Projekt pracy edukacyjnej – Skala. Wstęp. Uczeń przychodzący do

Projekt pracy edukacyjnej – Skala.
Wstęp.
Uczeń przychodzący do szkoły ma pewien zasób własnych doświadczeń w kontaktach z przyrodą i
własne wyobrażenie o świecie, w którym żyje. Dziecko poruszając się w swoim otoczeniu nie dzieli
napotykanych zjawisk na chemiczne, fizyczne, biologiczne czy też związane tylko i wyłącznie z geografią lub
matematyką. Dla niego podział jest zupełnie inny, pojawią się zdarzenia bezpieczne i niebezpieczne; przydatne i
nieprzydatne; dziwne i oczywiste. Rola nauczyciela sprowadza się do tworzenia warunków sprzyjających
porządkowaniu wiadomości, poszukiwaniu związków pomiędzy nimi i uzyskiwaniu nowych danych. Ważne jest
jak dziecko będzie potrafiło odnaleźć się w otaczającym go świecie, funkcjonować w nim w sposób prawidłowy,
poradzić sobie w różnych sytuacjach w życiu z rozwiązywaniem problemów, z którymi nieuchronnie zetknie się.
Każdy z nas w swoim życiu codziennym spotyka się z potrzebą pomiaru odległości i określania
wymiarów przedmiotów. Umiejętność ta jest niezbędna zarówno dla dobrej orientacji w terenie jak i w wielu
sytuacjach naszego życia. Dlatego postanowiłam rozwijać te umiejętności u swoich uczniów i na tym
przykładzie rozważyć ogólne problemy pedagogiczne występujące w mojej pracy.
Już w dawnych czasach ludzie mierzyli i wykonywali rysunki różnych przedmiotów. Próbowali nawet
rysować całe swoje otoczenie. Jednak często inni ludzie nie potrafili potem odczytać tych rysunków, lub
odczytywali je w nieprawidłowy sposób, co prowadziło do nieporozumień lub nawet konfliktów. Wobec tego
zaistniała potrzeba wprowadzenia nowych, dokładnych metod pomiarowych, ściśle określonego sposobu
przedstawiania wyników oraz sporządzania rysunków lub planów według pewnych, ogólnie obowiązujących
reguł. Ważne jest, aby już w szkole podstawowej zapoznać uczniów z istniejącymi metodami i regułami oraz
doskonalić umiejętności korzystania z nich. Przygotowałam cykl zajęć poświęcony tej tematyce, tak, aby moi
uczniowie rozwinęli własne umiejętności czytania i sporządzania planów.
Do realizacji takiego cyklu wybrałam metodę projektów. Wykonywać projekt to realizować pomysł. W
projektach profesjonalnych często łączą się ze sobą bardzo odległe dziedziny życia. Uczeń realizując metodę
projektów również wykracza poza obszar jednej dziedziny. Metoda projektów nie naucza przyrody w
rozumieniu encyklopedycznym, lecz zmusza do uczenia się, zaglądania do dorobku różnych gałęzi nauki w tym
do nauk przyrodniczych.
Umiejętności rozwijane samodzielnie, w następstwie doświadczania, są funkcjonalne (użyteczne).
Uczniowie nie zapamiętują wiedzy dla niej samej, lecz dla lepszego funkcjonowania. Wiedza staje się
narzędziem procesów decyzyjnych.
Cele i problematyka projektu pracy edukacyjnej.
Podstawowym celem zajęć z uczniami był rozwój umiejętności:
- pomiaru długości przy użyciu odpowiednich przyrządów pomiarowych,
- porównywania wyników otrzymywanych w różnych jednostkach,
- doboru przyrządów w konkretnej sytuacji,
- szacowania błędów,
- korzystania ze skali liczbowej znanej uczniom z lekcji skali mianowanej,
- wykonywania rysunków w żądanej skali.
Ponadto chciałam, aby w trakcie wykonywania projektu uczniowie rozwinęli umiejętności:
- planowania swoich indywidualnych a także zespołowych działań,
- skutecznego komunikowania się i negocjacji,
- podejmowania decyzji.
Przewidywany sposób przebiegu zajęć i pomiaru jego efektywności.
Istnieje wiele sposobów pomiaru i oceny długości. Można szacować odległość „na oko”, można oceniać
odległość za pomocą kroków lub mierzyć ją przy użyciu przyrządów pomiarowych. Ponadto w terenie
drogowskazy informują nas o odległości dzielącej od danej miejscowości. Powinniśmy pamiętać, że za pomocą
przyrządów dokonuje się pomiarów bliskich rzeczywistym (prawdziwym) wymiarom mierzonych obiektów.
Natomiast mniej dokładne jest mierzenie odległości za pomocą kroków lub szacowanie jej „na oko”.
Projekt obejmuje blok składający się z 7 powiązanych ze sobą jednostek lekcyjnych.
Pierwsze zajęcia rozmowa z uczniami o znanych im jednostkach stosowanych do pomiaru długości i o
zależnościach, jakie pomiędzy nimi istnieją (układ metryczny, obowiązującym między innymi w Polsce,
wielkości stosowane w krajach anglosaskich np. mila, stopa czy cal). Rozmowa o metodach pomiaru odległości
w terenie.
Uczniowie otrzymali karty (załącznik nr.1) do indywidualnego rozwiązania, następnie w grupie
porównanie wyników i korekta błędów.
Drugie zajęcia, trwające 2x45 min, rozdanie dzieciom kart pracy nr.1 i wyjaśnienie, na czym polega
zadanie. Każdy uczeń ma potrzebne rzeczy i samodzielnie wykonuje zadanie, a następnie w zespołach uczniowie
porównują swoje wyników. Grupa wybiera kartę, która jest ich zdaniem najlepszym odzwierciedleniem
rzeczywistości. Analiza, dlaczego pomiary różnią się, wnioski na tablicy, uzupełnienie kartę pracy nr.2 i
wklejenie ją do zeszytu. Następne zadanie polega na dokonaniu pomiarów pewnych obiektów za pomocą
szacowania ich „na oko”, liczenia kroków i przy użyciu miarki (karta pracy nr.3). Pomiaru klasy i korytarza
zespoły dokonują w czasie zajęć, pozostałe jako zadanie domowe.
Trzecie spotkanie omówienie pracy domowej z uwzględnieniem porównania długości kroku u
poszczególnych osób (nie wszystkie pomiary są porównywalne, ponieważ nie zawsze posługujemy się takimi
samymi jednostkami). Uczniowie przynoszą różne nieduże przedmioty i otrzymują karty pracy nr.4. Dokonują
pomiaru, a następnie rysują w rzeczywistej wielkości. Nie każdy zmierzony przedmiot można narysować na
kartce lub rysunek jest mało czytelny z uwagi na swoje wymiary. W grupach zastanawiają się, co zrobić, aby
można było wykonać rysunek. Propozycja wykonania rysunku w skali (załącznik nr.2 i karta pracy nr.5).
Porównanie prac.
Kolejna jednostka poświęcona jest wykonaniu planu sali lekcyjnej w skali 1:100.Wyniki pomiarów
uczniowie zapisują w karcie pracy nr.6. Po ich wykonaniu dzieci obliczają wymiary zgodnie ze skalą i wykonują
plan klasy. Rola nauczyciela na tym etapie projektu sprowadza się do nadzorowania pracy.
W nauce przyrody w zreformowanej szkole często korzysta się z atlasów geograficznych. Niezbędna
jest, zatem umiejętność czytania mapy. Nieodłącznym elementem każdej mapy jest legenda, a w niej skala.
Ćwiczenie umiejętność zamiany skal i przeliczanie ich na wymiary rzeczywiste to czynność niezbędna. Trudno
wyobrazić sobie człowieka, który nie potrafi skorzystać z mapy.
Ostatnie zajęcia przeznaczone są na ćwiczenia w odczytywaniu i przeliczaniu skali. Grupy otrzymują
załącznik nr.3. Ćwiczenia polegają na obliczaniu odległości z domu do szkoły w oparciu o przyniesione plany
miasta, a następnie zapisaniu jej w różnych skalach. Ważne jest zwrócenie uczniom uwagi iż na mapach
najczęściej stosowana jest skala liczbowa oraz mianowana.
KARTA PRACY NR. 1
Potrzebne przyrządy:
- linijki różnej długości (10cm, 15cm, 17cm, 20cm, 25cm), z różnych materiałów (plastik, drewno, metal),
- zeszyt i książka do przyrody.
Zadanie:
Wykonaj pomiary długości i ich wyniki zapisz w tabeli.
Lp
Badany przedmiot
1.
2.
3.
4.
Długość książki
Szerokość książki
Długość zeszytu
Szerokość zeszytu
Szacunkowy pomiar
„na oko”
Pomiar przy
użyciu linijki
KARTA PRACY NR.2
Niedokładność pomiarów spowodowana może być:
KARTA PRACY NR. 3
Potrzebne przyrządy:
- centymetr, miarka lub taśma miernicza.
Różnica
wyników
„Na oko”, za pomocą kroków oraz przy użyciu miarki, centymetra lub taśmy mierniczej dokonaj
pomiaru klasy, korytarza szkolnego, pobliskiego skweru oraz wybranego budynku.
Mierzone
wielkości
Wymiar „na oko”
Długość
Szerokość
Wymiar za pomocą kroków
Długość
Szerokość
Wymiar rzeczywisty
Długość
Szerokość
Klasa
Korytarz
Skwer
Budynek
Porównaj sporządzone powyżej pomiary „na oko” i „za pomocą kroków” z wymiarami rzeczywistymi.
Zapisz wnioski.
Spróbuj obliczyć długość kroku dzieląc wymiar rzeczywisty przez ilość kroków.
Porównaj swój wynik z wynikami kolegów i koleżanek z innych grup.
KARTA PRACY NR.4
1.
Z posiadanych przedmiotów wybierz dwa (mały i duży) o regularnych kształtach, zmierz ich długość i
szerokość. Wyniki wpisz do tabeli.
Długość (cm)
Szerokość (cm)
Przedmiot 1
Przedmiot 2
2.
Spróbuj narysować je na swojej kartce. Zapisz wnioski.
KARTA PRACY NR. 5
Oblicz wymiary przedmiotów w podanej skali, przedmiot większy narysuj w skali 1:2, a mniejszy w
skali 2:1.
Długość
(mm)
Przedmiot 1
Przedmiot 2
Szerokość
(mm)
Wymiar w skali 1: 2
Wymiar w skali 2:1
Długość
Długość
Szerokość
Szerokość
KARTA PRACY NR.6
Mierzony przedmiot
Wymiar rzeczywisty
(w m i cm)
Wymiar
rzeczywisty
(w mm)
Długość sali
Szerokość sali
Szerokość okna
Odległość
oknami
Odległość
narożnika
między
drzwi
od
Szerokość drzwi
Szerokość tablicy
Odległość
ścian
tablicy
od
Odległość
ściany
stolika
od
Długość stolika
Szerokość stolika
Długość biurka
Szerokość biurka
Odległość
rzędami ławek
między
ZAŁĄCZNIK NR. 1.
Przypomnienie jednostek długości.
1cm = 10mm
1dm = 10cm
1m = 10dm
1m = 100cm
1km = 1000m
1mm = 1/10cm
1cm = 1/10dm
1dm = 1/10m
1cm = 1/100m
1m =1/1000km
Przeliczanie jednostek (przykłady):
50cm = 50x1cm = 50x10mm = 50mm
7cm = 7x1cm = 7x1/10dm = 7/10dm
29cm = 29x1/100m = 29/100m
200cm = 200x1/100m = 2mx1/1000km = 2/1000km
Zadanie do samodzielnego wykonania.
Dane odległości wyraź w podanych obok jednostkach:
1300m =
85cm =
85cm =
km
dm =
mm
m
Wymiar w skali
1:100 (w mm)
350mm =
5km =
cm =
m=
m=
cm =
km
mm
ZAŁĄCZNIK NR.2
Algorytm 1 do przeliczania wymiarów rzeczywistych na wymiary w skali.
WYMIAR W SKALI 1:1
(w cm i mm)
ZAMIEŃ NA mm
PODZIEL LICZBĘ PRZEZ 2
OTRZYMAŁEŚ WYMIAR
W SKALI 1:2
Algorytm 2 do przeliczania wymiarów rzeczywistych na wymiary w skali powiększonej.
WYMIAR W SKALI 1:1
(w cm i mm)
ZAMIEŃ NA mm
POMNÓŻ PRZEZ 2
OTRZYMAŁEŚ WYMIAR W
SKALI 2:1
ZAŁĄCZNNIK NR.3
Rodzaje skal stosowanych na mapach.
1.
2.
3.
Skala liczbowa, na przykład 1:100 000. Zapis odczytujemy: jeden do stu tysięcy, oznacza on, że jednemu
centymetrowi na mapie odpowiada sto tysięcy centymetrów w terenie (tzn. 1 km).
Skala mianowana, na przykład 1cm- 4 000m. Odczytujemy ją: jednemu centymetrowi na mapie odpowiada
czterysta metrów (4 km) w terenie.
Skala liczbowa (graficzna). Posługiwanie się tą skalą służy szybkiemu odczytywaniu rzeczywistej
odległości między dwoma punktami na mapie.
W praktyce, podczas zajęć posługiwać się będziemy skalą liczbową i mianowaną. Przeliczanie skal opiera się na
mnożeniu i dzieleniu liczb.
Można zawrzeć w projekcie więcej ćwiczeń o charakterze praktycznym. W kolejnej edycji projektu mam
zamiar zaproponować uczniom wykonanie rysunku przedstawiającego ten sam obiekt w widoku z góry w kilku
różnych skalach. Celem takiego ćwiczenia będzie między innymi rozwój umiejętności posługiwania się skalą,
zarówno przy wykonywaniu rysunków, lak i przy czytaniu map.
Inne ćwiczenie o podobnym charakterze to np. porównanie tego samego obiektu na mapach o różnych
skalach (np. Polska na ściennej mapie świata i mapie w atlasie szkolnym, na mapie Europy i mapa
przedstawiająca nasz kraj w otoczeniu krajów sąsiednich.
Kolejne ćwiczenie, które chcę wprowadzić to naszkicowanie przez uczniów własnej drogi do szkoły oraz
odnajdywanie jej na planie Warszawy. Uczniowie będą również szacować długości tej drogi i obliczać jej
rzeczywistą wartość na podstawie skali.
Jestem przekonana, że te i podobne ćwiczenia wzbogacą program i pomogą lepiej zrozumieć pojęcie skali.
Do czasu realizacji projektu zapewne pojawi się jeszcze kilka lub kilkanaście nowych pomysłów.
Zachęcam osoby korzystające z publikacji do wprowadzania własnych zmian w przypadku korzystania z
projektu.