cyprys OpecŻyw, Mymer2, RejWiz (6), Leop, RejZwierz

Słownik polszczyzny XVI wieku - wersja elektroniczna
hasło: CYPRYS (stan na dzień: 11-10-2015)
www.spxvi.edu.pl
strona 1/1
CYPRYS (31) sb m
cyprys (22), cypres (9), [kupres (Linde)]; cyprys OpecŻyw, Mymer2, RejWiz (6), Leop, RejZwierz
(2), BielKron, BudBib (2), LatHar; cypres Murm, Mymer1, BartBydg, FalZioł (2); cyprys : cypres
Mącz (1 : 3), Calep (6 : 1).
W formach bezkońcowkowych zawsze -s; w pozostałych -s- (7), -ss- (3).
sg N cyprys (19). ◊ G cyprysu (4). ◊ A cyprys (2). ◊ I cyprys(e)m (3). ◊ pl N cyprysy (3).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.
1. bot. Cupressus sempervirens L. (Rost); drzewo; cupressus Murm, Mymer1, BartBydg, Mymer2,
Mącz, Calep, Cn; cyparissus Mącz, Cn; cypressus Mącz (24) : Ktorá ieſt ta [...] powyſſeńſſá niżli cedrus
w Libánu/ a niżli cyprys na gorze Sion OpecŻyw 182v; Cupreſſus. eyn cypreſſenbom, Cypresi [!]
Murm 107; Mymer1 20v; BartBydg 38b; Mymer2 19v; Y ſiedli pod Cypryſem nadobnie pachniącym/
A wdzyęcżny cień od ſiebie wſzędzye podáiącym. RejWiz 85v; ZAtrwożony młodzyeniec poſzedł
dáley w drogę/ Miyáiąc kierz Cypryſu vderzył ſie w nogę. RejWiz 107v, 24, 107v; Leop Eccli 50/11;
RejZwierz 37 [2 r.]; BielKron 87v; Mącz 72d, 76c, 245b; BudBib Eccli 24/13, 50/10; Cupressifer ‒
Cijprij rodzącij. Calep 278b, 278b [3 r.]; LatHar 410.
a. Drewno cyprysowe (1) : Więc chłodnicżki ná rogoch pięknie rosſtáwione/ [...] S Cypryſu
rzezánego á s kośći Słoniowych RejWiz 24v.
2. bot. Artemisia abrotanum L. (Rost); krzew; gatunek bożego drzewka; adonium Calep (1) :
Adonium ‒ Cypris. Calep 26b.
3. bot. Santolina Chamaecyparissus L. (Rost); roślina z rodziny dzwonkowatych; chamaecyparissus
Mącz; chamaecyparissos Calep (5) : Wezmi [...] ziela maiowniku/ cipreſu/ oboyga po garzſci/ włoż
tho wſzytko w ten ług á warz ſpołem FalZioł V 93v, V 99v; Potym wſzędy rozlicżne kwiecie
rozſádzono/ [...] Nuż ony Rozmáryny/ ony Máierany/ Drugie ieſzcże wonnieyſze co ich tu nie
znamy. Szpikánárdy/ Cypryſy/ Láwendy/ Izopki/ Co ono z nich bywáią rozmáite wodki. RejWiz
23v; Chamaecyparissus, Cipres/ ziele álbo kwiat Cipreſowy. Mącz 50d; Calep 186a.
4. Zestawienie: bot. »polny cypres« = ziele (1) : Aiuga ‒ Feldcypreſſen. Polnycipres. Calep 47b.
Cf CYPR
MM