145 praktyczne zastosowanie metody czteroczynnikowej do oceny

Praktyczne
zastosowanie metody
czteroczynnikowejROLNICTWA
do oceny wyników
gospodarowania...
STOWARZYSZENIE
EKONOMISTÓW
I AGROBIZNESU
Roczniki Naukowe ● tom X ● zeszyt 3
145
Justyna Franc-D¹browska1
Szko³a G³ówna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE METODY CZTEROCZYNNIKOWEJ
DO OCENY WYNIKÓW GOSPODAROWANIA PRZEDSIÊBIORSTW
ROLNICZYCH
PRACTICAL APPLICATION OF THE FOUR-FACTOR METHOD
IN THE EVALUATION OF AGRICULTURAL ENTERPRISES’ RESULTS
S³owa kluczowe: metoda czteroczynnikowa, przedsiêbiorstwo rolnicze
Key words: four factor method, agricultural enterprises
Synopsis. Dokonano oceny wp³ywu wybranych czynników na wartoœæ wyniku finansowego, stosuj¹c metodê
czteroczynnikow¹. Badania dotyczy³y jednolitej próby 106 przedsiêbiorstw rolniczych w latach 2001-2005.
Dokonano zró¿nicowania badanych podmiotów na dwie grupy (umownie nazwane „pañstwowe” i „prywatne”)
oraz przeprowadzono test œrednich, aby ustaliæ statystyczn¹ istotnoœæ ró¿nic pomiêdzy czynnikami wyspecyfikowanymi w metodzie czteroczynnikowej. Czynnikiem determinuj¹cym wypracowywane zyski okaza³a siê rentownoœæ sprzeda¿y, jednak jej zró¿nicowanie pomiêdzy grupami przedsiêbiorstw nie by³o istotne statystycznie.
Wprowadzenie
Pocz¹wszy od lat 90. ubieg³ego stulecia, naukê finansów zdominowa³y zagadnienia zwi¹zane z
ocen¹ p³ynnoœci finansowej przedsiêbiorstw. Nie bez powodu, gdy¿ to w³aœnie zdolnoœæ do terminowego regulowania zobowi¹zañ bie¿¹cych determinuje silnie mo¿liwoœci przetrwania lub bankructwa podmiotów gospodarczych. W okresie tym zaczêto odchodziæ od paradygmatu ekonomii
klasycznej, jakim jest definiowanie celu funkcjonowania przedsiêbiorstwa jako d¹¿enia do maksymalizowania zysku. Wynik finansowy przesta³ byæ podstawowym miernikiem oceny efektów gospodarowania, nadal jednak pozosta³ kategori¹ wa¿n¹. ¯adna bowiem jednostka nie mo¿e funkcjonowaæ trwale generuj¹c straty.
Kluczowym w ocenie wyniku finansowego, jako kryterium oceny korzyœci uzyskiwanych z
prowadzonej dzia³alnoœci gospodarczej, jest kwestia wyeliminowania wp³ywu zmian cen w czasie
na jego wielkoœæ2 . Kolejnym aspektem, który nale¿y rozwa¿yæ w ocenie zysku (straty) jest wp³yw
czynników go kszta³tuj¹cych, co umo¿liwia zastosowanie metody dwu-, trzy- lub czteroczynnikowej. Metody te umo¿liwiaj¹ ustalenie zale¿noœci wysokoœci wypracowanego wyniku finansowego
w stosunku do wykorzystanych czynników produkcji.
Cel, metodyka i zakres badañ
Celem opracowania by³a ocena wp³ywu wybranych czynników na wysokoœæ wyniku finansowego wypracowanego przez przedsiêbiorstwa rolnicze. Badania nie s¹ reprezentatywne i obejmuj¹
jednolit¹ próbkê 106 podmiotów wyselekcjonowanych spoœród przedsiêbiorstw uczestnicz¹cych
w „Rankingu 300” w latach 2001-2005. Badan¹ zbiorowoœæ podzielono umownie na grupê przedsiêbiorstw „prywatnych” (przedsiêbiorstwa zakupione i w dzier¿awie) oraz „pañstwowych” (Jednoosobowe Spó³ki Agencji Nieruchomoœci Rolnych, inne formy prawne).
1
2
Artyku³ przygotowany w ramach realizacji habilitacyjnego projektu badawczego pt.: „Gospodarowanie zyskiem a sytuacja finansowa przedsiêbiorstw rolniczych” N11300732/303.
Zagadnienie to zosta³o rozpatrzone we wczeœniejszym cyklu artyku³ów, wiêcej [Franc-D¹browska 2007, s.
32-45].
146
Justyna Franc-D¹browska
Aby zrealizowaæ cel, sformu³owano hipotezê badawcz¹: czynnikiem w najwiêkszym stopniu
determinuj¹cym wypracowany zysk (stratê) by³a rentownoœæ sprzeda¿y (w nawi¹zaniu do koncepcji value based management, która akcentuje rosn¹c¹ dynamikê przychodów ze sprzeda¿y, jako
istotne Ÿród³o przyrostu wartoœci dla w³aœcicieli). D¹¿¹c do weryfikacji hipotezy badawczej zastosowano metodê czteroczynnikow¹ oceny wyniku finansowego. Dodatkowo postanowiono zbadaæ zale¿noœæ miêdzy uzyskiwanymi wynikami a form¹ w³asnoœci. W tym celu zastosowano test na
ró¿nicê œrednich.
Wykorzystana do oceny determinant wyniku finansowego metoda czteroczynnikowa, pozwala
na okreœlenie wyniku finansowego jako iloczynu wybranych czynników, przy u¿yciu wzoru:
Zn = R x T x Wps x Wrs
gdzie:
Zn –
R –
T –
Wps –
Wrs –
P –
zysk netto [z³],
zatrudnienie [osoby],
wyposa¿enie maj¹tku na 1 zatrudnionego [z³/osobê],
produktywnoœæ maj¹tku,
rentownoœæ sprzeda¿y (mar¿a zysku) [%],
wp³yw poszczególnych czynników na kszta³towanie siê odchyleñ zysku, w stosunku do roku ubieg³e
go [Waœniewski 1993, s. 166, Waœniewski i Skoczylas 2004, s. 240].
Aby ustaliæ wp³yw kolejnych determinant na wartoœæ wyniku finansowego konieczne jest
zastosowanie nastêpuj¹cej formu³y:
P = Zn1 – Zn0
P x WR = x
P x WR = y
P x WWps = z
P x WWrs = q
x + y + z + q+ = P
Zbadanie wp³ywu kolejnych czynników na zmianê wartoœci zysku (straty) ustala siê przez
zastosowanie procedury i nale¿y:
– ustaliæ równoœæ wynikaj¹c¹ z iloczynu dynamiki poszczególnych wskaŸników wchodz¹cych w
sk³ad wzoru g³ównego,
– zlogarytmowaæ równoœci stronami,
– podzieliæ równoœci stronami przez zlogarytmowan¹ wartoœæ zysku netto,
– ustaliæ wp³yw poszczególnych czynników na kszta³towanie siê odchyleñ zysku (P), w stosunku do roku ubieg³ego [Waœniewski 1993, s. 167].
Wyniki badañ i dyskusja
W tabeli 1 zaprezentowano parametry iloœciowe i jakoœciowe badanej próbki, niezbêdne do przeprowadzenia analizy czteroczynnikowej. Z liczb wynika, ¿e w analizowanym okresie nast¹pi³a redukcja
zatrudnienia o 14%, przy jednoczesnym wyraŸnym wzroœcie wartoœci przedsiêbiorstw (przyjmuj¹c za
miarê wartoœæ aktywów ogó³em). Przedsiêbiorcy zwiêkszyli swój maj¹tek o ponad 40% do 10 844 tys. z³
œrednio na przedsiêbiorstwo. Jednoczeœnie zaobserwowano wyraŸny wzrost wartoœci sprzeda¿y, chocia¿ o zdecydowanie mniejszej dynamice (z 6260 do 7403 tys. z³ na przedsiêbiorstwo). Wraz ze wzrostem
sprzeda¿y nast¹pi³o zwiêkszenie kosztu w³asnego sprzeda¿y, którego dynamika by³a wy¿sza od dynamiki przychodów ze sprzeda¿y w latach 2002-2003, natomiast zdecydowanie ni¿sza w okresie 2004-2005.
W efekcie przyrost wartoœci przychodów ze sprzeda¿y by³ wy¿szy od kosztu w³asnego sprzeda¿y.
WyraŸn¹ tendencjê wzrostow¹ zaobserwowano w przypadku wyniku finansowego netto, który we
wszystkich badanych latach by³ dodatni. Najwy¿sz¹ œredni¹ wartoœæ zysku netto przedsiêbiorcy wypracowali w 2004 r. (1185 tys. z³ na przedsiêbiorstw), a dynamika wzrostu 2005/2001 roku wynios³a 111%.
Praktyczne zastosowanie metody czteroczynnikowej do oceny wyników gospodarowania...
147
Tabela 1. Parametry iloœciow e i jakoœciow e badanej próbki w latach 2001-2005
Wysz cz ególnienie
Symbol
Zatrudnienie [osoby]
Dynamika: rok poprzedni = 1
Aktywa ogó³em [tys. z³]
Dynamika: rok poprzedni = 1
Przychody netto ze sprzeda¿y [tys. z³]
Dynamika: rok poprzedni = 1
Koszt w³asny sprzeda¿y [tys. z³]
Dynamika: rok poprzedni = 1
Wynik finansowy netto [tys. z³]
Dynamika [z³]
Dynamika: rok poprzedni = 1
Wyposa¿enie maj¹tkowe na 1 zatrudnionego [tys. z³/osobê]
Dynamika: rok poprzedni = 1
Produktywnoœæ aktywów
Dynamika: rok poprzedni = 1
Rentownoœæ sprzeda¿y [%]
Dynamika: rok poprzedni = 1
R
M
Sn
K
Zn
P
T
Wps
Wrs
Dane w latach
2001
2002
2003
2004
2005
65
–
7602
–
6260
–
6163
–
374
–
–
117,0
–
0,823
–
5,97
–
62
0,954
8121
1,068
6262
1,000
6287
1,020
302
–72
0,807
131,0
1,120
0,771
0,937
4,82
0,807
59
0,952
8119
1,000
6001
0,958
6315
1,004
364
62
1,205
137,6
1,050
0,739
0,958
6,07
1,259
56
0,949
10032
1,236
7374
1,229
6941
1,099
1185
821
3,255
179,1
1,302
0,735
0,995
16,07
2,647
56
1,000
10844
1,081
7403
1,004
7300
1,052
790
-395
0,667
193,6
1,081
0,683
0,929
10,67
0,664
ród³o: opracowanie w³asne.
Rozwój przedsiêbiorstw widoczny by³ tak¿e w ocenie za pomoc¹ wskaŸnika wyposa¿enia maj¹tkowego na jednego zatrudnionego, który systematycznie wzrasta³ (jako konsekwencja redukcji
zatrudnienia i zwiêkszenia wartoœci aktywów) z 117 tys. z³ na jednego zatrudnionego do ok. 194 tys.
z³ na jednego zatrudnionego. Nieco gorsze relacje zaobserwowano w przypadku wskaŸnika produktywnoœci aktywów, który zmniejsza³ siê systematycznie (jako skutek zwiêkszania wartoœci aktywów na wiêksz¹ skalê, ni¿ przyrost wartoœci sprzeda¿y). Redukcja wskaŸnika w latach 2001-2005
wynios³a 17%. Wydaje siê, ¿e nale¿y zwróciæ uwagê na ten parametr, gdy¿ koszty utrzymania
maj¹tku, przy relatywnie niskim poziomie sprzeda¿y mog¹ skutkowaæ pogarszaniem siê sytuacji
finansowej przedsiêbiorstw. W przypadku analizowanej próbki takie zjawisko nie mia³o miejsca, a
wskaŸnik rentownoœci sprzeda¿y zwiêksza³ siê w kolejnych latach systematycznie, osi¹gaj¹c najwy¿szy poziom w 2004 r. (16%). Wydaje siê, ¿e
[%]
R
T
Wps
Wrs
150
zmniejszenie efektywnoœci sprzeda¿y w 2005 r. do
100
blisko 11% nie œwiadczy o pogarszaj¹cej siê sytu50
acji finansowej przedsiêbiorstw, jednoczeœnie jest
0
to relatywnie wysoki poziom rentownoœci (przyj2002/2001
2003/2002
2004/2003
2005/2004
-50
muj¹c za punkt odniesienia np. poziom oprocento-100
wania depozytów bankowych ok. 5%).
-150
W celu okreœlenia determinant kszta³tuj¹cych
lata
wynik finansowy, przeprowadzono analizê czteroRysunek 1. Wp³yw wybranych czynników
czynnikow¹, a wyniki obliczeñ zaprezentowano w na zmianê wartoœci wyniku finansowego
tabeli 2 i na rysunku 1.
ród³o: opracowanie w³asne.
Tabela 2. Wp³yw w ybranych cz ynników na z mianê w artoœci w yniku finansow ego, ustalony
metod¹ cz terocz ynnikow ¹
Wysz cz ególnienie
Zatrudnienie [%]
Wyposa¿enie maj¹tku na 1 zatrudnionego [%]
Produktywnoœæ aktywów [%]
Rentownoœæ sprzeda¿y [%]
Zmiana wyniku finansowego [100%]
ród³o: opracowanie w³asne.
Dane w latach
2002/2001
2003/2002
2004/2003
2005/2004
+22,0
–53,0
+31,0
–100,0
–100,0
–26,0
+26,0
–24,0
+124,0
+100,0
–5,0
+22,0
+1,0
+82,0
+100,0
0,0
–19,0
+18,0
–101,0
–100,0
148
Justyna Franc-D¹browska
Z danych wynika, ¿e czynnikiem wiod¹cym w kszta³towaniu wyniku finansowego by³a rentownoœæ sprzeda¿y (potwierdzaj¹ to tak¿e inne analizy, miêdzy innymi analiza Du Ponta). Najsilniejszy
wp³yw rentownoœci sprzeda¿y na zmianê wartoœci wyniku finansowego stwierdzono w okresie
2002/2001, 2003/2002 oraz 2005/2004, gdy oddzia³ywanie rentownoœci sprzeda¿y by³o równowa¿ne
zmianie wartoœci zysku lub wy¿sze. Zdecydowanie najmniejsze znaczenie odgrywa³y zmiany w
poziomie zatrudnienia, w zaledwie 5-26% determinuj¹c ostateczny efekt prowadzonej dzia³alnoœci
gospodarczej. Pewne znaczenie, chocia¿ o wyraŸnie malej¹cej tendencji zaobserwowano w przypadku wyposa¿enia maj¹tku na 1 zatrudnionego. Podobnie, jak w przypadku zatrudnienia, tak¿e i
wskaŸnik produktywnoœci aktywów wykaza³ stosunkowo niewielki wp³yw na kszta³towanie wyniku finansowego.
Obserwacje potwierdzaj¹ ogólne tendencje w teorii ekonomii i finansów, w których d¹¿y siê do
umiejêtnego kreowania wzrostu przychodów ze sprzeda¿y, gdy¿ mo¿liwoœci redukcji kosztów s¹
bardzo ograniczone.
Ze wzglêdu na zró¿nicowanie form organizacyjnych i prawnych w badanej próbce (we wszystkich latach badane s¹ te same przedsiêbiorstwa), aby uzupe³niæ analizê czynnikow¹ wyniku finansowego, podzielono próbkê na dwie grupy przedsiêbiorstw, umownie nazwane „pañstwowe” oraz
„prywatne”3 . Przeprowadzono test na ró¿nicê œrednich, aby sprawdziæ czy forma organizacyjna i
prawna ma wp³yw na osi¹gane wyniki finansowe i pozosta³e determinanty go kszta³tuj¹ce. Wyniki
obliczeñ zaprezentowano w tabeli 3.
Z danych wynika, ¿e we wszystkich latach wystêpowa³o wyraŸne zró¿nicowanie wyników w
zale¿noœci od formy organizacyjno-prawnej. Jedynym czynnikiem, na który forma przedsiêbiorstwa nie mia³a wp³ywu by³o wyposa¿enie maj¹tku na jednego zatrudnionego. Zró¿nicowany w
czasie wp³yw wykaza³ wskaŸnik rentownoœci sprzeda¿y, który w latach 2001-2002 oraz w 2005 r. nie
ró¿nicowa³ przedsiêbiorstw „pañstwowych” i „prywatnych”.
Przeprowadzony test wykaza³ wyraŸne, istotne statystycznie ró¿nice w poziomie zatrudnienia,
które zdecydowanie na wy¿szym poziomie by³o w przedsiêbiorstwach „pañstwowych” (œrednio
126), chocia¿ uleg³o wyraŸnej redukcji o ok. 14%. Przedsiêbiorstwa „prywatne” cechowa³ stabilniejszy poziom zatrudnienia, œrednio 36 osób na przedsiêbiorstwo.
Kolejnym czynnikiem wyraŸnie ró¿nicuj¹cym przedsiêbiorstwa badanej próbki by³a produktywnoœæ aktywów, która by³a zdecydowanie wy¿sza w podmiotach „prywatnych”, chocia¿ w analizowanym okresie uleg³a zmniejszeniu (z 1,26 do 0,92). Przedsiêbiorstwa „pañstwowe” cechowa³y
siê produktywnoœci¹ aktywów œrednio na poziomie 0,62, gdy podmioty „prywatne” na œrednim
poziomie 1,1. Ró¿nica by³a wiêc znacz¹ca. Podobn¹ sytuacjê zaobserwowano w przypadku wysokoœci wyniku finansowego, którego zró¿nicowanie w próbie by³o istotne statystycznie. Przedsiêbiorstwa „pañstwowe” cechowa³y siê œredni¹ wartoœci¹ wyniku finansowego na poziomie 1243
tys. z³, a jego wzrost by³ ponad dwukrotny. Zdecydowanie ni¿szy poziom zysku zaobserwowano w
przedsiêbiorstwach „prywatnych”, w których kszta³towa³ siê na œrednim poziomie 385 tys. z³ i by³
ni¿szy w stosunku do zysku wypracowanego w przedsiêbiorstwach „pañstwowych” blisko o 70%.
Jednoczeœnie w podmiotach tych dynamika wzrostowa zysku by³a znacznie ni¿sza, ni¿ w przypadku podmiotów „pañstwowych” (wynios³a niespe³na 33%)4.
Jak wiêc wynika z analiz, zaobserwowano wyraŸne zró¿nicowanie, istotne statystycznie, w
wysokoœci wypracowanego wyniku finansowego oraz miernikach i wskaŸnikach stanowi¹cych
czynniki kszta³tuj¹ce zmianê zysku (których wp³yw na zmianê wartoœci wyniku finansowego oszacowano przy pomocy metody czteroczynnikowej).
3
4
Przyporz¹dkowanie przedsiêbiorstw zosta³o omówione w czêœci metodycznej artyku³u.
Ze wzglêdu na istotne statystycznie ró¿nice w poziomie zatrudnienia i wysokoœci wyniku finansowego,
wynikaj¹ce z wielkoœci przedsiêbiorstw (przedsiêbiorstwa „pañstwowe” zazwyczaj s¹ jednostkami wiêkszymi),
obliczono wynik finansowy na 1 zatrudnionego i przeprowadzono test na ró¿nicê œrednich. Istotne statystycznie ró¿nice zaobserwowano w latach 2003-2004, natomiast w pozosta³ym okresie wskaŸniki te nie
ró¿nicowa³y przedsiêbiorstw „pañstwowych i prywatnych”.
Praktyczne zastosowanie metody czteroczynnikowej do oceny wyników gospodarowania...
149
Tabela 3. Zró¿ nicow anie w yników w badanej próbce, z podz ia³em na prz edsiêbiorstoa
„pañstw ow e” i „pryw atne” – w yniki testu na ró¿ nicê œrednich
Wysz cz ególnienie
Œrednia dla próbki
pañstw ow e
t
pryw atne
p-value IstotnoϾ
ró¿ nic
2001
Zatrudnienie [osoby]
Wyposa¿enie maj¹tku na 1 zatrudnionego
[tys. z³/osobê]
Produktywnoœæ aktywów
Rentownoœæ sprzeda¿y [%]
Wynik finansowy netto [tys. z³]
Wynik finansowy netto na 1 zatrudnionego
140
37
129
0,69
5,02
651
4,68
137
1,26
6,88
269
8,56
6,5092 0,0000
–0,3741
–3,0373
–0,9795
2,9026
–1,6650
Tak
0,7091
0,0030
0,3296
0,0045
0,0989
Nie
Tak
Nie
Tak
Nie
6,4257 0,0000
Tak
2002
Zatrudnienie [osoby]
Wyposa¿enie maj¹tku na 1 zatrudnionego
[tys. z³/osobê]
Produktywnoœæ aktywów
Rentownoœæ sprzeda¿y [%]
Wynik finansowy netto [tys. z³]
Wynik finansowy netto na 1 zatrudnionego
130
36
151
0,65
0,51
585
3,60
144
1,19
6,40
196
8,05
0,3148
–2,2873
–1,9211
3,4677
–1,6285
0,7535
0,0242
0,0574
0,0008
0,1065
Nie
Tak
Nie
Tak
Nie
5,5964 0,0000
Tak
2003
Zatrudnienie [osoby]
Wyposa¿enie maj¹tku na 1 zatrudnionego
[tys. z³/osobê]
Produktywnoœæ aktywów
Rentownoœæ sprzeda¿y [%]
Wynik finansowy netto [tys. z³]
Wynik finansowy netto na 1 zatrudnionego
124
39
174
0,57
1,28
623
4,16
161
1,15
8,64
283
12,09
0,4994
–2,1799
–2,6265
2,5606
–2,6620
0,6186
0,0315
0,0099
0,0119
0,0090
Nie
Tak
Tak
Tak
Tak
5,4947 0,0000
Tak
2004
Zatrudnienie [osoby]
Wyposa¿enie maj¹tku na 1 zatrudnionego
[tys. z³/osobê]
Produktywnoœæ aktywów
Rentownoœæ sprzeda¿y [%]
Wynik finansowy netto [tys. z³]
Wynik finansowy netto na 1 zatrudnionego
117
37
223
0,60
11,95
2360
17,21
202
1,01
17,87
822
31,64
0,5943
–3,9404
–2,4531
3,8125
–2,4723
0,5536
0,0001
0,0158
0,0002
0,0150
Nie
Tak
Tak
Tak
Tak
6,6005 0,0000
Tak
2005
Zatrudnienie [osoby]
Wyposa¿enie maj¹tku na 1 zatrudnionego
[tys. z³/osobê]
Produktywnoœæ aktywów
Rentownoœæ sprzeda¿y [%]
Wynik finansowy netto [tys. z³]
Wynik finansowy netto na 1 zatrudnionego
121
33
235
0,58
9,11
1996
15,29
198
0,92
5,95
357
7,48
1,2759
–2,9096
0,8529
4,9144
0,8754
0,2048
0,0044
0,3957
0,0000
0,3834
Nie
Tak
Nie
Tak
Nie
ród³o: opracowanie w³asne.
Podsumowanie
Przeprowadzone badania pozwalaj¹ na sformu³owanie kilku uogólnieñ i wniosków.
1. Metoda czteroczynnikowa stanowi stosunkowo proste narzêdzie, pozwalaj¹ce na oszacowanie wp³ywu poszczególnych czynników na zmianê wartoœci wyniku finansowego.
2. Badane przedsiêbiorstwa poprawia³y swoj¹ sytuacjê finansow¹, zwiêkszaj¹c wartoœæ wyniku
finansowego, rentownoœci sprzeda¿y, wyposa¿enie maj¹tkowe na jednego zatrudnionego, przychody ze sprzeda¿y oraz redukuj¹c zatrudnienie.
150
Justyna Franc-D¹browska
3. Metoda czteroczynnikowa wskaza³a na dominuj¹cy wp³yw na zmianê wartoœci wyniku finansowego wskaŸnika rentownoœci sprzeda¿y, co jest zgodne z najnowszymi koncepcjami w teorii
ekonomii i stanowi potwierdzenie hipotezy badawczej.
4. Przeprowadzony test na ró¿nice œrednich wskaza³ na brak istotnych statystycznie ró¿nic w
wartoœci wyposa¿enia maj¹tku na jednego zatrudnionego miêdzy przedsiêbiorstwami zaklasyfikowanymi do grupy „pañstwowych” oraz „prywatnych”.
5. WskaŸnik rentownoœci sprzeda¿y ró¿nicowa³ badane przedsiêbiorstwa jedynie w latach 20032004, w pozosta³ym okresie jego wartoœæ by³a na zbli¿onym poziomie w przedsiêbiorstwach
„pañstwowych” i „prywatnych”.
6. Z analizy statystycznej wynika, ¿e istotne ró¿nice miêdzy dwiema grupami przedsiêbiorstw
zaobserwowano w przypadku wskaŸnika produktywnoœci aktywów, poziomu zatrudnienia oraz
wysokoœci wyniku finansowego i wyniku finansowego na 1 zatrudnionego.
7. Œrednio najwy¿szy wynik na przedsiêbiorstwo wypracowa³y przedsiêbiorstwa „pañstwowe”,
jednak cechowa³y siê wy¿szym poziomem zatrudnienia, ni¿sz¹ produktywnoœci¹ maj¹tku oraz
zdecydowanie ni¿szym poziomem rentownoœci sprzeda¿y (poza 2005 r.)
Literatura
Franc-D¹browska J. 2007: Realny, czy nominalny wynik finansowy miar¹ efektywnoœci gospodarowania
przedsiêbiorstw rolnych? Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, nr 1, Warszawa.
Waœniewski T. 1993: Analiza finansowa przedsiêbiorstwa. Fundacja Rozwoju Rachunkowoœci w Polsce, Warszawa.
Waœniewski T., Skoczyas W. 2004: Teoria i praktyka analizy finansowej w przedsiêbiorstwie. Fundacja Rozwoju Rachunkowoœci w Polsce, Warszawa.
Summary
This study presents the evaluation of impact of selected factors on the financial result using the four-factor
method. Homogonous samples of 106 entities in the years 2001-2005 was used in this research, which was split
into two groups, state owned and private companies. Test of average was conducted in order to find out statistical
significance of differences between factors specified in the four-factor method. It was found that profitability of
sales was the factor determining profits realized however the level of differentiation of this factor between
enterprises was not statistically significant.
Adres do korespondencji:
dr Justyna Franc-D¹browska
Szko³a G³ówna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiêbiorstw
Zak³ad Rachunkowoœci, Finansów Przedsiêbiorstw i Bankowoœci
ul. Nowoursynowska 166
02-787 Warszawa
tel (0 22) 593 42 14
e-mail: [email protected]