Mediator_gospodarz_konfliktu_czy_tajny_negocjator_stron

GHMW - GACH, HULIST, PRAWDZIC ŁASZCZ
Radcowie Prawni spółka partnerska
Mediator – gospodarz konfliktu czy tajny negocjator stron?
Mediacje jako alternatywny sposób rozwiązywania konfliktów w polskim ustawodawstwie są
znane od lat. Jednak popularność mediacji stopniowo w ostatnim okresie malała, przyczyny
takiego stanu rzeczy można upatrywać zarówno w niskiej świadomości społeczeństwa a
także w małym stopniu przekonania o możliwości powodzenia tego rodzaju metod wśród
organów orzekających.
W obecnej sytuacji polskiego wymiaru sprawiedliwości, gdzie w związku z dużą liczbą spraw,
długie terminy na wyznaczenie rozpraw - na rozstrzygnięcie można czekać miesiącami lub
nawet latami, ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie radykalnych dotyczących
postępowania mediacyjnego, w tym m.in. zwiększył wymagania, co do osoby samego
mediatora.
Mediator obecnie
Nowelizacja Kodeksu Postępowania Cywilnego w zakresie mediacji, która weszła w życie w
styczniu 2016 roku, wprowadziła zmiany co do wyboru samej osoby mediatora, jak i również
w zakresie obszaru, w którym może działać mediator podczas mediacji.
Stały mediator – wymagania
W związku z wprowadzonym art. 1832 § 1 k.p.c. wśród mediatorów w sprawach cywilnych
pojawiła się nowa kategoria mediatorów tj. stali mediatorzy.
Stałym mediatorem może zostać osoba fizyczna, która spełnia warunki opisane w art. 1832 §
1 i 2 k.p.c. oraz warunki opisane w ustawie z dnia 27.07.2001 r. prawo o ustroju sądów
powszechnych (tekst jednol. Dz.U. 2015 poz. 133), a ponadto posiada wiedzę i umiejętności
w zakresie prowadzenia mediacji, ukończyła 26 rok życia, zna język polski, nie była
prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo oraz nie jest przeciwko niej prowadzone
postępowanie, o takie przestępstwo, a także została wpisana na listę stałych mediatorów.
Ustawowe określenie wymagań wobec stałych mediatorów kładzie nacisk na wzmocnienie
profesjonalizmu mediatorów, co ma na celu poprawę jakości usług mediacyjnych, co z kolei
przełożyć się powinno w najbliższym czasie na popularyzację polubownego sposobu
GACH, HULIST, PRAWDZIC ŁASZCZ – RADCOWIE PRAWNI SP.P.
rozstrzygania sporów. Ze względu na to, że sądy kierują strony do mediacji, istnieje
obowiązek państwa do zagwarantowania stronom najwyższej jakości usług świadczonych
przez profesjonalnych mediatorów. Zaznaczyć należy, że nie chodzi tutaj tylko o
sformułowanie wymagań wobec mediatorów, lecz także wprowadzenie możliwości ich
weryfikacji.
Mediator – nowe uprawnienia
W art. 1833a k.p.c. została zaproponowana nowa regulacja wskazująca na możliwość
prowadzenia mediacji z wykorzystaniem różnych metod zmierzających do polubownego
rozwiązania sporu, w tym dopuszczające przedstawienie przez mediatora stronom, na ich
zgodny wniosek i przy akceptacji mediatora dla tej metody mediacji, możliwych sposobów
rozwiązania sporu w sytuacji, gdy strony nie mogą samodzielnie dojść do porozumienia.
Przed opisywaną nowelizacją taki sposób był nie dopuszczalny co powodowało fiasko
mediacji, ponieważ strony konfliktu umacniały się w swoich pozycjach nie widząc możliwości
zmiany swego stanowiska.
W obecnym stanie prawnym istotne jest to, że przedstawione przez mediatora propozycje
nie są wiążące dla stron. Decyzja co do wyboru sposobu rozwiązania sporu oraz co do
zawarcia ugody o określonej treści należy nadal do stron. Jednak zmiana zwiększy
skuteczność postępowań mediacyjnych i liczbę ugód zawieranych w ich toku, szczególnie w
sporach, w których strony występują bez profesjonalnego pełnomocnika. Wniosek o pomoc
mediatora w wypracowaniu polubownego rozwiązania sporu przez strony, a następnie
akceptacja przedstawionej propozycji, pozostanie nadal wyłącznym uprawnieniem stron.
Regulacja podkreśla rolę mediatora polegającą w pierwszym rzędzie na wspieraniu stron w
formułowaniu przez nie propozycji ugodowych. Wobec braku sformalizowania procedury
mediacji przepisach obowiązujących przed nowelizacją istniały wątpliwości, czy na wniosek
stron lub widząc niepowodzenia w samodzielnym dojściu stron do porozumienia, mediator
może wyjaśnić stronom ich sytuację prawną i przedstawić alternatywne rozwiązania lub
zaproponować pod dyskusję różne warianty rozwiązania sporu. Nowelizacja taką możliwość
wyraźnie dopuszcza w ramach otwartej formuły mediacji, ale jedynie na zgodny wniosek
stron oraz przy akceptacji mediatora, a także dopiero wówczas, gdy strony nie zdołają
samodzielnie wypracować warunków ugody. Mediator nie może narzucić stronom
zakończenia sporu w jakikolwiek konkretny sposób. Zadaniem mediatora jest przekazanie
stronom jak najpełniejszej informacji w sprawie, aby mogły podjąć w pełni świadomą i
satysfakcjonującą decyzję. Mediatorowi nie zostaje narzucony obowiązek prowadzenia
mediacji z wykorzystaniem metody opisanej w propozycji. Od jego woli zależy, czy taką
formułę zdecyduje się zaproponować stronom.
Mediacja pozostaje cały czas dobrowolnym procesem, a ewentualnie przedstawione
stronom przez mediatora propozycje nie są w żadnym stopniu wiążące dla stron, które
samodzielnie podejmują decyzję, co do warunków porozumienia. Zaakcentowanie
możliwości korzystania z ewentualnego typu mediacji posłuży uświadomieniu, że istnieją
GACH, HULIST, PRAWDZIC ŁASZCZ – RADCOWIE PRAWNI SP.P.
różne metody rozwiązywania konfliktów, które należy dopasować do specyfiki konkretnej
sprawy oraz rodzaju, sprawy, uwzględniając różne potrzeby stron w mediacjach cywilnych,
rodzinnych i gospodarczych.
Celem nowelizacji jest przede wszystkim podniesienie skuteczności mediacji.
Autor:
Angelika Tomeczko, aplikant radcowski w Kancelarii GHMW – Gach, Hulist, Prawdzic
Łaszcz – radcowie prawni spółka partnerska