docZałacznik nr 2 do Wytycznych - Przewodnik po wskaźnikach
download 
Reklamacja Transkrypt
Załacznik nr 2 do Wytycznych - Przewodnik po wskaźnikach
Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego UNIA EUROPEJSKA Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Przewodnik po wskaźnikach Załącznik nr 2 do Wytycznych dla Wnioskodawców poddziałania 1.1.2. Szczecin, lipiec 2008 1 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach We Wniosku o dofinansowanie Wnioskodawca zobowiązany jest określić, jakie wskaźniki produktu i rezultatu zamierza osiągnąć w wyniku realizacji projektu. Niniejszy przewodnik przedstawia metodologię szacowania i opis kaŜdego wskaźnika. Wartości wszystkich wskaźników powinny być oszacowane na poziomie moŜliwym do osiągnięcia przez Wnioskodawcę – będą stanowiły jedno z podstawowych źródeł informacji dla oceniających projekt. JeŜeli Wnioskodawca przedstawi wskaźniki przeszacowane bądź niedoszacowane, moŜe być to przyczyną odrzucenia Wniosku A. Wskaźniki produktu Produkt to bezpośredni, materialny efekt realizacji przedsięwzięcia mierzony konkretnymi wielkościami np. liczba nabytych środków trwałych. Wskaźniki produktu są związane wyłącznie z okresem realizacji projektu, mogą więc być podawane wyłącznie za lata, w których projekt jest realizowany – muszą być zatem zgodne z terminami wskazanymi w części D Wniosku. JeŜeli Wnioskodawca nie osiągnie deklarowanych stanów wskaźników produktu, mogą być wyciągnięte wobec niego konsekwencje finansowe w postaci braku refundacji poniesionych wydatków lub zaŜądania zwrotu części bądź całości dofinansowania. B. Wskaźniki rezultatu Rezultat naleŜy rozumieć jako bezpośrednie efekty wynikające z realizacji projektu (np. liczba miejsc pracy utworzonych w wyniku realizacji projektu), dotyczące Wnioskodawcy, mierzone po zakończeniu realizacji projektu lub jego części. Rezultat obrazuje zakres zmian, jakie wystąpiły u Wnioskodawcy bezpośrednio w wyniku zakończonego projektu. Wskaźniki rezultatu mierzone są corocznie i/lub po zakończeniu realizacji projektu. Wskaźniki te mogą być przedstawione za okres nie wcześniejszy niŜ wskaźniki produktu, bowiem zawsze są ich wynikiem. Rezultaty projektu powinny wystąpić tuŜ po zrealizowaniu projektu. JednakŜe nie powinny pojawić się później niŜ 12 miesięcy od zakończenia realizacji projektu (co nie wyklucza, Ŝe w kolejnych latach wskaźniki poszczególnych rezultatów mogą się zwiększać/zmniejszać). Określając wartości wskaźników, jakie Wnioskodawca zamierza osiągnąć, naleŜy pamiętać, iŜ Wnioskodawca jest zobowiązany utrzymać projekt i jego rezultaty co najmniej przez okres trwałości projektu, który dla podmiotów z sektora MSP wynosi 3 lata. Instytucja Zarządzająca RPO WZ wskazała zamknięty katalog wskaźników. A. Wskaźniki produktu: Numer i nazwa poddziałania: Poziom wskaźnika Produkt – pole C.10 Wniosku o dofinansowanie 1.1.2 Inwestycje w małe i średnie przedsiębiorstwa Nazwa wskaźnika Jednostka Liczba nabytych nowych środków trwałych szt. Liczba nabytych uŜywanych środków trwałych szt. Liczba nabytych wartości niematerialnych i prawnych szt. Powierzchnia utworzonych nieruchomości zabudowanych m2 Powierzchnia nabytych nieruchomości zabudowanych m2 Powierzchnia rozbudowanych nieruchomości zabudowanych m2 Powierzchnia przebudowanych nieruchomości zabudowanych m2 Szczecin, lipiec 2008 2 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Wnioskodawca jest zobowiązany wybrać z tego katalogu takie wskaźniki produktu, które pozwolą dokładnie odzwierciedlić działania (wydatki) zaplanowane do realizacji w ramach projektu. B. Wskaźniki rezultatu: 1.1.2 Inwestycje w małe i średnie przedsiębiorstwa Numer i nazwa poddziałania: Poziom Jednostk wskaźnika Nazwa wskaźnika a miary Liczba nowych miejsc pracy etaty w tym na obszarach o szczególnie niekorzystnej sytuacji etaty społeczno-ekonomicznej Liczba nowych usług wprowadzonych w przedsiębiorstwie w szt wyniku realizacji projektu Liczba udoskonalonych usług szt. Liczba nowych produktów wprowadzonych w przedsiębiorstwie w szt wyniku realizacji projektu Liczba udoskonalnonych produktów szt. Zwiększenie wydajności pracy % Wzrost przychodów w wyniku realizacji projektu % Zmniejszenie kosztów jednostkowych produkcji na skutek realizacji % projektu Zwiększenie produkcji (w stosunku do stanu sprzed realizacji % projektu) Zmniejszenie poziomu hałasu w zakładzie pracy dB Wskaźniki % rezultatu – pole Zmniejszenie stosunku ilość wypadków w pracy/wielkość produkcji C.11 Wniosku o Zmniejszenie stosunku ilość wadliwych produktów/wielkość ich % dofinansowanie produkcji Zmniejszenie stosunku ilość wadliwych półproduktów/wielkość ich % produkcji Wskaźniki odnoszące się do wpływu inwestycji na środowisko Ilość odpadów poddawanych recyklingowi w stosunku do odpadów przekazywanych do składowania % Zmniejszenie ilości odpadów wytwarzanych przez wsparte przedsiębiorstwo/instytucję tony Bezpośredni efekt ekologiczny (zmiana jakości ścieków) tony Zmniejszenie ilości nieoczyszczonych ścieków przemysłowych odprowadzanych do wód lub do ziemi m3 Zmniejszenie emisji hałasu dB Emisja równowaŜna tony Zmniejszenie zuŜycia energii kWh Zmniejszenie zuŜycia wody m3 Zmniejszenie zuŜytego paliwa toe Grupa I I I I I I II II II II II II II II II I I I II I I I I Wnioskodawca moŜe wybrać maksymalnie 5 wskaźników rezultatu, w tym maksymalnie 2 wskaźniki odnoszące się do wpływu inwestycji na środowisko. Ze względu na metodologię szacowania docelowych wartości wskaźników, jak i zaplanowanych na poszczególne lata, zaproponowane wskaźniki moŜna podzielić na dwie grupy: Grupa I – wskaźniki, które w poszczególnych latach mają odzwierciedlać wartość wskaźnika (zmianę w stosunku do wartości bazowej) planowaną do osiągnięcia w danym roku. Wartość docelowa Szczecin, lipiec 2008 3 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach wskaźnika obliczana jest jako suma wartości podanych w poszczególnych latach. W Serwisie Beneficjenta Wnioskodawca podaje wartości wskaźników w poszczególnych latach, a system dokonuje zsumowania (przykład 1). Przykład 1: Wnioskodawca realizuje projekt w 1 roku, lata 2, 3,4 to lata trwałości projektu Rok dla wartości bazowej Rok 1 Rok 2 Rok 3 Rok 4 Suma (obliczana automatycznie) Wartość wskaźnika w roku 4 0 Wartość wskaźnika w roku 3 5 Wartość wskaźnika w roku 2 10 Wartość wskaźnika w roku 1 5 Wartość bazowa – podstawa do obliczenia wskaźnika Wartość wskaźnika osiągnięta wyłącznie w roku 1 5 Wartość wskaźnika osiągnięta wyłącznie w roku 2 10 Wartość wskaźnika osiągnięta wyłącznie w roku 3 5 Wartość wskaźnika osiągnięta wyłącznie w roku 4 0 Suma: 20 Grupa II – wskaźniki, które naleŜy podawać w kaŜdym roku jako wartości skumulowane. Wartość wskaźnika w danym roku pokazuje, jak dany wskaźnik zmienił się w stosunku do roku bazowego, czyli wartość wskaźnika podana w roku N uwzględnia wartość wskaźnika z roku poprzedniego oraz zmianę wskaźnika w stosunku do wartości bazowej osiągniętą wyłącznie w roku N. Wartości docelowa (suma) wskaźnika to automatycznie przeniesiona jego wartość z ostatniego roku trwałości (przykład 2) Szczecin, lipiec 2008 4 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Przykład 2. Wnioskodawca realizuje projekt w 1 roku, lata 2, 3,4 to lata realizacji trwałości projektu Rok dla wartości bazowej. Rok 1 zmiana w stosunku do wartości bazowej osiągnięta w roku 1 Wartość bazowa – podstawa do obliczenia wskaźnika. Suma (wartość przeniesiona automatycznie z ostatniego roku trwałości projektu) Rok 2 Rok 3 Rok 4 zmiana w stosunku do wartości bazowej osiągnięta wyłącznie w roku 2 20 zmiana w stosunku do wartości bazowej osiągnięta wyłącznie w roku 3 5 zmiana w stosunku do wartości bazowej osiągnięta wyłącznie w roku 4 -10 Wartość wskaźnika w roku 1 Wartość wskaźnika w roku 2 Wartość wskaźnika w roku 3 Wartość wskaźnika w roku 4 30 15 15 35 40 Wartość wskaźnika w roku 1 Wartość wskaźnika w roku 2 Wartość wskaźnika w roku 3 Wartość wskaźnika w roku 4 15 35 40 30 Suma: 30 W dalszej części opracowania opisano szczegółowo poszczególne wskaźniki. Przedstawiony materiał moŜe być pomocny dla Wnioskodawcy przy doborze wskaźników do projektu oraz zaplanowaniu odpowiednich metod monitorowania i pomiaru wskaźników. A. WSKAŹNIKI PRODUKTU Definicje poniŜszych wskaźników oparte zostały o zapisy ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. Nazwa wskaźnika Liczba nabytych nowych środków trwałych Jednostka miary szt. Wskaźnik „liczba nabytych nowych środków trwałych” opisuje ilość nowych środków trwałych, tj. rzeczowych aktywów trwałych i zrównanych z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej uŜyteczności dłuŜszym niŜ rok, kompletnych, zdatnych do uŜytku i przeznaczonych na potrzeby przedsiębiorstwa, jakie zostaną nabyte przez przedsiębiorstwo zgodnie z celami projektu. Wskaźnik ten nie obejmuje nieruchomości. Wartość wskaźnika w danym roku powinna odzwierciedlać ilość środków trwałych (w sztukach), które zostały w tym roku oddane do uŜytkowania na cele realizacji projektu. Dany środek trwały naleŜy wymienić tylko raz. Szczecin, lipiec 2008 5 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Nazwa wskaźnika Liczba nabytych uŜywanych środków trwałych Jednostka miary szt. Wskaźnik „Liczba nabytych uŜywanych środków trwałych” opisuje ilość nabytych uŜywanych środków trwałych tj. rzeczowych aktywów trwałych i zrównanych z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej uŜyteczności dłuŜszym niŜ rok, kompletnych, zdatnych do uŜytku i przeznaczonych na potrzeby przedsiębiorstwa, jakie zostaną nabyte przez przedsiębiorstwo zgodnie z celami projektu. Wskaźnik ten nie obejmuje nieruchomości. Wartość wskaźnika w danym roku powinna odzwierciedlać ilość nabytych uŜywanych środków trwałych (w sztukach), które zostały w tym roku oddane do uŜytkowania zgodnie z celami projektu. Dany środek trwały naleŜy wymienić tylko raz. Nazwa wskaźnika Liczba nabytych wartości niematerialnych i prawnych Jednostka miary szt. Wskaźnik „Liczba nabytych wartości niematerialnych i prawnych” opisuje ilość zaliczanych do aktywów trwałych, praw majątkowych nadających się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej uŜyteczności dłuŜszym niŜ rok, przeznaczonych do uŜywania na potrzeby przedsiębiorstwa tj.: autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje, prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów uŜytkowych oraz zdobniczych, know-how, jakie zostaną nabyte przez przedsiębiorstwo zgodnie z celami projektu. Wartość wskaźnika w danym roku powinna odzwierciedlać ilość nabytych wartości niematerialnych i prawnych (w sztukach), które zostały w tym roku oddane do uŜytkowania zgodnie z celami projektu. Daną wartość niematerialną i prawną naleŜy wymienić tylko raz. Definicje poniŜszych wskaźników oparte są o zapisy ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Nazwa wskaźnika Powierzchnia utworzonych nieruchomości zabudowanych Jednostka miary m2 Wskaźnik „Powierzchnia utworzonych nieruchomości zabudowanych” opisuje powierzchnię uŜytkową wybudowanych w wyniku realizacji projektu obiektów, niezbędnych dla osiągnięcia celów projektu. NaleŜy podać wielkość powierzchni uŜytkowej, jaką Wnioskodawca zacznie uŜytkować w danym roku zgodnie z celami projektu. Nazwa wskaźnika Powierzchnia nabytych nieruchomości zabudowanych Jednostka miary m2 Wskaźnik „Powierzchnia nabytych nieruchomości zabudowanych” opisuje powierzchnię uŜytkową nabytych w wyniku realizacji projektu obiektów, niezbędnych dla osiągnięcia celów projektu. NaleŜy podać wielkość powierzchni uŜytkowej jaką Wnioskodawca zacznie uŜytkować w danym roku zgodnie z celami projektu. Nazwa wskaźnika Powierzchnia rozbudowanych nieruchomości zabudowanych Jednostka miary m2 Wskaźnik „Powierzchnia rozbudowanych nieruchomości zabudowanych” opisuje powierzchnię uŜytkową rozbudowanych w wyniku realizacji projektu obiektów, niezbędnych dla osiągnięcia celów projektu. NaleŜy podać wielkość powierzchni uŜytkowej, jaką Wnioskodawca uzyska w wyniku realizacji projektu. NaleŜy podać wielkość powierzchni uŜytkowej, jaką Wnioskodawca zacznie uŜytkować w danym roku zgodnie z celami projektu. Szczecin, lipiec 2008 6 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Nazwa wskaźnika Powierzchnia przebudowanych nieruchomości zabudowanych Jednostka miary m2 Wskaźnik „Powierzchnia przebudowanych nieruchomości zabudowanych” opisuje powierzchnię uŜytkową przebudowanych w wyniku realizacji projektu obiektów, niezbędnych dla osiągnięcia celów projektu. NaleŜy podać wielkość powierzchni uŜytkowej, jaką Wnioskodawca uzyska w wyniku realizacji projektu. NaleŜy podać wielkość powierzchni uŜytkowej, jaką Wnioskodawca zacznie uŜytkować w danym roku zgodnie z celami projektu. PowyŜsze wskaźniki odnoszą się do powierzchni uŜytkowych nieruchomości zabudowanych. B. WSKAŹNIKI REZULTATU Nazwa wskaźnika Liczba nowych miejsc pracy Jednostka miary Grupa etaty I Wskaźnik „Liczba nowych miejsc pracy” NaleŜy podać całkowitą zakładaną liczbę utworzonych nowych miejsc pracy, których utworzenie przewiduje beneficjent w wyniku realizacji projektu. Wskaźnik słuŜy do pomiaru liczby pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę (nie dotyczy umowy o dzieło oraz umów zlecenia). Wykazywane nowoutworzone miejsca pracy muszą być związane bezpośrednio z realizacją projektu, a ich trwałość powinna być przewidywana przez beneficjenta na co najmniej okres trwałości projektu, czyli trzy lata od ostatecznego zakończenia projektu. NaleŜy pamiętać o tym, iŜ Wnioskodawca jest zobowiązany do utrzymania zatrudnienia przez cały okres trwałości projektu co najmniej na poziomie z dnia składania wniosku o dofinansowanie powiększonym o wartości wskaźnika rezultatu. Liczba zatrudnionych osób w przedsiębiorstwie odpowiada liczbie rocznych jednostek roboczych (RJR), tj. liczbie pracowników zatrudnionych na pełnych etatach w ciągu jednego roku (łącznie z właścicielem) wraz z liczbą pracowników zatrudnionych na niepełnych etatach oraz liczbą pracowników sezonowych (etatowych), które są ułamkowymi częściami jednostek RJR. Personel składa się z: a) pracowników; b) osób pracujących dla przedsiębiorstwa, podlegających mu i uwaŜanych za pracowników na mocy przepisów prawa powszechnie obowiązującego; c) właścicieli – kierowników; d) partnerów prowadzących regularną działalność w przedsiębiorstwie i czerpiących z niego korzyści finansowe. Praktykanci lub studenci odbywający szkolenie zawodowe na podstawie umowy o praktyce lub szkoleniu zawodowym nie wchodzą w skład personelu. Okres trwania urlopu macierzyńskiego lub wychowawczego nie jest wliczany. W ramach niniejszego poddziałania przyjmuje się, iŜ liczba nowych miejsc pracy powstałych w okresie 12 miesięcy od zakończenia realizacji projektu jest rezultatem kluczowym. Na etapie oceny finansowo – merytorycznej Wnioskodawca będzie mógł uzyskać dodatkowe punkty za wskaźnik „Wartość dofinansowania z RPO WZ przypadająca na kluczowe rezultaty”. Wskaźnik ten będzie obliczany w polu C.12 Wniosku o dofinansowanie. NaleŜy zwrócić uwagę na to, iŜ liczba nowych miejsc pracy utworzona w wyniku realizacji projektu powinna się pojawić nie później niŜ 12 miesięcy od zakończenia projektu, a w kolejnych latach moŜe się ona zwiększać. JednakŜe do obliczenia wskaźnika z punktu C.12 naleŜy uwzględnić wyłącznie te nowe miejsca pracy, które zostaną utworzone w ciągu pierwszych dwunastu miesięcy po zakończeniu realizacji projektu. Szczecin, lipiec 2008 7 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Nazwa wskaźnika w tym na obszarach o szczególnie niekorzystnej sytuacji społecznoekonomicznej Jednostka miary Grupa etaty I Wskaźnik „w tym na obszarach o szczególnie niekorzystnej sytuacji społecznoekonomicznej” naleŜy wskazać, jaka część nowoutworzonych etatów znajdować się będzie na obszarach gmin z załącznika nr 6 do RPO WZ. Wskaźnik ten moŜe pojawić się wyłącznie, jeśli poprzedza go wskaźnik „Liczba nowych miejsc pracy ”. Dla kaŜdego roku naleŜy przypisać ilość nowoutworzonych miejsc pracy w tym roku. Suma (obliczana automatycznie) jest wynikiem dodania miejsc pracy utworzonych w poszczególnych latach. Nazwa wskaźnika Liczba nowych usług wprowadzonych w przedsiębiorstwie w wyniku realizacji projektu Jednostka miary Grupa szt. I Wskaźnik „Liczba nowych usług wprowadzonych w przedsiębiorstwie w wyniku realizacji projektu” opisuje ilość nowych usług, jakie pojawią się w ofercie przedsiębiorstwa w wyniku realizacji projektu. Dla kaŜdego roku naleŜy przypisać liczbę nowych usług, które pojawiły się w tym roku. Suma (obliczana automatycznie) jest wynikiem dodania liczby nowych usług z poszczególnych latach. Nazwa wskaźnika Liczba udoskonalonych usług Jednostka miary Grupa szt. I Wskaźnik „Liczba udoskonalonych usług” opisuje ilość udoskonalonych usług, jakie pojawią się w ofercie przedsiębiorstwa w wyniku realizacji projektu. Dla kaŜdego roku naleŜy przypisać liczbę nowych usług, które pojawiły się w tym roku. Suma (obliczana automatycznie) jest wynikiem dodania liczby udoskonalonych usług z poszczególnych latach. NaleŜy zwrócić uwagę na fakt, iŜ wielokrotne udoskonalania tej samej usługi będzie liczone jako 1. Nazwa wskaźnika Liczba nowych produktów wprowadzonych w przedsiębiorstwie w wyniku realizacji projektu Liczba udoskonalonych produktów Jednostka miary Grupa szt. I szt. I Wskaźnik „Liczba nowych produktów wprowadzonych w przedsiębiorstwie w wyniku realizacji projektu” opisuje ilość nowych produktów, jakie pojawią się w ofercie przedsiębiorstwa w wyniku realizacji projektu. Nowy produkt to taki, który pojawia się obok „starego” produktu (nie zastępuje go). Dla kaŜdego roku naleŜy przypisać liczbę nowych produktów, które pojawiły się w tym roku. Suma (obliczana automatycznie) jest wynikiem dodania liczby nowych produktów z poszczególnych latach. Wskaźnik „Liczba udoskonalonych produktów” opisuje ilość produktów przedsiębiorstwa, które zostaną znacząco ulepszone w wyniku realizacji projektu. Obejmuje to znaczące ulepszenia parametrów technicznych, komponentów i materiałów lub funkcjonalności Dla kaŜdego roku naleŜy przypisać liczbę udoskonalonych produktów, które pojawiły się w tym roku. Szczecin, lipiec 2008 8 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Suma (obliczana automatycznie) jest wynikiem dodania liczby nowych produktów z poszczególnych latach. NaleŜy zwrócić uwagę na fakt, iŜ wielokrotne udoskonalania tego samego produktu będą liczone jako 1 Nazwa wskaźnika Jednostka miary Grupa Zwiększenie wydajności pracy % II Wskaźnik „Zwiększenie wydajności pracy” określa wzrost wydajności pracy jaki następuje przedsiębiorstwie w wyniku realizacji projektu. Wydajność pracy to stosunek wartości sprzedanej produkcji/usług do wielkości zatrudnienia przy danej produkcji/usługach. Wn = Pn Zn Gdzie: Wn - wydajność pracy w roku n Pn - wartość sprzedana produkcji/usługi w roku n Zn - wielkość zatrudnienia w roku n Wskaźnik w kolejnych latach naleŜy przedstawiać jako poprawę wydajności pracy w stosunku zawsze do roku bazowego. ∆W = Wn − WB ⋅100% WB Gdzie: ∆W – zwiększenie wydajności pracy Wn – wydajność pracy w kolejnym roku realizacji projektu WB – bazowa wydajność pracy Wartość docelowa (suma) to automatycznie przeniesiona wartość wskaźnika określona w ostatnim roku trwałości projektu. Nazwa wskaźnika Wzrost przychodów w wyniku realizacji projektu Jednostka miary Grupa % II Wskaźnik „Wzrost przychodów w wyniku realizacji projektu” opisuje zwiększenie przychodów przedsiębiorstwa wyłącznie na działalności podstawowej objętej zakresem projektu. Zmiana przychodów to jedna z kluczowych miar skuteczności przedsiębiorstwa. Na potrzeby wyliczania wartości poniŜszego wskaźnika naleŜy brać pod uwagę jedynie przychód operacyjny na działalności podstawowej, którego zmiana jednoznacznie jest powiązana z realizacją projektu. Wzrost naleŜy odnosić do bazowej wartości przychodów na działalności podstawowej przedsiębiorstwa. Wskaźnik w kolejnych latach naleŜy przedstawiać jako wzrost przychodów w stosunku zawsze do roku bazowego. Wartość docelowa równa jest wartości uzyskanej w ostatnim roku trwałości projektu. P= Pn − PB ⋅100% PB Gdzie: P – zwiększenie przychodów Pn – przychody w kolejnym roku realizacji projektu PB – przychody w roku bazowym Szczecin, lipiec 2008 9 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Nazwa wskaźnika Jednostka miary Grupa % II Zmniejszenie kosztów jednostkowych produkcji na skutek realizacji projektu Wskaźnik „zmniejszenie kosztów jednostkowych produkcji na skutek realizacji projektu” uzyskuje się poprzez porównanie kosztu jednostkowego produkcji osiągniętego w wyniku realizacji projektu z bazowym kosztem jednostkowym. Koszt jednostkowy to wartość uzyskiwana poprzez podzielenie kosztów produkcji przez jej wielkość. Kc S Kj = Gdzie: Kj – koszt jednostkowy Kc – koszt całkowity produkcji S – ilość wyprodukowanych sztuk Wskaźnik w kolejnych latach naleŜy przedstawiać jako spadek kosztów w stosunku zawsze do roku bazowego. K= K B − Kn ⋅100% KB Gdzie: K – zmniejszenie kosztu jednostkowego produkcji KB – jednostkowy koszt bazowy Kn – koszt jednostkowy w roku realizacji projektu Wartość docelowa równa jest wartości uzyskanej w ostatnim roku trwałości projektu. Nazwa wskaźnika Zwiększenie produkcji (w stosunku do stanu sprzed realizacji projektu) Jednostka miary Grupa % II Wskaźnik „Zwiększenie produkcji (w stosunku do stanu sprzed realizacji projektu)” opisuje zwiększenie wartości produkcji, jaka nastąpi w wyniku realizacji projektu. Odnosić się musi wyłącznie do działalności bezpośrednio związanej z projektem. Wskaźnik w kolejnych latach naleŜy przedstawiać jako zwiększenie produkcji w stosunku zawsze do roku bazowego. ZP = Pn − PB ⋅100% PB Gdzie: ZP – zwiększenie produkcji, Pn – wartość produkcji w kolejnym roku realizacji projektu (obliczana w cenach rynkowych), PB – bazowa wartość produkcji (obliczana w cenach rynkowych), Wartość docelowa równa jest wartości uzyskanej w ostatnim roku trwałości projektu. Nazwa wskaźnika Zmniejszenie poziomu hałasu w zakładzie pracy Jednostka miary Grupa dB II Wskaźnik „zmniejszenie poziomu hałasu w zakładzie pracy” określa w jakim stopniu w wyniku realizacji projektu zmniejszy się poziom hałasu generowanego w zakładzie realizującym projekt. Wyliczany jest jako róŜnica pomiędzy hałasem z okresu bazowego, a hałasem w poszczególnych latach realizacji projektu. Wartość docelowa równa jest wartości uzyskanej w ostatnim roku trwałości projektu. Szczecin, lipiec 2008 10 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Nazwa wskaźnika Zmniejszenie stosunku ilość wypadków w pracy/ wielkość produkcji Jednostka miary Grupa % II Wskaźnik „Zmniejszenie stosunku ilość wypadków w pracy/ wielkość produkcji” opisuje zaleŜność pomiędzy realizacją projektu, a zmniejszeniem ilości wypadków przy pracy, odnosząc je do wielkości produkcji. Ilość wypadków przy pracy odniesioną do wielkości produkcji uzyskuje się poprzez podzielenie ilości wypadków przy pracy przez wielkość produkcji. Wn Pn Wx = Gdzie: Wx – stosunek wypadków przy pracy do wielkości produkcji Wn – Ilość wypadków przy pracy w roku n Pn – wielkość produkcji w roku n Wskaźnik „Zmniejszenie stosunku ilość wypadków w pracy/ wielkość produkcji” uzyskuje się poprzez porównanie tego stosunku w poszczególnych latach z rokiem bazowym. Wartość docelowa równa jest wartości uzyskanej w ostatnim roku trwałości projektu. W= WB − Wn ⋅100% WB Gdzie: W – zmniejszenie stosunku ilość wypadków w pracy/ wielkość produkcji WB – wartość bazowa ilości wypadków do wielkości produkcji Wn – wartość w roku n ilości wypadków do wielkości produkcji Jednostka miary Grupa Nazwa wskaźnika Zmniejszenie stosunku ilość wadliwych produktów/ wielkość ich produkcji % II Zmniejszenie stosunku ilość wadliwych półproduktów/ wielkość ich produkcji % II Wadliwość produkcji, wyraŜona jako odsetek wadliwych produktów w ich całkowitej produkcji jest wskaźnikiem opisującym jakość funkcjonowania przedsiębiorstwa. Wskaźnik ten uzyskuje się poprzez porównanie ilości wadliwych produktów do ich produkcji całkowitej. WP = Pw Pc Gdzie: WP – wadliwość produkcji w roku n Pw – ilość produktów wadliwych w roku n Pc – całkowita ilość produktów w roku n Wskaźnik „zmniejszenie stosunku ilość wadliwych produktów / wielkość ich produkcji” uzyskiwany jest poprzez porównanie wadliwości produkcji w poszczególnych latach do wadliwości produkcji w roku bazowym (zawsze). Wartość docelowa równa jest wartości uzyskanej w ostatnim roku trwałości projektu. Wp = WPB − WPn ⋅100% WPB Gdzie: Wp – zmniejszenie stosunku ilość wadliwych produktów do wielkości produkcji WPB – wadliwość produkcji w roku bazowym Szczecin, lipiec 2008 11 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach WPn – wadliwość produkcji w roku realizacji projektu n Dla wskaźnika „zmniejszenie stosunku ilość wadliwych półproduktów / wielkość ich produkcji” naleŜy postąpić analogicznie jak dla wskaźnika „zmniejszenie stosunku ilość wadliwych produktów / wielkość ich produkcji” podstawiając do wzorów ilości wadliwych półproduktów i całkowitą ilość wyprodukowanych półproduktów. Wartość docelowa równa jest wartości uzyskanej w ostatnim roku trwałości projektu. B.1. WSKAŹNIKI REZULTATU ODNOSZĄCE SIĘ DO WPŁYWU INWESTYCJI NA ŚRODOWISKO Generowanie informacji środowiskowej moŜe być kosztowne i czasochłonne. Dlatego teŜ stosowane wskaźniki efektywności działań środowiskowych powinny być uzasadnione ekonomicznie i odpowiadać wielkości i rodzajowi organizacji, a takŜe wychodzić naprzeciw jej potrzebom i priorytetom. Zaleca się, aby odnosiły się one przede wszystkim do tych oddziaływań na środowisko, które są najbardziej znaczące i na które organizacja moŜe wpłynąć poprzez swoje działania, zarządzanie, produkty i usługi. Ponadto organizacje powinny optymalizować wykorzystanie zbieranych informacji. W zaleŜności od moŜliwości i dostępnych środków, zakres stosowania wskaźników efektywności działań środowiskowych moŜe początkowo być ograniczony do aspektów uznawanych za najbardziej istotne. Podczas analizowania wpływu inwestycji na środowisko warto mieć na uwadze wpływ zarówno w fazie eksploatacyjnej, jak równieŜ w trakcie realizacji inwestycji. Poszczególne wskaźniki zostały pogrupowane zgodnie z charakterem oddziaływania na: • Mierzące wpływ projektu na gleby, • Mierzące wpływ projektu na jakość wód, • Mierzące wpływ projektu na jakość powietrza i klimat akustyczny, • Mierzące oszczędność zuŜycia zasobów. Odpady W ustawodawstwie Polskim, w zakresie szeroko rozumianej gospodarki odpadami kierujemy się głównie zapisami ustawy: z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach (Dz. U. z 2007, Nr 39, poz. 251 ze zm.), z dnia 11 maja 2001 roku o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. z 2007, Nr 90, poz. 607 ze zm.) oraz z dnia 11 maja 2001 roku o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63, poz. 638 ze zm.). PowyŜsze ustawy regulują sposoby realizacji zadań przez przedsiębiorców w zakresie składowania czy odzysku odpadów. Wszystkie działania jakie podejmie przedsiębiorca muszą być realizowane w zgodzie z zapisami zawartymi w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego. Wskaźniki środowiskowe - odpady Ilość odpadów poddawanych recyklingowi w stosunku do odpadów przekazywanych do składowania Zmniejszenie ilości odpadów wytwarzanych przez wsparte przedsiębiorstwo/instytucję Jednostka miary Grupa % II tony I Wskaźnik Ilość odpadów poddawanych recyklingowi w stosunku do odpadów przekazywanych do składowania obejmuje swoim zakresem regulacje zawarte w ww. ustawach wskazuje na działania przedsiębiorcy zmierzające do segregacji odpadów z wyraźnym podziałem na frakcje: papier i tektura, tworzywa sztuczne, szkło, aluminium. Przy ocenie waŜny będzie stosunek pomiędzy przekazywanymi odpadami do odzysku/ recyklingu a przekazywanymi do składowania. Szczecin, lipiec 2008 12 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Wskaźnik ten naleŜy skalkulować jako ilości odpadów poddanych recyklingowi w danym roku (w tonach) do ilości wytworzonych odpadów przeznaczonych do składowania (w tonach): A= Rn * 100% On A – wartość wskaźnika w roku n Rn – ilość odpadów poddanych recyklingowi w roku n (w tonach) On – ilość odpadów wytworzonych w roku n (w tonach) Wartość docelowa równa jest wartości uzyskanej w ostatnim roku trwałości projektu. Jeśli projekt zakłada zmiany technologiczne lub systemowe wpływające na zmianę ilości wytwarzanych odpadów naleŜy wybrać wskaźnik Zmniejszenie ilości odpadów wytwarzanych przez wsparte przedsiębiorstwo/instytucję (w tonach). Wskaźnik ten jest liczony jako róŜnica między ilością odpadów wytwarzanych zawsze w roku bazowym w stosunku do roku n . B =OB – On Suma (obliczana automatycznie) jest wynikiem dodania wartości wskaźnika z poszczególnych latach. Wskaźniki środowiskowe - ścieki Bezpośredni efekt ekologiczny (zmiana jakości ścieków) Zmniejszenie ilości nieoczyszczonych ścieków przemysłowych odprowadzanych do wód lub do ziemi Jednostka miary tony m3 Grupa I I Dla zadań z zakresu ochrony wód, dla systemów kanalizacyjnych rezultatem będzie przewaŜnie wielkość zbliŜona do zmiany ilości doprowadzonych do oczyszczalni i oczyszczonych ścieków wskaźnik Bezpośredni efekt ekologiczny. Średnioroczna miara rezultatu = X * ilość ścieków objęta projektem[m3/rok] gdzie: X jest największą wartością spośród X1, X2 Gdzie: X1 = BZT51 „przed”- BZT5 „po”)/ 300) X2 = NNH42 „przed" - NNH4 „po")/ 60) BZT5, NNH4 naleŜy wyrazić w gramach/m3. „przed” – stan przed realizacją projektu „po” – stan po realizacji projektu Jeśli projekt zakłada zmiany technologiczne lub systemowe wpływające na zmianę ilości wytwarzanych nieoczyszczonych ścieków naleŜy wybrać wskaźnik Zmniejszenie ilości nieoczyszczonych ścieków przemysłowych odprowadzanych do wód lub do ziemi. Wskaźnik ten jest liczony jako róŜnica między ilością ścieków nieoczyszczonych odprowadzanych do wód lub do ziemi zawsze w roku bazowym w stosunku do roku n. B = WB – W n Wn - ilości nieoczyszczonych ścieków przemysłowych odprowadzanych do wód lub do ziemi w roku n 1 2 Biologiczne Zapotrzebowanie Tlenu Azot amonowy Szczecin, lipiec 2008 13 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach WB - ilości nieoczyszczonych ścieków przemysłowych odprowadzanych do wód lub do ziemi w roku bazowym Emisja do powietrza Wskaźniki środowiskowe – powietrze Emisja równowaŜna Jednostka miary tony Grupa II Podstawowym aktem prawnym, w dziedzinie ochrony powietrza jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z dnia 23 stycznia 2008 r. Nr 25 poz. 150), Dział II Ochrona powietrza. Ochrona powietrza polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jakości, w szczególności przez: 1) utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniŜej dopuszczalnych dla nich poziomów lub co najmniej na tych poziomach; 2) zmniejszenie poziomów substancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane. KaŜdy podmiot jest zobowiązany do wnoszenia opłat za korzystanie ze środowiska, obowiązek ten wynika z przyjętej w art. 7 - Prawa ochrony środowiska - zasady „zanieczyszczający płaci”, która oznacza, Ŝe podmioty korzystające ze środowiska, w szczególności przez wprowadzanie do niego substancji lub energii, ponoszą koszty zapobiegania zanieczyszczeniu środowiska lub koszty usunięcia skutków zanieczyszczenia. KaŜdy podmiot w momencie wprowadzenia zmian mających na celu zmniejszenie emisji dwutlenku siarki, tlenku azotu, pyłów lub dwutlenku węgla powinien dokonać we własnym zakresie pomiaru emisji zanieczyszczeń przez uprawnioną do tego akredytowaną instytucję na przykład Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska. Rezultatem w przypadku zadań z ochrony powietrza będzie bezpośredni efekt ekologiczny wyraŜony emisją równowaŜną. Emisja równowaŜna, czyli zastępcza jest to wielkość ogólna emisji zanieczyszczeń pochodzących z określonego (ocenianego) źródła zanieczyszczeń, która to wielkość ogólna wynika z sumowania wielkości rzeczywistych emisji poszczególnych rodzajów zanieczyszczeń pochodzących z tego źródła i pomnoŜonych przez ich współczynniki toksyczności zgodnie z wzorem: n E r = ∑ Et ⋅ K t t =1 gdzie: Er - emisja równowaŜna źródeł emisji, t - liczba róŜnych zanieczyszczeń emitowanych ze źródła emisji, Et - emisja rzeczywista zanieczyszczenia o indeksie t, Kt - współczynnik toksyczności zanieczyszczenia o indeksie t, który to współczynnik wyraŜa stosunek dopuszczalnej średniorocznej wartości stęŜenia dwutlenku siarki eSO2 do dopuszczalnej średniorocznej wartości stęŜenia danego zanieczyszczenia e t co moŜna określić wzorem: Kt = eso 2 et Ustalenie wskaźnika emisji rzeczywistej jest stosunkowo proste, następuje przez odczytanie odpowiednich danych zawierających zestawienia rodzajów i wielkości składników emitowanych do atmosfery w toku procesów przetwórczych. Posługiwanie się wskaźnikiem Er - emisji równowaŜnej, czyli zastępczej źródeł emisji jest efektywnym instrumentem badawczym. Ma wprawdzie charakter umowny, moŜna mu nawet zarzucić duŜą dozę abstrakcji czy uproszczenia (spłycenia) problemu, ale mimo tego umoŜliwia on w prosty, Szczecin, lipiec 2008 14 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach przejrzysty i przekonywujący sposób znaleźć wspólną miarę, wspólny mianownik oceny szkodliwości róŜnych rodzajów zanieczyszczeń, a takŜe wyliczać efektywność wprowadzanych usprawnień. Współczynniki toksyczności zanieczyszczeń traktowane są jako stałe, gdyŜ są ilorazami wielkości określonych w Rozporządzenie MOŚZNiL z dnia 28 kwietnia 1998r w sprawie dopuszczalnych wartości stęŜeń substancji zanieczyszczających powietrze. Wartość docelowa wskaźnika równa jest wartości uzyskanej w ostatnim roku trwałości projektu. Hałas Wskaźniki środowiskowe – środowisko akustyczne Zmniejszenie emisji hałasu Jednostka miary dB Grupa II Wskaźnik „Zmniejszenie emisji hałasu” określa w jakim stopniu w wyniku realizacji projektu zmniejszy się poziom hałasu w środowisku. Wyliczany jest jako róŜnica pomiędzy hałasem z okresu bazowego, a hałasem w określonych latach realizacji projektu (częstotliwość pomiarów nie mniejsza niŜ określają to odrębne przepisy). Wartość docelowa równa jest wartości uzyskanej w ostatnim roku trwałości projektu. Podstawowym aktem prawnym, w dziedzinie ochrony środowiska przed hałasem jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska Dz. U. z 2008r. Nr 25 poz.150. - Dział V Ochrona przed hałasem. Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności poprzez: - utrzymanie poziomu hałasu poniŜej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie, - zmniejszenie poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany. Wskaźniki hałasu to parametry określone poziomem dźwięku „A” wyraŜonym w decybelach (dB) są wyszczególnione w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120 poz.826). W Rozporządzeniu tym określone są róŜnicowane dopuszczalne poziomy hałasu określone wskaźnikami hałasu dla następujących rodzajów terenów przeznaczonych: − pod zabudowę mieszkaniową − pod szpitale i domy opieki społecznej − pod budynki związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieŜy − na cele uzdrowiskowe − na cele rekreacyjno wypoczynkowe − na cele mieszkaniowo-usługowe. Rozporządzenie to równieŜ określa poziom hałasu z uwzględnieniem rodzaju obiektu lub działalności będącej źródłem hałasu oraz okresy, do których odnoszą się poziomy hałasu, jako czas odniesienia. Podczas oceny merytorycznej wpływu projektu na środowisko naleŜałoby uwzględnić charakter terenów, na których występuje wpływ hałasu na klimat akustyczny, biorąc takŜe pod uwagę zapisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i wskazanie terenów chronionych akustycznie. Metodologia oraz częstotliwość prowadzenia pomiarów wielkości emisji hałasu określona została w rozporządzeniu w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji (Dz. U z 2004r. Nr 283 poz.2842). Natomiast jeŜeli chodzi o odległość w jakiej dokonywane powinny być pomiary hałasu to nie jest to nigdzie jednoznacznie wskazane. Z reguły dokonywane są one na granicy terenów chronionych akustycznie, lub na granicy działki na której znajduje się przedmiotowe przedsięwzięcie i porównywane są ze wskaźnikami dopuszczalnych poziomów hałasu dla tych terenów (w porze nocnej i dziennej). Podsumowując aby stwierdzić czy dany projekt/przedsięwzięcie powoduje polepszenie klimatu akustycznego środowiska naleŜy posiadać takie dane jak: pomiar hałasu w porze nocnej i dziennej wyraŜony w dB (dla istniejącej instalacji bądź zakładu), odległość od terenów chronionych akustycznie, czas pracy i natęŜenie źródła hałasu (instalacje i urządzenia), pokrycie Szczecin, lipiec 2008 15 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach i zagospodarowanie terenu, rodzaj instalacji i porównanie tego do norm dopuszczalnego poziomu hałasu w/w Rozporządzenia. Oszczędność zasobów Wskaźniki środowiskowe – zmniejszenie zuŜycia surowców Zmniejszenie zuŜycia energii Zmniejszenie zuŜycia wody Zmniejszenie zuŜytego paliwa Jednostka miary kWh m3 toe Grupa I I I W świetle wymagań Ustawy Prawo ochrony środowiska, Ustawy o odpadach oraz Ustawy Prawo wodne, zapobieganie zanieczyszczeniom, stanowi podstawową zasadę ochrony środowiska w Polsce. W myśl tych przepisów działania „proekologiczne” to nie tylko niwelacja skutków wpływu na środowisko z działalności gospodarczej ale takŜe ciągłe stosowanie kompleksowej prewencyjnej strategii ochrony środowiska ograniczającej ryzyko jakie niesie produkcja i jej wytwory ludziom i ich otoczeniu. W procesach produkcyjnych objawia się to jako oszczędność materiałów, energii, eliminacje toksycznych surowców i redukcje ilości i toksyczności wszystkich zanieczyszczeń. Strategię taką stosuje się poprzez: • stosowanie know-how, • usprawnianie technologii, • zmianę postaw ludzkich. NaleŜy pamiętać, Ŝe te i powyŜsze wskaźniki będą brane pod uwagę przy ocenie projektu tylko wtedy gdy będą „skutkiem ubocznym” działań dąŜących do osiągnięcia głównego projektu. Jeśli projekt zakłada zmiany technologiczne lub systemowe wpływające na zmianę ilości potrzebnej w procesie technologicznym energii naleŜy wybrać wskaźnik Zmniejszenie zuŜycia energii (w kWh). Wskaźnik ten jest liczony jako róŜnica między ilością zuŜytej energii w roku n w stosunku do roku poprzedniego (n-1). E =Wn-1 - Wn Podobnie w projekcie w którym zmniejszono w przedsiębiorstwie zuŜycie wody. Wskaźnik Zmniejszenie ilości zuŜytego paliwa (w toe) naleŜy rozumieć jako ekwiwalent ropy = ton of oil equivalent paliwo o kaloryczności 10000 kcal/kg) 1 toe = 10 x 106 kcal = 10Gcal = 41.87 GJ/Mg ekwiwalent węgla = ton of coal equivalent (paliwo o kaloryczności 7000 kcal/kg) 1 tce = 1 tpu = 7 x 106 kcal = 7 Gcal = 0.7 toe = 29.308 GJ (NAR) 1 tpu = 0.7 toe 1 toe = 1.4286 tpu (tce) 1toe = 41.85 x 10 6 PJ 1 PJ = 23890 toe toe - ton of oil equivalent - ekwiwalent ropy (paliwo o kaloryczności 10000 kcal/kg) tce - ton of coal equivalent - ekwiwalent węgla (paliwo o kaloryczności 7000 kcal/kg) gaz ziemny - przyjmuje się średnią wartość opałową 9 000 kcal/1000 Nm3 = 0,9 toe 1 toe = 10 x 106 kcal 1 toe = 1.90 tony węgla kamiennego na rynku krajowym (Q=22 MJ/kg) Szczecin, lipiec 2008 = 41.87 GJ 16 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach = 1.55 tony węgla kam. na rynku międzynarodowym (Q=27 MJ/kg) = 4.93 tony krajowego węgla brunatnego (Q=8.5 MJ/kg) 1 tce = 1 tpu = 0.7 toe = 29,3 GJ Szczecin, lipiec 2008 17
