Program nauczania - Gimnazjum Nr 2 w Strzegomiu

Transkrypt

Fizyka | Ciekawa fizyka | Część 1–3
Program nauczania
Program nauczania
Dostosowanie poziomu treści nauczania do umiejętności matematycznych uczniów
Być gruntownie uczonym nie jest to jedno,
co wiele rzeczy pamiętać,
ale jest to zgłębić je rozumem,
obejrzeć skrzętnie z uwagą ze wszystkich stron,
umieć ocenić ich stopień pewności i wątpliwości.
Matematyka jest językiem fizyki koniecznym do ilościowego
opisu praw i zasad, dlatego też skorelowanie nauczania fizyki z nauczaniem matematyki w gimnazjum jest niezwykle
ważne. Proponowana kolejność działów uwzględnia stopniowo rosnące umiejętności matematyczne uczniów. Na początku uczniowie wykonują obliczenia najprostsze,
sprawdzają i szacują rząd wielkości spodziewanego wyniku,
zapisują wyniki pomiarów i obliczeń, stosując przybliżenia
i uwzględniając niepewności pomiarów.
Jan Śniadecki
1. Wstęp
Przedstawiamy program nauczania fizyki w gimnazjum.
Przy opracowywaniu programu wzięto pod uwagę poniższe
założenia.
Powtarzanie i utrwalanie treści nauczania
Wzbudzanie zainteresowania uczniów fizyką
Powtarzanie treści nauczania służy utrwalaniu wiedzy
i umiejętności uczniów. Tak realizowany proces nauczania
jest zgodny ze znaną zasadą: Powtarzanie jest matką studiowania (Repetitio est mater studiorum).
W programie przewidziane są lekcje powtórzeniowe oraz
powtórzenie całości materiału po zakończeniu wszystkich
działów.
Zdaniem wielu uczniów fizyka jest najtrudniejszym przedmiotem w szkole. Uważamy, że opinie te wynikają między
innymi z wadliwej realizacji programów nauczania, zaniedbywania lub całkowitego pomijania eksperymentów fizycznych oraz egzekwowania od uczniów znajomości wzorów
i formułek, bez rozumienia zjawisk fizycznych. Z tego powodu proponujemy taką kolejność realizacji zagadnień, aby
w początkowym okresie nauki przedstawić możliwie szeroki
zakres ciekawych i efektownych eksperymentalnie zjawisk
fizycznych, z którymi stykamy się w życiu codziennym,
a które można w łatwy sposób opisać jakościowo. Ten sposób prezentacji zmienia metodę wprowadzania niektórych
pojęć fizycznych – proponujemy wprowadzanie ich początkowo w sposób intuicyjny, a dokładne zdefiniowanie nastąpi
w późniejszym czasie.
Chcemy rozbudzić zainteresowanie uczniów fizyką, ukazać
im użyteczność wiedzy i przekonać, że fizyka rzeczywiście
pomaga zrozumieć zjawiska zachodzące wokół nas.
2. Ogólna charakterystyka programu
Program nauczania fizyki w gimnazjum zgodnie z Podstawą
programową wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Rozporządzenie Ministra
Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r.) dla przedmiotu
fizyka na III etapie edukacyjnym (gimnazjum) uwzględnia:
• cele kształcenia – wymagania ogólne,
• treści nauczania – wymagania szczegółowe,
• w ymagania przekrojowe,
• w ymagania doświadczalne.
Realizując program, odwołujemy się do wiedzy uczniów
z innych przedmiotów szkolnych i z życia codziennego.
Wskazujemy również, w jaki sposób osiągnięcia fizyki wykorzystuje się w innych naukach przyrodniczych.
Samodzielne formułowanie praw fizyki na podstawie obserwacji i doświadczeń
W programie zakładamy, że uczniowie będą samodzielnie
formułować – głównie jakościowo – prawa fizyki na podstawie przeprowadzanych obserwacji i doświadczeń.
Do każdego tematu lekcji proponujemy doświadczenia, które nauczyciel może wykonać w formie pokazu w szkole, i takie, które uczniowie mogą wykonać samodzielnie w grupach
bądź w warunkach domowych.
TREŚCI ZAWARTE W PODRĘCZNIKU CIEKAWA FIZYKA
• opisują zjawiska fizyczne, z którymi uczniowie spotykają
się w życiu codziennym,
• zaznajamiają uczniów z zagadnieniami fizyki współczesnej,
• zapoznają uczniów z historią odkryć fizycznych,
AUTORZY: Jadwiga Poznańska, Maria Rowińska, Elżbieta Zając
1
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2015
Program nauczania
• ukazują piękno zjawisk fizycznych i nauki,
• ukazują związki fizyki z innymi naukami przyrodniczymi,
• ukazują rolę fizyki w rozwoju techniki,
• inspirują uczniów do szukania wiadomości w innych źródłach, takich jak: internet, literatura popularnonaukowa,
telewizja edukacyjna,
• rozwijają umiejętności rozwiązywania zadań i problemów,
• zawierają doświadczenia z użyciem prostych i łatwo dostępnych pomocy dydaktycznych i przedmiotów codziennego użytku,
• umożliwiają uczniom prowadzenie samodzielnych badań,
• sprawiają, że uczniowie pracują w sposób twórczy,
• pobudzają wyobraźnię uczniów,
• rozwijają inteligencję uczniów,
• w ykorzystują stopniowanie trudności zadań i ćwiczeń
(część zadań jest przeznaczona dla uczniów szczególnie
zainteresowanych fizyką),
• w yzwalają emocjonalny stosunek uczniów do nauczanego przedmiotu,
• podają propozycje ćwiczeń dla uczniów obdarzonych
zdolnościami humanistycznymi, plastycznymi, muzycznymi i manualnymi.
PORADNIKI METODYCZNE I MATERIAŁY W KLUBIE
NAUCZYCIELA ZAWIERAJĄ:
• program nauczania,
• karty pracy do doświadczeń wymaganych przez podstawę
programową,
• scenariusze lekcji z komentarzami metodycznymi,
• sprawdziany i testy,
• zadania na ocenę celującą,
• dodatkowe zadania typu egzaminacyjnego,
• sfilmowane doświadczenia,
• karty pracy do filmów,
• termogramy.
3. Szczegółowy opis treści nauczania
3.1. Układ treści nauczania
Ciekawa fizyka. Część 1.
1. Świat fizyki
8 tematów + 1 nadobowiązkowy
2. Właściwości materii
Razem
22 tematy + 2 nadobowiązkowe
1. Energia mechaniczna
6 tematów
2. Ciepło jako forma przekazywania energii
5 tematów
3. Ruch i siły
4. Drgania i fale mechaniczne
5. Optyka geometryczna
11 tematów
Razem
40 tematów + 2 nadobowiązkowe
1. Elektryczność i magnetyzm
13 tematów + 2 nadobowiązkowe
2. Fale elektromagnetyczne
4 tematy
3. Powtórzenie wiadomości
6 tematów
Razem
23 tematy + 2 nadobowiązkowe
2
Program nauczania
Całość zawiera 85 tematów lekcji i dodatkowo 6 tematów nadobowiązkowych, czyli łącznie 91 lekcji. W gimnazjum przewidzianych jest nie mniej niż 130 godzin lekcji fizyki w całym cyklu nauczania. W całym cyklu do dyspozycji nauczyciela pozostaje zatem co najmniej 39 lekcji.
Lekcje te nauczyciel powinien wykorzystać na:
• w ykonywanie doświadczeń przez wszystkich uczniów,
• lekcje powtórzeniowe,
• sprawdzanie wiedzy i umiejętności uczniów,
• omawianie wyników sprawdzianów,
• prezentacje projektów opracowanych przez uczniów,
• oglądanie i omawianie filmów z doświadczeniami,
• wycieczki dydaktyczne.
Układ treści nauczania w podręczniku Ciekawa fizyka został podzielony na trzy części, przy uwzględnieniu przydziału godzin
nauczania na poszczególne klasy w układzie lekcji 1+2+1, który jest stosowany w szkołach najczęściej. Gdy układ lekcji
w szkole jest inny, to układ treści nauczania można łatwo dostosować poprzez podzielenie części drugiej podręcznika na dwie
części.
3.2. Wykaz tematów zawartych w programie nauczania fizyki
(*gwiazdką oznaczono tematy nadobowiązkowe)
Świat fizyki
1. Czym zajmuje się fizyka, czyli o śmiałości
stawiania pytań
2. Pomiary w fizyce
3. Oddziaływania i ich skutki
4. Wzajemność oddziaływań. Siła jako miara
oddziaływań
5. Równowaga sił. Siła wypadkowa
6. Masa i ciężar ciała
7. Ruch. Względność ruchu
8. Rodzaje energii i jej przemiany
* 9. Naturalne zasoby energii. Energia alternatywna
Energia mechaniczna
1. Praca
2. Moc
3. Maszyny proste
4. Energia potencjalna grawitacji
5. Energia kinetyczna
6. Zasada zachowania energii
Ciepło jako forma przekazywania energii
7. Temperatura
8. Przekazywanie energii wewnętrznej
9. Ciepło właściwe
10. Ciepło a praca. Zmiany energii wewnętrznej
11. Energia wewnętrzna i zmiany stanów skupienia
Właściwości materii
10. Budowa cząsteczkowa materii
11. Stany skupienia materii
12. Gęstość materii
13. Wyznaczanie gęstości ciał stałych
14. Wyznaczanie gęstości cieczy
15. Budowa wewnętrzna i właściwości ciał stałych
16. Budowa wewnętrzna i właściwości cieczy i gazów
17. Rozszerzalność temperaturowa ciał stałych
18. Rozszerzalność temperaturowa cieczy i gazów
19. Ciśnienie
20. Ciśnienie w cieczach i w gazach
21. Prawo Pascala
22. Prawo Archimedesa
23. Zastosowanie prawa Archimedesa
* 24. Aerodynamika
Ruch i siły
12. Ruch jednostajny prostoliniowy
13. Bezwładność ciał
14. Pierwsza zasada dynamiki
15. Opory ruchu. Tarcie
16. Ruch zmienny prostoliniowy. Przyspieszenie
17. Ruch jednostajnie przyspieszony prostoliniowy
18. Druga zasada dynamiki
19. Spadanie swobodne
* 20. Ruch jednostajnie opóźniony prostoliniowy
21. Trzecia zasada dynamiki
Drgania i fale mechaniczne
22. Ruch drgający
23. Drgania swobodne
3
Program nauczania
24. Przemiany energii podczas drgań
25. Drgania wymuszone i rezonans
26. Powstawanie fal w ośrodkach materialnych
* 27. Zjawiska falowe
28. Fale dźwiękowe
29. Cechy dźwięków
30. Ultradźwięki i infradźwięki
31. Instrumenty muzyczne
6. Napięcie elektryczne
7. Budowa obwodów elektrycznych
8. Prawo Ohma
9. Połączenia szeregowe i równoległe w obwodach
elektrycznych
10. Praca i moc prądu elektrycznego
* 11. Przepływ prądu elektrycznego w cieczach,
gazach i próżni
12. Oddziaływania magnetyczne
13. Oddziaływania magnetyczne wokół przewodu
z prądem elektrycznym
14. Silnik elektryczny
* 15. Prądnica prądu przemiennego
Optyka
32. Źródła światła
33. Zaćmienia
34. Odbicie światła
35. Zwierciadła wklęsłe i wypukłe
36. Konstrukcja obrazów w zwierciadłach kulistych
37. Załamanie światła
38. Zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia
39. Rozszczepienie światła
40. Soczewki
41. Konstrukcja obrazów wytworzonych przez soczewki
42. Budowa i działanie oka
Fale elektromagnetyczne
16. Rodzaje fal elektromagnetycznych
17. Fale radiowe i mikrofale
18. Promieniowanie podczerwone i nadfioletowe
19. Promieniowanie rentgenowskie i promieniowanie
gamma
Powtórzenie wiadomości zdobytych w gimnazjum
na lekcjach fizyki
20. Właściwości materii
21. Ruch i siły
22. Dynamika
23. Termodynamika
24. Drgania i fale mechaniczne
25. Optyka
Elektryczność i magnetyzm
1. Oddziaływania elektrostatyczne
2. Pole elektryczne
3. Zasada zachowania ładunku elektrycznego
4. Mikroskopowy model zjawisk elektrycznych
5. Natężenie prądu elektrycznego
4. Cele kształcenia
Ogólne cele kształcenia określa Podstawa programowa wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r.) dla przedmiotu fizyka na III etapie edukacyjnym (gimnazjum).
W programie do cyklu Ciekawa fizyka szczególny nacisk kładziemy na realizację następujących celów nauczania fizyki:
• rozbudzanie zainteresowania uczniów fizyką przez rozwijanie dociekliwości poznawczej, uważną obserwację zjawisk
fizycznych i poszukiwanie odpowiedzi na stawiane pytania,
• poznanie praw fizyki oraz posługiwanie się terminologią naukową, symbolami i wykresami,
• poznanie metod badawczych i technik obserwacji stosowanych w fizyce,
• nabycie umiejętności samodzielnego wykonywania doświadczeń i pomiarów, opracowywania, szacowania i analizowania ich wyników z uwzględnieniem niepewności pomiaru,
• kształtowanie umiejętności prezentowania własnych wniosków wynikających z obserwacji i eksperymentów oraz
umiejętności wyjaśniania obserwowanych zjawisk fizycznych na podstawie zdobytych wiadomości,
• nabycie umiejętności praktycznego wykorzystywania wiedzy w życiu codziennym oraz świadomości zastosowania
jej w technice i ochronie środowiska,
• nabycie umiejętności przestrzegania zasad bezpieczeństwa oraz troski o zdrowie i życie ludzi,
• dostrzeganie i rozumienie znaczenia nauki dla rozwoju cywilizacji technicznej i jej zastosowania w różnych dziedzinach działalności ludzkiej.
Realizując podstawowe cele edukacyjne, kształtujemy równocześnie ważne umiejętności uczniów:
• obserwacji i opisywania zjawisk fizycznych,
• samodzielnego wykonywania prostych doświadczeń,
4
Program nauczania
• syntetycznego i analitycznego myślenia,
• samodzielnego poszukiwania, selekcjonowania i wykorzystywania informacji pochodzących z różnych źródeł,
• posługiwania się technologią informacyjną,
• stosowania nabytej wiedzy w praktyce,
• planowania doświadczeń, wykonywania pomiarów i analizowania wyników,
• planowania i organizowania pracy własnej oraz współpracy w zespole uczniowskim,
• prezentowania własnych wniosków oraz prowadzenia dyskusji.
5. Cele wychowawcze szkoły
Każdy nauczyciel przedmiotu, pracując z uczniami, realizuje jednocześnie cele wychowawcze. Polega to na przekazywaniu
i kształtowaniu u uczniów następujących wartości:
• szacunku dla każdego człowieka, jego poglądów, postaw i działania,
• umiejętności współpracy w zespole,
• szacunku dla ludzi nauki, którzy swym talentem i pracą służą dobru ludzkości,
• troski o ochronę przyrody i środowiska, w którym żyjemy,
• umiejętności kulturalnej dyskusji i polemiki,
• umiejętności systematycznej i rzetelnej nauki,
• wrażliwości na piękno przyrody i piękno nauki.
Zapewne nie są to wszystkie aspekty wychowawcze, z jakimi spotykamy się w pracy nauczyciela wychowawcy. Wpływ wychowawczy nauczyciela na rozwój osobowości uczniów, zwłaszcza w gimnazjum, jest ogromny.
Podsumowując, jeszcze raz podkreślamy, że celem naszego programu jest takie nauczanie, aby wiedza przyswojona przez
uczniów była przez nich zrozumiana, przeanalizowana, sprawdzona, dająca dużo umiejętności użytecznych i by mogła być
gruntowną podstawą do dalszej edukacji w tym kierunku.
6. Osiągnięcia ucznia
6.1. Plan wynikowy
Zgodnie z założeniami Podstawy programowej po zrealizowaniu wszystkich treści nauczania uczeń powinien posiadać następujące umiejętności zestawione w tabeli.
Nr
lekcji
Wiadomości.
Uczeń wie, że:
Temat lekcji
Umiejętności ucznia.
Uczeń potrafi:
Zgodność
z podstawą
programową
1.
Czym zajmuje się
fizyka, czyli o śmiałości
stawiania pytań
2.
Pomiary w fizyce
fizyka jest nauką przyrodniczą opartą
na doświadczeniach,
zzfizyka jest podstawą postępu
technicznego.
zz
na czym polega pomiar,
przy każdym pomiarze występuje
niepewność pomiaru, wynikająca
z ograniczonej dokładności
przyrządów pomiarowych.
zadawać pytania związane ze
zjawiskami fizycznymi.
zz
wykonać pomiar długości,
obliczyć średnią wyników pomiarów,
zzposługiwać się pojęciem niepewności
pomiarowej.
zz
zz
zz
zz
8.2
8.4, 8.10
5
Nr
lekcji
Oddziaływania i ich
skutki
4.
Wzajemność
oddziaływań. Siła jako
miara oddziaływań
5.
Równowaga sił. Siła
wypadkowa
6.
Masa i ciężar ciała
7.
Ruch. Względność
ruchu
8.
Wiadomości.
Uczeń wie, że:
Temat lekcji
3.
Rodzaje energii i jej
przemiany
Program nauczania
Uczeń potrafi:
istnieją oddziaływania: grawitacyjne,
magnetyczne, elektryczne i jądrowe,
zzskutki oddziaływań mogą być
statyczne i dynamiczne,
zzskutki oddziaływań mogą być trwałe
i nietrwałe.
zz
oddziaływania są wzajemne,
siła jest miarą oddziaływań.
zz
Zgodność
z podstawą
programową
podać przykłady sił i rozpoznać je
w różnych sytuacjach praktycznych,
zzrozpoznawać oddziaływania
grawitacyjne, elektryczne
i magnetyczne,
zzokreślić skutki oddziaływań.
1.3
zmierzyć siłę za pomocą siłomierza.
1.3
wyznaczyć siłę wypadkową dla sił
działających w tym samym kierunku.
1.3
stosować do obliczeń związek między
masą ciała, przyspieszeniem i siłą,
zzposługiwać się pojęciem siły ciężkości,
zzzmierzyć masę ciała za pomocą wagi,
zzzmierzyć ciężar ciała za pomocą
siłomierza,
zzobliczyć ciężar ciała, znając jego masę,
zzprzeliczać jednostki masy.
1.8, 1.9
wyznaczyć prędkość przemieszczania
się, dokonując pomiaru odległości
i czasu,
zzposługiwać się pojęciem prędkości do
opisu ruchu,
zzprzeliczać jednostki prędkości m/s na
km/h i odwrotnie,
zzobliczać prędkość średnią,
zzodróżniać prędkość średnią od
chwilowej,
zzodczytywać prędkość i przebytą drogę
z wykresów zależności drogi od czasu
i prędkości od czasu.
1.1, 8.4, 9.2
zz
zz
zz
zna warunek równoważenia się sił,
jaką siłę nazywamy siłą wypadkową.
zz
zz
masa i ciężar to dwie różne wielkości
fizyczne,
zzciężar ciała wynika z oddziaływania
grawitacyjnego i zależy od miejsca,
w którym ciało się znajduje,
zzjednostką podstawową masy jest
kilogram (kg),
zzjednostką siły jest niuton (N).
zz
na czym polega ruch,
prędkość oblicza się ze wzoru v = s/t.
zz
zz
do wykonania pracy niezbędna jest
energia,
zzenergia występuje w różnych formach.
zz
zz
zz
zz
wykorzystać pojęcie energii
mechanicznej i wymienić różne jej
formy,
zzwymienić formy energii występujące
w przyrodzie,
zzpodać przykłady przemian energii.
zz
2.1, 4.13
6
Nr
lekcji
*9.
Wiadomości.
Uczeń wie, że:
Temat lekcji
Naturalne zasoby
energii. Energia
alternatywna
konieczne jest oszczędzanie energii,
pierwotnym źródłem energii na Ziemi
jest energia światła słonecznego,
zzkorzystanie z różnych form energii
alternatywnej przyczynia się do
ochrony środowiska Ziemi.
zz
Budowa cząsteczkowa
materii
11.
Stany skupienia materii
zz
12.
Gęstość materii
zz
13.
Wyznaczanie gęstości
ciał stałych
Wyznaczanie gęstości
cieczy
Uczeń potrafi:
zz
10.
14.
Program nauczania
substancje zbudowane są z cząsteczek
i atomów,
zzwszystkie atomy i cząsteczki są
w nieustannym ruchu,
zzcząsteczki oddziałują na siebie
wzajemnie,
zzatom składa się z jądra atomowego
i otaczających je elektronów,
zzjądro atomowe zawiera protony
i neutrony.
zz
materia występuje w trzech
podstawowych stanach skupienia:
stałym, ciekłym i gazowym,
zzzachodzą przemiany stanów skupienia.
gęstość substancji oblicza się ze wzoru
d = m/V,
zzgęstość wyrażamy w kg/m3 i g/cm3.
masę ciała mierzy się za pomocą wagi,
objętość brył regularnych oblicza
się, korzystając ze wzorów
matematycznych,
zzobjętość brył nieregularnych
wyznacza się z różnicy objętości
cieczy, w której je zanurzamy.
zz
zz
masę cieczy można wyznaczyć
z różnicy mas naczynia z cieczą
i naczynia bez cieczy,
zzobjętość cieczy można wyznaczyć za
pomocą naczynia miarowego.
zz
Zgodność
z podstawą
programową
wyjaśnić, dlaczego należy oszczędzać
energię elektryczną.
zz
analizować różnice w budowie
mikroskopowej ciał stałych, cieczy
i gazów,
zzwyjaśnić zjawiska dyfuzji i kontrakcji.
zz
mikroskopowej ciał stałych, cieczy
i gazów,
zzopisać zjawiska: topnienia, krzepnięcia,
parowania, skraplania, sublimacji
i resublimacji.
zz
3.1
2.9, 3.1
masą, gęstością i objętością (dla ciał
stałych i cieczy).
3.3, 3.4, 8.4
wyznaczyć gęstość substancji, z której
wykonano przedmiot w kształcie
prostopadłościanu, za pomocą wagi
i linijki,
zzwyznaczać gęstość ciał stałych,
w przypadku brył nieregularnych, na
podstawie pomiarów masy i objętości.
3.3, 3.4, 9.1
zz
zz
masą, gęstością i objętością cieczy
i na podstawie wyników pomiarów
wyznaczać gęstość cieczy.
zz
3.3, 3.4
7
Nr
lekcji
Wiadomości.
Uczeń wie, że:
Temat lekcji
15.
Budowa wewnętrzna
i właściwości ciał
stałych
16.
Budowa wewnętrzna
i właściwości cieczy
i gazów
17.
Rozszerzalność
temperaturowa ciał
stałych
18.
Rozszerzalność
temperaturowa cieczy
i gazów
19.
Ciśnienie
Program nauczania
Uczeń potrafi:
o właściwościach ciał stałych decyduje
ich budowa wewnętrzna,
zzw ciałach o budowie krystalicznej
atomy ułożone są w sposób regularny
i tworzą sieć krystaliczną.
zz
siły spójności to siły działające między
cząsteczkami tej samej substancji,
zzsiły przylegania to siły działające
między cząsteczkami różnych
substancji.
zz
zmiana długości ciała pod wpływem
ogrzewania lub oziębiania zależy
od: rodzaju substancji, długości
początkowej i zmiany temperatury.
zz
ciecze i gazy zmieniają swoją
objętość pod wpływem ogrzewania
lub oziębiania.
zz
ciśnienie oblicza się ze wzoru p = F/S,
jednostką ciśnienia jest paskal (Pa).
zz
Zgodność
z podstawą
programową
omówić budowę kryształu na
przykładzie soli kamiennej.
3.2
opisać na wybranym przykładzie
zjawisko napięcia powierzchniowego.
3.5
zz
zz
mikroskopowej ciał stałych,
zzwyjaśnić przyczyny temperaturowej
rozszerzalności ciał stałych,
zzpodać przykłady zapobiegania
negatywnym skutkom zjawiska
rozszerzalności temperaturowej ciał.
3.1
mikroskopowej cieczy i gazów,
zzwyjaśnić przyczyny temperaturowej
rozszerzalności cieczy i gazów.
3.1
posługiwać się pojęciem ciśnienia.
3.6
zz
zz
zz
zz
20.
Ciśnienie w cieczach
i w gazach
21.
Prawo Pascala
ciśnienie hydrostatyczne oblicza się ze
wzoru ph = d ∙ g ∙ h,
zzciśnienie hydrostatyczne zależy od
gęstości cieczy i od wysokości słupa
cieczy,
zzmanometrem mierzymy ciśnienie
w zbiornikach zamkniętych,
zzbarometrem mierzymy ciśnienie
atmosferyczne,
zzśrednie ciśnienie atmosferyczne na
poziomie morza wynosi 1013 hPa.
zz
wzrost ciśnienia wywieranego na
ciecz lub gaz wywołuje takie samo
zwiększenie ciśnienia w całej objętości
cieczy lub gazu.
zz
posługiwać się pojęciem ciśnienia
hydrostatycznego i atmosferycznego,
zzprzeliczać jednostki ciśnienia Pa na hPa
oraz kPa i odwrotnie.
zz
formułować prawo Pascala i podać
przykłady jego zastosowania (prasa
hydrauliczna, hamulce hydrauliczne),
zzposługiwać się wzorem F /S = F /S .
1 1
2 2
zz
3.3, 3.6
3.7
8
Nr
lekcji
Prawo Archimedesa
23.
Zastosowanie prawa
Archimedesa
*24.
Wiadomości.
Uczeń wie, że:
Temat lekcji
22.
Aerodynamika
Program nauczania
Uczeń potrafi:
na ciało zanurzone w cieczy lub
w gazie działa zwrócona do góry siła
wyporu, której wartość jest równa
ciężarowi cieczy wypartej przez to
ciało,
zzsiła wyporu jest różnicą wskazań
siłomierza, gdy ciało jest w powietrzu,
i po zanurzeniu ciała w wodzie.
wykonać pomiar siły wyporu
za pomocą siłomierza (dla ciała
wykonanego z jednorodnej substancji
o gęstości większej od gęstości wody),
zzposługiwać się wzorem F = d ∙ V ∙ g.
w
3.3, 9.3
analizować i porównywać wartości sił
wyporu dla ciał zanurzonych w cieczy
lub w gazie,
zzwyjaśnić pływanie ciał na podstawie
prawa Archimedesa.
3.3, 3.8, 3.9
wyjaśnić powstawanie siły nośnej
działającej na samolot.
3.6
zz
zz
ciało tonie, gdy dciała> dcieczy,
ciało pływa w cieczy na dowolnej
głębokości, gdy dciała = dcieczy,
zzciało pływa częściowo zanurzone
w cieczy, gdy dciała < dcieczy.
zz
zz
zz
podczas ruchu ciał w cieczach
i w gazach występuje opór
aerodynamiczny,
zzróżnica ciśnień powoduje powstanie
zwróconej do góry siły nośnej.
zz
Zgodność
z podstawą
programową
zz
1.
2.
Praca
Moc
praca jest wykonywana wtedy, gdy
pod działaniem siły ciało przemieszcza
się lub ulega odkształceniu,
zzpracę obliczamy ze wzoru W = F ∙ s,
zzten wzór stosuje się tylko
wtedy, gdy siła działa zgodnie
z przemieszczeniem,
zzjednostką pracy jest dżul (J):
1 J = 1 N ∙ 1 m.
zz
moc jest to szybkość wykonywania
pracy,
zzmoc obliczamy ze wzoru P = W/t,
zzjednostką mocy jest wat (W):
1 W = 1 J/1 s.
zz
posługiwać się pojęciem pracy,
obliczać pracę na podstawie
wykresu F(s),
zzpodać przykłady, gdy działająca siła
nie wykonuje pracy,
zzrozwiązywać zadania obliczeniowe
z zastosowaniem wzoru na pracę.
2.2
posługiwać się pojęciem mocy,
posługiwać się wzorem na moc,
z zastosowaniem wzorów na pracę
i moc.
2.2
zz
zz
zz
zz
9
Nr
lekcji
Wiadomości.
Uczeń wie, że:
Temat lekcji
3.
Maszyny proste
4.
Energia potencjalna
grawitacji
5.
Energia kinetyczna
6.
Zasada zachowania
energii
Program nauczania
Uczeń potrafi:
maszyny proste ułatwiają wykonanie
pracy,
zzza pomocą maszyn prostych
wykonujemy pracę, działając mniejszą
siłą, ale na dłuższej drodze,
zzwarunek równowagi dźwigni
dwustronnej zapisujemy: r1 ∙ F1 = r2 ∙ F2,
zzblok nieruchomy i kołowrót działają
na zasadzie dźwigni dwustronnej.
zz
zmiana energii potencjalnej grawitacji
jest równa pracy wykonanej podczas
podnoszenia ciała:
∆Ep = W,
zzzmianę energii potencjalnej grawitacji
obliczamy ze wzoru:
∆Ep = m ∙ g ∙ h,
zzenergię potencjalną grawitacji
wyrażamy w dżulach (J).
zz
zmiana energii kinetycznej ciała jest
równa pracy wykonanej podczas
rozpędzania ciała: ∆Ek = W,
zzenergia kinetyczna zależy od masy
ciała i od kwadratu jego prędkości,
zzenergię kinetyczną obliczamy ze
wzoru: Ek = m ∙ v2/2,
zzjednostką energii kinetycznej jest
dżul (J).
zz
energia mechaniczna jest to
suma energii kinetycznej i energii
potencjalnej (grawitacji i sprężystości),
zzw układzie izolowanym ciał suma
wszystkich rodzajów energii pozostaje
stała,
zzenergia może być przekazywana
między ciałami lub zamieniana w inne
formy energii.
zz
Zgodność
z podstawą
programową
wyznaczyć masę ciała za pomocą
dźwigni dwustronnej, innego ciała
o znanej masie i linijki,
zzwyjaśnić zasadę działania dźwigni
dwustronnej, bloku nieruchomego,
kołowrotu,
zzpodać przykłady zastosowania maszyn
prostych,
zzstosować warunek równowagi dźwigni
dwustronnej.
1.11, 9.4
opisywać wpływ wykonanej pracy na
zmianę energii,
zzwykorzystywać pojęcie energii
mechanicznej i wymieniać różne jej
formy,
z zastosowaniem wzoru na zmianę
energii potencjalnej.
2.1, 2.3
wykorzystywać pojęcie energii
mechanicznej i wymieniać różne jej
formy,
zzopisywać wpływ wykonanej pracy na
zmianę energii,
zzposługiwać się wzorem na energię
kinetyczną.
2.1, 2.3
posługiwać się pojęciem energii
mechanicznej jako sumy energii
kinetycznej i potencjalnej,
zzstosować zasadę zachowania energii
mechanicznej,
zzwyjaśnić przemiany form energii
mechanicznej na przykładzie skoku
na batucie.
2.4, 2.5
zz
zz
zz
zz
10
Nr
lekcji
Wiadomości.
Uczeń wie, że:
Temat lekcji
7.
Temperatura
8.
Przekazywanie energii
wewnętrznej
9.
Ciepło właściwe
10.
Ciepło a praca. Zmiany
energii wewnętrznej
Program nauczania
Uczeń potrafi:
jednostką temperatury w układzie SI
jest kelwin (K),
zzśrednia energia kinetyczna cząsteczek
ciała jest wprost proporcjonalna do
temperatury wyrażonej w skali Kelvina,
zz0°C to w przybliżeniu 273 K,
zzzmiana temperatury wyrażonej
w stopniach Celsjusza jest równa
zmianie temperatury wyrażonej w skali
Kelvina: ∆T (°C) = ∆T (K),
zzenergia wewnętrzna ciała jest to suma
wszystkich rodzajów energii jego
cząsteczek.
zz
energię przekazywaną między ciałami
o różnej temperaturze nazywamy
ciepłem,
zzjednostką ciepła jest dżul (J),
zzciepło może być przekazywane
pomiędzy ciałami na drodze
przewodnictwa, konwekcji
i promieniowania.
zz
ciepło właściwe substancji informuje
nas, ile ciepła potrzeba do zmiany
temperatury ciała o masie 1 kg o 1 K,
zzciepło właściwe obliczamy ze
wzoru c = Q/(m · ∆T),
zzjednostką ciepła właściwego jest J/(kg · K),
zzgdy ciało pobiera ciepło, to rośnie jego
temperatura,
zzgdy ciało oddaje ciepło, to maleje jego
temperatura.
zz
energia wewnętrzna to suma
wszystkich rodzajów energii
cząsteczek ciała,
zzenergię wewnętrzną można zmienić
w wyniku przepływu ciepła i w wyniku
wykonanej pracy,
zzzmianę energii wewnętrznej obliczamy
ze wzoru ∆U = Q + W.
zz
Zgodność
z podstawą
programową
wyjaśnić związek między energią
kinetyczną cząsteczek i temperaturą,
zzprzeliczać temperaturę wyrażoną
w stopniach Celsjusza na kelwiny
i odwrotnie.
2.6, 2.7
wyjaśnić przepływ ciepła w zjawisku
przewodnictwa cieplnego oraz rolę
izolacji cieplnej,
zzopisywać ruch cieczy i gazów
w zjawisku konwekcji,
zzwymienić dobre przewodniki ciepła
i izolatory.
2.8, 2.11
wyznaczyć ciepło właściwe wody za
pomocą czajnika elektrycznego lub
grzałki o znanej mocy (przy założeniu
braku strat ciepła),
zzposługiwać się pojęciem ciepła
właściwego,
zzobliczyć ciepło właściwe na podstawie
wykresu T(Q),
zzposługiwać się wzorem na ciepło
właściwe przy rozwiązywaniu zadań.
2.10, 9.5
zz
zz
zz
analizować jakościowo zmiany
energii wewnętrznej spowodowane
wykonaniem pracy i przepływem
ciepła,
zzpodać przykłady zamiany pracy
w energię wewnętrzną ciała.
zz
2.6
11
Nr
lekcji
Wiadomości.
Uczeń wie, że:
Temat lekcji
11.
Energia wewnętrzna
i zmiany stanów
skupienia
12.
Ruch jednostajny
prostoliniowy
13.
Bezwładność ciał
14.
Pierwsza zasada
dynamiki
Program nauczania
Uczeń potrafi:
topnienie/krzepnięcie ciał o budowie
krystalicznej zachodzi w stałej
temperaturze zwanej temperaturą
topnienia/krzepnięcia,
zzciepło topnienia informuje nas, ile
ciepła należy dostarczyć substancji
o masie 1 kg ogrzanej do temperatury
topnienia, do jej całkowitego
stopienia,
zzciepło topnienia obliczamy ze wzoru
ct = Q/m,
zzjednostką ciepła topnienia jest J/kg,
zzciepło parowania informuje nas,
ile ciepła należy dostarczyć cieczy
o masie 1 kg ogrzanej do temperatury
wrzenia, do jej całkowitego
wyparowania,
zzciepło parowania obliczamy ze wzoru
cp = Q/m,
zzjednostką ciepła parowania jest J/kg.
zz
ruch, w którym prędkość ma
stałą wartość, a torem ruchu jest
linia prosta, nazywamy ruchem
jednostajnym prostoliniowym.
zz
opisać zjawiska topnienia, krzepnięcia,
parowania, skraplania, sublimacji
i resublimacji,
zzposługiwać się pojęciem ciepła
właściwego, ciepła topnienia i ciepła
parowania,
zzzastosować wzory do rozwiązywania
zadań,
zzanalizować wykres T(Q),
zzsporządzać wykres T(Q).
2.9, 2.10
odczytywać prędkość i przebytą
odległość z wykresów zależności drogi
i prędkości od czasu oraz rysować te
wykresy na podstawie opisu słownego,
zzobliczyć przebytą drogę na podstawie
pola pod wykresem v(t).
1.2, 8.7
zz
zz
masa ciała jest miarą jego
bezwładności,
zzciało raz wprawione w ruch, na które
nie działają siły oporów, porusza się
ruchem jednostajnym prostoliniowym,
czyli nie zmienia swojego stanu ruchu.
zz
gdy na ciało nie działa żadna siła lub
działające siły się równoważą, to ciało
pozostaje w spoczynku lub porusza się
ruchem jednostajnym prostoliniowym
względem przyjętego nieruchomego
układu odniesienia.
zz
Zgodność
z podstawą
programową
podać przykłady występowania
zjawiska bezwładności.
1.4
opisać zachowanie się ciał na
podstawie pierwszej zasady dynamiki
Newtona.
1.4
zz
zz
12
Nr
lekcji
Wiadomości.
Uczeń wie, że:
Temat lekcji
15.
Opory ruchu. Tarcie
16.
Ruch zmienny
prostoliniowy.
Przyspieszenie
17.
Ruch jednostajnie
przyspieszony
prostoliniowy
Program nauczania
Uczeń potrafi:
wyróżniamy tarcie statyczne
i kinetyczne,
zzwartość siły tarcia zależy od siły
nacisku na podłoże i rodzaju
powierzchni trących,
zzwartość tarcia kinetycznego
lub maksymalnego tarcia statycznego
obliczamy ze wzoru FT = f ∙ FN.
zz
jeżeli wartość prędkości ciała
wzrasta, to ciało porusza się ruchem
przyspieszonym,
zzjeżeli wartość prędkości maleje, to
ciało porusza się ruchem opóźnionym,
zzprzyspieszenie obliczamy, dzieląc
zmianę prędkości przez przedział
czasu, w którym ta zmiana nastąpiła:
a = ∆v/∆t,
zzjednostką przyspieszenia jest m/s2.
zz
ruchem jednostajnie przyspieszonym
prostoliniowym nazywamy taki ruch,
w którym wartość prędkości rośnie
jednostajnie, a torem jest linia prosta,
zzprędkość w ruchu jednostajnie
przyspieszonym prostoliniowym,
gdy prędkość początkowa v0 = 0 m/s,
obliczamy ze wzoru v = a · t,
zzdrogę w ruchu jednostajnie
przyspieszonym prostoliniowym,
gdy prędkość początkowa v0 = 0 m/s,
obliczamy ze wzoru s = a ∙ t2/2,
zzw ruchu jednostajnie przyspieszonym
prostoliniowym z prędkością
początkową v0 = 0 m/s, w kolejnych
jednakowych przedziałach czasu
ciało przebywa odcinki drogi, które
pozostają w proporcji takiej, jak
kolejne liczby nieparzyste.
zz
Zgodność
z podstawą
programową
opisywać wpływ oporów ruchu na
poruszające się ciała,
zzpodać sposoby zwiększania
i zmniejszania współczynnika tarcia.
1.12
posługiwać się pojęciem
przyspieszenia do opisu ruchu
prostoliniowego jednostajnie
przyspieszonego,
zzna podstawie wyników pomiarów
narysować wykres zależności
prędkości od czasu dla ruchu
przyspieszonego i opóźnionego,
zzanalizować wykresy v(t).
1.6
zz
zz
posługiwać się pojęciem
przyspieszenia do opisu ruchu
prostoliniowego jednostajnie
przyspieszonego,
zzodróżniać prędkość średnią od
chwilowej w ruchu niejednostajnym,
zzna podstawie wykresu v(t) rozpoznać
rodzaj ruchu,
zzna podstawie wykresu v(t) obliczyć
przebytą drogę i przyspieszenie,
zzstosować do obliczeń poznane wzory.
zz
1.5, 1.6
13
Program nauczania
Wiadomości.
Uczeń wie, że:
Nr
lekcji
Temat lekcji
18.
Druga zasada dynamiki
zz
19.
Spadanie swobodne
zz
*20.
Ruch jednostajnie
opóźniony
prostoliniowy
Uczeń potrafi:
siła wypadkowa jest przyczyną
zmiany wektora prędkości ciała, czyli
powoduje skutki dynamiczne,
zzprzyspieszenie, jakie uzyskuje ciało
pod wpływem działającej na nie stałej
niezrównoważonej siły, jest wprost
proporcjonalne do tej siły i odwrotnie
proporcjonalne do masy ciała a = F/m,
zzkierunek i zwrot przyspieszenia są
zgodne z kierunkiem i zwrotem
działającej niezrównoważonej siły,
zz1 N jest to siła, która ciału o masie 1 kg
nadaje przyspieszenie 1 m/s2:
1 N = 1 kg ∙ 1 m/s2.
spadaniem swobodnym nazywamy
ruch ciał z prędkością początkową
v0 = 0 m/s, na które działa tylko siła
ciężkości,
zzspadanie swobodne jest to
ruch jednostajnie przyspieszony
prostoliniowy z przyspieszeniem
ziemskim g,
zzprzyspieszenie ciała spadającego
swobodnie nie zależy od jego masy.
ruchem jednostajnie opóźnionym
prostoliniowym nazywamy taki ruch,
w którym wartość prędkości maleje
jednostajnie, a torem ruchu jest linia
prosta,
zzdrogę w ruchu jednostajnie
opóźnionym prostoliniowym, gdy
prędkość początkowa wynosi v0,
a prędkość końcowa wynosi 0 m/s,
obliczamy ze wzoru
s = v0 ∙ t/2.
zz
Zgodność
z podstawą
programową
opisywać zachowanie się ciał na
podstawie drugiej zasady dynamiki
Newtona,
zzstosować do obliczeń związek między
masą ciała, przyspieszeniem i siłą.
1.7, 1.8
stosować zasadę zachowania energii
mechanicznej,
zzsporządzać wykres v(t) dla spadania
swobodnego.
1.8, 1.12, 2.5
zz
zz
rozpoznać na wykresie v(t) ruch
jednostajnie opóźniony,
zzobliczyć drogę na podstawie pola pod
wykresem v(t),
zzobliczyć przyspieszenie na podstawie
wykresu v(t).
zz
1.1, 1.2
14
Nr
lekcji
Program nauczania
Wiadomości.
Uczeń wie, że:
Temat lekcji
21.
Trzecia zasada
dynamiki
22.
Ruch drgający
zz
23.
Drgania swobodne
zz
Uczeń potrafi:
jeżeli jedno ciało działa siłą na drugie
ciało, to również drugie ciało działa siłą
na pierwsze ciało, obie siły mają taką
samą wartość, ten sam kierunek, ale
przeciwne zwroty,
zzsiły te działają równocześnie i nie
równoważą się, ponieważ każda z nich
jest przyłożona do innego ciała,
zzsiły te nazywamy siłami akcji i reakcji.
zz
ruch drgający to taki ruch, w którym
ciało zmienia swoje położenie
względem położenia równowagi pod
wpływem siły zwróconej ku położeniu
równowagi,
zzamplitudą drgań nazywamy
maksymalne wychylenie ciała
z położenia równowagi,
zzamplitudę drgań oznaczamy
symbolem A i wyrażamy w metrach,
zzczas trwania jednego drgania
nazywamy okresem drgań T
i wyrażamy w sekundach,
zzczęstotliwość drgań to liczba drgań
w jednostce czasu,
zzczęstotliwość obliczamy ze wzoru
f = 1/T,
zzczęstotliwość wyrażamy w hercach,
1 Hz = 1/s.
po wychyleniu z położenia równowagi
ciało wykonuje drgania swobodne,
zzkażde ciało ma własną częstotliwość
drgań swobodnych, która zależy
od kształtu ciała, jego wymiarów
i sprężystości,
zzokres drgań wahadła nie zależy
od amplitudy drgań,
zzokres drgań wahadła matematycznego
nie zależy od jego masy i maleje wraz
ze wzrostem jego długości.
Zgodność
z podstawą
programową
opisywać wzajemne oddziaływanie
ciał, posługując się trzecią zasadą
dynamiki Newtona.
1.10
posługiwać się pojęciami: amplituda
drgań, okres i częstotliwość do opisu
drgań,
zzwskazywać położenie równowagi oraz
odczytywać amplitudę i okres drgań
z wykresu x(t) dla drgającego ciała,
zzobliczać częstotliwość na podstawie
wykresu x(t).
6.2
wyznaczyć okres i częstotliwość drgań
ciężarka zawieszonego na sprężynie
oraz okres i częstotliwość wahadła
matematycznego,
zzopisać ruch wahadła matematycznego
i ciężarka na sprężynie.
6.1, 9.12
zz
zz
zz
15
Nr
lekcji
Przemiany energii
podczas drgań
25.
Drgania wymuszone
i rezonans
26.
Wiadomości.
Uczeń wie, że:
Temat lekcji
24.
Powstawanie
fal w ośrodkach
materialnych
Program nauczania
Uczeń potrafi:
w czasie drgań wahadła i ciężarka
zawieszonego na sprężynie zachodzą
przemiany energii potencjalnej
grawitacji, energii kinetycznej i energii
potencjalnej sprężystości,
zzpodczas drgań energia kinetyczna jest
największa w położeniu równowagi,
a energia potencjalna jest największa
w położeniach maksymalnego
wychylenia,
zzdrgania gasnące to takie, których
amplituda stopniowo maleje.
zz
powtarzające się okresowo działanie
siły wywołuje drgania wymuszone,
zzrezonans jest to zjawisko
przekazywania energii drgań
między ciałami, gdy częstotliwość
drgań wymuszających jest równa
częstotliwości drgań swobodnych ciała,
zzrezonans powoduje wzrost amplitudy
drgań wymuszonych.
zz
falą mechaniczną nazywamy
rozchodzące się drgania ośrodka
sprężystego, które przenoszą energię,
zzw czasie rozchodzenia się fali energia
drgań przekazywana jest od źródła fali
do kolejnych punktów ośrodka,
zzfale poprzeczne to fale, w których
kierunek drgań ośrodka jest
prostopadły do kierunku rozchodzenia
się fali,
zzfale podłużne to fale, w których
kierunek drgań ośrodka jest zgodny
z kierunkiem rozchodzenia się fali,
zzdługość fali poprzecznej jest to
odległość między dwoma sąsiednimi
grzbietami lub dolinami fali,
zzprędkość rozchodzenia się fali
w ośrodku obliczamy ze wzoru
v = λ ∙ f.
zz
analizować przemiany energii
w ruchach wahadła matematycznego
i ciężarka na sprężynie,
zzposługiwać się pojęciem energii
mechanicznej jako sumy energii
kinetycznej i potencjalnej,
zzstosować zasadę zachowania energii
mechanicznej.
zz
Zgodność
z podstawą
programową
2.4, 2.5, 6.1
podać przykłady zjawiska rezonansu,
zademonstrować rezonans
mechaniczny.
6.3
opisywać mechanizm przekazywania
drgań z jednego punktu ośrodka do
drugiego w przypadku fali na napiętej
linie,
zzposługiwać się pojęciami: amplituda,
okres i częstotliwość, prędkość
i długość fali,
zzstosować do obliczeń związki między
tymi wielkościami: f = 1/T oraz v = λ ∙ f,
zzrozpoznać falę poprzeczną i falę
podłużną.
6.3, 6.4.
zz
zz
zz
16
Nr
lekcji
Program nauczania
Wiadomości.
Uczeń wie, że:
Temat lekcji
*27.
Zjawiska falowe
zz
28.
Fale dźwiękowe
zz
29.
Cechy dźwięków
zz
30.
Ultradźwięki
i infradźwięki
31.
Instrumenty muzyczne
Uczeń potrafi:
biegnące fale mechaniczne odbijają się
od przeszkody,
zzkąt odbicia fali jest równy kątowi
padania i oba kąty leżą w jednej
płaszczyźnie,
zzpodczas przechodzenia fali do
ośrodka, w którym biegnie ona z inną
prędkością, fala zmienia kierunek
ruchu, czyli się załamuje.
drgania odbierane zmysłem słuchu
nazywamy dźwiękami,
zzczłowiek słyszy dźwięki
o częstotliwości od 16 Hz do 20 000 Hz,
zzprędkość rozchodzenia się fal
dźwiękowych w ośrodku zależy od
jego sprężystości,
zzfale dźwiękowe w powietrzu to fale
podłużne.
wysokość, głośność i barwa to
podstawowe cechy dźwięków,
zzwysokość dźwięku zależy od
częstotliwości tonu podstawowego,
zzbarwa dźwięku zależy od
częstotliwości i amplitudy tonów
dodatkowych tworzących dźwięk wraz
z tonem podstawowym,
zzgłośność dźwięku zależy od amplitudy
drgań źródła dźwięku,
zzgłośność wyrażamy w fonach,
zzhałas jest szkodliwy dla człowieka.
ultradźwięki to drgania o częstotliwościach większych od 20 kHz,
zzinfradźwięki to drgania
o częstotliwościach mniejszych
od 16 Hz.
zz
instrumenty muzyczne dzielimy
na: strunowe, dęte, perkusyjne
i elektroniczne,
zzw głośnikach i słuchawkach źródłem
dźwięku jest drgająca membrana,
która zamienia drgania elektryczne na
mechaniczne.
zz
Zgodność
z podstawą
programową
rozpoznać zjawisko odbicia i załamania
fal.
6.4
opisać mechanizm przekazywania
drgań z jednego punktu ośrodka
do drugiego dla fal dźwiękowych
w powietrzu.
6.3
wymienić, od jakich wielkości
fizycznych zależy wysokość i głośność
dźwięku,
zzrozpoznać dźwięki wyższe i niższe.
6.6
posługiwać się pojęciami infradźwięki
i ultradźwięki,
zzpodać przykłady zastosowania
ultradźwięków.
6.7
wytwarzać dźwięki o większej
i mniejszej częstotliwości od danego
dźwięku za pomocą dowolnego
instrumentu muzycznego,
zzopisać mechanizm wytwarzania
dźwieku w instrumentach
muzycznych.
6.5, 9.13
zz
zz
zz
zz
zz
17
Nr
lekcji
Program nauczania
Wiadomości.
Uczeń wie, że:
Temat lekcji
32.
Źródła światła
zz
33.
Zaćmienia
zz
34.
Odbicie światła
zz
Uczeń potrafi:
w ośrodku jednorodnym światło
rozchodzi się po liniach prostych,
zzświatłem nazywamy promieniowanie
odbierane zmysłem wzroku człowieka,
zzźródłami światła nazywamy ciała
wysyłające promieniowanie świetlne,
zzprędkość światła w próżni wynosi
około 300 000 km/s,
zzprędkość światła w próżni to
największa prędkość w przyrodzie.
ciała nieprzezroczyste to takie, przez
które nie przechodzi promieniowanie
świetlne,
zzjeżeli na drodze promieni świetlnych
znajduje się ciało nieprzezroczyste, to
powstaje za nim obszar cienia,
zzcałkowite zaćmienie Słońca występuje
wtedy, gdy na powierzchnię Ziemi
pada cień Księżyca,
zzzaćmienie Księżyca występuje wtedy,
gdy znajdzie się on w obszarze
półcienia lub cienia Ziemi.
kątem padania nazywamy kąt, jaki
tworzy promień padający z prostą
prostopadłą do powierzchni
odbijającej w punkcie padania,
zzkątem odbicia nazywamy kąt, jaki
tworzy promień odbity z prostą
prostopadłą do powierzchni
odbijającej w punkcie odbicia,
zzkąt odbicia jest równy kątowi padania,
zzpromień padający, promień odbity
i prosta prostopadła do powierzchni
odbijającej w punkcie padania światła
leżą w jednej płaszczyźnie,
zzobraz przedmiotu otrzymywany
w zwierciadle płaskim jest pozorny,
prosty, tej samej wielkości.
podać przybliżoną wartość prędkości
światła w próżni,
zzwskazać prędkość światła jako
maksymalną prędkość przepływu
informacji,
zzwymienić źródła światła.
zz
wyjaśnić powstawanie obszarów cienia
i półcienia za pomocą prostoliniowego
rozchodzenia się światła w ośrodku
jednorodnym.
zz
wyjaśnić powstawanie obrazu
pozornego w zwierciadle płaskim,
wykorzystując prawo odbicia,
zzopisać zjawisko rozproszenia światła
od powierzchni chropowatej,
zzstosować prawo odbicia światła.
zz
Zgodność
z podstawą
programową
7.11
7.2
7.3
18
Nr
lekcji
Wiadomości.
Uczeń wie, że:
Temat lekcji
35.
Zwierciadła wklęsłe
i wypukle
36.
Konstrukcja obrazów
w zwierciadłach
kulistych
37.
Załamanie światła
Program nauczania
Uczeń potrafi:
zwierciadła, których powierzchnię
odbijającą światło stanowi część
powierzchni kuli, nazywamy
zwierciadłami kulistymi,
zzzwierciadło kuliste wklęsłe to
zwierciadło, którego powierzchnię
odbijającą stanowi część wewnętrznej
powierzchni kuli,
zzzwierciadło kuliste wypukłe to
zwierciadło, którego powierzchnię
odbijającą stanowi część zewnętrznej
powierzchni kuli,
zzognisko F zwierciadła wklęsłego jest to
punkt, w którym skupiają się po odbiciu
promienie światła padające równolegle
do osi optycznej zwierciadła,
zzogniskowa f zwierciadła wklęsłego jest
to odległość ogniska od zwierciadła,
zzogniskową f zwierciadeł kulistych
obliczamy ze wzoru f = r/2.
zz
położenie i wielkość obrazu
utworzonego przez promienie światła
odbite od zwierciadła kulistego
wklęsłego zależą od odległości
przedmiotu od zwierciadła,
zzw zwierciadle kulistym wypukłym
otrzymujemy zawsze obraz pozorny,
pomniejszony, prosty.
zz
zjawisko zmiany kierunku
rozchodzenia się światła przy
przechodzeniu przez granicę dwóch
ośrodków przezroczystych nazywamy
załamaniem światła,
zzjeżeli światło przechodzi do ośrodka,
w którym jego prędkość jest mniejsza,
to kąt załamania jest mniejszy od kąta
padania,
zzjeżeli światło przechodzi do ośrodka,
w którym jego prędkość jest większa,
to kąt załamania jest większy od kąta
padania.
zz
Zgodność
z podstawą
programową
opisać skupianie promieni światła
w zwierciadle wklęsłym, posługując się
pojęciami ogniska i ogniskowej.
7.4
wykonać konstrukcyjnie obrazy
wytworzone przez zwierciadła wklęsłe,
zzrozróżniać obrazy rzeczywiste,
pozorne, proste, odwrócone,
powiększone, pomniejszone,
zwierciadeł wklęsłych i wypukłych.
7.4
demonstrować zjawisko załamania
światła (zmiany kąta załamania
przy zmianie kąta padania światła –
jakościowo),
zzopisać (jakościowo) bieg promieni przy
przejściu światła z ośrodka rzadszego
optycznie do ośrodka gęstszego
optycznie i odwrotnie.
7.5, 9.11
zz
zz
zz
19
Program nauczania
Wiadomości.
Uczeń wie, że:
Nr
lekcji
Temat lekcji
38.
Zjawisko całkowitego
wewnętrznego odbicia
39.
Rozszczepienie światła
zz
40.
Soczewki
zz
Uczeń potrafi:
kąt padania, przy którym kąt
załamania β = 90°, nazywamy kątem
granicznym αgr,
zzcałkowite wewnętrzne odbicie
występuje na granicy dwóch ośrodków
przezroczystych, gdy światło
w drugim ośrodku rozchodzi się
z większą prędkością niż w pierwszym
i kąt padania jest większy od kąta
granicznego.
zz
światło białe jest mieszaniną barw,
a światło lasera jest jednobarwne,
zzrozdzielenie światła białego na barwy,
z których ono się składa, nazywamy
rozszczepieniem światła,
zzpo przejściu przez pryzmat najmniej
odchylone od pierwotnego kierunku
jest światło czerwone, a najbardziej
odchylone – fioletowe.
soczewki dzielimy na skupiające
i rozpraszające,
zzogniskiem soczewki skupiającej F
nazywamy punkt, w którym promienie
równoległe do osi optycznej skupiają
się po przejściu przez soczewkę,
zzogniskowa soczewki f to odległość
ogniska soczewki F od środka soczewki,
zzsoczewka rozpraszająca ma ognisko
pozorne, które tworzą przedłużenia
promieni po przejściu przez soczewkę,
zzzdolnością skupiającą soczewki
nazywamy odwrotność jej ogniskowej
Z = 1/f,
zzjednostką zdolności skupiającej
soczewki jest dioptria (D): 1 D = 1/m,
zzdla soczewek skupiających Z > 0, a dla
soczewek rozpraszających Z < 0.
Zgodność
z podstawą
programową
opisać (jakościowo) bieg promieni
światła przy przejściu z ośrodka
gęstszego do ośrodka rzadszego
optycznie,
zzpodać warunki, przy których nastąpi
zjawisko całkowitego wewnętrznego
odbicia światła,
zjawiska całkowitego wewnętrznego
odbicia światła.
7.5
opisać zjawisko rozszczepienia światła
za pomocą pryzmatu,
zzopisać światło białe jako mieszaninę
barw, a światło lasera jako światło
jednobarwne,
zzpodać kolejność barw w widmie
światła białego po rozszczepieniu.
7.9, 7.10
opisać bieg promieni przechodzących
przez soczewkę skupiającą
i rozpraszającą (biegnących równolegle
do osi optycznej), posługując się
pojęciami ogniska i ogniskowej,
zzobliczać zdolność skupiającą
soczewek.
7.6
zz
zz
zz
20
Nr
lekcji
Wiadomości.
Uczeń wie, że:
Temat lekcji
41.
Konstrukcja obrazów
wytworzonych przez
soczewki
42.
Budowa i działanie oka
Program nauczania
Uczeń potrafi:
obraz otrzymywany za pomocą
soczewki skupiającej zależy od
odległości x przedmiotu od soczewki
i od jej ogniskowej f,
zzstosując soczewki rozpraszające,
zawsze otrzymujemy obraz pozorny,
prosty, pomniejszony,
zzpowiększeniem nazywamy iloraz
wysokości uzyskanego obrazu
i wysokości przedmiotu.
zz
oko ludzkie jest układem optycznym,
który załamuje promienie świetlne,
odbiera barwny obraz i przekazuje
sygnały nerwowe do mózgu,
zzukład optyczny oka tworzy na
siatkówce obraz rzeczywisty
pomniejszony i odwrócony,
zzakomodacja jest to zdolność
przystosowania się oka do
wyraźnego widzenia przedmiotów
znajdujących się w różnej odległości,
zzodpowiednio dobrane soczewki
rozpraszające korygują
krótkowzroczność i poprawiają ostrość
widzenia,
zzodpowiednio dobrane soczewki
skupiające korygują dalekowzroczność
i poprawiają ostrość widzenia.
zz
wytwarzać za pomocą soczewki
skupiającej ostry obraz przedmiotu
na ekranie, odpowiednio dobierając
doświadczalnie położenie soczewki
i przedmiotu,
zzrysować konstrukcyjnie obrazy
wytworzone przez soczewki,
zzrozróżniać obrazy rzeczywiste,
pozorne, proste, odwrócone,
powiększone, pomniejszone.
zz
wyjaśnić pojęcia krótkowzroczności
i dalekowzroczności oraz opisać rolę
soczewek w ich korygowaniu.
zz
Zgodność
z podstawą
programową
7.7, 9.14
7.8
21
Nr
lekcji
Program nauczania
Wiadomości.
Uczeń wie, że:
Temat lekcji
Uczeń potrafi:
Zgodność
z podstawą
programową
1.
Oddziaływania
elektrostatyczne
2.
Pole elektryczne
3.
Zasada zachowania
ładunku elektrycznego
4.
Mikroskopowy model
zjawisk elektrycznych
ciała naelektryzowane jednoimiennie
odpychają się wzajemnie,
a naelektryzowane różnoimiennie
przyciągają,
zzelektron jest cząstką o elementarnym
ładunku elektrycznym ujemnym,
zzproton jest cząstką o elementarnym
ładunku elektrycznym dodatnim,
zzciało naelektryzowane ujemnie to
ciało, które ma więcej elektronów niż
protonów,
zzciało naelektryzowane dodatnio to
ciało, które ma mniej elektronów niż
protonów,
zzpodczas elektryzowania ciał stałych
przemieszczają się tylko elektrony.
zz
pole elektryczne ma energię i może
wykonać pracę,
zzpole elektrostatyczne to pole
elektryczne wytworzone przez
niezmieniające się w czasie
nieruchome ładunki elektryczne.
zz
w izolowanym elektrycznie układzie
ciał suma ładunków elektrycznych
dodatnich i ujemnych pozostaje stała,
zzelektryzujemy ciała przez pocieranie
i przez przepływ ładunku.
zz
ze względu na przewodnictwo
elektryczne ciała stałe dzielimy
na przewodniki, półprzewodniki
i izolatory.
opisać sposoby elektryzowania ciał
przez tarcie i dotyk; wyjaśnić, że
zjawisko to polega na przepływie
elektronów między ciałami,
zzwykonać elektryzowanie ciał przez
tarcie oraz zademonstrować wzajemne
oddziaływanie ciał naelektryzowanych,
zzopisać (jakościowo) oddziaływanie
ładunków jednoimiennych
i różnoimiennych,
zzposługiwać się pojęciem ładunku
elektrycznego jako wielokrotności
ładunku elektronu (elementarnego).
zz
przedstawić graficznie kształt linii
pola, gdy ładunki elektryczne są
jednoimienne i różnoimienne.
1.3
stosować zasadę zachowania ładunku
elektrycznego.
4.4
zz
zz
analizować kierunek przepływu
elektronów,
zzodróżnić przewodniki od izolatorów
oraz podać ich przykłady.
zz
4.1, 9.6, 4.2, 4.5
zz
4.1, 4.3
22
Nr
lekcji
Wiadomości.
Uczeń wie, że:
Temat lekcji
5.
Natężenie prądu
elektrycznego
6.
Napięcie elektryczne
7.
Budowa obwodów
elektrycznych
8.
Prawo Ohma
9.
Połączenia szeregowe
i równoległe
w obwodach
elektrycznych
Program nauczania
Uczeń potrafi:
ukierunkowany ruch elektronów
swobodnych w przewodzie nazywamy
prądem elektrycznym,
zzjednostką natężenia prądu
elektrycznego jest amper (A),
zzjeżeli w przewodniku płynie prąd
o natężeniu 1 A, to w czasie 1 s
nastąpi przemieszczenie ładunku
elektrycznego 1 C przez poprzeczny
przekrój tego przewodnika,
zzq = I · t oraz 1 C = 1 A · 1 s.
opisać przepływ prądu
w przewodnikach jako ruch
elektronów swobodnych,
zzposługiwać się pojęciem natężenia
prądu elektrycznego.
zz
zz
im większe napięcie (U) między
dwoma punktami pola, tym większą
pracę może wykonać to pole,
zzU = W/q,
zzjednostkę napięcia elektrycznego jest
wolt (V): 1 V = 1 J/1 C.
zz
zz
prąd elektryczny płynie w obwodzie
zamkniętym.
zz
natężenie prądu elektrycznego
płynącego przez przewodnik jest
wprost proporcjonalne do napięcia
elektrycznego między jego końcami:
I = U/R,
zzjednostką oporu elektrycznego jest
om (Ω): 1 Ω = 1 V/1 A,
zzopór elektryczny przewodu zależy
od jego długości i pola powierzchni
przekroju poprzecznego oraz rodzaju
materiału, z jakiego jest wykonany.
zz
jeżeli łączymy szeregowo odbiorniki
energii elektrycznej, to całkowity
opór elektryczny rośnie, a jeżeli
łączymy równolegle – całkowity opór
elektryczny maleje.
zz
posługiwać się (intuicyjnie) pojęciem
napięcia elektrycznego.
Zgodność
z podstawą
programową
4.6, 4.7
4.8
budować proste obwody elektryczne
i rysować ich schematy,
zzbudować prosty obwód elektryczny
według zadanego schematu,
zzrozpoznawać symbole elementów
obwodu elektrycznego: ogniwo,
opornik, żarówka, wyłącznik,
woltomierz, amperomierz.
4.12, 9.7
posługiwać się pojęciem oporu
elektrycznego,
zzstosować prawo Ohma w prostych
obwodach elektrycznych,
zzwyznaczyć opór elektryczny opornika
lub żarówki za pomocą woltomierza
i amperomierza.
4.9, 9.8
budować proste obwody elektryczne
i rysować ich schematy,
zzstosować prawo Ohma w prostych
obwodach elektrycznych.
4.12, 4.9
zz
zz
zz
23
Nr
lekcji
Wiadomości.
Uczeń wie, że:
Temat lekcji
10.
Praca i moc prądu
elektrycznego
*11.
Przepływ prądu
elektrycznego
w cieczach, w gazach
i w próżni
12.
Oddziaływania
magnetyczne
13.
Oddziaływania
magnetyczne wokół
przewodu z prądem
elektrycznym
Program nauczania
Uczeń potrafi:
w czasie przepływu prądu
elektrycznego energia elektryczna
zostaje przekształcona w inne formy
energii,
zzpraca prądu elektrycznego jest wprost
proporcjonalna do napięcia i natężenia
prądu oraz czasu jego przepływu
W = U · I · t,
zzszybkość przekształcania energii
elektrycznej w inne formy energii
nazywamy mocą elektryczną
P = U · I.
zz
posługiwać się pojęciem pracy i mocy
prądu elektrycznego,
zzprzeliczać energię elektryczną podaną
w kilowatogodzinach na dżule
i odwrotnie,
zzwymieniać formy energii, w jakie
przekształca się energia elektryczna,
zzwyznaczać moc żarówki zasilanej
z baterii za pomocą woltomierza
i amperomierza.
zz
zna zasady bezpiecznego korzystania
z urządzeń elektrycznych.
każdy magnes ma dwa bieguny:
N i S,
zzbieguny jednoimienne odpychają
się, a bieguny różnoimienne się
przyciągają,
zzigła magnetyczna (występująca m.in.
w kompasie) jest magnesem,
zzżelazo (stal) jest ferromagnetykiem
i magnesuje się w obecności magnesu.
wokół przewodu z prądem
elektrycznym powstaje pole
magnetyczne,
zzelektromagnes to zwojnica z rdzeniem
ferromagnetycznym.
zz
4.10, 4.11, 4.13, 9.9
4.13
zz
zz
Zgodność
z podstawą
programową
nazwać bieguny magnetyczne
magnesów trwałych, opisać
oddziaływania między nimi,
zzopisać zachowanie igły magnetycznej
w obecności magnesu oraz zasadę
działania kompasu,
zzopisać oddziaływanie magnesu
na żelazo (stal) i podać przykłady
wykorzystania tego oddziaływania.
5.1, 5.2, 5.3
opisać działanie przewodnika
z prądem elektrycznym na igłę
magnetyczną,
zzdemonstrować działanie prądu
płynącego w przewodzie na igłę
magnetyczną (zmiany kierunku
wychylenia igły przy zmianie
kierunku przepływu prądu, zależność
wychylenia igły od pierwotnego jej
ułożenia względem przewodu),
zzopisać działanie elektromagnesu i rolę
rdzenia w elektromagnesie.
5.4, 9.10, 5.5
zz
zz
24
Nr
lekcji
Wiadomości.
Uczeń wie, że:
Temat lekcji
14.
Silnik elektryczny
*15.
Prądnica prądu
przemiennego
16.
Rodzaje fal
elektromagnetycznych
17.
Fale radiowe
i mikrofale
18.
Promieniowanie
podczerwone
i nadfioletowe
19.
Promieniowanie
rentgenowskie
i promieniowanie
gamma
Program nauczania
Uczeń potrafi:
przewody z prądem elektrycznym
oddziałują z magnesami,
zzw silniku elektrycznym energia
elektryczna zamieniana jest w energię
mechaniczną.
zz
prądnica to urządzenie, w którym
energia mechaniczna zamieniana jest
w energię elektryczną,
zzw domowej sieci elektrycznej jest
napięcie przemienne.
zz
fale elektromagnetyczne to
rozchodzące się w przestrzeni zmiany
pola elektrycznego i magnetycznego,
zzfale elektromagnetyczne rozchodzą
się w próżni z prędkością światła c,
zzfale elektromagnetyczne ulegają
odbiciu i załamaniu podobnie jak fale
mechaniczne,
zzdla fal elektromagnetycznych
stosujemy wzór c = λ · f.
zz
fale radiowe mają zastosowanie
w radiofonii i radiokomunikacji,
zzmikrofale są stosowane w radarach,
łączności satelitarnej i telefonii
komórkowej oraz kuchenkach
mikrofalowych.
zz
promieniowanie podczerwone jest
stosowane w termografii,
zzpromieniowanie nadfioletowe jest
szkodliwe dla organizmów.
zz
promieniowanie rentgenowskie
i promieniowanie gamma mają
zastosowanie w medycynie i są bardzo
szkodliwe dla organizmów.
zz
Zgodność
z podstawą
programową
opisać wzajemne oddziaływanie
magnesów z elektromagnesami
i wyjaśnić działanie silnika
elektrycznego.
5.6
opisać zmiany napięcia elektrycznego
na podstawie wykresu U(t).
5.6
nazwać rodzaje fal
elektromagnetycznych (radiowe,
mikrofale, promieniowanie
podczerwone, światło widzialne,
nadfioletowe, rentgenowskie, gamma).
zzpodać przykłady zastosowania fal
elektromagnetycznych,
zzporównać rozchodzenie
się fal mechanicznych
i elektromagnetycznych (wymienić
cechy wspólne i różnice).
7.1, 7.12
opisać zastosowanie fal radiowych
i mikrofal.
7.12
opisać zastosowanie promieniowania
podczerwonego i nadfioletowego.
7.12
opisać zastosowanie promieniowania
rentgenowskiego i promieniowania
gamma.
7.12
zz
zz
zz
zz
zz
zz
25
Nr
lekcji
Program nauczania
Wiadomości.
Uczeń wie, że:
Temat lekcji
20.
Właściwości materii
zz
21.
Ruch i siły
zz
22.
Dynamika
zz
23.
Termodynamika
zz
24.
Drgania i fale
mechaniczne
25.
Optyka
Uczeń potrafi:
Zgodność
z podstawą
programową
lekcja powtórzeniowa
3.1–3.9, 1.8, 1.9
1.2, 1.3, 1.5, 1.6, 1.9, 1.12
1.4, 1.7, 1.10, 1.11, 1.12, 2.1,
2.2, 2.3, 2.4, 2.5
2.6, 2.7, 2.8, 2.9, 2.10, 2.11
6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.5,
6.6, 6.7
7.2, 7.3, 7.4, 7.5, 7.6, 7.7,
7.8, 7.9, 7.10, 7.11
zz
zz
26
Program nauczania
6.2. S prawdzanie i ocena osiągnięć
ucznia
7)
ustalanie warunków i sposobu przekazywania rodzicom
(prawnym opiekunom) informacji o postępach i trudnościach ucznia w nauce.
4. Szczegółowe warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego określa statut szkoły, z uwzględnieniem przepisów rozporządzenia.
§4
1. Nauczyciele na początku każdego roku szkolnego informują
uczniów oraz ich rodziców (prawnych opiekunów) o:
1)wymaganiach edukacyjnych niezbędnych do uzyskania
poszczególnych śródrocznych i rocznych (semestralnych)
ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych
zajęć edukacyjnych, wynikających z realizowanego przez
siebie programu nauczania;
2)sposobach sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów;
3)warunkach i trybie uzyskania wyższej niż przewidywana
rocznej (semestralnej) oceny klasyfikacyjnej z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 roku w sprawie zasad oceniania, klasyfikowania
i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania
egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych, jest
podstawą prawną oceniania uczniów. Niżej przytaczamy kilka paragrafów rozdziału 2 tego rozporządzenia.
§2
2. Ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia polega na rozpoznawaniu przez nauczycieli poziomu i postępów w opanowaniu przez ucznia wiadomości i umiejętności w stosunku
do wymagań edukacyjnych wynikających z podstawy programowej, określonej w odrębnych przepisach, i realizowanych
w szkole programów nauczania realizujących tę podstawę.
§3
1. Ocenianie osiągnięć edukacyjnych i zachowania ucznia odbywa się w ramach oceniania wewnątrzszkolnego.
2. Ocenianie wewnątrzszkolne ma na celu:
1)informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i jego zachowaniu oraz postępach w tym zakresie;
2)udzielanie uczniowi pomocy w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju;
3)motywowanie ucznia do dalszych postępów w nauce i zachowaniu;
4)
dostarczanie rodzicom (prawnym opiekunom) i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach w nauce,
zachowaniu oraz specjalnych uzdolnieniach ucznia;
5)umożliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji
i metod pracy dydaktyczno‍‑wychowawczej.
3. Ocenianie wewnątrzszkolne obejmuje:
1)formułowanie przez nauczycieli wymagań edukacyjnych
niezbędnych do uzyskania poszczególnych śródrocznych
i rocznych (semestralnych) ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych;
2)ustalanie kryteriów oceniania zachowania;
3)ocenianie bieżące i ustalanie śródrocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych oraz śródrocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania, według skali i w formach przyjętych w danej szkole;
4)
przeprowadzanie egzaminów klasyfikacyjnych zgodnie
z § 17 ust. 7–14;
5)ustalanie rocznych (semestralnych) ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych oraz rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania,
według skali, o której mowa w § 13 ust. 2 i § 15 ust. 3;
6)ustalanie warunków i trybu uzyskania wyższych niż przewidywane rocznych (semestralnych) ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych
oraz rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania;
§5
1. Oceny są jawne dla ucznia i jego rodziców (prawnych opiekunów).
2. Na wniosek ucznia lub jego rodziców (prawnych opiekunów) nauczyciel uzasadnia ustaloną ocenę w sposób określony w statucie szkoły.
3. Na wniosek ucznia lub jego rodziców (prawnych opiekunów) sprawdzone i ocenione pisemne prace kontrolne oraz
inna dokumentacja dotycząca oceniania ucznia są udostępnione do wglądu uczniowi lub jego rodzicom (prawnym
opiekunom).
Przeprowadzając klasyfikację śródroczną i końcową, oceniamy wiadomości, umiejętności i działania uczniów w zakresie:
1. wiadomości teoretycznych ucznia:
• znajomość praw fizyki,
• znajomość związków przyczynowo‍‑skutkowych,
• znajomość wielkości fizycznych, ich symboli i jednostek,
2. umiejętności ucznia:
• syntetyczne i analityczne myślenie,
• opis zjawisk fizycznych,
• interpretacja obserwowanych zjawisk,
• planowanie i wykonywanie doświadczeń,
• posługiwanie się wybranymi przyrządami pomiarowymi i pomocami dydaktycznymi,
• opracowywanie, szacowanie i interpretowanie wyników,
• sporządzanie i odczytywanie wykresów,
• rozwiązywanie zadań obliczeniowych,
• prezentacja wiadomości i własnych myśli w formie pisemnej i ustnej,
• poszukiwanie informacji naukowych w różnych źródłach, takich jak: literatura naukowa, czasopisma popularnonaukowe, internet, programy komputerowe,
27
Program nauczania
• współpraca w zespole,
• posługiwanie się terminologią naukową,
3. działań ucznia:
• systematyczna i rzetelna praca (przygotowanie do lekcji, odrabianie prac domowych),
• aktywne uczestnictwo w lekcji,
• wykonywanie doświadczeń domowych i szkolnych,
• pozalekcyjne i pozaszkolne zainteresowania ucznia fizyką, astronomią i techniką (np. udział w konkursach
przedmiotowych, projekty uczniowskie, uczęszczanie
na wykłady popularnonaukowe i naukowe, seminaria).
• potrafi opisać omawiane na lekcjach zjawiska fizyczne
i doświadczenia wykonane w szkole lub w domu,
• potrafi rozwiązywać typowe zadania obliczeniowe o niewielkim stopniu trudności (wymagające zastosowania
jednego wzoru),
• potrafi wybrać potrzebne przyrządy pomiarowe i wykonać proste doświadczenia i pomiary,
• aktywnie uczestniczy w lekcji i systematycznie odrabia
prace domowe.
Wymagania podstawowe, na ocenę dostateczną, spełnia
uczeń, który:
• opanował wiadomości teoretyczne,
• zna podstawowe pojęcia fizyczne, wzory i jednostki,
• potrafi opisać zjawiska fizyczne omawiane na lekcjach
i rozumie zależności między wielkościami fizycznymi,
• potrafi opisać wykonywane na lekcjach doświadczenia,
• potrafi planować i wykonywać doświadczenia oraz opracowywać wyniki i formułować wnioski,
• potrafi rozwiązywać zadania obliczeniowe o średnim
stopniu trudności (wymagające zastosowania większej
liczby wzorów), chociaż popełnia drobne błędy obliczeniowe,
• umie odczytywać i sporządzać wykresy,
• aktywnie uczestniczy w lekcji i systematycznie odrabia
prace domowe.
Z Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia
30 kwietnia 2007 r. w sprawie zasad oceniania wynika, że
nauczyciel ma bardzo dużą swobodę w doborze sposobów
i kryteriów oceniania. Nauczyciel może opracować i przedstawić uczniom swoje wymagania na poszczególne stopnie
szkolne lub skorzystać z istniejących i opublikowanych opracowań.
Niżej podajemy przykładowe wymagania na poszczególne
oceny, opracowane w oparciu o następujące kryteria wymagań programowych:
(poziom wymagań – stopień)
• wymagania konieczne – dopuszczający
• wymagania podstawowe – dostateczny
• wymagania rozszerzające – dobry
• wymagania dopełniające – bardzo dobry
• wymagania wykraczające – celujący
Wymagania rozszerzające, na ocenę dobrą, spełnia uczeń,
który spełnił wymagania podstawowe, a ponadto:
• potrafi wyjaśnić doświadczenia, pokazy wykonywane na
lekcjach,
• potrafi kojarzyć zjawiska, poprawnie analizować przyczyny i skutki zdarzeń oraz wyciągać z nich wnioski,
• potrafi planować doświadczenia i na podstawie znajomości praw fizyki przewidywać ich przebieg,
• potrafi rozwiązywać zadania obliczeniowe, wymagające
użycia i przekształcenia kilku wzorów,
• potrafi odczytywać i sporządzać wykresy.
Uczeń, który nie spełnia wymagań koniecznych, otrzymuje
ocenę niedostateczną, ponieważ:
• nie opanował wiadomości teoretycznych w stopniu pozwalającym na kontynuację nauki przedmiotu,
• popełnia poważne błędy merytoryczne, myli pojęcia fizyczne i ich jednostki,
• nie potrafi rozwiązywać prostych zadań obliczeniowych,
• nie umie opisywać zjawisk fizycznych, które były omawiane bądź prezentowane na lekcjach,
• nie pracował systematycznie, często nie odrabiał prac domowych i był nieprzygotowany do lekcji.
Wymagania dopełniające, na ocenę bardzo dobrą, spełnia
uczeń, który:
• opanował wiadomości teoretyczne przewidziane w programie,
• zna podstawowe pojęcia fizyczne, wzory i jednostki oraz
sprawnie się nimi posługuje,
• potrafi poprawnie interpretować zjawiska fizyczne,
• potrafi projektować i wykonywać doświadczenia,
• potrafi opracowywać i interpretować wyniki doświadczeń,
• potrafi poprawnie odczytywać, sporządzać i przekształcać wykresy,
Wymagania konieczne, na ocenę dopuszczającą, spełnia
uczeń, który:
• opanował wiadomości teoretyczne, chociaż popełnia
drobne błędy podczas prezentowania ich w formie słownej lub za pomocą wzorów,
• błędy potrafi skorygować z pomocą nauczyciela,
• zna podstawowe pojęcia fizyczne, chociaż popełnia nieznaczne błędy przy ich definiowaniu,
28
Program nauczania
• obiektywnością – bardzo trudnym zadaniem jest ocenianie obiektywne, niemniej trzeba zawsze pamiętać, aby
oceniać nie tylko wiedzę i umiejętności ucznia, ale również jego starania i postępy, jakie poczynił, co również
spełnia rolę motywującą,
• trafnością – zadania, sprawdziany i pytania testowe
powinny być właściwie konstruowane i adekwatne do zagadnień omawianych na lekcji i przedstawionych w podręczniku; powinny one możliwie najszerzej obejmować
treści programowe lub zakres umiejętności, które chcemy
sprawdzić,
• rzetelnością – ocena powinna odzwierciedlać rzeczywistą wiedzę i umiejętności ucznia.
• potrafi organizować swoją naukę i pracę na lekcji oraz
współpracować w zespole uczniowskim,
• potrafi samodzielnie korzystać z różnych źródeł informacji,
• potrafi rozwiązywać zadania obliczeniowe na poziomie
gimnazjalnym,
• aktywnie uczestniczy w lekcjach i systematycznie odrabia
prace domowe,
• dostrzega i potrafi wymienić przykłady związków fizyki
z innymi działami nauki oraz zastosowania wiedzy fizycznej w technice.
Wymagania wykraczające, na ocenę celującą, spełnia
uczeń, który spełnił wymagania dopełniające oraz wyróżnia
się w przynajmniej jednym z podanych punktów:
• szczególnie interesuje się określoną dziedziną fizyki, samodzielnie dociera do różnych źródeł informacji naukowej,
• prowadzi badania, opracowuje wyniki i przedstawia je
w formie projektów uczniowskich czy sprawozdań z prac
naukowo‍‑badawczych,
• samodzielnie wykonuje modele, przyrządy i pomoce dydaktyczne,
• uczestniczy i odnosi sukcesy w konkursach, zawodach
i olimpiadach fizycznych.
Pragniemy tu przypomnieć, że każda ocena jest jawna i powinna być uzasadniona w taki sposób, aby motywowała
ucznia do dalszej nauki. Szczególnie w wypadku oceny niedostatecznej należy dokładnie poinformować ucznia, jakie
błędy popełnił i w jaki sposób może ocenę poprawić.
Narzędzia oceny pracy uczniów i zdobytej przez nich wiedzy
i umiejętności, czyli narzędzia pomiaru dydaktycznego, są
bardzo różnorodne. W poradniku metodycznym dla nauczyciela podajemy przykłady testów otwartych i zamkniętych.
Bardzo ważne jest, aby na początku każdego roku szkolnego
nauczyciel zapoznał uczniów i rodziców z programem
nauczania oraz poinformował o stosowanych kryteriach
oceniania.
Zadania testowe otwarte to:
• zadania rozszerzonej odpowiedzi – wymagające odpowiedzi w formie: opisu, wyjaśnienia, oceny, projektu,
działania, przeprowadzenia dowodu, rozwiązania zadania obliczeniowego,
• zadania krótkiej odpowiedzi – w postaci jednego słowa,
liczby, symbolu, wzoru, wykresu lub kilku zdań,
• zadanie z luką – wymaga uzupełnienia tekstu za pomocą
pojedynczych słów lub części zdania, wzoru, rysunku lub
wykresu.
Ocena pracy uczniów i osiąganych przez nich wyników ma
ogromne znaczenie dydaktyczne i odgrywa ważną rolę:
• informuje uczniów i rodziców o postępach w nauce,
• motywuje uczniów do nauki,
• informuje nauczyciela o osiągnięciach dydaktycznych
i pozwala na ewaluację procesu dydaktycznego.
Ocenianie pracy uczniów i osiąganych przez nich wyników
powinno cechować się:
• systematycznością – częste ocenianie osiągnięć uczniów
ma ogromne znaczenie motywujące,
• różnorodnością – ponieważ oceniamy wiedzę i umiejętności uczniów oraz ich pracę, zachęcamy nauczycieli
do stosowania różnorodnych ocen: z odpowiedzi ustnych, prac domowych, sprawdzianów, testów, kartkówek,
a zwłaszcza do częstego oceniania aktywnego uczestnictwa ucznia w lekcji,
Zadania testowe zamknięte to:
• testy wielokrotnego wyboru,
• zadania typu prawda‍‑fałsz,
• zadania na dobieranie.
Powodzenie w szkole jest dla ucznia istotnym czynnikiem
wpływającym na rozwój motywacji, dlatego szczególnie zachęcamy nauczycieli do oceniania aktywnego uczestnictwa
uczniów w lekcji oraz stosowania metod aktywizujących ich
pracę.
29

Program nauczania - Gimnazjum Nr 2 w Strzegomiu

Transkrypt

Podobne dokumenty

Fizyka Szkolenie Fizyka ma na celu zapoznanie kaŜdego z

Oliwia Pieronek FIZYKA BLIŻEJ ŻYCIA Tak mi przykro, jednak się

LIST MOTYWACYJNY w ramach projektu

1830. „Fizyka – teoria wszystkiego”

Wykaz kierunków kluczowych

Program Seminarium Finałowego 27 marca

Co każda dziewczyna o fizyce wiedzieć powinna? Dla wielu

mini-plakat - Wydział Fizyki UwB

Nazwa stanowiska : Magistrant Liczba stypendiów: 2 Instytucja

Fizyka – program Jak się skutecznie (na)uczyć fizyki Źródła i zasoby