Warszawa, 20.06.2016r. Posiedzenie Komitetu Nauk

Warszawa, 20.06.2016r.
Posiedzenie Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk,
Warszawa, 20.06.2016,
z udziałem pani Anny Zalewskiej, minister edukacji
Dnia 20 czerwca br. miało miejsce drugie w bieżącym
roku kalendarzowym posiedzenie Komitetu Nauk
Pedagogicznych PAN. Na zaproszenie Prezydium
Komitetu w posiedzeniu udział wzięła pani Anna
Zalewska, minister edukacji. Wspólne spotkanie miało
charakter konsultacji tak dla minister edukacji, jak i dla
pedagogicznego środowiska naukowego Członków
i Specjalistów Komitetu w kwestiach projektowanych,
przygotowywanych, konsultowanych zmian w systemie
polskiej oświaty, jakie zamierza wprowadzić obecnie
rządząca partia polityczna.
Na początku spotkania padły słowa podziękowania skierowane przez pana prof. dr hab. Bogusława
Śliwerskiego, przewodniczącego KNP PAN do pani minister Anny Zalewskiej, za przyjęcie zaproszenia,
które jednocześnie sprawia, że po raz pierwszy od ponad ośmiu lat minister edukacji spotyka się
z pedagogicznym środowiskiem akademickim w ramach posiedzenia Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN.
W pierwszej części spotkania minister
Anna
Zalewska
w
kilkunastominutowej
wypowiedzi wprowadziła Członków i Specjalistów KNP PAN w kluczowe – zdaniem
pani minister – zmiany w systemie oświaty.
Pani minister przedstawiła kilka głównych
tematów – problemów – obszarów w
ramach projektowanych zmian w polskiej
edukacji, nie zdradzając jednak żadnych
szczegółów, czy konkretnych rozwiązań.
Pani minister Zalewska podtrzymywała
stanowisko, iż pełny projekt proponowanych zmian zostanie publicznie ogłoszony dopiero 27 czerwca br.,
obecnie nadal trwają konsultacje i prace nad pełną koncepcją zmian w edukacji.
Pani minister Anna Zalewska przedstawiła następujące obszary problemowe – obszary proponowanych
zmian, które zostaną uwzględnione w reformie edukacji:
- wychowanie przedszkolne i wczesnoszkolne
zostaną potraktowanie priorytetowo,
- dzieci siedmioletnie zostaną objęte obowiązkiem
szkolnym, dzieci sześcioletnie decyzją rodziców
mogą podjąć naukę w szkole podstawowej lub
pozostać w przedszkolu; sześciolatki
objęte subwencją ministerstwa,
zostaną
- w klasie I-III powinna mieć miejsce propedeutyka
przedmiotów,
- pani minister kilkakrotnie podkreśliła, iż chętnie
podejmie współpracę ze środowiskiem naukowym, by przygotować właściwą podstawę programową
kształcenia ogólnego czy wskazań dotyczących podręczników szkolnych,
- minister Zalewska zauważa, a to dotyczy całej szkoły, że dzieci przestały ze sobą rozmawiać,
współpracować i nauczyciele przestali komunikować się i współpracować ze sobą i z dziećmi; zmierza się
do zmiany na rzecz wzmocnienia wychowania i – docelowo – wprowadzenia do szkół tutoringu (do tego
jednak trzeba przygotować nauczycieli, podobnie jak do prowadzenia zajęć z wf w klasach I-III przez
wychowawców),
- do szkół podstawowych mają zostać wprowadzone zajęcia z programowania i gra w szachy, aby
wzmocnić rozumowanie matematyczne, z którym polskie dzieci i sami nauczyciele mają spore problemy;
klasy mają zostać wyposażone w nowoczesne tablice multimedialne; zostanie wprowadzone zalecenie,
aby dzieci we wczesnej edukacji rozpoczynały dzień od czytania,
- znaczna część wypowiedzi pani Minister Anny Zalewskiej (jak i całego spotkania) została poświęcona
kwestii kształcenia i doskonalenia nauczycieli; zwrócono uwagę, iż nauczyciel ma być przede wszystkim
pedagogiem, wychowawcą a dopiero w drugiej kolejności nauczycielem przedmiotu; a kształcenie i
doskonalenie nauczycieli powinno być realizowane w instytucjach akredytowanych,
- proponowane zmiany nie dotyczą jedynie obecnego i przyszłego roku, ale są zaplanowane na lata,
- minister Zalewska kilkakrotnie podejmowała kwestię niżu demograficznego – jego konsekwencji dla
systemu edukacji a jednocześnie potencjalnych możliwości jakie stwarza, (sprzyja by skończyć z
nauczaniem zmianowym, w wyniku niżu każde dziecko będzie miało miejsce w przedszkolu),
- zostało podkreślone stanowisko, iż za wyposażenie sal i szkół odpowiadają organy prowadzące w
ramach zadań własnych, tymczasem wiele gmin nie realizuje tego zadania; minister szuka harmonii i
zgody z organem prowadzącym, ale też oczekuje zrównoważenia odpowiedzialności w zakresie tego, kto
i za co odpowiada,
- proponowane zmiany docelowo uwzględniają zatrudnienie psychologa i pedagoga w szkole, należy
jednak uregulować pensum dla tych ról zawodowych, ponadto muszą oni mieć min. 25 godz. na kontakt z
uczniem, a nie być obciążani wypełnianiem dokumentów.
W drugiej części spotkania, w trakcie dyskusji głos zabrali między innymi:
-
Prof.
dr
hab.
Maria
Dudzikowa,
która
dopytywała
o
kwestie
autonomii
szkoły
i nauczyciela, wolności „od” czy „do”, czy szkoła ma dostarczać jedynie wiedzę i suche fakty?
W odpowiedzi pani minister Anna Zalewska sprecyzowała wolność „od” dotyczy biurokracji w szkole,
wolność „do” dotyczy doskonalenia zawodowego nauczycieli. Ponadto minister zarysowała pomysł
wprowadzenia obowiązkowego wolontariatu dla uczniów, jako elementu oceny z zachowania.
W dalszej kolejności głos między innymi zabrali:
- Prof. dr hab. Dorota Klus-Stańska, która swoją wypowiedź skupiła głównie na krytyce obecnie
obowiązującej podstawy programowej. Zadaniem pani profesor – dzieci w szkole uczą się odtwórczości,
brakuje im możliwości bezpośredniego doświadczania, eksperymentowania. Ponadto pani profesor zwróciła
uwagę, że polscy uczniowie korzystają z korepetycji zdecydowanie częściej niż w innych krajach
europejskich, a ich dzieciństwo to przede wszystkim odtwórcze prace domowe.
- Prof. dr hab. Marek Konopczyński podkreślał istotę odejścia w polskiej szkole od przymusu do
uspołecznienia, potrzeby zmiany filozofii kształcenia w kierunku pomocniczości, wolontaryzmu, odejście od
szkoły statycznej do dynamicznej. Ponadto kolejny raz została podniesiona kwestia kształcenia nauczycieli
w kierunku nauczyciel=pedagog, z udziałem akredytowanych uczelni wyższych.
- Dr hab. prof. APS Józefa Bałachowicz, jako kolejna podjęła temat zmiany filozofii szkoły w kierunku
kształcenia refleksyjnego, badacza i praktyka.
- Prof. dr hab. Zenon Gajdzica oraz Prof. dr hab. Marzenna Zaorska pytali o kwestię uregulowania
kształcenia specjalnego, sytuacji uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych w szkole zwykłej. Zwracali
uwagę na potrzebę precyzyjnego definiowania w kształceniu specjalnym.
- dr hab. Ewa Bochno pytała o problem demokracji i kapitału społecznego w szkole.
- Prof. dr hab. Tadeusz Pilch dopytywał o słuszność decyzji o zniesieniu obowiązku szkolnego dla dzieci 6letnich? Ponadto zaapelował o zaprzestanie likwidacji szkół, szczególnie na terenach wiejskich jedynie z
uwagi na niż demograficzny, gdzie szkoły te – zdaniem pana profesora – można wykorzystywać na potrzeby
społeczności lokalnej – oświata dla dorosłych.
- Prof. dr hab. Amadeusz Krauze skupił swoją uwagę na zbyt dużej liczebności klas w polskiej szkole oraz na
kwestii przygotowania nauczycieli w roli pedagoga.
- Prof. dr hab. Barbara Smolińska-Theiss wystąpiła z zapytaniem do pani minister, z prośbą o powierzenie /
delegowanie zadania – przygotowania / opracowania przepisów dotyczących kształcenia i doskonalenia
nauczycieli.
Dyskusję kończyła wypowiedź Prof. dr hab. Barbary Kromolickiej, która podkreślała istotę
wolontaryzmu i konieczność zaszczepiania jej wśród polskich uczniów oraz wypowiedź ks. Prof. dr hab.
Mariana Nowaka. Ksiądz profesor dziękując za spotkanie z panią minister, wyraził swój optymizm, iż
nakreślone zmiany w edukacji mają stanowić systemowe rozwiązanie, całościowe a nie częściowe.
Pani minister Anna Zalewska udzielając odpowiedzi na postawione pytania i sugestie przyznała
konieczność zmiany podstawy programowej (nad czym – jak zapewniła – ministerstwo pracuje). Zapewniła,
że do 2017 roku nie nastąpią żadne zmiany systemowe – obecnie ministerstwo jest na etapie debaty i
konsultacji społecznych. Przedstawiła, bez większych szczegółów, propozycje dynamicznych zmian w
kształceniu zawodowym, które w przyszłości będzie opierało się na ścisłej współpracy z pracodawcami –
przedsiębiorcami. Pani minister wyraziła swoje zadowolenie z wydanego rozporządzenia o przywróceniu
obowiązkowego wieku szkolnego do 7 roku życia, przytaczając liczbę 82% decyzji rodziców o pozostawieniu
swojego 6-letniego dziecka w przedszkolu w nadchodzącym roku szkolnym. Minister Anna Zalewska widzi
wagę problemu kształcenia i doskonalenia nauczycieli, który należy zmienić i uregulować, powierzając
kształcenie przyszłych nauczycieli – pedagogów akredytowanym uczelniom wyższym. Ponadto, minister
podkreśliła, iż projektowane zmiany nie dotyczą przestrzeni przyszłego roku, lecz są zaplanowane na długie
lata. Na zakończenie, pani minister Anna Zalewska, jeszcze raz podkreśliła chęć ścisłej współpracy w wielu
obszarach z środowiskiem akademickim.
Spotkanie zakończyło się słowami podziękowania dla pani minister, które w imieniu Komitetu Nauk
Pedagogicznych PAN wyraził pan Prof. dr hab. Bogusław Śliwerski, przewodniczący KNP PAN,
potwierdzając chęć wspólnych konsultacji i prac ze strony środowiska naukowego nad projektowanymi
zmianami.
Dr Agata Rzymełka-Frąckiewicz
Zdjęcia: dr Sławomir Pasikowski