Dodatni BTA — biernie nabyte przeciwciała, limfocyty „pasażerskie”

Dodatni BTA — biernie nabyte
przeciwciała,
limfocyty
„pasażerskie”
Dodatni wynik bezpośredniego testu antyglobulinowego może wynikać z
wielu przyczyn. Wśród nich znajdują się omówione we wcześniejszym
artykule choroba hemolityczna noworodków, ostry odczyn hemolityczny
oraz opóźniony odczyn hemolityczny, a także omówione w niniejszym
tekście zagadnienia — biernie nabyte przeciwciała oraz limfocyty
„pasażerskie”.
Bezpośredni test antyglobulinowy służy do wykrywania przeciwciał związanych z
krwinkami czerwonymi in vivo. Coraz częściej wykonywany jest metodą
mikrokolumnową cechującą się dużą czułością, która powoli wypiera metody
probówkowe.
Biernie nabyte przeciwciała
Czasami dodatni wynik BTA może wynikać z obecności biernie nabytych przez
biorcę przeciwciał. Wiąże się to z tym, że wraz z przetaczaną krwią pacjent
otrzymuje niewielką ilość osocza (około 15 – 20 ml).
Przykładowo u pacjenta przed transfuzją nie wykryto żadnych przeciwciał. Po
otrzymaniu przez biorcę 4 jednostek koncentratu krwinek czerwonych
stwierdzono dodatnie BTA. Okazało się, że jeden z dawców posiadał przeciwciała
anty-K o mianie 512.
Z podobnym przypadkiem mamy do czynienia u kobiet ciężarnych. U kobiety,
która w czasie ciąży otrzymała immunoglobulinę anty-D, mogą być obecne
przeciwciała jako biernie nabyte, stąd też nie wykonuje się u matki badania
przeciwciał anty-D i dokładnie z tych samych przyczyn nie wykonuje się BTA u
noworodka.
Biorca i dawca w przypadku przetaczania preparatu płytkowego nie muszą
posiadać grupy krwi zgodnej w układzie ABO. Stąd też osocze zawarte w
preparacie może zawierać przeciwciała anty-A czy anty-B i powodować
otrzymanie dodatniego wyniku bezpośredniego testu antyglobulinowego (gdy
biorca ma grupę odpowiednio A lub B). Może to w rzadkich przypadkach
prowadzić do hemolizy [1].
Obecność biernie nabytych przeciwciał obserwowano także w przypadku
podawania immunoglobuliny (ang. Intravenous immunoglobulin, IvIg). IvIg jest
preparatem przygotowanym z ludzkiego osocza i zawierającym przeciwciała o
różnej swoistości. W przypadku dodatniego BTA u pacjenta, który otrzymał IvIg
przygotowuje się eluat i określa swoistość przeciwciał. Jeżeli ustalono swoistość
anty-A lub anty-B można przypuszczać, że przeciwciała są biernie nabyte [2].
Innym preparatem mogącym powodować wykrycie biernie nabytych przeciwciał
jest globulina antytymocytowa (ang. Anti-thymocyte globulin, ATGAM). Jest to
immunoglobulina o reaktywności przeciw ludzkim limfocytom T, otrzymana z
surowicy końskiej lub króliczej. Wykorzystywana jest ona w transplantologii celu
przy odrzucaniu przeszczepu oraz w terapii niedokrwistości plastycznej. Czasami
po podaniu tego preparatu obserwowano hemolizę oraz dodatni BTA. Wiąże się to
z tym, że wiele z tych preparatów zawiera przeciwciała, które mogą przylegać do
erytrocytów. Rzadko są to jednak przeciwciała istotne klinicznie.
Limfocyty „pasażerskie”
Nietypową komplikacją po transplantacji narządów jest syndrom limfocytów
„pasażerskich” (ang. passenger lymphocyte syndrome, PLS). Polega on na tym, że
limfocyty dawcy produkują przeciwciała reagujące z antygenami krwinek
czerwonych biorcy. Zwykle, przy niezgodności małej, dotyczy on przeciwciał
skierowanych do układu ABO, rzadziej z układu Rh, Kidd i Lewis. Obserwowano
różne przypadki powyższego zjawiska. Przykładowo po przeszczepie nerki biorcy z
grupą krwi A od dawcy z grupą krwi O po 15 dniach pojawiły się reakcje
wskazujące na obecność przeciwciał anty-A obok przeciwciała anty-B. Okazało się,
że przeciwciała anty-A pochodzące z limfocytów pasażerskich wiązały się z
erytrocytami biorcy powodując dodatnią reakcję w teście wykrywającym IgG [4,
5].
W toku badań serologicznych możliwym, a nawet prawdopodobnym jest
uzyskanie pozytywnego wyniku bezpośredniego testu antyglobulinowego.
Istotnym jest, aby otrzymanie niespodziewanych rezultatów BTA skłaniało
do wyjaśnienia podłoża obserwowanych reakcji. Ze względu na mnogość
możliwych przyczyn i implikacji związanych z wystąpieniem niektórych z
nich, kluczowym staje się określenie rodzaju zmian powodujących
uzyskany wynik. Pozwala to na doraźną pomoc pacjentowi oraz na
podniesienie komfortu zdrowotnego w sytuacjach wymagających
interwencji trasfuzjologicznej lub innych wskazaniach.
mgr Agnieszka Helis, diagnosta laboratoryjny
Biernie nabyte przeciwciała oraz limfocyty ‘pasażerskie’ mogą powodować
otrzymanie dodatniego wyniku BTA
Data publikacji: 12.02.2015r.