis vernalis L. – miłek wiosenny Rodzina: Ranunculaceae –
jaskrowate.
Występuje dziko w środkowej i południowo-wschodniej części Europy. Roślina ma 10–30
cm wysokości. Wytwarza liście wielokrotnie
podzielone na równowąskie odcinki. Kwiaty
o żółtych płatkach (10–20) mają średnicę
osiągającą 3–5 cm. Cała roślina jest silnie trująca. Objawami zatrucia są biegunki,
mdłości, wymioty, oszołomienie, paraliż,
skurcze, spadek temperatury ciała i zaburzenia widzenia. Przy większych dawkach
następuje śmierć na skutek zatrzymania
akcji serca. Zatrucia zdarzały się w wyniku
pomylenia liści miłka z liśćmi kopru ogrodowego lub po spożyciu atrakcyjnych kwiatów
tej rośliny przez dzieci.
17
fot. Wattewyl / CC BY
h t t p s : / / co m m o n s. w i k i m e d i a . o r g / w i k i /
File:Aconitum_napellus.jpg
fot. Alina Zienowicz / CC BY
https://commons.wikimedia.org/wiki/
File:Zawilec_(Anemone)_1.JPG
Aconitum napellus L. – tojad mocny
Rodzina: Ranunculaceae – jaskrowate.
W stanie dzikim występuje w całej Europie, w Polsce najczęściej w górach. Roślina
dorasta do 120 cm wysokości. Liście są
dłoniastosieczne. Ciemnoniebieskie kwiaty
o symetrii grzbiecistej zebrane są w szczytowe, gęste grona. Cała roślina odznacza
się dużą toksycznością, a szczególnie toksyczne są korzenie i nasiona. Bardzo silną
toksyną jest akonityna, która początkowo
działa pobudzająco, a następnie paraliżuje
nerwy czuciowe i ruchowe. Stwierdzono,
że spożyte fragmenty roślin o masie 2–5
mg mogą spowodować paraliż oddechowy,
ustanie akcji serca oraz śmierć. Akonityna
może też przenikać przez skórę. W średniowieczu tojad nazywano morderczą rośliną,
używano jej do zatruwania strzał i mieczy.
18
Anemone nemorosa L. – zawilec
gajowy Rodzina: Ranunculaceae –
jaskrowate.
Występuje w Europie i Turcji. Roślina osiąga
do 30 cm wysokości. Wytwarza poziome
walcowate kłącza. Liście są trzykrotnie dłoniastosieczne. Białe kwiaty mają średnicę
2–4 cm. Rośliny te tworzą w lasach liściastych zwarte kobierce. Wszystkie części
rośliny są trujące. Jej sok może powodować
podrażnienia skóry. Po spożyciu występują
mdłości, biegunka i skłonność do krwawień,
a także pobudzenie i porażenie ośrodkowego
układu nerwowego. Zanotowano przypadek
śmierci dorosłego człowieka po spożyciu
30 świeżych roślin.
Pulsatilla vulgaris Mill. – sasanka
zwyczajna Rodzina: Ranunculaceae
– jaskrowate.
Na stanowiskach naturalnych rośnie w Europie. Jest rośliną dorastającą do 40 cm
wysokości. Liście są wielokrotnie wcinane, białosrebrzyście owłosione. Kwiaty są
purpurowofioletowe lub białe. Właściwości
trujące ma cała roślina. Jako objawy zatrucia opisywane są mdłości, pobudzenie,
odurzenie i paraliż ośrodkowego układu
nerwowego.
Digitalis purpurwea L. – naparstnica purpurowa Rodzina: Plantaginaceae – babkowate.
Nymphaea alba L. – grzybienie białe
Rodzina: Nymphaeaceae – grzybieniowate.
Jest to roślina wodna o pływających, sercowatych liściach. Kwiaty są talerzykowate,
o średnicy 10–20 cm, barwy białej, różowej
lub czerwonej. Wszystkie organy rośliny są
trujące. Do objawów zatrucia należą stan
pobudzenia i paraliż układu oddechowego.
Rośliny wyrastają do wysokości 1,3 m. Liście są szarozielone, jajowato-lancetowate.
Purpurowoczerwone kwiaty o wydłużonych,
rurkowatych koronach zebrane są w kwiatostany skierowane w jedną stronę. Wewnątrz
kwiatu występują liczne, skontrastowane
z barwą okwiatu plamki. Silnie toksyczne
właściwości wykazuje cała roślina. Po jej
spożyciu występują mdłości, wymioty, kolki
żołądkowo-jelitowe, zaburzenia widzenia,
paraliże i skurcze.
19
fot. Tracy Ducasse / CC BY
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Lily_
of_the_valley.jpg
Convallaria majalis L. – konwalia
majowa Rodzina: Convallariaceae
– konwaliowate
Dictamnus albus L. – dyptam
jesionolistny Rodzina: Sapindaceae – mydleńcowate
Spotykany jest na stanowiskach naturalnych
w różnych częściach Europy. Jest byliną
o wysokości 0,8–1,0 m. Liście ma ciemnozielone, nieparzystopierzaste, lekko zgrubiałe. Kwiaty są różowe z ciemniejszymi
prążkami lub białe, o średnicy do 5 cm,
zebrane w luźne kwiatostany. Wszystkie
organy rośliny są lekko trujące. Po zetknięciu ze skórą w dni słoneczne roślina może
wywoływać fotodermatozy, widoczne jako
miejscowe zapalenia skóry.
20
Ojczyzną tego gatunku są Europa i Azja.
Jest to niewielka, kłączowa bylina o wysokości 15–20 cm. Liście są jasnozielone,
owalne. Kwiaty barwy białej, o dzwonkowatym kształcie, odznaczają się intensywnym
zapachem. Silnie toksyczna jest cała roślina.
Symptomy zatrucia to: mdłości, wymioty,
biegunka, zaburzenia widzenia, zaburzenia
rytmu serca, zwiększenie, a następnie obniżenie ciśnienia krwi, osłabienie i zatrzymanie
akcji serca. Po kontakcie z rośliną notowano
także podrażnienia skóry i oczu.
Colchicum autumnale L. – zimowit
jesienny Rodzina: Colchicaceae –
zimowitowate
fot. Michał Smoczyk / CC BY
ht tps://commons.wikimedia.org/wiki/
File:Colchicum_autumnale_group.png
Ojczyzną zimowitu jest Europa. Roślina
dorasta do 25 cm wysokości. Wytwarza
zielone, szerokolancetowate liście. Kwiaty różowofioletowej barwy, o lejkowatym
kształcie, pojawiają się dopiero we wrześniu.
Cała roślina odznacza się silną toksycznością. Do objawów zatrucia należą: pragnienie,
pieczenie i drętwienie jamy ustnej, krwawa
biegunka, bóle brzucha, spadek temperatury, zapaści sercowo-naczyniowe i paraliż
oddechowy, który prowadzi do śmierci.
r
Galanthus nivalis L. – śnieżyczka
przebiśnieg Rodzina: Amaryllidaceae – amarylkowate.
Roślina występuje w Europie na stanowiskach naturalnych. Osiąga 10–20 cm wysokości. W miejscach półcienistych tworzy
łany obejmujące znaczną powierzchnię. Liście są niebieskozielone, wydłużone. Białe
z zielonym rysunkiem, zwisające kwiaty
mają kształt dzwonkowaty. Trujące właściwości ma cała roślina. Przy zatruciu występują mdłości, wymioty, biegunka i zwężenie
źrenic.
e
k
l
a
m
a
ZaSPOkÓJ GŁÓD
WITAMINOWY
21
fot. Martin Hirtreiter / CC BY
ht tps://commons.wikimedia.org/wiki/
File:Narzisse.jpg
Leucojum vernum L. – śnieżyca
wiosenna Rodzina: Amaryllidaceae
– amarylkowate.
Roślina pochodzi z Europy. Należy do roślin
cebulowych, jej wysokość mieści się w zakresie 20– 30 cm. Wytwarza ciemnozielone,
równowąskie liście. Białe, zwisające kwiaty
charakteryzują się żółtawozieloną plamką
na szczycie wszystkich elementów okwiatu.
Stwierdzono trujące właściwości wszystkich części rośliny. W przypadku zatrucia
rejestrowano mdłości, wymioty, biegunkę
i zaburzenia rytmu serca.
22
Narcissus pseudonarcissus L. –
narcyz trąbkowy Rodzina: Amaryllidaceae – amarylkowate.
W stanie dzikim spotykany jest w różnych
częściach Europy. Jest rośliną cebulową
o wysokości 15–25 cm. Liście są szarozielone, długie, równowąskie. Okazały kwiat
o średnicy 4–7 cm ma barwę jasnożółtą,
a centralnie położony trąbkowaty przykoronek jest złotożółty. Wykazano, że cała
roślina jest trująca, a w szczególności cebule, których spożycie może spowodować
śmierć. Do objawów zatrucia należą również
mdłości, silna biegunka i wstrząs. Kontakt
rośliny ze skórą może wywołać objawy
alergii, takie jak atopowe zapalenie skóry.
Taxus bacata – cis pospolity Rodzina: Taxaceae – cisowate.
To zimozielony krzew, w starszym wieku drzewo do 15 m wysokości o iglastych liściach,
dziko rosnący jest spotykany rzadziej, natomiast chętnie nasadzany w naszych ogrodach
jako krzew ozdobny. Z wyjątkiem słodkawego, czerwonego miąższu osnówki na nasieniu,
wszystkie części cisa zawierają silnie trującą
taksynę oraz inne szkodliwe substancje. Znane
są przypadki zatruć śmiertelnych. Przy jedzeniu
nasion z osnówką trujące nasiona pozostają
najczęściej nieuszkodzone i wędrują przez przewód pokarmowy bez szkodliwych następstw
dla organizmu. Zatrucia taksyną następują
najczęściej wskutek żucia igieł i gałązek cisa.
Stwierdzono na przykład, że konie padały martwe już po 5 minutach od chwili zjedzenia jego
igieł i gałązek. U ludzi powoduje uszkodzenia
wątroby i nerek, ataki drgawek, śmierć wskutek porażenia ośrodka oddechowego i ustania
akcji serca.
Euonymus europaeus – trzmielina pospolita Rodzina: Celastraceae – dławiszowate.
Cała roślina jest trująca, jednak zachętą do
skosztowania są bardzo atrakcyjne owoce
dojrzewające późnym latem i wczesną jesienią. Zawierają nasercowo działające glikozydy: ewobiozyd, ewomonozyd i ewonozyd.
Objawy zatrucia pojawiają się dopiero po 15
– 16 godzinach. Następuje wzrost ciepłoty
ciała, zaburzenia układu krążenia, dychawica, zapaść. Możliwe są także uszkodzenia
nerek i wątroby. Dawka 30 –40 nasion jest
uważana za śmiertelną dla człowieka. Drugi
gatunek rosnący w Polsce, trzmielina brodawkowana, jest również trująca.
23
Ligustrum vulgare – ligustr
pospolity Rodzina: Oleaceae
– oliwkowate.
Najczęściej sadzone są z niego żywopłoty, często dziczeje. Trucizną jest
glikozyd ligustryna i inne substancje.
Znane są przypadki śmiertelnych
zatruć u dzieci owocami ligustru.
Po zjedzeniu większej ilości owoców
występują poważne dolegliwości
żołądka i jelit z gwałtownymi wymiotami i silną biegunką. Możliwe
także drgawki i porażenie układu
krążenia.
Ilex aquifolium – ostrokrzew
kolczasty Rodzina: Aquifoliaceae
– ostrokrzewowate.
Krzew dorastający do 6 m wysokości.
W Polsce coraz częściej sadzony jako krzew
ozdobny. Trucizną jest alkaloid teobromina,
występuje w liściach i owocach. Ofiarami
są głównie dzieci zjadające atrakcyjnie wyglądające owoce. Objawami zatrucia jest
nieżyt żołądka i jelit z wymiotami i ciężką
biegunką, senność.
24
Laburnum anagyroides
– złotokap pospolity
Rodzina: Fabaceae – bobowate.
fot. 4028mdk09 / CC BY
https://commons.wikimedia.org/
wiki/File:Fruchth%C3%BClsen_und_
Bl%C3%BCten_des_Goldregen.JPG
e
k
l
a
m
a
IDealNY ZeSTaW
DLA ZMĘCZONYCH NÓG
r
Krzew ozdobny sadzony w Polsce w ogrodach. Trucizna cytyzyna zawarta jest głównie
w kwiatach, nasionach i korzeniach. Przy ciężkich zatruciach ogólne porażenie i śmierć
w zapaści wskutek porażenia
ośrodka oddechowego. Za
dawkę śmiertelną dla dzieci
uważa się 15 – 20 nasion.
25
fot. Agnieszka Kwiecień / CC BY
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bieluń_dziędzierzawa_Datura_stramonium_Seed_01.jpg
fot. Wendy Cutler / CC BY
File:Pokrzyk_wilcza_jagoda_004.jpg
Atropa belladonna – pokrzyk wilcza
jagoda Rodzina: Solanaceae – psiankowate.
Kwitnie w czerwcu i lipcu. Kwiaty brunatnofioletowe. Owoce dojrzewają na raty, tak że
obok siebie widzimy owoce zielone i dojrzałe,
zabarwione na czarno. Rośnie na porębach
leśnych, skraju dróg leśnych. Jej występowanie ogranicza się do południowej części
kraju. Trucizna głównie występuje w owocach i jest to L – hioscyamina i atropina. Za
dawkę śmiertelną dla dzieci uważa się 3-4,
dla dorosłych ponad 10 jagód. Objawami
zatrucia są: sucha, gorąca i czerwona skóra,
suchość w ustach, rozszerzenie źrenic, zaburzenie rytmu serca, omamy, stany lękowe,
napady szału, zatrzymanie moczu i śpiączka.
26
Datura stramonium – bieluń dziędzierzawa Rodzina: Solanaceae –
psiankowate.
Roślina jest silnie trującym chwastem ruderalnym, w ogrodach gości ze względu na
ładne kwiaty. Zatrucia przypadkowe zdarzają
się niekiedy u dzieci, nierzadko u młodzieży
eksperymentującej ze środkami odurzającymi. Dla kilkuletniego dziecka spożycie
i zwykle rozgryzienie 5-10 nasion jest w stanie zakończyć się śmiercią. Dla dorosłego
człowieka staje się niebezpieczne spożycie
15-25 nasion. Mimo silnych halucynacji efekty są nieprzyjemne z powodu znacznych
efektów ubocznych. Eksperymenty z rośliną
kończą się zwykle na jednej lub kilku próbach. Bywa, że spożyta zostaje zbyt silna
dawka, co prowadzi do hospitalizacji lub
kończy się śmiercią.
fot. Wildfeuer / CC BY
File:2007-02-15Helleborus07.jpg
r
e
Helleborus L. – ciemiernik Rodzina:
Ranunculaceae – jaskrowate.
Do silnie trujących gatunków z rodzaju
Helleborus należą H. foetidus – ciemiernik
cuchnący i H. purpurascens – ciemiernik
czerwonawy. Oba gatunki pochodzą z Europy. Są bylinami osiągającymi 30–50 cm
wysokości. Ciemiernik cuchnący ma liście
lancetowate, a kwiaty jasnozielone z czerwonawą obwódką, natomiast ciemiernik
czerwonawy ma liście dłoniastodzielne,
a kwiaty purpurowe, często wewnątrz bladozielone. Rośliny kwitną bardzo wcześnie,
często przy zalegającej pokrywie śnieżnej.
Całe rośliny są silnie trujące. Jako objawy
zatrucia wymienia się: ślinotok, biegunkę,
wymioty, kolkę, rozszerzenie źrenic, duszności. Do zgonu doprowadza paraliż mięśni
oddechowych.
k
l
a
m
a
27
MYKOBAKTOERIOZY
Mykobakteriozy to grupa chorób
wywołanych przez tak zwane prątki
niegruźlicze (NTM – non tuberculosis mycobactetia), atypowe. Bakterie te są szeroko rozpowszechnione
w środowisku. Występują licznie
w otwartych zbiornikach wodnych, wodzie wodociągowej, np.
w osadach kranowych, w glebie,
w powietrzu. Prątki niegruźlicze
znajdujące się w środowisku na28
turalnym występują w niewielkich
stężeniach, dlatego nie są dla nas
groźne. Niestety bakterie atypowe
gromadzą się w osadach kranowych lub po wewnętrznej stronie
słuchawek prysznicowych i wówczas tworzy się biofilm (błona
biologiczna), w którym stężenie
bakterii może być 100 razy wyższe niż w wodzie, a to już stanowi
zagrożenie dla zdrowia.
maJ 2016 | ZDrOWIeWPreZeNCIe.Pl
r
e
k
l
a
m
a
Nurofen Forte DLA DZIECI
Do 8 godzin ulgi w gorączce
Skoncentrowana dawka - mniej płynu do połknięcia
• Działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe • Uśmierza ból, obniża gorączkę,
działa przeciwzapalnie • Skuteczny także w zwalczaniu gorączki poszczepiennej • Lek pierwszego
rzutu w leczeniu gorączki i bólu • Pyszny owocowy smak bez cukru
Wskazania do stosowania:
• Gorączka różnego pochodzenia (także w przebiegu zakażeń wirusowych, w przebiegu odczynu
poszczepiennego).
• Bóle różnego pochodzenia o nasileniu słabym do umiarkowanego: bóle głowy, gardła i mięśni np.
w przebiegu zakażeń wirusowych, bóle mięśni, stawów i kości, na skutek urazów narządu ruchu
(nadwerężenia, skręcenia), bóle na skutek urazów tkanek miękkich, bóle pooperacyjne, bóle zębów,
bóle po zabiegach stomatologicznych, bóle na skutek ząbkowania, bóle głowy, bóle uszu występujące
w stanach zapalnych ucha środkowego.
Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na ibuprofen lub substancje pomocnicze oraz na inne niesteroidowe leki przeciwzapalne; objawy alergii w postaci kataru; pokrzywki lub astmy oskrzelowej po przyjęciu niesteroidowych leków przeciwzapalnych; z chorobą wrzodową żołądka i (lub) dwunastnicy czynną lub w wywiadzie,
perforacją lub krwawieniem, również tymi występującymi po zastosowaniu NLPZ, z ciężką niewydolnością wątroby; ciężka niewydolność nerek lub serca, jednocześnie
inne niesteroidowe leki przeciwzapalne, w tym inhibitory COX-2, III trymestr ciąży, skaza krwotoczna. Podmiot odpowiedzialny: Reckitt Benckiser (Poland) S.A.
Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek
niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.
• KRÓTKOTRWAŁE LECZENIE OBJAWOWÓW OSTREGO
BÓLU GARDŁA U DOROSŁYCH
• SZYBKA I SKUTECZNA ULGA W BÓLU GARDŁA
• W STANACH ZAPALNYCH JAMY USTNEJ I GARDŁA
STREPSILS INTENSIVE DIRECT: FLURBIPROFEN 8,75 mg/dawkę
• AEROZOL DO STOSOWANIA W JAMIE USTNEJ • ROZTWÓR
NAJSILNIEJSZY SPRAY NA BÓL GARDŁA*
SILNE DZIAŁANIE PRZECIWBÓLOWE
I PRZECIWZAPALNE
UŚMIERZA BÓL GARDŁA AŻ DO 6 GODZIN
*Z GRUPY KLASYCZNYCH NLPZ STOSOWANYCH MIEJSCOWO
RZECIWWSKAZANIA: NADWRAŻLIWOŚĆ NA FLURBIPROFEN LUB NA KTÓRĄKOLWIEK SUBSTANCJĘ POMOCNICZĄ; NADWRAŻLIWOŚĆ W WYWIADZIE
(NP. ASTMA, SKURCZ OSKRZELI, NIEŻYT BŁONY ŚLUZOWEJ NOSA, OBRZĘK NACZYNIORUCHOWY LUB POKRZYWKA), NADWRAŻLIWOŚĆ NA ASA LUB INNE
NLPZ; CZYNNA LUB NAWRACAJĄCA CHOROBA WRZODOWA/KRWOTOK I OWRZODZENIE JELIT; KRWAWIENIE LUB PERFORACJA P. POKARMOWEGO W
WYWIADZIE, CIĘŻKIE ZAPALENIE JELITA GRUBEGO, ZABURZENIA KRWOTOCZNE LUB DOTYCZĄCE WYTWARZANIA KRWI, ZWIĄZANE Z WCZEŚNIEJSZYM
LECZENIEM PRZY UŻYCIU NLPZ; III TRYMESTR CIĄŻY; CIĘŻKA NIEWYDOLNOŚĆ SERCA, WĄTROBY LUB NEREK; DZIECI I MŁODZIEŻ W WIEKU PONIŻEJ 18
LAT. PRZED UŻYCIEM ZAPOZNAJ SIĘ Z ULOTKĄ, KTÓRA ZAWIERA WSKAZANIA, PRZECIWWSKAZANIA, DANE DOTYCZĄCE DZIAŁAŃ NIEPOŻĄDANYCH I
DAWKOWANIE ORAZ INFORMACJE DOTYCZĄCE STOSOWANIA PRODUKTU LECZNICZEGO, BĄDŹ SKONSULTUJ SIĘ Z LEKARZEM LUB FARMACEUTĄ, GDYŻ
KAŻDY LEK NIEWŁAŚCIWIE STOSOWANY ZAGRAŻA TWOJEMU ŻYCIU LUB ZDROWIU. PODMIOT ODPOWIEDZIALNY: RECKTITT BENCKISER (POLAND) S.A.
Dotychczas opisano około 150
gatunków NTM, z których tylko
kilkanaście ma znaczenie w chorobowości człowieka. Zachorowania
u ludzi występują w następstwie
środowiskowego narażenia na te
bakterie, które znajdują się w odpowiednio wysokim stężeniu. Nie
ma dowodów na to, aby nastąpiło
zarażenie od innego człowieka czy
zwierzęcia. Prątki niegruźlicze są
często tylko saprofitami i kolonizują drogi oddechowe, przewód
pokarmowy i układ moczowo-płciowy człowieka.
Mykobakterioza najczęściej objawia się jako
choroba płuc, rzadziej występują objawy ze
strony innych narządów, zwłaszcza skóry,
węzłów chłonnych czy innych tkanek miękkich. Przewlekłe choroby układu oddechowego, takie jak: zaawansowana przewlekła
obturacyjna choroba płuc (POCHP), mukowiscydoza, przebyta gruźlica, deformacja
klatki piersiowej, pylica krzemowa i alergiczna aspergiloza oskrzelowo-płucna sprzyjają
rozwojowi zakażeniu NTM. Innym istotnym
czynnikiem ryzyka są także stany sprzyjające cofaniu treści żołądkowej do przełyku
(achalazja przełyku, choroba refleksowa).
Odrębną grupę podwyższonego ryzyka
rozwoju zakażenia stanowią chorzy z pierwotnymi lub wtórnymi zespołami zaburzeń
odporności (HIV, nowotwory, przeszczepienie narządów, przewlekłe choroby zapalne
z autoagresji). Kolejną grupę narażonych na
rozwój mykobakteriozy stanowią chorzy na
cukrzycę, chorzy z niewydolnością nerek
(dializy), pacjenci chirurgii plastycznej, po
zabiegach kardiochirurgicznych. Objawy kliniczne mykobakteriozy płuc nie są charakte-
30
rystyczne, często wynikają z chorób współistniejących, towarzyszących zakażeniom.
Najczęściej występuje kaszel z wydzieliną,
stany podgorączkowe, spadek masy ciała,
osłabienie, zmęczenie, duszność, krwioplucie, bóle w klatce piersiowej. Rozpoznanie
mykobakteriozy opiera się na objawach subiektywnych, badaniach radiologicznych
i badaniu bakteriologicznym.
Z biofilmu tworzącego się na wylewkach
wody wodociągowej najczęściej izoluje się
Mycobakterium kansassi. Zakażenie tym
drobnoustrojem jest w naszym kraju najczęstszą przyczyną mykobakteriozy. Do
zakażenia dochodzi prawdopodobnie na skutek inhalacji drobnoustrojów wraz z wodą
wodociągową podczas przebywania w saunie lub w czasie kąpieli pod prysznicem
czy w wannie z hydromasażem. Bywa też
tak, że po przedostaniu się do organizmu
prątki niegruźlicze nie dają żadnych obja-
szania się. W późniejszym obrazie choroby
obserwuje się martwicę tkanki. Zakażenie
skórne rozwija się zwykle powoli i nie wykazuje skłonności do samoistnego gojenia.
Infekcja może dalej się rozprzestrzeniać,
powodując zapalenie węzłów chłonnych,
oddalonych narządów, a także prowadzić
do choroby uogólnionej.
We wszystkich mykobakteriozach leczenie trwa dłużej niż w przypadku gruźlicy
(w związku z naturalną odpornością prątków atypowych na wiele leków). Należy
je prowadzić przez 12 miesięcy od czasu
uzyskania pierwszego, negatywnego wyniku
posiewu. Ważne również jest częste wykonywanie badań bakteriologicznych w celu
potwierdzenia momentu odprątkowania czy
ewentualnie stwierdzenie wznowy procesu
chorobowego. Zazwyczaj łączny czas leczenia wynosi 18-24 miesięcy.
wów. Mykobakterie rozmnażają się bardzo
wolno, przez co bakterie mogą rozwijać
się latami. Jeśli dojdzie do rozwoju choroby, to przebieg kliniczny jest podobny do
gruźlicy. Wyniki badań radiologicznych są
podobne do uzyskanych od osób chorych
na gruźlicę. W najczęstszej postaci radiologicznej dominują zmiany jamiste, naciekowo-jamiste, włóknisto-jamiste, zlokalizowane
najczęściej w płatach górnych. Ta postać
dominuje najczęściej u mężczyzn. Drugą
postać mykobakteriozy płuc stanowią zmiany guzkowo-rozstrzeniowe, zlokalizowane
najczęściej w środkowych i dolnych płatach.
Zakażenie prątkami niegruźliczymi może
również zająć skórę lub tkankę podskórną.
Zwykle do zakażeń dochodzi w wyniku urazów bądź po operacjach. Choroba przyjmuje
postać zmian guzkowych i nierówności na
skórze z początku małych, a wraz z postępem choroby wykazuje tendencję do zwięk-
Mykobakteriozy stanowią istotny
problem kliniczny, gdyż na całym
świecie obserwuje się tendencję
wzrostową. Zakażenia prątkami
niegruźliczymi mogą być przyczyną nowych objawów chorobowych
i radiologicznych u chorych z rozpoznaną uprzednio chorobą płuc.
U większości chorych na mykobakteriozę stosuje się wielolekową terapię zachowawczą, a nawet niekiedy chorzy poddawani są leczeniu
operacyjnemu. Efekty leczenia nie
są jednak w pełni zadawalające,
szczególnie w przypadku nawrotu choroby czy zakażenia typem
pierwotnym, opornym na leczenie.
W wielu wypadkach nie ma ustalonego, optymalnego leczenia o potwierdzonej skuteczności.
zdrowiewprezencie.pl | MAJ 2016
31
Purpura
- skaza
krwotoczna
Krew jest płynem ustrojowym
pełniącym w ludzkim organizmie
funkcje transportowe i zapewniającym komunikację między
poszczególnymi układami. Krew
jest płynną tkanką łączną, podtrzymującą funkcje życiowe. Dostarcza
tlen i substancje odżywcze, usuwa
zbędne produkty przemiany materii, bierze udział w reakcjach obronnych, utrzymuje homeostazę, czyli
stałość środowiska wewnętrznego
organizmu. Składa się z krwinek
czerwonych, białych i płytkowych,
które są zawieszone w części płynnej zwanej osoczem.
Płytki krwi, inaczej zwane trombocytami,
odpowiadają za proces krzepnięcia. Zarówno
nadmiar jak i niedobór płytek krwi może
stanowić poważne zagrożenie dla organizmu. Płytki krwi inicjują proces krzepnięcia
i rozkładu zakrzepu. Zaburzenia krzepnięcia krwi mają dwa zupełnie przeciwstawne
znaczenia. Mogą powodować skłonność do
nadmiernych krwawień albo krew może
krzepnąć zbyt szybko. Na proces krzepnięcia
krwi mają wpływ również czynniki krzepnięcia znajdujące się w osoczu i ściany naczyń
krwionośnych.
32
maJ 2016 | ZDrOWIeWPreZeNCIe.Pl
Nabyta lub dziedziczna skłonność do nadmiernego krwawienia w obrębie tkanek takich jak skóra czy błona śluzowa, jak też
w obszarze układu pokarmowego, układu
moczowo-płciowego, układu nerwowego
lub z nosa czy stawów nazywana jest skazą
krwotoczną. Jej objawem jest obecność na
skórze czerwonych lub czerwono-niebieskich, niewielkich plamek o średnicy około
1-1,5 milimetra, stanowiących podskórne
krwawienia. Głębsze krwawienie pod skórą
wywołują zasinienia. Plamki mogą pojawiać
się na dowolnej części ciała, ale najczęściej
występują na goleniach. Innymi objawami wskazującymi na skazę krwotoczną są
nawracające, obfite krwotoki z nosa bez
uchwytnej miejscowej przyczyny, przedłużające się krwawienie po ekstrakcji zębów,
operacjach czy urazach, nawracające krwawienia dostawowe, przedłużone krwawienie
miesięczne.
Zaburzenia krzepliwości mogą
mieć różne przyczyny. Fizjologicznie proces homeostazy
składa się z trzech głównych
elementów.
1. Homeostaza naczyniowa zachodzi wtedy, kiedy samo
naczynie krwionośne uczestniczy w procesie krzepnięcia
przy mechanicznym przerwaniu jego ciągłości
2.Homeostaza płytkowa jest
drugim etapem i w jego przebiegu dochodzi do aktywacji
płytek krwi, więc zaczyna się
właściwy proces krzepnięcia
3.Homeostaza osoczowa jest
procesem, w którym biorą
udział białka osoczowe.
Ze względu na mechanizm homeostazy, który ulega zaburzeniu, skazy krwotoczne dzielimy na:
• skazy naczyniowe (zaburzenie
homeostazy naczyniowej)
• skazy płytkowe (niedostateczna
ilość trombocytów)
• skazy osoczowe (brak osoczowych czynników krzepnięcia)
• skazy złożone (zaburzenie więcej
niż jednego mechanizmu homeostazy).
Skazy krwotoczne naczyniowe można podzielić na wrodzone i nabyte.
Najczęściej występującą postacią wrodzonej
skazy naczyniowej są naczyniaki. Występują
one nawet u co dziesiątego niemowlaka, ale
z czasem ustępują (częściej u dziewczynek
niż chłopców). Naczyniaki są to niezłośliwe zmiany nowotworowe, które powodują
miejscowe niewłaściwe funkcjonowanie naczyń krwionośnych. Pojawiają się zwykle na
skórze szyi czy głowy jako żywoczerwone
punkty. Charakterystyczną cechą naczyniaków jest bardzo silne krwawienie w razie
uszkodzenia mechanicznego. W przypadku,
gdy nie ustąpią samoistnie we wczesnym
dzieciństwie, można je usunąć laserowo lub
przy pomocy sterydów, na które są wrażliwe. Wrodzone skazy krwotoczne mogą
występować również w przebiegu zespołów
genetycznych, powodujących istotne zaburzenia tkanki łącznej. Naczynia krwionośne,
szczególnie tętnice, mogą spontanicznie pękać i wówczas istnieje większa szansa na
tworzenie się tętniaków, następuje również
rozwarstwienie aorty, a nawet może dojść
do pęknięcia serca w czasie wzmożonego
wysiłku fizycznego.
33
Natomiast nabyte skazy naczyniowe dają
klasyczne objawy skazy krwotocznej. Jedną z nich jest zespół Henocha i Schonleina,
dotykający głównie dzieci i mający sezonowy charakter (zima). Choroba ta polega
na zapaleniu małych naczyń krwionośnych.
Objawami tej skazy krwotocznej, oprócz
objawów klasycznych, są bóle i zapalenie
stawów, porażenie przewodu pokarmowego, krwiomocz. W tej przypadłości poważnym powikłaniem bywa niewydolność
nerek, która zazwyczaj rozwija się u osób
dorosłych. Skaza krwotoczna o podłożu
naczyniowym pojawia się też często u osób
starszych i nazywana jest plamicą starczą.
Objawami jej są wybroczyny związane ze
złym funkcjonowaniem naczyń krwionośnych, zwłaszcza w miejscach narażonych
na promieniowanie słoneczne. Podskórne
wybroczyny mogą także powstać w wyniku
zwiększonego ciśnienia krwi.
Podłożem nabytych skaz krwotocznych jest rozsiane uszkodzenie
ściany naczyniowej, które sprzyja
przenikaniu krwinek poza ściany
naczynia i tym samym powstawaniu wybroczyn.
Czynnikami sprzyjającymi występowaniu
tej skazy są również czynniki zakaźno-toksyczne (odra, błonica, płonica, ospa
wietrzna), czynniki alergiczno-toksyczne
(stosowane leki w przebiegu różnych chorób), choroby przemiany materii, uwarunkowania endokrynologiczne i awitaminozy (na
przykład niedobór witaminy C). Kolejnymi
czynnikami mającymi wpływ na łamliwość
naczyń krwionośnych są: podeszły wiek,
urazy mechaniczne, ucisk, niewydolność
krążenia, długie stanie. Postępowanie zapobiegawcze w przypadku tych skaz polega
przede wszystkim na tym, aby nie dopuścić do występowania stanów chorobowych
sprzyjających toksycznemu uszkodzeniu
34
śródbłonków naczyń i nie doprowadzać do
niedoboru witaminy C i rutyny.
Kolejnym, najczęstszym typem, są płytkowe
skazy krwotoczne, które dzielimy na pierwotne i wtórne. Schorzenia te związane są
z zaburzeniami liczby płytek krwi. O małopłytkowości można mówić, gdy liczba trombocytów jest niższa niż 150.000 na milimetr
sześcienny krwi, natomiast typowe objawy
pojawiają się przy liczbie 30.000. Małopłytkowość pierwotna jest to samoistny, obniżony poziom płytek, wynikający z wrodzonego
upośledzenia dojrzewania megakariocytów
i tworzenia płytek bądź powstaje poprzez
tworzenie się przeciwciał skierowanych
w stronę płytek krwi. Proces ten może odbywać się we krwi lub w śledzionie.
Trombocytopenia (małopłytkowość) wtórna
wynika z rożnych schorzeń i może mieć
swoje przyczyny w:
• pierwotnym niedoborze megakariocytów
w szpiku (komórek macierzystych)
• uszkodzeniu szpiku kostnego środkami
chemicznymi, toksynami bakteryjnymi,
wirusami lub niektórymi lekami cytostatycznymi (chemioterapia)
• niszczeniu megakariocytów w szpiku
kostnym lub wypieraniu ich przez komórki nowotworowe na przykład w białaczce
• uszkodzeniu komórek macierzystych
płytek krwi w wyniku napromieniowania
szpiku kostnego
• niedoborze witaminy B12 lub kwasu foliowego
• zwiększonym niszczeniu trombocytów
w śledzionie, co może być spowodowane niektórymi stanami patologicznymi
organizmu
• długotrwałym i intensywnym spożywaniu alkoholu (toksyczne działanie alkoholu powoduje mniejszą produkcję płytek
krwi, ale ich poziom zwykłe powraca
do normy po dłuższej abstynencji).
W płytkowych skazach krwotocznych wybroczyny i krwawienia mogą mieć różne konsekwencje. Bardziej niebezpieczne są małe
krwawienia do narządów wewnętrznych
niż duże krwotoki zewnętrzne, na przykład
z nosa.
Skazy krwotoczne osoczowe są to przede
wszystkim nieprawidłowości w układzie
fibrynolizy (fizjologiczny proces rozkładu
zakrzepu) i w krzepnięciu krwi. Powstają one
w wyniku braku lub w wyniku zbyt małej
ilości osoczowych czynników krzepnięcia.
Niedobory mogą mieć charakter wrodzony
lub nabyty. Objawami klinicznymi skaz osoczowych są: krwawienia wtórne, samoistne
krwawienia z nosa, samoistne krwawienie
podskórne, do mięśni i do przestrzeni powięziowej oraz do stawów.
Osoczowe pierwotne (wrodzone) skazy
krwotoczne to:
• choroba von Willebranda, która jest najczęstszym przypadkiem skazy krwotocznej wrodzonej, uwarunkowana jest
wrodzonym niedoborem czynnika von
Willebranda, niezbędnego do prawidłowej syntezy globuliny przeciwhemofilowej oraz są spowodowane zaburzeniem
czynności płytek. Choroba ta może występować zarówno u kobiet jak i u mężczyzn
• hemofilia A jest to skaza spowodowana
niedoborem globuliny przeciwhemofilowej, co powoduje zwiększoną krwotoczność. Objawy tej choroby występują
wyłącznie u mężczyzn, ale nosicielkami
są kobiety.
• hemofilia B - to choroba, której przyczyną jest niedobór osoczowego czynnika
krzepnięcia, tzw. czynnika Christmasa.
Skaza ta jest dziedziczona w sposób
recesyjny, związany z płcią. Choroba
objawia się tylko u mężczyzn.
W przypadku, gdy skazy krwotoczne wywołane są zaburzeniami wrodzonymi, to choroby te są nieuleczalne i wówczas sztucznie
należy uzupełnić brakujące wadliwe elementy układu krzepnięcia. Natomiast gdy
skazy krwotoczne wywoływane są przez
konkretne substancje (np. alkohol czy leki),
to z czasem ustępują, jeśli tylko zaprzestanie się ich przyjmowania. Jeśli przyczyną
skazy krwotocznej jest inna choroba, to po
wyleczeniu pierwotnej przyczyny wszystkie
funkcje powoli wracają do normy. Chcąc
zniwelować ryzyko wystąpienia problemów
z krzepliwością krwi musimy prowadzić
odpowiedni tryb życia, stosować właściwą,
bogatą w witaminy dietę, by nie doprowadzić do niedoborów witamin, minerałów
i aminokwasów potrzebnych organizmowi.
35
Nie ma wątpliwości, że na
przestrzeni kilku ostatnich lat dieta bezglutenowa stała się bardzo
popularna. W mediach
co rusz pojawiają się
krótkie porady dietetyczne, przykładowe przepisy, wywiady, a nawet obszerne
publikacje aspirujące do
miana specjalistycznych analiz. Nie
ma chyba osoby w naszym kraju,
która by o glutenie nie słyszała.
Temat ten, tak szeroko poddawany
dyskusjom w różnych programach
telewizyjnych, na łamach czasopism oraz bogato komentowany na
stronach internetowych, posiada
tyleż zwolenników co przeciwników. Żeby wyjaśnić, o co tak naprawdę chodzi z tym glutenem,
zacznijmy od początku.
Czym jest gluten?
Gluten to mieszanina białek roślinnych, głównie gluteliny i gliadyny, występujących w niektórych ziarnach zbóż. Zawartość glutenu
w zbożu zależy od jego odmiany, warunków
klimatycznych, uprawowych i glebowych
i stanowi do 15% masy ziarna. Najwięcej glutenu występuje w pszenicy, jęczmieniu, życie
i orkiszu. Również w płatkach owsianych,
które teoretycznie glutenu nie posiadają,
może on się znajdować z powodu powszechnego zanieczyszczenia innymi zbożami
podczas uprawy i przetwórstwa. A zatem
gluten znajduje się w pieczywie, makaronach, ciastkach i słodyczach przygotowywa-
36
n
e
t
Glu
-oc
i
z
d
o
ch
gluten
nych z mąk zawierających
wspomniane zboża. Mniej
oczywistym natomiast jest
fakt, że oprócz przetworów
mącznych gluten może występować także w śmietanie,
gotowych sosach, wędlinach,
jogurtach, przyprawach i innych
produktach, dlatego w przypadku
nietolerancji lub nadwrażliwości na gluten
należy uważnie czytać etykiety. W sklepach
żywność bezglutenowa na opakowaniach
oznaczona jest piktogramem przekreślonego kłosa.
Prawdą jest, że gluten
nie szkodzi każdemu.
U zdrowego człowieka,
u którego nie stwierdzono celiakii, alergii ani nadwrażliwości składnik
ten spożywany
w umiarkowanych ilościach
jest neutralny dla
zdrowia. Z drugiej jednak strony gluten nie jest
e
e
r
nf
co
m
y
t
z
i
nem?
wartościowym składnikiem
niezbędnym do prawidłowego rozwoju organizmu. Mało
tego, według badań Polskiego
Stowarzyszenia Osób z Celiakią nietolerancja na gluten
może być związana ze zmianą
nawyków żywieniowych społeczeństwa w kierunku spożywania pokarmów wysokoprzetworzonych, bogatoglutenowych oraz
pogorszeniem się jakości samego ziarna,
z którego produkuje się mąkę. Przykładowo
pszenica, która w wielu krajach stanowi
podstawę diety, powstała na drodze
licznych krzyżowań i mutacji.
W konsekwencji jej współczesna odmiana posiada aż 42
chromosomy, podczas
gdy pszenica spożywana jeszcze kilkadziesiąt lat temu
przez naszych
dziadków zawierała ich 14. W ten
sposób, drogą
w i e lo le t n i c h
eksperymentów
wyselekcjonowano „superpszenicę”, bardziej odporną na
pestycydy, choroby i działalność
szkodników, a zatem łatwiejszą
w uprawie i dającą większy plon.
Niestety, choć cel był słuszny wyeliminowanie głodu na ziemi,
zwiększenie wydajności upraw
nie zostało skorelowane z polepszeniem jakości samego
ziarna.
Choroby związane
z glutenem
Celiakia (choroba trzewna) - immunologiczne schorzenie o podłożu genetycznym,
na ogół ujawnia się w dzieciństwie. Znane są
jednak liczne przykłady, w których choroba
objawia się dopiero między 35 a 55 rokiem
życia albo wręcz przebiega zupełnie bezobjawowo. W tych ostatnich przypadkach
pacjent żyje w nieświadomości albo dowiaduje się o chorobie przy okazji innych badań.
W przebiegu celiakii działający toksycznie
gluten prowadzi do zaniku kosmków jelita
cienkiego, maleńkich wypustek błony śluzowej, które zwiększają jego powierzchnię i są
odpowiedzialne za wchłanianie składników
odżywczych. W konsekwencji wchłanianie
pokarmu jest upośledzone, co prowadzi
do wystąpienia różnorodnych objawów
klinicznych. Począwszy od biegunek, bólu
brzucha i chudnięcia, poprzez ból głowy
i notoryczne zmęczenie oraz zmiany skórne
- na obniżonej płodności skończywszy, czyli
na symptomach dalece odbiegających od
układu pokarmowego. Do dnia dzisiejszego
nie odkryto, dlaczego jedne organizmy tolerują gluten, podczas gdy na inne działa on
toksycznie. Nie wynaleziono również do dnia
dzisiejszego skutecznego leku na celiakię,
a jedyną metodą walki z chorobą jest dieta
eliminacyjna.
37
Gdy pomimo diagnozy pacjent nie
stosuje się do diety bezglutenowej,
mogą pojawić się powikłania:
• przedwczesna osteoporoza,
anemia, niedowaga
• poronienia, niska masa urodzeniowa noworodków
(w przypadku matek cierpiących na celiakię)
• niski wzrost u dzieci, krzywica
• drażliwość, niecierpliwość,
apatia, stany depresyjne
• osłabienie mięśni, zaburzenie
koordynacji ruchów kończyn,
padaczka
• wzrost ryzyka wystąpienia
raka jelita cienkiego, raka gardła i przełyku
38
Aby zdiagnozować celiakię niezbędna jest
wizyta u gastroenterologa, który po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu zleci
wykonanie badań serologicznych krwi. Zazwyczaj bada się stężenie dwóch z trzech
dostępnych przeciwciał charakterystycznych dla celiakii: EmA, tTG, GDP (lub GAF).
Jednakże samo wykrycie przeciwciał nie
upoważnia do zdiagnozowania choroby. Niezbędna jest również biopsja jelita cienkiego.
Wykonuje się ją endoskopowo podczas gastroskopii. W praktyce wygląda to tak, że
pacjent połyka miękką sondę z małą kamerą
na końcu, dzięki której lekarz zagląda do
wnętrza jelita i pobiera jego maleńkie fragmenty do badania. Zabieg nie jest bolesny,
jednak nie należy do przyjemnych. U małych
dzieci przeprowadza się go w znieczuleniu
ogólnym. Dopiero te dwie składowe (zanik
kosmków jelitowych oraz obecność przynajmniej jednego przeciwciała) plus poprawa
samopoczucia po odstawieniu produktów
zawierających gluten jest podstawą do
zdiagnozowania celiakii. W Polsce choroba
ta dotyka jednego na stu mieszkańców.
Alergia na gluten
Dieta bezglutenowa
Celiakia i alergia na gluten to dwie odrębne jednostki chorobowe, o różnej etiologii,
których wspólnym mianownikiem jest gluten. Często choroby te są ze sobą mylone, jednak celiakia jest chorobą wrodzoną,
natomiast z alergii można wyrosnąć. I tak
też się najczęściej dzieje w przypadku dzieci
dotkniętych tą chorobą. Alergia ma typowy
przebieg charakterystyczny dla reakcji uczuleniowych i jest związana z produkcją przeciwciał IgE. Do wczesnych objawów alergii,
występujących zaraz po spożyciu produktów zawierających gluten, należą: wymioty,
bóle brzucha, wzdęcia, pokrzywka, skurcz
oskrzeli, wstrząs anafilaktyczny. Reakcje
typu późnego objawiają się najczęściej biegunką, atopowym zapaleniem skóry. Co ciekawe, u dorosłych zaobserwowano alergię
na gluten, która manifestuje się wyłącznie
podczas wykonywania wysiłku fizycznego.
Badania laboratoryjne mają ograniczone
znaczenie w diagnostyce alergii pokarmowej,
a najbardziej wiarygodnym testem i jedynym
lekiem jest dieta eliminacyjna.
Jak zaznaczono na początku, niejedzenie
glutenu stało się dość popularne w ostatnich czasach, a w niektórych środowiskach
urosło wręcz do rangi mody. Jednym dało
poczucie bycia kimś wyjątkowym oraz
umożliwiło dołączenia do elity dbających
o siebie nadwrażliwców, dla innych stało się
narzędziem do zgubienia zbędnych kilogramów. Ten szybko rozprzestrzeniający się,
wielkomiejski trend został natychmiast podchwycony przez marketingowców, którzy
dostrzegli potencjał zarobkowy wynikający
z nowej mody. Oferta gotowych produktów
bezglutenowych jest obecnie bardzo bogata
i łatwo dostępna dla zwykłego „niezjadacza
chleba”. Ale czy ma to coś wspólnego ze
a
m
a
l
k
e
r
Nadwrażliwość na gluten
to te przypadki nietolerancji
glutenu, w których na podstawie badań wykluczono
celiakię oraz alergię (negatywny wynik przeciwciał,
brak podwyższonego IgE)
i w badaniu endoskopowym
stwierdzono praktyczny
brak zaniku kosmków jelitowych, a pomimo tego
spożycie glutenu powoduje
niepożądane objawy u pacjenta.
WSPOMAGA
PROCES TRAWIENIA
39
zdrowiem? Niekoniecznie. Jako przykład
podam skład ciasteczek bezglutenowych:
czekolada mleczna 53% (cukier, mleko
w proszku, masło kakaowe, masa kakaowa,
laktoza, emulgator: lecytyna sojowa, aromat identyczny z naturalnym: wanilinowy),
skrobia kukurydziana, mąka kukurydziana,
masło 5%, cukier, modyfikowana skrobia
z tapioki, jajka, mleko w proszku, syrop
z buraków cukrowych, mono- i diglicerydy
kwasów tłuszczowych, substancje spulchniające: kwaśny węglan amonu, kwaśny
węglan sodu, sól, regulator kwasowości:
kwas cytrynowy.
Nie zapominajmy jednak, że
dla osób cierpiących na którąkolwiek z powyższych nietolerancji, dieta bezglutenowa
jest jedynym sposobem odżywiania. Niezależnie jednak
od tego, czy dieta jest wynikiem przymusu, świadomego wyboru czy chwilowej
mody, najrozsądniej byłoby
zrezygnować z gotowego
wysokoprzetworzonego
jedzenia na rzecz naturalnych produktów. I choć na
pierwszy rzut oka dieta bezglutenowa może się wydawać pasmem niesamowitych wyrzeczeń (no bo jak
40
tu zrezygnować z ulubionej
pizzy?), to po bardziej wnikliwej analizie można ze zdziwieniem odkryć zupełnie nowe
pokłady kulinarnych możliwości.
Przykładowo, zamiast mąki
pszennej można sięgnąć po
mąkę gryczaną, ryżową, sojową, kukurydzianą, kasztanową, ciecierzycową lub
z manioku, włączając do codziennego menu więcej kasz,
ryb, owoców i warzyw. I taka
dieta na pewno nikomu nie
zaszkodzi.
r
e
k
l
a
m
a
NICORETTE® SPRAY Jedna dawka aerozolu do stosowania w jamie ustnej, roztworu dostarcza 1 mg nikotyny w 0,07 ml roztworu. 1 ml roztworu zawiera 13,6 mg nikotyny. Wskazania: Leczenie uzależnienia od wyrobów tytoniowych u osób dorosłych poprzez łagodzenie objawów
odstawiennych, w tym głodu nikotynowego, podczas próby rzucania palenia. Końcowym celem stosowania jest trwałe zaprzestanie używania wyrobów tytoniowych. W miarę możliwości stosować w połączeniu z programem wsparcia behawioralnego. Przeciwwskazania:
Nadwrażliwość na nikotynę lub którąkolwiek substancję pomocniczą. Stosowanie u dzieci w wieku poniżej 18 lat. Stosowanie u osób, które nigdy nie paliły.
NICORETTE® COOLMINT Każda tabletka do ssania zawiera 2 mg lub 4 mg nikotyny (w postaci nikotyny z kationitem). Wskazania: Leczenie uzależnienia od wyrobów tytoniowych poprzez łagodzenie objawów odstawienia nikotyny i głodu nikotynowego u osób palących w wieku 18
lat i starszych. Końcowym celem stosowania jest trwałe zaprzestanie używania wyrobów tytoniowych. W miarę możliwości Nicorette Coolmint należy stosować w połączeniu z programem wsparcia behawioralnego. Stosowanie u osób palących w wieku 12-17 lat według uznania
lekarza. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na nikotynę lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Stosowanie u dzieci w wieku poniżej 12 lat. Stosowanie u osób, które nigdy nie paliły. Podmiot odpowiedzialny: McNeil AB.
Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań
niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj
się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.
Pląsawica
Pląsawica należy do grupy chorób układu pozapiramidowego,
który zapewnia płynność ruchów. Układ pozapiramidowy znajduje się wewnątrz
mózgu i to on odpowiada
za koordynację, precyzję, elegancję i wszelkie
subtelności ruchów oraz
sprawia, że wykonujemy
tyle ruchów, ile nam nakazuje wewnętrzna ekonomia stosownie do danej okazji.
Pląsawica to choroba
centralnego układu
nerwowego, objawiająca się głównie
nieprawidłowymi ruchami obwodowych części ciała, nienaturalnym grymasem na twarzy,
a także zaburzeniami psychicznymi. U dzieci choroba ta manifestuje się również smutkiem,
płaczem, izolacją, niepokojem.
Mimowolne, mniej lub bardziej
nasilone ruchy obejmują przede wszystkim odcinki kończyn
bliższe tułowia, głowę, szyję,
krtań i mięśnie języka. Chaotyczne i niecelowe ruchy,
często o gwałtownym
42
charakterze nakładają się
na ruchy związane z naszą
wolą, powodując dezorganizację ich przebiegu. Nasilenie tych ruchów może
być różne – od dyskretnych,
nieprawidłowych w obrębie mięśni twarzy czy samej
dłoni, po nieskoordynowane ruchy kończyn dolnych,
przypominające pląs. Są to
zaburzenia, które bardzo
utrudniają życie, a nawet
czasem uniemożliwiają pracę zawodową. Występują
ciągle, nie napadowo, ale
z różnym natężeniem uzależnionym często od emocji.
Pląsawica może być efektem
wrodzonego uszkodzenia
struktur układu nerwowego
lub może występować w formie nabytej.
Do postaci dziedzicznej wrodzonej zaliczamy:
• pląsawicę Huntingtona (HD)
• chorobę Wilsona
• zespół Lescha-Nychana
Do postaci nabytych - wtórnych
należą:
• pląsawice wywołane lekami (lewodopa, leki przeciwpadaczkowe, leki
antycholineryczne, neuroleptyki)
• pląsawice wywołane infekcjami (pląsawica Sydenhama, zapalenie mózgu, toczeń rumieniowaty układowy,
zespół antyfosfolipidowy)
• pląsawice spowodowane zaburzeniami metabolicznymi (encefalopatia
cukrzycowa)
• pląsawice ciężarnych
• pląsawice immunologiczne (guzkowe
zapalenie tętnic, stwardnienie rozsiane, AIDS, poszczepienne zapalenie
mózgu i rdzenia)
• pląsawice naczyniowe (zawał, krwotok, czerwienica)
• pląsawice pourazowe (krwiak nadi podtwardówkowy, guz mózgu, po
zabiegach kardiochirurgicznych)
• pląsawice o nieznanej etiologii: pląsawica starcza i pląsawica samoistna
Najbardziej rozpowszechnioną i najlepiej
poznaną pląsawicą jest dziedziczna choroba mózgu, spowodowana obecnością wadliwego genu, zwana pląsawicą
Huntingtona (HD). Jest ona dziedziczona
w sposób autosomalny. Oznacza to, że
połowa dzieci osoby chorej odziedziczy
mutację genu kodującego białko huntingtynę. Ujawnia się ona pomiędzy 35
a 50 rokiem życia. Zdarza się jednak, że
choroba uaktywnia się niekiedy nawet
u 5-letnich dzieci, jak również po 70. roku
życia. W tej chorobie zaburzone zostają
zarówno funkcje fizyczne jak i psychiczne.
43
Pląsawica HD powoduje obumieranie neuronów mózgu. W miarę obumierania komórek
mózgu chorzy tracą możliwość kontrolowania ruchów i emocji, przypominania sobie ostatnich zdarzeń oraz podejmowania
decyzji. Jeśli choroba Huntingtona zaczyna
się przed 20. rokiem życia, to pląsawica jest
mniej widoczna. Młodzieńcza postać HD objawia się zmianami w zachowaniu, sztywnością
ruchów, pojawiają się kłopoty z uczeniem,
problemy z mową, a czasami mogą wystąpić
ataki padaczki. Natomiast jeśli HD zaczyna się w późniejszym wieku, to pląsawica
bywa silniejsza, a powolność i sztywność są
mniej zauważalne. W miarę postępu choroby pojawia się depresja, apatia, drażliwość,
wybuchy gniewu, impulsywność, zespoły
obsesyjno-kompulsywne, zaburzenia snu
i wycofanie z życia społecznego. Czasami
mogą pojawić się urojenia i halucynacje,
pogłębiają się zaburzenia połykania, żucia,
utrata wagi, mowy i chodzenia. Obecnie pląsawica Huntingtona jest chorobą nieuleczalną, nie ma sposobów, które opóźniłyby lub
zahamowały rozwój HD. Dostępne są jedynie
leki, które umożliwiają łagodzenie niektórych
objawów. Pląsawica Huntingtona prowadzi
do utraty kontroli nad sobą i konieczności
korzystania z pomocy innych ludzi.
Do nabytych postaci pląsawic należy pląsawica Sydenhama (SCH). Wykazuje ona związek
z gorączką reumatyczną wywołaną infekcją
paciorkowcem β-hemolizującym grupy A.
SCH jest ostro występującym zespołem z objawami pląsawicy, osłabieniem i zmianami
zachowania. Występuje głównie między 5
i 15 rokiem życia z przewagą u kobiet. Może
być jednostronna lub uogólniona, występuje
w spoczynku i podczas aktywności, zmniejsza
się jednak podczas snu. Wymagane jest objawowe leczenie neuroleptykami i kwasem
walproinowym. Leczenie jest krótkie, ponieważ w większości przypadków następuje
spontaniczna remisja w ciągu 2-3 miesięcy.
Nawroty jednak są bardzo prawdopodobne.
44
Natomiast pląsawica indukowana lekami może być ostrym stanem lub wiązać się z przewlekłą
terapią lekami. Jedną z częściej
występujących przyczyn pląsawicy w klinicznych zaburzeniach
ruchowych jest stosowanie leków dopaminergicznych albo
antydopaminergicznych, przeciwdrgawkowych. Lewodopa
wyzwala dyskinezy wyrażające się jako pląsawice. Po wyleczeniu choroby podstawowej
objawy ustępują.
Również choroby autoimmunologiczne, jak na przykład toczeń
układowy systemowy, mają
związek przyczynowy z pląsawicą. Zaburzenia ruchowe mogą
występować jako zaostrzenia
choroby podstawowej.
Pląsawica atakuje ludzi na wiele
różnych sposobów i nie można
przewidzieć, w jaki sposób wpłynie
na kolejnego chorego. Jeden chory
ma na przykład duże i niekontrolowane ruchy pląsawicze, a niewiele objawów behawioralnych,
a inni odwrotnie. Nawet u dwóch
chorych z jednej rodziny objawy
są zupełnie inne. Wraz z postępem
choroby przebieg staje się coraz
cięższy, stwarza wiele problemów.
Profesjonaliści, którzy mają doświadczenie z pląsawicami mogą
być pomocni we wszystkich stadiach choroby.
r
e
k
l
a
m
a
45
KONKURS SMS
DO WYGRANIA
ATRAKCYJNE
NAGRODY
Nagroda główna
1
1000zł
w bonach Sodexo
2
3
II nagroda
ZESTAW SZTUĆCÓW
GERLACH NK 04A
CELESTIA
III nagroda
5x wagi
ELEKTRONICZNE
Jesteś kreatywny?
Masz głowę pełną
pomysłów?
Stwórz nowe hasło
reklamowe dla
suplementu diety
WITAMINY
COMPLEX i weź
udział w naszym
konkursie!
Wyślij hasło reklamowe, wpisując:
WEGAFARM.”TREŚĆ HASŁA” i wyślij pod numer
71200 (koszt sms 1,23 zł
z VAT)
Organizatorem konkursu jest Wegafarm sp. z o.o.. Regulamin konkursu dostępny na stronie
www.zdrowiewprezencie.pl oraz w siedzibie organizatora.
46
MYJĄCA
PASTA -
P
rzepis na pastę-peeling jest dość nietypowy, a w pierwszym odczuciu przypomina mi trochę Prl-owską pastę
BHP. moja pasta ma oczywiście dużo lepsze
właściwości pielęgnacyjne i jest nieporównywalnie delikatniejsza, ale jest w niej coś
takiego, że nie mogłam się oprzeć przed
tym porównaniem. Skład opiera się na ekologicznej bazie mydlanej połączonej z sodą
oczyszczoną i kwaskiem cytrynowym. Całość skutecznie myje oraz zmiękcza skórę.
Pasta ma maleńkie drobinki, które peelingują
ciało, pozostawiając je jedwabiście gładkie,
ale nie podrażnione. Działanie ścierające
jest na tyle delikatne, że można stosować
tę pastę do peelingu twarzy. Dodatek glinki
potęguję działanie oczyszczające, a olej lniany pozostawia natłuszczoną skórę. Została
tu użyta mieszanka olejków eterycznych
z bergamotki, pomarańczy i benzoe, które
dodają mnóstwo energii i bardzo pozytywnie
nastrajają.
P
asta-peeling może służyć do oczyszczania całego ciała, łącznie z twarzą.
W przypadku skóry szczególnie wrażliwej polecałabym jednak ostrożność przy
stosowaniu.
PEELING
mgr farm.
Joanna Czerniel
www.herbariacosmetics.pl
Przepis
Ilość: około 150 ml
Czas przygotowania: 30 minut
Trudność: Łatwe
Przygotuj:
Miskę szklaną / plastikową, łyżeczkę,
wagę z dokładnością do 1,0 g, słoik
szklany 150 ml.
•Mydłokastylijskiewpłynie(lub
inna baza mydlana) 50,0 g
•Sodaoczyszczona100,0g
•Kwascytrynowy50,0g
•Olejlniany15,0g
•Glinkaczerwona5,0g
•Olejeketerycznybenzoe11kropli
•Olejeketerycznypomarańczowy
20 kropli
•Olejeketerycznybergamotka25
kropli
47
Sposób użycia: na zwilżoną skórę
nałożyć pastę-peeling i rozpocząć
masowanie. Po około 5 minutach
zmyć pastę i delikatnie osuszyć
skórę (tak, żeby nie zetrzeć dobroczynnej warstwy oleju lnianego).
Moja pasta jest pomarańczowa i ma
energetyzujący, cytrusowy zapach,
ale możesz kombinować, jak dusza
zapragnie. Użyj zielonej glinki i ziołowych lub drzewnych olejków albo
sproszkowanego węgla aktywnego
i orientalnych zapachów (np. mirra,
kadzidłowiec, drzewo sandałowe
i, dla przełamania, limonka).
48
Do miseczki odważ sodę
z kwasem cytrynowym
i dokładnie wymieszaj. Następnie odważ do proszków
mydło w płynie i ponownie
wymieszaj. Mieszanina zacznie się intensywnie pienić,
jest to normalne zjawisko.
Odstaw miseczkę na 25 minut. Po tym czasie przemieszaj ponownie mieszaninę
(nie powinna się już pienić,
ale czas uzależniony jest
od rodzaju użytego mydła
w płynie), a następnie odważ do miseczki glinkę oraz
olej i dokładnie wymieszaj.
Na koniec dodaj olejki eteryczne i przełóż pastę do
słoiczka.
Jeśli chcesz się dowiedzieć czegoś więcej o
mnie albo o naturalnej oraz bezpiecznej
pielęgnacji ciała i szukasz gotowych
przepisów na organiczne kosmetyki,
zapraszam na stronę www.herbariacosmetics.
pl albo poszukaj mnie na facebook’u pod tą
samą nazwą Herbaria Cosmetics.
Na
drodze
po
deszczu
Np.
soliter
Np.
nocny,
rozrywkowy
16
Orkan,
nawałnica
5
Funkcja,
posada
Kraj ze starą
stolicą Inków
Biblijny prorok
Sto arów
Ramiona
W ręku
stolarza
14
Oszukańcze
przedsięwzięcie
Bohater
„Szczęk”
Rzeka jak ryba
Pasemko
włosów
12
Żółty
grzyb
jadalny
Galaretowaty
kosmetyk
Zwodzony
Śpiewający ptak
Zbocze
19
Odmien-
9 Zawód
3
Czynność
tłoka
Plakat
reklamowy
18
Gatunek
bekasa
Osłania
pocz8 warkę
17
Część
kapelusza
...
Andrycz,
aktorka
Postępek, dzieło
Tenisowe boisko
Napad
na bank
13
10
Lista nagrodzonych
za prawidłowo rozwiązane
hasło z krzyżówki z numeru
marcowego
Wojskowy kolor
Bluzka
sportowa
1
Ślad po
pile
Licznik
kilometrów w
taryfie
Z niego
sake
15
Kraj z
Kinszasą
Trirema
W nim
ność
paliwo kulturowa
Ozdobne
dziurki
6
Psotne
dziecko
11
Nadziewana
kremem
Jadalnia Epopeja
na statku
Karmiony
mlekiem
matki
2
4
Ciężki
metal
20
Azjatycka
równina
Do
paczek
Zasłona
na twarz
7
Ssak
leśny
Szkocki
deseń
Solny
lub
mlekowy
Teresa Śmigiel
89-412 Sośno
Poczucie
piękna,
gust
3. Żelazko First
Litery z ponumerowanych pól utworzą rozwiązanie - aforyzm Gertrudy Stein.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Andrzej Graś
82-200 Malbork
2. Żelazko First
Np.
Gorgiasz
Bistro
1. Żelazko First
15
16
17
18
19
20
Anna Dziedzic
69-200 Sulęcin
ŚWIETNEJ
FORMIE
r
e
k
l
a
m
a
UMYSŁ W
49
r
e
k
l
a
m
a
ENERGIA I WZMOCNIENIE
NA CO DZIEŃ
• Zmniejsza zmęczenie
i przywraca energię
• Wspomaga sprawność
fizyczną i umysłową
• Wspomaga naturalne siły
obronne organizmu
ENERGIA I WZMOCNIENIE
PO 50. ROKU ŻYCIA
• Zmniejsza zmęczenie
i przywraca energię
• Wspomaga sprawność
fizyczną i umysłową
• Wspomaga naturalne siły
obronne organizmu
Preparaty Bodymax łączą siłę wysokiej jakości wyciągu
z żeń-szenia GGE® z bogatymi zestawami witamin i minerałów
Podejmij wyzwanie 14 dni z Bodymax.
Odzyskaj energię... albo pieniądze!
Wejdź na www.bodymax.pl/wyzwanie-14-dni
ULGA
DLA WĄTROBY
Koktajl truskawkowy
z musli
l
a
m
a
• 5 łyżek miodu
• 500g truskawek
• wanilia
• 100g musli
• 1l mleka
ioć musli i wymieszać z m
Mleko zagotować, doda
stygnięcia.
dem. Pozostawić do wy
usli ,
yć dodać do zimnego m
um
ić,
śc
zy
oc
i
wk
ka
us
Tr
rem.
nilią i zmiksować blende
doprawić do smaku wa
k
Pierś z botwinką
Papryka nadziewana
z grilla
r
e
e• 1 łyżeczka marynowan
• 500g piersi z kurczaka
go pieprzu
• 1 pęczek botwinki
• sok z połowy cytryny
• 50ml oliwy
• 1 łyżka miodu
• 100ml białego wina
ki
• 100ml słodkiej śmietan
poo pokroić. Mięso umyć,
Botwinkę umyć i drobn
ie
gorącą oliwę i dokładn
na
cić
zu
wr
ę,
stk
ko
w kroić
winem
c solą. Następnie zalać
obsmażyć, doprawiają
z 20
eprz. Dusić razem prze
i dodać botwinkę oraz pi
mii dusić jeszcze przez 10
ki
an
iet
śm
ć
la
Do
.
ut
in
m
em.
sokiem z cytryny i miod
nut, na koniec doprawić
szą.
Podawać z ryżem lub ka
biowych
Zupa wiosenna na dro
żołądkach
kalafiora
• 2 marchewki
• 4 papryki
• Sól
• 4 łyżki kaszy jaglanej
• Pieprz
• 2 serki mozarella
oroić w duże paski, ugot
Marchewki obrać i pok
ając 2 szklankami osować wraz z kaszą , zalew
wolnym ogniu około
lonej wody. Gotujemy na
a.
woda zostanie wchłonięt
20 minut, do czasu, aż
i
z kostką mozarell
Zimną kaszę mieszamy
, nadziewamy
i doprawiamy pieprzem
pryki (lub całe
oczyszczone połówki pa
odciętą główkę).
podłużne papryki przez
dziny.
Grillujemy około pół go
Polecam
- Rafał Wiśniewski
• 1/3
j
• 300g żołądków
200g fasolki szparagowe
•
ki
ew
• 2 march
• 200g ziemniaków
• 1 pietruszka
• 1 pęczek koperku
• selera
• 1 pęczek pietruszki zie
ej
ał
bi
sty
• kapu
lonej
• 1 kalarepa
osolić 3
, zalać 3 litrami wody,
Żołądki oczyścić, umyć
tować na małym ogniu
Go
.
ać
ow
ot
ag
i z
li
so
i
łyżkam
ić:
wa obrać, umyć i pokro
przez 2 godziny. Warzy
kalaeler w talarki, kapustę,
marchew, pietruszkę i s
fior
ę, fasolkę w słupki, kala
stk
ko
w i
ak
ni
m
zie
,
pę
re
droby wyjąć z wywaru,
podzielić na różyczki. Po
do
ski i wrzucić z powrotem
schłodzić. Pokroić w pa
larta
w warzywa pokrojone
wywaru, dodać również
stałe
dziny. Dorzucamy pozo
ki, gotować przez 0,5 go
i.
śc
y i gotujemy do miękko
jem
wu
to
go
za
a,
yw
rz
wa
leniną.
ć drobno posiekaną zie
Na koniec zupę posypa
51
r
e
k
l
a
m
a

w ogrodzie i na łące - Zdrowie w Prezencie

Transkrypt

Podobne dokumenty