Odbiurokratyzowanie nauki i szkolnictwa wyższego

Odbiurokratyzowanie
nauki i szkolnictwa wyższego:
Rekomendacje Zespołu RGNiSW
ds. odbiurokratyzowania procesu kształcenia
i oceny jego jakości
Andrzej Kraśniewski, Zbigniew Marciniak
12 lutego 2015
raport nr 1/2015 Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Problematyka odbiurokratyzowania systemu kształcenia, w tym
KRK, z uwzględnieniem treści regulacji i stosowanych praktyk
maj – wrzesień 2015: inicjatywy środowiskowe
grudzień 2015 – luty 2016: prace zespołu
Bartłomiej Banaszak, Jakub Brdulak, Ewa Chmielecka, Stanisław Chwirot, Andrzej Kraśniewski,
Andrzej Kurkiewicz, Kinga Kurowska, Andrzej Mania, Zbigniew Marciniak (przewodniczący),
Mateusz Mrozek, Piotr Műller, Leszek Pączek (+ Krzysztof Diks, Maria Próchnicka)
11 lutego 2016
raport nr 4/2016 Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Rekomendacje w sprawie odbiurokratyzowania procesu kształcenia
i oceny jego jakości
Rekomendacje ogólne
Zespół rekomenduje istotne uproszczenie przepisów prawa,
regulujących proces kształcenia
ustawa PSW – w minimalnym zakresie
rozporządzenia
w sprawie podstawowych kryteriów i zakresu oceny
programowej oraz oceny instytucjonalnej
w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym
kierunku i poziomie kształcenia
w sprawie Krajowych Ram Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego
w sprawie wzorcowych efektów kształcenia
Rekomendacje ogólne
Zespół rekomenduje istotne uproszczenie przepisów prawa,
regulujących proces kształcenia
Tak uproszczony zestaw przepisów nie obniży znaczenia żadnego
z aspektów procesu kształcenia, istotnych z punktu widzenia jakości
efektów jego działania
Wdrożenie proponowanych zmian nie spowoduje konieczności
dokonania żadnych modyfikacji dokumentacji procesu kształcenia
Niektóre elementy dokumentacji procesu kształcenia, z punktu
widzenia uproszczonego prawa, będą mogły być uznane za zbędne
Rekomendacje dotyczące akredytacji
Należy wyraźnie rozgraniczyć proces sprawdzania legalności prowadzenia
kształcenia od procesu oceny jakości kształcenia. Pierwszy z tych procesów powinni
prowadzić urzędnicy; drugi – eksperci ze środowiska akademickiego.
Uczelnia powinna dostarczyć tylko te informacje, których nie są zbierane regularnie
przez MNiSW, w tym przez system POL-on. Obieg dokumentów powinien odbywać
się w trybie elektronicznym.
Dopiero gdy ocena formalna zakończy się z wynikiem pozytywnym, PKA może
przystąpić do oceny jakości kształcenia.
Ocena ta powinna być przeprowadzana w oparciu o prosty zestaw kryteriów
odpowiadający wytycznym zawartym w European Standards and Guidelines (2015).
Rozporządzenie o akredytacji powinno ograniczać się do podania tych kryteriów.
Uszczegółowienie tych kryteriów należy pozostawić autonomicznym regulacjom PKA
– tego wymagają europejskie standardy akredytacji.
Proponowane kryteria akredytacji
• Koncepcja kształcenia i proces jej doskonalenia w kontekście strategii rozwoju
jednostki oraz misji uczelni, z uwzględnieniem potrzeb otoczenia społecznogospodarczego uczelni, w tym rynku pracy. Zakładane efekty kształcenia.
• Proces kształcenia: treści i metody kształcenia. Możliwość kształcenia w językach
obcych i współpraca międzynarodowa. Adekwatność sposobu oceny osiągniętych
przez studentów efektów kształcenia.
• Proces zdobywania kwalifikacji: rekrutacja studentów, potwierdzanie efektów
uczenia się, weryfikacja efektów kształcenia, zasady zaliczania etapów kształcenia,
proces dyplomowania.
• Kompetencje kadry dydaktycznej.
• Infrastruktura dydaktyczna oraz wsparcie studentów. Przejrzystość i dostępność
informacji o studiach.
Dalsze rekomendacje dla akredytacji
Miarą jakości kształcenia nie jest rozbudowana struktura systemu zapewniania
jakości, lecz jego sprawność działania. Uczelnia nie ma obowiązku
dokumentowania na potrzeby zewnętrznych kontroli funkcjonowania formalnej
struktury swojego wewnętrznego systemu zapewniania jakości.
Dalsze rekomendacje dla akredytacji
Podstawowy zasób kryteriów oceny jakości kształcenia powinien być taki sam dla
oceny programowej i instytucjonalnej.
Ocena programowa polega na ocenie jakości jednego programu kształcenia; ocena
instytucjonalna polega na jednoczesnej ocenie więcej niż jednego programu kształcenia.
Propozycja zmiany przepisu ustawy:
W budżecie państwa jest określana dotacja (*) przeznaczona na dofinansowanie podstawowych
jednostek organizacyjnych uczelni prowadzących kierunek studiów, który uzyskał ocenę wyróżniającą
Komisji w ramach oceny programowej;
W budżecie państwa jest określana dotacja (*) przeznaczona na dofinansowanie podstawowych
jednostek organizacyjnych uczelni prowadzących program kształcenia, który uzyskał ocenę
wyróżniającą Komisji.
Dalsze rekomendacje dla akredytacji
Należy rozważyć sprawę umiejscowienia instytucjonalnego oceny studiów
doktoranckich. Zespół dostrzega ryzyko wynikające z sytuacji, w której jedna
instytucja nadaje uprawnienia do prowadzenia studiów doktoranckich, a inna
ocenia ich jakość. Poza tym, PKA nie obejmuje zasięgiem swojego działania
studiów doktoranckich prowadzonych poza szkołami wyższymi.
Wszyscy członkowie oraz eksperci PKA powinni przejść gruntowne szkolenie
przed rozpoczęciem wizytacji według nowych zasad.
Rekomendacje dotyczące warunków prowadzenia studiów
Proponuje się usunięcie kilku przepisów wprowadzających „buchalterię” ECTS.
W szczególności:
Proponuje się usunięcie przepisu
Program studiów (*) określa liczbę punktów ECTS, którą student musi
uzyskać na zajęciach z wychowania fizycznego.
Proponuje się wprowadzenie przepisu, który ograniczy obowiązek
organizowania zajęć z wychowania fizycznego jedynie do studiów
stacjonarnych – pierwszego stopnia oraz jednolitych studiów magisterskich.
Rekomendacje dotyczące warunków prowadzenia studiów
Proponuje się zastąpienie przepisu
(*) wdrożyła wewnętrzny system zapewnienia jakości kształcenia
uwzględniający działania na rzecz doskonalenia programu kształcenia na
prowadzonym kierunku studiów,
przez przepis
(*) prowadzi systematyczne działania mające na celu ocenę i doskonalenie
prowadzonego programu kształcenia, także w kontekście potrzeb otoczenia
społeczno-gospodarczego uczelni, w tym rynku pracy.
Rekomendacje dotyczące uproszczenia regulacji
dotyczących KRK dla szkolnictwa wyższego
Ustawa o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji zawiera delegację do określenia
rozporządzeniem charakterystyk poziomów 6–8 drugiego stopnia typowych dla
kwalifikacji uzyskiwanych w ramach szkolnictwa wyższego.
Polska Rama Kwalifikacji (PRK) [dla uczenia się przez całe życie]
- część Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji
ERK
charakterystyki
poziomów
1
uniwersalne
charakterystyki
poziomów
PRK
edukacja
ogólna
charakterystyki
poziomów
dla „podram”
kształcenie
zawodowe
szkolnictwo
wyższe
2
3
4
5
6
7
8
Stan prawny – 2011 r.
PRK
uniwersalne
charakterystyki
poziomów
5
6
7
8
5
6
1
7
2
8
3
1
2
wstępny projekt
poziom w PRK
charakterystyki poziomów dla
SzW
KRK-SzW
Ustawa PSW
- delegacja dla MNiSW
Rozporządzenie MNiSW
w sprawie KRK-SzW
Obecny stan prawny
PRK
uniwersalne
charakterystyki
poziomów
5
6
7
8
Ustawa o ZSK
- załącznik
5
6
1
7
2
8
3
Ustawa o ZSK
- delegacja dla MNiSW
1
2
poziom w PRK
charakterystyki poziomów dla
SzW
KRK-SzW
Ustawa PSW
- delegacja dla MNiSW
Rozporządzenie MNiSW
w sprawie KRK-SzW
Rekomendacje dotyczące uproszczenia regulacji
dotyczących KRK dla szkolnictwa wyższego
Ustawa o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji zawiera delegację do określenia
rozporządzeniem charakterystyk poziomów 6–8 drugiego stopnia typowych dla
kwalifikacji uzyskiwanych w ramach szkolnictwa wyższego.
Zespół proponuje, by
1. w tym rozporządzeniu zawrzeć proste charakterystyki poziomów w
odniesieniu do obszarów i ewentualnie profili kształcenia
2. usunąć z PSW delegację do wydania rozporządzenia o KRK
Propozycja
PRK
uniwersalne
charakterystyki
poziomów
5
6
7
8
5
6
1
7
2
8
3
1
2
Ustawa o ZSK
- załącznik
poziom w PRK
charakterystyki poziomów dla
SzW
KRK-SzW
Ustawa o ZSK
- delegacja dla MNiSW
Rozporządzenie MNiSW
w sprawie KRK-SzW
Ustawa PSW
- delegacja dla MNiSW
Rozporządzenie MNiSW
w sprawie KRK-SzW
Rekomendacje dotyczące uproszczenia regulacji
dotyczących KRK dla szkolnictwa wyższego
Ustawa o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji zawiera delegację do określenia
rozporządzeniem charakterystyk poziomów 6–8 drugiego stopnia typowych dla
kwalifikacji uzyskiwanych w ramach szkolnictwa wyższego.
Zespół proponuje, by
1. w tym rozporządzeniu zawrzeć proste charakterystyki poziomów w
odniesieniu do obszarów i ewentualnie profili kształcenia
2. usunąć z PSW delegację do wydania rozporządzenia o KRK
Sporządzanie tabelarycznego zestawienia opisów kierunkowych efektów
kształcenia z obszarowymi efektami kształcenia, dziś sprawdzane przez PKA,
nie będzie już wymagane.
Rekomendacje dotyczące wzorcowych
opisów efektów kształcenia
Zespół proponuje usunąć rozporządzenie ws. wzorcowych efektów
kształcenia.
Stwarza ono mylne wrażenie, jakoby istniał mechanizm państwowej
standaryzacji programów kształcenia, co zaprzecza to podstawowej idei
KRK:
za cenę stworzenia transparentnych opisów efektów kształcenia, uczelnie
uzyskały prawo autonomicznego konstruowania nowych programów studiów.
Załączniki
Wytyczne zawarte w Standardach i wskazówkach dla zapewniania jakości
w Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyższego (2015)
Propozycje operacyjnych kryteriów oceny jakości kształcenia, do
ewentualnego wykorzystania przez PKA
Zakres przepisów rozporządzenia w sprawie warunków prowadzenia
studiów, których spełnianie można sprawdzić bez udziału ekspertów z grona
nauczycieli akademickich
Zalecenia do standardu kształcenia na kierunku lekarskim, z perspektywy
akredytacji amerykańskiej
www.bing.com