Problemy estetyczne w filozofii staroŜytnej i średniowiecznej

Problemy estetyczne w filozofii staroŜytnej i średniowiecznej
Aesthetic Problems in Ancient and Medieval Philosophy
Kod: 0200-SA43F1
Prowadzący: dr Agnieszka Gralińska-Toborek
Rodzaj zajęć: seminarium analityczne
Poziom i wymiar przedmiotu: II, 30 godzin semestr zimowy
Punkty ECTS: 3 pkt
Warunki zaliczenia: aktywny udział w zajęciach, zaliczenie na ocenę – kolokwium
Wymagania wstępne:
Proponowany termin: środa 10.15-11.45
Cel zajęć: zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami i problemami z zakresu estetyki, które
rozwaŜano w filozofii staroŜytnej (m.in. harmonia, sztuka, mimesis, kanon ,przeŜycie estetyczne) i
średniowiecznej ( claritas, piękno barwy, brzydota). Znajomość tych pojęć oraz ich historii jest
niezbędna szczególnie tym studentom, którzy chcą się zajmować estetyką nowoŜytną i współczesną.
Zajęcia będą ilustrowane reprodukcjami dzieł sztuki.
Program zajęć:
I część – staroŜytność
-pojęcia: trójjedyna choreja, mimesis, decorum, katharsis, symetria, kanon
-definicje piękna i sztuki ( pitagorejska, sokratejska, hedonistyczna)
-motyw Gorgiaszowy
- stosunek Platona do sztuki ( odrzucenie sztuk obrazotwórczych)
- Poetyka Arystotelesa (problem mimesis i katharsis)
-estetyka Plotyna
II część – średniowiecze
- staroŜytne korzenie estetyki średniowiecznej – św. Augustyn
- estetyka chrześcijańskiego Wschodu – Pseudo-Dionizy Areopagita, teologia ikony
- estetyka światła – Robert Grosseteste,
- sztuka jako biblia pauperum
- piękno duchowe czy piękno materialne - spór św Bernarda z Clairvoux z opatem Suger
Literatura podstawowa
teksty źródłowe:
Augustyn, Wyznania, Tłum. Z. Kubiak. Arystoteles, Poetyka, przeł. H. Podbielski, Wrocław 1983.
Grosseteste R.,O świetle, „Studia Filozoficzne”, 1981, nr 11. Pseudo-Dionizy Areopagita, Pisma
teologiczne II, Kraków 1999. Platon, Państwo, księga X, tłum. W.Witwicki. Platon, Uczta, tłum.
W.Witwicki.
Podręczniki i opracowania:
Boczar M., Roberta Grosseteste’a Traktat „O świetle” w perspektywie inspiracji umysłowych łacińskiego
Zachodu na przełomie XII i XIII wieku, „Studia Filozoficzne” nr 11, 1981 r. Dembińska –Siury D.,
Problemy piękna i sztuki w Enneadach Plotyna, „Studia Filozoficzne” nr 7, 1989 r. Eco U., Sztuka i piękno
w średniowieczu, wyd. 1-2. Evdokimow P., Sztuka ikony, teologia piękna, Warszawa 1999. Gawroński
Alfred, Dlaczego Platon wykluczył poetów z Państwa, Kraków 1984.
Ghyka M.C., Złota liczba. Rytuały i rytmy pitagorejskie w rozwoju cywilizacji zachodniej, Kraków 2001.
Historia piękna, red. U.Eco, M.de Girolam, Rebis 2005. Mossakowski S., Pitagorejska teoria piękna i jej
rola w teoriach artystycznych i naukowych doby humanizmu, „Rocznik Historii Sztuki”, t.X, 1974 r.
Myśliciele, kronikarze i artyści o sztuce do 1500 r., red. J.Białostocki, Warszawa 1988, wyd.2. Nerczuk Z.,
Sztuka a prawda. Problem sztuki w dyskusji między Gorgiaszem a Platonem, Wrocław 2002. Podbielski
Henryk, Pojecie mimesis w ujęciu Platona i Arystotelesa, [w:] Sztuka mimesis czy kreacja, Lublin 1992.
StróŜewski W. , Claritas : uwarunkowania historyczne i treść estetyczna pojęcia, „Estetyka”, 1961r.
Tatarkiewicz W. Historia estetyki. Tomy I-III, wyd. od 2-4.
Tatarkiewicz W., Dzieje sześciu pojęć. Sztuka, piękno, forma, twórczość, odtwórczość, Teoretycy, pisarze i
artyści o sztuce. 1500-1600., red. J.Białostocki ,Warszawa 1985. Turasiewicz R., Słowo jest wielkim
mocarzem, (z badań nad teorią wymowy Gorgiasza z Leontynów), „Przegląd Humanistyczny”, r. 1988, nr
6. Uspiensky L., Teologia ikony, Poznań 1993. Zwolski E., Choreia. Muza i bóstwo w religii greckiej,
Warszawa 1978.