Przepisy, normy i projektowanie oświetlenia awaryjnego

Przepisy, normy i projektowanie oświetlenia awaryjnego

Przepisy,
normy i projektowanie
oświetlenia awaryjnego
C
0 -p
łas
60°°
60
0
a
zc
yzn
zyz
-pł
C 90
30°°
30
30°°
30
na
z
szc
a
60°°
60
CEAG Sicherheitstechnik GmbH
0/1
Normy i przepisy
Przepisy, normy i projektowanie oświetlenia
Zasięg
Normy
Zrzeszenie
ogólno- IEC
światowy 598-2-22
IEC
International
Electrotechnical
Commission
europa
EN
60598-2-22
CENELEC
European
Commitee for
Electrotechnical
Standardization
lokalny
np.
PN-EN
50172
np. PKN
Polski
Komitet
Normalizacyjny
Oświetlenie Awaryjne
oświetlenie
awakuacyjne
dla dróg
ewakuacyjnych
i stref
otwartych
oświetlenie
rezerwowe
oświetlenie stref
wysokiego
ryzyka
Prawo Budowlane PN-EN 50172
PN-EN 1838
grupowe
Osoby odpowiedzialne za projektowanie,
instalację i użytkowanie budynków powinny
stosować się do wszystkich obowiązujących
przepisów w danym kraju.
Oświetlenie ewakuacyjne nie zastępuje oświetlenia rezerwowego. Jego podstawowym zadaniem jest oświetlenie drogi dla szybkiego i bezpiecznego wyjścia z budynku w czasie awarii
oświetlenia podstawowego.
Przepisy, rozporządzenia i normy zawierają
szereg wytycznych określających rodzaj oraz
zastosowanie właściwego oświetlenia awaryjnego w budynku w zależności od jego przeznaczenia, powierzchnii, ilości kondygnacji itp.
Wymagania dotyczące kontroli oświetlenia
z PN-EN 50172 i DIN-VDE 0108.
Normy te zawierają informacje o źródłach zasilania awaryjnego oraz wymagania dotyczące
obwodów końcowych.
Zawierają również wymagania zakresu konserwacji i kontroli wszystkich urządzeń:
– źródła światła w oprawach oświetlenia awaryjnego muszą być sprawne
– urządzenia wyposażone w baterie centralne
muszą być testowane codziennie (przy pełnym załączeniu oświetlenia awaryjnego)
awaryjnego zgodnie
Norma PN-EN 1838 określa wymagania techniczne oświetlenia awaryjnego w zakresie natężenia oświetlenia drogi ewakuacyjnej oraz stref
wysokiego ryzyka.
Natężenie oświetlenia awaryjnego powinno
zostać obliczone metodą punktową.
Przy projektowaniu należy uwzględnić 25%
czynnik starzenia oraz zabrudzenia opraw
w trakcie eksploatacji. Stosunek minimalnego
i maksymalnego natężenia oświetlenia awaryjnego w żadnym punkcie nie może przekroczyć
wartości 1:40.
Normy PN-EN 1838 i DIN 4844 definiują zakres
rozpoznawania, nasycenie oraz barwy znaków
ewakuacyjnych.
PN-EN 1838
Zasilanie oświetlenia awaryjnego
indywidualne
Istnieje wiele lokalnych przepisów elektrotechnicznych i budowlanych dotyczących projektowania, instalacji i kontroli urządzeń oświetlenia
awaryjnego.
Istnieją także europejskie i ogólnoświatowe,
ujednolicone normy jasno określające wymagania w tym zakresie.
centralne
Drogi ewakuacyjne
Oświetlenie stref
wysokiego ryzyka
Minimalne
natężenie
oświetlenia
Minimalne
natężenie
oświetlenia
1 Lux
10 % oświetlenia
podstawowego
(nie mniej niż 15 Lux)
– urządzenia wyposażone w baterie indywidualne i grupowe muszą być testowane
przynajmniej raz w tygodniu (przy pełnym
załączeniu oświetlenia awaryjnego)
– wyniki testów muszą być rejestrowane i przechowywane w księgach ewidencyjnych przez
okres minimum 2 lat
– w przypadku systemów z kontrolą automatyczną wymagane jest ręczne sprawdzanie
funkcji urządzenia raz w roku!
CEAG Notlichtsysteme GmbH
0/2
Projektowanie oświetlenia awaryjnego
PN-EN 1838
Przy projektowaniu oświetleniaawaryjnego należy uwzglednić:
• przy obliczaniu natężenia oświetlenia należy
zastosować minimalny mnożnik 1,25.
• obliczenia muszą uwzględniać pracę opraw
w trybie awaryjnym
• do obliczenia oświetlenia należy przyjąć
strumień światła ΦE pod koniec okresu pracy
awaryjnej.
• natężenie oświetlenia awaryjnego E oblicza
się metodą punktową
Parametry potrzebne do obliczenia natężenia oświetlenia:
• krzywa rozsyłu światła opraw
• strumień światła ΦE pod koniec okresu pracy
awaryjnej
• wysokość zamocowania opraw /sposób
montażu
Wzór do metody punktowej:
I(γ) = natężenie emisjii światła
pod określonym kątem zgodnie z
krzywą rozsyłu (w cd/klm)
ΦE = strumień światła oprawy (w lm) pod
koniec okresu pracy awaryjnej
γ = kąt emisji do punktu obliczeniowego
h = wysokość zamocowania oprawy nad
płaszczyzną pomiaru [m]
H = wysokość zamocowania oprawy
nad podłogą [m]
E=
I(γ) x ΦE
h2
Wytyczne:
• wymagane minimalne natężenie oświetlenia
1,25 Lux (założenie)
• długość drogi ewakuacyjnej = 38m
• wysokość zamocowania oprawy h = 3 m
• strumień światła ΦE pod koniec okresu pracy
awaryjnej = 337 lm (450 lm x 75%)
• powierzchnia pomiaru znajduje się 0,02m
nad podłogą
• krzywa rozsyłu światła oprawy
• rozmieszczenie opraw prostopadle do drogi
ewakuacyjnej
Sposób postępowania:
• obliczenie natężenia światła
w różnych punktach np.
E-bezpośrednio pod oprawą
Natężenie światła oprawy I zgodnie z krzywą
rozsyłu przy 0° = 145 cd/klm.
E(0m) =
E(0m) =
I(γ)2 x ΦE
cos3(0°)
h2
145 cd/klm x 0,337 klm
(2,98m)2
x1
E(0m) = 5,4 Lx
E-odległość od oprawy 5,2 m
5,2 m
1,73; arctan (2,3) = 60°
2,98m2
x 0,337 klm
tan(5,2 m) = 270 cd/klm
x cos3 (60)°
2,98 m2
tanγ =
E(5,2m) = 1,26 Lx
E-odległość od oprawy 6,9 m
5,2 m
1,73; arctan (2,3) = 66,5°
3 m2
x 0,337 klm
tan(5,2 m) = 270 cd/klm
x cos3 (66,5)°
2,98m2
tanγ =
cos3(g)
E(6,9m) = 0,64 Lx
E = natężenie światła [Lux]
a = odległość dolnej krawędzi oprawy do
punktu pomiaru [m]
P = punkt pomiaru
Przykład:
Wyliczenie ilości opraw według metody punktowej.
poziom pomiaru
0
Wniosek:
Maksymalny odstęp między oprawami wynosi
13,8m. Wynik ten jest podwojeniem wartości
natężenia światła dwóch sąsiednich opraw
każda 0,625 Lux (ok. 6,9m od oprawy) co daje
wartość 1,25 Lux. Należy również dodać, że
pierwsza i ostatnia oprawa powinna się znaleźć
w odległości 5,4 m od początku i końca korytarza.
W celu zagwarantowania dobrej widoczności
i nie przekroczenia wartości natężenia światła
1,25 [Lux], należy zastosować 3 oprawy
oświetlenia awaryjnego na drodze ewakuacyjnej o długości 38m.
Równomierność natężenia światła wynosi wtedy
około 1:5.
podłoga
CEAG Notlichtsysteme GmbH
0/3
Projektowanie oświetlenia awaryjnego
PN-EN 1838
Wytyczne do projektowania CEAG
Firma CEAG we współpracy z Niemieckim
Instytutem Techniki Oświetleniowej opracowała
wytyczne do projektowania oświetlenia awaryjnego. W oparciu o założenia normy EN 1838
(PN-EN 1838) odnośnie natężenia oświetlenia na
drogach ewakuacyjnych (1 lx o osi drogi) oraz
strefach otwartych (0,5 lx na całej powierzchnii)
zostały opracowane tabele projektowe.
wartości 1,25 lx lub 0,625 lx można odczytać
z tabeli. Zgodnie z normą PN-EN 1838 nie bierze
się pod uwagę udziału światła odbitego.
W tabelach zostały podane następujące odległości:
Biorąc pod uwagę wskaźnik 1,25 wynikający
z zabrudzenia lub starzenia się materiału dane
do obliczenia odstępów między oprawami dla
odległość L1:
oprawa-ściana
(oprawy umieszczone
równolegle do osi drogi)
odległość L3:
oprawa-ściana
(oprawy umieszczone
poprzecznie do osi drogi)
odległość L2:
oprawa-oprawa
(oprawy umieszczone
równolegle do osi drogi)
odległość L4:
oprawa-oprawa
(oprawy umieszczone
poprzecznie do osi drogi)
Przykład 1
W pomieszczeniu handlowym o powierzchni
2,610 m2 chcemy uzyskać natężenie oświetlenia
awaryjnego o wartości 1,25 lx. Przy obliczeniach należy uwzględnić pozostałe zalecenia
normy PN-NE 1838.
Założenia:
Rodzaj opraw SL 3301 CG-S 13 W, wymiary
pomieszczenia 45 m x 58 m, sufit podwieszany,
wysokość zamocowania opraw 4 m (na suficie),
natężenie oświetlenia Emin = 1,25 lx
Odczyt danych z tabeli:
Dobór opraw oświetlenia awaryjnego SL 3301
CG-S
Dla opraw SL 3301 CG-S stosuje się tylko
odległości L1 i L2 z powodu symetryczno-rotacyjnej krzywej rozsyłu światła eliminującej osie
poprzeczne i podłużne.
Odległości (m)
10 W
Wysokość
montażu (m)
3,0
4,0
5,0
6,0
7,0
Sposób
montażu
do sufitu
strefa otwarta
L1
3,4 (4,4)
2,9 (4,4)
0,7 (4,4)
0,7 (3,4)
0,7 (0,7)
13 W
L2
10,2 (13,2)
10,8 (14,2)
11,0 (15,0)
7,0 (15,4)
7,6 (15,4)
L1
3,4 (5,4)
3,4 (5,4)
3,4 (5,4)
0,7 (5,4)
0,7 (4,4)
L2
11,8 (15,2)
12,8 (16,6)
13,2 (17,6)
13,4 (18,2)
9,4 (18,8)
Wniosek: Maksymalny odstęp między ścianą
i oprawami L1=3,4 m , maksymalny odstęp
między oprawami L2=12,8 m. W celu uzyskania równomiernego natężenia oświetlenia
(1,25 lx) w pomieszczeniu należy zastosować
20 opraw typu SL 3301 CG-S.
CEAG Notlichtsysteme GmbH
0/4
Projektowanie oświetlenia awaryjnego
PN-EN 1838
Sposób montażu: na ścianie
Oprawy zamocowane poziomo.
Przykład 2
W oparciu o dane techniczne należy zaprojektować oświetlenie awaryjne drogi ewakuacyjnej o
długości 38m.
Założenia:
Oprawy typu 57011 CG-S z przezroczystym
kloszem, długość drogi ewakuacyjnej 38m,
szerokość drogi ewakuacyjnej 2 m,wysokość
zamocowania 2 m, mocowanie poprzeczne na
Wysokość
mocowania
(m)
2,0
2,5
Rodzaj
mocowania
na ścianie
szerokość drogi 2 m
Wniosek:
Z wytycznych do projektowania wynika, że pierwszą i ostatnią oprawę należy zamontować w odległości 3.3 m (L3) od początku i końca korytarza, a
odległość między oprawami powinna wynosić 8m
(L4). Takie rozmieszczenie opraw gwarantuje
równomierne natężenie oświetlenia awaryjnego
na poziomie 1,25 lx w osi drogi (0,02 m mierzone nad podłogą).
0
ścianie, natężenie oświetlenia Emin = 1,25 lx
mierzone w osi drogi.
Odczyt danych z tabeli:
Dane oprawy awaryjnej 57011 CG-S zgodne z
normą PN-EN 1838
Odległości (m)
L1
2,8 (3,4)
2,9 (3,5)
L2
6,8 (7,8)
7,0 (8,2)
L3
3,3 (4,1)
3,1 (4,0)
L4
8,0 (9,8)
8,0 (10,0)
Do oświetlenia drogi ewakuacyjnej o długości
38m należy zastosować 5 opraw oświetlenia
awaryjnego.
Obliczenie rozmieszczenia opraw montowanych
do sufitu (równolegle lub poprzecznie) należy
przeprowadzić w sposób analogiczny odczytując
odpowiednie dane z tabeli.
Oprawy zamocowane pionowo.
Sposób montażu: do sufitu
Oprawy zamocowane równolegle.
Oprawy zamocowane poprzecznie.
CEAG Notlichtsysteme GmbH
0/5
Technika świetlna jest najważniejsza
Rysunek 1
90
90
60
120
60
60
180
30
C 0
C90
240
30
300
0
- połowa opraw oświetlenia podstawowego pełni jednocześnie funkcję oświetlenia awaryjnego (rysunek 3)
- połowa opraw oświetlenia podstawowego ze statecznikami N-EVG CEAG pełni
jednocześnie funkcję oświetlenia awaryjnego (rysunek 4)
- do oświetlenia awaryjnego zastosowano
oprawy 57011 CG-S (rysunek 5)
l/cd/klm
Krzywa rozsyłu światła oprawy 57011 CG-S
Rysunek 2
Laboratorium oświetlenia CEAG
Oprawa oświetlenia awaryjnego 57011 CG-S
Priorytet techniki świetlnej
Rysunek 3
W porównaniu do typowego rozwiązania z wykorzystaniem opraw oświetlenia
podstawowego (rysunek 3) zastosowanie
stateczników CEAG N-EVG pozwala na
zredukowanie pojemności akumulatorów
o połowę, natomiast do zasilania opraw
CEAG 57011CG-S wystarczy tylko 1/8
pojemności akumulatorów zastosowanych
w rozwiązaniu konwencjonalnym.
Poza tym uzyskujemy większą równomierność oświetlenia i podniesienie bezpieczeństwa użytkowników.
Rysunek 6
Filozofią firmy CEAG jest projektowanie
oświetlenia awaryjnego w oparciu o technikę świetlną oraz obowiązujące normy.
Taki sposób projektowania gwarantuje
uzyskanie oświetlenia o wysokim standardzie przy jednoczesnym obniżeniu mocy
akumulatorów urządzeń zasilających
Standard EVG 58 W/100 % strumienia światła, IBatt = 260 mA
(rysunek 6 i 7). Krzywa rozsyłu światła
Batteriegröße dla 3h Entladung i 100 Leuchten 220 V/100 Ah
opraw 57011 CG-S (rysunek 1) pokazuje,
że są one idealne do oświetlenia awaryjRysunek 4
nego. Z krzywej fotometrycznej wynika,
że natężenie strumienia pod oprawą jest
minimalne przy jednoczesnym szerokim
kącie rozsyłu w przedziale od 30˚do 65˚
z wartością 260 cd/klm. Takie parametry
umożliwiają uzyskanie równomiernego
oświetlenia (zgodnie z normą PN-EN
1838) nawet przy zastosowaniu niewielkiej
N-EVG 58 W/30 % strumienia światła, IBatt = 120 mA
ilości opraw rozmieszczonych w dużych
Batteriegröße dla 3h Entladung i 100 Leuchten 220 V/52 Ah
odstępach.
Niewielka ilość opraw oświetlenia awaryjRysunek 5
nego małej mocy pozwala znacznie zredukować pojemność akumulatorów i koszty
centralnej jednostki zasilającej.
Przykład pokazuje trzy warianty oświetlenia drogi ewakuacyjnej (wszystkie zgodne
z normą PN-EN 1838).
Projektowanie
tradycyjne
Akumulator
Szafa
Oprawy
zasilania
centralnego
Rysunek 7
Projektowanie zalecane
przez CEAG
Szafa
zasilania
Akumulator
centralnego
Oprawy
57011 CG-S mit Leuchtstofflampe 8 W, IBatt = 30 mA
Batteriegröße dla 3h Entladung i 100 Leuchten 220 V/12 Ah
CEAG Notlichtsysteme GmbH
0/6
Oprawy
które wskazują właściwy kierunek
Oprawy CEAG wskazują bezpieczną drogę do wyjścia
Energooszczędne
stateczniki elektroniczne
Technika świetlna w doskonałej formie
CEAG oferuje szeroką gamę adresowalnych stateczników elektronicznych (EVG)
do opraw oświetlenia awaryjnego.
Oprawy wyposażone w takie stateczniki
współpracują z kontrolerem umieszczonym w szafie centralnego zasilania. Kontroler monitoruje wszystkie funkcje oprawy.
utrzymana na najwyższym poziomie.
CEAG oferuje nowoczesne oprawy oświetlenia awaryjnego wykonane z najlepszych
materiałów, które idealnie komponują się
z architekturą.
Projektowane komputerowo odbłyśniki
gwarantują dużą wydajność świetlną
opraw.
0
Zastosowanie stateczników elektronicznych z regulacją strumienia w trybie
awaryjnym znacznie redukuje pojemność
akumulatorów.
Całkowity pobór
mocy (świetlówka 8W)
Straty mocy stateczników
Statecznik elektroniczny z
regulacją strumienia świetlnego w trybie awaryjnym
Przykład zastosowania opraw oświetlenia awaryjnego
CEAG Notlichtsysteme GmbH
0/7
Aprobaty, normy i oznaczenia
Produkty firmy CEAG odpowiadają wymaganiom
dyrektywy EG 2004/108/EG (wytyczne-EMV)
i 73/23/EEC, zamienionej na 93/68/EEC (wytyczna
nisko-napięciowa) i są dopuszczone do oznaczania symbolem CE. Wyposażenie opraw w stateczniki elektroniczne wysokiej częstotliwości zgodne
z wytycznymi EMV redukuje zjawisko powstawania zakłóceń. Zjawisko to może jednak występować w sporadycznych przypadkach.
CEAG Notlichtsysteme GmbH nie ponosi odpowiedzialności za nieprawidłowe funkcjonowanie
i uszkodzenia swoich produktów powstałe w wyniku zastosowania komponentów innych producentów nie odpowiadających wyżej wymienionym
normom.
Certyfikat ENEC (Europejski Certyfikat Norm
Elektrycznych) jest jednym z europejskich znaków
jakości wydanym przez komisję standaryzacji
elektrotechnicznej i stwierdza, że urządzenie na
którym występuje to oznaczenie spełnia wszystkie
wymagania europejskich instytutów kontroli.
CEAG Notlichtsysteme GmbH
0/8