Przedziwna Boża obecność

R
E
C
E
N
Z
J
E
ROCZNIKI TEOLOGICZNE
Tom LXII, zeszyt 7 – 2015
DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rt.2015.62.7-15
KS. MARCIN SKADANOWSKI *
PRZEDZIWNA BOA OBECNO
Nikolaos CHATZINIKOLAOU. Tam, gdzie nie wida Boga. Tum. Elbieta Niczyporuk. Zaleszany: e
ski Dom Zakonny pw. w. Wielkomczennicy Katarzyny 2013 ss. 208. ISBN ISBN 978-83-937673-0-4.
W wielu sytuacjach ludzkiego ycia wiara – przynajmniej taka, jak gosi
chrzecija
stwo – nie jest ani atwa, ani oczywista. Dotyczy to zwaszcza konfrontacji
prawdy o Bogu dobrym, kochajcym, oywiajcym i przebaczajcym z obecnymi na
wiecie rónymi postaciami za, sporód których tylko pewn cz mona uzna za
zo bezporednio lub porednio zawinione przez czowieka. Niesprawiedliwe cierpienie, dotykajce osób niewinnych, zawsze stanowi wyzwanie dla chrzecijanina. Czy
wobec takiego za, dotykajcego ludzi bez ich winy, mona dalej wierzy w dobrego
Boga? A jeli tak, to czy mona wierzy w Bo Opatrzno, w to, e Bóg nie wycofa si z grzesznego wiata, lecz rzeczywicie w nim pozostaje, jest obecny i dziaa? S to pytania nie tylko teologa, ale przede wszystkim kadego zwyczajnego
chrzecijanina. Staj si one palce wtedy, gdy konkretny czowiek konfrontowany
jest w swoim yciu ze zem, którego przyczyn i sensu nie moe poj.
Ten problem wybija si na pierwszy plan w ksice niezwykego czowieka –
metropolity Nikolaosa Chatzinikolau. Na wyjtkowo ksiki wpywa oryginalno
drogi yciowej jej autora. Metropolita Nikolaos uko
czy najpierw studia fizyczne na
Uniwersytecie Arystotelesa w Salonikach. Nastpnie studiowa astrofizyk na
Uniwersytecie Harvarda oraz mechanik pynów w Massachusetts Institute of Technology (MIT). W studiach doktoranckich, prowadzonych w ramach wspólnego programu Harvard University i MIT podj zagadnienia inynierii biomedycznej. Po
Ks. dr hab. MARCIN SKADANOWSKI – Katedra Teologii Protestanckiej Instytutu Ekumenicznego KUL; adres do korespondencji – e-mail: [email protected]
214
RECENZJE
studiach pracowa w Bostonie – w laboratorium angiologicznym, w klinice anestezjologii oraz na oddziale intensywnej terapii szpitala pediatrycznego. Po powrocie do
Grecji w latach 90. XX wieku prowadzi wykady na Krecie i w Atenach. Poza studiami z dziedziny inynierii biomedycznej autor podj take studia z teologii prawosawnej w Holy Cross Greek Orthodox School of Theology w Bostonie i na Uniwersytecie Arystotelesa w Salonikach. To biomedyczne i teologiczne przygotowanie
umoliwio mu zaoenie w 1993 roku pierwszego w Grecji Centrum Etyki Biomedycznej i Deontologii. Drodze naukowej towarzyszyo w yciu autora odkrywanie
innego powoania. W 1989 r. zosta mnichem i kapanem. Od 2004 r. jest metropolit
Mesogaias i Lavreotikis w Grecji.
Ksika Tam, gdzie nie wida Boga jest zatem publikacj teologa, bioetyka,
inyniera z obszaru biotechnologii oraz praktyka, majcego dowiadczenie pracy
szpitalnej, stykajcego si w niej z najtrudniejszymi przypadkami, z wielkimi dramatami ludzkimi, z nieuchronnym cierpieniem wielu osób i ze mierci. Nie jest to wic
dzieo pene piknych i wzniosych, cho pustych, sów o cierpieniu. Metropolita
Nikolaos odwouje si do konkretnych przypadków cierpienia niezasuonego i niepojtego, aby – jako chrzecijanin – szuka istnienia i dziaania Boga, nadajcego sens
temu, co dla czowieka wydaje si pozbawione wszelkiego sensu.
Ksika metropolity Nikolaosa nie stanowi teologicznego ani tym bardziej medycznego wykadu. Rzecz jasna zawiera niezbdne wyjanienia medyczne oraz pewne
elementy nauki chrzecija
skiej, jednake nie na tym polega jej oryginalno. Metropolita zbudowa swoj ksik jako zbiór wielu konkretnych przypadków. Nie s to
bynajmniej „przypadki” w statystyce medycznej, lecz konkretne osoby, czasem
rodziny, z którymi w czasie zoonej drogi yciowej metropolita spotka si – zarówno w Ameryce, jak i w Grecji. Opisuje cierpice na przewleke, niekiedy nieuleczalne
choroby dzieci, osoby mode i starsze. Mówi o rodzinach dowiadczanych niezasuonym cierpieniem: o przeywajcych dramat, ból i rozpacz matkach i ojcach. Wspomina cierpicych duchownych. Kady z przypadków jest inny. Niekiedy skomplikowana terapia prowadzi do wyleczenia, innym razem take lekarze zauwaaj niepojte Boe dziaanie – cud uzdrowienia, w jeszcze innych sytuacjach choroba i cierpienie prowadz do mierci. Niezalenie od losów indywidualnych ludzi, kade cierpienie – nawet jeli sko
czy si wyleczeniem czy uzdrowieniem – stanowi wyzwanie
dla wiary chrzecija
skiej. Metropolita przedstawia bardzo konkretne sytuacje, w których – jak mówi tytu ksiki – „nie wida Boga”, Bóg goszony przez Koció –
kochajcy, dobry i miosierny – wydaje si zupenie nieobecny.
W obliczu niezasuonego cierpienia ludzie stawiaj liczne pytania: dlaczego
dobry, wszechmogcy Bóg dopuszcza ból i cierpienie? dlaczego, jeli ju cierpienie
musi by na wiecie, Bóg nie rozdziela go po równo, skoro s niewinni ludzie, którzy
cierpi strasznie, ponad moliw do pojcia miar? dlaczego cierpi dzieci, które nie
zawiniy ani wobec Boga, ani wobec innych ludzi? dlaczego konkretne cierpienie
spotkao wanie mnie? Autor nie daje tutaj banalnych, sztampowych odpowiedzi.
RECENZJE
215
Mona mie wraenie, e w zasadzie nie usiuje ich wymyla. Wiele razy opisuje po
prostu wasne trwanie z cierpicymi, wiadectwo wiary i modlitwy, ale te wiadectwo wasnych rozterek i pyta
wobec Boga.
Ksika metropolity Nikolaosa pokazuje wielko cierpienia i umierania. Nie jest
jednak pochwa cierpitnictwa, nie usiuje znajdowa sensu w zu czy te usprawiedliwia niezasuonego cierpienia niezbadan wol Bo. Wielko cierpienia ujawnia si w wielkoci cierpicych. W tej historii niekiedy nawet dzieci, przeywajce
dramat choroby, staj si bohaterami i nauczycielami wiary i nadziei. Nie znaczy to,
e najtrudniejsze pytania czowieka o Boga w obliczu cierpienia pozostaj na uboczu.
Bynajmniej – z wszystkich opowiedzianych historii wyania si jedna, najwaniejsza
odpowied, jak jest w stanie da chrzecija
stwo w obliczu za obecnego w wiecie
stworzonym przecie przez dobrego Boga. Bóg rzeczywicie jest obecny w wiecie
i w kadym konkretnym ludzkim yciu, nawet jeli s takie sytuacje, w których Go nie
wida. Bóg ukazuje si w krzyu Jezusa Chrystusa, który jednak nigdy nie jest kultem
cierpienia ani jego usprawiedliwieniem – krzy Chrystusa prowadzi do wiata zmartwychwstania. Zo sprzeciwia si dobroci Boej, nie sposób go zaakceptowa ani do
niego si przyzwyczai. Jednak chrzecijanin, który wierzy, e Chrystus zmartwychwsta i przez swoje zwycistwo umierci mier, nie pozwoli zatryumfowa cierpieniu
w swoim yciu. Wszystkie przykady osób cierpicych daj zamiast wielu ludzkich,
niewystarczajcych odpowiedzi – jedn, t, któr wskazuje Chrystus ukrzyowany
i zmartwychwstay. Jak mówi Autor w ostatnim zdaniu ksiki, „prawdziwa, niewinna,
dziecica wiara w bosko Chrystusa ukazuje Boga tam, gdzie Go nie wida”.