V rok - Wydział Farmaceutyczny - Warszawski Uniwersytet Medyczny

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
WYDZIAŁ FARMACEUTYCZNY
z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
DLA STUDENTÓW V ROKU
Kierunek ANALITYKA MEDYCZNA
Rok akademicki 2016 / 2017
1
Opracowanie edytorskie i druk:
Of‌icyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Zam. .... / 2016
nakład 45 egz.
tel. (22) 5720 327
e-mail: of‌[email protected]
www.of‌icynawydawnicza.wum.edu.pl
2
WSTĘP
Przewodnik dydaktyczny wprowadza studentów w tok pracy V roku na Wydziale
Farmaceutycznym i Oddziale Medycyny Laboratoryjnej Warszawskiego Uniwersytetu
Medycznego.
Zgodnie z programem ministerialnym, studentów V roku obowiązują następujące
przedmioty: Diagnostyka laboratoryjna, Etyka zawodowa, Organizacja medycznych laboratoriów diagnostycznych, Praktyczna nauka zawodu, Prawo medyczne, Statystyka
medyczna, Systemy jakości i akredytacja laboratoriów. Realizowane są także zajęcia fakultatywne: Diagnostyka hematologiczna, Diagnostyka in vitro chorób układu oddechowego, Diagnostyka toksykologiczna, Metody rozpoznawania płodności.
Oddany do użytku studentów V roku przewodnik dydaktyczny szczegółowo przedstawia organizację Zakładów, które prowadzą zajęcia z wyżej wymienionych przedmiotów, cele i formy nauczania, regulamin oraz piśmiennictwo w zakresie podręczników
i czasopism naukowych.
Przewodniczącą Rady Pedagogicznej V roku jest dr Ewa Skarżyńska z Katedry Biochemii i Chemii Klinicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
DZIEKAN WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO
Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ
Prof. dr hab. Piotr Wroczyński
1
Spis treści
Wstęp.......................................................................................................................... 1
Władze Uczelni.......................................................................................................... 3
1. Diagnostyka laboratoryjna........................................................................................ 5
2. Etyka zawodowa......................................................................................................... 7
3. Organizacja medycznych laboratoriów diagnostycznych....................................... 8
4. Praktyczna nauka zawodu......................................................................................... 9
5. Prawo medyczne ....................................................................................................... 11
6. Statystyka medyczna.................................................................................................. 13
7. Systemy jakości i akredytacja laboratoriów.............................................................. 15
ZAJĘCIA FAKULTATYWNE
8. Diagnostyka hematologiczna.................................................................................... 17
9. Diagnostyka in vitro chorób układu oddechowego.................................................. 18
10.Diagnostyka toksykologiczna................................................................................... 20
11.Metody rozpoznawania płodności............................................................................ 22
12.Przed obroną pracy magisterskiej............................................................................. 24
13.Zarządzenie Nr 11/2009............................................................................................ 25
14.Zarządzenie NR 67/2011........................................................................................... 30
2
Władze WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO
REKTOR
– prof. dr hab. MIROSŁAW WIELGOŚ
PROREKTOR ds. DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZYCH
– prof. dr hab. BARBARA GÓRNICKA
PROREKTOR ds. NAUKI I WSPÓŁPRACY Z ZAGRANICĄ
– dr hab. JADWIGA TURŁO
PROREKTOR ds. KLINICZNYCH, INWESTYCJI I WSPÓŁPRACY Z REGIONEM
– dr hab. WOJCIECH BRAKSATOR
PROREKTOR ds. KADR– prof. dr hab. ANDRZEJ DEPTAŁA
DZIEKAN WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO
z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ
– Prof. dr hab. PIOTR WROCZYŃSKI
Prodziekan ds. dydaktyczno-wychowawczych
– dr hab. JOANNA KOLMAS
Prodziekan ds. nauki
– dr hab. MARCIN SOBCZAK
Prodziekan ds. Oddziału Medycyny Laboratoryjnej
– prof. dr hab. GRAŻYNA NOWICKA
DZIEKANAT WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO
Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ
ul. Banacha 1 (pok. 06 i 010); 02-097 Warszawa,
tel./fax 22 5720787, 22 5720 788, 22 5720 772;
22 5720 787 oraz 22 5720 779 (Analityka medyczna)
Pracownicy Dziekanatu:
Kierownik Dziekanatu
– mgr Katarzyna Stańczyk
Zastępca Kierownika
– Wiesław Urbanik
– mgr Małgorzata Pyzel (Analityka medyczna)
– mgr Wioleta Widłak (Analityka medyczna)
– mgr Anna Artymiuk
– mgr inż. Małgorzata Kośmider-Bucka
– mgr Aneta Markucińska
– Anna Ołtuszewska
– mgr Beata Spychalska
– mgr inż. Joanna Sypuła
– mgr Grzegorz Wasztewicz
Godziny przyjęć w Dziekanacie:
poniedziałek, czwartek – godz. 1000–1400
wtorek, środa – godz. 1000–1300
piątek– nieczynne
3
4
Diagnostyka laboratoryjna
Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej WNoZ WUM
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a, tel.: (22) 599-24-05
p.o. kierownika: Dr med. Marta Faryna
Godziny przyjęć uzgadniane na bieżąco w sekretariacie.
Wszystkie informacje przeznaczone dla studentów zamieszczane są na tablicy ogłoszeń na bieżąco.
Osoba odpowiedzialna: dr Hanna Zborowska
Roczny wymiar zajęć:
Wykłady 30 godz. 10 x 3 godz
ćwiczenia 60 godz. 15 x 4 godz
Wykłady odbywają się na terenie Wydziału Farmaceutycznego; ul. Banacha 1.
Szczegółowy rozkład sal zostanie podany przed rozpoczęciem zajęć.
Ćwiczenia odbywają się na terenie Zakładu ul. Banacha 1a (Laboratorium Szpitala SP CSK; blok C;
niski parter).
Cel nauczania przedmiotu:
Zdobycie umiejętności określania celu badań laboratoryjnych i ich interpretacja w poszczególnych jednostkach chorobowych, a także samodzielne wykonywanie wybranych badań zdecentralizowanych.
Program:
Tematy wykładów:
1. Cel wykonywania badań laboratoryjnych z uwzględnieniem różnych dyscyplin medycyny laboratoryjnej. Rola badań w: rozpoznaniu, monitorowaniu leczenia, ocenie stopnia wyleczenia, profilaktyce, stratyfikacji ryzyka. Badania przesiewowe. Pojęcie medycyny laboratoryjnej opartej na faktach.
2. Sposoby wyrażania i interpretacji wyników badań laboratoryjnych. Różne pojęcia „normy”. Pojęcie profili i algorytmów. Akceptacja i autoryzacja. Błędy i interferencje.
3. Wpływ zmienności biologicznej na interpretację wyników badań laboratoryjnych. Odrębności
diagnostyki laboratoryjnej w zależności od wieku i płci.
4. Cel i metody oceny jakości analitycznej. Kontrola wewnątrzlaboratoryjna. Badania biegłości.
5. Rola badań laboratoryjnych w stanach nagłych. Badania w trybie pilnym. Badania zdecentralizowane.
6. Rola badań laboratoryjnych w chorobach autoimmunizacyjnych.
7. Badania laboratoryjne w ocenie gospodarki wodno-elektrolitowej.
8. Działanie metaboliczne hormonów. Uwarunkowania genetyczne i środowiskowe otyłości.
9. Praktyczne aspekty terapii monitorowanej. Rola badań laboratoryjnych w zatruciach.
10. Badania laboratoryjne w porfirii.
11. Rola badań laboratoryjnych w diagnostyce i monitorowaniu cukrzycy i ocenie jej powikłań.
Tematy ćwiczeń:
Ćwiczenia obejmują: wprowadzenie prowadzącego i/lub prezentacja studencka, interpretację
wyników badań, samodzielne wykonywanie wybranych testów
1. Hiperbilirubinemia aspekty kliniczne i analityczne. Wpływ wysokich stężeń bilirubiny na jakość wyników innych parametrów laboratoryjnych. Diagnostyka laboratoryjna chorób wątroby
z uwzględnieniem etiologii.
5
2. Rola laboratorium w diagnostyce bólu w klatce piersiowej i bólów brzucha:
• markery sercowe (troponina, CKMB, nowe markery, BNP, CRP),
• czynniki ryzyka choroby wieńcowej,
• typowy obraz laboratoryjny ostrego brzucha (leukocytoza, CRP, objawy odwodnienia, amylaza). Badania różnicujące z bólem w klatce piersiowej.
3. Choroby nowotworowe:
• markery nowotworowe i ich wartość diagnostyczna,
• obraz niedokrwistości towarzyszącej chorobom nowotworowym,
• ocena zespołu wyniszczenia nowotworowego,
• obraz niewydolności wielonarządowej.
4. Rola badań laboratoryjnych w chorobach nerek z uwzględnieniem ostrej i przewlekłej niewydolności o różnej etiologii. Metody określania przesączania kłębuszkowego.
5. Problemy diagnostyczne w endokrynologii z uwzględnieniem chorób przysadki, tarczycy i nadnerczy,
6. Znaczenie diagnostyczne oznaczeń hormonów płciowych. Badania laboratoryjne w ciąży. Immunochemiczne badania laboratoryjne w zakażeniach w ciąży (toksoplazmoza, różyczka, CMV)
7. Rola oznaczeń białek w różnym materiale biologicznym. Hipo i hiperproteinemia, proteinuria.
Ocena laboratoryjna metabolizmu kostnego z uwzględnieniem roli wapnia i fosforu.
8. Techniki elektroforetyczne (w tym elektroforeza kapilarna, immunofiksacja) i ich zastosowanie
w laboratorium, ze szczególnym uwzględnieniem diagnostyki gammapatii.
9. Badania układu krzepnięcia i fibrynolizy w diagnostyce zaburzeń i monitorowaniu leczenia przeciwzakrzepowego.
10. Walidacja metody. Praktyczna ocena precyzji i liniowości. Walidacja wyniku.
11. Badania zdecentralizowane na wybranych przykładach. Materiał do oznaczeń glukozy.
12. Interpretacja wyników badania równowagi kwasowo-zasadowej. Wpływ czynników przedlaboratoryjnych i laboratoryjnych. Praktyczna nauka pobierania krwi na badanie gazometrii.
13. Metody immunochemiczne w diagnostyce zakażeń WZW i HIV. Interpretacja wyników zakażeń
wirusologicznych.
14. Rola badań laboratoryjnych w ocenie zaburzeń wchłaniania. Niedokrwistości niedoborowe.
15. Interpretacja wyników zbiorczych.
Formy kontroli i ocena wyników nauczania
• ocena przygotowanych przez studentów prezentacji tematycznych,
• ocena aktywności na ćwiczeniach,
• podsumowujący egzamin testowy i ustny o warunkach którego studenci są powiadomieni na
początku zajęć.
Sesja egzaminacyjna: semestr zimowy 5 roku studiów.
Literatura obowiązkowa
• Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. Aldona Dembińska Kieć, Jerzy
Naskalski wyd. 3.
• Próbki: od pacjenta do laboratorium. W. G. Guder, S. Narayanan, H. Wisser, B. Zawta.
Literatura zalecana:
• Diagnostyka laboratoryjna. B. Neumeister, I. Besenthal, H. Liebich.
• Interpretacja badań laboratoryjnych J. Wallach.
• Diagnostyka laboratoryjna t. 1,2 N.A Brunzel.
• Medycyna laboratoryjna oparta na dowodach naukowych. C.P Price, R.H. Christenson.
• Czasopisma medyczne ze szczególnym uwzględnieniem; Badanie i diagnoza, Diagnostyka
Laboratoryjna, Diagnosta laboratoryjny.
6
Etyka zawodowa
KATEDRA I ZAKŁAD FARMACJI STOSOWANEJ
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel./fax 22 5720 978, www.farmacjamolekularna.wum.edu.pl;
e-mail: [email protected]
Kierownik Katedry: Prof. dr hab. Maciej Małecki
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: Mgr Małgorzata Szenajch
Godziny przyjęć w sprawach studenckich: po uzgodnieniu z wykładowcą.
Roczny wymiar wykładów: 15 godzin
Miejsce wykładów: sale wykładowe Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej.
Liczba punktów ECTS: 1
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Zapoznanie studentów z problemami etycznymi w bioetyce i etyce zawodu analityka medycznego.
PROGRAM NAUCZANIA
Tematy wykładów:
1. Co to jest etyka, omówienie różnych systemów etycznych religijnych i świeckich.
2. Etyka w zawodach medycznych, współczesne problemy bioetyki.
3. Eksperymenty medyczne na ludziach i zwierzętach. Dobra Praktyka Kliniczna, rola Komisji Bioetycznych.
4. Etyczne problemy transplantologii, zasada zgody domniemanej i deklaracja zgody na pobranie
organów.
5. Inżynieria genetyczna: szanse i zagrożenia.
6. Zapłodnienie in vitro problemy moralne i społeczne, ratyfikowanie Europejskiej Ustawy
Bioetycznej.
7. Aborcja, ustawy aborcyjne w Polsce i w innych krajach.
8. Eutanazja, a problemy moralne i prawne.
9. Zaprzestanie uporczywej terapii – problem współczesnej medycyny.
10. Kodeksy etyczne różnych zawodów i kodeksy pracowników służby zdrowia.
11. Kodeks etyki diagnosty laboratoryjnego z 2006 r. Omówienie szczegółowe.
METODY ORGANIZACJI PRACY
Wykłady obowiązkowe.
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
Podstawą zaliczenia jest 100% obecności na wykładach i aktywny udział w dyskusjach.
Ocena : zaliczenie pisemne.
LITERATURA OBOWIĄZKOWA
1. Etyka lekarska, Tadeusz Brzeziński, PZWL 2002.
LITERATURA ZALECANA
1. Etyka i deontologia lekarska, Tadeusz Kielanowski, PZWL 1985.
2. Raanan Gillon „Etyka lekarska problemy filozoficzne” PZWL 1997.
3. Artykuły w pismach medycznych na temat najnowszych odkryć w medycynie i problemach moralnych z tym związanych.
7
Organizacja medycznych laboratoriów
diagnostycznych
Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej WNoZ WUM
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1 a Tel.: (22) 599-24-05
Kierownik: Prof. dr hab. Dagna Bobilewicz
Godziny przyjęć uzgadniane na bieżąco w sekretariacie.
Wszystkie informacje przeznaczone dla studentów zamieszczane są na tablicy ogłoszeń na bieżąco.
Osoba odpowiedzialna: dr Hanna Zborowska
Roczny wymiar zajęć: 15 godz. wykładów (5 x 3 godziny).
Wykłady odbywają się w sali wykładowej Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej; ul. Banacha 1.
Cel nauczania przedmiotu:
Zapoznanie się z podstawowymi problemami, związanymi z organizacją medycznych laboratoriów diagnostycznych z uwzględnieniem aktów prawnych, określających rolę diagnosty laboratoryjnego oraz wymagania, którym musi sprostać laboratorium.
Program
Tematy wykładów:
1. Rola badań laboratoryjnych w zintegrowanym procesie ochrony zdrowia. Zasady organizacji
laboratorium z uwzględnieniem wszystkich etapów pracy i specyfiki poszczególnych działów.
2. Wymogi stawiane laboratoriom w oparciu o akty prawne (wyposażenie, warunki sanitarne, personel). Zastosowanie i możliwości wykorzystania Laboratoryjnego Systemu Informatycznego.
3. Zawód diagnosty laboratoryjnego i jego pozycja wśród innych zawodów medycznych. Akty
prawne związane z obowiązkami i prawami diagnosty z uwzględnieniem możliwości szkolenia
podyplomowego (specjalizacje). Standardy jakości obowiązujące w medycznych laboratoriach
diagnostycznych.
4. Nowe podejście do jakości w laboratorium. System jakości, zasady przygotowywania procedur
i ich aktualizacji.
5. Szkolenia w laboratorium. Aspekty ekonomiczne funkcjonowania laboratorium.
Pisemne zaliczenie przedmiotu.
Formy kontroli i ocena wyników nauczania:
Pisemne zaliczenie na ostatnim wykładzie.
Literatura obowiązkowa:
• Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. Aldona Dembińska Kieć, Jerzy
Naskalski.
• Higiena i bezpieczeństwo pracy w laboratorium red. Krzysztof Benczek, Hanna Zborowska
wyd. Verlag Dashofer.
• Ustawa o diagnostyce laboratoryjnej z 27 lipca 2001 z późniejszymi zmianami.
Aktualne Rozporządzenia ministra zdrowia dotyczące: warunków jakie powinno spełniać medyczne laboratorium diagnostyczne, standardów jakości dla medycznych laboratoriów diagnostycznych oraz specjalizacji diagnostów laboratoryjnych. Dostępne na stronie internetowej Krajowej Izby
Diagnostów Laboratoryjnych www.kidl.org.pl w zakładce „akty prawne”.
Literatura zalecana:
• Inne Rozporządzenia, dotyczące diagnostyki laboratoryjnej dostępne jak wyżej.
8
Praktyczna nauka zawodu
KATEDRA BIOCHEMII I CHEMII KLINICZNEJ
Zakład Laboratoryjnej Diagnostyki Medycznej
ul Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel./fax (022) 5720-735
Kierownik Katedry: Prof. dr hab. Grażyna Nowicka
Osoby odpowiedzialne za dydaktykę: Dr n. farm. Sławomir Białek
Miejsce i wymiar zajęć:
‐‐ Przedmiot jest nauczany w wymiarze 90 godzin ćwiczeń i 45 godzin seminariów. Punkty
ECTS: 30
‐‐ Ćwiczenia realizowane są we współpracy z wytypowanymi czterema medycznymi laboratoriami diagnostycznymi szpitali warszawskich. Natomiast seminaria są prowadzone w Katedrze Biochemii i Chemii Klinicznej.
Cel nauczania i zakres przedmiotu
Zagadnienia realizowane w ramach przedmiotu dotyczą zasad pracy w medycznym laboratorium diagnostycznym, zgodnie z obowiązującymi standardami kształcenia. Celem nauczania jest
zapoznanie studentów ze strukturą medycznego laboratorium diagnostycznego i jego całodobowym
funkcjonowaniem z wyszczególnieniem pracy w trybie pilnym i planowym oraz nabycie umiejętności bezpiecznej pracy z biologicznym materiałem klinicznym (różne formy materiału – zasady ich
przyjmowania na badania wykonywane w laboratorium oraz przygotowanie do transportu w przypadku ich wykonywania poza laboratorium).
Zakres przedmiotu obejmuje:
1. Poznanie i praktyczne stosowanie zasad przyjmowania zleceń na badania laboratoryjne w Sektorze Rejestracji i Dystrybucji materiału do badań (formularze skierowań, istotne dane osobowe
na nich zawarte, ochrona danych osobowych).
2. Poznanie i praktyczne stosowanie zasad postępowania z przyjętym materiałem (oznakowania
kodowe i identyfikacja próbek różnych materiałów klinicznych).
3. Nabycie umiejętności oceny przydatności materiału biologicznego do wykonania zlecanych badań (właściwe pobranie materiału, właściwy antykoagulant do odpowiednich badań, właściwa
objętość próbki oraz ocena makroskopowa przyjętego materiału do badań na obecność skrzepów, hemolizy, lipemii itd.).
4. Poznanie i praktyczne stosowanie zasad prawidłowego przygotowania materiału do badań w laboratorium (oznakowanie materiału, wirowanie, ewentualne rozcieńczanie wstępne właściwe dla
oznaczenia, mrożenie i rozmrażanie próbek w szczególnych przypadkach).
5. Poznanie i praktyczne stosowanie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w medycznym laboratorium diagnostycznym.
6. Nabycie umiejętności poprawnej eksploatacji aparatury laboratoryjnej (czynności konserwacyjne, postępowanie w przypadkach awarii).
7. Poznanie i praktyczne stosowanie zasad postępowania dla zapewnienia jakości analitycznej badań laboratoryjnych (kalibracje i okres jej ważności, stosowane odczynniki i terminy ich trwałości, systemy kontroli jakości wewnątrz- i zewnątrzlaboratoryjnej).
8. Uzyskanie praktycznej umiejętności wykonywania podstawowych oznaczeń laboratoryjnych
z zakresu:
1) Hematologii
2) Układu hemostazy
3) Chemii klinicznej
4) Monitorowania stężeń leków
5) Immunologii ogólnej
9
6) Immunochemii, alergologii i technik elektroforetycznych
7) Serodiagnostyki wirusologicznej
8) Analityki ogólnej
9. Poznanie pojęcia wyniku: jakościowego, półilościowego i ilościowego, a także opisowej formy
wyniku oraz właściwego komentarza do testu oznaczenia.
10. Poznanie zasad postępowania w przypadku uzyskania wartości krytycznych wyniku badania laboratoryjnego.
11. Poznanie procesu walidacji i autoryzacji wyniku badania laboratoryjnego.
12. Nabranie nawyku stałego kontaktu oraz nawiązywania współpracy pomiędzy Laboratorium a
zleceniodawcami badań laboratoryjnych (lekarze z Klinik, Oddziałów Szpitala).
Szczegółowy program zajęć
1) Przyjmowanie, rejestracja i dystrybucja materiału.
2) Zasady wydawania wyników (recepcja).
3) Badania z zakresu hematologii (morfologia krwi obwodowej).
4) Badania z zakresu analityki ogólnej (badanie ogólne moczu i kału).
5) Badania z zakresu chemii klinicznej i terapii monitorowanej.
6) Oznaczenia immunochemiczne i techniki elektroforetyczne.
7) Zasady postępowania w przypadku wykonywania badań pilnych.
Metody organizacji pracy i formy kontroli
Ćwiczenia będą się odbywać ją się raz w tygodniu przez cały semestr zimowy. Każda grupa studencka musi odbyć zajęcia w każdym z czterech wytypowanych laboratoriów medycznych. Warunkiem zaliczenia przedmiotu w semestrze zimowym jest obecność na wszystkich zajęciach i zaliczenie
trzech kolokwiów po cyklu zajęć w każdym laboratorium.
Literatura
1. Wożniak M. (red.): Chemia kliniczna. Elsevier Urban & Partner, Wrocław.
2. Dembińska-Kieć A., Naskalski J. (red.): Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. Elsevier Urban & Partner, Wrocław.
3. Angielski S., Jakubowski Z., Dominiczak M.H. (red.): Biochemia kliniczna. PERSEUSZ, Sopot
1997, wyd.2.
4. Tomaszewski J.J.: Diagnostyka laboratoryjna. PZWL, Warszawa.
5. Wallach J. (red.): Interpretacja badań laboratoryjnych. Medipage, Warszawa.
6. Diagnostyka Laboratoryjna – czasopismo wydawane przez PTDL.
7. Badanie i Diagnoza – czasopismo wydawane przez Fundację Rozwoju Diagnostyki Laboratoryjnej.
10
Prawo medyczne
KATEDRA I ZAKŁAD FARMACJI STOSOWANEJ
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel/fax 022 5720 978
www.farmacjamolekularna.wum.edu.pl
e-mail: [email protected]
Kierownik Katedry: Prof. dr hab. Maciej Małecki
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: Radca Prawny – mgr Krzysztof Jop
Godziny przyjęć w sprawach studenckich: zostaną ustalone i podane do wiadomości studentów
na pierwszym wykładzie.
Roczny wymiar wykładów i seminariów: 25 godzin.
wykłady – 20 godz.
seminaria – 5 godz.
Miejsce wykładów i seminariów: sale wykładowe Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej
Liczba punktów ECTS: 2
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Celem nauczania jest zapoznanie studentów z podstawami prawa medycznego (ze szczególnym
uwzględnieniem zagadnień dotyczących: praw pacjenta, statusu prawnego diagnosty laboratoryjnego
oraz kwestii odpowiedzialności prawnej związanej z wykonywaniem zawodu diagnosty laboratoryjnego). Realizacja programu zajęć ma za zadnie zaszczepienie u studentów trwałych podstaw świadomości
prawnej w związku z wykonywaniem zawodu diagnosty laboratoryjnego (z szczególnym uwydatnieniem konsekwencji wynikających z naruszenia norm prawnych przy wykonywaniu zwodu opisywanych na przykładzie konkretnych kazusów zaczerpniętych z praktyki sądowej). Pozwoli to na wykorzystanie nabytej wiedzy w celu należytego wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego zgodnego
z najlepszą wiedzą i obwiązującym prawem oraz z poszanowaniem prawa pacjenta.
PROGRAM NAUCZANIA
Tematy wykładów obejmują następujące zagadnienia:
1. Ogólne zagadnienia dotyczące prawoznawstwa, definicje podstawowych pojęć, rozwinięcie pojęcia terminu „prawo medyczne”.
2. Zawody medyczne, wymagania co do kwalifikacji zawodowych i sposoby uzyskiwania uprawnień do wykonywania zawodu ze szczególnym uwzględnieniem wymagań dotyczących zawodu
diagnosty laboratoryjnego w świetle uregulowań ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce
laboratoryjnej (tj.: Dz. U. z 2004 r. Nr 144, poz. 1529 ze zm.).
3. Samorządy zawodowe funkcjonujące w systemie opieki zdrowotnej ich zadania, zasady ich działania ze szczególnym uwzględnieniem samorządu zawodowego diagnostów laboratoryjnych
w świetle powołanej powyżej ustawy.
4. Organizacyjne formy wykonywania zawodów medycznych, prowadzenia działalności leczniczej
i udzielania świadczeń zdrowotnych, w świetle nowych uregulowań ustawy z dnia 15 kwietnia
2011 roku o dzielności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654).
5. Obowiązki spoczywające na podmiotach wykonujących dzielność leczniczą w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz uprawnienia pacjenta z tym związane w świetle regulacji
ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2009 r.
Nr 52, poz. 417 ze zm.).
11
6. Uwarunkowania formalne dotyczące prowadzenia eksperymentu medycznego w rozumieniu
ustawy z dnia z dnia 5 grudnia 1996 roku o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j.: Dz. U.
z 2008 r. Nr 136, poz. 857 ze zm.) oraz badań klinicznych w rozumieniu ustawy z dnia 6 września
2001 roku – Prawo farmaceutyczne (tj.: Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271 ze zm.).
7. Reglamentacja administracyjna w zakresie wytwarzania, wprowadzania do obrotu, użytkowania
niektórych produktów o szczególnym znaczeniu dla ochrony zdrowia z uwzględnieniem wyrobów medycznych w rozumieniu ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz. U.
Nr 107, poz. 679 ze zm.) i produktów leczniczych w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001
roku – Prawo farmaceutyczne (tj.: Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271 ze zm.).
8. Wybrane zagadnienia dotyczące szczególnych regulacji prawa medycznego dotyczących: zapobiegania i zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych, ochrony zdrowia psychicznego, pobierania,
przechowywania i przeszczepiania komórek, tkanek i narządów oraz planowania rodziny, ochrony płodu ludzkiego i warunków dopuszczalności przerywania ciąży.
9. Wybrane zagadnienia dotyczące odpowiedzialności karnej z tytułu czynów zabronionych popełnionych w związku z wykonywaniem lub zaniechaniem działalności leczniczej ze szczególnym
uwzględnieniem czynności diagnostyki laboratoryjnej prowadzonych przez diagnostę laboratoryjnego.
10. Wybrane zagadnienia dotyczące odpowiedzialności zawodowej członków samorządu zawodowego ze szczególnym uwzględnieniem samorządu diagnostów laboratoryjnych w świetle uregulowań ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (tj.: Dz. U. z 2004 r. Nr 144,
poz. 1529 ze zm.).
11. Wybrane zagadnienia dotyczące odpowiedzialności cywilnej personelu medycznego oraz podmiotu prowadzącego działalność leczniczą za szkody wyrządzone pacjentowi związku z jej wykonywaniem lub zaniechaniem ze szczególnym uwzględnieniem czynności diagnostyki laboratoryjnej prowadzonych przez diagnostę laboratoryjnego.
METODY ORGANIZACJI PRACY
Przewidzianą formą prowadzenia zajęć są wykłady. Studenci podczas pierwszego wykładu zostaną zapoznawani z aktualnie obowiązującą (obligatoryjną i dodatkową – zalecaną) listą aktów prawnych oraz literaturą z zakresu prawa medycznego stanowiących pomoc w nabyciu wiedzy, o której
mowa w programie nauczania.
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
Zaliczenie pisemne w czasie ostatnich zajęć. Szczegółowe warunki oraz termin zaliczenia przedmiotu podawane są podczas pierwszych zajęć.
LITERATURA OBOWIĄZKOWA
1. Anna Huk-Augustynowicz, Anna Widarska: „Podstawy prawa dla diagnostów laboratoryjnych”,
Ośrodek Informacji Naukowej OINPHARMA Sp. z o.o., Warszawa 2009.
2. Zestaw aktów prawnych oraz literatury dodatkowej podany zostanie na pierwszych zajęciach.
LITERATURA ZALECANA
Kwartalniki – Prawo i Medycyna.
12
Statystyka medyczna
STATYSTYKA MEDYCZNA
ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ – PRACOWNIA MATEMATYCZNA
02-097 WARSZAWA, ul. Banacha 1, pokój 28, tel. 022-5720-963
Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. Iwona Wawer
Kierownik Pracowni: dr Jerzy Chmaj
Konsultacje i godziny przyjęć w sprawach studenckich podane na tablicy ogłoszeń Pracowni (przy sekretariacie Zakładu Chemii Fizycznej).
Odpowiedzialni za dydaktykę: dr Jerzy Chmaj, dr Krzysztof Kłaczkow
Roczny wymiar zajęć dla studentów: 15 godz. wykłady, 15 godz. ćwiczenia. Całość zajęć
odbywa się w semestrze IX.
Miejsce ćwiczeń: sale wykładowe i seminaryjne Wydziału Farmaceutycznego, ul. Banacha 1.
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Metody statystyczne służą do oceny wiarygodności danych uzyskanych w wyniku obserwacji i pomiarów w trakcie pracy laboratoryjnej i badawczej. Studenci przygotowujący się do
wykonania prac magisterskich mają okazję przypomnieć sobie podstawowe metody statystyczne omawiane w kursie „Statystyka” na I-szym roku studiów, a także rozszerzyć wiedzę
w tym zakresie o pojęcia i metody zaawansowane (ANOVA, Metody nieparametryczne). Stosowane testy statystyczne, mające na celu wykazanie statystycznej istotności, oparte są głównie na pojęciu krytycznego poziomu istotności. Część zagadnień rozwiązywana jest przy pomocy pakietu komputerowego STATISTICA.
PROGRAM NAUCZANIA
Wykłady i ćwiczenia
 Podstawy probabilistyczne statystyki. Podstawowe pojęcia. Zmienne losowe. Dystrybuanta. Własności. Obliczanie prawdopodobieństw. Parametry zmiennej losowej. Podstawowe rozkłady zmiennej losowej: dwumianowy, Poissona, normalny. Specjalne rozkłady. Zmienna losowa X . Rozkład  2 . Zmienna losowa S 2 . Rozkłady t – Studenta,
F – Fishera.
 Pojęcia wstępne statystyki. Podstawowe statystyki i ich rozkłady. Estymacja punktowa. Przedziały ufności. Przykłady.
 Testowanie hipotez statystycznych. Test statystyczny. Błędy I-go i II-go rodzaju. Testy istotności. Krytyczny poziom istotności. Testowanie hipotez o wartości przeciętnej,
dwóch wartościach przeciętnych, wariancji i dwóch wariancjach. Test zgodności Shapiro-Wilka.
 Jednoczynnikowa analiza wariancji. Modele eksperymentalne. Rozkład całkowitej
zmienności danych. Statystyka testowa, obszar krytyczny, wartość krytyczna. Jednorodność wariancji – metody Bartletta i Levene’a. Porównania wielokrotne – metoda
Bonferroniego. Przedziały ufności a testowanie hipotez. Testy Tukeya i Scheffego.
 Regresja liniowa. Estymatory współczynników i wariancji. Współczynnik determinacji. Poprawność modelu liniowego. Predykcja i przedział predykcji. Korelacja i współczynnik korelacji Pearsona.
13
 Metody nieparametryczne. Mediana, mediana z próby. Test znaków. Test Wilkoxona.
Test Kruskala-Wallisa. Współczynnik korelacji Spearmanna.
 Ćwiczenia. Rozwiązywanie konkretnych zagadnień z zakresu farmacji, analityki i medycyny i mające na celu zilustrowanie wykładanego materiału. Pakiet komputerowy
STATISTICA – stosowanie do badania istotności statystycznej i sporządzania raportów
(ćwiczenia w pracowni komputerowej).
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
Warunki zaliczenia przedmiotu
Kolokwia i praca w semestrze
Punktacja
Kolokwium 1 (z części materiału)
0  30 pkt
Kolokwium 2 (z części materiału)
0  50 pkt
Praca w semestrze (praca na ćwiczeniach, praca domowa)
0  20 pkt
Razem:
0  100 pkt
Skala ocen zaliczenia
Ocena
Liczba punktów
Przedmiot nie zaliczony
0  49
3
50  59
3½
60  69
4
70  79
4½
80  89
5
90  100
LITERATURA ZALECANA
1. J. Chmaj: (a) Statystyka: Ćwiczenia, (b) Testy statystyczne, (c) Tablice statystyczne.
Materiały przygotowane do druku.
3. W.W. Daniel: Biostatistics. Basic Concepts and Methodology for the Health Sciences. 9th
Edition, John Wiley and Sons, 2010.
3. J.S. Milton: Statistical Methods In the Biological and Health Sciences. Second Edition,
McGRAW-HILL, 1992.
4. J.S. Milton, J.C. Arnold: Introduction to Probability and Statistics. Fourth edition,
McGRAW-HILL, 2003.
14
Systemy jakości i akredytacja laboratoriów
KATEDRA BIOCHEMII I CHEMII KLINICZNEJ
Zakład Laboratoryjnej Diagnostyki Medycznej
ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel./fax (22) 5720-735
Kierownik Katedry: Prof. dr hab. Grażyna Nowicka
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: Dr n. farm. Sławomir Białek
MIEJSCE I WYMIAR ZAJĘĆ
Zajęcia obejmują 30 godzin,
w tym:
15 godzin wykłady
10 godzin seminaria
5 godzin ćwiczenia.
Zajęcia są realizowane dla studentów V roku jednolitych studiów magisterskich na oddziale Medycyna Laboratoryjna Wydziału Farmaceutycznego WUM w semestrze zimowym, Zajęcia odbywają się w salach seminaryjnych Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Medycyny laboratoryjnej
WUM.
Punkty ECTS – 2
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
• Nabycie umiejętności określania zasad certyfikacji medycznych laboratoriów diagnostycznych.
• Nabycie umiejętności określania zasad akredytacji medycznych laboratoriów diagnostycznych.
• Nabycie umiejętności rozumienia problemów funkcjonowania systemu jakości w medycznych laboratoriach diagnostycznych.
• Nabycie umiejętności posługiwania się wiedzą z zakresu standardów dotyczących medycznych laboratoriów diagnostycznych.
PROGRAM NAUCZANIA:
Na zajęciach omawiane są problemy dotyczące Standardów Jakości Dla Medycznych Laboratoriów Dagnostycznych w świetle norm ISO: 9001, 17025, 15189 i prawa tj. Rozporządzenia Ministra
Zdrowia z dnia 3 marca 2004 r. w sprawie wymagań, jakim powinno odpowiadać medyczne laboratorium diagnostyczne oraz Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 23 marca 2006 r. w sprawie standardów jakości dla medycznych laboratoriów diagnostycznych. Studenci poznają zalecenia dotyczące
budowy systemu jakości w medycznym laboratorium diagnostycznym w Polsce, zasady certyfikacji
i akredytacji laboratoriów, zasady dobrej praktyki laboratoryjnej, standardy międzynarodowe Standardy dotyczące medycznych laboratoriów diagnostycznych.
Tematyka wykładów:
• Wprowadzenie do systemu zarządzania jakością.
• Zasady zarządzania jakością – podejście procesowe, rola klienta w systemie zarządzania jakością.
• Omówienie pojęć: Dobra Praktyka Laboratoryjna oraz Akredytacja. Porównanie i omówienie
norm ISO: 9001, 17025, 15189.
• Omówienie aktów prawnych dotyczących standardów jakości w laboratoriach medycznych.
15
• Wytyczne dotyczące audytowania systemów zarządzania jakością. Metody stosowane w procesie doskonalenia jakości
• Kontrola Jakości Badań Laboratoryjnych – warunkiem zabezpieczenia jakości usług laboratorium. Walidacja Metod Badawczych jako element systemu zapewnienia jakości w medycznym laboratorium diagnostycznym.
Tematyka seminariów:
• Przedstawienie wymaganej w systemie jakości dokumentacji, zasad jej tworzenia i nadzoru:
– polityki jakości; – księgi jakości; – procedury; – instrukcje; – księgi aparaturowe LOG; – zapisy.
• Omówienie zasad wdrqażan ia i nadzoru nad działaniami korygującymi izapobiegawczymi
na podstawie: – audytów; – reklamacji klientów; – wypełniania ankiet.
• Przedstawienie studentom Systemu Zarządzania Jakością wg normy PN-EN ISO9001:2001 na
przykładzie medycznego laboratorium diagnostycznego, w którym ten system jest wdrożony
i utrzymywany.
Tematyka ćwiczeń
• Tworzenie dokumentacji zarządzania systemem jakości w medycznym laboratorium diagnostycznym.
METODY ORGANIZACJI PRACY I FORMY KONTROLI:
Zajęcia (wykłady, seminaria i ćwiczenia) odbywają się w semestrze letnim. Wykłady prowadzone
są dla całego roku, zaś seminaria w 2 grupach (ok. 20 osób) oraz 1 ćwiczenie – w czterech grupach po
około 10 studentów. Wykaz tematów wykładów jest podawany do wiadomości studentów na pierwszym wykładzie w semestrze letnim.
Warunkiem zaliczenia przedmiotu są pozytywne oceny ze wszystkich zajęć oraz zaliczenie testu
w letniej sesji egzaminacyjnej.
LITERATURA
1. Sławomir Wawak: Zarządzanie jakością. Teoria i praktyka. Onepress 2005.
2. Jens Dahlgaard, Kai Kristensen Gopal K. Kanji: Podstawy zarządzania jakością. PWN 2004.
3. Maciej Urbaniak: Zarządzanie jakością: teoria i praktyka. Znak 2004.
4. Jerzy Kowalczyk: Konsultant w dziedzinie zarządzania jakością. CeDeWu 2006.
5. Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 3 marca 2004 r. w sprawie wymagań, jakim powinno
odpowiadać medyczne laboratorium diagnostyczne.
6. Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 23 marca 2006 r. w sprawie standardów jakości dla
medycznych laboratoriów diagnostycznych.
16
ZAJĘCIA FAKULTATYWNE
Diagnostyka hematologiczna
Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego
ul. Żwirki i Wigury 63A, 02-091 Warszawa, tel./fax: 22 3179505
Kierownik Zakładu: Profesor dr hab. Urszula Demkow
Godziny przyjęć w sprawach studenckich:
Poniedziałek i czwartek w godzinach: 12.00-14.00.
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr Anna Stelmaszczyk-Emmel
Roczny wymiar godzin przedmiotu: 60 godzin.
Wykłady: 60 godzin.
Punkty ECTS – 2
Wykłady prowadzone są w Zakładzie Diagnostyki Laboratoryjnej i Immunologii Klinicznej Wieku
Rozwojowego, ul. Żwirki i Wigury 63A, 2H, sala ćwiczeń 003, na terenie zakładu.
Celem nauczania jest rozszerzenie i pogłębienie wiedzy dotyczącej diagnostyki hematologicznej.
Tematy wykładów
Podstawy cytometrii przepływowej, zastosowanie cytometrii w hematologii. HLA – nomenklatura, metody oznaczania: serologiczne i molekularne, diagnostyka. Odrębności hematologiczne
u dzieci. Klasyfikacja WHO nowotworów układu krwiotwórczego i limfoidalnego. Wstęp do diagnostyki szczegółowej w poszczególnych grupach chorób. Nowotwory mieloproliferacyjne – szczegółowe badania diagnostyczne. Zespoły mielodysplastyczne – szczegółowe badania diagnostyczne.
Chłoniak Hodgkina i chłoniaki nieziarnicze – szczegółowe badania diagnostyczne. Ostre białaczki limfo- i mieloblastyczne – szczegółowe badania diagnostyczne. Rzadkie choroby hematologiczne – szczegółowe badania diagnostyczne. Badania dawcy i biorcy przed i po transplantacji szpiku
i komórek krwiotwórczych. Membranopatie, hemoglobinopatie, talasemie i enzymopatie – podział,
patogeneza, diagnostyka, różnicowanie. Podstawowa i specjalistyczna diagnostyka schorzeń układu krzepnięcia. Cytogenetyka w diagnostyce chorób rozrostowych układu krwiotwórczego Badania
molekularne w rozpoznawaniu chorób hematologicznych.
Metody organizacji pracy.
W roku akademickim 2016/2017 zajęcia odbywają się w semestrze zimowym, w poniedziałki
w godzinach 11.00-14.15.
Fakultety muszą być zaliczone w formie sprawdzianu teoretycznego.
Przedmiot kończy się zaliczeniem testowym.
Literatura
1. Wielka Interna, Hematologia, A. Dmoszyńska, 2011 Medical Tribune Polska.
2. Badania laboratoryjne w hematologii, B. Mariańska, J. Fabijańska-Mitek, J. Windyga, PZWL, 2009.
3. Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych, Krzakowski M., część II – 2009 r., Viamedica.
4. Cytologiczny atlas hematologiczny, K. Lewandowski, A. Hellman.
5. Przypadki w hematologii laboratoryjnej, G. Rozenberg, Elsevier, 2013.
6. Atlas krwi obwodowej – podstawowe narzędzie diagnostyczne, I. Pereira, MedPharm Polska, 2015.
17
Diagnostyka in vitro
chorób układu oddechowego
Zajęcia fakultatywne, V rok, kierunek analityka medyczna, sem. zimowy
KATEDRA BIOCHEMII I CHEMII KLINICZNEJ
Zakład Laboratoryjnej Diagnostyki Medycznej
ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel./fax (22) 5720 735
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Grażyna Nowicka
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr Sławomir Białek
Miejsce i wymiar zajęć z diagnostyki endokrynologicznej:
Zajęcia obejmują 20 godzin, w tym:
10 godzin wykładów
10 godzin seminariów.
Zajęcia odbywają się w salach wykładowych w gmachu Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem
Medycyny Laboratoryjnej przy ul. Banacha 1.
Cel nauczania i zakres przedmiotu
Celem nauczania przedmiotu jest zapoznanie studentów z patomechanizmami, symptomatologią oraz diagnostyką chorób układu oddechowego zarówno czynnościową jak i laboratoryjną. Istotnym elementem nauczania przedmiotu jest zapoznanie studentów z różnymi rodzajami materiałów
biologicznych i ich wykorzystaniem w diagnostyce chorób układu oddechowego. Znajomość zagadnień nauczanych w ramach tego przedmiotu pozwoli studentom kierunku analityka medyczna na
poznanie specyfiki diagnostyki chorób układu oddechowego i stwarza im możliwość zatrudnienia
w specjalistycznych medycznych laboratoriach diagnostycznych funkcjonujących przy klinikach czy
oddziałach zajmujących się leczeniem chorób układu oddechowego (pneumonologii).
Tematy wykładów i seminariów
1. Fizjologia i patofizjologia układu oddechowego (2 h).
2. Mechanizmy odpornościowe układu oddechowego (2 h);
• Czynniki anatomiczne i fizyczne.
• Czynniki komórkowe i humoralne.
3. Genetyka chorób układu oddechowego (2 h).
4. Symptomatologia chorób układu oddechowego (2 h).
5. Diagnostyka immunologiczna chorób układu oddechowego (4 h).
• Testy skórne.
• Oznaczenia stężenia całkowitych i alergenowo swoistych IgE.
• Oznaczenie bezwzględnej liczby eozynofilii oraz stężenia ECP.
• Oznaczenia stężenia mediatorów alergicznej reakcji zapalnej (histaminy, leukotrienów, tryptazy).
• Test aktywacji bazofilów (Bazotest).
• Test transformacji limfocytów.
• Oznaczenia stężeń składowych układu dopełniacza.
• Oznaczenia IgG swoistych dla antygenów środowiskowych.
• Oznaczenie białka C-reaktywnego.
6. Badania patomorfologiczne w chorobach układu oddechowego (2h);
• Cytologia złuszczeniowa (wyskrobin z powierzchni błony śluzowej).
• Cytologia popłuczyn.
• Biochemiczna ocena popłuczyn nosowych (NALF).
18
7. Bronchofiberoskopia i płukanie oskrzelowo-pęcherzykowe (BAL) (2 h);
• Zasada przeprowadzenia badania.
• Zasady opracowania uzyskanego materiału biologicznego.
• Wartość diagnostyczna popłuczyn oskrzelowo-pęcherzykowych.
8. Indukcja plwociny (2h);
• Warunki uzyskania diagnostycznej próbki plwociny
• Wartość diagnostyczna plwociny
9. Badania mikrobiologiczne w chorobach układu oddechowego (2 h).
10. Nieinwazyjne pomiary markerów zapalenia w powietrzu wydychanym (1 h);
• Tlenek azotu w powietrzu wydychanym.
• Kondensat powietrza wydychanego.
11. Badania czynnościowe w chorobach układu oddechowego (1 h);
• Spirometria.
• Pletyzmografia.
• Testy bronchomotoryczne.
• Pomiary drożności przewodów nosa (rynomanometria, rynometria akustyczna).
Literaura
1. Pneumonologia. Ryszarda Chazan (red.); wyd. Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2011.
2. Pneumonologia i alergologia praktyczna – badania diagnostyczne i terapia, Ryszarda Chazan
(red.); wyd. Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2011.
3. Pneumonologia i alergologia praktyczna – wybrane jednostki chorobowe, Ryszarda Chazan
(red.); wyd. Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2011.
4. Choroby układowego u dzieci. Marek Kulus (red.); wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2010.
5. Atlas cytopatologii układu oddechowego. Joanna Domagała-Kulawik, Włodzimierz T. Olszewski; wyd. Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2009.
6. Badania czynnościowe układu oddechowego. Anna Doboszyńska, Katarzyna Wrotek; wyd.
PZWL, Warszawa 2004.
7. Aktualna publikacje naukowe w zakresie omawianych zagadnień z ostatnich 5 lat.
19
Diagnostyka toksykologiczna
Zakład Toksykologii,
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel. 225720760
Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. Mirosław Szutowski
Odpowiedzialni za dydaktykę: dr hab. Mirosław Szutowski
dr n. farm. Anna Małkowska
godziny przyjęć w sprawach studenckich poniedziałek – piątek 1000-1400.
Roczny wymiar zajęć ze studentami: 20 godzin wykładów, 25 godzin ćwiczeń, 15 godzin seminariów.
Miejsce wykładów – sale wykładowe w gmachu Wydziału Farmaceutycznego ul. Banacha 1.
Miejsce ćwiczeń i seminariów – Zakład Toksykologii, ul. Banacha 1.
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Celem nauczania jest zapoznanie się studentów z postępowaniem w klasycznej analizie toksykologicznej. Podczas ćwiczeń studenci będą mieli okazję zapoznania się z wykrywaniem leków i narkotyków w materiale biologicznym za pomocą metod instrumentalnych HPLC i GC/MS. Wykłady
i seminaria obejmują również przegląd nowych metod diagnostycznych w toksykologii.
PROGRAM NAUCZANIA
Tematy wykładów
1. Metody instrumentalne w analizie toksykologicznej.
2. Spektrometria masowa w analizie toksykologicznej.
3. Specyfika analizy toksykologicznej.
4. Badania antydopingowe.
5. Metody izolacji trucizn.
6. Nowe metody diagnostyki toksykologicznej: cz.I. Wprowadzenie do toksykogenomiki.
7. Nowe metody diagnostyki toksykologicznej: cz. II. Wprowadzenie do toksykoproteomiki.
8. Nowe metody diagnostyki toksykologicznej: cz. III. Wprowadzenie do toksykometabonomiki.
9. Nowe metody diagnostyki toksykologicznej: cz. IV. Wprowadzenie do molekularnego obrazowania.
10. Immunotoksykologia i diagnostyka immunologiczna w toksykologii.
11. Strategie badań mechanizmów działania toksycznego.
Tematy ćwiczeń
1. Systematyczna analiza nielotnych trucizn organicznych – leków i środków uzależniających w zatruciach ostrych.
2. Oznaczanie paracetamolu w surowicy, metodą wysokosprawnej chromatografii cieczowej.
Tematy seminariów
1. Tok postępowania w analizie toksykologicznej.
2. Włosy jako materiał diagnostyczny.
3. Związki wykorzystywane w celach przestępczych
4. Doping w sporcie.
5. Komórki macierzyste
6. Markery konsumpcji etanolu.
7. Toksyczność nanomateriałów.
8. Toksyczność metali.
9. Stres oksydacyjny jako mechanizm działania hepatotoksycznego.
20
METODY ORGANIZACJI PRACY
Zajęcia (wykłady, ćwiczenia i seminaria) odbywają się w semestrze zimowym.
FORMY KONTROLI I OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA
Szczegółowe warunki zaliczenia przedmiotu oraz terminy wykonywanych ćwiczeń są podane na
tablicy ogłoszeń przy pracowni toksykologii.
Warunkiem zaliczenia pracowni jest wykonanie wszystkich ćwiczeń przewidzianych w programie, udział w seminariach oraz przygotowanie prezentacji i zdanie kolokwium.
Przedmiot kończy się pisemnym zaliczeniem.
LITERATURA OBOWIĄZKOWA
• Toksykologia współczesna pod redakcją prof. Seńczuka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 2005.
• Podstawy toksykologii, Casaret & Doull, Wydanie polskie pod redakcją Barbary Zielińskiej-Psui i Andrzeja Sapoty, Wydawnictwo MedPharm Polska 2014.
21
Metody rozpoznawania płodności
ZAKŁAD DYDAKTYKI GINEKOLOGICZNO–POŁOŻNICZEJ
ul. Żwirki i Wigury 81, 02-091 Warszawa, tel./fax 22 572 07 02
KIEROWNIK ZAKŁADU: PROF. NADZW. DR HAB. EWA DMOCH – GAJZLERSKA
Godziny przyjęć w sprawach studenckich: ustalane i podane do wiadomości studentów, na pierwszym wykładzie.
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: lek. Natalia Suszczewicz, dr Joanna Płońska
Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń: 60 godzin. W semestrze godzin 30.
Wykłady: 40 godzin. (20 godzin semestralnie).
Ćwiczenia: 20 godzin.(10 godzin semestralnie).
Miejsce wykładów: sala wykładowa.
Miejsce ćwiczeń: sala wykładowa.
Liczba punktów ECTS:
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU:
Celem nauczania jest wiedza i umiejętność studentów w zakresie współczesnych metod rozpoznawania płodności wypracowanych w różnych ośrodkach naukowych na świecie, w oparciu
o wskaźniki fizjologicznie występujące w cyklu miesięcznym kobiety oraz znajomość diagnostyki
zaburzeń cyklu i farmakologii różnych metod antykoncepcyjnych.
PROGRAM NAUCZANIA
Tematyka wykładów:
1. Anatomia układu płciowego męskiego i żeńskiego. Regulacja hormonalna cyklu miesiączkowego. Fazy cyklu miesiączkowego. Analiza biomarkerów cyklu miesiączkowego.
2. Historia metod rozpoznawania płodności. MRP na świecie i w Polsce. Zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).
3. Przegląd metod rozpoznawania płodności – metody jednowskaźnikowe: termiczna ścisła, owulacji Billingsa, FertilityCare Model Creighton, metody wielowskaźnikowe: termiczna poszerzona, objawowo-termiczne.
4. Metoda wielowskaźnikowa podwójnego sprawdzenia – reguły interpretacji objawów płodności.
5. Zalety i trudności stosowania, efektywność metod rozpoznawania płodności. Przydatność obserwacji biomarkerów płodności w diagnostyce zaburzeń cyklu miesiączkowego.
6. Sztuczne metody planowania rodziny i kontroli urodzeń. Antykoncepcja – rodzaje, działanie.
7. Niepłodność. Diagnostyka i leczenie. Przydatność metod rozpoznawania płodności w sytuacji
trudności z poczęciem. The Creighton FertilityCare Model System.
8. Wykorzystanie metod rozpoznawania płodności w opiece przedkoncepcyjnej. Profilaktyka zaburzeń cyklu miesiączkowego. Karmienie piersią. Metoda laktacyjnego braku miesiączki (LAM –
Lactation Amenorrhea Method). Interpretacja biowskaźników płodności na kartach obserwacji
cykli po porodzie.
9. Diagnostyka płodności w szczególnych okresach życia kobiety i mężczyzny.
10. Nowoczesne technologie wspomagające MRP.
22
Tematyka ćwiczeń:
1. Praktyczne umiejętności: interpretacja typowych i nietypowych kart cykli miesiączkowych wg.
Metody Angielskiej.
2. Interpretacja kart z akcentem na element diagnostyczny zaburzeń cyklu miesiączkowego.
3. Elementy poradnictwa prekoncepcyjnego i profilaktyki zaburzeń.
METODY ORGANIZACJI PRACY:
Wykłady, zajęcia praktyczne, konwersatorium.
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA:
1. Zaliczenie bez oceny.
2. Właściwe udokumentowanie umiejętności prawidłowej interpretacji zapisów kart obserwacji
cyklu jest podstawą zaliczenia poszczególnych zajęć i fakultetu.
3. Obowiązkowa obecność na wszystkich zajęciach. Dopuszczalna jest usprawiedliwiona nieobecność na 2 z 10 zajęć.
LITERATURA ZALECANA:
1. Rozpoznawanie płodności, Troszyński M. (red); Wydawnictwo Bonami, 2009.
2. Zeszyt ćwiczeń. Tom I. Cykle w okresie rozrodczym. Polskie Stowarzyszenie Nauczyciel Naturalnego Planowania Rodziny; Wydawnictwo Bonami 2002.
3. Reproductive Anatomy and Physiology, Hilgers T.W., Pope Paul VI Institute Press 2002.
23
Przed obroną pracy magisterskiej
Przed obroną pracy magisterskiej student składa w Dziekanacie następujące dokumenty:
1. Indeks z wpisanymi wszystkimi zaliczeniami i egzaminami (również z zaliczeniem przedmiotu
„Ćwiczenia specjalistyczne i metodologia badań”).
2. Kartę okresowych osiągnięć studenta z wpisanymi wszystkimi zaliczeniami i egzaminami (również z zaliczeniem przedmiotu „Ćwiczenia specjalistyczne i metodologia badań”).
3. Dwa drukowane egzemplarze pracy dyplomowej (na obu egzemplarzach – na stronie tytułowej –
promotor dokonuje przyjęcia pracy poprzez złożenie opatrzonego datą własnoręcznego podpisu
i przystawienia imiennej pieczęci. Ponadto na jednym egzemplarzu pracy promotor wystawia
jej ocenę).
4. „Oświadczenie autora pracy”.
5. „Oświadczenie promotora pracy”.
6. „Oświadczenie autora/autorów pracy dyplomowej o udzieleniu na rzecz Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego prawa do korzystania z treści obronionej pracy dyplomowej”.
7. OCENĘ PRACY DYPLOMOWEJ napisaną przez promotora pracy.
8. Pracę dyplomową w wersji elektronicznej na CD-ROM.
9. Wypełniony WNIOSEK o zatwierdzenie tematu pracy (pobrany ze strony Dziekanatu).
10. 4 fotografie (4,5 x 6,5 cm).
Obowiązujące druki dostępne są pod adresem:
http://wf.wum.edu.pl/wirtualny-dziekanat/do-pobrania
24
Zarządzenie Nr 11/2009
Rektora Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
z dnia 5 lutego 2009 r.
w sprawie: zasad składania, poddawania procedurze antyplagiatowej
i archiwizowania prac dyplomowych (licencjackich i magisterskich)
Na podstawie art. 66 ust. 2 pkt 3 i 5 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym
(Dz. U. Nr 164 poz. 1365) oraz § 50 ust. 5 Statutu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego zarządza
się, co następuje:
§ 1
W wyznaczonym terminie student – autor pracy dyplomowej – składa w odpowiednim dziekanacie:
1. pracę dyplomową w dwóch egzemplarzach drukowanych, zatwierdzoną przez promotora,
2. CD-ROM lub DVD z elektroniczną wersją pracy dyplomowej, identyczną z wersją drukowaną,
3. oświadczenie autora pracy, którego wzór stanowi załącznik nr 1 do niniejszego zarządzenia
oraz
4. oświadczenie promotora, którego wzór stanowi załącznik nr 2 do zarządzenia.
W przypadku nie spełnienia przez studenta wymienionych wymogów formalnych, praca nie jest
przyjmowana przez dziekanat.
§ 2
1. Zawartość CD-ROM/DVD z pracą dyplomową określa instrukcja stanowiąca załącznik nr 3
do zarządzenia.
2. Za zgodność tekstu pracy dyplomowej na płycie CD-ROM/DVD z tekstem drukowanym odpowiada student, zaręczając ten fakt w oświadczeniu, o którym mowa w § 1 ust. 3, oraz podpisując
płytę CD-ROM/DVD.
§ 3
1. Promotor zatwierdza pracę dyplomową poprzez złożenie, opatrzonego datą, podpisu na obu egzemplarzach drukowanych pracy i na płycie CD-ROM/DVD z elektroniczną wersją pracy oraz
podpisanie oświadczenia, o którym mowa w § 1 ust.4.
2. W przypadku pracy magisterskiej prowadzonej na Wydziale Farmaceutycznym, na jednym egzemplarzu pracy promotor dodatkowo wystawia ocenę pracy.
3. Promotor jest zobowiązany dokonać wyrywkowej kontroli zgodności wersji drukowanej z wersją
elektroniczną pracy.
§ 4
1. Złożona praca dyplomowa podlega procedurze antyplagiatowej, która została szczegółowo określona w załączniku nr 4 do zarządzenia.
2. Pracę, która pozytywnie przeszła procedurę antyplagiatową, dziekanat kieruje do recenzji.
3. Do obrony zostają dopuszczone jedynie te prace, które nie noszą znamion plagiatu oraz uzyskały
pozytywną ocenę recenzenta.
25
§ 5
1. Po pomyślnym zakończeniu egzaminu dyplomowego, dziekanat przekazuje jeden drukowany egzemplarz pracy dyplomowej do Biblioteki Głównej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
2. Drugi egzemplarz pracy jest dołączany do akt osobowych studenta wraz z:
a) CD-ROM/DVD z elektroniczną wersją pracy dyplomowej,
b) oświadczeniem studenta,
c) oświadczeniem promotora,
d) raportem podobieństwa z systemu antyplagiatowego, dokumentującym zgodność pracy z wymogami procedury antyplagiatowej,
e) dokumentami powstałymi w wyniku realizacji procedury antyplagiatowej (np. oświadczeniem
w sprawie dopuszczenia pracy do obrony) oraz
f) recenzją pracy.
3. Praca dyplomowa, w wersji elektronicznej, jest dodatkowo archiwizowana w uczelnianym zbiorze prac dyplomowych. Pracę wprowadza do zbioru upoważniony operator systemu antyplagiatowego, po pozytywnym zakończeniu procedury antyplagiatowej.
§ 6
1. Traci moc zarządzenie nr 63/2006 Rektora Akademii Medycznej w Warszawie z dnia 19 lipca 2006 r.
2. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania.
Prof. dr hab. Marek Krawczyk
Rektor
26
Załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 11/2009 Rektora Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego
Oświadczenie autora (autorów) pracy
Świadom/a odpowiedzialności prawnej oświadczam, że niniejsza praca dyplomowa została napisana przeze mnie samodzielnie i nie zawiera treści uzyskanych w sposób niezgodny z obowiązującymi przepisami.
Oświadczam również, że przedstawiona praca nie była wcześniej przedmiotem procedur związanych z uzyskaniem tytułu zawodowego w wyższej uczelni.
Oświadczam ponadto, że niniejsza wersja pracy jest identyczna z załączoną wersją elektroniczną.
…………………………………………………………………
Data
Podpis autora (autorów) pracy
27
Załącznik nr 2 do Zarządzenia nr 11/2009 Rektora Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego
Oświadczenie promotora pracy
Oświadczam, że praca licencjacka / magisterska* pod tytułem
………………………………………………………………..………………………………
…………………………………………………………………..……………………………
…………………………………………………………………..……………………………
…………………………………………………………………..……………………………
…………………………………………………………………………………..……………
została przygotowana pod moim kierunkiem przez
p. ……………………………………………….……………………………………………
oraz, że jej treść jest mi znana.
Stwierdzam, że powyższa praca spełnia warunki do przedstawienia jej w postępowaniu o nadanie
tytułu licencjata / magistra*.
………………………………………………………………………
DataPodpis promotora
* niewłaściwe skreślić
28
Załącznik nr 3 do Zarządzenia nr 11/2009 Rektora Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego
Instrukcja
przygotowania płyty CD-ROM / DVD z pracą dyplomową
I. Płyta CD-ROM / DVD powinna zawierać trzy zbiory napisane pod WINDOWS w edytorze WORD:
1. Zbiór tekstowy o nazwie Identyf‌ikator, zawierający 6-cio cyfrowy numer albumu studenta.
Przykład: 012345 jeśli nr albumu jest 12345 Sposób zapisania pliku:
Plik => Zapisz jako => w oknie „Nazwa pliku” należy wpisać Identyf‌ikator, a w rozwijalnym
menu „Zapisz” jako typ należy wybrać „Zwykły tekst”.
2. Zbiór tekstowy o nazwie Streszczenie zawierający abstrakt pracy dyplomowej (maksymalnie
100 słów). Sposób zapisania pliku: Plik => Zapisz jako => w oknie „Nazwa pliku” należy wpisać
Streszczenie, a w rozwijalnym menu „Zapisz” jako typ należy wybrać „Zwykły tekst”.
3. Zbiór zawierający pracę dyplomową o nazwie Praca napisany w formacie edytora WORD (Praca.doc). Elektroniczna wersja pracy musi być identyczna z wersją drukowaną, składaną w dziekanacie.
II. Płyta CD-ROM/DVD powinna być f‌izycznie trwale oznaczona (niezmywalnym mazakiem)
w następujący sposób:
1. numer albumu studenta
2. imię i nazwisko studenta
3. własnoręczny podpis studenta
4. własnoręczny podpis promotora.
III. Płyta CD-ROM/DVD przygotowana niezgodnie z tymi wymogami będzie traktowana jako błędna.
29
Zarządzenie NR 67/2011
REKTORA
WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO
z dnia 2 grudnia 2011 r.
w sprawie wprowadzenia Wzoru oświadczenia autora/autorów pracy dyplomowej o udzieleniu
na rzecz Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego prawa do korzystania z treści obronionej pracy
dyplomowej
Na podstawie § 52 ust. 5 Statutu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego zarządza się,
co następuje:
§ 1.
Wprowadza się Wzór oświadczenia autora/autorów pracy dyplomowej o udzieleniu na rzecz
Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego prawa do korzystania z treści obronionej pracy dyplomowej
w brzmieniu załącznika do niniejszego zarządzenia.
§ 2.
Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania.
Prof. dr hab. n. med. Marek Krawczyk
REKTOR
30
Załącznik do Zarządzenia Nr 67/2011
Rektora WUM z dnia 02.12.2011 r.
Oświadczenie autora/autorów pracy dyplomowej
Oświadczam, że udzielam Warszawskiemu Uniwersytetowi Medycznemu nieodpłatnie i na czas
nieokreślony prawa do korzystania z treści obronionej pracy dyplomowej na następujących polach
eksploatacji:
1) wprowadzenie tekstu pracy dyplomowej do bazy porównawczej systemu antyplagiatowego
i przetwarzanie w systemie antyplagiatowym. Przez przetwarzanie rozumiem wyłącznie
porównywanie przez system antyplagiatowy treści pracy dyplomowej z innymi dokumentami
oraz generowanie przez system antyplagiatowy raportu podobieństwa umożliwiającego ocenę,
czy praca dyplomowa zawiera fragmenty identyczne z fragmentami innych dokumentów
znajdujących się w bazie oraz w internecie,
2) wprowadzenie pracy dyplomowej do uczelnianej elektronicznej bazy prac,
3) udostępnienie pracy dyplomowej dodanej do bazy porównawczej systemu antyplagiatowego,
innym uczelniom wyższym, w celu wykorzystania tekstu pracy dyplomowej do wykonania
analizy porównawczej dokonywanej systemem antyplagiatowym.
……………………………………….
Miejsce i data
……………............………………………..
Podpis autora/autorów pracy dyplomowej
31