Uwagi do opinii o Energy Efficiency Plan 2011

Warszawa, 29 marca 2011 r.
Społeczna Rada ds. Narodowego
Programu Redukcji Emisji
Ministerstwo Gospodarki
Uwagi Społecznej Rady ds. Narodowego Programu Redukcji Emisji do dokumentu:
Opinia Rady Unii Europejskiej o materiale
ENERGY EFFICIENCY PLAN 2011
1. Uwagi ogólne:
Istotnym dla Polski jest fakt, że wdrożenie Energy Efficiency Plan 2011 (EEP 2011)
należy do obowiązków Prezydencji w 2011 r., a więc do obowiązków polskiej Prezydencji.
Dokument EEP 2011 prezentuje zestaw znanych już stwierdzeń i kierunkowych
działań, które w zasadzie stanowią powtórzenie potrzebnych działań, przedstawianych w
wielu innych dokumentach Komisji Europejskiej.
Opinia Rady Unii Europejskiej o EEP 2011 w 90% powiela zawartość opiniowanego
dokumentu i nie zawiera żadnych istotnych stwierdzeń ani krytycznych, ani konstruktywnych,
a jest jedynie opisem zawartości.
2. Uwagi szczegółowe:
Komisja przyjmuje aktualnie zasadę, by forsować silne wiążące działania bez
wiążących krajowych celów efektywności energetycznej (20%). Jest to rozwiązanie
przymusowe wynikające stąd, że brak jest politycznej woli w Parlamencie Europejskim i w
1
krajach członkowskich odnośnie przyjęcia wiążących celów, a w pewnym stopniu braku
dopracowanej metodologii ustalania i mierzenia tych celów.
Komisja zastrzega się, że jeżeli cel 20% dla całej Unii nie zapewnią krajowe plany
działania, to w 2013 będzie powtórnie proponować ustalenie wiążących celów da krajów
członkowskich.
Determinowanie wiążących działań zamiast celów krajowych może prowadzić do
nieoptymalnych efektów i skutków w poszczególnych krajach. Kraje mając wiążące cele
same winny określić ścieżkę osiągnięcia celu , dobierając działania prowadząca do
najmniejszych kosztów i największych efektów w gospodarce narodowej.
Dokument
zapowiada
rozwinięcie
w
najbliższych
latach
wielu
słusznych
instrumentów i działań w zakresie efektywnego wykorzystania energii jak np.:
− Komisja będzie wspierać i dostarczy narzędzi dla przygotowania programów
efektywnego
wykorzystania
energii
przez
kraje
członkowskie
i
sposobów
monitorowania realizacji i efektów tych programów;
− instrumenty prawne odnośnie wymogu termorenowacji budynków sektora publicznego
w tempie przynajmniej 3% powierzchni użytkowej na rok;
− propozycje rozwiązań prawnych ustalania bazowego zużycia energii i sposobu
weryfikacji efektów w kontraktach typu ESCO;
− prowadzenia przez kraje członkowskie przeglądu krajowych rynków, prezentacji listy
akredytowanych firm ESCO i modelowych wzorów kontraktów;
− inicjatywę, by wesprzeć kraje członkowskie w prowadzeniu szkoleń dla architektów,
audytorów, techników i instalatorów w modernizacji i budowie efektywnych
energetycznie budynków, a szczególnie w zakresie certyfikacji, kwalifikacji i szkoleń
dla rzemieślników;
− rozważenie przez Komisję wprowadzenia regulacji prawnych odnośnie obowiązkowych
wymogów budowy nowych instalacji energetycznych stosownie do BAT;
− propozycja priorytetowego dostępu do sieci
dla skojarzonego wytwarzania energii
elektrycznej i ciepła (w Polsce już jest);
− propozycja, by kraje członkowskie ustaliły ilościowe cele zmniejszenia zużycia energii
do 2020 r.;
2
− propozycja regularnych audytów energetycznych i wdrożenie systemów zarządzania
energią w dużych przedsiębiorstwach;
− zachęty dla długoterminowych kontraktów we wdrażaniu efektywnych energetycznie
przedsięwzięć i systemów (voluntary agreements);
− kontynuowanie przez Komisję prac nad ustaleniem ostrzejszych standardów zużycia
energii dla urządzeń i sprzętu powszechnego użytku , łącznie z opracowaniem nowego
planu działań na lata 2012-2014. Dotyczy to również usprawnienia procesu
etykietowania urządzeń, łącznie z rozszerzeniem etykietowania na inne urządzenia jak
np. okna;
− zapowiedź rewizji dyrektyw: o usługach energetycznych i CHP w 2011r.;
− uruchomienie nakazowych rynkowych programów zobowiązań do oszczędzania (białe
certyfikaty) – w Polsce w ostatniej fazie legislacji;
− wsparcie dla nowych technologii via Strategic Technology Plan (SET Plan);
− rozszerzenie wymagań Dyrektywy Ecodesign na więcej standardowych produktów;
− finansowanie wsparcia dla przyśpieszenia i rozszerzenia termomodernizacji budynków
prywatnych (w Polsce istnieje od ponad 10 lat).
Szkoda, że będzie to później a nie teraz, bowiem aktualny brak szczegółowych i
wiążących rozwiązań w EEP 2011, pozostawia dużą swobodę dla tworzenia Krajowych
Planów Działań dotyczących Efektywności Energetycznej, które winny być ukończone w
I półroczu bieżącego roku. Praktyka tworzenia krajowych planów i regulacji prawnych- np.
Ustawy o Efektywności Energetycznej wskazuje, że ta swoboda prowadzi do wybiórczych
lub mało konkretnych rozwiązań.
Niemniej Jednak EEP 2011 prezentuje szeroki zakres działań, które na poziomie
bardziej szczegółowym winny znaleźć odzwierciedlenie w aktualnie opracowywanym
Krajowym Planie Działań i w Narodowym Programie Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej.
2.1.
W dokumencie brak jest metodologii w jaki sposób Komisja oceniać będzie cele
Krajowych Planów Działania i monitorować ich realizację. Można przypuszczać, że
będzie to podejście buttom up na co wskazuje pojawiająca się w dokumentach
unijnych liczba oszczędności 368 mln Mtoe do osiągnięcia w 2020r w całej Unii.
3
Gdyby taka metodologia została już podana, to Krajowe Plany Działania budowane
byłyby staranniej i z większą dyscypliną i precyzją.
2.2.
Prezentacja funduszy wsparcia w EEP2011 ogranicza się praktycznie do okresu 20072013. Te fundusze są już praktycznie rozdysponowane, np. EU Cohesion Policy/Fund
w Polsce. Brak jest przedstawienia jak po 2013 roku Unia wspierać będzie realizację
EEP2011 i Krajowe plany Działania. Unia winna z góry ustalić jaka część Funduszy
Spójności winna wspierać zrównoważoną energię, w tym Krajowe Plany Działań w
poszczególnych krajach członkowskich. Również brak jest propozycji ze strony Unii
odnośnie przeznaczenia przeważającej część kwot zakupu uprawnień do emisji CO2
(ETS)na zrównoważoną energię i redukcję emisji CO2.
2.3.
Mało uwagi i działań poświęca dokument na kształtowanie proefektywnosciowej
świadomości społeczeństwa i wzorców konsumpcji.
3. Efficiency drivers – narzędzia efektywności:
Optymalizacja procesu redukcji emisji powinna oznaczać dla słabiej rozwiniętych
państw minimalizację kosztów tej redukcji. Takie zresztą były pierwotne założenia pakietu –
ratować klimat najtańszym kosztem.
Dla Polski, kraju o ciągle wysokoemisyjnym przemyśle, i innych państw o podobnej
sytuacji – zarówno członków UE, jak i państw rozwijających się – ograniczanie kosztów
emisji jest kwestią krytyczną. Z tego właśnie powodu należy wspierać takie inicjatywy jak
eficiency drivers – narzędzia efektywności:
− white certificates – białe certyfikaty wspomagające inwestycje w efektywność
energetyczną;
− voluntary agreement – dobrowolne porozumienia, w których fabryki lub branże
zobowiązują się do uzyskania oszczędności energii i redukcji emisji;
− tax credit – system podatkowego wspomagania inwestycji energooszczędnych u
drobnych odbiorców (gospodarstwa domowe i małe firmy);
4
− performance contracts – kontrakty na osiąganie efektywności energetycznej (znane
jako: ESCO, TPF, BOT, PPP), w których inwestorem jest strona trzecia, a koszty
inwestycji spłacane są z oszczędności (leasing energooszczędności);
− efficiency founds – fundusze finansujące (wspierające) inwestycje energooszczędne jak
np. Fundusz Termomodernizacji, NGOŚiGW itp.
Bez powyższych narzędzi ani Polska, ani Europa nie zrealizują celów pakietu
klimatyczno-energetycznego. Wbrew powszechnemu w Brukseli przekonaniu Polska ma już
kilka interesujących rozwiązań w powyższym obszarze. Potencjalni partnerzy to Włochy
(white certificates), Holandia i Irlandia (voluntary agreement), Włochy, Wlk. Brytania (tax
credit), Wlk. Brytania (performance contracts), Bułgaria, Portugalia, Hiszpania, Austria
(efficiency founds).
W/w inicjatywy byłyby korzystne dla Polski i innych państw o wysokim nawęgleniu.
W niektórych z nich wypracowane już zostały w UE interesujące rozwiązania wymagające
upowszechnienia, w innych wstępne koncepcje wymagające rozbudowy, uruchomienia
i rozwoju. Mamy także nasze własne, polskie rozwiązania i koncepcje, które moglibyśmy
rozwijać dołączając do liderów efektywnej redukcji emisji w Europie.
4. Specyfikacja działań i ich rezultaty:
Proponowane formy i rezultaty działań, w odniesieniu do eficiency drivers – narzędzia
efektywności to:
− organizacja międzynarodowej konferencji w II półroczu 2011 r. na temat instrumentów
wdrażania – prezentacja doświadczenia z istniejących projektów oraz przedstawienie
nowych propozycji;
− przegląd
pod
względem
skuteczności
istniejących
i
nowych
instrumentów
proefektywnościowych dla Unii Europejskiej. Wykonanie analiz: studium wykonalności
oraz testu korzyści dla wszystkich stron;
− opracowanie krajowej strategii wykorzystania pieniędzy z uprawnień do emisji w latach
2013-2020.
5
Proponowane formy i rezultaty działań, w odniesieniu do wdrożenia dyrektywy o
charakterystyce energetycznej budynków (recast) to:
− organizacja międzynarodowej konferencji: wymiana doświadczeń wdrażania dyrektywy
i drogi do blisko zeroenergetycznych budynków w II poł. 2011 r.;
− opracowanie powszechnego programu poprawy efektywności budynków (w Polsce
wspólnie ze Społeczną Radą NPRE): wsparcie dla budynków nowych nisko
energetycznych, rozwinięcie programu termomodernizacji zasobów istniejących,
tworzenie otoczenia prawnego promującego energooszczędność > współpraca
z samorządami;
− opracowanie planu wdrożenia i stworzenie Energy Efficiency Watch;
− sfinansowanie ww. programu;
− stworzenie instrumentów finansowych dotacje, pożyczki, kredyty i/lub ESCO.
5. Uwagi końcowe
EEP2011 przedstawia szeroką i w miarę kompleksową mapę działań, które winny być
uwzględnione w Krajowych Planach Działań. Brak jest jednak szczegółowych rozwiązań,
które mogłyby Krajowe Plany doskonalić. Należy podkreślić, że spora część planowanej w
EEP2011 pracy musi być wykonana podczas Polskiej Prezydencji. Trzeba postawić pytanie
czy jesteśmy do tego przygotowani?
Z wyrazami szacunku,
Krzysztof Żmijewski
Sekretarz Generalny
Społecznej Rady Narodowego
Programu Redukcji Emisji
6