OPINIE POLAKÓW O PRZEMOCY W CODZIENNYM ZYCIU

OPINIE POLAKÓW O PRZEMOCY
W CODZIENNYM ZYCIU
Warszawa, luty 1997
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. Z o.o
„Opinie Polaków o przemocy w zyciu....” 7 - 10. 12. 1996
Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji
opracowan zamieszczanych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania zródla.
* * *
Przedmiotem licznych publikacji, audycji radiowych i telewizyjnych, a takze
szerokiej spolecznej dyskusji jest przemoc i brutalnosc we wspólczesnym swiecie.
Przejawy ich obserwujemy w najblizszym otoczeniu, a zasieg spoleczny i przyczyny
nasilenia tych zjawisk stanowia problem w dyskusjach i polemikach.
Wlaczajac sie do tej ogólnej dyskusji OBOP 1 w grudniowym sondazu zbadal
opinie Polaków o powszechnosci, przyczynach oraz spolecznych skutkach stykania sie
w najblizszym otoczeniu i w mediach ze scenami przemocy i okrucienstwa, a takze
zachowaniami niezgodnymi z przyjetymi ogólnie normami..
PRZYCZYNY BRUTALNOSCI
W jakim stopniu, w odczuciu badanych, rózne czynniki ze sfery obyczajowej,
spolecznej i kulturowej wplywaja na wzrost brutalnosci w zyciu codziennym - ilustruja
odpowiedzi na pytanie: ”Co Pana(i) zdaniem, przyczynia sie w wiekszym, a co w
mniejszym stopniu do zwiekszenia brutalnosci w naszym zyciu?”:
1
Sondaz zrealizowano miedzy 7 a 15 grudnia 1996 r., na reprezentatywnej losowej próbie mieszkanców kraju
od 16 roku zycia. Zbadano 1056 osób. Maksymalny blad statystyczny dla takiej wielkosci próby wynosi ± 3%,
przy wiarygodnosci oszacowania równej 95%.
2
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. Z o.o
„Opinie Polaków o przemocy w zyciu....” 7 - 10. 12. 1996
PRZYCZYNY WZROSTU BRUTALNOSCI W ZYCIU CODZIENNYM
Przyczyny zwiekszania sie
- w stopniu:
brutalnosci:
malym lub
duzym
wcale
brak zdania
95%
4%
1%
92%
7%
1%
przyklad w rodzinie
89%
9%
2%
zbyt lagodne kary za przestepstwa
88%
10%
2%
80%
19%
1%
73%
23%
4%
latwym i szybkim bogaceniu sie
72%
25%
3%
wulgarny, ordynarny jezyk w telewizji i
71%
28%
1%
65%
32%
3%
nieodpowiednie srodowisko kolegów i
rówiesników
pokazywanie w filmach scen okrucienstwa,
tortur, zabijania
nieodpowiedni sposób wychowania i zly
pokazywanie w telewizji i kinach watków o
kradziezach, oszustwach, napadach
pokazywanie nieuczciwych i nierzetelnych
osób piastujacych wysokie stanowiska
panstwowe
pokazywanie w telewizji i kinach watków o
radiu
informacje w telewizji, prasie i radio o
malej wykrywalnosci przestepstw
Przyczyny, które niemal powszechnie (89% - 90%) w przekonaniu badanych
decyduja o wzroscie brutalnosci- to glównie niewlasciwe srodowisko kolezenskie,
nadmiar
drastycznych scen okrucienstwa w filmach oraz wplyw i zle przyklady w
rodzinie. Jest tu zgodnosc opinii publicznej z prawidlowosciami potwierdzonymi przez
psychologie, gdyz czynniki te uznawane sa jako ksztaltujace wzory osobowe i sposoby
postepowania przez tworzenie silnych wiezi emocjonalnych jednostki z najblizszym
otoczeniem.
Nieco rzadziej (71% - 80%) badani upatruja negatywne oddzialywanie we
wzorach zachowan niezgodnych z powszechnie przyjetymi normami wartosci moralnych
3
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. Z o.o
„Opinie Polaków o przemocy w zyciu....” 7 - 10. 12. 1996
i obyczajowych, a prezentowanych w mediach., tzn.: pokazywanie w telewizji lub kinach
watków o kradziezach, oszustwach i napadach; nieuczciwych i nierzetelnych osób
piastujacych wysokie stanowiska panstwowe, uzywanie w mediach wulgarnego jezyka
oraz przedstawianie tresci o zbyt szybkim i latwym bogaceniu sie.
Dosc czesto tez przyczyny narastania brutalnosci respondenci widza w naszym
zbyt lagodnym, ich zdaniem, prawodawstwie (88%) oraz w rozpowszechnianych w mass
mediach informacjach o malej wykrywalnosci przestepstw (65%).
NARAZENIE NA BRUTALNOSC WE WSPÓLCZESNYM SWIECIE
Co we wspólczesnym swiecie jest zródlem brutalnosci i przemocy oraz jak czesto
czlowiek w dzisiejszych czasach narazony jest na ich przejawy - to kolejny problem
poruszony w sondazu.
Okrucienstwa, przemocy i brutalnosci, w przeswiadczeniu zdecydowanej
wiekszosci osób, najwiecej jest w filmach telewizyjnych (cztery piate badanych),
reportazach policyjnych i filmach kinowych (po ok. trzy czwarte badanych).
Transmisje z meczów sportowych wskazywane sa jako zródlo przemocy troche
rzadziej, ale jednak wysokim odsetkiem glosów (ponad trzy piate). W takim samym
stopniu, wedlug badanych, z brutalnoscia styka sie bezposrednio, a nie poprzez media,
w swojej miejscowosci, na ulicy lub osiedlu.
Praca lub szkola, gdzie kontakty z ludzmi nie sa anonimowe ( w przeciwienstwie
do ulicy czy osiedla) sa niemal dla polowy osób miejscem, w którym czesto jest sie
narazonym na brutalnosc.
W pozostalych, podanych w ankiecie, potencjalnych zródlach brutalnosci (glównie
rodzajach programów telewizyjnych) badani znacznie rzadziej jej sie dopatruja. Warto
jednak zwrócic uwage, ze programy telewizyjne, które z zalozenia powinny byc pogodne
i lagodne, jak np. teksty piosenek czy bajki dla dzieci, oceniane bywaja przez znaczace
grupy osób (ponad jedna trzecia i prawie jedna czwarta) jako brutalne.
„Czy Pana(i) zdaniem, we wspólczesnym
bardzo czesto
rzadko lub
lub czesto
wcale
swiecie czlowiek w zyciu codziennym
4
brak opinii
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. Z o.o
„Opinie Polaków o przemocy w zyciu....” 7 - 10. 12. 1996
spotyka sie czesto czy raczej rzadko z
okrucienstwem, przemoca i brutalnoscia?”
w filmach telewizyjnych
83%
16%
1%
w reportazach policyjnych
76%
19%
5%
w filmach kinowych
73%
15%
12%
w transmisjach z meczów sportowych
63%
33%
4%
ulica, osiedle, wlasna miejscowosc
62%
37%
1%
47%
49%
4%
43%
49%
8%
39% ?
58%
3%
w teledyskach lub tekstach piosenek
36%
54%
10%
w programach dla mlodziezy i o mlodziezy
26%
63%
11%
w telewizyjnych programach dla dzieci, w
23%
71%
6%
13%
86%
1%
szkola, miejsce pracy
w prasie (dziennikach, kolorowych
tygodnikach, miesiecznikach)
w telewizyjnych programach informacyjnych
bajkach
bliskie otoczenie, np. rodzina
Spotyka sie czesto stereotypowe glosy, ze media zle wplywaja na
mlodziez. W odpowiedzi na pytanie: „Slyszy sie nieraz o upadku moralnosci, zlych
obyczajach i przestepczosci wsród znacznej czesci mlodziezy. W jakim stopniu
przyczynia sie do tego telewizja, filmy kinowe i prasa?” badani stwierdzili, ze najgorzej
oddzialuje telewizja, nastepnie filmy kinowe i - w najmniejszym stopniu - prasa:
n telewizja ( 85% odpowiedzi bardzo czesto i czesto)
n filmy kinowe ( 78% odpowiedzi bardzo czesto i czesto)
n prasa(dzienniki, kolorowe tygodniki, miesieczniki, itd. - )
SKUTKI OGLADANIA SCEN PRZEMOCY W TELEWIZJI I KINACH
Aby ustalic jakie skutki spoleczne moze niesc ogladanie w telewizji i kinach
brutalnych scen przemocy i okrucienstwa respondentom przedstawiono zestaw
przeciwstawnych pogladów na ten temat z prosba, aby okreslili w jakim stopniu z nimi
sie zgadzaja. 2
SKUTKI OGLADANIA SCEN BRUTALNYCH W TELEWIZJI I KINIE
nie oddzialuja na
zle wplywaja na rozwój
2
- odsetki w rubrykach od 1 do 3 wyrazaja zgodnosc z stwierdzeniem znajdujacym sie z lewej strony, od 5 do 7
zgodnosc ze stwierdzeniami z prawej strony ,4 - respondent nie ma zdania
5
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. Z o.o
psychike dzieci i
mlodziezy
„Opinie Polaków o przemocy w zyciu....” 7 - 10. 12. 1996
1
2
3
4
5
5%
4%
3%
7%
6%
6
78%
1
2
3
5%
3%
4%
4
5
6
sa zla rozrywka
1
7%
2
4%
3
5%
4
5
14% 9%
6
7
14% 45%
68%
1
2
3
7%
3%
4%
4
5
6
16% 8%
1
2
3
5%
5%
6%
4
5
6
2
3
9%
8%
7%
2
zachecaja do popelniania
przestepstw i ucza jak to
robic
65%
1
1
7
17% 12% 20% 33%
4
5
6
7
zwiekszaja brutalnosc w
zyciu codziennym
12% 11% 22% 29%
24%
Pokazuja, ze nie
tylko sila swiadczy o
czlowieku
powoduja, ze po ich
obejrzeniu czlowiek jest
spiety nerwowo, bardziej
rozdrazniony
66%
16%
sa ostrzezeniem
przed brutalnoscia
w zyciu codziennym
7
21% 37%
14%
przestrzegaja przed
popelnieniem
przestepstw
pokazuja, ze mozna nie
liczyc sie z zyciem i
godnoscia czlowieka
71%
16%
pomagaja
rozladowac napiecie
7
15% 11% 24% 36%
12%
zapewniaja ludziom
dobra rozrywke
psychiczny i uczuciowy
dzieci i mlodziezy
15% 57%
12%
ucza poszanowania
zycia i godnosci
czlowieka
7
62%
3
16% 10% 8%
4
5
6
7
20% 11% 13% 16%
31%
40%
6
ucza, ze we wspólczesnym
zyciu, trzeba byc silnym i
odpornym
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. Z o.o
„Opinie Polaków o przemocy w zyciu....” 7 - 10. 12. 1996
Sceny okrucienstwa i brutalnosci na ekranach kin i telewizorów negatywnie - w
przeswiadczeniu badanych - oddzialuja zarówno na kondycje psycho-fizyczna czlowieka.
Poza tym sklaniaja do przekraczania powszechnie przyjetych norm prawnych, moralnych
i obyczajowych.
7