System informatyczny dla optymalizacji pracy traidera na podstawie

System informatyczny dla optymalizacji pracy tradera na
podstawie aktualnych ofert kupna – sprzedaŜy
Kaczmarek Krzysztof
Wydział InŜynierii Mechanicznej i Informatyki
Kierunek informatyka, Rok V
Instytut Informatyki Teoretycznej i Stosowanej
Politechnika Częstochowska
[email protected]
Streszczenie
Praca jest poświęcona opracowaniu systemu informatycznego pozwalającego na
natychmiastowe podejmowanie decyzji na rynku papierów wartościowych na podstawie analizy
napływających ofert kupna i sprzedaŜy aktywu, który jest przedmiotem uwagi. NajwaŜniejszym
elementem pracy są proponowane oryginalne wskaźniki na podstawie których moŜliwe jest
podejmowanie słusznych decyzji transakcyjnych jak sposób bezpośredniego kontaktu tradera
większość brokerem i w sposób automatyczny w warunkach istnienia odpowiedniej platformy
pozwalającej organizować handel online.
1 Wstęp
Zdecydowana większość z tych inwestorów, którzy wykorzystują narzędzia analizy
technicznej,
podejmuje swoje decyzje na podstawie juŜ zaistniałych zdarzeń
(transakcji). Zdarzenia te są odzwierciedleniem nastrojów panujących na rynku,
struktury popytu i podaŜy.
Prezentowana metoda koncentruje się na analizie tych
elementów. Powstała ona w celu określenia momentu dokonania transakcji kupna lub
sprzedaŜy danego aktywu. Została opracowana z myślą o graczach aktywnych
(traderach), którzy na podstawie sygnałów płynących z rynku, błyskawicznie podejmują
decyzje. Metoda bazuje na informacjach dotyczących określonej ilości najlepszych,
aktualnych ofert kupna oraz sprzedaŜy danego aktywu. Na ich podstawie generuje
określone sygnały - kupna lub sprzedaŜy.
2 Ogólny opis metody
Głównym załoŜeniem opracowanej metody jest przypuszczenie istnienia
wskaźników kupna i sprzedaŜy charakteryzujących sumaryczne intencje inwestorów
kupować lub sprzedawać. W języku fachowym moŜna to określić jako wskaźniki mocy
„byków” i „niedźwiedzi”. Wskaźnik kupna (WK) oraz wskaźnik sprzedaŜy (WS)
wylicza się na podstawie najlepszych (cenowo), aktualnych ofert kupna i sprzedaŜy
(ilość uwzględnianych ofert określa inwestor) oraz ich danych „historycznych”
pochodzących z określonej ilości poprzedzających
transakcji (głębokość).
1
Najistotniejszym elementem powyŜszej metody jest określenie aktualnej wartości
danego wskaźnika względem jego „wartości progowej”. Wartość progowa jest to taka
wartość wskaźnika (WK;WS), która według inwestora stanowi „punkt równowagi” –
granicę pomiędzy „obszarem kupuj” a „obszarem sprzedaj”. Naturalne wartości
progowe to: prógWK=1, prógWS=1. JeŜeli inwestor zmieni wartość prógWK o +5 pkt.
to wówczas prógWK=1,005 a jeŜeli zmieni o –5pkt. to prógWK=0,995. Podobnie
moŜna ustalić nową wartość prógWS z tym, Ŝe zmiana o +5pkt.to prógWS=0,995 a o –
5pkt. to prógWS=1,005. Osiągnięcie przez dany wskaźnik wartości progowej
teoretycznie oznacza, Ŝe na rynku występuje stabilizacja (zastój). Wzrost WK powyŜej
tej wartości następuje w wyniku wzrostu ofert (cen) kupna, co zarazem świadczy o
podwyŜszonej skłonności inwestorów do zakupu danego papieru – naleŜy się
spodziewać wzrostu jego kursu. Wynikiem odwrotnej sytuacji tzn. gdy inwestorzy
obniŜają swoje oferty, jest spadek wartości WK. JeŜeli wartość WK wynosi mniej niŜ
wartość progowa to wówczas naleŜy się spodziewać spadku (co najwyŜej stabilizacji)
ceny danego papieru. Podobnie moŜna opisać wskaźnik WS. Wzrost jego wartości
powyŜej jego wartości progowej świadczy o tym, Ŝe inwestorzy oczekując wzrostu
kursu dlatego podnosząc swoje oferty (ceny) sprzedaŜy licząc na wyŜsze dochody.
Spadek WS poniŜej wartości progowej świadczy o chęci szybkiego pozbycia się
(sprzedaŜy) przez inwestorów danego papieru. W tej sytuacji naleŜy spodziewać się
spadku jego kursu.
Sformułowanie matematyczne opisanych oraz przedstawionych powyŜej
merytorycznie wskaźników wygląda następująco:




WK j = 




SCOK j =
SCOK j
glebokosc
∑ SCOK
i =1
j −i
glebokosc









2
2






 SCOS j

WS j =  glebokosc
 ,

SCOS j −i 
 ∑

i =1


 glebokosc 
,
ilosc
ilosc
i =1
i =1
∑ WolK j ,i * CenaK j ,i
,
ilosc
∑ WolK
i =1
SCOS j =
j ,i
∑ WolS
j ,i
* CenaS j ,i
∑ WolS
i =1
gdzie:
WK
j
- wskaźnik kupna w j-tej chwili,
WS j - wskaźnik sprzedaŜy w j-tej chwili,
WolK j,i - wolumen i-tej oferty kupna w j-tej chwili,
CenaK j,i - cena i-tej oferty kupna w j-tej chwili,
WolS j,i - wolumen i-tej oferty sprzedaŜy w j-tej chwili,
CenaS j,i - cena i-tej oferty sprzedaŜy w j-tej chwili,
SCOK j - średnia arytmetyczna cena najlepszych ofert kupna w j-tej chwili,
2
,
ilosc
j ,i
SCOS j - średnia arytmetyczna cena najlepszych ofert sprzedaŜy w j-tej chwili,
ilosc - ilość najlepszych ofert (kupna/sprzedaŜy), na podstawie których następuje
obliczenie wartości SCOK j oraz SCOS j ,
glebokosc - ilość poprzedzających transakcji, na podstawie których następuje
obliczenie
wartości danego wskaźnika WK j oraz WS j w j-tej chwili ,
Sygnał Kupna następuje jeŜeli WK j >= prógWK i WS j >= prógWS, natomiast
Sygnał SprzedaŜy ma miejsce jeŜeli WK j <= prógWK i WS j <= prógWS,
2.1 Generowanie sygnałów kupna
Sygnał Kupna jest generowany w momencie, kiedy wartości wskaźników WK oraz
WS przekroczą lub przynajmniej osiągną ich wartości progowe (WK>=prógWK,
WS>=prógWS). Jest to oznaką, Ŝe inwestorzy kupujący skłonni są do nabycia danych
papierów wartościowych po wyŜszej cenie jak i zarówno sprzedający liczą na wyŜsze
przychody. Taki stan świadczy o bardzo moŜliwym wzroście (w najgorszym przypadku
stabilizacji) kursu danego papieru w wyniku przeprowadzenia najbliŜszej operacji
transakcji.
Dla przykładu Tabela 1 przedstawia 4 najlepsze oferty kupna-sprzedaŜy –
aktualne oferty oraz wartości najlepszych ofert (4) na czas zawierania ostatnich 3
transakcji (dane notowań akcji Elektrimu). Na ich podstawie zostały wyliczone
wartości SCOK (średnia cena oferty kupna) i SCOS (średnia cena oferty sprzedaŜy),
które posłuŜyły do wyliczenia aktualnych wartości wskaźników WK (wskaźnik kupna)
oraz WS (wskaźnik sprzedaŜy).
Tabela 1. Wartości wyliczone na podstawie najlepszych ofert kupna-sprzedaŜy.
Najlepsze
Oferty
1
w
2
chwili
3
j-3
4
1
w
2
chwili
3
j-2
4
1
w
2
chwili
3
j-1
4
1
w
chwili j 2
(aktual 3
ne)
4
3
WolK
3750
11024
10851
11993
4750
11024
10851
11993
4750
11024
10851
11993
10400
5809
10851
11993
CenaK
5,85
5,8
5,75
5,7
5,85
5,8
5,75
5,7
5,85
5,8
5,75
5,7
5,85
5,8
5,75
5,7
SCOK WolK*CenaK WolS*CenaS SCOS CenaS WolS
5,9
21937,5
86305,2
14628
5,95
63939,2
68317,9
11482
5,7587
5,9578
6
62393,25
42870
7145
6,05
68360,1
41611,9
6878
5,9
27787,5
82175,2
13928
5,95
63939,2
68317,9
11482
5,761
5,9588
6
62393,25
42870
7145
6,05
68360,1
41611,9
6878
5,9
27787,5
82175,2
13928
5,95
63939,2
68317,9
11482
5,761
5,9588
6
62393,25
42870
7145
6,05
68360,1
41611,9
6878
5,9
60840
82175,2
13928
5,95
33692,2
68317,9
11482
5,7687
5,9588
6
62393,25
42870
7145
6,05
68360,1
41611,9
6878
2
2








5,9588
5,7687
 = 1,0001
 = 1,0029 , WS = 
WK = 
 5,9578 + 5,9588 + 5,9588 
 5,7587 + 5,7610 + 5,7610 




3
3




W przypadku gdy system jest ustawiony w stanie kupuj, cały czas monitoruje, czy
występują warunki do wygenerowania Sygnału Kupna tzn. czy WK >= prógWK i czy
WS >= prógWS. JeŜeli wartości progowe wynoszą odpowiednio: prógWK=1 i
prógWS=1 (wartości „naturalne”) to w powyŜszym przypadku wystąpi Sygnał Kupna
poniewaŜ: 1,0029 >= 1 i 1,0001 >= 1. Gdyby inwestor podwyŜszył wartość prógWK
o np. +3 pkt. to wówczas wartość prógWK=1,003 i warunek WK >= prógWK byłby
niespełniony (poniewaŜ 1,0029 < 1,0030).
2.2 Generowanie sygnałów sprzedaŜy
Sygnał SprzedaŜy jest generowany na wskutek spadku wartości wskaźników WK
oraz WS poniŜej (lub równe) ich wartości progowych. Następuje to w momencie kiedy
to na rynku występuje tendencja „pozbywania się” danego papieru. Inwestorzy
sprzedający skłonni są do obniŜania ceny natomiast reakcją kupujących jest obniŜanie
wartości swoich ofert kupna. W takiej sytuacji naleŜy spodziewać się spadku wartości
danego papieru.
Dla przykładu Tabela 2 przedstawia 4 najlepsze oferty kupna-sprzedaŜy – aktualne
oferty oraz wartości najlepszych ofert (4) na czas zawierania ostatnich 3 transakcji
(dane notowań akcji Elektrimu). Na ich podstawie zostały wyliczone wartości SCOK
(średnia cena oferty kupna) i SCOS (średnia cena oferty sprzedaŜy), które posłuŜyły do
wyliczenia aktualnych wartości wskaźników WK (wskaźnik kupna) oraz WS (wskaźnik
sprzedaŜy).
Tabela 2. Wartości wyliczone na podstawie najlepszych ofert kupna-sprzedaŜy.
Najlepsze
Oferty
WolK
CenaK
1
2
3
4
1
2
3
4
3
11
17
9
1
2
3
4
6450
15578
23795
19451
6250
15578
23795
19451
3000
2750
15578
23795
12350
16728
36265
19451
5,9
5,85
5,8
5,75
5,9
5,85
5,8
5,75
5,95
5,9
5,85
5,8
5,9
5,85
5,8
5,75
w
chwili
j-3
w
chwili
j-2
w
chwili
j-1
w
chwili j
(aktual
ne)
4
SCOK WolK*CenaK WolS*CenaS SCOS CenaS
5,8069
5,8066
5,8333
5,813
38055
91131,3
138011
111843,3
36875
91131,3
138011
111843,3
17850
16225
91131,3
138011
72865
97858,8
210337
111843,3
54870
58854,4
65953,2
35670
54870
58854,4
65953,2
35670
54870
101204,4
94318,2
39975
9412,9
70800
101204,4
94318,2
6,0687
6,0687
6,0702
6,0505
6
6,05
6,1
6,15
6
6,05
6,1
6,15
6
6,05
6,1
6,15
5,95
6
6,05
6,1
WolS
9145
9728
10812
5800
9145
9728
10812
5800
9145
16728
15462
6500
1582
11800
16728
15462
2








6,0505
5,8130
 = 0,9939
 = 0,9991 , WS = 
WK = 
 6,0702 + 6,0687 + 6,0687 
 5,8333 + 5,8066 + 5,8069 




3
3




2
W przypadku gdy system jest ustawiony w stanie sprzedaj, cały czas monitoruje, czy
występują warunki do wygenerowania Sygnału SprzedaŜy tzn. czy WK <= prógWK i
czy
WS <= prógWS. JeŜeli wartości progowe wynoszą odpowiednio: prógWK=1 i
prógWS=1 (wartości „naturalne”) to w powyŜszym przypadku wystąpi Sygnał
SprzedaŜy poniewaŜ: 0,9991 <= 1 i 0,9939 <= 1. Gdyby inwestor podwyŜszył
wartość prógWS o np. +8 pkt. to wówczas wartość prógWS=0,992 i warunek WS <=
prógWS byłby niespełniony (poniewaŜ 0,9939>0,992).
3 Opracowanie optymalizowanej strategii inwestycyjnej
Inwestor (system) moŜe dokonać transakcji kupna akcji w momencie pojawienia się
Sygnału Kupna. Taka decyzja jest obarczona pewnym stopniem ryzyka. W celu jego
minimalizacji zaleca się dokonywać transakcji po seryjnym wystąpieniu Sygnału Kupna
(kolejne 2,3 sygnały), z tym Ŝe wraz ze wzrostem oczekiwanej ilości kolejnych
sygnałów z reguły maleje nie tylko ryzyko ale równieŜ ewentualny zysk (zazwyczaj
Sygnały Kupna są generowane w czasie wzrostu kursu więc im późniejsza na nie
reakcja tym wyŜsza cena transakcji kupna- czego następstwem jest mniejszy zysk w
momencie sprzedaŜy).
Odwrotna sytuacja występuje w momencie wygenerowania (pojawienia) się Sygnału
SprzedaŜy. Natychmiastowa reakcja na taki sygnał (sprzedaŜ akcji) zmniejsza ryzyko
poniesienia większych strat. Jednak moŜe okazać nietrafna poniewaŜ ów sygnał, mógł
być efektem krótkofalowych „zawirowań” w trakcie duŜego trendu wzrostowego.
Zabezpieczaniem przed taką sytuacja jest dokonywanie transakcji sprzedaŜy po
seryjnym wystąpieniu Sygnału SprzedaŜy (kolejne 2,3 sygnały). NaleŜy jednak
podkreślić, iŜ zbyt duŜa ilość oczekiwanych sygnałów spowoduje, Ŝe system zareaguje
z pewnym opóźnieniem na rzeczywisty trend spadkowy.
Bardzo waŜnym elementem jest odpowiednie ustawienie wartości progowych.
Badania wykazały, Ŝe podniesienie obu wartości progowych o np. +2pkt.
(prógWK=1,002; prógWS=0,998) zmniejsza ilość generowanych sygnałów (mniej
operacji mniejsze koszty) oraz w pewnym stopniu ogranicza wpływy wahającego się
kursu („raz w górę raz w dół”).
Seryjne generowanie sygnałów kupna (WK, WS powyŜej wartości progowych) jest
najczęściej oznaką występowania trendu wzrostowego danego papieru – wzrostu jego
wartości. Przeciwna sytuacja występuje w wyniku seryjnego generowania sygnałów
sprzedaŜy, co zazwyczaj jest przejawem nadwyŜki podaŜy nad popytem, czego
wynikiem jest spadek wartości danego papieru.
5
3.1 Przykłady zastosowania strategii transakcyjnej
Rysunek 1. Prezentacja reakcji metody na przebieg notowań akcji Elektrim w dniu
29-03-2005 (prógWS=0; prógWK=0; głębokość 3; 4 najlepsze oferty;
1 sygnał „kupuj”; 2 sygnały „sprzedaj”).
Rysunek 2. Prezentacja reakcji metody na przebieg notowań akcji Elektrim w dniu
29-03-2005 (prógWS=2; prógWK=2; głębokość 3; 4 najlepsze oferty;
1 sygnał „kupuj”; 2 sygnały „sprzedaj”).
6
Tabela 3. Porównanie osiągniętych wyników.
ZYSK
Nr
czas
przykładu gry
reinwestycja
brak reinwestycji
ilość
po
po
wygenerowanych
sygnałów
uwzględnieniu
uwzględnieniu
teoretyczny
teoretyczny
opłat i
opłat i
prowizji
prowizji
Rys.1
30
min.
3,43%
0,97%
3,39%
0,96%
6
Rys. 2
30
min.
3,43%
1,80%
3,40%
1,78%
4
Z powyŜszych danych wynika, Ŝe podwyŜszenie wartości progowych powoduje
zmniejszenie ilości wygenerowanych sygnałów, co z kolei ma odzwierciedlenie w
wyŜszych wartościach osiąganego, realnego dochodu (mniej transakcji to niŜsze koszty
związane z opłatami – prowizjami).
Rysunek 3. Prezentacja reakcji metody na przebieg notowań akcji KGHM w dniu
16-02-2005 (prógWS=2; prógWK=2; głębokość 3; 4 najlepsze oferty;
1 sygnał „kupuj”; 2 sygnały „sprzedaj”).
7
Tabela 4. Osiągnięte wyniki .
ZYSK
czas gry
25 min.
teoretyczny
po uwzględnieniu
opłat i prowizji
1,68%
0,87%
ilość
wygenerowanych
sygnałów
2
Rysunek 4. Prezentacja reakcji metody na przebieg notowań akcji PKN Orlen w dniu
11-02-2005 (prógWS=2; prógWK=2; głębokość 3; 4 najlepsze oferty1
sygnał
„kupuj”; 2 sygnały „sprzedaj”).
Kiedy kurs akcji oscyluje wokół jednej wartości (41,7) metoda nie generuje
sygnałów poniewaŜ nie występują warunki do uzyskania zysku.
4 Wnioski
Prezentowana metoda pozwala w skuteczny sposób wskazać moment dokonania
transakcji kupna-sprzedaŜy. Wysyła określone sygnały w zaleŜności od rozwoju
sytuacji na rynku. Reaguje na zmiany w stosunku podaŜy do popytu oraz „milczy” w
czasie „względnej równowagi”. Jednak w trakcie badań zostało ujawnionych szereg
parametrów, które mogą stanowić podstawę dla dalszej optymalizacji systemu i
połączenia tego systemu z innymi strategiami inwestowania.
8