DZIA¸ALNOĀå NAUKOWA I DYDAKTYCZNA LEĀNEGO

Biuletyn Ogrodów Botanicznych, 15: 65–70, 2006
DZIA¸ALNOÂå NAUKOWA I DYDAKTYCZNA LEÂNEGO
ARBORETUM WARMII I MAZUR W KUDYPACH K. OLSZTYNA
Scientific and Educational Activities of the Warmia and Mazury
Arboretum in Kudypy near Olsztyn
Krystyna KUSZEWSKA1, Witold SZUMARSKI2
1
Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody, Uniwersytet Warmiƒsko-Mazurski w Olsztynie,
Pl. ¸ódzki 1, 10-575 Olsztyn
2
NadleÊnictwo Kudypy, Regionalna Dyrekcja Lasów Paƒstwowych w Olsztynie,
10-001 Olsztyn, skr. poczt. 37
i Mazur. Arboretum zorganizowa∏o NadleÊnictwo Kudypy w 1997 roku przy pomocy Arboretum w Rogowie i Katedry Botaniki i Ochrony Przyrody UWM w Olsztynie. Znajduje si´
w nim obecnie 920 taksonów roÊlin. Oprócz
funkcji kolekcjonerskich celem dzia∏aƒ Arboretum jest edukacja ekologiczna, nauczanie
postrzegania zale˝noÊci i powiàzaƒ mi´dzy organizmami a Êrodowiskiem, w którym ˝yjà.
Teren Arboretum (o powierzchni ponad 15 ha)
STRESZCZENIE
Dzia∏alnoÊç edukacyjnà prowadzi NadleÊnictwo Kudypy, które rozbudowa∏o bogate
zaplecze w postaci sali çwiczeƒ, sali wyk∏adowo-konferencyjnej, izby edukacji przyrodniczej, biblioteki, zielonych klas, amfiteatru do
zaj´ç w terenie, galerii do wystawiania konkursowych prac, Êcie˝ek dydaktyczno-przyrodniczych i LeÊnego Arboretum Warmii
Ryc. 1. Lokalizacja NadleÊnictwa Kudypy w RDLP w Olsztynie.
Fig. 1. Location of the Forest Division Kudypy within the structures of the Regional Management of the State
Forest Enterprise in Olsztyn.
65
Krystyna Kuszewska, Witold Szumarski
sy Paƒstwowe wykorzystujà blisko 2000 ró˝norodnych obiektów oraz ponad 600 Êcie˝ek dydaktycznych (Chrzanowski 2005).
Jednym z nadleÊnictw prowadzàcym obszernà dzia∏alnoÊç edukacyjnà jest NadleÊnictwo Kudypy, którego lasy otaczajà Olsztyn
(Ryc. 1), wyjàtkowo atrakcyjne ze wzgl´du na
walory przyrodnicze, krajobrazowe i kulturowe. Ju˝ przed wojnà kudypscy leÊnicy utrzymywali kontakty ze szko∏ami, organizowali akcje
sadzenia lasu, zabawy i konkursy wiedzy o lesie. Podobnie by∏o w latach powojennych –
w nie∏atwych czasach leÊnicy znajdowali czas
na rozmowy o lesie z dzieçmi i doros∏ymi.
Efektem rozlicznych dzia∏aƒ zwiàzanych z edukacjà leÊnà by∏a decyzja o urzàdzaniu Êcie˝ek
przyrodniczo-leÊnych i modernizacja obiektów
gospodarczych na sal´ wystawowo-konferencyjnà i izb´ edukacji przyrodniczej.
Obszerny program zaj´ç, zaanga˝owanie,
fachowoÊç i talenty dydaktyczne leÊników zaowocowa∏y ogromnà popularnoÊcià „leÊnych”
lekcji i du˝à iloÊcià uczestników. Ta wzorowo
pokryty jest drzewostanem sosnowym w wieku 90–170 lat, z udzia∏em d´bu szypu∏kowego
i Êwierka, lipy drobnolistnej, grabu i klonu
zwyczajnego. Ze wzgl´du na brak w tej cz´Êci
kraju ogrodu botanicznego oraz niezbyt zró˝nicowanà gatunkowo dendroflor´ bogate
w gatunki Arboretum umo˝liwia poznanie
i obserwacje niespotykanych powszechnie
drzew, krzewów i roÊlin zielnych mieszkaƒcom Olsztyna i ca∏ego regionu Warmii i Mazur. W ró˝nych formach edukacji leÊnej organizowanej przez kudypski oÊrodek uczestniczy∏o w ostatnich latach do 10 000 osób rocznie. Badania przeprowadzone na terenie Arboretum zaowocowa∏y 15 pracami magisterskimi, in˝ynierskimi i licencjackimi.
Edukacja spo∏eczeƒstwa jest jednym z podstawowych zadaƒ realizowanych przez Lasy
Paƒstwowe i ma na celu upowszechnianie wiedzy nie tylko o Êrodowisku leÊnym, ale tak˝e
uÊwiadamianie o koniecznoÊci racjonalnego
i odpowiedzialnego korzystania z zasobów
przyrody. W edukacji leÊnej spo∏eczeƒstwa La-
Ryc. 2. Ogrody botaniczne istniejàce aktualnie w Polsce. LeÊne Arboreta znajdujà si´ w: Glinnej (17), Sycowie
(21), Wirtach (22), Kudypach (23) i Kopnej Górze (25) (¸ukasiewicz, Puchalski 2002).
Fig. 2. Botanical gardens in Poland. Arboreta can be found in Glinna (17), Sycowo (21), Wirty (22), Kudypy
(23) and Kopna Góra (25) (¸ukasiewicz, Puchalski 2002).
66
Dzia∏alnoÊç naukowa i dydaktyczna LeÊnego Arboretum Warmii i Mazur w Kudypach k. Olsztyna
by mo˝liwoÊç poznawania odmiennoÊci roÊlin
z innych stref klimatycznych.
Mieszkaƒcy pó∏nocno-wschodniego regionu Polski sà poszkodowani podwójnie. Po
pierwsze – surowy klimat ogranicza wyst´powanie wielu gatunków obecnych ju˝ w centralnej i po∏udniowej Polsce. Po drugie – nawet
w ogrodzie botanicznym nie mogà ich zobaczyç, bo takiego ogrodu nie ma. W ch∏odnym
klimacie Pojezierza Mazurskiego liczba dni
z szatà Ênie˝nà wynosi 100–110, liczba dni
ch∏odnych – 140, mroênych 60–65 i bardzo
mroênych – 6, co stanowi oko∏o 60% dni w roku. Meteorologiczny okres wegetacji trwa
180–190 dni i jest ch∏odny (13–14°C). Okres
bezprzymrozkowy wynosi oko∏o 160 dni. Zima
trwa 110–130 dni (w Warszawie – 46), lato 60
do 80 dni (w Warszawie – 109). Âredni opad
atmosferyczny wynosi 597 mm. W tym rejonie
znajdujà si´ granice naturalnych zasi´gów
drzew: buka, Êwierka, d´bu bezszypu∏kowego,
klonu jaworu (Ryc. 3) (Jutrzenka-Trzebiatowski, Fenyk 2001).
realizowana dzia∏alnoÊç dydaktyczna nadleÊnictwa rozwin´∏a si´ na poczàtku lat dziewi´çdziesiàtych w projekt zorganizowania leÊnego ogrodu botanicznego. W 1997 roku rozpocz´to organizowanie „LeÊnego Arboretum
Warmii i Mazur” przy pomocy Arboretum
w Rogowie i Katedry Botaniki i Ochrony
Przyrody Uniwersytetu Warmiƒsko-Mazurskiego w Olsztynie. Wg Tumi∏owicza (1994)
pod poj´ciem „arboreta leÊne” znajdujà si´
ogrody drzew i krzewów, które sà zwiàzane
w ró˝ny sposób z leÊnictwem: ze wzgl´du na
miejsce ich powstania, status, w∏asnoÊç, bàdê
zwiàzek z doÊwiadczeniem leÊnym. Arboretum w Kudypach powsta∏o w wydzielonej cz´Êci lasu i spe∏nia wszystkie wymienione warunki.
W ca∏ym regionie Polski pó∏nocno-wschodniej nie ma ogrodu botanicznego (Ryc. 2).
Mo˝na powiedzieç, ˝e w∏aÊnie ze wzgl´du na
niesprzyjajàce warunki klimatyczne, tj. krótszy
okres wegetacyjny, ni˝sze temperatury i mroêne zimy, w∏aÊnie ogród botaniczny zapewnia∏-
Ryc. 3. Granice naturalnych zasi´gów drzew na tle Dzia∏u Pó∏nocnego w Polsce pó∏nocno-wschodniej (Jutrzenka-Trzebiatowski, A. Fenyk A.M. 2001).
Fig. 3. Boundaries of natural tree Ganges In relation to the Northern Divide In North-eastern Poland (Jutrzenka-Trzebiatowski, A. Fenyk A.M. 2001).
67
Krystyna Kuszewska, Witold Szumarski
gatunki i zbiorowiska, t∏umaczy niektóre procesy ekologiczne – jak np. powstajà torfowiska,
jakich warunków wymagajà roÊliny kalcyfilne,
jakie roÊliny introdukowano i dlaczego. Bardzo
starannie przygotowano „Przewodnik do zaj´ç
na trasie Êcie˝ki dydaktyczno-przyrodniczej”
(Szarzyƒska A., Szumarski W. 2004). Znajduje
si´ tam obszerny opis i historia NadleÊnictwa
Kudypy, charakterystyka lasów, opis osobliwoÊci przyrodniczych, form ochrony przyrody,
a przede wszystkim obszernie opracowane çwiczenia, dzi´ki którym uczniowie poznajà jak
czytaç mapy, jak prowadziç terenowy dziennik,
jak rozpoznawaç roÊliny i wykonaç zielnik,
tworzyç ∏aƒcuchy pokarmowe organizmów, dokonaç podstawowych pomiarów w∏aÊciwoÊci
wody w stawie, wykonaç szkic budowy warstwowej i sk∏adu florystycznego badanego
zbiorowiska. Przewodnik do Êcie˝ki przyrodniczej „Z Olsztyna do Kudyp” (Ho∏dyƒski, Pisarek, Szumarski 1998) omawia tras´ z okolic
miasteczka akademickiego Kortowo do Arboretum w Kudypach. W przewodniku wyczerpujàco opisano wszystkie aspekty przyrodnicze,
siedliskowe i ekologiczne zwiàzane z tym fragmentem kompleksu leÊnego, przez który prowadzi Êcie˝ka, omówiono wszystkie interesujàce roÊliny, które mo˝na zaobserwowaç i wa˝ne
przyrodniczo zjawiska, np. renaturalizacj´ torfowiska. Dzia∏alnoÊç dydaktyczna i naukowa
Arboretum jest w∏aÊciwie unikatowa w skali
kraju, poniewa˝ ∏àczy wieloletnie doÊwiadczenie dydaktyczne leÊników z potrzebami badawczymi studentów i pracowników UWM. Trudno jest oddzieliç dzia∏ania dydaktyczne i kolekcjonerskie leÊnictwa od dzia∏aƒ dydaktycznych
i naukowych pracowników UWM, poniewa˝
„zielone” lekcje, çwiczenia terenowe i badania
naukowe przenikajà si´ tworzàc o wiele pojemniejszà w treÊç ca∏oÊç ni˝ gdyby funkcjonowa∏y
osobno.
Z obliczeƒ wykonanych w oparciu o dane zawarte w sprawozdaniach z dzia∏alnoÊci dydaktycznej w ró˝nych formach edukacji leÊnej organizowanej przez NadleÊnictwo Kudypy
uczestniczy∏o w ostatnich latach nawet do
10 000 osób w ciàgu roku. Arboretum w∏àczone
w ten proces dydaktyczny i poznawczy zwi´ksza liczb´ zwiedzajàcych, a jednoczeÊnie dzi´ki
wieloletniemu doÊwiadczeniu pracowników
nadleÊnictwa jest znacznie efektywniej wykorzystywane jako obiekt dydaktyczno-naukowy.
OÊrodek Edukacji LeÊnej, którego cz´Êcià
jest Arboretum dysponuje: salà dydaktycznokonferencyjnà na 80 osób wyposa˝onà w sprz´t
audiowizualny, izbà edukacji przyrodniczej na
40 osób z przeznaczeniem do prowadzenia çwiczeƒ, salà wyk∏adowà, bibliotekà oraz trzema
zielonymi izbami lekcyjnymi, ma∏ym amfiteatrem, galerià i czterema Êcie˝kami przyrodniczymi. W ró˝nych formach edukacji leÊnej organizowanej przez NadleÊnictwo Kudypy
uczestniczy∏o w ostatnich latach nawet do
10 000 osób w ciàgu roku. Wymienione obiekty
tworzà bodaj˝e najbogatsze zaplecze edukacyjne na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Paƒstwowych w Olsztynie. Z dzia∏aƒ tego pr´˝nego oÊrodka edukacji leÊnej i botanicznej korzystajà uczniowie szkó∏ wszystkich poziomów,
studenci Uniwersytetu Warmiƒsko-Mazurskiego, studenci Uniwersytetu III Wieku, mieszkaƒcy Olsztyna i okolic, liczni turyÊci. Przekazywana wiedza obejmuje szeroki zakres dzia∏ów biologii i leÊnictwa i dotyczy m.in.: ochrony lasu, hodowli i ekologii lasu, ochrony przyrody, ∏owiectwa, zbiorowisk leÊnych, ∏àkowych
i torfowisk, ekologii populacji, rozpoznawania
gatunków roÊlin, ptaków, owadów i innych
zwierzàt, obserwacji i umiej´tnoÊci formu∏owania wniosków, poznawania gatunków chronionych i zagro˝onych, poznawania gatunków
charakterystycznych dla Warmii i Mazur, rozpoznawania rodzimych gatunków drzew i krzewów. Dzia∏ania edukacyjne realizowane sà
w uzupe∏niajàcych si´ etapach: wyk∏ad lub lekcja (sala çwiczeƒ, zielona klasa); poznawanie
gatunków i zbiorowisk w Arboretum; samodzielne obserwacje na Êcie˝kach przyrodniczoedukacyjnych; utrwalanie i uzupe∏nianie wiadomoÊci wspomagane folderami, ksià˝kami,
filmami, prezentacjami (biblioteka, sala wyk∏adowa); promowanie zaanga˝owania uczestników licznymi konkursami. Uczestnicy korzystajà m.in. z przewodnika po Arboretum „Spacer po LeÊnym Arboretum Warmii i Mazur”
(Ho∏dyƒski i in. 2001). Opracowanie to zawiera szereg informacji u∏atwiajàcych poznawanie
poszczególnych dzia∏ów, a szczególnie charakterystyk´ rodzimych zbiorowisk leÊnych –
zwiedzajàcy z zainteresowaniem przyglàdajà
si´ roÊlinom runa i ch´tnie dowiadujà si´ jak
nazywajà si´ roÊliny, które spotykajà na spacerach do lasu. Przewodnik klarownie oprowadza
po terenie wskazujàc i opisujàc poszczególne
68
Dzia∏alnoÊç naukowa i dydaktyczna LeÊnego Arboretum Warmii i Mazur w Kudypach k. Olsztyna
znaczenie gospodarcze w lasach produkcyjnych: Pseudotsuga menziesii, Picea omorica,
Acer rubrum, Chamaecyparis lawsoniana,
Thuja plicata, Abies alba, Taxus baccata,
Sorbus torminalis, Pinus nigra, P. leucodermis, P. peuce, P. rigida (Tumi∏owicz i in.
2002).
Arboretum zajmuje powierzchni´ 15,69 ha
(w uprawie 7,54 ha) i znajduje si´ tylko kilka
kilometrów od centrum Olsztyna. Ze wzgl´du
na brak w tej cz´Êci kraju tego typu obiektów
oraz niezbyt zró˝nicowanà gatunkowo dendroflor´ miasta Olsztyna (Stypiƒski 1995) bogate
w gatunki Arboretum umo˝liwia poznanie i obserwacje niespotykanych powszechnie drzew,
krzewów i roÊlin zielnych mieszkaƒcom Olsztyna i ca∏ego regionu Warmii i Mazur. Sà to
m.in. ˝ywotniki olbrzymie, klony cukrowe, magnolie, mi∏orz´by, metasekwoje, aralie, surmie,
grujeczniki. Oprócz kolekcji roÊlin obcych niezwykle ciekawym i ch´tnie zwiedzanym jest
dzia∏ Flory Polskiej i fragmenty naturalnego lasu gràdowego. Szczególnie bogaty jest dzia∏
Flory Polskiej grupujàcy rodzime gatunki.
Dzia∏ prezentujàcy zmiennoÊç wewnàtrzgatunkowà, reprezentowany jest przez liczne odmiany botaniczne i formy uprawne, np. Fagus sylvatica, Crataegus, Alnus nigra, A. incana,
Corylus avellana, Ulmus, Fraxinus, Taxus, Pinus, Picea, Juniperus. W kolekcji znajduje si´
ok. 300 taksonów i jest jednà z liczniejszych
w Polsce. Zgromadzono ponad 400 gatunków
roÊlin charakterystycznych dla Warmii i Mazur,
w tym ponad 100 gatunków chronionych i zagro˝onych.
Starannie poprowadzone, zagospodarowane
Êcie˝ki umo˝liwiajà poznanie nazw i charakterystyki rodzimych gatunków dzi´ki czytelnym
tabliczkom z opisami. Równie ch´tnie zwiedzana jest zabagniona cz´Êç ze stawem, przez którà poprowadzono k∏adk´ umo˝liwiajàcà obserwacj´ z bliska gatunków torfowisk, roÊlin wodnych i nadwodnych i poznawanie dzi´ki opisom ich nazw i charakterystyki. Na specjalnie
utworzonych ze ska∏ wapiennych stanowiskach
mo˝na obserwowaç roÊliny kalcyfilne, a w pobli˝u na innym stanowisku acydofilne gatunki
borów sosnowych. Kolekcje w Arboretum
stwarzajà równie˝ mo˝liwoÊç poznania niemal
wszystkich rodzimych krzewów, a szczególnie
ciekawa jest kolekcja rodzimych gatunków ró˝
(Ho∏dyƒski i in. 2001).
W swojej dzia∏alnoÊci Arboretum wspó∏pracuje m.in. z 15 szko∏ami, 2 domami kultury, 8
organizacjami pozarzàdowymi i w ciàgu roku
organizuje ponad 40 wspólnych imprez dydaktycznych.
Oprócz oczywistych funkcji kolekcjonowania gatunków celem dzia∏aƒ Arboretum jest
edukacja ekologiczna, nauczanie postrzegania
zale˝noÊci i powiàzaƒ pomi´dzy organizmami
a Êrodowiskiem, w którym ˝yjà. Dzia∏ania te
wynikajà z przeÊwiadczenia, ˝e w∏aÊciwa i skuteczna ochrona tych zasobów przyrody, które
jeszcze nam pozosta∏y, uzale˝niona jest od poziomu wiedzy spo∏eczeƒstwa i ÊwiadomoÊci
ukszta∏towanej w kierunku dà˝enia do zrównowa˝onego u˝ytkowania zasobów Êrodowiska.
Teren obiektu oraz otaczajàce go zbiorowiska
leÊne umo˝liwiajà wprowadzanie aktywnych
form poznawania zagadnieƒ wymagajàcych
wi´kszego zaanga˝owania, doskonalenia form
obserwacji i opisu.
Teren Arboretum jest pokryty drzewostanem sosnowym w wieku 90–170 lat, z udzia∏em
d´bu szypu∏kowego i Êwierka, którego pojedyncze okazy osiàgajà wiek powy˝ej 200 lat,
oraz domieszkà lipy drobnolistnej, grabu i klonu zwyczajnego. Jest to las mieszany Êwie˝y
w typie gràdu subkontynentalnego. RoÊlinnoÊç
naturalna terenu, obejmujàca roÊliny naczyniowe liczy oko∏o 200 gatunków.
Arboretum w Kudypach z za∏o˝enia zachowuje charakter kulturowego parku leÊnego
z trzema zasadniczymi dzia∏ami – kolekcje
dendrologiczne, naturalny fragment lasu gràdowego oraz flora Polski ni˝owej. Drzewostan porastajàcy teren Arboretum podlega
systematycznej przebudowie w miar´ wprowadzania kolejnych gatunków, g∏ównie odmian geograficznych (sp., ssp., var.). W ramach realizowania koncepcji programowej
wprowadzono ok. 1000 gatunków i odmian
drzew i krzewów ze szczegó∏owà dokumentacjà (Ho∏dyƒski i in. 1999). W obr´bie arboretum wykonywanych jest przez Katedr´ Botaniki i Ochrony Przyrody szereg prac szczegó∏owo inwentaryzujàcych flor´ naczyniowà,
brioflor´ i lichenoflor´, w planie sà prace
z zakresu introdukcji wybranych roÊlin oraz
obserwacje wzrostu i rozwoju wprowadzanych gatunków. Prowadzone sà prace nad hodowlà gatunków spoza naturalnego zasi´gu
wyst´powania lub obcych mogàcych mieç
69
Krystyna Kuszewska, Witold Szumarski
retum offers the inhabitants of Olsztyn and the
entire Warmia and Mazury region the opportunity to investigate and admire unique trees,
shrubs and herbaceous plants. Each year almost 10 000 people participate in various
forms of forest education at this center. The results of studies conducted at the Arboretum
provided a basis for writing fifteen master’s and bachelor’s theses.
Arboretum jest miejscem badaƒ i obserwacji
botanicznych, zoologicznych, ekologicznych
zwiàzanych z ró˝nymi problemami badawczymi, m.in. strukturà drzewostanu fazy semilnej
Êwierka pospolitego (Picea abies (L.) Karst.),
ekologicznà rolà wyst´powania roÊlin naczyniowych w LeÊnym Arboretum, wp∏ywem zagospodarowania turystycznego na ekosystemy
leÊne, ochronà przyrody i inne. Badania przeprowadzone na terenie Arboretum zaowocowa∏y 15 pracami magisterskimi, in˝ynierskimi i licencjackimi. Wyniki badaƒ wykorzystywane sà
w trakcie wyk∏adów i prelekcji, zaj´ç terenowych, przy redagowaniu broszur i przewodników po Êcie˝kach dydaktycznych.
Arboretum jest obecnie oÊrodkiem edukacji
m∏odzie˝y szkolnej, studentów wy˝szych
uczelni, mieszkaƒców regionu oraz licznych
turystów w zakresie rodzimej i obcej flory
i z powodzeniem realizuje cele dydaktyczne
z zakresu taksonomii roÊlin, ró˝norodnoÊci
biologicznej, poznawania rzadkich i chronionych gatunków.
LITERATURA
Chrzanowski T. 2005. Raport z dzia∏alnoÊci edukacyjnej Lasów Paƒstwowych w 2004 roku.
Warszawa.
Ho∏dyƒski Cz., Pisarek W., Szumarski W. 1998.
Z Olsztyna do Kudyp, Êcie˝ka przyrodnicza.
Wyd. ART., Olsztyn.
Ho∏dyƒski Cz., Pisarek W., Kuszewska K. 1999.
Koncepcja programowa arboretum – ogrodu
botanicznego „Kudypy”, UWM, Olsztyn, msc.
Ho∏dyƒski Cz., Tumi∏owicz J., Szumarski W.
2001. Spacer po LeÊnym Arboretum w Kudypach. Wyd. NadleÊnictwo Kudypy, Olsztyn.
Jutrzenka-Trzebiatowski A., Fenyk A.M. 2001.
Wp∏yw klimatycznych czynników borealnych
na kszta∏towanie si´ zbiorowisk leÊnych Polski
pó∏nocno-wschodniej. W: Szata roÊlinna Pojezierzy Wschodnioba∏tyckich i krain sàsiednich
oraz problemy jej ochrony. Acta Bot. Warmiae
et Masuriae, vol. 1: 23-49.
¸ukasiewicz A., Puchalski J. 2002. Ogrody botaniczne w Polsce. ARW Arkadiusz Grzegorczyk
i Fundacja „Homeo et Planta”, Warszawa, 362 ss.
Szarzyƒska A., Szumarski W. Na Kudypskiej
Polanie. Przewodnik do zaj´ç na trasie Êcie˝ki
dydaktyczno-przyrodniczej. Wyd. Olsztyƒskie
Centrum Edukacji Ekologicznej i RDLP
w Olsztynie, ss. 60.
Tumi∏owicz J. 1994. Uwagi do artyku∏u dr. in˝.
Cezarego Pacyniaka pt. LeÊne Arboreta w Polsce i ich znaczenie dla leÊnictwa. Las Polski,
12: 14-16.
Tumi∏owicz J., Ho∏dyƒski Cz., Szumarski W.
2002. LeÊne Arboretum Warmii i Mazur w Kudypach k. Olsztyna. W: ¸ukasiewicz A., Puchalski J. Ogrody botaniczne w Polsce. Wyd.
ARW A. Grzegorczyk i Fundacja „Homeo et
Planta”, 287-296.
Stypiƒski P. 1995. Dendroflora Olsztyna i jej Êrodowisko ekologiczne. Rocznik Dendrologiczny, vol. 43: 79-92.
SUMMARY
Forest Inspectorate Kudypy, which possesses a classroom, a meeting and lecture hall,
a hall designed and equipped for the purposes
of environmental education and green schools,
a library, an amphitheater for outdoor activities, an art gallery where competition works are
displayed, educational paths, and the Warmia
and Mazury Arboretum. The Arboretum was
established by the Forest Inspectorate Kudypy
in 1997, with the help and support of the Arboretum in Rogowo and the Department of Botany and Nature Protection, University of Warmia and Mazury in Olsztyn. Currently there are
920 plant taxa at the Arboretum. Apart from
providing a rich collection of trees, shrub and
herbaceous plants, the Arboretum performs
educational functions. The visitors can explore
relationships between living organisms and the
natural environment. The Arboretum covers
a total area of over 15 ha. The tree stands are
composed mostly of 90- to 170-year old pines,
but English oaks, spruces, small-leaved limes,
hornbeams and Norway maples can be also found there. Due to the lack of botanical gardens
in this part of Poland, as well as rather poor
species composition of dendroflora, the Arbo70