Media i dziennikarstwo: aksjologia–warsztat–toĝsamoĂĘ
Transkrypt
Media i dziennikarstwo: aksjologia–warsztat–toĝsamoĂĘ
Recenzje 184 t t t Jacek DÈbaïa Media i dziennikarstwo: aksjologia–warsztat–toĝsamoĂÊ Universitas, Kraków 2014, 157 s., ISBN 97883-242-2368-8 N ajnowsza ksiąĪka profesora Jacka Dąbaáy to zbiór artykuáów uporządkowanych tematycznie wokóá zagadnieĔ aksjologii i perspektyw mediów, warsztatu dziennikarskiego, metod badawczych, toĪsamoĞci dziennikarskiej. Pogrupowanie tematyczne pozwala na reßeksjĊ nad wybranymi problemami na podstawie pogáĊbionych artykuáów, które sygnalizują, analizują bądĨ proponują konkretne rozwiązania danych kwestii. Media i dziennikarstwo: aksjologia–warsztat–toĪsamoĞü porusza wiele ciekawych tematów dla dziennikarzy, badaczy mediów, studentów dziennikarstwa i nauk o komunikowaniu oraz dla kaĪdego, kto chce doskonaliü swoje kompetencje komunikacyjne. Pierwsza czĊĞü ksiąĪki koncentruje siĊ na aksjologii mediów, a tematy w niej poruszane to pozorowanie wartoĞci w mediach, problem telegenicznoĞci i perspektywy mediów audiowizualnych. Pierwszy z nich analizuje kwestiĊ wartoĞciowania treĞci, kluczową w dobie wszechobecnych mediów, wskazuje na podáoĪe i uwarunkowania problemu pozorowania treĞci, by uĞwiadomiü dziennikarzom i odbiorcom wagĊ i znaczenie przekazywanych informacji. Na konkretnych przykáadach autor obnaĪa wartoĞci pozorowane, wskazuje na ich miernoĞü i koniecznoĞü samokwestionowania twórców mediów w celu ciągáego doskonalenia przekazu treĞci. Krytyczny ogląd wartoĞci w mediach skáania równieĪ do dojrzaáej reßeksji medialnej odbiorców, zachĊcając do samodzielnoĞci myĞlenia i dystansu. Reßeksja nad problemem telegenicznoĞci, wpisanym w media audiowizualne, otwiera zupeánie nowe perspektywy badawcze. Autor proponuje wstĊpne kryteria war- toĞciowania i oceny prezenterów telewizyjnych pod wzglĊdem telegenicznoĞci oraz wskazuje, jak telegenicznoĞü, bądĨ jej brak, moĪe wpáywaü na komunikacjĊ wizualną. Na koniec autor zarysowuje perspektywy mediów audiowizualnych. RozwaĪania mają charakter futurystyczny – w Ğmiaáy sposób wskazują na moĪliwe skutki i zagroĪenia páynące z rozwoju i konwergencji mediów oraz z postĊpującego sprzĊĪenia czáowieka z maszynami i obecnoĞcią przestrzeni wirtualnej. Najbardziej praktyczne wskazówki dotyczące warsztatu dziennikarskiego znajdziemy w drugiej czĊĞci ksiąĪki, skoncentrowanej wokóá trzech tematów. Na początku autor wskazuje na rolĊ literatury w procesie ksztaácenia przyszáych dziennikarzy i samodoskonalenia dziennikarzy zawodowych. RozwaĪania na temat doboru lektur są ukierunkowane na pragmatykĊ warsztatu dziennikarskiego i proponują nowatorskie podejĞcie do wykorzystania literatury w celu podwyĪszania jakoĞci dramaturgii dzieáa medialnego. Kolejna czĊĞü reßeksji na temat warsztatu dziennikarskiego dotyczy obecnoĞci teologii w telewizji. W tej páaszczyĨnie, która dotyka zarówno wartoĞci, jak i osobistych przeĪyü duchowych, autor dostrzega wyzwanie dla dziennikarzy, jak równieĪ i szansĊ dla przemyĞlanej kreacji artystycznej, która jako jedyna mogáaby oddaü subtelnoĞü tematu. RozwaĪania na temat warsztatu koĔczy artykuá dotyczący podstawowych wyznaczników braku profesjonalizmu. Ich rzetelne wyliczenie odbywa siĊ w duchu samokwestionowania, myĞlenia krytycznego i dysertacyjnego, pozwalając na dostrzeĪenie wáasnych wad i ograniczeĔ oraz na dystans do traktowanego tematu po to, aby Recenzje 185 wykonywaü pracĊ dziennikarza uczciwie i przy zachowaniu najwyĪszych standardów. Warto wspomnieü, Īe te wyznaczniki dotyczą profesjonalizmu równieĪ w innych zawodach. Z czego wynikają nieporozumienia metodologiczne w medioznawstwie? Czy istnieją metody wáaĞciwe medioznawstwu, i czy są na tyle wystarczające, aby ująü tak rozlegáy przedmiot badaĔ? Trzecia czĊĞü ksiąĪki odpowiada na te kluczowe pytania dotyczące metod badawczych, próbując naĞwietliü i rozwikáaü spór pomiĊdzy badaniami humanistycznymi i spoáecznymi. Autor uzasadnia i wyjaĞnia obecnoĞü fenomenologii w badaniach nad mediami i wykazuje, Īe niektóre problemy, jak np. poruszona wczeĞniej kwestia telegenicznoĞci, wymagają metod bardziej záoĪonych niĪ standardowe ujĊcia jakoĞciowe i iloĞciowe. W dalszych rozwaĪaniach metodologicznych autor pokazuje, jak strukturalizm moĪe wiązaü siĊ ze wspóáczesnymi serwisami informacyjnymi w internecie, i jakie nowe pola badawcze mogą wynikaü z tego zestawienia. Ostatnia czĊĞü ksiąĪki traktuje o toĪsamoĞci dziennikarskiej uzaleĪnionej od wspóáczesnych mediów, jak równieĪ od ich odbiorców. Autor zajmuje siĊ takimi kwestiami, jak ezopowa toĪsamoĞü dziennikarstwa, ĞciĞle poáączona z dąĪeniem odbiorcy do myĞlenia zdroworozsądkowego. W dalszej czĊĞci wymienia nastĊpujące toĪsamoĞci: osobowoĞciowa, redakcyjno-Þlmowa, akomodująco-cyfrowa i trendów warsztatowych. Reßeksja na t t temat toĪsamoĞci dziennikarskiej pozwala na spojrzenie z dystansem na cechy dziennikarzy i ich uwarunkowania oraz konsekwencje, co przyczynia siĊ do namysáu nad istotą tego zawodu i Ğwiadomego obrania wartoĞci na tej ĞcieĪce zawodowej. Publikacja Dąbaáy porusza wiele istotnych tematów, proponując rozwiązania praktyczne, ale bez podrĊcznikowego uproszczenia. Autor zachĊca do dojrzaáego myĞlenia medialnego oraz do Ğwiadomego wyboru reprezentowanych wartoĞci w przekazie medialnym (celowym bądĨ wynikającym z uwarunkowaĔ dziennikarza). Zastanawiając siĊ nad przywoáanymi tematami, autor wykazuje siĊ dbaáoĞcią o wysokie standardy ksztaácenia przyszáych dziennikarzy oraz zachĊca do ciągáego rozwoju zawodowego tych, którzy swą pracą juĪ wpáywają na ksztaát mediów. KsiąĪka zdobyáa uznanie wĞród dziennikarzy, o czym Ğwiadczą recenzje Piotra KraĞki i Jarosáawa Gugaáy. PogáĊbiona reßeksja nad przekazem medialnym zachĊca równieĪ odbiorców do Ğwiadomego wyboru wartoĞci w mediach. Medioznawcy natomiast, oprócz wielu trafnych spostrzeĪeĔ, znajdą w Mediach i dziennikarstwie nowe pola badawcze i nowatorskie ujĊcie tematów, które zostaáy osadzone na solidnej podstawie metodologicznej, co juĪ zauwaĪyli dwaj nestorzy polskiego medioznawstwa – prof. Janusz W. Adamowski i prof. Tomasz Goban-Klas. Maria PiwiĔska t