Zmiany w opisie katalogowym ksią ek

Zmiany w opisie katalogowym książek
Nadesłał Bożena Olkowska - Balcerzak
ZMIANY W OPISIE KATALOGOWYM KSIĄŻEK Temat powyższy obejmuje zmiany dotyczące opisu
bibliograficznego oraz wyboru hasła i redagowania kart pomocniczych. Dla przypomnienia: opis
bibliograficzny spotyka się w różnego rodzaju bibliografiach, a obejmuje on cechy wspólne wszystkim
egzemplarzom danego tytułu. Opis katalogowy natomiast informuje o konkretnym egzemplarzu w danym
zbiorze i oprócz opisu bibliograficznego zawiera hasło, a składa się z karty głównej i kart pomocniczych.
OPIS BIBLIOGRAFICZNY nadal tworzy się głównie w oparciu o normę PN-N-01152-1, ale trzeba
uwzględnić zmiany naniesione normą PN-N-01152-1/A1 Opis bibliograficzny Książki (Zmiana A1) - 1997.
Interpretację tych zmian przedstawiła m.in. Maria Lenartowicz w Poradniku Bibliotekarza z 1998 r1. I tak:
- Dla strefy wydania zwiększono liczbę podstawowych źródeł danych - wynika z tego, że oznaczenie
wydania musimy brać w [ ] tylko wtedy, gdy ustalamy je sami, lub gdy pochodzi np. z przedmowy.
- Dopuszcza się podanie daty druku w przypadku, gdy w książce nie ma daty wydania, dystrybucji, ani
copyright lub jest to data odmienna. Datę druku podaje się w miejscu daty wydania bez nawiasów
okrągłych.
- Strefa serii:
- zmniejszono liczbę podstawowych źródeł danych dla serii: (główna strona tytułowa lub jej substytut,
inne preliminaria, okładka, metryka książki i jej grzbiet)
- druga zmiana w strefie serii dotyczy wydawnictwa ciągłego w budowie hierarchicznej. W strefie serii
podaje się wtedy tylko dane dotyczące podserii ( ale gdy są spełnione łącznie dwa warunki: jest
numeracja w obrębie serii, a podseria ma własny tytuł). Dane dotyczące serii podaje się wtedy w strefie
uwag
- Ostatnia zmiana dotyczy stosowania znaków umownych w opisie książki wielotomowej, zarówno jej
całości, jak i pojedynczego tomu. ( Ma to miejsce w opisie na jednym poziomie i haśle dodatkowym)
- Oznaczenie tomu lub jego tytuł występujący po tytule właściwym całości poprzedza się kropką (tak jak
do tej pory):
- Lalka. T. 1 / Bolesław Prus
- Sztuka świata. T.3:
- Tytuł tomu występujący po oznaczeniu tomu poprzedza się przecinkiem (a nie
dwukropkiem)Przykłady:
- Korzenie miasta : warszawskie pożegnania. T.2, Śródmieście północne / Jerzy Kasprzycki.
- Kapitalizm i dynamika gospodarcza / Michał Kalecki (strefa tytułu)
(Dzieła / Michał
Kalecki; t.2 ) (strefa serii)
KALECKI, Michał. Dzieła. T.2 (hasło dodatkowe)
Zmiany dotyczące hasła i wynikające z tego sposoby redagowania kart katalogowych
zostały opracowane w normach: PN-N-01229:2002 Hasło opisu Bibliograficznego. Hasło osobowe. PN-N01231:2001 Hasło opisu Bibliograficznego. Hasło tytułowe. PN-N-01230:2001 Hasło opisu
Bibliograficznego. Hasło korporatywne. Wspomniane normy :
- Definiują pojęcie hasła ujednoliconego
- Wprowadzają nowe typy haseł (hasło korporatywne zawierające nazwę ciała zbiorowego lub imprezy)
oraz hasło tytułowe (zawierajęce tytuł ujednolicony lub formalny)
- Określają zasady ujednolicania haseł dla dokumentów wszystkich typów; dla których sporządza się
opisy bibliograficzne,
- Ustalają zasady doboru haseł, czyli wyboru hasła głównego oraz doboru haseł dodatkowych
umożliwiających wyszukiwanie opisów bibliograficznych. Ustanowienie i opublikowanie ww norm to
kolejny krok w dostosowywaniu polskich przepisów katalogowania do zasad międzynarodowych, a
konsekwencją wdrożenia ich są zasadnicze zmiany w budowie katalogu, w szczególności kartkowego.
Zmiany są na tyle duże, że często literatura fachowa zaleca zamknięcie dotychczasowych katalogów
kartkowych i rozpoczęcie nowych: albo dalej kartkowych albo zautomatyzowanych2. Jadwiga
Andrzejewska zaleca jednak (m.in. w Bibliotekarstwie szkolnym3), aby zmiany dotyczyły tylko nowych
nabytków; dopiero w przypadku komputeryzacji biblioteki należy zastosować nowe przepisy do całości
zbiorów. I tak najważniejsze zmiany w opisie katalogowym to:
1
W haśle osobowym należy
podawać nazwę tylko jednej osoby. Pomiędzy nazwiskiem i imieniem wprowadzono przecinek.
2
Zastąpiono odsyłacz szczegółowy kartą dodatkową
3
Zastąpiono kartę cząstkową kartą dodatkową
- opisem pracy niesamoistnej wydawniczo
4
W opisie antologii zastąpiono hasło osobowe hasłem
tytułowym
5
Wprowadzono hasło korporatywne
6
Wprowadzono odsyłacz uzupełniający
"zob. też" Jeśli zastosujemy rozwiązanie połączenia "nowego" ze "starym" to w alfabetycznym katalogu
tradycyjnym będą więc stały obok siebie takie karty katalogowe:
KARTA STARA
KARTA NOWA
karta główna
karta główna
karta dodatkowa
karta cząstkowa
Odsyłacz
całkowity
Odsyłacz ogólny
Odsyłacz szczegółowy
Odsyłacz uzupełniający
http://www.bp.ostroleka.pl/testowy - Serwis Biblioteki Pedagogicznej w Ostrołęce
Powered by Mambo
Generated: 9 March, 2017, 00:29
Karta zbiorowa
Karta przewodnia
Karta informacyjna
Karta rozdzielcza
Karty wprowadzone to:
- Karta główna - od dawnej różni się formą hasła
- Karta dodatkowa - o strukturze takiej samej, jak karta główna i hasłem, pod którym ktoś zechce
szukać dokumentu. Tworzy się ją dla:
- 2 i 3 współautora, współtwórcy, jeśli dokument może być tam poszukiwany,
- 2 i 3 ciała zbiorowego
- autora znanego, lecz nie występującego na stronie tytułowej
- innych osób, które mogą być brane pod uwagę w poszukiwaniach
- Opis pracy niesamoistnej wydawniczo - jest szczególną kartą dodatkową, składa się z trzech części (1.
Opisu pracy opracowywanej. ; 2.cytaty "//W:" Opis książki, w której praca się znajduje; 3. Stronic
zajętych przez pracę, sygnatury i nr inwentarzowego.) Tworzy się ją dla:
- współwydanych tekstów,
- wydań dzieł zbiorowych jednego autora (kolejne tomy mają swoje tytuły),
- wydawnictw wielotomowych.
- Odsyłacz całkowity (autorski i tytułowy) - poprzez skrót "zob." odsyła do hasła głównego. Tworzy się
go dla:
- dla nazwiska dwuczłonowego, rozszyfrowanego pseudonimu, kryptonimu....
- od oryginalnego brzmienia tytułu do formy ogólnie przyjętej
- Odsyłacz uzupełniający - poprzez formę "zob. też" wiąże mające coś wspólnego nazwy. Tworzony np.
dla prac tego samego autora, które mogą być pod różnymi hasłami osobowymi (dotąd pod brzmieniem
oryginalnym), W alfabetycznych katalogach tradycyjnych podstawą wyszukiwania jest hasło katalogowe,
czyli hasło osobowe, tytułowe, lub korporatywne. Nowością jest hasło korporatywne, pod którym
katalogować się będzie oficjalne wydawnictwa ciał zbiorowych o charakterze informacyjnoadministracyjnym, t.j. statuty, sprawozdania, itp. Dotychczas opisywano je pod hasłem tytułowym lub
autorskim, a sporządzano odsyłacz dla nazwy instytucji i ciał zbiorowych. Hasła tytułowe otrzymują
natomiast, m.in.: -prace zbiorowe, -wydawnictwa anonimowe, -antologie i inne zbiory utworów ( wypisy,
teksty prawne). Dla przypomnienia hasło tytułowe powinno być raczej jednowyrazowe, czyli pierwszy
wyraz tytułu. Wielowyrazowe jest w 2 przypadkach:
- gdy kilka wyrazów tworzy składniowo jedno wyrażenie (np. Organizacja Narodów Zjednoczonych)
- gdy pierwszym wyrazem tytułu jest przyimek ( np. Z problematyki) W przypadku, gdy w tytule dzieła
anonimowego mamy tylko imię i nazwisko, umieszcza się je w haśle w cudzysłowie (np. "Matejko Jan") W
przypadku, gdy pierwszym wyrazem tytułu jest liczebnik porządkowy - hasłem jest rzeczownik, do
którego ten liczebnik się odnosi (np. KONGRES - II [drugi] kongres) Hasło osobowe otrzymują m.in.: książki napisane przez 1, 2, lub 3 autorów, -niektóre wydawnictwa, gdzie tekst słowny jest tylko
objaśnieniem ilustracji, fotografii (nazwisko autora fotografii), -libretta i scenariusze do kompozycji
muzycznych (nazwisko kompozytora). Wspomniane wcześniej norma i opracowanie Marii Janowskiej
bardzo dokładnie omawiają zagadnienia doboru oraz formy haseł osobowych. Oto opracowana na ich
podstawie tabela wskazująca formę hasła na karcie głównej i kartach dodatkowych przy najczęściej
opracowywanych drukach: DOBÓR HASŁA - Wybór z PN-N-01229
Rodzaj publikacji
Hasło na
karcie głównej
Hasło na kartach dodatkowych
Praca mająca jednego autora
N,I
Praca mająca 2 lub 3 autorów
N,I pierwszego autora
N,I drugiegoN,I trzeciego autora
Praca
zbiorowa
Tytuł
N,I. Red.
Antologia
Tytuł
N,I. Oprac.
Słownik, Bibliografia
N,I
opracowującego
Adaptacja
N,I autora oryginału
N,I autora adapt. Adapt.
Wywiad
N,I
udzielającego
N,I przeprowadzającego
Album
N,I autora tekstu bądź ilustracji
N,I
współtwórcy
Prace współwydane (do 3) różnego autorstwa o wspólnym tytule
Tytuł
N,I autora
poszczególnej pracy. Tytuł poszczególnej pracy
Prace współwydane (do 3) bez wspólnego tytułu
N,I autora 1 pracy
N,I autora i tytuł 2 pracy.N,I autora i tytuł 3 pracy
Książka wielotomowa (1,2,3
autorów)[na różnych poziomach]
N,I autora pierwszego tomu
N,I autora tomu.(ew. Tytuł tomu)
Książka wielotomowa (więcej niż 3 autorów)[na różnych poziomach]
Tytuł
N,I autora tomu.(ew.
Tytuł tomu)
Jeden tom książki wielotomowej o różnym od całości autorstwie i/lub tytule[na jednym
poziomie]
N,I autora tomu
N,I. autora. Tytuł całości. Nr tomu
Suplement
N.I autora
suplementu
N.I autora. Tytuł dzieła podstawowego
Libretto
N,I autora
N,I kompozytora
Korespondencja
N.I 1 korespondującego
N.I 2 korespondującego O kolejności danej karty w
katalogu decydują kolejne wyrazy hasła, także dopowiedzenia; nie uwzględnia się natomiast określeń
rodzaju współpracy. Pozycje główne i dodatkowe szeregowane są tak samo.
Podsumowując: Podstawową zmianą w dotychczasowych pojęciach jest to, że hasło nie należy do opisu,
jest zewnętrzne, ustalane przez katalogującego, ma umożliwić jednoznaczną identyfikację osoby, dzieła
itd. Hasło może być główne lub dodatkowe: pod głównym dokument musi być wykazany, pod
dodatkowym - niezależnie od głównego - dokument należy lub można wykazać. W pierwszym przypadku
jest to hasło dodatkowe obowiązkowe, w drugim hasło dodatkowe fakultatywne. Według
http://www.bp.ostroleka.pl/testowy - Serwis Biblioteki Pedagogicznej w Ostrołęce
Powered by Mambo
Generated: 9 March, 2017, 00:29
międzynarodowych zasad w haśle zarówno głównym, jak i dodatkowym podaje się zawsze tylko jedną
nazwę.Rozróżnianie haseł głównych i dodatkowych nie ma większego znaczenia w katalogach
komputerowych, ponieważ tam jest możliwe wyszukiwanie równorzędne pozycji wg różnych elementów
opisu. Również podział pozycji na główne i dodatkowe w sensie fizycznym nie ma zastosowania, bo
sporządza się tylko jeden rekord bibliograficzny zawierający wszystkie hasła.
Literatura:
- Andrzejewska J.: Bibliotekarstwo szkolne. Teoria i praktyka. T.1, Organizacja biblioteki. Warszawa,
1996
- Grycz J. , Borkowska W.: Skrócone przepisy katalogowania alfabetycznego. Warszawa, 1975
- Hasło korporatywne PN-N-01230 : hasło opisu bibliograficznego. - Warszawa : Polski Komitet
Normalizacyjny, 2001.
- Hasło osobowe : wybór i zasady tworzenia w bibliografii narodowej i katalogach Biblioteki Narodowej /
oprac. Maria Janowska ; Biblioteka Narodowa. - Warszawa : BN, 1998
- Hasło osobowe PN-N-01229 : hasło opisu bibliograficznego. - Warszawa : Polski Komitet
Normalizacyjny, 2002.
- Hasło tytułowe PN-N-01231 : hasło opisu bibliograficznego. - Warszawa : Polski Komitet
Normalizacyjny, 2001.
- Lenartowicz M.: Zmiany w opisie bibliograficznym książek [W:] Poradnik Bibliotekarza, 1998, nr
- Sanetra K.: Wdrożenie norm dotyczących haseł opisu bibliograficznego - wpływ na budowę katalogu.
[W:] Biblioteka w Szkole, 2005, nr 1 1 Lenartowicz M.: Zmiany w opisie bibliograficznym książek [W:]
Poradnik Bibliotekarza, 1998, nr 2, s. 11-12 2 Sanetra K.: Wdrożenie norm dotyczących haseł opisu
bibliograficznego - wpływ na budowę katalogu. [W:] Biblioteka w Szkole, 2005, nr 1, s. 21 3
Andrzejewska J.: Bibliotekarstwo szkolne. Teoria i praktyka. T.1, Organizacja biblioteki. Warszawa, 1996,
s. 122
http://www.bp.ostroleka.pl/testowy - Serwis Biblioteki Pedagogicznej w Ostrołęce
Powered by Mambo
Generated: 9 March, 2017, 00:29