Dr Elżbieta Pałka - Zakład Badań Wschodnich

Dr Elżbieta Pałka
Zakład Badań nad Europą Wschodnią
Instytutu Studiów Międzynarodowych
Międzynarodowe stosunki kulturalne
Studia niestacjonarne (15 godzin ćwiczeń/ 16 godz. wykładów)
Rok akademicki 2008/2009
I. Ćwiczenia
1. Zajęcia organizacyjne
2. Działalność UNESCO na rzecz ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i
naturalnego, znaczenie dziedzictwa kulturalnego i naturalnego w życiu społeczeństw
Pojęcie światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, ochrona dziedzictwa
materialnego w ramach UNESCO, dziedzictwo niematerialne, program Pamięć Świata,
ochrona kultury ludów tubylczych, polski system ochrony dziedzictwa kulturalnego, znaczenie
dziedzictwa kulturalnego i naturalnego w życiu grup i społeczeństw
Literatura:
Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego z 1972
roku, w: Międzynarodowe Stosunki Kulturalne, opracował Cz. Lewandowski, Wrocław 2001;
(Dz. U. 1976, nr 32, poz. 190).
Lista światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego
3. Rada Europy, Unia Europejska wobec kultury, inne organizacje regionalne działające
na rzecz kultury, problemy kulturowe mniejszości narodowych (ze szczególnym
uwzględnieniem mniejszości narodowych w Polsce)
Literatura:
Europejska Konwencja Kulturalna z 1954 roku, w: Międzynarodowe Stosunki Kulturalne,
wybór i opracowanie Łarysa Leszczenko, Wrocław 2004.
A. Bąk, Działania Unii Europejskiej na rzecz kultury i turystyki kulturowej, Warszawa 2007,
s. 84 – 87, s. 89 – 94, s. 102 – 111.
Traktat z Maastricht (art. 128)
Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku
regionalnym
S. Łodziński, Instytucje i tożsamość etniczna. Ślązacy i Kaszubi wobec Narodowego Spisu
Powszechnego Ludności (2002) i ustawy o mniejszościach (2005), w: Ślązacy, Kaszubi,
Mazurzy i Warmiacy – między polskością a niemieckością, red. A. Sakson, Poznań 2008, s. 27
– 50.
4. Ochrona dóbr kultury przed zagrożeniem
Ochrona dóbr kultury w konfliktach zbrojnych, los dóbr kulturalnych w okresie II wojny
światowej, geneza współczesnych regulacji Międzynarodowy Komitet Błękitnej tarczy, Polski
Komitet Narodowy Błękitnej Tarczy, polski system ochrony dóbr kultury, ustawa o ochronie
dóbr kultury z 2003 r.
Literatura:
1
Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego z 1954 roku, w:
Międzynarodowe Stosunki Kulturalne, wybór i opracowanie Łarysa Leszczenko, Wrocław
2004.
Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 roku. (Dz. U. z dnia
17 września 2003, nr 162).
D. Matelski, Restytucja polskich dóbr kultury w stosunkach międzynarodowych, „Sprawy
Międzynarodowe” 2003, nr 3, s. 130 – 155.
5. Polityka kulturalna - instytucje rządowe i pozarządowe kreujące i upowszechniające
kulturę
Pojęcie polityki kulturalnej państwa, podmioty polityki kulturalnej, dyplomacja kulturalna,
rola sektora non profit na polu kultury, charakterystyka instytucji rządowych
zaangażowanych w promowanie kultury, charakterystyka wybranych instytucji rządowych i
pozarządowych
Literatura:
D. Ilczuk, Polityka kulturalna a społeczeństwo obywatelskie w świetle literatury, badań Rady
Europy i Unii Europejskiej, „Kultura współczesna” nr 1/1999, s. 64 – 73.
R. Borowiecki (red.), Perspektywy rozwoju sektora kultury w Polsce, Kraków 2004, s. 22 –
31; s. 82 – 86.
D. de Kergorley, Rola stowarzyszeń i organizacji pozarządowych w ochronie dziedzictwa
kulturowego Europy, w: Dziedzictwo kulturowe w XXI wieku. Szanse i wyzwania, Kraków
2007, s. 247 – 249.
6. Znaczenie kultury w stosunkach międzynarodowych, interpersonalne stosunki
kulturalne, wielokulturowość, stereotypy
Pojęcie stereotypu, ich rola w stosunkach kulturalnych, interpersonalne stosunki kulturalne,
rola kultury w stosunkach międzynarodowych, pojęcie wielokulturowości
Literatura:
M. Gorndona, Kulturowa typologia rozwoju gospodarczego, w: Kultura ma znaczenie, L.
Harrison, S. L. Huntington red., Poznań 2003, s. 101 – 115.
L. Gęsiak, Wielokulturowość. Rola religii a dynamika zjawiska, Kraków 2007, s. 158 – 162;
s. 168 – 184.
J. Mikułowski – Pomorski, Jak narody porozumiewają się ze sobą w komunikacji
międzykulturowej i komunikowaniu medialnym, Kraków 2007, s. 278 – 290; s. 315 – 353.
T. Paleczny, Interpersonalne stosunki kulturalne, Wydawnictwo Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Kraków 2007, s. 81 – 95.
Literatura uzupełniająca:
S. P. Huntington, Zderzenie cywilizacji, Warszawa 1997.
7. Globalizacja a międzynarodowy rynek dzieł sztuki
Literatura:
M. Ciechomski, Sztuka w kategoriach ekonomicznych, „Forum” 2003, nr 2, s. 6 – 9.,
www.mensa.org.pl.
A. Haliżak, Pojęcie, istota i znaczenie międzynarodowego rynku dzieł sztuki, „Stosunki
Międzynarodowe” 2003, nr 1-2, s. 135 – 156.
8. Zakończenie zajęć
2
II. Wykłady
1. Międzynarodowe stosunki kulturalne jako przedmiot badań naukowych
Pojęcie kultury, węższe i szersze rozumienie kultury, historia rozwoju międzynarodowych
stosunków kulturalnych, podmioty międzynarodowych stosunków kulturalnych, funkcje
międzynarodowych stosunków kulturalnych, aktualne wyzwania i problemy w
międzynarodowych stosunkach kulturalnych.
Literatura uzupełniająca:
G. Michałowska, Zmienność i instytucjonalizacja międzynarodowych stosunków kulturalnych,
Warszawa 1991.
A. Ziętek, J. Olchowski, Kultura, w: Międzynarodowe stosunki polityczne, red. M. Pietraś,
Lublin 2006.
J. Gajda, Antropologia kulturowa. Wprowadzenie do wiedzy o kulturze, Kraków 2008, s. 17 –
21, s. 23 – 31.
M. Golka, Socjologia kultury, Warszawa 2007, s. 37 – 43.
2. Instytucjonalizacja międzynarodowych stosunków kulturalnych. Rola UNESCO w
międzynarodowych stosunkach kulturalnych
Geneza powstania UNESCO, cele, zadania i struktura organizacyjna UNESCO, etapy
rozwoju UNESCO, Polska w UNESCO, Międzynarodowa Rada Muzeów ( ICOM),
Międzynarodowa Rada Zabytków i Miejsc Zabytkowych ( ICOMOS)
Literatura:
E. Latoszek, M. Proczek, Organizacje międzynarodowe we współczesnym świecie, Warszawa
2006, s. 141 – 158.
Konwencja dotycząca utworzenia Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania,
Nauki i Kultury podpisana w Londynie 16 listopada 1945, w: Międzynarodowe Stosunki
Kulturalne, wybór i opracowanie Łarysa Leszczenko, Wrocław 2004.
J. Symonides, Międzynarodowa ochrona podwodnego dziedzictwa kulturowego, „Stosunki
Międzynarodowe” 2003, nr 1-2, s. 51 – 62.
Konwencja w sprawie zwalczania dyskryminacji w dziedzinie oświaty, w: Międzynarodowe
Stosunki Kulturalne, wybór i opracowanie Łarysa Leszczenko, Wrocław 2004
G. Michałowska, Polska w Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i
Kultury, w: Polska w organizacjach międzynarodowych, red. S. Parzymies, I. Popiuk –
Rysińska, Warszawa 2002, 187 – 204.
3. Rada Europy, Unia Europejska oraz inne organizacje regionalne (Grupa
Wyszehradzka, Inicjatywa Środkowoeuropejska, Rada Państw Morza Bałtyckiego)
wobec kultury
Geneza i struktura Rady Europy, cele i zadania Rady Europy w dziedzinie kultury,
działalność na niwie kultury Grupy Wyszehradzkiej (Fundusz Wyszehradzki), Inicjatywy
Środkowoeuropejskiej i Rady Państw Morza Bałtyckiego, polityka kulturalne Unii
Europejskiej, programy UE dotyczące kultury
Literatura:
G. Michałowska, Instytucjonalizacja wielostronnej współpracy kulturalnej w Europie, w:
Instytucjonalizacja wielostronnej współpracy międzynarodowej w Europie, red. S. Parzymies,
R. Zięba, Warszawa 2004, s. 503 – 528.
K. Waluch, Polityka kulturalna Unii Europejskiej, Płock 2004, s.7 – 26.
Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych z 1995 roku, w: Międzynarodowe
Stosunki Kulturalne, wybór i opracowanie Łarysa Leszczenko, Wrocław 2004.
Europejska Karta Języków regionalnych i mniejszościowych z 1992 roku w: Międzynarodowe
Stosunki Kulturalne, wybór i opracowanie Łarysa Leszczenko, Wrocław 2004.
3
Deklaracja Wrocławska w 50 – rocznicę europejskiej współpracy kulturalnej
L. Nijakowski, Domeny symboliczne. Konflikty narodowe i etniczne w wymiarze
symbolicznym, Warszawa 2006, s. 288 – 329, s. 165 – 267.
4. Ochrona dóbr kultury przed zagrożeniem
Najważniejsze zagrożenia ochrony dóbr kultury, ochrona dóbr kultury w konfliktach
zbrojnych, system ochrony dóbr kultury w konfliktach zbrojnych w ramach UNESCO, polski
system ochrony dóbr kultury.
Literatura:
Ochrona instytucji artystycznych i naukowych oraz zabytków historycznych. Traktat między
Stanami Zjednoczonymi Ameryki a innymi Republikami Amerykańskimi z 1935 roku, w:
Międzynarodowe Stosunki Kulturalne, wybór i opracowanie Łarysa Leszczenko, Wrocław
2004.
Konwencja dotycząca środków zmierzających do zakazu i zapobiegania nielegalnemu
przywozowi, wywozowi i przenoszeniu własności dóbr kultury z 1970 roku, w:
Międzynarodowe Stosunki Kulturalne, wybór i opracowanie Łarysa Leszczenko, Wrocław
2004.
D. Drewnacki, Prawne i organizacyjne aspekty ochrony zabytków (dóbr kultury) na wypadek
konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych (szczególnych zagrożeń) w prawie polskim,
www.mk.gov.pl/pknbt/polska07.php.
D. Drewnacki, Międzynarodowy Program „Błękitnej Tarczy” – program pomocy, doradztwa
dla ratowania zagrożonych zabytków, www.mk.gov.pl/pknbt/polska07.php
5. Polityka kulturalna wybranych państw
B. Gierat – Bieroń (red.), Europejskie modele polityki kulturalnej, Kraków 2006.
G. Prawelska- Skrzypek, Polityka kulturalna polskich samorządów, Kraków 2003, s. 13 – 27.
6. Kultura w kształtowaniu się tożsamości narodowej, społeczeństwo wielokulturowe
Kultura jako główny czynnik rozwoju świadomości narodowej na przykładzie wybranych
państw, społeczeństwo wielokulturowe, sukcesy i porażki budowania społeczeństwa
wielokulturowego
Literatura:
T. Biela, E pluribus unum? Republika Bośni i Hercegowiny po układzie z Dayton:
pluralistyczne państwo w poszukiwaniu tożsamości – problemy, wyzwania, dylematy, w:
Wzory wielokulturowości we współczesnym świecie, red. K. Golemo, T. Paleczny, E. Wiącek,
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, s. 267 – 279.
J. Lenczarowicz, Ewolucja australijskiego modelu wielokulturowości, w: Wzory
wielokulturowości we współczesnym świecie, red. K. Golemo, T. Paleczny, E. Wiącek,
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, s. 125 – 142.
T. Paleczny, Interpersonalne stosunki kulturalne, Wydawnictwo Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Kraków 2007, s. 151 – 171,
T. Paleczny, Współczesne społeczeństwo amerykańskie w perspektywie socjologicznej,
Kraków 2007, s. 41 – 53.
7. Światowa Organizacja Ochrony Własności Intelektualnej
Geneza powstania, struktura organizacyjna,, cele działalności, prawa autorskie
Literatura:
Konwencja o ustanowieniu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej z 1967 roku, w:
Międzynarodowe Stosunki Kulturalne, wybór i opracowanie Łarysa Leszczenko, Wrocław
2004.
4
Traktat WIPO o artystycznych wykonaniach i fonogramach z 1996 roku, w: Międzynarodowe
Stosunki Kulturalne, wybór i opracowanie Łarysa Leszczenko, Wrocław 2004.
L. Łukaszuk, Własność intelektualna – międzynarodowe uwarunkowania i aktualne problemy
jej ochrony, „Stosunki Międzynarodowe”, nr 1 – 2/2003, s. 29 – 49.
8. Marketing kultury
T. Domański, Marketing kultury. Nowe wyzwania oraz nowe kierunki działania, Łódź 2008.
5