aktywność rolników w zakresie wykorzystania funduszy

STOWARZYSZENIE
EKONOMISTÓW
ROLNICTWA
Aktywnoœæ rolników
w zakresie wykorzystania
funduszyI AGROBIZNESU
strukturalnych UE...
Roczniki Naukowe ● tom VIII
●
zeszyt 4
113
Barbara Gradziuk
Akademia Rolnicza w Lublinie, Wydzia³ Nauk Rolniczych w Zamoœciu
AKTYWNOŒÆ ROLNIKÓW W ZAKRESIE WYKORZYSTANIA
FUNDUSZY STRUKTURALNYCH UE
(NA PRZYK£ADZIE ZAMOJSKIEGO TOWARZYSTWA ROLNICZEGO)
FARMERS ACTIVITY IN UTILISATION OF STRUCTURAL FUNDS
(THE CASE OF ZAMOSC AGRICULTURAL ASSOCIATION)
S³owa kluczowe: aktywnoœæ rolników, fundusze strukturalne, Sektorowy Program Operacyjny
– Restrukturyzacja i modernizacja sektora ¿ywnoœciowego i rozwój obszarów wiejskich
Key words: farmers activity, structural funds, Sectoral Operational Programme:
Restructuring and Modernisation of the Food Sector and Rural Development
Synopsis. W opracowaniu przedstawiono analizê wykorzystania funduszy strukturalnych w ramach Sektorowego
Programu Operacyjnego – Restrukturyzacja i modernizacja sektora ¿ywnoœciowego i rozwój obszarów wiejskich
przez rolników prowadz¹cych elitarne gospodarstwa rolnicze, usytuowane na terenie woj. lubelskiego. Przeprowadzone badania wskaza³y, ¿e rolnicy ci przejawiali znacznie wy¿sz¹ od œredniej w województwie i w kraju aktywnoœæ
w zakresie pozyskiwania œrodków unijnych. Najwiêksze zaanga¿owanie wykazywali w³aœciciele gospodarstw o
najsilniejszej pozycji konkurencyjnej.
Wprowadzenie
Wraz z przyst¹pieniem naszego kraju do Unii Europejskiej warunki rozwoju polskiej gospodarki
¿ywnoœciowej uleg³y zasadniczej zmianie. Uzyskanie cz³onkostwa spowodowa³o objêcie jej pe³nym
instrumentarium acquis coomunautaire, w tym tak¿e prawami i obowi¹zkami wynikaj¹cymi z przepisów Wspólnej Polityki Rolnej, polityki regionalnej, strukturalnej oraz Traktatu Akcesyjnego. Przepisy te stworzy³y dla Polski now¹ jakoœæ spo³eczn¹ i gospodarcz¹. Skutkiem przyst¹pienia do UE by³o
otwarcie rynku wewnêtrznego, ale tak¿e dostêp do rynku 400 mln konsumentów oraz wielokrotnie
wy¿szych ni¿ przed akcesj¹ œrodków bud¿etowych na rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich. Gospodarka ¿ywnoœciowa sta³a siê beneficjentem integracji z UE [Ekonomiczne i spo³eczne… 2005].
Szanse rozwoju polskiej gospodarki ¿ywnoœciowej stwarzaj¹ miêdzy innymi fundusze strukturalne
UE, a szczególnie Sektorowy Program Operacyjny – Restrukturyzacja i modernizacja sektora ¿ywnoœciowego i rozwój obszarów wiejskich (SPO), skierowany g³ównie do rolników oraz przedsiêbiorców
dzia³aj¹cych w okreœlonych sektorach przetwórstwa artyku³ów rolnych. ród³o jego finansowania
stanowi¹ œrodki Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji w Rolnictwie – Sekcja Orientacji
(EAGGF), œrodki publiczne (bud¿etu pañstwa, samorz¹dów regionalnych i lokalnych) oraz œrodki inwestorów prywatnych. Bud¿et SPO na lata 2004-2006 wynosi 1784 mln euro, w tym 1193 mln euro ze
œrodków UE oraz 591 mln euro z krajowych œrodków publicznych (w ramach wspó³finansowania). Przy
uwzglêdnieniu zaanga¿owania prywatnych œrodków finansowych beneficjentów, ³¹czna wartoœæ przedsiêwziêæ zrealizowanych w ramach SPO powinna wynieœæ oko³o 2,7 mld euro [Biuletyn Informacyjny…
2004]. Podkreœliæ jednak nale¿y, ¿e wykorzystanie postawionych do dyspozycji Polski œrodków zale¿y
od zainteresowania beneficjentów i spe³nienia przez nich kryteriów dostêpu [Wigier 2004].
114
B. Gradziuk
Materia³ i metoda
Celem opracowania by³a próba oceny aktywnoœci rolników w zakresie wykorzystania funduszy strukturalnych UE. Dokonano jej na podstawie analizy stanu realizacji SPO – programu skierowanego g³ównie do gospodarstw wiêkszych i silniejszych ekonomicznie.
Materia³ Ÿród³owy stanowi³y informacje ARiMR oraz wyniki badañ przeprowadzonych w maju
2006 r. na celowo dobranej grupie 41 gospodarstw zrzeszonych w Zamojskim Towarzystwie Rolniczym (ZTR). Jest to, funkcjonuj¹ce od 1997 r., stowarzyszenie skupiaj¹ce rolników prowadz¹cych
nowoczesne, dynamicznie rozwijaj¹ce siê gospodarstwa, osi¹gaj¹ce sukcesy gospodarcze.
Dane empiryczne zgromadzono wykorzystuj¹c opracowany przez autorkê kwestionariusz, który
stanowi³ podstawê do wywiadów z rolnikami. Ocenê poziomu wykorzystania funduszy strukturalnych przez badane gospodarstwa przeprowadzono wed³ug podzia³u na trzy grupy (o zró¿nicowanej
pozycji konkurencyjnej), które wyodrêbniono w oparciu o analizê kluczowych czynników sukcesu1:
– o najsilniejszej (wartoœæ wa¿ona przyjêtych kryteriów ≥4) – grupa I,
– œredniej (wartoœæ wa¿ona ≤3,5>4) – grupa II,
– i najs³abszej pozycji konkurencyjnej (wartoœæ wa¿ona <3,5) – grupa III.
Analizowane jednostki reprezentuj¹ stosunkowo w¹sk¹, ale bardzo wa¿n¹ grupê gospodarstw
tworz¹cych najsilniejszy segment polskiego rolnictwa2. Nastêpuje w nich stosunkowo szybki proces
koncentracji ziemi i prowadzona jest intensywna dzia³alnoœæ inwestycyjna. W³aœnie one maj¹ szansê
rozwoju i utrzymania siê na konkurencyjnym rynku. Gospodarstwa zrzeszone w ZTR stanowi¹ swoist¹ „enklawê postêpu”, gdy¿ s¹ usytuowane na terenie czterech powiatów w po³udniowo-wschodniej czêœci województwa lubelskiego, regionie zaliczanym do najubo¿szych w kraju i UE. Interesuj¹ce
wydawa³o siê wiêc zbadanie, jak na pojawiaj¹ce siê w otoczeniu mo¿liwoœci reaguj¹ rolnicy prowadz¹cy takie elitarne gospodarstwa. Próba badawcza nie spe³nia wymogu reprezentatywnoœci i nie
mo¿na na jej podstawie wnioskowaæ o ca³ej zbiorowoœci gospodarstw rolniczych w Polsce, ale pozwala wskazaæ pewne tendencje wystêpuj¹ce w sektorze rolnictwa towarowego.
Wyniki i ich omówienie
Sektorowy Program Operacyjny – Restrukturyzacja i modernizacja sektora ¿ywnoœciowego i
rozwój obszarów wiejskich ma s³u¿yæ niwelowaniu dysproporcji istniej¹cych w poziomie rozwoju
miêdzy obszarami wiejskimi a terenami zurbanizowanymi. Cele stawiane przed programem na lata
2004-2006 to poprawa konkurencyjnoœci gospodarki rolno-¿ywnoœciowej i zrównowa¿ony rozwój
obszarów wiejskich. S¹ one realizowane w ramach trzech priorytetów, obejmuj¹cych piêtnaœcie
dzia³añ. Priorytet I – wspieranie zmian i dostosowañ w sektorze rolno-¿ywnoœciowym – obejmuje
piêæ dzia³añ: 1.1 Inwestycje w gospodarstwach rolnych, 1.2. U³atwianie startu m³odym rolnikom,
1.3 Szkolenia, 1.4 Wsparcie doradztwa rolniczego, 1.5 Poprawa przetwórstwa i marketingu artyku³ów rolno-spo¿ywczych. Priorytet II – zrównowa¿ony rozwój obszarów wiejskich – siedem dzia³añ:
2.1 Przywracanie potencja³u produkcji leœnej zniszczonego naturaln¹ katastrof¹ lub po¿arem oraz
wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych, 2.2 Scalenia gruntów rolnych, 2.3
Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego, 2.4 Ró¿nicowanie dzia³alnoœci
rolniczej i zbli¿onej do rolnictwa w celu zapewnienia ró¿norodnoœci dzia³añ lub alternatywnych
1
2
Uwzglêdniono piêæ kluczowych czynników sukcesu: zdolnoœæ do akumulacji i reprodukcji ze Ÿróde³ w³asnych,
ch³onnoœæ na postêp i nowe technologie, zdolnoœci mened¿erskie, stopieñ powi¹zania z rynkiem, zdolnoœæ
reagowania na bodŸce ekonomiczne. Szczegó³owy opis metody podano w rozprawie doktorskiej pt. „Czynniki sprzyjaj¹ce osi¹ganiu sukcesu przez gospodarstwa rolnicze (na przyk³adzie Zamojskiego Towarzystwa
Rolniczego)” [Gradziuk 2005].
Œrednia powierzchnia UR analizowanych jednostek w 2001 r. wynosi³a 124,7 ha. Nale¿y je wiêc zaliczyæ do
oko³o 109 tys. gospodarstw indywidualnych o powierzchni powy¿ej 20 ha, prowadz¹cych w 2002 r. dzia³alnoœæ rolnicz¹. Bior¹c pod uwagê wielkoœæ ekonomiczn¹ – do grupy 49 tys. gospodarstw o wielkoœci 16 i wiêcej
ESU i powierzchni powy¿ej 20 ha. Œrednia wielkoœæ ekonomiczna badanych jednostek wynosi³a bowiem 27,6
ESU, a ponad po³owê stanowi³y gospodarstwa du¿e – 16 i wiêcej ESU. Pod wzglêdem skali produkcji towarowej
sytuuj¹ siê one wœród 39 tys. najwy¿ej towarowych – o produkcji towarowej powy¿ej 100 tys. z³ na 1
gospodarstwo, stanowi¹cych 4,3% gospodarstw indywidualnych prowadz¹cych w 2002 r. dzia³alnoœæ rolnicz¹
i produkuj¹cych g³ównie na rynek.
Aktywnoœæ rolników w zakresie wykorzystania funduszy strukturalnych UE...
115
Ÿróde³ dochodów, 2.5 Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi, 2.6 Rozwój i ulepszanie
infrastruktury technicznej zwi¹zanej z rolnictwem, 2.7 Pilota¿owy Program Leader +. Natomiast
priorytet III – trzy dzia³ania: 3.1 Wsparcie systemu zarz¹dzania i wdra¿ania Programu, 3.2 Rozwój
instytucjonalny, 3.3 Informowanie i promocja Programu.
Cztery spoœród dzia³añ zawartych w SPO (tj. Dzia³ania 1.1, 1.2, 2,4 i 2.6) s¹ przeznaczone bezpoœrednio dla rolników. Z ca³ego bud¿etu SPO na lata 2004-2006 przeznaczono na nie ponad po³owê
œrodków (925,1 mln euro) [www.arimr.gov.pl].
Maj¹c na uwadze realizacjê przyjêtego w opracowaniu celu, szczegó³owej analizie poddano
jedno spoœród czterech wymienionych dzia³añ – 1.1 Inwestycje w gospodarstwach rolnych, gdy¿
wszyscy rolnicy zrzeszeni w ZTR spe³niali wymogi stawiane jego potencjalnym beneficjentom.
Dzia³anie 1.1 stanowi w du¿ej mierze formê kontynuacji dzia³ania o tej samej nazwie realizowanego
w ramach Programu SAPARD. Na dofinansowanie projektów w tym dzia³aniu przeznaczono najwiêksz¹ czêœæ (tj. 39%) ca³ego bud¿etu SPO. Limit œrodków na lata 2004-2006 wynosi ponad 2,38 mld z³, a
maksymalna wysokoœæ pomocy finansowej, udzielonej jednemu beneficjentowi i jednemu gospodarstwu rolnemu w ca³ym okresie realizacji Programu 300 tys. z³. W ramach Dzia³ania 1.1 wspierane s¹
projekty modernizacji gospodarstw rolnych, prowadz¹ce do poprawy konkurencyjnoœci, poprawy
jakoœci i skali produkcji, obni¿enia kosztów oraz spe³nienia wymagañ w zakresie ochrony œrodowiska, higieny i warunków utrzymania zwierz¹t. Mog¹ one obejmowaæ: zakup, budowê lub remont
po³¹czony z modernizacj¹ budynków lub budowli s³u¿¹cych produkcji rolnej; zakup lub instalacjê
maszyn, urz¹dzeñ lub narzêdzi do produkcji rolnej; zakup stada podstawowego zwierz¹t hodowlanych; zak³adanie sadów lub plantacji wieloletnich; wyposa¿anie pastwisk; zakup, instalacjê lub budowê urz¹dzeñ do nawadniania upraw, zakup, instalacjê lub budowê urz¹dzeñ s³u¿¹cych ochronie
œrodowiska. Pomoc w Dzia³aniu 1.1 polega na zwrocie 50% (60% gdy gospodarstwo po³o¿one jest na
ternach o niekorzystnych warunkach gospodarowania) kosztów kwalifikowanych inwestycji (w przypadku inwestycji realizowanych przez m³odych rolników poziom dofinansowania jest wy¿szy o 5
punktów procentowych). Rolnicy, wystêpuj¹cy o œrodki w ramach tego dzia³ania, musz¹ posiadaæ
odpowiednie kwalifikacje zawodowe, a ich gospodarstwa spe³niaæ wymogi ¿ywotnoœci ekonomicznej (4 ESU) lub osi¹gn¹æ ¿ywotnoœæ ekonomiczn¹ po zakoñczeniu inwestycji. Musz¹ te¿ spe³niaæ
minimalne standardy w zakresie ochrony œrodowiska oraz dobrostanu zwierz¹t.
W tabeli 1 przedstawiono dane dotycz¹ce stanu realizacji SPO w ramach Dzia³ania 1.1 w gospodarstwach zrzeszonych w ZTR na tle woj. lubelskiego i Polski. Wynika z nich, ¿e dzia³anie to
cieszy³o siê du¿ym zainteresowaniem rolników, zarówno w skali kraju, jak i w woj. lubelskim. Wed³ug stanu na koniec maja 2006 r. z³o¿ono ogó³em ponad 29 tys. wniosków na ³¹czn¹ kwotê przekraczaj¹c¹ 3 mld z³., w tym w woj. lubelskim 3,6 tys. wniosków, na kwotê 290,5 mln. z³. Du¿e zaanga¿owanie w pozyskiwanie funduszy z Dzia³ania 1.1 wykazali rolnicy zrzeszeni w ZTR. Ponad 40%
spoœród nich z³o¿y³o wnioski o pomoc finansow¹ na inwestycje w gospodarstwach. Ich aktywnoœæ okaza³a siê znacznie wiêksza ni¿ œrednio w kraju i w woj. lubelskim. Liczba wniosków w
przeliczeniu na 100 gospodarstw, z³o¿onych przez badanych rolników, oko³o szeœciokrotnie przewy¿sza³a tê liczbê w woj. lubelskim i w Polsce. Znacznie wy¿sze by³y te¿ kwoty wnioskowanej przez
poszczególnych cz³onków ZTR pomocy (œrednio na jeden wniosek 166,7 tys. z³, w Polsce 104,6 tys.
z³, a w woj. lubelskim tylko 80,6 tys. z³). Korzystniej kszta³towa³a siê równie¿ sytuacja badanych
Tabela 1. Stan realiz acji SPO w ramach D z ia³ania 1.1 w gospodarstw ach z rz esz onych w ZTR
(na 25.05.2006 r.) na tle w oj. lubelskiego i Polski (na 31.05.2006 r.)
Wysz cz ególnienie
Stan realiz acji SPO w ramach D z ia³ania 1.1
gospodarstw a ZTR
w oj. lubelskie
Polska
Liczba z³o¿onych wniosków
17
3603
29 224
Kwota wnioskowanej pomocy [tys. z³]
2834,7
290 508,7
3 058 066,4
Kwota wnioskowanej pomocy [tys. z³/jeden wniosek]
166,7
80,6
104,6
Liczba z³o¿onych wniosków/100 gospodarstw*
41,5
7,1
6,3
Kwota zrealizowanych p³atnoœci [tys. z³]
2273,1
47 813,5
612 336,6
* dla Polski i woj. lubelskiego przyjêto liczbê gospodarstw o wielkoœci 4 ESU i wiêcej [Systematyka i charakterystyka… 2003].
ród³o: obliczenia w³asne na podstawie przeprowadzonych badañ oraz danych ARiMR [www.arimr.gov.pl].
116
B. Gradziuk
gospodarstw, je¿eli chodzi o stopieñ realizacji
p³atnoœci. Do 25 maja
Wysz cz ególnienie
Stan realiz acji SPO
w ramach dz ia³ania
2006 r. rolnicy otrzymali
1.1 w gospodarponad 80% kwoty wniostw ach z grupy
skowanej pomocy (w
I
II
III
Polsce – na 31 maja 2006
Liczba z³o¿onych wniosków
8
5
4
r. – 20%, a w woj. lubelOdsetek rolników, którzy z³o¿yli wnioski
80,0 35,7 23,5
skim 16,5%)3 (tab. 1).
Kwota wnioskowanej pomocy [tys. z³]
1675,3 703,2 456,2
Kwota wnioskowanej pomocy [tys. z³/jeden wniosek]
209,4 140,6 114,1
Przeprowadzone baLiczba zrealizowanych p³atnoœci
6
5
3
dania wskaza³y, ¿e naOdsetek zrealizowanych p³atnoœci
75,0 100,0 75,0
wet w tak nielicznej i
Kwota zrealizowanych p³atnoœci [tys. z³]
1277,5 703,2 292,4
specyficznej zbiorowoKwota zrealizowanych p³atnoœci [tys. z³/gospodarstwo]
159,7 140,6 73,1
Kwota zrealizowanych p³atnoœci [tys. z³/ha UR]
0,7
0,7
1,1
œci, jak¹ stanowi¹ goród³o: obliczenia w³asne na podstawie przeprowadzonych badañ.
spodarstwa zrzeszone w
ZTR, aktywnoœæ rolników w zakresie pozyskiwania funduszy unijnych jest wyraŸnie zró¿nicowana. Z danych zestawionych w tabeli 2 wynika, ¿e najchêtniej po œrodki unijne siêgnêli w³aœciciele gospodarstw o najsilniejszej pozycji konkurencyjnej, a¿ 80% z nich z³o¿y³o wnioski o dofinansowanie inwestycji. Znacznie
mniej takich rolników wystêpowa³o w pozosta³ych grupach (w II nieco ponad jedna trzecia, a w III
mniej ni¿ jedna czwarta). Rolnicy z grupy I wnioskowali te¿ o wy¿sze kwoty pomocy – œrednio na
jeden wniosek przypada³o 209,4 tys. z³ (w grupie II – 140 tys. z³, a w III – 114,1 tys. z³). Zadecydowa³a o tym w znacznym stopniu si³a ekonomiczna gospodarstw4, ale równie¿ pewne cechy rolników, które mo¿na za Józwiakiem [2004] okreœliæ jako umiejêtnoœci zarz¹dcze, tj. gotowoœæ do szybkich reakcji, wykorzystywania pojawiaj¹cych siê w otoczeniu mo¿liwoœci, podejmowania ryzyka.
O du¿ej aktywnoœci badanych rolników œwiadczy wysoki odsetek zrealizowanych p³atnoœci,
co wskazuje, ¿e bardzo szybko zareagowali oni na pojawiaj¹ce siê mo¿liwoœci i podjêli decyzje o
dokonaniu inwestycji z wykorzystaniem œrodków unijnych.
Dziêki aktywnej postawie, cz³onkowie ZTR otrzymali w ramach pomocy z funduszy strukturalnych ponad 2 mln z³, a ³¹czna wartoœæ brutto inwestycji zrealizowanych przy wykorzystaniu tych
œrodków wynios³a prawie 6 mln z³. Ich efektem by³y zmiany w wyposa¿eniu technicznym gospodarstw. Rolnicy zakupili przede wszystkim ci¹gniki o du¿ej mocy (od 185 do 260 KM), nowoczesny
sprzêt uprawowy (agregaty, p³ugi obracane) oraz siewniki, rozsiewacze nawozów i opryskiwacze o
du¿ej pojemnoœci. Tego rodzaju inwestycje, do których cz³onków ZTR mobilizuje m.in. systematycznie powiêkszana powierzchnia gospodarstw, umo¿liwiaj¹ wprowadzanie nowoczesnych rozwi¹zañ technologicznych oraz poprawê organizacji pracy.
Podkreœliæ nale¿y, ¿e podczas wywiadów wszyscy badani rolnicy, tak¿e ci, którzy nie skorzystali do tej pory z funduszy unijnych, deklarowali dokonywanie systematycznych inwestycji w swoich gospodarstwach. Wskazywali, ¿e prowadz¹ je ze œrodków w³asnych oraz wykorzystuj¹c kredyty (szczególnie na zakup ziemi). Nie wszyscy badani byli zainteresowani pozyskaniem pomocy w
ramach SPO, uzasadniaj¹c swoje decyzje prowadzeniem okreœlonej polityki inwestycyjnej (np. dla
czêœci badanych priorytetem by³o wykupienie dzier¿awionych gospodarstw lub powiêkszenie
posiadanej powierzchni u¿ytków rolnych – i g³ównie na to przeznaczali œrodki finansowe). Cz³onkowie ZTR nie wykluczali jednak siêgniêcia po œrodki pomocowe w przysz³oœci.
Tabela 2. Stan realiz acji SPO w ramach D z ia³ania 1.1 w gospodarstw ach z rz esz onych w ZTR (na 25.05.2006 r.)
3
4
Nale¿y zaznaczyæ, ¿e kwota wnioskowanej pomocy nie jest jednoznaczna z jej przyznaniem, gdy¿ z³o¿one
wnioski podlegaj¹ weryfikacji. W prezentowanych badaniach pos³u¿ono siê stosunkiem zrealizowanych p³atnoœci do kwoty wnioskowanej pomocy dla celów porównawczych.
Œrednia wielkoœæ ekonomiczna gospodarstw z grupy I wynosi³a 51,4 ESU, z grupy II 27,4 ESU, z grupy III
13,6 ESU.
Aktywnoœæ rolników w zakresie wykorzystania funduszy strukturalnych UE...
117
Podsumowanie
Przeprowadzone badania wskaza³y, ¿e Dzia³anie 1.1 Inwestycje w gospodarstwach rolnych,
realizowane w ramach SPO, cieszy³o siê du¿ym zainteresowaniem rolników, zarówno w skali kraju,
jak i w woj. lubelskim. Aktywn¹ postawê w pozyskiwaniu funduszy z tego dzia³ania wykazali
równie¿ cz³onkowie ZTR. Wnioski o pomoc finansow¹ z³o¿y³o ponad 40% spoœród nich. Zaanga¿owanie badanych rolników okaza³o siê znacznie wiêksze ni¿ œrednio w kraju i w woj. lubelskim.
Liczba wniosków w przeliczeniu na 100 gospodarstw, z³o¿onych przez cz³onków ZTR, oko³o szeœciokrotnie przewy¿sza³a tê liczbê w woj. lubelskim i w Polsce. Znacznie wy¿sze by³y te¿ kwoty
wnioskowanej przez nich pomocy. O du¿ej aktywnoœci badanych rolników œwiadczy równie¿ wysoki odsetek zrealizowanych p³atnoœci, co wskazuje, ¿e bardzo szybko zareagowali oni na pojawiaj¹ce siê mo¿liwoœci i podjêli decyzje o dokonaniu inwestycji z wykorzystaniem funduszy strukturalnych. „Najodwa¿niej” po œrodki pomocowe siêgnê³y gospodarstwa silniejsze ekonomicznie, o
korzystniejszej pozycji konkurencyjnej.
Maksymalny poziom wsparcia w Dzia³aniu 1.1 jest wysoki (300 tys. z³) i umo¿liwia przeprowadzenie
powa¿nych inwestycji, pod warunkiem, ¿e beneficjenci podejm¹ ryzyko ich przeprowadzenia. Podjêli je
rolnicy zrzeszeni w ZTR, dziêki czemu dokonali inwestycji o ³¹cznej wartoœci brutto prawie 6 mln z³, w
tym ponad 2 mln z³ uzyskali z SPO). Tak wiêc o powodzeniu wdra¿ania programów strukturalnych
decyduje przede wszystkim postawa beneficjentów i przyjête procedury wdro¿eniowe.
Na podstawie dokonanej analizy mo¿na wnioskowaæ, ¿e realizacja SPO do roku 2006 (czy raczej
2008, bo do tego czasu bêdzie trwa³a realizacja dzia³añ inwestycyjnych) nie doprowadzi do istotnych
zmian strukturalnych w naszym rolnictwie. Najwiêcej œrodków zostanie skonsumowanych najprawdopodobniej w najsilniejszym sektorze gospodarstw wysokotowarowych. Jest to jednak szansa na
dokonanie wielu inwestycji, prowadz¹cych do wzrostu konkurencyjnoœci polskiego rolnictwa.
Literatura
Biuletyn Informacyjny Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa, nr 11-12/2004.
Ekonomiczne i spo³eczne uwarunkowania rozwoju polskiej gospodarki ¿ywnoœciowej po wst¹pieniu Polski do Unii
Europejskiej. [W:] Program wieloletni. Synteza badañ 2005 roku. Red. M. Wigier. IERiG¯ PIB, Warszawa.
Gradziuk B. 2005: Czynniki sprzyjaj¹ce osi¹ganiu sukcesu przez gospodarstwa rolnicze (na przyk³adzie Zamojskiego Towarzystwa Rolniczego. Rozprawa doktorska. Wydzia³ Ekonomiczno-Rolniczy SGGW, Warszawa.
Józwiak W. 2004: Polskie gospodarstwa rolne w latach 1996-2006 – analizy i œrednioterminowe prognozy. Wieœ
i Rolnictwo nr 2.
Systematyka i charakterystyka gospodarstw rolnych. 2003: Powszechny Spis Rolny 2002. GUS, Warszawa.
Wigier M. 2004: Programy wsparcia rolnictwa w Polsce w latach 2004-2006. Wspólnoty Europejskie nr 8.
www.arimr.gov.pl
Summary
An analysis of utilisation of structural funds within Sectoral Operational Programme by farmers from
Lubelskie voivodship is introduced in the article. According to the results of conducted research it is stated that
examined farmers were more active in possessing structural funds in comparison to average activity of farmers in
Lubelskie voivodship as well as an average activity of whole Polish farmers population. Owners of the most
competitive farms were the most active in possessing structural funds.
Adres do korespondencji:
dr Barbara Gradziuk
Akademia Rolnicza w Lublinie
Wydzia³ Nauk Rolniczych w Zamoœciu
ul. Szczebrzeska 102
22-400 ZamoϾ
tel. (0 84) 677 27 59
e-mail: [email protected]