EKSTRAKCJA I ROZDZIAŁ BARWNIKÓW ROŚLINNYCH

EKSTRAKCJA CIĄGŁA I PROSTA.
ROZDZIAŁ BARWNIKÓW ROŚLINNYCH
Odczynniki:
natka pietruszki (ok. 2 g)
roztwór do ekstrakcji (aceton : benzyna apteczna = 1 : 1) (v/v)
eluent 1 (benzyna apteczna : alkohol etylowy : heksan = 8 : 0,1 : 3) (v/v)
eluent 2 (benzyna apteczna : alkohol etylowy : heksan = 8 : 0,9 : 3) (v/v)
eluent 3 (benzyna apteczna : alkohol etylowy : heksan = 8 : 3 : 3) (v/v)
Sprzęt:
waga laboratoryjna
bibuła Wh3 na gilzę
wata
bagietka
aparat Soxhleta (ekstraktor i chłodnica zwrotna)
cylinder miarowy o poj. 100 cm3
kolba kulista o poj. 250 cm3, szlif 29
laboratoryjny płaszcz grzejny
wyparka próżniowa
płytka z dołkami
pipeta Pasteura
kapilary
płytki chromatograficzne (× 3 szt.)
komora chromatograficzna (× 3 szt.)
moździerz
cylinder miarowy o poj. 10 cm3
probówka
suszarka
ołówek
linijka
CEL ĆWICZENIA
Celem ćwiczenia jest przeprowadzenie ekstrakcji barwników roślinnych (karoten, chlorofil a,
chlorofil b, ksantofile) z liści pietruszki i chromatograficzny rozdział mieszaniny barwników
za pomocą chromatografii cienkowarstwowej.
WYKONANIE ĆWICZENIA
Ekstrakcja ciągła barwników z liści pietruszki:
1.
Odważyć ok. 2 g liści pietruszki.
2.
Zrobić gilzę z bibuły (arkusik bibuły zwinąć w rurkę zaginając brzegi do wewnątrz).
3.
Na dno gilzy położyć trochę waty.
4.
Włożyć pietruszkę do gilzy, przykryć odrobiną waty i zagiąć górne brzegi gilzy do
wnętrza.
5.
Gilzę umieścić w ekstraktorze.
6.
Do kolby kulistej wlać ok. 100 cm3 roztworu do ekstrakcji.
7.
Wrzucić do kolby kamyczki wrzenne.
d
Aparat Soxhleta:
H2O
a. kolba destylacyjna
b
c
b. ekstraktor
c. gilza
d. chłodnica zwrotna
a
8.
Połączyć poszczególne części aparatu i ogrzewać kolbę destylacyjną. Pary wrzącego
rozpuszczalnika spływają z chłodnicy do gilzy, w której zachodzi proces ekstrakcji. Po
wypełnieniu całej przestrzeni, w której znajduje się gilza, ekstrakt przelewa się
samoczynnie przez rurkę syfonową do kolby. Proces ten powtarza się wielokrotnie w
sposób ciągły, aż do wyekstrahowania z pietruszki barwników roślinnych.
9.
Po zakończeniu ekstrakcji kolbę odłączyć od aparatu Soxhleta.
10.
Oddestylować nadmiar rozpuszczalnika na wyparce próżniowej.
11.
Zatężony roztwór użyć w chromatografii cienkowarstwowej.
Ekstrakcja prosta barwników z liści pietruszki:
1.
Odważyć ok. 1 g liści pietruszki i wsypać do moździerza.
2.
Odmierzyć w cylindrze miarowym 7 cm3 ekstrahenta.
3.
Ucierać liście pietruszki z mieszaniną ekstrahującą przez 5 minut.
4.
Roztwór znad osadu pobrać za pomocą pipety Pasteura i przesączyć do probówki.
5.
Ekstrakt rozdziela się na dwie warstwy. Do chromatografii cienkowarstwowej
bierzemy górną warstwę.
Rozdział barwników roślinnych:
1.
Na 3 płytkach chromatograficznych zaznaczyć linie startu (około 0,5 cm od brzegu
płytki).
2.
Na każdą płytkę nanieść za pomocą kapilary dwie próby:
ekstrakt zatężonych barwników z ekstrakcji ciągłej,
ekstrakt barwników z ekstrakcji prostej (z górnej warstwy probówki).
Wysuszyć plamki suszarką.
3.
Wlać do komory chromatograficznej eluent 1, włożyć płytkę i zamknąć komorę.
4.
Rozwijanie chromatogramu zakończyć, gdy czoło rozpuszczalnika znajdzie się w
odległości około 0,5 cm od górnej krawędzi płytki.
5.
Wyciągnąć płytkę, zaznaczyć ołówkiem linię mety i wysuszyć suszarką.
6.
Pozostałe płytki rozwinąć w eluencie 2 i 3.
7.
Zmierzyć odległości od startu do czoła rozpuszczalnika oraz od startu do środka
poszczególnych plamek.
8.
Obliczyć współczynniki Rf.
Ilustracja pomiaru współczynnika Rf dla trzech
różnych substancji:
a – odległość od linii startu do środka plamy
b
b – odległość od linii startu do czoła rozpuszczalnika
a'
a
a''
a'''
x
x
x
Rf = –––
b