projekt zalozen do planu zaopatrzenia
Transkrypt
projekt zalozen do planu zaopatrzenia
PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE NA OBSZARZE GMINY LUBLINIEC Opracowanie: Marzec 2011 Zespół wykonawczy: mgr inż. Jacek Mszyca mgr inż. Marcin Trzepizur mgr inż. Justyna Grus Aktualizacja Projektu Założeń Niniejsze opracowanie stanowi aktualizację Projektu założeń do Planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną paliwa gazowe zgodnie z art. 19 ust. 2 Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625, Nr 104, poz. 708, Nr 158, poz. 1123 i Nr 170, poz. 1217 z późn. zm.). Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec Zawartość 1. PODSTAWA OPRACOWANIA ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE................................................................................................. 3 2. WYJŚCIOWE ZAŁOŻENIA ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO LUBLIŃCA ................ 4 2.1. Podstawy merytoryczne do opracowania założeń rozwoju społeczno-gospodarczego miasta. 4 2.2. Uogólniona charakterystyka trendów społeczno-gospodarczych miasta ........................................ 4 2.3. Scenariusze rozwoju społeczno-gospodarczego Lublińca ................................................................... 6 3. OCENA STANU AKTUALNEGO I PRZEWIDYWANYCH ZMIAN ZAPOTRZEBOWANIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE.................................................................................. 7 3.1. Ogólna charakterystyka i wprowadzenie do diagnozy systemów zaopatrzenia miasta w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe ............................................................................................... 7 3.1.1. System ciepłowniczy ........................................................................................................................17 3.1.2. System gazowniczy ..........................................................................................................................17 3.1.3. System elektroenergetyczny ..........................................................................................................18 4. PRZEDSIĘWZIĘCIA RACJONALIZUJĄCE UŻYTKOWANIE CIEPŁA, ENERGII ELEKTRYCZNEJ I PALIW GAZOWYCH ....................................................................................................................... 20 4.1. Użytkowanie ciepła sieciowego .............................................................................................................20 4.2. Użytkowanie energii elektrycznej ..........................................................................................................24 4.3. Użytkowanie gazu ziemnego..................................................................................................................26 5. MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA ISTNIEJĄCYCH NADWYŻEK I LOKALNYCH ZASOBÓW PALIW I ENERGII, Z UWZGLĘDNIENIEM SKOJARZONEGO WYTWARZANIA CIEPŁA I ENERGII ELEKTRYCZNEJ ORAZ ZAGOSPODAROWANIA CIEPŁA ODPADOWEGO Z INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH. ...... 30 5.1. Odnawialne źródła energii .....................................................................................................................30 5.2. Niekonwencjonalne źródła energii ........................................................................................................31 6. ZAKRES WSPÓŁPRACY Z INNYMI GMINAMI......................................................................... 33 7. REKOMENDACJE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE MIASTA LUBLINIEC ........................................................................................................ 34 7.1. Cele planu ..................................................................................................................................................34 7.2. Organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe ...............................35 7.3. Kierunki rozwoju i modernizacji poszczególnych systemów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe do uwzględnienia w planie. ..............................................................42 8. USTALENIA. ............................................................................................................................ 45 BIBLIOGRAFIA ............................................................................................................................... 48 Strona 1 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec Tabele: Tabela 1. Struktura zużycia energii oraz wartoćć sprzedaży w Lublińcu. ..........................................................9 Tabela 2. Efekty realizacji PONE. ............................................................................................................................ 12 Tabela 3. Poziom dofinasowania działań PONE .................................................................................................. 12 Tabela 4. Efekt ekologiczny PONE .......................................................................................................................... 13 Tabela 5. Obliczenia kosztów ogrzewania przykładowego budynku mieszkalnego .................................... 15 Tabela 6. Taryfy gazowe PGNIG obowiązujace w 2010 r. .............................................................................. 16 Tabela 7. Zestawienie wyników symulacji dla poszczególnych wariantów (kwoty netto) ............................ 40 Rysunki: Rysunek 1. Struktura zużycia ciepła w mieście Lubliniec w 2009r. ....................................................................... 7 Rysunek 2. Struktura zużycia energii bezpośredniej w mieście Lubliniec w 2009r............................................ 9 Rysunek 3. Udział poszczególnych odbiorców w całkowitym zapotrzebowaniu mocy cieplnej .................. 10 Rysunek 4. Udział poszczególnych odbiorców w całkowitym zużyciu ciepła................................................... 10 Rysunek 5. Struktura systemów ciepłowniczych w ogrzewaniu budynków mieszkalnych w ogrzewaniu budynków (wg zapotrzebowania mocy) ................................................................................................................. 10 Rysunek 6. Emisja zanieczyszczeń do atmosfery ze źródeł ciepła w 2009r. (z uwzględnieniem efektów PONE) ............................................................................................................................................................................. 13 Rysunek 7. Emisja CO2 do atmosfery ze źródeł ciepła w 2009r. (z uwzględnieniem efektów PONE) ...... 14 Rysunek 8. Porównanie kosztów ogrzewania przykładowego budynku dla różnych systemów grzewczych .................................................................................................................................................................... 16 Rysunek 9. Zużycie energii elektrycznej w powiecie w gospodarstwach domowych w latach 2008 2009. .............................................................................................................................................................................. 19 Rysunek 10. Porównanie jednostkowych kosztów ciepła na rok 2010 ............................................................. 28 Rysunek 11. Zestawienie wyników symulacji kosztów wytwarzania ciepła w zależności od zrealizowanej opcji (koszt netto) ............................................................................................................................... 41 Strona 2 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec AKTUALIZACJA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ 1. PODSTAWA OPRACOWANIA ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE Ustawa Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625, Nr 104, poz. 708, Nr 158, poz. 1123 i Nr 170, poz. 1217 z późn. zm.) wraz ze zmianami wynikającymi z: Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Ustawy z dnia 8 stycznia 2010r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2010r. Nr 21, poz. 104); określających kompetencje organów administracji publicznej, określa obowiązki gmin związane z realizacją zadania własnego gminy w zakresie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe oraz procedury związane z wykonaniem tego obowiązku. Zgodnie z art. 19 Ustawy, Wójt (burmistrz, prezydent miasta) zobligowany jest do opracowania projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe oraz do jego aktualizacji co najmniej raz na 3 lata. Natomiast projekt planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Burmistrz opracowuje, jeżeli plany przedsiębiorstw energetycznych nie zapewniają realizacji tych założeń. W niniejszej części Projektu założeń, zaktualizowano akty prawne stanowiące podstawę opracowania oraz wprowadzono zapisy związane z Ustawą z dnia 8 stycznia 2010r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz zmianie niektórych innych ustaw. Strona 3 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec 2. WYJŚCIOWE ZAŁOŻENIA GOSPODARCZEGO LUBLIŃCA ROZWOJU SPOŁECZNO- 2.1. Podstawy merytoryczne do opracowania założeń rozwoju społeczno-gospodarczego miasta Podstawą do opracowaniu planu zaopatrzenia miasta w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe są: Plan rozwoju lokalnego miasta Lubliniec na lata 2004-2013, Uchwała Nr 763/LVIII/2010 RM w L-cu z dnia 19.10.2010 r. zmieniająca Uchwałę Nr 386/XXXIII/05 RM w L-cu z dnia 21.03.2005 r. w sprawie przyjęcia „Planu Rozwoju Lokalnego Miasta Lubliniec na lata 2004-2013” oraz Strategia Miasta Lubliniec na lata 2004-2015, Uchwała Nr 764/LVIII/2010 RM w L-cu z dn. 19.10.2010 r. zmieniająca Uchwałę Nr 387/XXXIII/05 RM w L-cu z dn. 21.03.2005 r. w sprawie przyjęcia „Strategii rozwoju miasta Lubliniec na lata 2010-2020”. Realizacja tych dokumentów spowoduje określoną potrzebę rozwoju infrastruktury energetycznej miasta. Wyżej wymienione dokumenty strategiczne miasta wyznaczają kierunki zagospodarowania przestrzennego w studium uwarunkowań i planie zagospodarowania przestrzennego miasta. Planowanie w horyzoncie czasu 15 lat w przód zawsze obarczone jest niepewnością. Pewne elementy rozwoju miasta przedstawiane są w Miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego dla terenu miasta. Jednakże nie są to wystarczające informacje by można z nich zbudować gotowe scenariusze rozwoju społeczno-gospodarczego Lublińca. Na potrzeby założeń do planu zaopatrzenia w energię opracowano własne, ekspertyzowe scenariusze wychodząc z dostępnych informacji i tendencji z minionych 2-4 lat oraz ogólnych prognoz i strategii społeczno-gospodarczych rozwoju kraju dostosowanych do specyfiki miasta Lubliniec. 2.2. Uogólniona charakterystyka gospodarczych miasta trendów społe czno- Lubliniec położony jest w północnej części województwa na Wyżynie Śląskiej w środkowej części Garbu Woźnickiego w dorzeczu rzeki Mała Panew. Miasto oddalone jest od stolicy województwa, Katowic o 56 km, na zachód od Częstochowy o 35 km i 50 km od Opola. Lubliniec jest stolicą powiatu lublinieckiego, liczy 23 314 mieszkańców (stan na lipiec 2009 roku) i zajmuje powierzchnię 89,8 km2. Jest drugim, co do wielkości (po Częstochowie) miastem w północnej części woj. śląskiego W obrębach miasta przebiegają ciągu komunikacyjne w relacji: Drogi krajowej nr 46 Częstochowa – Lubliniec – Opole; Drogi krajowej nr DK11 Bytom – Lubliniec – Kluczbork – Poznań; Drogi nr 906 Lubliniec – Piasek – Koziegłowy. Przez miasto przebiegają 2 pasma osadnicze o znaczeniu Strona 4 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec międzyregionalnym Opole – Częstochowa - Kielce i Kluczbork-Tarnowskie Góry i pasmo regionalne z Woźnik przez Koszęcin do Lublińca. Lubliniec spełnia funkcję przemysłowo – usługową. Największymi przedsiębiorstwami są: Lentex S.A., produkujący wykładziny podłogowe i włókniny, TubroCare Poland S.A. (dawniej Energoserwis), wykonuje remonty urządzeń dla energetyki oraz produkuje elementy generatorów turbin gazowych, Przedsiębiorstwo HOGER, Rejonowe Przedsiębiorstwo Melioracyjne S.A. PHU Larix Sp. z o.o., Hygienika S.A. Ogólne trendy rozwoju społeczno-gospodarczego miasta wyglądają następująco: 1) Zmiany społeczno-gospodarcze w okresie transformacji generalnie należy ocenić pozytywnie. Jednakże obok zjawisk pozytywnych wystąpiły też negatywne. 2) Do zjawisk pozytywnych zaliczyć należy: • polepszanie się stanu technicznego sytuacji mieszkaniowej w związku z realizacją Programu Ograniczenia Niskiej Emisji (w programie wzięło udział 416 budynków jednorodzinnych). • wyższa od średniej krajowej (o około 11 %) przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania, • stosunkowo duży odsetek mieszkań stanowiących zabudowę jednorodzinną (~45 %), • wzrost liczby małych podmiotów gospodarczych (w 2008 r. wzrost ten stanowił ~2,6 % w stosunku do 2007 r.), • wzrost powierzchni mieszkalnej, przy jednoczesnej poprawie istniejącej infrastruktury. 3) Do zjawisk negatywnych zaliczyć należy: • spadek salda migracji w latach 1998 - 2008 r. (o 11,7 %), • wzrost stopy bezrobocia z 4,5% w 1998r. do ok. 5,82% w roku 2009, • utrzymująca się tendencja zmniejszania przyrostu naturalnego (w 1998 + 0,2 %, w 2009 – 2%), • zatrzymanie tempa przyrostu nowych mieszkań; (źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Lublińcu oraz Główny Urząd Statystyczny.) W niniejszej części zaktualizowano zapisy uwzględniając zmiany demograficzno gospodarcze od 1998r. Strona 5 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec 2.3. Scenariusze rozwoju społeczno-gospodarczego Lublińca Na potrzeby niniejszego opracowania zdefiniowano trzy podstawowe, jakościowo różne scenariusze rozwoju społeczno-gospodarczego Lublińca do 2020r. Są to: Scenariusz A: stabilizacji społeczno-gospodarczej miasta, w której dąży się do zachowania istniejącej pozycji i stosunków społeczno-gospodarczych miasta. Scenariuszowi temu nadano nazwę "OSTRZEGAWCZY". Scenariusz B: umiarkowany rozwój społeczno-gospodarczy miasta ukierunkowany na dążenie do powtórzenia historycznych ścieżek rozwoju Krajów Unii Europejskiej z tempem nieco wyższym niż mniej rozwinięte kraje "starej" Unii (Portugalia, Hiszpania, Grecja). Scenariuszowi temu nadano nazwę "PASYWNY". Scenariusz C: dynamiczny rozwój społeczno-gospodarczy miasta, ukierunkowany na wykorzystanie wszelkich powstających z zewnątrz możliwości rozwojowych; globalizacja gospodarcza, rynki finansowe, nowoczesne technologie jak również silne stymulowanie i wykorzystanie wewnętrznych sił sprawczych. Tempo rozwoju społeczno-gospodarczego miasta winno być większe od historycznej ścieżki rozwoju krajów Unii Europejskiej (w odpowiednim przedziale dochodów na mieszkańca). Scenariuszowi temu nadano nazwę "AKTYWNY". Wynikowe wielkości scenariuszy rozwoju społeczno-gospodarczego miasta posłużą w rozdziale 4 do sporządzenia prognoz energetycznych dla każdego scenariusza. Strona 6 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec 3. OCENA STANU AKTUALNEGO I PRZEWIDYWANYCH ZMIAN ZAPOTRZEBOWANIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE 3.1. Ogólna charakterystyka i wprowadzenie do diagnozy systemów zaopatrzenia miasta w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Lubliniec należy do miast o średniej wielkości, liczba ludności w mieście wynosi ponad dwadzieścia trzy tysiące. Podobnie jak wiele innych miast w Polsce, boryka się z szeregiem problemów technicznych, ekonomicznych, środowiskowych i społecznych we wszystkich dziedzinach funkcjonowania miasta. Jedną z istotnych dziedzin funkcjonowania miasta jest gospodarka energetyczna, czyli zagadnienia związane z zaopatrzeniem w energię oraz jej użytkowaniem i gospodarowaniem na terenie miasta. O wielkości i złożonej problematyce zagadnienia świadczą poniższe liczby: powierzchnia miasta: 89,8 km2, liczba ludności: 23.314, zasoby mieszkaniowe w 2008r. wyniosły 8182 mieszkań (7701 w 2000r.) – 98,8 % w dobrym stanie technicznym, 32402 izb (27958 w 2000r.) i 619300 m2 powierzchni użytkowej (504100 m2 w 2000r.) (wg Rocznika Statystycznego powiatów województwa śląskiego 2008r.) przeciętna powierzchnia użytkowa jednego mieszkania w mieście Lubliniec wynosiła w roku 2007 – 75,7 m2, jest ona wyższa o 13% od średniej dla woj. Śląskiego, która w roku 2007 wynosiła 66,8 m2. (źródło „Panorama Powiatów woj. Śląskiego 2009”). wielkość rynku ciepła (ogrzewanie, ciepła woda użytkowa, ciepło procesowe w gospodarstwach domowych oraz w przemyśle itp.) w mocy 115 MW, w energii ~200 GWh (wg obliczeń FEWE oraz danych AT Group S.A. o realizacji PONE). Strona 7 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec RYSUNEK 1. STRUKTURA ZUŻYCIA CIEPŁA W MIEŚCIE LUBLINIEC W 2009R. W latach 2000 – 2010 został przeprowadzony szereg termomodernizacji budynków użyteczności publicznej (Gimnazjum Nr 1, Szkoła Podstawowa Nr 3, Przedszkole Nr 6, MDK, Szpital Neuropsychiatryczny, Specjalistyczny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Niesłyszących i Słabo Słyszących w Lublińcu). Spółdzielnie mieszkaniowe również przeprowadziły w tym okresie działania mające na celu optymalizację wykorzystania energii. Spowodowało to spadek zapotrzebowania na ciepło tych obiektów, jednakże patrząc z perspektywy całego systemu ciepłowniczego nie wykazuje on spadku zapotrzebowania na ciepło. Sytuacja ta jest skutkiem powstania nowych powierzchni mieszkalnych, w których wykorzystane zostało ciepło zaoszczędzone poprzez wprowadzenie termomodernizacji. W latach 2007 – 2009 zrealizowano Program Ograniczania Niskiej Emisji (PONE) w budownictwie jednorodzinnym, czego skutkiem było pojawienie się odnawialnych źródeł energii (OZE) w postaci kolektorów słonecznych, wykorzystywanych do podgrzewania ciepłej wody użytkowej. Zaopatrzenie Lublińca w paliwa i energię stanowi znaczący rynek, którego wartość według rocznej sprzedaży paliw i energii (poziom cen 2010) wynosi: Strona 8 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec TABELA 1. STRUKTURA ZUŻYCIA ENERGII ORAZ WARTOŚĆ SPRZEDAŻY W LUBLIŃCU. Bezpośrednie zużycie energii Wielkość Udział [%] [GWh/rok] Wartość sprzedaży energii Wielkość Udział [%] [mln zł] Ciepło sieciowe 79 26% 9,7 13% Energia elektryczna 78 25% 42,9 59% Gaz ziemny 40 13% 7,9 11% Węgiel (lokalne kotłownie i piece) 106 34% 11,6 16% Pozostałe (olej, propan butan) 2,4 1% 0,7 1% Odnawialne źródła energii 1,2 1% - - 306,6 100% 72,8 100% RAZEM Ogrzewanie budynków, ciepła woda użytkowa w gospodarstwach domowych oraz ciepło procesowe w przemyśle itp., stanowi dominującą część rynku paliw i energii. Coraz większe znaczenie odgrywać będzie też konkurencja między systemami energetycznymi, która może zmienić istniejącą strukturę rynku usług związanych z dostarczaniem ciepła. Aktualnie zapotrzebowanie na nośniki energii pokrywane jest przez: • • • • • ciepło sieciowe 40%, gaz ziemny 9%, ogrzewanie indywidualne (węgiel, lokalne kotłownie i piece) 47%, energię elektryczną i inne 3 %, odnawialne źródła energii 1%. Wielkość rynku energii (energia łącznie na wszystkie cele) wynosi: ilościowo 306,6 GWh (na podstawie danych FEWE). RYSUNEK 2. STRUKTURA ZUŻYCIA ENERGII BEZPOŚREDNIEJ W MIEŚCIE LUBLINIEC W 2009R. Węgiel (lokalne kotłownie i piece) 34% Gaz ziemny 13% Pozostałe (olej, propan butan) 1% Odnawialne źródła energii 1% Ciepło Ciepło sieciowe 26% Energia elektryczna 25% Strona 9 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec Odbiorcami energii cieplnej w mieście są głównie: przemysł, obiekty mieszkalne jedno- i wielorodzinne oraz obiekty użyteczności publicznej a także handel i usługi. RYSUNEK 3. UDZIAŁ POSZCZEGÓLNYCH ODBIORCÓW W CAŁKOWITYM ZAPOTRZEBOWANIU MOCY CIEPLNEJ (ŁĄCZNA MOC OKOŁO - 115 MW) Handel i usługi 3% Budynki użyteczności publicznej 11% Przemysł 25% Budynki wielorodzinne 11% Gospodarcze 10% Budynki jednorodzinne 40% RYSUNEK 4. UDZIAŁ POSZCZEGÓLNYCH ODBIORCÓW W CAŁKOWITYM ZUŻYCIU CIEPŁA (ŁĄCZNE ZUŻYCIE OKOŁO - 824 TJ) Największy udział stanowią obiekty mieszkalne. Powierzchnia mieszkań wynosi ~619,3 tys. m2 (wg Rocznika Statystycznego powiatów województwa śląskiego na 2008 rok). W bilansie zapotrzebowania ciepła, udział powierzchni mieszkalnej stanowi ~67%. Znaczący udział stanowią też budynki użyteczności publicznej, których udział kształtuje się na poziomie 13% oraz budynki przemysłowe ~10% (na podstawie danych Lentex oraz Turbocare). Strona 10 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec Budownictwo, jako jeden z największych odbiorców energii cieplnej w mieście charakteryzuje się zróżnicowaną strukturą zasobów mieszkalnych. Największy udział w zapotrzebowaniu na ciepło stanowią budynki mieszkalne. Rysunek przedstawia strukturę zaspokajania obiektów mieszkalnych w ciepło. RYSUNEK 5. STRUKTURA SYSTEMÓW CIEPŁOWNICZYCH W OGRZEWANIU BUDYNKÓW (WG ZAPOTRZEBOWANIA MOCY) Obiekty wielorodzinne ogrzewane węglem (piece i kotły węglowe) stanowią potencjał możliwy do podłączenia ich do sieci cieplnej. Badanie zanieczyszczenia atmosfery w Lublińcu zostały przeprowadzone w 2007 roku w 3 punktach miasta przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Częstochowie. Punkty pomiarowe to: dwa największe węzły komunikacyjne i tereny zabudowy jednorodzinnej w płd. części miasta. Pomiary wykazywały okresowe przekroczenie dopuszczalnych norm dla pyłów, tlenku węgla, ozonu i węglowodorów wg opracowania "Program Ochrony Powietrza dla stref województwa śląskiego”, w których stwierdzone zostały nadnormatywne poziomy substancji w powietrzu. Na podstawie badań przeprowadzonych w 2007 r. przez Śląską Woj. Stację Epidemiologiczną i danych z punktów pomiarowych wynika, że miasto należy do jednego z najmniej zanieczyszczonych w województwie. Analiza emisji wszystkich rodzajów zanieczyszczeń wskazuje, iż Lubliniec znajduje się w strefie A. Jedynym wyjątkiem jest B(a)P, którego emisja w 2007 roku na stacji pomiarowej przy ul. Piaskowej 56 wynosiła 1,5 ng/m3 i nie była znacząca, ale w latach poprzednich 2005 i 2006 wynosiła odpowiednio 6,2 i 5,9 ng/m3. Stężenia zanieczyszczeń są także niższe od wartości dopuszczalnych dla strefy uzdrowiskowej. Największe chwilowe przekroczenia występowały na węzłach komunikacyjnych, co jednoznacznie wskazuje na decydujący wpływ spalin samochodowych na przeprowadzone pomiary. Drugim czynnikiem mającym wpływ na zanieczyszczenie atmosfery to duża ilość lokalnych kotłowni węglowych. Na stan powietrza w mieście mają wpływ zanieczyszczenia z terenów ościennych, w szczególności z rejonu Opola i Katowic. W ramach Programu Ograniczania Niskiej Emisji prowadzonego w latach 2007-2009, właściciele domów jednorodzinnych zlokalizowanych na obszarze miasta Lublińca mogli skorzystać Strona 11 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec z dofinansowania na modernizację węglowych źródeł ciepła, o niskiej sprawności, mających ok. 50% udziału w rynku ciepła na terenie miasta. Są to szczególnie użytkownicy niskosprawnych pieców ceramicznych, opalanych węglem o najbardziej niekorzystnych parametrach energetyczno – ekologicznych. Największe zagęszczenie obiektów, do których skierowany był Program ONE, znajdowało się na obrzeżach miasta. Ponadto mieszkańcy wymieniający źródło ciepła mogli skorzystać z dofinansowania na montaż kolektorów słonecznych oraz ocieplenie budynku. Poniżej przedstawiono efekty Programu ONE: TABELA 2. EFEKTY REALIZACJI PONE. Etap 2007 Etap 2008 Etap 2009 RAZEM Likwidacja starych nieekologicznych źródeł ciepła 169 175 72 416 Montaż nowych ekologicznych kotłów węglowych 155 156 52 363 Montaż nowych ekologicznych kotłów gazowych 14 19 19 52 Montaż nowych ekologicznych kotłów olejowych 0 0 1 1 Montaż układów solarnych 71 80 35 186 Docieplenie budynków 107 108 61 276 Efekt rzeczowy [szt] Program sfinansowany został ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Poziom dofinansowania na poszczególne rodzaje inwestycji przedstawiono poniżej: Wariant TABELA 3. POZIOM DOFINASOWANIA DZIAŁAŃ PONE Zakres modernizacji 1 2 Przyjęte nakłady jednostkowe brutto (zł) Źródła finansowania Środki własne mieszkańca Środki Urzędu % zł % zł 3 4 5 6 7 1 Zabudowa kotła na gaz, olejowego, węglowego 12 000,00 30% 3 600,00 70% 8 400,00 2 Zabudowa kolektorów słonecznych 15 000,00 30% 4 500,00 70% 10 500,00 3 Ocieplenie budynku 25 000,00 30% 7 500,00 70% 17 500,00 Efekt ekologiczny osiągnięty w ramach realizowanego Programu przestawiony został w tabeli poniżej: Strona 12 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec TABELA 4. EFEKT EKOLOGICZNY PONE Zanieczyszczenia Efekt ekologiczny faktycznie osiągnięty Procentowe ograniczenie emisji Pył [kg/a] 83371 60,62% SO2 [kg/a] 51644 35,25% NOx [kg/a] 3169 23,49% CO [kg/a] 151479 45,98% 6458 48,18% 47 38,00% 21624 - CO2 [w tys kg/a] b-a-p [kg/a] zmniejszenie zapotrzebowania energii cieplnej [GJ/a] Przedstawiony efekt ekologiczny został obliczony dla obiektów, które wzięły udział w Programie (w sumie 416 budynków jednorodzinnych). Wyliczenia zostały wykonane na podstawie założeń przedstawionych przez WFOŚiGW w Katowicach. Użytkowanie energii generuje również znaczące ilości zanieczyszczeń emitowanych do powietrza atmosferycznego. Wielkość emisji S02, NOx, CO i pyłu związanych z wytwarzaniem ciepła na potrzeby miasta Lubliniec ilustruje Rysunek 6, a wielkość emisji CO2 Rysunek 7. RYSUNEK 6. EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ DO ATMOSFERY ZE ŹRÓDEŁ CIEPŁA W 2009R. (Z UWZGLĘDNIENIEM EFEKTÓW PONE) Strona 13 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec RYSUNEK 7. EMISJA CO2 DO ATMOSFERY ZE ŹRÓDEŁ CIEPŁA W 2009R. (Z UWZGLĘDNIENIEM EFEKTÓW PONE) Mg/rok 75000 72415 70000 65000 60000 55888 55000 50000 niska emisja wysoka emisja Widoczna jest pewna dominacja źródeł węglowych o niskich emitorach (tzw. niska emisja) uwzględniając udział mocy cieplnej poszczególnych emitorów w rynku ciepła. Udział ten wynosi odpowiednio 44% źródła wysokiego poziomu i 56% - źródła niskiego poziomu. Widoczna jest również poprawa stanu niskiej emisji w stosunku do roku 2006, gdzie poziom niskiej emisji CO2 wynosił 78 873 Mg/rok (dane z Programu ONE dla miasta Lubliniec). W wielu miastach udział węglowych źródeł ciepła w niskich emitorach to poważny problem i Lubliniec nie odbiega znacząco od często obserwowanej sytuacji w kraju. Ceny energii elektrycznej i paliw gazowych w Lublińcu nie różnią się od cen w innych miastach. Na podstawie danych otrzymanych z Urzędu Miejskiego, Spółdzielni Mieszkaniowych jak również od wytwórców ciepła, a także przy przyjęciu aktualnych cen ciepła i paliw, przeprowadzono analizy kosztów ogrzewania z różnych źródeł zasilania (Rysunek 8). Do obliczeń przyjęto dane dla budynku o powierzchni użytkowej 1608 m2, zapotrzebowaniu mocy cieplnej 0,152 MW oraz rocznym zużyciu energii cieplnej 961 GJ (jak w poprzedniej wersji planu). Jednostkowe wskaźniki wynoszą odpowiednio 99 W/m2 oraz 0,63 GJ/m2. Obliczenia przedstawiono poniżej w tabeli: Strona 14 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec TABELA 5. OBLICZENIA KOSZTÓW OGRZEWANIA PRZYKŁADOWEGO BUDYNKU MIESZKALNEGO (POZIOM CEN Z 2010R.) Kotłownia olejowa Małe kotłownie węglowe Energia elektryczna (taryfa G12 - strefa nocna) m3 dm3 Mg kWh gorąca woda gaz ziemny olej opałowy lekki węgiel ekogroszek energia elektryczna 961 30 173 22 957 49 266 945 91% 91% 82% 35 46 24 3,20 800 Wyszczególnienie Fortum Częstochowa (taryfa L.1.C) ECO Opole (taryfa B1Lu) Kotłownia gazowa (taryfa W5) [jednostka] GJ GJ nośnik energii gorąca woda 961 zużycie nośnika [jednostka] sprawność źródła [%] wartość opałowa [MJ/jedn.] cena nośnika [zł/jedn.] cena energii - strefa nocna [zł/kWh] 0,2242 składnik zmienny stawki sieciowej [zł/kWh] - strefa nocna składnik stały stawki sieciowej [zł/rok] - instalacji 3 – fazowa stawka opłaty przejściowej [zł/rok] 0,0476 stawka jakościowa [zł/kWh] 0,0094 abonament [zł/rok] 67,78 78,76 73,76 cena gazu [zł/m3] 1,1693 stawka opłaty stałej za usł. dystrybucji [zł/(m3/h) za h] 0,0800 stawka opłaty zmiennej za usł. dystrybucji [zł/m3] 0,2743 abonament [zł/rok] 1771,44 moc zamówiona [m3/h] cena za moc [zł/MW] 17,18 92476,54 72475,33 29,67 29,48 opłata przesyłowa stała [zł/MW] opłata przesyłowa zmienna [zł/GJ] 45042,23 19467,12 11,9 11,41 roczne koszty ogrzewania [zł] 60 851,6 49 455,4 57373,1 63,3 51,5 59,7 37,8 30,8 35,7 cena ciepła [zł/GJ] wynikowy koszt ciepła [zł/GJ] koszt ogrzewania [zł/m2] 73 463,9 76,4 45,7 39 065,0 75 287,8 40,7 78,3 24,3 46,8 Strona 15 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec RYSUNEK 8. PORÓWNANIE KOSZTÓW OGRZEWANIA PRZYKŁADOWEGO BUDYNKU DLA RÓŻNYCH SYSTEMÓW GRZEWCZYCH (KOSZTY WG CEN NOŚNIKÓW ENERGII NA ROK 2010) zł/m2 50,0 46,8 45,7 45,0 37,8 40,0 35,0 35,7 30,8 30,0 24,3 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 Fortum ECO Opole Kotłownia Częstochowa (taryfa B1-Lu) gazowa (taryfa (taryfa L.1.C) W-5) Kotłownia olejowa Piece i małe kotłownie węglowe Energia elektryczna (taryfa G12 strefa nocna) Przy wyliczaniu opłat za gaz uwzględniono taryfy PGNIG obowiązujące w 2010 roku z uwzględnieniem sezonu grzewczego. Koszty wyliczono jako średnia ważona w proporcji 60% dla taryfy obowiązującej w okresie od 01.01.2010 do 31.05.2010 i 40% dla taryfy obowiązującej od 01.10.2010 do 31.12.2010 r. TABELA 6. STAWKI TARYF GAZOWYCH PGNIG OBOWIĄZUJACE W 2010 R. Okres obowiązywania taryfy 01.01.2010 – 01.06.2010 – 01.10.2010 – 31.05.2010 30.09.2010 31.12.2010 Cena gazu [zł/m3] 1,1163 1,1743 1,2487 Stawka opłaty stałej za dystrybucję [zł/(m3/h) za h] 0,0786 0,0822 0,0822 Stawka opłaty zmiennej za dystrybucję [zł/m3] 0,2752 0,2729 0,2729 Abonament [zł/rok] 1771,44 1771,44 1771,44 Powyższe dane wskazują na niskie koszty ogrzewania w przypadku ciepła sieciowego i gazu ziemnego w stosunku do oleju opałowego i energii elektrycznej. Najniższy koszt ogrzewania występuje w źródle węglowym (przy założeniu braku kosztów obsługi zewnętrznej). Wysokie koszty ogrzewania z energii elektrycznej wynikają z wysokich kosztów eksploatacyjnych głównie kosztów energii. W niniejszej części uwzględniono zmianę struktury zapotrzebowania na ciepło związaną z budową nowych zasobów mieszkaniowych w Lublińcu przy ulicy M. CurieSkłodowskiej, termomodernizację części obiektów oraz poziom cen paliw i energii w roku 2010. Strona 16 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec 3.1.1. System ciepłowniczy Scentralizowany system ciepłowniczy miasta zasilany jest z ciepłowni należącej do przedsiębiorstwa Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o., Energetykę Cieplną Opolszczyzna S.A. (ECO S.A.) oraz RWE Polska Contracting Sp. z o.o. Moc cieplna ciepłowni Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o. wynosi 17,4 MW. System ten zaopatruje w ciepło część osiedli zabudowy wielorodzinnej w rejonie ul. Wyszyńskiego, 3 Maja, Szymanowskiego, 11-go listopada, Cebulskiego oraz obiekty: Klasztor Ojców Oblatów, budynki ZOZ-u, Jednostkę Wojskową, szkoły i przedszkola. W mieście oprócz scentralizowanego systemu sieciowego istnieje kilka lokalnych systemów zasilających odbiorców mieszkalnych głównie w ciepło grzewcze oraz w nieznacznej ilości w ciepłą wodę użytkową: obszar zasilany przez kotłownie należące do ECO S.A. (zapotrzebowanie mocy w 2010r. ok. 27 MW mocy na potrzeby technologiczne i grzewcze) obejmujący ulicę Robotniczą oraz Powstańców Śląskich, obszar zasilany przez kotłownię należącą do Międzyzakładowej Spółdzielni Mieszkaniowej ogrzewającą budynki przy ulicy Ogrodowej, obszar zasilany przez kotłownię na terenie Szpitala Psychiatrycznego, ogrzewający budynki przy ulicy Grunwaldzkiej oraz Żwirki i Wigury, kotłownia stanowi własność Fortum, obszar zasilany przez kotłownię należącą do firmy RWE Polska Contracting Sp. z o.o. – ogrzewającej budynki przy ulicach Paderewskiego, Oświęcimskiej, Tysiąclecia, Wojska Polskiego i ZHP. W niniejszej części uwzględniono dane przekazane przez odbiorców oraz dostawców energii. W opracowaniu nie uwzględniono danych o sprzedaży ciepła największego dostawcy ciepła, ze względu na brak informacji z Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo zadeklarowało przekazanie informacji w 2011r. Do marca 2011r. nie dostarczono żadnych danych. 3.1.2. System gazowniczy Właścicielem i jednocześnie eksploatatorem części urządzeń związanych z dostawą gazu na obszarze miasta Lubliniec jest Górnośląska Spółka Gazownicza Sp. z o.o. z siedzibą w Zabrzu. Maksymalna przepustowość stacji I° wynosi 2500 m3/h natomiast II° 2950 m3/h. Przepustowości te nie w pełni są wykorzystane, bowiem szczytowe obciążenie w okresie zimowym wynosi ok. 1500 m3/h. Na podstawie danych udostępnionych przez GSG gaz wykorzystywany jest przez 4,2 tys. odbiorców. Ogółem z gazu korzysta ponad 40 % mieszkańców miasta. Roczne zużycie gazu w 2008 roku w gospodarstwach domowych wyniosło około 2,4 mln m3, natomiast ok. 1,8 mln m3 zużyły pozostałe sektory. Zużycie gazu na 1 osobę w gospodarstwach domowych wynosi 102,9 m3. Wielkość zużycia gazu w mieście daje 9% udziału w rynku ciepła (ogrzewanie, ciepła woda użytkowa, przygotowanie posiłków w gospodarstwach domowych) i 13% udziału w całym rynku energii w Lublińcu pod względem zużycia energii. Strona 17 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec Magistrala gazowa wysokiego ciśnienia 2 x 500 mm, przebiega przez zachodnią część miasta oraz stację redukcyjną przy ulicy Lisowickiej o przepustowości 2500 m3/h. Sieć gazowa obejmuje całość terenów zabudowanych miasta z wyjątkiem dzielnicy przemysłowej i niektórych fragmentów luźnej zabudowy dzielnicy Wymyślacz i rejonu Kokotka. Długość sieci gazowej wynosi 178,2 km. Liczba bezpośrednich podłączeń prowadzących do budynków wynosi 2963 (dane na podstawie Rocznika Statystycznego powiatów województwa śląskiego 2008). Górnośląska Spółka Gazownicza Sp. z o.o. przewiduje dalszą rozbudowę sieci gazowej i objęcie nią także terenów peryferyjnych Wymyślacza i nowych terenów zabudowy. W większym stopniu zakłada się wykorzystanie gazu do celów grzewczych przez budowę lokalnych i indywidualnych kotłowni gazowych, które winny docelowo stać się głównym źródłem ciepła za wyjątkiem terenów objętych planowanym zasięgiem obsługi kotłowni Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o. i kotłowni ECO S.A. na terenie Lentexu, co w znacznym stopniu winno zmniejszyć stopień zanieczyszczenia atmosfery. 3.1.3. System elektroenergetyczny Jednostką odpowiedzialną za eksploatację i właścicielem urządzeń związanych z dostawą energii elektrycznej na obszarze miasta Lubliniec jest ENION S.A. Oddział w Częstochowie, obecnie należący do sieci Tauron. Na terenie Kokotka Operatorem Systemu Dystrybucyjnego jest Vattenfall Distribution Poland S.A. PKP Energetyka S.A próbuje rozwijać sprzedaż i świadczyć usługi OSD w pobliżu swoich linii kolejowych. Łączna moc zainstalowana transformatorów 15/0,4 kV wynosi 24 MVA, natomiast wykorzystanie tej mocy jest na poziomie 32 %. Szczytowe obciążenie wynosi około 12 MVA. Roczne zużycie energii elektrycznej w Lublińcu wynosi ok. 78 GWh w tym na cele ogrzewania około 0,5 GWh/rok. Zapotrzebowanie na energię elektryczną miasta pokrywane jest z wykorzystaniem linii elektrycznych 110 kV w relacji Lubliniec – Zawadzkie – Herby – Koszęcin. Zaopatrywanie w energię elektryczną miasta z sieci przesyłowej 110 kV odbywa się poprzez GPZ 110/15 położony w dzielnicy przemysłowej. Sieci 15 kV i część sieci nn znajdujących się w centrum miasta jest skablowana, natomiast sieci znajdujące się na obrzeżach miasta są napowietrzne. Straty sieci rozdzielczej wynoszą około 10%. Część zabudowy letniskowej w rejonie Posmyk Leśnica nie jest zaopatrywana w energię elektryczną. Liczba odbiorców energii elektrycznej na terenie Lublińca wynosi ~10 tys. Poniżej przedstawiono strukturę odbiorców wg taryf: w grupie taryfowej B (odbiorcy zasilani napięciem wyższym niż 1 kV i nie wyższym niż 30 kV) 14 szt. w grupie taryfowej C (odbiorcy zasilani napięciem nie wyższym niż 1 kV) - 1321 szt. w grupie taryfowej G11 (odbiorcy zużywający energię elektryczną na potrzeby gospodarstw domowych - całodobowa) - 7819 szt. w grupie taryfowej G12 (odbiorcy zużywający energię elektryczną na potrzeby gospodarstw domowych - noc-dzień) - 869 szt. Strona 18 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec Poniższy rysunek przedstawia zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych w powiecie w latach 2009 - 2010. Dane wskazują na umiarkowany wzrost zużycia energii w tym czasie. W roku 2009 nastąpił wzrost zużycia energii o ok. 3,3%, podczas gdy liczba odbiorców wzrosła jedynie o 0,3%. Podobne tendencje będą występowały na terenie miasta Lubliniec. RYSUNEK 9. ZUŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POWIECIE W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH W LATACH 2008 - 2009. (wg Rocznika Statystycznego powiatów województwa śląskiego 2008 i 2009 – dane dla powiatu) W niniejszej części zaktualizowano dane firm – dostawców energii i paliw. Strona 19 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec 4. PRZEDSIĘWZIĘCIA RACJONALIZUJĄCE UŻYTKOWANIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ I PALIW GAZOWYCH CIEPŁA, 4.1. Użytkowanie ciepła sieciowego Mieszkalnictwo - gospodarstwa domowe Gospodarstwa domowe są pierwszym, co do wielkości użytkownikiem ciepła, ich udział w całkowitym zużyciu ciepła w 2009r. wynosi 67%. Średnie jednostkowe zużycie ciepła w mieszkaniach ogrzewanych ciepłem sieciowym wynosi 0,63 GJ/m2/rok (174 kWh/m2/rok). Jednocześnie jest ok. 2 razy wyższe od obecnie wznoszonych budynków mieszkalnych z uwagi na obowiązujące lub praktykowane w latach 1950-1980 niższe standardy termoizolacyjności budowanych wtedy budynków. Mieszkalnictwo, jeden z największych odbiorców ciepła w mieście, charakteryzuje się zróżnicowaną strukturą zasobów mieszkalnych. Zauważalna jest tendencja, że im niższy budynek tym udział węgla do celów grzewczych jest większy. Obiekty wielorodzinne ogrzewane węglem (piece i kotły węglowe) stanowią potencjał możliwy do podłączenia ich do sieci cieplnej. Potencjał ekonomiczny racjonalizacji zużycia ciepła, poprzez dokonanie termomodernizacji w formie: • izolowania cieplnego stropów nad najwyższą kondygnacją, • izolowania cieplnego stropów piwnic, • izolowania cieplnego ścian zewnętrznych, • instalowania automatyki i regulacji instalacji wewnętrznych, • instalowania termostatów przy grzejnikach. w poniższych typach budynków, przedstawia się następująco: • w budynkach 1-2 kondygnacyjnych 42%, • w budynkach 3 kondygnacyjnych 44%, • w budynkach 4-5 kondygnacyjnych 32%, • w budynkach powyżej 6 kondygnacji 26%. Granice racjonalizacji zużycia ciepła określono przyjmując jako kryterium wyboru pakietu przedsięwzięć 7-letni prosty okres zwrotu nakładów oraz koszt zaoszczędzenia energii nie przekraczający 80% ceny ciepła sieciowego. Stosując się do powyższych założeń i kryteriów, oszacowany potencjał racjonalizacji zużycia ciepła w budynkach mieszkalnych wynosi: Potencjał zmniejszenia zużycia ciepła [TJ/rok] Potencjał zmniejszenia zużycia ciepła [%] Nakłady inwestycyjne [tys. zł] 14 ~23 43 285 Strona 20 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec Dla wdrożenia powyższych racjonalizacji, opierających się na dostępnych i sprawdzonych technologiach oraz niepowodujących wzrostu kosztów ogrzewania u użytkowników ciepła/inwestorów przedsięwzięć termorenowacyjnych, potrzebne są nakłady inwestycyjne rzędu 43 mln zł. Dalszy potencjał racjonalizacji zużycia ciepła od 5,8% (niskie budynki) do 17,3% (wysokie budynki) stanowią przedsięwzięcia wymiany okien na nowe, energooszczędne. Potencjał ten w ostatnich latach jest już częściowo wykorzystany, ale będzie nadal wykorzystywany z uwagi na proces normalnej wymiany zużytych okien w budynkach mieszkalnych. Wymiana okien nie zawiera się w pakiecie przedsięwzięć ekonomicznie uzasadnionych z uwagi na wysokie koszty tej operacji, co pociąga za sobą długi okres zwrotu nakładów jak również wysoką wartość kosztu zaoszczędzenia energii. Razem potencjał racjonalizacji zużycia ciepła w budynkach mieszkalnych Lublińca oszacowany jest na: • • opłacalne przedsięwzięcia termomodernizacji budynków wymiana okien 14 TJ/rok 1 TJ/rok 15 TJ/rok Na podstawie danych uzyskanych ze spółdzielni mieszkaniowych oraz na podstawie zachowań właścicieli indywidualnych, można spodziewać się realizacji programów termomodernizacyjnych w latach 2011-2020, w zakresie i udziale (w stosunku do liczby obiektów pozostałych do modernizacji) zestawionym poniżej: • docieplenie ścian zewnętrznych - 12%, • docieplenie stropów nad najwyższą kondygnacją - 7,3%, • wymiana okien - 2,4%. Należy spodziewać się także modernizacji instalacji wewnętrznych (izolacja, zrównoważenie hydrauliczne instalacji), co spowoduje zmniejszeniem strat ciepła. W prognozach energetycznych przyjęto, że do roku 2020 wystąpi racjonalizacja użytkowania ciepła, prowadząca do obniżenia jego zużycia. Przewidywane zmiany przedstawiono poniżej: Zmiana w latach: Scenariusz A "Ostrzegawczy" Scenariusz B "Pasywny" Scenariusz C "Aktywny" 2011-2020 -7,0% -11,0% -13,0% Biorąc pod uwagę powyższe scenariusze, zmiany zapotrzebowanie na ciepło (w stosunku do obecnego 62 TJ) dla mieszkalnictwa przedstawiono poniższej w tabeli. Zmiana w latach: Scenariusz A "Ostrzegawczy" Scenariusz B "Pasywny" Scenariusz C "Aktywny" 2011-2020 -4 TJ -7 TJ - 8 TJ Strona 21 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec Budynki użyteczności publicznej Udział tej grupy użytkowników w całkowitym zapotrzebowaniu ciepła stanowi ok. 17 TJ, a więc jest stosunkowo niewielki. Administracja tymi budynkami prowadzona jest indywidualnie, z otrzymanych danych wynika, że program termomodernizacyjny w budynkach użyteczności publicznej będzie prowadzony w miarę dostępnych środków. W latach 2000 – 2010 przeprowadzono modernizację części obiektów użyteczności publicznej. Prace wykonywane były zgodnie z audytami energetycznymi i obejmowały pełen zakres prac termomodernizacyjnych. Takiej modernizacji poddano m. in. budynek MOPS, Miejski Dom Kultury, Szkołę Podstawową nr 3, Gimnazjum nr 1 i Przedszkole nr 6. Potencjał racjonalizacji użytkowania ciepła, oszacowany na przykładzie powszechnie występującego budynku typu szkoła przedstawia się następująco: • automatyka (pogodowa i czasowa) 10,5%, • regulacja sieci 6%, • wymiana okien 8%, • ocieplenie ścian szczytowych • ocieplenie stropu nad ostatnią kondygnacją 4,8%, 5%. Szacując całkowity ekonomiczny potencjał użytkowania ciepła w budynkach użyteczności publicznej przez pryzmat opisanego budynku, wyniki przedstawiają się następująco: • ekonomiczny potencjał użytkowania ciepła 5,1 TJ/rok (~30%), • nakłady inwestycyjne 10138 tys. zł. Realizację tego potencjału w zakresie budynków gminnych proponuje się przeprowadzić: • • w części przez środki własne gminy i kredyty ustawy termo modernizacyjnej (dla budynków użyteczności publicznej od 2001 r.) w formie: inwestycji remontowych jak dotąd, programu termomodernizacji opartego na tzw. "mechanizmie odnawialnego finansowania przedsięwzięć energooszczędnych". w części bez angażowania środków gminy drogą finansowania przez tzw. "trzecią stronę". Potencjał racjonalizacji ciepła jest obecnie wykorzystany w niewielkim stopniu, wynika to głównie z braku środków finansowych na te cele. W prognozach energetycznych przyjęto (uwzględniając przyrost powierzchni użytkowej, poprawę komfortu i racjonalizację zużycia energii), że do roku 2020 wystąpi wzrost tempa racjonalizacji użytkowania. Zmiana w latach: Scenariusz A "Ostrzegawczy" Scenariusz B "Pasywny" Scenariusz C "Aktywny" 2011-2020 2,0 % 0,0 % -5,0 % Strona 22 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec Zmiana w latach: Scenariusz A "Ostrzegawczy" Scenariusz B "Pasywny" Scenariusz C "Aktywny" 2011-2020 +0,3 TJ 0,0 TJ -0,9 TJ Gospodarka Grupa ta nie jest ujęta wprost w pozycji „ciepło sieciowe” w tabeli 1, ze względu na to, że ciepło wytwarzane jest w ramach pozostałych wymienionych tam źródeł, z czego część dostarczana jest sieciami. Do grupy „gospodarka” zalicza się: • Przemysł produkcyjny, • Budownictwo, • Transport, • Handel, naprawy i inne. Zapotrzebowanie na ciepło (~222 TJ) wytwarzane w większości z paliw gazowych lub węgla kamiennego jest bezpośrednio zużywane w miejscu wytworzenia (dostarczane bezpośrednio ze źródła do instalacji), inaczej niż w przypadku gospodarstw domowych, budynków użyteczności publicznej oraz usług. Grupa ta stanowi znaczny udział w całkowitym zapotrzebowaniu na energię, bo 38% z czego największy udział ma przemysł - 66%. W przemyśle ciepło jest wytwarzane w większości bezpośrednio z paliw gazowych lub węgla kamiennego. Szczegółowej oceny potencjału racjonalizacji użytkowania ciepła nie można uzyskać, bowiem stopień rozpoznania tego potencjału przez samych użytkowników jest niewielki (niewiele przedsiębiorstw ma wykonany audyt energetyczny, który ocenia techniczno-ekonomiczne możliwości racjonalizacji zużycia ciepła). Stąd oszacowanie ekonomicznego potencjału (dającego oszczędność kosztów energii po wdrożeniu) racjonalizacji użytkowania ciepła w gospodarce, przeprowadzono przez przyjęcie tych samych wielkości co dla całego kraju oraz doświadczeń zagranicznych. Wielkość tego potencjału jest wyznaczona przez uwzględnienie zaawansowanych energooszczędnych technologii będących obecnie w dyspozycji Inwestorów. Na tej podstawie, w scenariuszach prognoz energetycznych przyjęto następujące zmniejszenie energochłonności gospodarki do 2020r.: Zmiana w latach: Scenariusz A "Ostrzegawczy" Scenariusz B "Pasywny" Scenariusz C "Aktywny" 2011-2020 do – 8% do – 16% do – 20% Zmiana w latach: Scenariusz A "Ostrzegawczy" Scenariusz B "Pasywny" Scenariusz C "Aktywny" 2011-2020 -17,8 TJ -35,5 TJ -44,4 TJ Przy obecnym zapotrzebowaniu energii w postaci ciepła, nie oznacza to wykorzystania całego potencjału racjonalizacji, bowiem w następnych latach należy się liczyć z dalszym rozwojem energooszczędnych technologii, stawianych do dyspozycji Inwestorom. Poza tym warunki konkurencji na produkty gospodarki wymuszać będą działania racjonalizacji kosztów produkcji, w tym ciepła. Strona 23 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec Stymulowanie racjonalizacji użytkowania ciepła w gospodarce Lublińca odbywać się będzie przez systemowe działania polityki energetycznej kraju i rola planu gminy w pobudzaniu takiej racjonalizacji jest ograniczona. 4.2. Użytkowanie energii elektrycznej Mieszkalnictwo – gospodarstwa domowe Odbiorcy tej grupy, na terenie powiatu pobierają ok. 56 GWh rocznie energii z sieci elektroenergetycznej, z czego ok. 22 GWh stanowi zużycie na terenie miasta. Potencjał ekonomiczny racjonalizacji zużycia energii elektrycznej w gospodarstwach domowych różni się znacznie w zależności do czego użytkowana jest energia elektryczna. Jego wielkość szacuje się następująco: • od 10% do 25% w oświetleniu, napędach artykułów gospodarstwa domowego, pralkach, chłodziarkach i zamrażarkach, kuchniach elektrycznych itp. • od 25% do 40% dodatkowo od zużycia energii elektrycznej do ogrzewania pomieszczeń (Szacuje się, że udział powierzchni mieszkalnej, ogrzewanej urządzeniami elektrycznymi, wynosi około 2%). Główne kierunki racjonalizacji to powszechna edukacja i dostęp do informacji o energooszczędnych urządzeniach elektroenergetycznych, w ogrzewaniu pomieszczeń potencjał tkwi w termomodernizacji mieszkań i budynków. Plan zaopatrzenia w energię elektryczną gminy może oddziaływać w tym zakresie przez doprowadzenie do utworzenia miejskiego punktu doradczego w zakresie przyjaznych środowisku i energooszczędnych technologii użytkowania energii w budynkach, w tym również energii elektrycznej, który mógłby być razem finansowany przez przedsiębiorstwa energetyczne, producentów urządzeń i gminę. W prognozach energetycznych przyjęto (uwzględniając przyrost powierzchni użytkowej, poprawę komfortu poprzez zastosowanie w gospodarstwach domowych coraz większej liczby urządzeń napędzanych elektrycznie oraz racjonalizację zużycia energii), że do roku 2020 wystąpi wzrost zużycia energii elektrycznej w stosunku do obecnego (22 GWh), jak poniżej: Zmiana w latach: Scenariusz A "Ostrzegawczy" Scenariusz B "Pasywny" Scenariusz C "Aktywny" 2011-2020 +0% +15% +33% Zmiana w latach: Scenariusz A "Ostrzegawczy" Scenariusz B "Pasywny" Scenariusz C "Aktywny" 2011-2020 0,0 GWh 3,3 GWh 7,3 GWh Strona 24 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec Budynki użyteczności publicznej Udział tej grupy odbiorców w całkowitym zużyciu energii elektrycznej wynosi 6,9% (5,4 GWh). Potencjał techniczny racjonalizacji zużycia energii elektrycznej zawiera się w granicach od 15% do 60%. Wyższe wartości dotyczą tych budynków, gdzie do oświetlenia stosuje się jeszcze tradycyjne żarówki i potencjał ten jest opłacalny (okres zwrotu 3-6 lat). Przedsięwzięcia racjonalizacji zużycia energii elektrycznej podejmowane będą przez gospodarzy budynków w aspekcie zmniejszania kosztów energii elektrycznej bądź często w ramach poprawy niedostatecznego oświetlenia. Finansowanie podobne jak w przypadku racjonalizacji zużycia ciepła: • ze środków gminy (roczne budżety bądź mechanizm odnawialnego finansowania), • przez finansowanie tzw. "trzecią stroną". W prognozach energetycznych przyjęto (uwzględniając przyrost powierzchni użytkowej, poprawę komfortu i racjonalizację zużycia energii), że do roku 2020 wystąpi tempo racjonalizacji użytkowania energii elektrycznej jak niżej: Zmiana w latach: Scenariusz A "Ostrzegawczy" Scenariusz B "Pasywny" Scenariusz C "Aktywny" 2011-2020 +6% +15% +33% Zmiana w latach: Scenariusz A "Ostrzegawczy" Scenariusz B "Pasywny" Scenariusz C "Aktywny" 2011-2020 0,3 GWh 0,8 GWh 1,8 GWh Gospodarka Gospodarka jest pierwszym, co do wielkości użytkownikiem energii elektrycznej, jej udział w całkowitym zużyciu stanowi 64,9% (50,6 GWh). W gospodarce zużycie energii elektrycznej przypada na powtarzalne technologie energetyczne i urządzenia jak: pompy, wentylatory, kompresory, napędy, wentylacja i klimatyzacja, transport, oświetlenie oraz specyficzne dla danej gałęzi procesy technologiczne. Ekonomiczny potencjał racjonalizacji użytkowania energii elektrycznej w powtarzalnych technologiach energetycznych w przemyśle szacuje się w zakresie od 15% do 28%. Jego wykorzystanie następuje najczęściej w drodze modernizacji procesów produkcyjnych lub drogą wymiany zużytych lub niesprawnych urządzeń. Stąd w prognozach energetycznych założono umiarkowane (scenariusz A) i szybsze tempo (scenariusze B i C) wykorzystanie ekonomicznego potencjału racjonalizacji energii elektrycznej. Strona 25 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec Zmiana w latach: Scenariusz A "Ostrzegawczy" Scenariusz B "Pasywny" Scenariusz C "Aktywny" 2011-2020 do – 8% do – 16% do – 20% Poniżej przedstawiono zmienność zużycia energii elektrycznej w stosunku do zużycia 50,6 GWh. Zmiana w latach: Scenariusz A "Ostrzegawczy" Scenariusz B "Pasywny" Scenariusz C "Aktywny" 2011-2020 -4,0 GWh -8,1 GWh -10,1 GWh Przedsięwzięcia zmierzające do racjonalizacji użytkowania energii elektrycznej będą realizowane przez poszczególne działy gospodarki samodzielnie, względnie wspólnie z przedsiębiorstwem elektroenergetycznym. Zgodnie z art. 16 Ustawy – Prawo energetyczne, w celu racjonalizacji przedsięwzięć inwestycyjnych, przy sporządzaniu planów rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię, przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii są obowiązane współpracować z przyłączonymi podmiotami oraz gminami, na których obszarze przedsiębiorstwa te wykonują działalność gospodarczą. 4.3. Użytkowanie gazu ziemnego Mieszkalnictwo – gospodarstwa domowe Udział gospodarstw domowych w całkowitym zużyciu gazu to ok. 40,5% (ogrzewanie) + 16,6% (przygotowanie posiłków, CWU) = 57,1% . Łączne zużycie gazu w 2009r. poza przemysłem, wyniosło wg danych GUS’u 2400 tys. m3 (zużycie na 1 mieszkańca w m3 wynosiło 102,9). Ekonomiczny potencjał racjonalizacji użytkowania gazu szacuje się w zakresach: • w ogrzewaniu pomieszczeń od 25% do 40% - udział urządzeń zasilanych gazem ziemnym to 10% w całkowitym zapotrzebowaniu na ciepło w ogrzewaniu pomieszczeń mieszkalnych; • w przygotowaniu ciepłej wody użytkowej od 10% do 25%; • w przygotowaniu posiłków od 5% do 12%. W prognozach przyjęto, uwzględniając przyrost powierzchni użytkowej, poprawę komfortu i racjonalizację zużycia energii, że do roku 2020 wystąpią zmiany zużycia gazu (na ogrzewanie w połączeniu z węglem i energią elektryczną), jak poniżej: Ogrzewanie Zmiana w latach: Scenariusz A "Ostrzegawczy” Scenariusz B "Pasywny" Scenariusz C '"Aktywny" 2011-2020 -8% -10% -12% Strona 26 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec W stosunku do obecnego zużycia ok. 1,7 mln m3, przewidywane ilości będą kształtowały się następująco: Ogrzewanie Zapotrzebowanie w latach: Scenariusz A "Ostrzegawczy” Scenariusz B "Pasywny" Scenariusz C "Aktywny" 2011-2020 1564 tys.m3 1530 tys.m3 1496 tys.m3 Zużycie na cele inne niż ogrzewanie wyniosło ok. 0,7 mln m3. Poniżej przedstawiono scenariusze zmienności zużycia gazu na cele inne niż ogrzewanie. Wykorzystanie gazu na cele inne niż ogrzewanie Zmiana w latach: Scenariusz A "Ostrzegawczy” Scenariusz B "Pasywny" Scenariusz C "Aktywny" 2011-2020 5% 8% 12% Wykorzystanie gazu na cele inne niż ogrzewanie Zapotrzebowanie w latach: Scenariusz A "Ostrzegawczy Scenariusz B "Pasywny" Scenariusz C "Aktywny" 2011-2020 665 tys.m3 644 tys.m3 616 tys.m3 Zwiększenie zużycia gazu na cele inne niż ogrzewanie wynika z faktu, że dynamika zmian, wynikająca z faktu zwiększenia liczby użytkowników i wykorzystywanych urządzeń, ma większą wartość i przeciwny znak w stosunku do dynamiki, wynikającej z racjonalizacji wykorzystania gazu. Racjonalizacja to nie tylko osiągnięcie celu, jakim jest zmniejszenie kosztów dostarczanego ciepła, przez zmniejszenie zużycia danego nośnika np. drogą termomodernizacji. W zależności od lokalnych uwarunkowań, lepsze (czytaj-większe) efekty można osiągnąć, stosując konkurencyjny system ogrzewania. Dla warunków lublinieckich przeprowadzono symulację zastąpienia grupowego węzła ciepłowniczego przez lokalną kotłownie gazową. Przy założeniach ujętych w części szczegółowej, poniżej przedstawiono kolejne modele zmiany źródła. Wzrost cen gazu w stosunku do roku 1998 spowodował spadek konkurencyjności kotłowni gazowych w stosunku do kotłowni węglowych. Graficzne porównanie cen ciepła, jakie uzyskuje się w obecnie stosowanych systemach oraz cen możliwych do osiągnięcia z lokalnej kotłowni gazowej, jak również porównanie jednostkowych kosztów ciepła, obrazuje poniższy wykres. Strona 27 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec RYSUNEK 10. PORÓWNANIE JEDNOSTKOWYCH KOSZTÓW CIEPŁA NA ROK 2010 zł/GJ 90,0 70,0 78,3 76,4 80,0 63,3 59,7 60,0 51,5 50,0 40,7 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 Fortum Częstochowa (taryfa L.1.C) ECO Opole Kotłownia (taryfa B1-Lu) gazowa (taryfa W-5) Kotłownia olejowa Piece i małe kotłownie węglowe Energia elektryczna (taryfa G12 strefa nocna) (w obliczeniach uwzględniono jedynie koszty bezpośrednie energii) Budynki użyteczności publicznej Ekonomiczny potencjał racjonalizacji użytkowania gazu szacuje się w zakresach: • w ogrzewaniu pomieszczeń od 20% do 45%; • w przygotowaniu ciepłej wody od 15% do 30%; • w przygotowaniu posiłków od 8% do 16%. Zużycie gazu ziemnego w tym segmencie wyniosło 260 tys. m3 (ok 6,2% całości zużycia gazu). Poniżej przedstawiono scenariusze zmienności zużycia gazu w budynkach użyteczności publicznej. W prognozach energetycznych przyjęto - uwzględniając przyrost powierzchni użytkowej, poprawę komfortu i racjonalizację zużycia energii, że do roku 2020 wystąpi tempo racjonalizacji użytkowania gazu ziemnego (z przeznaczeniem na ogrzewanie) jak niżej: Zmiana w latach: Scenariusz A "Ostrzegawczy" Scenariusz B "Pasywny" Scenariusz C "Aktywny" 2011-2020 1,0% 2,0% 3,0% Strona 28 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec Wykorzystanie gazu w budynkach użyteczności publicznej Zapotrzebowanie w latach: 2011-2020 Scenariusz A "Ostrzegawczy 263 tys.m3 Scenariusz B "Pasywny" 265 tys.m3 Scenariusz C "Aktywny" 268 tys.m3 Gospodarka Gospodarka jest drugim, co do wielkości zużycia odbiorcą gazu. Jej udział w całkowitym zużyciu gazu stanowi ok. 36,7 %. Ekonomiczny potencjał racjonalizacji użytkowania gazu szacuje się w zakresach od 5 do 40% (wyższe wartości dotyczą użytkowania gazu do wytwarzania ciepła). W scenariuszach prognoz energetycznych przyjęto następujące zmniejszenie energochłonności działów gospodarki lublinieckiej, wykorzystujących gaz ziemny: Zmiana w latach: Scenariusz A "Ostrzegawczy" Scenariusz B "Pasywny" Scenariusz C "Aktywny" 2011-2020 do -8% do -16% do -20% Zużycie gazu przez odbiorców przemysłowych wyniosło ~1540 tys. m3. Poniżej przedstawiono scenariusze zmienności zużycia gazu przez odbiorców przemysłowych. zużycie w latach: Scenariusz A "Ostrzegawczy" Scenariusz B "Pasywny" Scenariusz C "Aktywny" 2011-2020 1417 tys.m3 1294 tys.m3 1232 tys.m3 Reasumując, przedsięwzięcia racjonalizacji użytkowania gazu w procesach grzewczych cechuje podobna lub zwiększona do 20% opłacalność w stosunku do innych nośników energii. Rola planu w stosunku do tych przedsięwzięć jest taka sama jak w przypadku przedsięwzięć racjonalizacji. Strona 29 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec 5. MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA ISTNIEJĄCYCH NADWYŻEK I LOKALNYCH ZASOBÓW PALIW I ENERGII, Z UWZGLĘDNIENIEM SKOJARZONEGO WYTWARZANIA CIEPŁA I ENERGII ELEKTRYCZNEJ ORAZ ZAGOSPODAROWANIA CIEPŁA ODPADOWEGO Z INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH. 5.1. Odnawialne źródła energii Energia geotermalna Zasoby energii cieplnej możliwej do pozyskania z wód geotermalnych w rejonie gdzie jest położony Lubliniec nie są określone. Należałoby przeprowadzić próbne odwierty w celu oszacowania potencjału. Wysokie nakłady inwestycyjne i wynikający z nich koszt ciepła, związany również z wysokimi kosztami eksploatacyjnymi instalacji geotermalnej, nie uzasadniają realizacji tego rodzaju inwestycji. Z punktu widzenia bezpieczeństwa zasilania odbiorców ciepłownię taką należałoby wyposażyć w kocioł szczytowy zasilany np. gazem, co dodatkowo zwiększyłoby nakłady inwestycyjne. Zastąpienie kotła szczytowego większą liczbą otworów czerpalnych (dipoli) nie poprawia ekonomiki projektu. Koszt wykonania jednego zespołu otworów (dipola) sięga 3.5 mln USD, czyli ok. 10 mln PLN, nie licząc kosztów urządzeń na powierzchni (np. wymienników itp.). Budowa hipotetycznej ciepłowni geotermalnej z wykorzystaniem dotacji zewnętrznej (grantu) na częściowe pokrycie nakładów inwestycyjnych oczywiście poprawiłoby oczekiwane wyniki ekonomiczne. Energia wiatrowa Lubliniec znajduje się w strefie niekorzystnej dla lokalizacji siłowni wiatrowych. Potencjał energetyczny wiatru na wysokości 20 m wynosi poniżej 750 kWh/m2. Średnia prędkość wiatru na wysokości 20 m jest poniżej 4 m/s. Natomiast wartość graniczna dla zadziałania elektrowni wiatrowej wynosi 3 m/s. Efektywność (czas realny) pracy elektrowni wiatrowych dla celów obliczeniowych określić można na 23% (według ekspertów duńskich) lub 34% (według danych polskich, informacja z NFOSiGW). Potencjał energii wiatrowej na terenie miasta jako całości nie jest znaczny. Energia słoneczna W polskich warunkach klimatycznych stosowanie urządzeń wykorzystujących energię słoneczną do produkcji energii elektrycznej w układach fotowoltaicznych, hybrydowych i podobnych nie jest opłacalne. Z punktu widzenia bilansu energetycznego miasta, zastosowanie małych - pilotowych układów tego rodzaju nie ma znaczenia. Na przykład, w naszej strefie klimatycznej, koszt produkcji energii elektrycznej w oparciu o zespół ogniw fotowoltaicznych może sięgać 0,6 zł/kWh, przy stosunkowo małej mocy urządzenia. Podobnie należy rozumieć wykorzystanie energii słonecznej w urządzeniach do produkcji ciepłej wody. O ile dla pojedynczych budynków inwestycja w instalację do produkcji ciepłej wody użytkowej może być interesująca dla zamożniejszych osób, o tyle z punktu widzenia zarządzania energią na obszarze miasta inwestycje tego rodzaju nie mogą być brane pod uwagę. W oparciu o dotychczasowe obserwacje i doświadczenia inwestorów indywidualnych, dla budynków jednorodzinnych, inwestycja w dobrej klasy Strona 30 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec instalację do wytwarzania ciepłej wody użytkowej w oparciu o solar (kolektory słoneczne), może osiągnąć prosty okres zwrotu nakładów rzędu 8-10 lat, jako alternatywa dla instalacji zasilanej energią elektryczną. Od 2010 r. NFOŚIGW wprowadził program dotacji w wysokości 45% do montażu kolektorów słonecznych na potrzeby c.w.u. To na dzień dzisiejszy (obok prowadzonego wcześniej PONE z dofinansowaniem ze środków WFOŚIGW) jedyne możliwe źródło dofinansowania inwestycji z zakresu OZE dla osób fizycznych. Dodatkowym źródłem finansowania mogą być środki budżetu gminy uzyskiwane z tytułu kar i opłat środowiskowych udzielane zgodnie z przyjętym „Regulaminem dofinansowania w formie dotacji zadań z zakresu modernizacji źródła ciepła w budynkach mieszkalnych i mieszkaniach oraz termomodernizacji budynków położonych na terenie gminy Lubliniec.” Energia cieków wód powierzchniowych Na terenie i w okolicach miasta Lublińca nie istnieją warunki pozwalające na budowę urządzeń hydroenergetycznych. 5.2. Niekonwencjonalne źródła energii Gaz wysypiskowy Obecnie nie pozyskuje się gazu ani z wysypiska odpadów stałych ani z oczyszczalni ścieków. W przyszłości nie przewiduje się takiego rozwiązania, gdyż ilości pozyskanej energii byłyby znikomo małe w całym bilansie energetycznym miasta. Spalarnia odpadów komunalnych Wywóz odpadów następuje na składowisko w Lipiu Śląskim na terenie przyległym do granic miasta. Segregacja stałych odpadów mimo wielu prób jest prowadzona w ograniczonym zakresie. Roczna produkcja odpadów stałych wynosi 5500 ton - 22600 m3, natomiast wywożone jest na składowisko około 28000 m3. Budowa i eksploatacja spalarni odpadów komunalnych jest przedsięwzięciem kosztownym. Określenie warunków eksploatacji tego rodzaju instalacji jest o tyle trudne, że producenci i dostawcy specjalistycznych urządzeń niechętnie udostępniają informacje dotyczące cen i warunków ofertowych przed oficjalnym uruchomieniem procedury przetargowej lub inwestycyjnej. W opracowanych wcześniej w Polsce wiarygodnych dokumentach, obejmujących wstępną analizę ekonomiczną dużych spalarni odpadów posłużono się szacunkami kosztów inwestycyjnych w oparciu o dostępne informacje o kontraktach realizowanych w krajach Europy zachodniej. Ciepło odpadowe z instalacji przemysłowych Potencjał ciepła odpadowego w przedsiębiorstwach przemysłowych winien być wykorzystany przede wszystkim w samych przedsiębiorstwach, racjonalizując ich użytkowanie energii. Wielkość przedsiębiorstw przemysłowych i parametry ciepła odpadowego (głównie opary i wody poprodukcyjne o temperaturze 100-400 °C), a przede wszystkim nieustabilizowana przyszłość firm nie preferują wykorzystania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych do zasilania systemu ciepłowniczego. Strona 31 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec Wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła w kogeneracji. W Lublińcu nie wytwarza się aktualnie ciepła w kogeneracji tj. w zespołach ciepłowniczo prądotwórczych. W rekomendacjach przedstawiono opcję wytwarzania ciepła w skojarzeniu z energią elektryczną w ciepłowni. We wcześniejszych latach analizy wykazywały, że te przedsięwzięcia na warunki lublinieckie były nieopłacalne. W obecnych uwarunkowaniach prawno-ekonomicznych, w tym systemie wsparcia wytwarzania energii w wysokosprawnej kogeneracji oraz dostępnych technologiach, takie rozwiązanie może być bardzo opłacalne. Strona 32 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec 6. ZAKRES WSPÓŁPRACY Z INNYMI GMINAMI Możliwości współpracy systemów energetycznych Lublińca z odpowiednimi systemami sąsiednich gmin oceniono przez deklaracje sąsiednich gmin co do woli i możliwości współpracy z systemem ciepłowniczym, gazowniczym i elektroenergetycznym Lublińca. Zwrócono się do gmin: Ciasna, Kochanowice, Koszęcin, Pawonków, Tworóg z prośbą o przedstawienie swojego stanowiska w zakresie celowości, potrzeby i zakresu współpracy systemów energetycznych (system ciepłowniczy, elektroenergetyczny i gazowniczy) gmin z odpowiednimi systemami miasta Lubliniec. Na pisma odpowiedziała tylko gmina Tworóg, która wyraziła chęć współpracy z gminą Lubliniec przy realizacji przedsięwzięcia pod nazwą: gazyfikacja przysiółka Pusta Kuźnica. To przedsięwzięcie należy przeanalizować w "Projekcie planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec". Można jednak stwierdzić, że w przypadku miejskiego systemu ciepłowniczego nie ma uzasadnienia dla jego rozbudowy poza granice miasta, natomiast system elektroenergetyczny i gazowniczy obsługiwane są przez firmy o zasięgu działania znacznie szerszym niż miasto Lubliniec i ewentualne kierunki rozwoju powinny być przedmiotem ich własnych planów. Strona 33 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec 7. REKOMENDACJE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE MIASTA LUBLINIEC 7.1. Cele planu W świetle oceny stanu istniejącego kierunkowymi celami w rozwoju przyszłego zaopatrzenia miasta w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe w okresie krótko (do 3 lat) i średnioterminowym (do 5-10 lat) są: a) Utrzymanie i zwiększenie bezpieczeństwa zaopatrzenia w energię miasta w wyniku: • zróżnicowania struktury paliw pierwotnych w wytwarzaniu ciepła, dopuszczającego w przyszłości niedominujący udział każdego z podstawowych paliw jak węgiel kamienny, gaz ziemny, olej opałowy i inne konwencjonalne i niekonwencjonalne nośniki energii. (Przyszła struktura paliw pierwotnych będzie wynikiem konkurencyjności i długoterminowej dostępności paliw w ramach krajowego systemu bezpieczeństwa paliwowego), • uzyskania przez przedsiębiorstwa energetyczne zlokalizowane na terenie miasta, koncesji Urzędu Regulacji Energetyki w zakresie produkcji, przesyłania i dystrybucji paliw i energii, poprzez plany rozwojowe tych przedsiębiorstw, • stworzenia systemu monitorowania realizacji celów miasta w zakresie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, w tym stanu bezpieczeństwa zaopatrzenia miasta, przy współpracy z przedsiębiorstwami energetycznymi, b) Zapewnienie usług energetycznych społeczności i gospodarce Lublińca po możliwie najniższych kosztach w wyniku: • kształtowania się cen paliw i energii i takiego rozwoju systemów energetycznych, które będą wynikiem konkurencyjnego poziomu kosztów usług energetycznych, jak: ogrzewanie pomieszczeń, przygotowanie ciepłej wody, • dalszego zmniejszenia kosztów usług grzewczych przez ekonomicznie termomodernizację budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej, • zintegrowania działań przedsiębiorstw energetycznych i odbiorców energii dla planowania inwestycji po stronie wytwarzania i użytkowania energii zmierzających do możliwie najniższych kosztów usług energetycznych, uwzględnione w planach rozwojowych przedsiębiorstw energetycznych. uzasadnioną Strona 34 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec c) Poprawa środowiska naturalnego w wyniku ograniczenia emisji zanieczyszczeń powietrza z tzw. źródeł ciepła niskiej emisji (kominy do 40m) przez: • dostosowanie do standardów, • eliminowanie węglowych domowych źródeł ciepła przez działania marketingowe i uzasadnione ekonomicznie inwestycje sieciowe przedsiębiorstw energetycznych, wprowadzone do planów rozwojowych przedsiębiorstw energetycznych, kontynuację Programu Ograniczania Niskiej Emisji – ze środków WFOŚiGW jak również ze środków budżetu gminy, zgodnie z przyjętym „Regulaminem dofinansowania w formie dotacji zadań z zakresu modernizacji źródła ciepła w budynkach mieszkalnych i mieszkaniach oraz termomodernizacji budynków położonych na terenie gminy Lubliniec” • stymulowanie programów (doradztwo, dofinansowanie, itp.) ograniczania niskiej emisji zanieczyszczeń przez miasto we współdziałaniu z przedsiębiorstwami energetycznymi, d) Pozyskanie większej akceptacji społecznej dla systemów zaopatrzenia przez: • działania na rzecz obniżki kosztów usług energetycznych i ich udziału w budżetach gospodarstw domowych, • poprawy sposobu komunikowania się władz miasta i przedsiębiorstw energetycznych ze społeczeństwem. 7.2. Organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe a) Ogólnie o organizacji zaopatrzenia Lublińca Kształt i organizację zaopatrzenia Lublińca w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe determinują: aktualny stan własnościowy i pozycja przedsiębiorstw energetycznych na lokalnym rynku energii miasta, regulacje prawne w zakresie funkcjonowania energetyki kraju, w tym polityka energetyczna państwa, Ustawa - Prawo energetyczne, programy restrukturyzacji sektorów przedsiębiorstw energetycznych. paliwowych i energetycznych oraz prywatyzacji Do 2015r. można spodziewać się następującej organizacji rynku zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe: przedsiębiorstwa dystrybucyjne: ciepłownicze, gazownicze i elektroenergetyczne działają na określonych lokalnych i regionalnych rynkach energii, Strona 35 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec po prywatyzacji przedsiębiorstw energetycznych istnieje potrzeba inwestycyjnej wytwarzania i dystrybucji ciepła przez najbliższe 10 lat, wspólnej polityki ceny nośników energii, wprawdzie regulowane przez URE, stają się kategorią ekonomiczną i odpowiedni ich poziom zapewnia środki niezbędne na modernizację i rozbudowę systemów energetycznych, zasięg systemów energetycznych jest regulowany poprzez rynkowe zasady w podziale rynku energii, dostęp strony trzeciej do sieci pozwala na zachowanie konkurencyjnych reguł funkcjonowania lokalnego rynku energii, plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczna i paliwa gazowe Lublińca wspierać będzie organizację zaopatrzenia miasta w obszarach: • zintegrowania i koordynacji przedsięwzięć strony podażowej i popytowej energii dla uzyskania możliwie najniższych kosztów usług energetycznych, przede wszystkim kosztów ogrzewania pomieszczeń w budynkach mieszkalnych, • zapewnienia rozwoju infrastruktury energetycznej, głównie sieci przesyłowej i rozdzielczej zgodnie z przewidywanym rozwojem społeczno-gospodarczym miasta (rozwój budownictwa mieszkalnego, stref gospodarki miasta, itp), • likwidacji tzw. niskiej emisji w Lublińcu przez programowy rozwój sieci energetycznych i przezbrajanie systemów grzewczych w budynkach. b) Organizacja zaopatrzenia Lublińca w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Aktualna organizacja: Na strukturę zaopatrzenia odbiorców w ciepło składają się: scentralizowany system ciepłowniczy miasta, który zasilany jest z ciepłowni należących do przedsiębiorstwa Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o., RWE Polska Contracting Sp. z o.o. oraz Energetyki Cieplnej Opolszczyzny S.A. (ECO). Moc cieplna ciepłowni Fortum wynosi 17,4 MW. System ten zaopatruje w ciepło część osiedli zabudowy wielorodzinnej w rejonie ul. Wyszyńskiego, 3 Maja, Szymanowskiego, 11-go listopada, Cebulskiego oraz obiekty: Klasztor Ojców Oblatów, budynki ZOZ-u, Jednostkę Wojskową, szkoły i przedszkola. zakłady przemysłowe i usługowe produkujące ciepło na potrzeby grzewcze budynków mieszkalnych, źródła i sieci należące do Energetyki Cieplnej Opolszczyzny S.A. (ECO S.A.) o mocy 27 MW łącznie (na potrzeby technologiczne i cieplne), zakłady przemysłowe i usługowe produkujące ciepło na potrzeby własne, zakłady budżetowe i instytucje komunalne (szkolnictwo, służba zdrowia itp) produkujące ciepło dla swych obiektów w kotłowniach wbudowanych, indywidualnych. Strona 36 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec W miejskim systemie ciepłowniczym, większość potrzeb cieplnych budynków wielorodzinnych zaspokajanych jest przez system scentralizowany. Sieci ciepłownicze na terenie miasta są własnością Fortum. Ponadto, dużym dostawcą ciepła głównie dla obiektów przemysłowych jest przedsiębiorstwo Energetyka Cieplna Opolszczyzny S.A., która dostarcza również ciepło dla okolicznych budynków mieszkalnych. Dostawcą ciepła dla obiektów mieszkalnych jest również RWE Polska Contracting Sp. z o.o. Rola zarządzającego systemem miejskim, a tym samym odpowiedzialność za zapewnienie bezpieczeństwa dostaw ciepła, rozwoju własnych źródeł oraz rozwoju systemu sieciowego spoczywa na przedsiębiorstwie Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o., Energetyka Cieplna Opolszczyzny S.A. (ECO) oraz RWE Polska Contracting Sp. z o.o. WADY I ZALETY ISTNIEJĄCEJ ORGANIZACJI Zalety: Brak monopolizacji rynku ciepłowniczego zarówno przez scentralizowany system ciepłowniczy należący do Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o., Energetyki Cieplnej Opolszczyzny S.A. , RWE Polska Contracting Sp. z o.o. jak i innych wytwórców ciepła znajdujących się na terenie miasta, konkurencyjność cen ciepła, pomiędzy wytwórcami ciepła. Wady: brak wykorzystania rezerw mocy cieplnej kotłowni centralnej, co powoduje wyższą cenę ciepła, aniżeli byłaby przy maksymalnym dociążeniu ciepłowni, przy nowej taryfie ciepła obejmującej tylko teren miasta Lubliniec. c) Propozycje opcji zaopatrzenia w ciepło miasta Lubliniec Wyznacznikami dla opcji zmian są: Ciepłownia miejska planuje podłączenie nowych odbiorców, Gmina Lubliniec jest właścicielem wielu obiektów, które poparte uzasadnieniem ekonomicznym, mogą być podłączone do miejskiego systemu ciepłowniczego. Zakłada się możliwość modernizacji istniejących źródeł poprzez zastąpienie części urządzeń nowymi jednostkami wytwórczymi (zachowanie istniejącego poziomu mocy) lub powiększenie o nową jednostkę. Ze względu na istnienie mechanizmów wsparcia, nowe urządzenia mogą być oparte o technologie kogeneracji na paliwie gazowym lub paliwie odnawialnym w postaci biomasy. Proponowane warianty zestawiono poniżej: Strona 37 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec Wariant I. Turbina gazowa z odzyskiem ciepła. Planowana jednostka kogeneracji składać się będzie z: turbiny gazowej (TG) o mocy elektrycznej ~4,5 MW, kotła odzysknicowego (KO) o mocy cieplnej ~5,2 MW (~3,2 MW w parze oraz ~2 MW w gorącej wodzie). Energia elektryczna może być sprzedawana do Operatora Systemu Dystrybucyjnego. Paliwem dla jednostki kogeneracji będzie gaz ziemny wysokometanowy z grupy E. Ponadto istnieje możliwość dodatkowego wyposażenia kotła odzysknicowego w palniki gazowe, co da możliwość wytwarzania ciepła w przypadku wyłączenia turbiny gazowej. Dla pokrycia potrzeb szczytowego zapotrzebowania ciepła mogą być wykorzystane dodatkowe kotły gazowe lub istniejące kotły węglowe. W normalnym układzie pracy, gorące spaliny z TG, kierowane będą do KO, w którym wytwarzana będzie para nasycona oraz gorąca woda (istnieje możliwość dopasowania kotła do potrzeb użytkownika). Energia mechaniczna turbiny gazowej będzie napędzać generator prądu przemiennego. Spaliny wylotowe z turbiny kierowane będą na kocioł odzysknicowy parowy. Kocioł odzyskowy ma zabudowany dodatkowy podgrzewacz wody (ekonomizer) w drugim ciągu do dodatkowego podgrzewu wody. Para lub gorąca woda wytworzona w kotle odzysknicowym będzie w całości wykorzystywana na cele grzewcze lub technologiczne. Ten układ jest dopasowany ze względu na potrzeby energii elektrycznej miasta, natomiast w okresie letnim problemem może być duża moc cieplna układu. Wybór tego wariantu wiąże się z koniecznością dostarczenia gazu do planowanej jednostki siecią gazową o długości ok. 1000m. Sieć doprowadzona będzie do ciepłowni od magistrali gazowej wysokiego ciśnienia 2 x 500 mm biegnącej przy ul. Lisowickiej. Ten wariant wiąże się z budową stacji redukcyjnej 1°. Wariant II. Kogeneracja oparta na turbinie parowej oraz kotły na biomasę. W tym wariancie przyjęto rozwiązanie oparte na kotłach parowych, w których paliwem będzie biomasa w postaci pellets oraz turbina parowa. Rozpatrywany układ pozwoli na uzyskanie ciepła w postaci pary na poziomie ~7,8 MW oraz uzyskania mocy elektrycznej turbiny ~1,5 MW. W układzie technologicznym ciepło wytwarzane może być zarówno w postaci pary jak i gorącej wody. Energia elektryczna wytwarzana jest w generatorze napędzanym turbiną parową. Kotły parowe będą wytwarzały parę wodną przegrzaną o parametrach dopasowanych w projekcie do zastosowanej turbiny. W normalnym układzie pracy, para przegrzana z kotła, będzie kierowana do turbiny parowej. Energia mechaniczna turbiny będzie napędzać generator prądu przemiennego. Rozprężona para z turbiny, będzie wykorzystana dla potrzeb ogrzewania. Dla pokrycia potrzeb szczytowego zapotrzebowania ciepła mogą być wykorzystane dodatkowe kotły na biomasę lub istniejące kotły węglowe. Sprawność całkowita układu technologicznego osiąga wartość w granicach 85%. Strona 38 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec Wariant III. Kotłownia na biomasę. W tym wariancie zakłada się wybudowanie kotłowni o mocy ~14,2 MW, opalanej biomasą w postaci zrębków lub trocin. Urządzeniami podstawowymi kotłowi byłyby kotły na biomasę. Ponadto możliwe jest wyposażenie kotłów w palniki olejowe, będące rezerwowym źródłem w przypadku awarii lub deficytu paliwa. Zakłada się wyposażenie kotłów w automatyczną regulację wydajności i regulację procesu spalania. Paliwo dostarczane jest do kotła automatycznie – z dozownika. Kotły posiadają zarówno automatyczny zapalnik jak i urządzenie do automatycznego usuwania popiołu. Tym samym ich obsługa wymaga minimum czasu i nakładu pracy. Kotły dostarczone będą z kompletnym oprzyrządowaniem. Zespół kotła składa się ze: ślimakowego podajnika paliwa, kotła na biomasę, wyciągu z wentylatorem i instalacją rozdzielczą z filtrami, urządzenia do usuwania popiołu, układu sterowania. Cały proces spalania może być regulowany automatycznie. Materiał opałowy ładowany jest do palnika za pomocą przenośnika ślimakowego. Paliwo w palniku transportowane jest dalej za pomocą urządzenia podającego tak, że nawet kora czy odpady drewna zabrudzone kurzem, grudkami ziemi, które ewentualnie ulegałyby spiekaniu, mogą być bez trudu spalone. Popiół transportowany jest do przygotowanego kontenera. Paliwem podstawowym będzie drewno w postaci zrębków, trocin i wiór o wielkości do 30x30x80 mm o wilgotności do 40%. Wskazane jest by paliwo miało zawartość popiołu nie większą niż 1%, gdyż przy takim paliwie będzie wymagana instalacja odpylania jedynie w postaci np. multicyklonu. Poniżej zestawiono wyniki przeprowadzonej analizy, przy założeniu pracy urządzeń tylko w sezonie grzewczym (ze względu na brak instalacji centralnej ciepłej wody użytkowej). Strona 39 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec TABELA 7. ZESTAWIENIE WYNIKÓW SYMULACJI DLA POSZCZEGÓLNYCH WARIANTÓW (KWOTY NETTO) Wyszczególnienie Wariant 1 Wariant 2 Wariant 3 Turbina gazowa z odzyskiem ciepła 5,2/ 4,5 MW Turbina parowa paliwo biomasa (pellets) 7,8/1,55 MW Kotłownia paliwo biomasa (zrębki) 14,2 MW moc cieplna [kW] 5 200,0 7 800,0 14 200,0 moc elektryczna [kW] 4 500,0 1 550,0 0,0 produkcja ciepła GJT 93 600 140 400 255 600 [MWh] 18 000 6 000 0 [%] 85% 85% 85% 35,0 17,0 11,0 produkcja energii elektrycznej średnia sprawność wytwarzania wartość opałowa paliwa roczne zużycie paliwa roczny koszt paliwa koszt jednostkowy paliwa taryfa dla paliwa gazowego udział kosztów en elekt. (metoda fizyczna) Koszt jednostkowy bezpośredni en. elektr. (metoda fizyczna) Koszt jednostkowy wytwarzania ciepła (bez amortyzacji i ekspl.) planowane nakłady inwestycyjne amortyzacja (łączna) 3 [MJ/m ], [MJ/Mg] [m3], [Mg] 11 200 27 300 [zł] 6 888 000 6 160 000 6 825 000 [zł/jedn.] 1,29 550,00 250,00 [-] 5 324 370 W-6 0,41 0,13 - [zł/MWh] 98,37 136,55 [zł/GJ] 43,48 38,02 26,70 [zł] 25 000 000 35 700 000 12 570 000 7% [zł] 1 750 000 2 499 000 879 900 amortyzacja uwzgledniona w cieple [zł] 1 034 091 2 084 728 879 900 roczne koszty eksploatacji [zł] 750 000 1 071 000 377 100 koszty obsługi [zł] 930 000 930 000 930 000 Planowane koszty ogółem [zł] 10 318 000 10 660 000 9 012 000 [zł/GJ] 65,14 65,80 35,26 [zł/MWh] 234,50 236,89 Koszt jednostkowy wytwarzania ciepła bez uwzględnienia przychodów ze świadectw pochodzenia energii Koszt jednostkowy wytwarzania energii elektrycznej bez uwzględnienia przychodów ze sprzedaży świadectw pochodzenia energii Poniżej pokazano jednostkowy koszt wytwarzania ciepła w zależności od zastosowanego wariantu. Strona 40 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec RYSUNEK 11. ZESTAWIENIE WYNIKÓW SYMULACJI KOSZTÓW WYTWARZANIA CIEPŁA W ZALEŻNOŚCI OD ZREALIZOWANEJ OPCJI (KOSZT NETTO) i. Rekomendacje wyboru organizacji zaopatrzenia w ciepło Po wykonaniu analizy techniczno-ekonomicznej powyższych opcji, której wyniki przedstawiono w powyższej tabeli, a także po uwzględnieniu realności i terminowości wykonania poszczególnych wariantów proponuje się co następuje: Wariant I jest najszybszy do zrealizowania, jednak wykonanie odpowiedniego przyłącza gazu jest uzależnione od decyzji dostawcy. Zalety: stosunkowo niskie nakłady inwestycyjne, bezpieczeństwo zapewnienia dostaw ciepła oraz lokalnie energii elektrycznej. Wadą tego rozwiązania jest stosunkowo wysoki koszt paliwa. Strona 41 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec Wariant II, ze względu na planowane koszty wytwarzania ciepła nie jest rekomendowany do realizacji. Wariant III jest najkorzystniejszy ze względu na cenę jednostkową ciepła. Zalety: niskie nakłady inwestycyjne, niski koszt jednostkowy wytwarzania ciepła. Wadą tego rozwiązania jest niepewność ciągłości dostaw paliw, wynikający z niestabilnego rynku biomasy w postaci zrębek. Warianty I oraz III są rekomendowane do Planu. Wybór wariantu wymaga szczegółowej analizy techniczno-ekonomicznej, dlatego zachodzi konieczność ujęcia tych analiz w "Projekcie planu zaopatrzenia miasta w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe". 7.3. Kierunki rozwoju i modernizacji poszczególnych systemów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe do uwzględnienia w planie. Potrzeba podziału rynku ciepła (ogrzewanie pomieszczeń, ciepła woda użytkowa, niskotemperaturowe ciepło procesowe w przemyśle) pomiędzy poszczególne systemy energetyczne wynika z takich celów miasta jak: bezpieczeństwo zaopatrzenia, skutki w środowisku naturalnym, a przede wszystkim koszty usług energetycznych i akceptację społeczną kształtowania się kosztów. a. Kryterium gęstości zapotrzebowania ciepła (gorąca woda) przez budynki. Perspektywa centralnego planisty W planowaniu zaopatrzenia nośników energii na cele ogrzewania pomieszczeń i przygotowania ciepłej wody użytkowej system ciepłowniczy preferowany jest dla obszarów o największej gęstości zapotrzebowania na moc i energię, przy czym dobrą dolną granicę opłacalności systemu ciepłowniczego określono w przeszłości na 5-7 KW/m sieci i sprzedaż ciepła 10 GJ/m sieci. Dla sieci ciepłowniczej Fortum w Lublińcu powyższe wskaźniki przedstawiają się następująco: moc zamówiona na 1 mb sieci wypada niekorzystnie bowiem wynosi 1,33 KW/m czyli niżej niż 5 do 7 KW/m, sprzedaż ciepła na 1 mb sieci również wypada niezbyt korzystnie bowiem wynosi 6,5 GJ/m czyli też niżej od poziomu opłacalności 10 GJ/m. Strona 42 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec b. Kryterium konkurencyjności rynku. Obecnie, w aktualnych warunkach cen ciepła sieciowego i gazu należy liczyć się ze zwiększającą się konkurencyjnością systemów ogrzewania pomieszczeń gazem, ocenianą z perspektywy użytkownika energii/ mieszkańca budynku. System ciepłowniczy jest wrażliwy na zmiany sprzedaży ciepła, a szczególnie na utratę wielkości sprzedaży ciepła. Spodziewane jest zmniejszenie zapotrzebowania ciepła z uwagi na potencjał termomodernizacji budynków. Jednakże głęboki spadek zapotrzebowania powoduje nieuchronny wzrost jednostkowych kosztów wytwarzania i przesyłania ciepła. Na przykład spadek zapotrzebowania na ciepło o 20% powoduje wzrost jednostkowych kosztów o 12%, jeżeli nie wyeliminuje się zbędnych zdolności produkcyjnych źródeł ciepła. Stąd aktualne i przyszłe relacje między jednostkowymi kosztami ogrzewania ciepłem i gazem będą się utrzymywały, jeżeli zapotrzebowanie na ciepło nie spadnie drastycznie. W przypadku odwrotnym pozostali przy systemie ciepłowniczym klienci musieliby płacić coraz wyższe ceny za ciepło, nawet zakładając dopasowanie się (eliminacje zbędnych mocy źródeł ciepła) zdolności produkcyjnych do zmniejszającego się zapotrzebowania. Dlatego też w interesie miasta, przedsiębiorstwa ciepłowniczego i społeczeństwa jest zachowanie istniejącego stanu posiadania rynku ciepła i podłączaniu nowych odbiorców. c. Bezpieczeństwo w zakresie dostawy paliw i gazu. Bezpieczeństwo ciepła sieciowego wytwarzanego na węglu w Ciepłowni centralnej zależy tylko od stabilności dostaw węgla krajowego. Bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego uzależnione jest od stabilności dostaw gazu z Rosji oraz stopnia zróżnicowania dostaw gazu z importu. Zwiększone zagospodarowanie gazu w Lublińcu winno pójść raczej w kierunku zagospodarowania części rynku węglowego tzw. niskiej emisji lub w centralnym źródle w przypadku kogeneracji. Z drugiej strony stosunkowo niewielka różnica ciepła sieciowego w stosunku do gazu może powodować zwiększanie się udziału tego paliwa na terenie Lublińca. W zakresie planowania przyłączania nowych odbiorców do sieci gazowej, w przypadku realizacji wariantu I proponuje się rozbudowę stacji redukcyjnej mieszczącej się na ul. Lisowickiej do przepustowości Q = 3500 m3/h, a następnie przyłączenie ciepłowni do sieci gazowniczej, bądź przyłączenie do sieci wysokiego ciśnienia 2 x 500 mm biegnącej przy ul. Lisowickiej, co wiąże się z koniecznością budowy stacji redukcyjnej I°. W zakresie współpracy z gminami proponuje się przeanalizować i wprowadzić do planu zgłoszoną chęć współpracy z gminą Tworóg w przedsięwzięciu pod nazwą: gazyfikacja przysiółka Pusta Kuźnica. Konieczność wykonania tej analizy daje kolejny powód do opracowania "Projektu planu do zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec". Strona 43 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec d. Likwidacja tzw. niskiej emisji zanieczyszczeń powietrza w Lublińcu. W latach 2007-2009 w ramach Programu Ograniczania Niskiej Emisji zmodernizowano źródła ciepła w 416 budynkach jednorodzinnych. W dalszym zmniejszeniu tzw. niskiej emisji zanieczyszczeń powietrza w Lublińcu podstawowe znaczenie będzie miała zmiana sposobu ogrzewania budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej z węglowego (piece, kotły) na wysokosprawne i przyjazne środowisku ogrzewania gazem, olejem i energią elektryczną. Dla przedsiębiorstw energetycznych jest do zagospodarowania rynek ciepła przypadający na źródła węglowe rozproszone o mocy poniżej 1 MW. Problem zmiany systemów ogrzewania w starej substancji mieszkaniowej jest związany często z potrzebą remontów kapitalnych średnich budynków i trafia na wrażliwe pole regulowanych czynszów, niewystarczających do pokrycia dużego zakresu remontów czy inwestycji termomodernizacyjnych. W rozwiązaniu problemu niskiej emisji zanieczyszczeń w budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej nakładają się decyzje: indywidualne preferencje wyboru oraz możliwości finansowe innych użytkowników, programów remontowych komunalnych i energetycznych w pozyskaniu nowych rynków sprzedaży, funduszy ekologicznych: gminy, województwa, narodowego przedsięwzięć redukcji emisji zanieczyszczeń powietrza. itp. na dofinansowanie Zakres przedsięwzięć należy określić w Planie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczna i paliwa gazowe. Zaleca się także zintegrowanie i zharmonizowanie programów inwestycyjnych przedsiębiorstwa ciepłowniczego oraz spółdzielni i związków mieszkaniowych dla wykorzystania pełnego efektu modernizacji sieci ciepłowniczej i termomodernizacji budynków. Termomodernizacja budynków mieszkalnych osiągnie efekt zmniejszenia kosztów ogrzewania pomieszczeń w przypadku: zwiększenia termoizolacyjności przegród zewnętrznych budynku, uzyskania możliwości dopasowania zasilania budynku z sieci ciepłowniczej do chwilowego, obniżonego przez termomodernizację zapotrzebowania ciepła. W planie zaopatrzenia winno się skorelować programy działań ciepłowni Fortum, ECO S.A. i spółdzielni/wspólnot mieszkaniowych, tak by przy termomodernizacji budynku wymieniony w tym samym czasie lub w pełni zautomatyzowany był węzeł cieplny. Równocześnie w długoterminowych planach działania koniecznym jest dopasowanie zdolności wytwórczych źródeł ciepła tak by w przypadku, gdyby nastąpił spadek zapotrzebowania na ciepło, rosnące koszty stałe w pełni wykorzystanego majątku nie pogarszały lub zniweczyły efekt termomodernizacji budynków. e. Bezpieczeństwo w zakresie dostaw energii elektrycznej W ramach zapewnienia bezpieczeństwa w zakresie dostaw energii elektrycznej planowana jest budowa drugiego GPZ’u w okolicach ulicy Spokojnej (na obszarze miejskiej oczyszczalni miejskiej). Strona 44 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec 8. USTALENIA. A. Ocenia się stan zaopatrzenia miasta Lubliniec w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe ogólnie, jako zróżnicowany a szczególnie: pod względem zaopatrzenia: technicznego (pewność, powszechność, dostępność) jako zadowalający niestwarzający generalnych zagrożeń w ciągu najbliższych 5 - 10 lat, ekonomicznego, jako ostrzegawczy z uwagi na możliwość wystąpienia w przeciągu 2-3 lat progresywnego wzrostu kosztów ciepła przy konieczności stosowania taryfy lokalnej gdyby zachowano aktualne obciążenie kotłowni, pod względem cen ciepła, energii elektrycznej i gazu ziemnego oraz kosztów usług energetycznych szczególnie w ogrzewaniu pomieszczeń jako zadowalający, z uwagi na niższe ceny ciepła niż w innych aglomeracjach w kraju, pod względem obciążenia środowiska naturalnego przez miejskie systemy energetyczne jako ulegający ciągłej poprawie, jednak dalej przeciętny głównie z powodu zanieczyszczeń powietrza ze źródeł, tzw. niskiej emisji czyli z pieców i kotłów domowych oraz lokalnych kotłowni opalanych węglem i stosunkowo jeszcze dużego udziału tych źródeł ciepła w ogrzewaniu budynków i przygotowania ciepłej wody użytkowej na obszarze miasta, pod względem akceptacji społecznej dla miejskich systemów energetycznych, jako uciążliwy z powodu znaczącego udziału rachunków za dostarczone nośniki energii w budżetach gospodarstw domowych. B. W zakresie organizacji i planowania zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec w horyzoncie średnioterminowym (5-10 lat) przyjmuje się cele, to jest głównie: utrzymanie poziomu bezpieczeństwa zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe w stanie nie gorszym od istniejącego tj. zapewniającym powszechność i pewność zasilania odbiorców, przez zrestrukturyzowanie systemu ciepłowniczego w zakresie tworzenia zdolności technologicznej i ekonomicznej do rozwoju tego systemu, racjonalizację kosztów usług energetycznych (ogrzewanie pomieszczeń, przygotowanie ciepłej wody użytkowej, ciepło procesowe w gospodarstwach domowych, przemyśle itp.) przez utrzymanie cen ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych na poziomie nie przekraczającym średniej ceny jak w podobnych do Lublińca miastach oraz ekonomicznie uzasadnioną termo i energo-modernizacje budynków i urządzeń odbiorców, poprawę jakości powietrza przez ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł niskiej emisji, głównie w centralnych dzielnicach miasta o: - pyłu: 10 ÷ 20%, - dwutlenku siarki: 15 ÷ 20%, - tlenków azotu: 5 ÷ 10%. Strona 45 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec poprawę sposobu komunikowania się ze społeczeństwem, zmierzającą do uzyskania większej akceptowalności systemów zaopatrzenia miasta w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. C. W realizacji celów miasta odnośnie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe preferuje się wariant zdecentralizowany, w którym miasto przez założenia i plan spełnia rolę koordynatora w rozwoju poszczególnych systemów energetycznych przez: 1) przejęcie bezpośredniego zarządzania i odpowiedzialności za rozwój systemów na rzecz niezależnych przedsiębiorstw energetycznych, 2) integrowanie programów inwestycyjnych przedsiębiorstw energetycznych zaopatrzenia miasta w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, przez plan 3) zapewnienie rozwoju sieci energetycznych na obszarze miasta przez miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, 4) nieangażowania się miasta we własność przedsiębiorstw energetycznych poza ewentualnym w komunalizacji systemu ciepłowniczego. D. Gmina Lubliniec, przy współpracy przedsiębiorstw energetycznych, zorganizuje system monitorowania: a) realizacji ustaleń planów miasta i planów rozwojowych przedsiębiorstw energetycznych na terenie miasta Lubliniec, b) zgodności realizacji planów rozwojowych przedsiębiorstw energetycznych z ustaleniami "Założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec", c) zakresu, standardu i kosztów usług energetycznych, w tym wdrażanie programów i współfinansowanie przez przedsiębiorstwa energetyczne przedsięwzięć i usług zmierzających do zmniejszenia zużycia paliw i energii u odbiorców i stanowiących ekonomiczne uzasadnienie uniknięcia budowy nowych źródeł energii i sieci, d) aktualnego i prognozowanego zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. E. Przystępuje się do realizacji planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe w zakresie rozwinięcia założeń do planu miasta, ukierunkowującego plany rozwoju przedsiębiorstw energetycznych i działania gminy, a w szczególności: 1) możliwości realizacji rozwoju systemu ciepłowniczego zmierzającego do osiągnięcia możliwie najniższych kosztów usług ciepłowniczych i zdolnego do konkurencji z innymi systemami energetycznymi, 2) ograniczenia obciążenia środowiska naturalnego miasta poprzez likwidację istniejących kotłowni i palenisk indywidualnych na paliwa stałe. Strona 46 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec 3) koordynacji i zgodności planów modernizacyjnych przedsiębiorstw energetycznych z planami termomodernizacyjnymi dużych grup odbiorców (spółdzielnie mieszkaniowe, administracje nieruchomości), 4) wariantowych modeli działań organów samorządu lokalnego, wspomagającego procesy termomodernizacyjne dużych grup odbiorców ciepła. F. W tworzeniu ładu energetycznego poprzez ekonomicznie i społecznie uzasadniony podział rynku energii związanego z zaopatrzeniem miasta w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe przyjmuje się zasadę: 1) stymulowania przedsięwzięć zmierzających do wymiany przemysłowych źródeł ciepła poniżej 5MW na ekologiczne oraz na obszarach gdzie gęstość zapotrzebowania mocy jest poniżej 5 MW/km2, na rzecz stosowania ciepła sieciowego, energii elektrycznej, paliw gazowych i ciekłych, tam gdzie koszty usług energetycznych danego systemu będą najniższe. 2) ekonomicznej konkurencyjności sieciowych systemów energetycznych w usługach energetycznych (ogrzewanie pomieszczeń, przygotowanie ciepłej wody użytkowej, ciepło procesowe), w których te systemy mogą być fizycznie stosowane z uwzględnieniem preferencji dla systemu ciepłowniczego, 3) miasto stwarza możliwości utrzymania miejskiego systemu ciepłowniczego i stworzenie warunków powiększenia ilości jego odbiorców, co w przyszłości będzie skutkowało zmniejszeniem kosztów wytwarzania ciepła, a co za tym idzie zmniejszeniem cen ciepła dla odbiorców ciepła sieciowego. G. Gmina Lubliniec przygotuje i wdroży program racjonalizacji kosztów energii w budynkach użyteczności publicznej i komunalnych, które stanowią obciążenie budżetu miasta poprzez: inwentaryzację zasobów miasta, określenie sposobu zarządzania kosztami energii, stworzenie i realizację programu działania, w tym finansowania przedsięwzięć w oparciu o środki budżetowe gminy lub finansowane przez inwestorów obcych (trzecią stronę), oparte na powstającym w mieście mechanizmie odnawialnego finansowania energooszczędnych inwestycji. H. W ramach strategii społeczno-gospodarczej, gmina prowadzić będzie politykę zmierzającą do zmniejszenia przeciętnych rocznych kosztów ogrzewania z miejskiego systemu ciepłowniczego, do poziomu konkurencyjności na rynku ciepła. I. Uchwalone przez Radę Miasta Lubliniec założenia do planu obowiązują na okres do 2020r. włącznie. J. Nadzór nad realizacją założeń sprawuje Burmistrz Miasta. Strona 47 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec BIBLIOGRAFIA 1. Ustawa Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625, Nr 104, poz. 708, Nr 158, poz. 1123 i Nr 170, poz. 1217 z późn. zm.) wraz ze zmianami wynikającymi z: Ustawy z dnia 4 grudnia 1997 r. o zmianie ustawy – Prawo budżetowe, Ustawy z dnia 8 stycznia 2010r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2010r. Nr 21, poz. 104). 2. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku. 3. Plan rozwoju lokalnego miasta Lublińca na lata 2004-2013, Uchwała Nr 763/LVIII/2010 RM w L-cu z dnia 19.10.2010 zmieniająca Uchwałę Nr 386/XXXIII/05 RM w L-cu z dnia 21.03.2005 w sprawie przyjęcia „Planu Rozwoju Lokalnego Miasta Lublińca na lata 2004-2013”. 4. Strategia Miasta Lublińca na lata 2004-2015, Uchwała Nr 764/LVIII/2010 RM w L-cu z dn. 19.10.2010 zmieniająca Uchwałę Nr 387/XXXIII/05 RM w L-cu z dn. 21.03.2005r. w sprawie przyjęcia „Strategii rozwoju miasta Lublińca na lata 2010-2020. 5. Projekt planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy Lubliniec; Wykonawcy FEWE dr inż. Sławomir Pasierb, mgr inż. Jerzy Wojtulewicz prowadzący: mgr inż. Marek Kołodziejczyk. 6. Rocznik Statystyczny powiatów województwa śląskiego 2008 r. 7. Program ochrony powietrza dla stref woj. śląskiego, w których stwierdzone zostały ponadnormatywne poziomy substancji w powietrzu 8. Korespondencja z przedsiębiorstwami zainteresowanymi tworzeniem ładu energetycznego miasta: - Dom Pomocy Społecznej, - Dom Kombatanta; - ECO OPOLE S.A.; - Lentex S.A.; - Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy dla Niesłyszących i Słabowidzących; - Wojewódzki Szpital Neuropsychiatryczny im. Dr. Emila Cyrana w Lublińcu; - Enion S.A.; - Turbo Care S.A.; - Urząd Gminy Tworóg; - Vattenfall Distribution Poland S.A.; - Wojskowa Agencja Mieszkaniowa. Strona 48