EDD 2014 - wykłady w Szczecinie

W środę 24 września zakończył się cykl wykładów organizowanych przez Archiwum Państwowe w
Szczecinie, Książnicę Pomorską w Szczecinie i Muzeum Narodowe w Szczecinie w ramach
Europejskich Dni Dziedzictwa 2014. Wykłady były poświęcone dziedzictwu kulturowemu Pomorza
Zachodniego.
Pierwszy poświęcony
upowszechnianiu książki i czytelnictwa
w naszym regionie w pierwszych
latach po zakończeniu II wojny
światowej wygłosiła, jak zwykle ze
swadą i znajomością tematu, dr Janina
Kosman z Archiwum Państwowego w
Szczecinie. Dzięki wykładowi można
było dowiedzieć się jak ważną rolę w
procesach integracyjnych i
polonizacyjnych na ziemiach
zachodnich odgrywała kultura.
Poznaliśmy dzieje pierwszych bibliotek
i księgarń, prywatnych wypożyczalni
książek, a także wydawnictw, m.in.
Spółdzielni Wydawniczej „Polskie
Pismo i Książka”.
Dr Kosman przekonywała, że także
prasa miała do odegrania ważną rolę
jako niejednokrotnie jedyne polskie
słowo drukowane dostępne w wielu
miejscowościach. Z żalem stwierdziła też, że choć polska książka pewnością oddziaływała na wiele
środowisk, to jednak wiele z nich pozostało obojętnych na słowo drukowane, o czym mówią
świadkowie tych
pionierskich czasów.
Barwnej opowieści
towarzyszyła
prezentacja
oryginalnych publikacji
z lat 40. XX wieku
wydawanych w
Szczecinie i na terenie
Pomorza Zachodniego.
Już dzień później w gościnnych murach szczecińskiego archiwum można było posłuchać dra hab.
Pawła Guta, który zaprezentował obszernie historię szczecińskiego i pomorskiego żeglarstwa
turystycznego i sportowego w XIX i
1. połowie XX wieku.
Obecni na wykładzie mogli dowiedzieć się,
że pierwszy klub żeglarski w Szczecinie
powstał w 1877 roku, a już na przełomie
XIX i XX wieku pomorskie kluby
organizowały znane regaty „Tydzień
Pomorski” (Pommersche Woche).
Mogli też dowiedzieć się, że przez wiele lat
działał w Szczecinie klub żeglarzy lodowych,
czyli wielbicieli bojerów.
Tych, którzy żałują, że nie dotarli na ten
wykład, możemy poinformować, że
informacje zgromadzone przez dra Guta
będzie można odnaleźć w planowanej
publikacji poświęconej żeglarstwu na
Pomorzu, w której znajdzie się także tekst
będący podstawą wykładu wygłoszonego w ramach obchodów tegorocznej edycji EDD, odbywającej
się pod hasłem „Dziedzictwo – źródło tożsamości”.
Równie interesująco wypadł wykład pani Alicji Kościelnej, która z pasją i ogromnym zaangażowaniem
przekonywała słuchaczy, że praktycznie nieznane nam pomorskie kronikarstwo z XVI i XVII wieku ze
wszech miar
zasługuje na naszą
uwagę i szacunek.
Zaprezentowała
sylwetki twórców
pierwszych
pomorskich kronik
i ich dzieła. Można
było dowiedzieć
się kim byli
Thomas Kantzow,
Paul Friedeborn
czy Johannes
Micraelius.
Opowiadziała też
słuchaczom o
wielu kronikach,
które ciągle czekają w rękopisach na opracowanie i wydanie, a które są kopalnią wiedzy o księstwie
pomorskim i jego mieszkańcach. Możemy tylko przyłączyć się do apelu do badaczy, by włączyli
pomorskie kronikarstwo do tematów swoich badań i byśmy mogli poznać nieznane wciąż karty
historii naszego regionu ukryte na półkach magazynów Archiwum Państwowego w Szczecinie.
Zainteresowanych statkami, żeglugą i szczecińskim portem ucieszyła inicjatywa pani Igi
Bańkowskiej, która postanowiła zaprezentować nam przechowywane w zbiorach Archiwum zdjęcia
statków, m.in. autorstwa
słynnego szczecińskiego
fotografa okresu
międzywojennego - Maxa
Dreblowa, którego ambicją
było uwiecznienie na kliszy
fotograficznej każdej jednostki
zawijającej do portu
szczecińskiego. Można było
także podziwiać zdjęcia portu i
zwodowanych w szczecińskich
stoczniach statków wykonane
przez mistrza powojennej
fotografii Anatola Weczera,
którego kilkutysięczna
kolekcja zdjęć wciąż czeka na
dokładne opracowanie.
To spotkanie zamknęło serię wykładów w Archiwum Państwowym w Szczecinie, a zainteresowani
historią Szczecina i Pomorza przenieśli się do Książnicy Pomorskiej w Szczecinie.
Tu czekała na nich uczta
barw i kształtów, gdyż na
spotkaniu z panią Izabelą
Strzelecką z Czytelni
Pomorzoznawczej można
było poznać nie tylko
przemiany w modzie
przełomu XIX i XX wieku,
ale także ówczesne zasady
obowiązujące w kontaktach
towarzyskich, a nawet
dowiedzieć się jak należy na
piśmie zwracać się o rękę
wybranki do jej ojca.
Wykładowi i prezentacji towarzyszyła efektowna oprawa plastyczna przygotowana przez panią Hannę
Dąbrowską.
Wykład pani Strzeleckiej wywołał wśród słuchaczy ożywioną dyskusję na temat pojęcia „stosowności”
i przemian w obyczajach związanych także z modą.
Podobnie ożywiona dyskusja trwała po wykładzie pana Przemysława Manny z Muzeum Narodowego
w Szczecinie, kierującego Działem Konserwacji MNS. Spotkanie z nim było poświęcone fałszerstwom
dzieł sztuki i sposobom ich wykrywania. Ale słuchacze mogli także poznać historię, najsłynniejszego
chyba fałszerza naszych czasów, Hana van Meegerena, który zdołał oszukać wielu specjalistów i
sprzedać swoje podróbki prac Vermeera i innych malarzy niderlandzkich do najlepszych muzeów i
galerii. Zaprezentowane zostały także przykłady podrabiania prac polskich artystów, niektórym
można było przyjrzeć się nawet z bliska i porównać z pracami oryginalnymi.
Nasz cykl wykładów zamykało spotkanie z panią Sylwią Wesołowską z Książnicy Pomorskiej w
Szczecinie.
Zaprezentowany przez
nią temat szkolnictwa na
w okresie istnienia
niezależnego księstwa
pomorskiego wzbudził
żywe zainteresowanie
słuchaczy. Każdy z nas ma
przecież dobre i złe
wspomnienia z okresu
edukacji, więc opowieść o
metodach nauczania w
okresie średniowiecza i
epoce nowożytnej była
przyjmowana bardzo
ciepło. Prowadzony żywo i interesująco wykład kradł obecnym czas niezauważalnie, ale
nieubłaganie. Wszyscy żałowali, że skończył się zbyt szybko.