Przyjęcie pracownika do pracy

TM
SPIS TREŒCI
Strona
Numer
9
Wprowadzenie
11
Wykaz skrótów
15
Rozdzia³ I. Przyjêcie pracownika do pracy
16
21
23
1. Katalog danych osobowych – uregulowania prawne .....................................
2. Wstêpne badania lekarskie ...............................................................................
3. Przyjêcie pracownika do pracy – sposób postêpowania ...............................
Rozdzia³ II. Strony stosunku pracy
27
28
45
1. Pracodawca........................................................................................................
2. Pracownik ...........................................................................................................
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Umowa
Umowa
Umowa
Umowa
Umowa
Umowa
40
78
82
87
89
90
1. Kodeksowe ......................................................................................................... 91
2. Cywilnoprawne ................................................................................................... 127
3. Elastyczne formy pracy ..................................................................................... 175
Rozdzia³ V. Obowi¹zki pracodawcy
185
187
212
248
257
o pracê .................................................................................................
o pracê na okres próbny ....................................................................
o pracê na czas okreœlony .................................................................
o pracê na zastêpstwo .......................................................................
na czas wykonania okreœlonej pracy .................................................
o pracê na czas nieokreœlony ............................................................
Rozdzia³ IV. Pozosta³e formy œwiadczenia pracy
85
87
108
140
14
33
Rozdzia³ III. Umowa o pracê
49
50
73
75
78
81
83
1
7
8
1.
2.
3.
5.
Zakres obowi¹zków pracodawcy – zagadnienia ogólne ................................
Katalog obowi¹zków pracodawcy ....................................................................
Regulamin pracy ................................................................................................
Zapewnienie bhp................................................................................................
www.meritum.pl
243
258
288
299
5
SPIS TREŒCI
Strona
Numer
Rozdzia³ VI. Obowi¹zki pracownika
295
296
297
1. Obowi¹zek wykonywania pracy ........................................................................ 337
2. Szczegó³owe obowi¹zki pracownika ................................................................ 339
Rozdzia³ VII. Odpowiedzialnoœæ w stosunkach pracy
319
320
325
342
1. Odpowiedzialnoœæ porz¹dkowa pracownika .................................................... 358
2. OdpowiedzialnoϾ materialna pracownika ....................................................... 368
3. OdpowiedzialnoϾ pracodawcy ........................................................................ 395
Rozdzia³ VIII. Wynagrodzenie za pracê
353
355
355
375
389
399
412
413
423
436
439
442
444
446
Ogólna charakterystyka wynagrodzenia za pracê...........................................
Sk³adniki wynagrodzenia za pracê ...................................................................
Ustalanie warunków wynagrodzenia za pracê ................................................
Ochrona wynagrodzenia za pracê ...................................................................
Wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy..............................................
Wynagrodzenie za pracê wadliw¹ ....................................................................
Inne œwiadczenia zwi¹zane z prac¹.................................................................
Odszkodowania przys³uguj¹ce pracownikom..................................................
Roszczenia o wynagrodzenie za pracê ...........................................................
Rola organów Pañstwowej Inspekcji Pracy w zakresie realizacji prawa
do wynagrodzenia za pracê .............................................................................
11. Dochodzenie roszczeñ w postêpowaniu pojednawczym ...............................
12. S¹dowe dochodzenie roszczeñ o wynagrodzenie za pracê..........................
13. Przedawnienie roszczeñ o wynagrodzenie za pracê ......................................
449
Rozdzia³ IX. Czas pracy
452
452
457
476
484
497
500
525
544
548
556
615
619
624
630
634
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
6
530
535
538
541
542
543
549
584
601
623
630
680
703
711
721
797
802
811
821
826
Rozdzia³ X. Urlopy pracownicze
637
639
696
703
707
Zagadnienia ogólne ...........................................................................................
Przepisy o czasie pracy ....................................................................................
Kluczowe pojêcia dotycz¹ce czasu pracy.......................................................
Okresy niewykonywania pracy wliczane do czasu pracy...............................
Okresy niewliczane do czasu pracy.................................................................
Okresy odpoczynku od pracy...........................................................................
Systemy czasu pracy ........................................................................................
Praca w godzinach nadliczbowych ..................................................................
Praca w nocy .....................................................................................................
Praca w dni wolne od pracy.............................................................................
Szczególne regulacje czasu pracy wybranych grup zawodowych................
Kumulacja zatrudnienia a czas pracy ..............................................................
Tryb wprowadzania i zmiany systemów oraz rozk³adów czasu pracy ..........
Planowanie i rozliczanie czasu pracy...............................................................
Ewidencja czasu pracy......................................................................................
Naruszenie przepisów o czasie pracy .............................................................
419
420
443
461
475
491
493
517
525
1.
2.
3.
4.
Urlop wypoczynkowy .........................................................................................
Urlop bezp³atny ..................................................................................................
Urlopy szkoleniowe ............................................................................................
Urlopy okolicznoœciowe .....................................................................................
827
902
908
916
comiesiêczna aktualizacja na
SPIS TREŒCI
Strona
Numer
Rozdzia³ XI. Uprawnienia pracownika-rodzica
709
711
724
739
747
752
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
792
805
848
874
875
Zagadnienia wstêpne......................................................................................... 967
Wiek pracowników m³odocianych..................................................................... 968
Zawarcie umowy o pracê w celu przygotowania zawodowego..................... 973
Rozwi¹zanie umowy o pracê w celu przygotowania zawodowego ............... 983
Obowi¹zki zwi¹zane z zatrudnieniem pracowników m³odocianych ............... 985
Korzyœci dla pracodawcy zatrudniaj¹cego pracownika m³odocianego ......... 995
Praktyki absolwenckie........................................................................................ 1005
Rozdzia³ XIII. Zatrudnianie pracowników niepe³nosprawnych
783
785
786
1. Zagadnienia ogólne ........................................................................................... 1007
2. Stopnie niepe³nosprawnoœci a ca³kowita b¹dŸ czêœciowa niezdolnoœæ
do pracy .............................................................................................................1010
3. Rehabilitacja i uprawnienia przys³uguj¹ce pracownikom niepe³nosprawnym .. 1016
4. Chroniony rynek pracy ...................................................................................... 1023
5. Otwarty rynek pracy........................................................................................... 1052
6. Pañstwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepe³nosprawnych ........................ 1074
7. Spo³eczne rady do spraw osób niepe³nosprawnych ...................................... 1075
Rozdzia³ XIV. Zatrudnianie i aktywizacja osób bezrobotnych
877
879
882
887
890
1.
2.
3.
4.
896
5.
897
6.
898
7.
905
8.
Pojêcie bezrobotnego........................................................................................ 1077
Œrodki aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych ......................................... 1079
Instrumenty wspieraj¹ce zatrudnianie osób bezrobotnych ............................. 1084
Szczególne instrumenty wspieraj¹ce zatrudnianie i aktywizacjê zawodow¹
bezrobotnych nale¿¹cych do grup szczególnego ryzyka............................... 1089
Dofinansowanie podjêcia dzia³alnoœci gospodarczej jako instrument
wspierania samozatrudnienia osób bezrobotnych .......................................... 1097
Zasi³ek dla bezrobotnych jako zastêpcza forma wspierania osób
bezrobotnych...................................................................................................... 1098
Uprawnienia przys³uguj¹ce pracodawcom w zwi¹zku z zatrudnianiem
osób bezrobotnych ............................................................................................ 1100
Uwagi koñcowe.................................................................................................. 1109
Rozdzia³ XV. Zmiana treœci stosunku pracy
907
908
910
921
1. Porozumienie zmieniaj¹ce ................................................................................. 1110
2. Wypowiedzenie zmieniaj¹ce.............................................................................. 1117
3. Czasowe powierzenie pracownikowi innej pracy ............................................ 1131
Rozdzia³ XVI. Ustanie umowy o pracê
927
930
932
944
918
935
946
959
966
Rozdzia³ XII. Zatrudnianie pracowników m³odocianych
755
756
756
759
763
764
771
777
Ochrona stosunku pracy w okresie ci¹¿y........................................................
Urlop macierzyñski.............................................................................................
Urlop wychowawczy ..........................................................................................
Pozosta³e uprawnienia pracownicze zwi¹zane z rodzicielstwem ...................
Zasi³ek opiekuñczy.............................................................................................
1. Wprowadzenie .................................................................................................... 1140
2. Rozwi¹zanie umowy o pracê – zagadnienia ogólne ...................................... 1143
3. Rozwi¹zanie umowy o pracê na mocy porozumienia stron .......................... 1159
www.meritum.pl
7
SPIS TREŒCI
Strona
Numer
948
4.
950
5.
1001 6.
1013 7.
1035 8.
1041 9.
1052 10.
Rozdzia³ XVII. Rozwi¹zywanie indywidualnych sporów
ze stosunku pracy
1063
1064
1091
1092
1093
1095
1096
1101
1103
1138
1172
1179
1180
1224
1225
Rozwi¹zanie umów terminowych ...................................................................... 1165
Wypowiedzenie umowy o pracê ....................................................................... 1169
Procedura zwolnieñ grupowych........................................................................ 1278
Rozwi¹zanie stosunku pracy bez wypowiedzenia........................................... 1297
Wygaœniêcie stosunku pracy ............................................................................ 1328
Uprawnienia towarzysz¹ce ustaniu umowy o pracê ....................................... 1338
Œwiadectwo pracy.............................................................................................. 1358
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Zagadnienia ogólne ........................................................................................... 1374
Terminy do dochodzenia roszczeñ w sprawach z zakresu prawa pracy ..... 1421
Wykonalnoœæ orzeczeñ z zakresu prawa pracy .............................................. 1423
Zaskar¿anie orzeczeñ ........................................................................................ 1426
Skarga na przewlek³oœæ postêpowania............................................................ 1428
Skarga o stwierdzenie niezgodnoœci z prawem prawomocnego
orzeczenia...........................................................................................................1429
Rozdzia³ XVIII. Zbiorowe prawo pracy
1. Uk³ady zbiorowe pracy ...................................................................................... 1430
2. Zwi¹zek zawodowy u pracodawcy ................................................................... 1499
3. Rady pracowników............................................................................................. 1553
Rozdzia³ XIX. Wypadki przy pracy i choroby zawodowe
– ubezpieczenie wypadkowe
1. Ustawa wypadkowa – nowe przepisy .............................................................. 1563
2. Choroby zawodowe ........................................................................................... 1580
3. Wypadki i choroby zawodowe powsta³e w szczególnych okolicznoœciach .. 1581
1229
Aneks
1249
Indeks rzeczowy
WPROWADZENIE
Oddajemy do Pañstwa r¹k kolejn¹ edycjê praktycznego poradnika z zakresu prawa pracy z serii Meritum. Jest to pozycja wyj¹tkowa na rynku wydawniczym. Jej walory wysoko ocenili Czytelnicy edycji z poprzednich lat: 2004–2011.
Niew¹tpliw¹ zalet¹ tej publikacji jest wyczerpuj¹ce ujêcie tematu obejmuj¹ce ca³oœæ instytucji prawa pracy, poczynaj¹c od momentu przyjêcia pracownika do pracy na ustaniu stosunku
pracy koñcz¹c. W sposób przystêpny przedstawione zosta³y zasady funkcjonowania przepisów
prawa pracy w praktyce.
Omówiono zatem sposoby nawi¹zania stosunku pracy, rodzaje umów o pracê, elastyczne formy zatrudnienia, uprawnienia i obowi¹zki pracodawcy i pracownika w procesie pracy, rozwi¹zanie stosunku pracy, problematykê zbiorowego prawa pracy. Zaprezentowane zosta³y
równie¿ pozapracownicze podstawy zatrudniania osób wykonuj¹cych pracê.
Rozszerzony zosta³ rozdzia³ poœwiêcony tematyce czasu pracy. Omówiono zagadnienia dotycz¹ce czasu pracy wybranych grup zawodowych.
Zaprezentowano ponadto wybór aktualnego orzecznictwa Europejskiego Trybuna³u Sprawiedliwoœci w sprawach pracowniczych wraz z omówieniem stanu faktycznego i wskazaniem
konsekwencji dla polskiego ustawodawstwa pracy, niepublikowane tezy wyroków S¹du Najwy¿szego i Trybuna³u Konstytucyjnego.
Czytelnik mo¿e zapoznaæ siê z bie¿¹cym stanowiskiem Ministerstwa Pracy i Polityki Spo³ecznej, Pañstwowej Inspekcji Pracy wyjaœniaj¹cym zagadnienia kontrowersyjne budz¹ce w¹tpliwoœci w praktyce.
Celem publikacji jest u³atwienie – pracodawcom, pracownikom, s³u¿bom personalnym oraz
prawnikom zajmuj¹cym siê na co dzieñ prawem pracy – korzystania i stosowania tych przepisów w praktyce.
S³u¿¹ temu g³ównie:
– wyczerpuj¹ce ujêcie tematu – publikacja obejmuje ca³oœæ zagadnieñ dotycz¹cych nawi¹zania, trwania, ustania stosunku pracy i zwi¹zanych z tym praw i obowi¹zków stron stosunku pracy,
– uk³ad treœci podzielony na niewielkie, zwiêz³e fragmenty,
– zamieszczane na marginesach numery, które wskazuj¹ wa¿ne pojêcie wraz z jego objaœnieniem,
– rozbudowany system wewnêtrznych odes³añ w tekœcie, umo¿liwiaj¹cy w prosty i szybki
sposób odszukanie interesuj¹cego zagadnienia, które pojawi³o siê ju¿ w innym miejscu
publikacji; dziêki temu unikniêto te¿ zbêdnych powtórzeñ i rozpraszaj¹cych dygresji,
– wyraŸnie wyodrêbnione w tekœcie przyk³ady,
– uwypuklenie najistotniejszych kwestii przez zaznaczenie ich ramk¹ i has³em „WA¯NE”,
– liczne schematy i tablice pozwalaj¹ce na usystematyzowanie przedstawionych informacji,
www.meritum.pl
9
WPROWADZENIE
– zamieszczane do praktycznego wykorzystania wzory umów i pism ze wskazaniem sposobu
ich prawid³owego wype³niania,
– czytelne podsumowanie omawianego tematu przez podanie zastosowanej podstawy prawnej, reprezentatywnego orzecznictwa z przytoczeniem tezy wyroku oraz wykazu istotnych
pozycji literatury przedmiotu,
– szczegó³owy i wyczerpuj¹cy indeks rzeczowy z odniesieniami do numerów na marginesie
tekstu,
– aneks zawieraj¹cy aktualne wskaŸniki i stawki ujête w tabelach,
– przyjazna dla Czytelnika szata graficzna, zak³adki.
Autorami publikacji s¹ specjaliœci z zakresu prawa pracy, szkoleniowcy, praktycy.
Meritum Prawo Pracy jest publikacj¹ „otwart¹” na bie¿¹co aktualizowan¹. Umo¿liwia to nowoczesna formu³a opracowania przewiduj¹ca miesiêczne aktualizacje w formie elektronicznej przez ca³y rok. W materia³ach aktualizacyjnych znajd¹ siê elementy formu³y dzie³a podstawowego, co u³atwi ich praktyczne wykorzystywanie (m.in. system numerów na marginesach, wewnêtrzne odes³ania w tekœcie, umo¿liwiaj¹ce szybkie dotarcie do interesuj¹cego zagadnienia itp.).
Mamy nadziejê, ¿e doceni¹ Pañstwo wszystkie walory tej publikacji i stanie siê ona niezast¹pion¹ pomoc¹ w codziennej pracy.
Zespó³ redakcyjny
Warszawa, styczeñ 2012 r.
WYKAZ SKRÓTÓW
1. ród³a prawa
k.c.
ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93
z póŸn. zm.)
k.p.c.
ustawa z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postêpowania cywilnego (Dz. U.
Nr 43, poz.296 z póŸn. zm.)
k.p.
ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 1998 r.
Nr 21, poz. 94 z póŸn. zm.)
k.h.
rozporz¹dzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27 czerwca 1934 r. – Kodeks handlowy (Dz. U. Nr 57, poz. 502 z póŸn. zm.)
k.s.h.
ustawa z 15 wrzeœnia 2000 r. – Kodeks spó³ek handlowych (Dz. U. Nr 94,
poz. 1037 z póŸn. zm.)
p.p.m.
ustawa z 4 lutego 2011 r. – Prawo prywatne miêdzynarodowe (Dz. U. Nr 80,
poz. 432)
TFUE
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE C 83 z 30.03.2010,
s. 47)
u.c.p.k.
ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz. U. Nr 92,
poz. 879 z póŸn. zm.)
u.m.w.p.
ustawa z 10 paŸdziernika 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracê
(Dz. U. Nr 200, poz. 1679 z póŸn. zm.)
u.p.d.o.f.
ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
(tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z póŸn. zm.)
u.p.z.
ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku
pracy (tekst jedn. Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z póŸn. zm.)
u.r.z.s.
ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i spo³ecznej oraz zatrudnianiu osób niepe³nosprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 127,
poz. 721 z póŸn. zm.)
u.s.c.
ustawa z 21 listopada 2008 r. o s³u¿bie cywilnej (Dz. U. Nr 227, poz. 1505
z póŸn. zm.)
u.t.d.
ustawa z 6 wrzeœnia 2001 r. o transporcie drogowym (tekst jedn. Dz. U.
z 2007 r. Nr 125, poz. 874 z póŸn. zm.)
u.z.z.
ustawa z 23 maja 1991 r. o zwi¹zkach zawodowych (tekst jedn. Dz. U.
z 2001 r. Nr 79, poz. 854 z póŸn. zm.)
2. Organy orzekaj¹ce
ETS
Europejski Trybuna³ Sprawiedliwoœci
NSA
Naczelny S¹d Administracyjny
s.apel.
s¹d apelacyjny
SN
S¹d Najwy¿szy
TK
Trybuna³ Konstytucyjny
3. Publikatory
Dz. U.
Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej
Dz. Urz.
Dziennik Urzêdowy
M.P.
Monitor Polski Dziennik Urzêdowy Rzeczypospolitej Polskiej
www.meritum.pl
11
WYKAZ SKRÓTÓW
WYKAZ SKRÓTÓW
4. Czasopisma
GP
„Gazeta Prawnicza”
KPP
„Kwartalnik Prawa Prywatnego”
Mon.Prawn.
„Monitor Prawniczy”
M.P.Pr.
„Monitor Prawa Pracy”
NP
„Nowe Prawo”
OSN
„Orzecznictwo S¹du Najwy¿szego”
OSNCP
„Orzecznictwo S¹du Najwy¿szego. Izba Cywilna, Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych”
OSNP
„Orzecznictwo S¹du Najwy¿szego. Izba Pracy, Ubezpieczeñ Spo³ecznych
i Spraw Publicznych”
OSP
„Orzecznictwo S¹dów Polskich”
OTK
„Orzecznictwo Trybuna³u Konstytucyjnego”
Pal.
„Palestra”
PiP
„Pañstwo i Prawo”
PiZS
„Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne”
Pr.Pracy
„Prawo Pracy”
Prz.Pod.
„Przegl¹d Podatkowy”
PS
„Przegl¹d S¹dowy”
PUG
„Przegl¹d Ustawodawstwa Gospodarczego”
PUSiG
„Przegl¹d Ustawodawstwa Spo³ecznego i Gospodarczego”
Rej.
„Rejent”
S³.Prac.
„S³u¿ba Pracownicza”
Wok.
„Wokanda”
5. Inne
ABW
Agencja Bezpieczñstwa Wewnêtrznego
art.
artyku³
AW
Agencja Wywiadu
BOR
Biuro Ochrony Rz¹du
bhp
bezpieczeñstwo i higiena pracy
CBA
Centralne Biuro Antykorupcyjne
cyt.
cytat, cytowane (a,y)
cz.
czêœæ
ds.
do spraw
EOG
Europejski Obszar Gospodarczy
FUS
Fundusz Ubezpieczeñ Spo³ecznych
GUS
G³ówny Urz¹d Statystyczny
IPiSS
Instytut Pracy i Spraw Socjalnych
lit.
litera
MPiPS
Minister Pracy i Polityki Spo³ecznej
12
comiesiêczna aktualizacja na
WYKAZ SKRÓTÓW
WYKAZ SKRÓTÓW
MZ
Ministerstwo Zdrowia
n.
nastêpna (e,y)
NFZ
Narodowy Fundusz Zdrowia
niepubl.
niepublikowany
nin.
niniejszy
np.
na przyk³ad
nr
numer
orz.
orzeczenie
PE
Parlament Europejski
PFRON
Pañstwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepe³nosprawnych
PIP
Pañstwowa Inspekcja Pracy
pkt
punkt
por.
porównaj
post.
postanowienie
poz.
pozycja
ppkt
podpunkt
p.u.p.
powiatowy urz¹d pracy
r.
rok
RM
Rada Ministrów
rozp.
rozporz¹dzenie
s.
strona
tj.
to jest
tekst jedn.
tekst jednolity
tzn.
to znaczy
uchw.
uchwa³a
ust.
ustêp
w zw.
w zwi¹zku
ww.
wy¿ej wymienione (a,y)
wyr.
wyrok
z póŸn. zm.
z póŸniejszymi zmianami
zarz.
zarz¹dzenie
zd.
zdanie
zm.
zmiana (y)
zob.
zobacz
zoz
zak³ad opieki zdrowotnej
z.o.z.
zak³adowa organizacja zwi¹zkowa
ZUS
Zak³ad Ubezpieczeñ Spo³ecznych
ROZDZIA£ I
Przyjêcie pracownika do pracy
Magdalena Stojek-Siwiñska
SPIS TREŒCI
1.
Katalog danych osobowych
– uregulowania prawne .............. 1
A. Katalog danych, których mo¿na ¿¹daæ
od kandydata na pracownika ........... 2
B. Dane osobowe, których mo¿na ¿¹daæ
od osoby zatrudnionej ....................... 4
C. Konsekwencje w przypadku
naruszenia przepisu ........................... 6
2.
Wstêpne badania lekarskie
....... 7
3.
Przyjêcie pracownika do pracy
– sposób postêpowania ............... 8
A. Obowi¹zki pracodawcy wobec
urzêdów .............................................. 9
a. Zg³oszenie pracownika do ZUS oraz inne
obowi¹zki ............................................ 10
b. Sk³adki na Fundusz Emerytur
1
Pomostowych ..................................... 10
c. Rozliczenia z urzêdem skarbowym ....... 11
d. Zg³oszenie do Pañstwowej Inspekcji Pracy
i Pañstwowej Inspekcji Sanitarnej ......... 12
e. Poinformowanie komornika .................. 13
1–2
PRZYJÊCIE PRACOWNIKA DO PRACY
PRZYJÊCIE PRACOWNIKA DO PRACY
1. KATALOG DANYCH OSOBOWYCH – UREGULOWANIA PRAWNE
1. Katalog danych osobowych – uregulowania prawne
1
Kwestiê dostêpu pracodawcy do danych osobowych kandydata do pracy i pracownika rozstrzyga jednoznacznie przepis art. 221 k.p. Jest on zarazem ustawow¹ podstaw¹ do ¿¹dania od osoby ubiegaj¹cej siê o pracê, a póŸniej od pracownika ujawnienia danych zwi¹zanych z zatrudnieniem.
Przepis ten realizuje normê wynikaj¹c¹ z Konstytucji RP, gdzie w art. 51 ust. 1 mowa jest
o tym, ¿e „nikt nie mo¿e byæ obowi¹zany inaczej ni¿ na podstawie odrêbnej ustawy do ujawniania informacji dotycz¹cych jego osoby”.
W art. 221 k.p. okreœlono:
– w § 1 tego przepisu zakres danych, których mo¿na ¿¹daæ od kandydata do pracy;
– w § 2 tego przepisu katalog danych, których mo¿na wymagaæ od pracownika.
Istota tego przepisu (art. 221 k.p.) polega przede wszystkim na tym, ¿e pracodawca ma ograniczone prawo w zakresie zbierania informacji, tak o kandydacie do pracy, jak i o pracowniku.
Kandydat i pracownik maj¹ prawo do odmowy udzielania informacji niezawartych
w ww. przepisie. Mog¹ za to takie informacje ujawniaæ dobrowolnie.
WA¯NE!
A. Katalog danych, których mo¿na ¿¹daæ od kandydata
na pracownika
2
1
Na podstawie art. 22 k.p. pracodawca ma prawo ¿¹daæ od kandydata do pracy tylko danych
wymienionych w tym przepisie.
W zwi¹zku z tym od osoby ubiegaj¹cej siê o zatrudnienie mo¿na ¿¹daæ podania nastêpuj¹cych danych osobowych:
1) imienia (imion) i nazwiska;
2) imion rodziców;
3) daty urodzenia;
4) miejsca zamieszkania (adresu do korespondencji);
5) wykszta³cenia;
6) przebiegu dotychczasowego zatrudnienia.
Powy¿sze dane nale¿y uznaæ za niezbêdne do rzetelnego przeprowadzenia przez pracodawcê procesu naboru pracowników. Rozporz¹dzenie z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach zwi¹zanych ze stosunkiem pracy
oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz. U. Nr 62, poz. 286 z póŸn. zm.)
precyzuje ponadto, ¿e wymienione dane mog¹ zostaæ ujawnione w dokumentach, których
pracodawca mo¿e wymagaæ od osoby ubiegaj¹cej siê o zatrudnienie, a mianowicie s¹ to:
– wype³niony kwestionariusz osobowy dla osoby ubiegaj¹cej sie o zatrudnienie;
– œwiadectwa pracy z poprzednich miejsc zatrudnienia lub inne dokumenty potwierdzaj¹ce
okresy zatrudnienia, obejmuj¹ce okresy pracy przypadaj¹ce w roku kalendarzowym, w którym pracownik ubiega siê o zatrudnienie;
– dokumenty potwierdzaj¹ce kwalifikacje zawodowe, wymagane do wykonywania oferowanej pracy;
16
comiesiêczna aktualizacja na
2
1. KATALOG DANYCH OSOBOWYCH – UREGULOWANIA PRAWNE
– orzeczenie lekarskie stwierdzaj¹ce brak przeciwwskazañ do pracy na okreœlonym stanowisku;
– inne dokumenty, je¿eli obowi¹zek ich przed³o¿enia wynika z odrêbnych przepisów;
– w przypadku osoby ubiegaj¹cej siê o zatrudnienie w celu przygotowania zawodowego
– œwiadectwo ukoñczenia gimnazjum.
Zakres danych osobowych zawartych w pomocniczych wzorach kwestionariusza osobowego
dla kandydata do pracy oraz kwestionariusza osobowego dla pracownika stanowi¹cych
za³¹czniki do rozporz¹dzenia z 28 maja 1996 r. jest tym samym zgodny z przepisami art. 221
k.p., który dokonuje podzia³u danych osobowych na dane pozyskiwane od osoby ubiegaj¹cej
siê o zatrudnienie oraz od pracownika, czyli osoby, z któr¹ nawi¹zany zosta³ stosunek pracy.
Osoba ubiegaj¹ca siê o zatrudnienie nie musi do³¹czaæ do kwestionariusza osobowego
niezbêdnej liczby fotografii.
Nie ma równie¿ obowi¹zku odbierania od kandydata na pracownika informacji o pozostawaniu lub niepozostawaniu w rejestrze bezrobotnych, któr¹ sk³ada³ w kwestionariuszu osobowym dla osoby ubiegaj¹cej siê o zatrudnienie.
Pracodawca nie musi:
– informowaæ urzêdu pracy o wolnych miejscach zatrudnienia,
– uzyskiwaæ od kandydata do pracy informacji o pozostawaniu lub niepozostawaniu w rejestrze bezrobotnych,
– powiadamiaæ urzêdu pracy o zatrudnieniu osoby zarejestrowanej jako bezrobotna.
WA¯NE!
Udostêpnienie pracodawcy danych osobowych nastêpuje w formie oœwiadczenia osoby, której
dane dotycz¹. Oœwiadczenie kandydata na pracownika mo¿e mieæ formê ¿yciorysu zawodowego, listu motywacyjnego, jak równie¿ kwestionariusza osobowego, pod warunkiem jednak ¿e wymienione dokumenty zawieraj¹ dane prawnie dopuszczalne do ich ujawnienia i zosta³y przekazane z w³asnej inicjatywy osoby ubiegaj¹cej siê o zatrudnienie. Je¿eli pracodawca ma w¹tpliwoœci co do prawdziwoœci takiego oœwiadczenia, to ma prawo ¿¹daæ udokumentowania ww. danych osobowych przez okazanie mu œwiadectw pracy z poprzednich miejsc,
dyplomów ukoñczenia szkó³ itp.
Pracodawca ma prawo wymagaæ przed³o¿enia orygina³ów tych dokumentów, ale tylko
do wgl¹du lub w celu sporz¹dzenia ich kopii, odpisów.
WA¯NE!
Pracodawca mo¿e równie¿ ¿¹daæ podania innych danych osobowych, je¿eli obowi¹zek ich podania wynika z odrêbnych przepisów. Ma wiêc prawo do uzyskania informacji o osobie, której
dane zgromadzono w Krajowym Rejestrze Karnym, jednak tylko w zakresie niezbêdnym do
zatrudnienia pracownika, co do którego z przepisów ustawy wynika wymóg:
– niekaralnoœci;
– korzystania z pe³ni praw publicznych;
– ustalenia uprawnienia do zajmowania okreœlonego stanowiska, wykonywania okreœlonego zawodu lub prowadzenia okreœlonej dzia³alnoœci gospodarczej (art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym). Przyk³adem jest informacja o niekaralnoœci w przypadku osoby ubiegaj¹cej siê o pracê w s³u¿bie cywilnej (art. 4 pkt 3 ustawy o s³u¿bie cywilnej
stanowi, ¿e w s³u¿bie cywilnej mo¿e byæ zatrudniona osoba, która nie by³a skazana prawomocnym wyrokiem za przestêpstwo pope³nione umyœlnie lub za umyœlne przestêpstwo
skarbowe). Dopuszczalne jest uzyskiwanie takiej informacji od samego pracownika.
W sytuacji gdy to pracodawca sam wystêpuje do Krajowego Rejestru Karnego (KRK) z wnioskiem o wydanie zaœwiadczenia o niekaralnoœci kandydata do pracy, wówczas jest to weryfikowane. Je¿eli zostanie uznane, ¿e wniosek pracodawcy jest nieuzasadniony, KRK odmówi
www.meritum.pl
17
4
PRZYJÊCIE PRACOWNIKA DO PRACY
wydania zaœwiadczenia. Nie mo¿e zaœ odmówiæ wydania tego dokumentu, gdy wyst¹pi o niego sam zainteresowany, czyli osoba ubiegaj¹ca siê o zatrudnienie.
WA¯NE! Zaœwiadczenie z Krajowego Rejestru Karnego potwierdza jedynie, ¿e dana osoba figuruje w rejestrze wœród osób skazanych, ale nie okreœla, za jakie przestêpstwo zosta³a skazana.
1
W zakresie nieuregulowanym w Kodeksie pracy art. 22 odsy³a do przepisów o ochronie danych osobowych, które nale¿y rozumieæ g³ównie jako odes³anie do ustawy z 29 sierpnia
1997 r. o ochronie danych osobowych. Zgodnie z t¹ regulacj¹, przetwarzanie danych jest
dopuszczalne tylko wówczas, gdy spe³niona jest choæby jedna z nastêpuj¹cych przes³anek:
– osoba, której dane dotycz¹, wyrazi na to zgodê, chyba ¿e chodzi o usuniêcie dotycz¹cych jej
danych;
– jest to niezbêdne dla zrealizowania uprawnienia lub spe³nienia obowi¹zku wynikaj¹cego
z przepisu prawa;
– jest to konieczne do realizacji umowy, gdy osoba, której dane dotycz¹, jest jej stron¹ lub
gdy jest to niezbêdne do podjêcia dzia³añ przed zawarciem umowy na ¿¹danie osoby, której dane dotycz¹;
– jest niezbêdne do wykonania okreœlonych prawem zadañ realizowanych dla dobra publicznego;
– jest to niezbêdne dla wype³nienia prawnie usprawiedliwionych celów realizowanych przez
administratorów danych albo odbiorców danych, a przetwarzanie nie narusza praw i wolnoœci osoby, której dane dotycz¹.
Przetwarzanie danych zaœ oznacza jakiekolwiek operacje wykonywane na danych osobowych, takie jak zbieranie, utrwalanie, przechowywanie, opracowywanie, zmienianie, udostêpnianie i usuwanie, a zw³aszcza te, które wykonuje siê w systemach informatycznych.
W zwi¹zku z tym pracodawca nie mo¿e ¿¹daæ od kandydatów do pracy innych danych ni¿ wymienione w art. 221 k.p., chyba ¿e osoba, której dane dotycz¹, wyrazi zgodê na piœmie na
ich udostêpnienie.
B. Dane osobowe, których mo¿na ¿¹daæ od osoby
zatrudnionej
4
Po zakoñczeniu procesu naboru pracodawca mo¿e ¿¹daæ od osoby ju¿ zatrudnionej innych,
oprócz danych, które pozyska³ podczas ubiegania siê przez ni¹ o zatrudnienie, czyli:
– imiê (imiona) i nazwisko pracownika,
– imiona jego rodziców,
– datê urodzenia,
– miejsce zamieszkania (adres do korespondencji),
– wykszta³cenie,
– przebieg dotychczasowego zatrudnienia.
Ponadto pracodawca ma prawo ¿¹daæ od pracownika podania:
– numeru PESEL,
– imion i nazwisk oraz dat urodzenia dzieci pracownika, o ile podanie takich danych jest konieczne ze wzglêdu na korzystanie ze szczególnych uprawnieñ przewidzianych w prawie
pracy, np. dwa dni zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia dla pracownika opiekuj¹cego siê dzieckiem do lat 14; wiêcej zob. nr 959 i n.,
– innych danych, o ile obowi¹zek ich podania wynika z odrêbnych przepisów.
18
comiesiêczna aktualizacja na