Kliknij tutaj
Transkrypt
Kliknij tutaj
Wiad. Mat. 46 (1) 2010, 117–123 c 2010 Polskie Towarzystwo Matematyczne Z żałobnej karty Jan Bochenek (1927–2009) 19 grudnia 2009 roku zmarł w Krakowie profesor Jan Bochenek, emerytowany profesor zwyczajny, były dyrektor Instytutu Matematyki Politechniki Krakowskiej. Urodził się 8 stycznia 1927 roku w Borzęcinie. Był trzecim dzieckiem z siedmiorga rodzeństwa. Do szkoły podstawowej uczęszczał w Borzęcinie od 1934 roku. Wybuch wojny zmusił go do przerwania nauki na dwa lata i szkołę podstawową ukończył dopiero w 1943 roku. Zaraz po zakończeniu wojny w 1945 roku jego rodzice, którym bardzo zależało na dalszej edukacji syna, wysłali go do 4-letniego gimnazjum w Brzesku, gdzie kontynuował naukę w jednym z 9 oddziałów pierwszej klasy. W tak licznej grupie uczniów nie wszystkim dane było przebrnąć przez realizowany w jednym roku szkolnym dwuletni program nauczania. 118 Z żałobnej karty Utworzono więc 36-osobową grupę wybranych, zdolnych uczniów, wśród których znalazł się Jan Bochenek. W tej klasie realizowano program przedwojennego gimnazjum i liceum w dwóch grupach: humanistycznej i matematyczno-fizycznej; w tej ostatniej uczył się Bochenek. W maju 1949 roku zdał maturę, a w październiku tego samego roku rozpoczął studia matematyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Na III roku studiów pierwszego stopnia, zaproponowano mu, jako jednemu z dwóch kandydatów, objęcie stanowiska młodszego asystenta w Katedrze Matematyki Politechniki Krakowskiej. 5 grudnia 1951 roku rozpoczął pracę na tym stanowisku i równocześnie kontynuował studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie po ukończeniu drugiego ich stopnia w 1954 roku uzyskał tytuł magistra matematyki. Jego akademickimi kolegami byli znani profesorowie matematyki: Zdzisław Opial, Czesław Olech, Józef Siciak, Włodzimierz Mlak i inni, natomiast nauczycielami byli między innymi profesorowie: Franciszek Leja, Tadeusz Ważewski, Zofia Szmydt, Stanisław Łojasiewicz, Jacek Szarski. Stopień doktora uzyskał w 1962 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim na podstawie pracy doktorskiej pt. O pewnych zagadnieniach z teorii wartości i funkcji własnych dla równań różniczkowych cząstkowych liniowych typu eliptycznego rzędu II, której promotorem był profesor Stanisław Gołąb. W tym też roku awansował na stanowisko adiunkta w Katedrze Matematyki Politechniki Krakowskiej. Jan Bochenek habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1969 roku, a temat pracy brzmiał: Zależność równania różniczkowego cząstkowego od wartości własnych odpowiedniego zagadnienia. Kiedy w 1970 roku nastąpiła zmiana w strukturze wyższych uczelni polegająca na likwidacji katedr i utworzeniu w ich miejsce instytutów, Jan Bochenek został pierwszym dyrektorem (powstałego z połączenia Katedry Matematyki i Katedry Geometrii Wykreślnej) Instytutu Matematyki Politechniki Krakowskiej. Pełnił tę funkcję przez dwie trzyletnie kadencje. W instytucie powołano 4 zespoły naukowe; Zespołem Metod Numerycznych kierował właśnie Bochenek. Tytuł profesora nadzwyczajnego uzyskał w maju 1977 roku, tytuł profesora zwyczajnego w 1990 roku i ponownie na kolejne dwie kadencje został dyrektorem Instytutu Matematyki Politechniki Krakowskiej. Jan Bochenek wychował wiele pokoleń inżynierów i wypromował czterech doktorów matematyki. Jan Bochenek (1927–2009) 119 Wiele lat był członkiem Polskiego Towarzystwa Matematycznego, a przez dwie kadencje pełnił funkcję wiceprezesa Oddziału Krakowskiego PTM. Był również członkiem American Mathematical Society i recenzentem Mathematical Reviews. Domeną jego badań naukowych były równania różniczkowe i analiza funkcjonalna. Z tej tematyki przez przeszło 30 lat prowadził w Instytucie Matematyki Politechniki Krakowskiej seminarium naukowe. Opublikował ponad pięćdziesiąt prac naukowych w renomowanych czasopismach matematycznych. Jest również współautorem cieszącego się dużą popularnością wśród studentów – o czym świadczy wielokrotne jego wznawianie – dwutomowego podręcznika do nauki matematyki w uczelniach technicznych. W ostatnich latach działalność naukowa Profesora dotyczyła głównie równań ewolucyjnych w przestrzeniach Banacha. Tej problematyce poświęcone są ostatnie jego prace oraz prace jego uczniów i uczestników prowadzonego przez niego seminarium. Problematyka ta w chwili obecnej leży w kręgu zainteresowań wielu światowej sławy matematyków. Całe życie zawodowe Profesora było związane z Politechniką Krakowską. Przez kilka lat oprócz pracy na Politechnice Krakowskiej prowadził wykłady monograficzne i seminarium magisterskie w Instytucie Matematyki Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. Profesor przeszedł na emeryturę 1 października 1997 roku, lecz nie zerwał kontaktów z uczelnią. Do 2002 roku pracował na 1/4 etatu, a w latach 2002–2007 jako wolontariusz prowadził seminarium naukowe w Instytucie Matematyki Politechniki Krakowskiej. Był również członkiem Konwentu Seniorów Politechniki Krakowskiej i Rady Muzeum tej uczelni. W czasie ponad pięćdziesięcioletniej pracy władze Politechniki Krakowskiej bardzo wysoko oceniały działalność Jana Bochenka. Otrzymał 5 nagród Ministra, 17 nagród Rektora Politechniki Krakowskiej oraz najwyższe odznaczenie uczelniane „Zasłużony dla Politechniki Krakowskiej”. Odznaczony był Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi i Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Śmierć profesora Jana Bochenka pogrążyła pracowników Instytutu Matematyki w wielkim smutku i żałobie. Trudno wyrazić słowami wdzięczność i to wszystko, za co powinno się Profesorowi dziękować. Ciepło, dobroć, bezinteresowność i serdeczność promieniowały od Profesora i na każdym kroku byli nią otaczani pracownicy Instytutu, a w szczególności jego uczniowie, do których miałam przyjemność należeć. Nigdy nie szczędził sił ani czasu, aby pomóc w rozwiązywaniu skomplikowanych 120 Z żałobnej karty problemów matematycznych. Był tytanem pracy, a matematyka była jego pasją życiową, której poświęcił się bez reszty. Pogrzeb Profesora odbył się 28 grudnia 2009 roku na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Pamięć o nim jako o wspaniałym matematyku, człowieku i przyjacielu pozostanie wśród nas na zawsze. Teresa Winiarska (Kraków) Lista doktorów wypromowanych przez Jana Bochenka – Teresa Winiarska, Zera funkcji własnych złożenia operatorów typu Sturma–Liouville’a, 1973 – Stanisława Postawa, Odwrotne zagadnienie typu Sturma–Liouville’a dla pewnej klasy równań różniczkowych cząstkowych rzędu czwartego, 1980 – Wacław Pielichowski, Odwrotne zagadnienie spektralne dla liniowych operatorów różniczkowych typu eliptycznego, 1982 – Jolanta Przybycin, Punkty i przedziały bifurkacji dla pewnej klasy nieliniowych problemów własnych, 1988 Lista publikacji Jana Bochenka [1] On a certain question for the linear combinations of the eigenfunctions in the Sturm–Liouville problem, Zeszyty Nauk. Uniw. Jagiello. Prace Mat. No. 7 (1962), 43–47. [2] On zero points of the linear combinations of the eigenfunctions in the Sturm–Liouville problem, Zeszyty Nauk. Uniw. Jagiello. Prace Mat. No. 9 (1963), 15–18. [3] Some properties of solutions of elliptic partial differential equations of the second order, Ann. Polon. Math. 16 (1965), 149–152. [4] On some problems in the theory of eigenvalues and eigenfunctions associated with linear elliptic partial differential equations of the second order, Ann. Polon. Math. 16 (1965), 153–167. [5] On the boundary domains of the n-th eigenfunctions for the self-adjoined elliptic equation, Ann. Polon. Math. 17 (1965), 129–136. [6] On an oscillation problem for selfadjoined elliptic equation, Zeszyty Nauk. Uniw. Jagiello. Prace Mat. No. 10 (1965), 13–15. [7] On a modification of a theorem of O. Olejnik and on its applications, Ann. Polon. Math. 18 (1966), 121–126. [8] On an application of the Laplace–Picone transformation in the theory of partial differential equations, Ann. Polon. Math. 18 (1966), 279–286. Jan Bochenek (1927–2009) 121 [9] On the Dirichlet’s problem for a class of the elliptic systems of differential equations of the second order, Zeszyty Nauk. Uniw. Jagiello. Prace Mat. Zeszyt 11 (1966), 21–26. [10] On eigenvalues and eigenfunctions of strongly elliptic systems of differential equations of second order, Prace Mat. 12 (1968), 171–182. [11] Properties of nodal lines of eigenfunctions of a certain system of partial differential equations of second order, Prace Mat. 12 (1968), 31–34. [12] Zależność równania różniczkowego cząstkowego od wartości własnych odpowiedniego zagadnienia, Zeszyty Naukowe Politechniki Krakowskiej 15 (1968), 3–55. [13] On the inverse problem of the Sturm–Liouville type for a linear elliptic partial differential equation with constant coefficients of the second order, Ann. Polon. Math. 24 (1970/71), 331–341. [14] On eigenvalues and eigenfunctions of an operational equation, Ann. Polon. Math. 24 (1970/71), 103–111. [15] On some properties of eigenvalues and eigenfunctions of certain differential equations of the fourth order, Ann. Polon. Math. 24 (1970/71), 113–119. [16] A proof of regularity of the cube with respect to the variational problems Wn , in: Partial differential equations of second order (M. Krzyżański, ed.), vol. II, Warszawa, 1971, 394–396. [17] Oscillation theorems and nodes of eigenfunctions of certain differential equations of the fourth order, Ann. Polon. Math. 27 (1972/73), 21–28. [18] On the reasonable choice of the coordinate functions in the Bubnov–Galerkin method, Comment. Math. Prace Mat. 17 (1973), 9–16. [19] Some remarks on the convergence of Ritz and Galerkin methods, Comment. Math. Prace Mat. 17 (1973), 17–27. [20] The method of small parameter in Dirichlet’s problem for a certain class of elliptic partial differential equations of the fourth order, Demonstratio Math. 7 (1974), 167–182. [21] Nodes of eigenfunctions of a certain class of ordinary differential equations of the fourth order, Ann. Polon. Math. 29 (1975), no. 4, 349–356. [22] On the rational choice of coordinate functions in the least-square method, Zeszyty Nauk. Uniw. Jagiello. 403 Prace Mat. No. 17 (1975), 41–46. [23] The method of damping factor for a certain class of elliptic partial differential equations of the fourth order, Demonstratio Math. 9 (1976), no. 4, 661–667. [24] More general sufficient conditions for the convergence of the Bubnov–Galerkin method, Zeszyty Nauk. Uniw. Jagiello. 475 Prace Mat. Zeszyt 19 (1977), 7–12. [25] Matematyka cz. I, Skrypt dla studentów wyższych szkół technicznych, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, 1979 (współautor: T. Winiarska). [26] Dependence of a differential equation on the first eigenvalue of a suitable problem, Ann. Polon. Math. 38 (1980), no. 2, 195–200. [27] An inverse problem for ordinary differential equations of a higher order, Zeszyty Nauk. Uniw. Jagiello. Prace Mat. 23 (1982), 195–208. 122 Z żałobnej karty [28] Global inverse problem of the Sturm–Liouville type for a linear elliptic partial differential equation of second order, Ann. Polon. Math. 40 (1983), no. 3, 271–281. [29] Matematyka cz. II, Skrypt dla studentów wyższych szkół technicznych, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, 1985 (współautor: T. Winiarska). [30] Positive solution of asymptotically linear elliptic eigenvalue problems for certain differential equations of the fourth order, Ann. Polon. Math. 45 (1985), no. 3, 231–236. [31] Existence of a minimal solution and a maximal solution of a nonlinear elliptic boundary value problem of the fourth order, Ann. Polon. Math. 46 (1985), 27–34. [32] On a reasonable choice of the coordinate functions in the Faedo–Galerkin method, Univ. Iagel. Acta Math. 26 (1987), 155–163. [33] Multiple positive solutions for a class of nonlinear boundary value problems of the fourth order, Univ. Iagel. Acta Math. 27 (1988), 155–161. [34] On a maximum principle for fourth order ordinary differential inequalities, Univ. Iagel. Acta Math. 27 (1988), 163–168. [35] On some linear eigenvalue problems with an indefinite weight function, Univ. Iagel. Acta Math. 27 (1988), 315–323. [36] Nodes of eigenfunctions of Sturm–Liouville problem with an indefinite weight function, Demonstratio Math. 21 (1988), no. 3, 777–787 (1989). [37] On some linear eigenvalue problems for strongly elliptic systems with an indefinite weight matrix function, Ann. Polon. Math. 50 (1989), no. 1, 27–35. [38] An inverse spectral problem for linear operators in Hilbert space, Demonstratio Math. 22 (1989), no. 4, 997–1005 (1990). [39] On positive eigenvectors of a linear eigenvalue problem, Ann. Polon. Math. 51 (1990), 77–87. [40] An abstract nonlinear second order differential equation, Ann. Polon. Math. 54 (1991), no. 2, 155–166. [41] Correction to: “On some linear eigenvalue problems with an indefinite weight function” [Univ. Iagel. Acta Math. No. 27 (1988), 315–323], Univ. Iagel. Acta Math. 29 (1992), 61–63. [42] Second order semilinear Volterra integrodifferential equation in Banach space, Ann. Polon. Math. 57 (1992), no. 3, 231–241. [43] Some spectral properties of positive linear operators, Univ. Iagel. Acta Math. 30 (1993), 25–31. [44] Second order evolution equations with parameter, Ann. Polon. Math. 59 (1994), no. 1, 41–52 (współautor: T. Winiarska). [45] The existence of a solution of a semilinear first-order differential equation in a Banach space, Univ. Iagel. Acta Math. 31 (1994), 61–68. [46] An abstract semilinear first order differential equation in the hyperbolic case, Ann. Polon. Math. 61 (1995), no. 1, 13–23. [47] A multiple linear eigenvalue problem for systems in a real ordered Banach space, Univ. Iagel. Acta Math. 32 (1995), 257–262. Jan Bochenek (1927–2009) 123 [48] Cosine operator functions and condition (F ), Selected problems of mathematics, 50th Anniv. Cracow Univ. Technol. Anniv. Issue, vol. 6, Cracow Univ. Technol., Kraków, 1995, 13–24. [49] Evolution equations with parameter in the hyperbolic case, Ann. Polon. Math. 64 (1996), no. 1, 47–60 (współautor: T. Winiarska). [50] Existence of the fundamental solution of a second order evolution equation, Ann. Polon. Math. 66 (1997), 15–35. [51] Sun-reflexivity and abstract Cauchy problem, Univ. Iagel. Acta Math. 37 (1999), 227–236. [52] Semilinear evolution equations of the parabolic type, Ann. Polon. Math. 72 (1999), no. 3, 197–206. [53] An abstract second order Cauchy problem with non-densely defined operator. I, Demonstratio Math. 33 (2000), no. 3, 489–501. [54] C0 -semigroups with weak singularity and its applications, Demonstratio Math. 33 (2000), no. 4, 851–864 (współautor: T. Winiarska). [55] Absolutely continuous functions with value in a sun-reflexive Banach space, Univ. Iagel. Acta Math. 38 (2000), 135–140. [56] An abstract second order Cauchy problem with non-densely defined operator. II, Demonstratio Math. 35 (2002), no. 2, 293–302.