docporadnik metodyczny dla naucz ekonomia i prawo w turystyce.indd
download 
Reklamacja Transkrypt
poradnik metodyczny dla naucz ekonomia i prawo w turystyce.indd
Maria Wajgner, Renata Tyliñska Ekonomia i prawo w turystyce Poradnik metodyczny dla nauczyciela Projekt okładki: Joanna Plakiewicz Redakcja: Barbara Gers Redaktor prowadzący: Stanisław Grzybek © Wydawnictwo REA, Warszawa 2010 ISBN 978-83-7544-231-1 Wydawnictwo REA s.j. 01-217 Warszawa, ul. Kolejowa 9/11 tel./fax: (22) 631-94-23, 632-21-15, 632-69-03, 632-68-82 http://www.rea-sj.pl e-mail: [email protected] Podręcznik i wszystkie pomoce dydaktyczne są chronione prawem. Każdorazowe ich wykorzystanie w innych niż zastrzeżone prawem przypadkach wymaga pisemnego zezwolenia wydawnictwa. Skład: WMC s.c.; Warszawa ul. Frascati 1; [email protected] Spis treści Wskazówki metodyczne Propozycja nauczycielskiego planu wynikowego Przykładowe scenariusze lekcji Przykładowe testy Bibliografia 5 9 26 104 128 3 4 Wskazówki metodyczne Przekazujemy Państwu pakiet edukacyjny Ekonomia i prawo w turystyce, który składa się z dwóch części: – podręcznika z ćwiczeniami dla ucznia, – poradnika dla nauczyciela. Pakiet przeznaczony jest do kształcenia w ramach zajęć edukacyjnych z ekonomii i prawa uczniów technikum obsługi turystycznej. Może być również wykorzystywany w programach nauczania w szkołach turystycznych różnego typu. Podręcznik Ekonomia i prawo w turystyce został napisany w oparciu o aktualną podstawę programową oraz zgodnie ze standardami wymagań egzaminacyjnych dla zawodu technik obsługi turystycznej. Może być stosowany w kształceniu na podstawie różnych, dostępnych programów nauczania tego zawodu, w tym również programów modułowych. Podręcznik zawiera podstawowe zagadnienia z zakresu: – pojęć ekonomicznych i prawnych, – prawa cywilnego, – prawa pracy, – turystycznej działalności gospodarczej, – funkcjonowania oraz finansów przedsiębiorstwa turystycznego. Niektóre treści podręcznika przekazywane są wprost, do innych dochodzi się po wykonaniu ćwiczeń mających na celu ukształtowanie określonych umiejętności, postaw i zachowań, po analizie tekstów prawnych oraz tekstów zaczerpniętych z prasy hotelarsko-turystycznej. Istotną jego zaletą jest przejrzystość oraz prosta budowa. Poradnik dla nauczyciela jest ściśle skorelowany z podręcznikiem i stanowi pomoc w organizowaniu procesu kształcenia. Zawiera on między innymi: – wskazówki metodyczne, – propozycję nauczycielskiego planu wynikowego, – przykładowe scenariusze lekcji uzupełniające propozycje zawarte w podręczniku, – ćwiczenia, testy, krzyżówki, – bibliografię. 5 Zamieszczone w poradniku propozycje mogą zostać bezpośrednio wykorzystane przez nauczyciela do własnego planowania i organizowania procesu kształcenia lub też mogą stanowić podstawę do własnych koncepcji. Przykładowe scenariusze zajęć pomogą Państwu w znalezieniu odpowiedniej metody przeprowadzenia lekcji. Do nauczyciela – jako organizatora procesu kształcenia – należy tworzenie własnych scenariuszy w zależności od potrzeb zespołu klasowego, możliwości i predyspozycji uczniów. Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania. Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. Proponowane ćwiczenia pozwolą sprawdzić wiedzę i umiejętności oraz wskazać te tematy, które sprawiają uczniom najwięcej trudności. Należy zwracać uwagę na kształtowanie umiejętności posługiwania się kategoriami prawnymi, analizowania i interpretowania norm prawnych oraz odwoływania się do tekstów źródłowych. Należy podkreślać, że wiedza z zakresu prawa i ekonomii umożliwia zrozumienie mechanizmów funkcjonowania państwa i jest potrzebna do uczestniczenia w życiu społeczno-gospodarczym. Ze względu na specyficzną terminologię ekonomiczną oraz prawną celowe jest również zastosowanie metod podających: wykładu informacyjnego, pogadanki. Nauczycielski Plan wynikowy został opracowany chronologicznie na podstawie materiału nauczania przewidzianego programem nauczania dla przedmiotu Ekonomia i prawo w turystyce. Kolejność ujętych w planie bloków tematycznych należy traktować w sposób elastyczny. W planowaniu i organizacji procesu kształcenia z ekonomii i prawa w turystyce szczególny nacisk należy położyć na aktywność oraz otwarcie społeczne uczniów. Trudna wiedza ekonomiczna, a zwłaszcza prawnicza stanowić powinny tło dla metod aktywizujących pozwalających na wyzwalanie przeżyć emocjonalnych, które pomogą nie tylko bardziej zrozumieć i zapamiętać treści kształcenia, ale przede wszystkim nadadzą procesowi kształcenia wymiar dynamiczny. Uczeń będzie miał szansę sam kreować swoje umiejętności, zainteresowania, spostrzegawczość, a także otwartość i tolerancję na różnice w poglądach innych osób. Dominującymi metodami kształcenia na zajęciach z ekonomii i prawa powinny stać się takie metody, jak: • różne formy dyskusji, • gry symulacyjne, dydaktyczne i decyzyjne, • metoda sytuacyjna, • studium przypadków, 6 • „burza mózgów”, • metoda projektów, • inscenizacja, • wycieczki dydaktyczne, • film dydaktyczny. Należy zwrócić uwagę na pracę z tekstem (kodeksem, ustawą, rozporządzeniem). Pozwoli to na wykształcenie w uczniach poszukiwania odpowiedzi na zadane pytanie, problem prawny. Bardzo ważne jest również wprawienie uczniów do korzystania z gotowych wzorów umów i pism procesowych w sposób twórczy, a nie tylko mechaniczny. Najbardziej odpowiednim narzędziem pomiaru dydaktycznego stopnia przyswojenia podstawowych wiadomości z zakresu ekonomii i prawa w turystyce może być test osiągnięć szkolnych (wielostopniowy, wielozadaniowy) składający się z zadań typu wyboru wielokrotnego, zadań prawda – fałsz czy na dobieranie. W badaniach sumatywnych wskazane jest dołączenie zadań otwartych połączonych z analizą odpowiednich casusów, np. z prawa pracy. Chociaż testy są powszechnie uznawane za nowoczesne i często stosowane na poszczególnych etapach kształcenia uczniów jako bardzo dobre narzędzie pomiaru dydaktycznego, to nie mogą być one jedynym źródłem informacji o poziomie wiedzy i umiejętności ucznia. Szczególnej uwadze poleca się szerokie możliwości stosowania metody projektów oraz różnych form metod plakatowych. Wskazane są również symulacyjne sprawdziany praktyczne. Nauczyciel powinien także stosować formy ustne, zwracając dużą uwagę na sposób wypowiedzi, dobór argumentów, sprawność prezentacji. Nie powinien również rezygnować z prac pisemnych, które pozwolą uczniom na zaprezentowanie umiejętności precyzyjnego, logicznego formułowania sądów. Bardzo ważna jest również umiejętność odnalezienia przez ucznia właściwych przepisów, które pomogą w rozstrzygnięciu konkretnej sprawy, prawidłowa interpretacja tych przepisów, wskazanie organu właściwego do rozstrzygania konkretnej sprawy i zaproponowanie odpowiedniej treści rozstrzygnięcia. Podczas oceniania ucznia należy zwrócić uwagę na dokładność i czas realizacji zadania, na prawidłowy dobór aktów prawnych oraz poprawność wnioskowań prawniczych. Stosowanie aktywizujących metod kształcenia niejako wymusza zróżnicowane formy organizacyjne pracy uczniów. Umiejętne przechodzenie od pracy jednolitej całej grupy uczniów, przez jednolitą i zróżnicowaną pracę w mniejszych zespołach, aż do zróżnicowanej pracy indywidualnej daje szanse pełnej aktywności oraz postrzegania jednostki jako cząstki w zespole, której wkład 7 w wykonanie wspólnego zadania wpływa na procesy integrujące i wyzwalające więzi społeczne. Projektując proces dydaktyczny, należy uwzględnić samokształcenie uczniów, z wykorzystywaniem materiałów typu: podręczniki, czasopisma, teksty zaczerpnięte z prasy hotelarskiej, foldery, normy, instrukcje, poradniki, filmy dydaktyczne. Aktywizujące formy i techniki nauczania zakładają zasadniczą zmianę roli nauczyciela na lekcji. Nauczyciel przestaje być centralną postacią na zajęciach, jedynym i niepodważalnym źródłem informacji, czyli tzw. odpytywaczem. Staje się natomiast organizatorem swobodnej wymiany opinii i poglądów oraz inspiratorem ciekawych i oryginalnych rozwiązań. Źródła atrakcyjności lekcji z ekonomii i prawa w turystyce tkwią zarówno w charakterze treści nauczania, jak i w umiejętnościach nauczyciela. Nauczyciel powinien inicjować działania uczniów, motywować ich do pracy oraz prawidłowo kierować ich działalnością poznawczą. Jest to możliwe jedynie wtedy, gdy nauczyciel prawidłowo dobiera metody nauczania, dostosowując je do celów lekcji. Dla zapewnienia dobrej organizacji oraz skutecznej realizacji procesu kształcenia wymagane jest zabezpieczenie odpowiedniej bazy techniczno-dydaktycznej. Zajęcia powinny odbywać się w przewidzianej w podstawie programowej pracowni. 8 Propozycja nauczycielskiego planu wynikowego do przedmiotu EKONOMIA I PRAWO W TURYSTYCE na podstawie programu nauczania: 341{04}/MEN/2008.02.07. WYMAGANIA Nr lekcji 1 Temat lekcji PODSTAWOWE /A+B/ Uczeń: PONADPODSTAWOWE /C+D/ Uczeń: – identyfi kuje wymagania pod- – charakteryzuje wymagania ponadOmówienie stawowe. podstawowe. programu nauczania i wymagań edukacyjnych w roku szkolnym 20../.. I. PODSTAWOWE KATEGORIE I PRAWA EKONOMICZNE – wyjaśnia cechy potrzeb, – charakteryzuje piramidę potrzeb Maslowa, – klasyfikuje potrzeby wg hierarchii Maslowa. 2 Potrzeby ludzkie – identyfi kuje pojęcie: potrzeba, – rozróżnia potrzeby naturalne i wyższego rzędu, – wymienia cechy potrzeb, – definiuje termin: piramida potrzeb Maslowa. 3 Sposoby zaspokajania potrzeb – klasyfikuje dobra i usługi, – identyfikuje pojęcia: dobra, – porównuje cechy dóbr i usług. usługi, – rozróżnia sposoby zaspokajania potrzeb. 4 Istota i cel działalności gospodarczej – definiuje termin: działalność gospodarcza. – wyjaśnia ogólne zasady prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. 5 Czynniki wytwórcze – rozróżnia rodzaje czynników wytwórczych, – identyfi kuje pojęcia: środki produkcji, środki pracy, przedmioty pracy. – charakteryzuje czynniki wytwórcze, – dobiera czynniki wytwórcze do rodzaju działalności. 6 – definiuje pojęcie: system spoPodstawowe łeczno-gospodarczy, systemy gospodarki naro- – rozróżnia rodzaje systemów społeczno-gospodarczych, dowej – wymienia cechy gospodarki rynkowej. – charakteryzuje systemy społeczno-gospodarcze, – porównuje sposoby rozwiązywania problemów gospodarczych w poszczególnych systemach ekonomicznych, – wyjaśnia mechanizm gospodarki rynkowej. 9 10 7 – klasyfikuje rynek według różnych Rynek – rodza- – identyfikuje pojęcia: rynek, kryteriów, je rynków rynek usług turystycznych, – rozróżnia kryteria klasyfikacji – omawia różne rodzaje rynków. rynku. 8 Elementy rynku – wymienia elementy rynku, – identyfikuje pojęcia: popyt, podaż, cena, – rozróżnia pojęcia: popyt i wielkość popytu, – rozróżnia pojęcia: podaż i wielkość podaży. – wyjaśnia pojęcie: wielkość popytu, – wyjaśnia pojęcie: wielkość podaży, – wskazuje popytową i podażową stronę rynku. 9 Mechanizm rynkowy – definiuje termin: mechanizm rynkowy. – wyjaśnia działanie mechanizmu rynkowego w różnych sytuacjach, – analizuje zależności pomiędzy elementami rynku. 10 Przyczyny zmian popytu – wymienia czynniki kształtują- – wyjaśnia prawo popytu, – charakteryzuje czynniki kształtujące popyt, ce popyt, – formułuje prawo popytu, – przewiduje zmiany popytu, – interpretuje krzywą popytu. – analizuje zmiany popytu na podstawie wykresu. 11 Przyczyny zmian podaży – wymienia czynniki kształtują- – wyjaśnia prawo podaży, – charakteryzuje czynniki kształtujące podaż, ce podaż, – formułuje prawo podaży, – przewiduje zmiany podaży, – interpretuje krzywą podaży. – analizuje zmiany podaży na podstawie wykresu. 12 Równowaga rynkowa – definiuje pojęcia: równowaga rynkowa, cena równowagi rynkowej, – wyznacza cenę równowagi rynkowej. 13 Obieg produktu i dochodu w gospodarce – rozróżnia ogniwa występujące – charakteryzuje ogniwa występujące w gospodarce, w gospodarce, – wymienia strumienie przepły- – wyjaśnia obieg produktu i dochodu w gospodarce. wające pomiędzy ogniwami. 14 Mierniki aktywności gospodarczej – analizuje sytuację w Polsce na – wymienia rodzaje wskaźnipodstawie wskaźników, ków stosowanych do oceny makroekonomicznych efektów – analizuje sytuację na świecie na podstawie wskaźników, gospodarowania, – porównuje poziom życia mieszkań– definiuje Produkt Narodowy ców w wybranych krajach na podBrutto, Dochód Narodowy, stawie wielkości PKB per capita. Produkt Krajowy Brutto. – wyjaśnia stan równowagi rynku, – wyjaśnia mechanizm ustalania cen w gospodarce rynkowej, – wyjaśnia sytuacje nadwyżki popytu i nadwyżki podaży, – rysuje krzywą popytu i krzywą podaży, – analizuje stan równowagi rynkowej i jej brak. 15 Bezrobocie – rodzaje bezrobocia – definiuje pojęcie: bezrobocie, – rozróżnia rodzaje bezrobocia. – charakteryzuje przyczyny bezrobocia, – analizuje skutki bezrobocia. 16 Stopa bezrobocia – identyfikuje wskaźnik: stopa bezrobocia. – oblicza stopę bezrobocia na podstawie danych, – porównuje poziom bezrobocia w wybranych krajach, – analizuje bezrobocie w Polsce na podstawie stopy bezrobocia. 17 Inflacja – poję- – definiuje pojęcie: inflacja, cie i rodzaje – rozróżnia rodzaje inflacji, – identyfikuje wskaźnik: stopa inflacji. – charakteryzuje przyczyny inflacji, – analizuje skutki inflacji, – analizuje sytuację w Polsce na podstawie wskaźników: stopy inflacji i stopy bezrobocia. 18 Europejska klasyfi kacja działalności gospodarczej – identyfikuje skrót: EKD – wymienia części PKD, – odczytuje symbole PKD dla poszczególnych rodzajów działalności związanej z turystyką. – charakteryzuje strukturę PKD, – wyjaśnia znaczenie klasyfikowania działalności. 19 Powtórzenie z zakresu wiadomości wstępnych. – rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. 20 Sprawdzian wiedzy i umiejętności z zakresu wiadomości wstępnych. II. WYBRANE ZAGADNIENIA PRAWA CYWILNEGO 21 Przedmiot i źródła prawa cywilnego – wymienia źródła prawa cywilnego, – wymienia cechy charakterystyczne dla prawa cywilnego. 22 Zdolność prawna osoby fizycznej – definiuje pojęcia: osoba fizyczna, zdolność prawna osoby fizycznej. – wyznacza początek i koniec osoby fizycznej. 11 12 23 – definiuje pojęcia: zdolność do – wyjaśnia różnice między zdolnoZdolność do ścią prawną a zdolnością do czynczynności prawnych osoby ficzynności ności prawnych osoby fizycznej, zycznej, ubezwłasnowolnienie, prawnych oso– charakteryzuje czynniki wpły– wymienia czynności, które by fizycznej wające na zdolność do czynności może podejmować osoba prawnych osoby fizycznej: wiek, fizyczna o ograniczonej zdolubezwłasnowolnienie. ności do czynności prawnych oraz niemająca zdolności do czynności prawnych, – wyróżnia rodzaje ubezwłasnowolnienia. 24 Osoba prawna i jej cechy – definiuje pojęcie: osoba praw- – wyjaśnia różnice między osobą na, fizyczną a prawną, – wymienia osoby prawne. – charakteryzuje cechy osoby prawnej, – charakteryzuje rodzaje osób prawnych. 25 Przedstawicielstwo i jego rodzaje – definiuje pojęcie: przedstawicielstwo, pełnomocnictwo, – wyróżnia rodzaje przedstawicielstwa. 26 Przedawnienie – definiuje pojęcie: roszczenie, roszczeń – wymienia terminy przedawnienia roszczeń. 27 – charakteryzuje części składowe Pojęcie i rodza- – definiuje pojęcia i terminy: rzeczy oraz jej przynależności. je rzeczy prawo rzeczowe, rzecz, – wymienia cechy wyróżniające prawo rzeczowe, – wymienia właściwości rzeczy, – klasyfikuje rzeczy. 28 Własność 29 – analizuje rodzaje współwłasności. Współwłasność – definiuje pojęcie: współwłai jej rodzaje sność, – wymienia uprawnienia współwłaściciela rzeczy. 30 – rozpoznaje stopień spełnienia Powtórzenie wymagań podstawowych. wiadomości z zakresu podstawowych zagadnień prawa cywilnego oraz prawa rzeczowego – wymienia uprawnienia wynikające z prawa własności, – wymienia sposoby nabycia i utraty własności, – wylicza ograniczone prawa rzeczowe. – charakteryzuje rodzaje pełnomocnictwa, – sporządza pełnomocnictwo. – analizuje skutki przedawnienia roszczeń. – analizuje uprawnienia właściciela rzeczy w przypadku naruszenia prawa własności, – porównuje własność do użytkowania wieczystego. – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. 31 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu podstawowych zagadnień prawa cywilnego oraz prawa rzeczowego 32 Pojęcie i źródła – definiuje terminy i pojęcia: zobowiązań zobowiązanie, świadczenie, wierzytelność, dług, – wymienia źródła zobowiązań. – analizuje źródła zobowiązań. 33 Rodzaje odpowiedzialności cywilnej – definiuje terminy: odpowiedzialność cywilna, szkoda, – wymienia rodzaje odpowiedzialności cywilnej, – wymienia zasady dotyczące odpowiedzialności cywilnej. – charakteryzuje rodzaje odpowiedzialności cywilnej, – porównuje rodzaje odpowiedzialności cywilnej, – analizuje zasady odpowiedzialności biura podróży. 34 Powtórzenie wiadomości z zakresu zobowiązań – rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. III. PRZEPISY PRAWA DOTYCZĄCE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ W TURYSTYCE 35 Źródła prawa – definiuje termin: prawo gospogospodarczego darcze, – wymienia źródła prawa gospodarczego, 36 Przepisy międzynarodowe dotyczące działalności turystycznej 37/38 – wymienia najważniejsze dyrektywy związane z branżą turystyczną, – wymienia dokumenty dotyczące rozwoju polityki turystycznej. – omawia uchwały Rady w obszarze małych i średnich przedsiębiorstw, – charakteryzuje dyrektywy z dziedziny statystyki, – omawia dyrektywę dotyczącą higieny wytwarzania i obrotu żywnością. Podejmowanie – definiuje pojęcia: działalność – wskazuje uwarunkowania prawne prowadzenia działalności gospogospodarcza, przedsiębiorca, działalności darczej przez osoby fizyczne, – rozróżnia podmioty prowadzągospodarczej – planuje działania związane z poce działalność gospodarczą. przez osoby dejmowaniem działalności gospofizyczne darczej, – analizuje plusy i minusy samodzielnego prowadzenia działalności gospodarczej. 13 39 40/41 Zakładanie własnej firmy – wszystko w jednym okienku – interpretuje pojęcia i terminy: – omawia procedurę postępowania REGON, NIP, KRUS, PESEL, przy uruchamianiu działalności CEIDG. gospodarczej przez osobę fizyczną, – sporządza wybrane dokumenty związane z uruchamianiem działalności gospodarczej. 42 – wyjaśnia konieczność zgłoszenia Krok po kroku – określa czynności niezbędne do uzyskania rachunku bankodziałalności gospodarczej w PIP, do założenia wego. PIS, straży pożarnej. własnej firmy – bank, inspekcje i straże 43 Krajowy Rejestr Sądowy 44/45 14 – omawia warunki uzyskania konce– definiuje pojęcia: koncesja, Działalność sji, zezwolenie, licencja, gospodarcza pod szczegól- – wymienia działalność gospo- – wyznacza warunki uzyskania zezwolenia, licencji, zgody. darczą, która wymaga uzyskanym nadzorem nia koncesji, – rozróżnia rodzaje działalności gospodarczej, które wymagają uzyskania zezwolenia, licencji, zgody, – identyfikuje działalność regulowaną. – określa funkcje Krajowego Rejestru Sądowego. Jak założyć – definiuje pojęcia i terminy: biuro podróży? biuro podróży, usługi turystyczne, impreza turystyczna, organizator turystyki, pośrednik turystyczny, agent turystyczny, – wymienia warunki, które musi spełnić przedsiębiorca, aby uzyskać wpis do rejestru działalności regulowanej. 46 Powtórzenie wiadomości z zakresu zakładania działalności gospodarczej 47 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu zakładania działalności gospodarczej – rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. – omawia rejestry KRS. – omawia procedurę postępowania przy zakładaniu biura turystycznego, – wypełnia wniosek o dokonanie wpisu do rejestru działalności regulowanej, – omawia działalność agenta turystycznego, – wyznacza obowiązki przedsiębiorcy wynikające z ustawy o usługach turystycznych. – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. – określa zasady zakładania spółki – klasyfikuje spółki, cywilnej, – wyjaśnia cechy charakterystyczne dla spółek osobowych, – wskazuje cele założenia spółki, – wymienia cechy wyróżniające – sporządza umowę spółki cywilnej. spółkę cywilną spośród pozostałych spółek. 48/49 Formy organizacyjno-prawne prowadzenia działalności gospodarczej – spółka cywilna 50/51 – odróżnia spółki osobowe od spółek Osobowe spół- – wymienia cechy charakterykapitałowych, ki handlowe: styczne dla spółki jawnej, spółka jawna – podaje podstawę prawną dzia- – określa zasady zakładania spółki jawnej. łania spółek handlowych. 52/53 Osobowe spół- – wymienia osoby mogące zało- – omawia cel oraz zasady zakładania żyć spółkę partnerską. i rozwiązywania spółki partnerki handlowe: skiej. spółka partnerska 54/55 Osobowe spół- – definiuje pojęcia: komplemen- – omawia sposób zakładania spółki tariusz, komandytariusz, suma komandytowej, ki handlowe: komandytowa. – określa cel założenia spółki kospółka komanmandytowej. dytowa 56/57 – określa zasady odpowiedzialności Osobowe spół- – definiuje pojęcie: akcjonakomplementariuszy i akcjonariuszy riusz, ki handlowe: w spółce, spółka koman- – wymienia cechy charakterystyczne dla spółki komandyto- – omawia sposób zakładania spółki. dytowowo-akcyjnej. -akcyjna 58 Spółki kapitałowe: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – porównuje spółki osobowe do – wymienia cechy charakteryspółek kapitałowych, styczne dla spółek kapitało– wymienia kroki niezbędne do załowych, żenia spółki, – wymienia organy spółki z o.o. – określa przeznaczenie spółki z o.o. – określa sposób rozwiązania spółki. 59 Spółki kapitałowe: spółka akcyjna – omawia sposób zakładania spółki – wymienia cechy charakteryakcyjnej, styczne dla spółki akcyjnej, – wymienia przyczyny powodu- – porównuje spółki kapitałowe, jące rozwiązanie spółki akcyj- – porównuje spółki kapitałowe do osobowych. nej. 60 – rozpoznaje stopień spełnienia Powtórzenie wymagań podstawowych. wiadomości z zakresu form organizacyjno-prawnych prowadzenia działalności gospodarczej – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. 15 61 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu form organizacyjno-prawnych prowadzenia działalności gospodarczej 62/63 Podmioty rynku turystycznego 16 – wymienia podmioty rynku turystycznego, – rozróżnia rodzaje biur podróży, – wymienia dostawców dóbr i usług turystycznych. – charakteryzuje biura podróży. 64 Obiekty nocle- – wyróżnia rodzaje obiektów gowe hotelarskich. – charakteryzuje obiekty hotelarskie, – porównuje obiekty hotelarskie. 65 Przedsiębiorstwa przewozowe – wyróżnia rodzaje przedsiębiorstw przewozowych. – charakteryzuje przedsiębiorstwa przewozowe. 66 Obiekty gastronomiczne – wymienia rodzaje bazy gastro- – charakteryzuje bazę gastronomiczną, nomicznej, – charakteryzuje inne przedsiębior– wyróżnia inne przedsiębiorstwa działające na rzecz turystów. stwa działające na rzecz turystów. 67 – wyznacza wymagania nieUprawnienia zbędne dla uzyskania licencji do świadczenia zawodowej w zakresie świadusług turyczenia usług turystycznych. stycznych – omawia zadania pilota wycieczek oraz przewodnika turystycznego, – wyjaśnia sytuacje szczególne dotyczące zawieszenia uprawnień przewodnika turystycznego i pilota wycieczek. 68 – rozpoznaje stopień spełnienia Powtórzenie wymagań podstawowych. wiadomości z zakresu podmiotów rynku turystycznego – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. 69 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu podmiotów rynku turystycznego IV. FINANSE PRZEDSIĘBIORSTWA TURYSTYCZNEGO 70 Majątek i ka– definiuje pojęcia: majątek, pitał podmiotu kapitał, bilans, gospodarczego – rozróżnia terminy: majątek trwały i majątek obrotowy, – rozróżnia terminy: kapitał własny i kapitał obcy. – wyjaśnia pojęcia: majątek, aktywa, kapitał, pasywa, bilans, – charakteryzuje składniki majątku przedsiębiorstwa i źródła jego finansowania. 71 Majątek trwały – rozróżnia elementy majątku trwałego. – klasyfikuje majątek trwały przedsiębiorstwa, – charakteryzuje elementy majątku trwałego. 72 Amortyzacja środków trwałych – identyfikuje termin: wartość początkowa środka trwałego, – rozróżnia terminy: umorzenie środków trwałych, amortyzacja środków trwałych, – definiuje pojęcie: stawka amortyzacji. – oblicza stawkę amortyzacji, – oblicza roczną i miesięczną kwotę odpisu amortyzacyjnego. 73 Metody amortyzacji – rozróżnia metody amortyzacji – wyjaśnia metody amortyzacji środśrodków trwałych. ków trwałych, – stosuje metody amortyzacji środków trwałych. 74 Majątek obrotowy – rozróżnia elementy majątku obrotowego. 75 Formy organizacyjne kapitału – rozróżnia formy organizacyjne – charakteryzuje formy organizacyjne kapitału, kapitału, – klasyfikuje kapitały własne pod– rozróżnia kapitały własne miotu gospodarczego, i obce podmiotów gospodar– klasyfikuje kapitały obce podmiotu czych. gospodarczego. 76 Inwestycje – definiuje pojęcie: inwestowanie, – rozróżnia rodzaje inwestycji. – klasyfikuje inwestycje ze względu na różne kryteria, – charakteryzuje rodzaje inwestycji. 77 Metody pozyskiwania kapitału obcego – rozróżnia metody pozyskiwania kapitału obcego, – rozróżnia pojęcia: pożyczka, kredyt, kredyt kupiecki. – charakteryzuje metody pozyskiwania kapitału obcego, – porównuje kredyt z pożyczką. 78 Klasyfi kacja kredytów – rozróżnia kryteria klasyfikacji – klasyfikuje kredyty ze względu na kredytów. różne kryteria. – klasyfikuje majątek obrotowy przedsiębiorstwa, – charakteryzuje elementy majątku obrotowego. 17 18 79 Umowa kredy- – wymienia elementy wniosku towa kredytowego, – definiuje umowę kredytową, – opisuje elementy umowy kredytowej. – wyjaśnia termin: zdolność kredytowa, – porównuje warunki udzielenia kredytu przez różne banki, – oblicza koszt kredytu. 80 Leasing – klasyfikuje leasing, – charakteryzuje rodzaje leasingu. 81 Pozyskiwanie – rozróżnia programy finansowania turystyki, środków finansowych z fun- – identyfikuje warunki uzyskania środków finansowych duszy unijnych z funduszy unijnych. – ocenia możliwości uzyskania środków finansowych z funduszy unijnych na potrzeby przedsiębiorstwa turystycznego. 82 – rozpoznaje stopień spełnienia Powtórzenie wymagań podstawowych. wiadomości z zakresu finansów przedsiębiorstwa turystycznego – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. 83 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu finansów przedsiębiorstwa turystycznego 84 Przychody i koszty działalności – rozróżnia pojęcia: przychody – charakteryzuje przychody z działalności podmiotu gospodarczego, i koszty działalności, – wymienia rodzaje przychodów – klasyfikuje koszty działalności podmiotu gospodarczego, podmiotu gospodarczego, – charakteryzuje przychody i koszty – wymienia rodzaje kosztów działalności turystycznej. podmiotu gospodarczego. 85 Ustalenie wyniku finansowego – definiuje pojęcia: wynik finan- – oblicza wynik finansowy przedsiębiorstwa. sowy, zysk, strata, – omawia procedurę ustalenia wyniku finansowego. 86 System podatkowy – rozróżnia pojęcia: podatek, system podatkowy, – wymienia cechy podatku. – klasyfikuje podatki, – wyjaśnia znaczenie podatków dla gospodarki. 87 Podatek VAT – identyfikuje pojęcia: podatek VAT, wartość dodana, – wymienia stawki podatku VAT, – rozróżnia terminy: podatek należny, podatek naliczony. – charakteryzuje podatek VAT, – wyjaśnia mechanizm naliczania podatku VAT, – oblicza kwotę podatku VAT odprowadzaną przez podatnika do urzędu skarbowego. – rozróżnia pojęcie: leasing. – charakteryzuje podatek akcyzowy, – wyjaśnia mechanizm naliczania podatku akcyzowego, – oblicza cenę sprzedaży towaru opodatkowanego podatkiem akcyzowym. 88 Podatek akcy- – identyfikuje pojęcia: podatek zowy – akcyza akcyzowy, – wymienia przykłady towarów objęte akcyzą. 89 Podatek docho- – identyfikuje pojęcie: podatek – charakteryzuje podatek dochodowy od osób fizycznych, dowy dochodowy, – wyjaśnia formy opodatkowania – identyfikuje przedmiot opopodatkiem od osób fizycznych, datkowania podatkiem docho– charakteryzuje podatek dochodowy dowym, od osób prawnych. – rozróżnia rodzaje podatku dochodowego. 90 Podatki lokalne – identyfikuje pojęcie: podatek lokalny, – rozróżnia podatki lokalne. – charakteryzuje podatki lokalne. 91 Powtórzenie wiadomości z zakresu systemu finansowego – rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. 92 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu systemu finansowego V. OPERACJE GOSPODARCZE 93/94 Istota i rodzaje – określa istotę rachunkowości, – klasyfikuje operacje gospodarcze, operacji gospo- – identyfikuje pojęcia: zdarzenie – charakteryzuje operacje gospodarcze różnych rodzajów i kategorii, darczych gospodarcze, operacja gospo– wyjaśnia różnicę między zdarzedarcza, niem gospodarczym a operacją – rozróżnia kategorie i rodzaje gospodarczą. operacji gospodarczych, 95/96 Dokumentacja – identyfikuje pojęcie: dowód księgowy, księgowa operacji gospodar- – wymienia elementy prawidłowo sporządzonego dowodu czych księgowego, – rozróżnia rodzaje dowodów księgowych, – rozróżnia rodzaje kontroli dokumentów księgowych. – klasyfikuje dowody księgowe według różnych kryteriów, – charakteryzuje dowody księgowe, – stosuje zasady poprawiania błędnych zapisów w dowodach księgowych, – wyjaśnia, na czym polega kontrola dokumentów księgowych. 19 97 – charakteryzuje formy opodatkowaFormy ewiden- – wymienia formy ewidencji nia, i formy opodatkowania podatcji w biurach – oblicza podatek dochodowy od kiem dochodowym, podróży: przychodów ewidencjonowanych. – rozróżnia formy opodatkowaryczałt od nia. przychodów ewidencjonowanych 98 Karta podatkowa – rozróżnia formę opodatkowania według karty podatkowej. – charakteryzuje formę opodatkowania według karty podatkowej. 99/101 Księga przychodów i rozchodów – rozróżnia strukturę księgi przychodów i rozchodów, – opisuje zasady prowadzenia księgi przychodów i rozchodów. – wyjaśnia zasady prowadzenia księgi przychodów i rozchodów, – sporządza zapisy w księdze przychodów i rozchodów na podstawie dokumentów księgowych, – oblicza dochód i podatek na podstawie zapisów w księdze. 102/103 Pełna księgowość – identyfikuje pojęcie: pełna księgowość, – rozróżnia rodzaje ksiąg rachunkowych, – wymienia obowiązki podmiotów prowadzących pełną księgowość, – rozróżnia konta ksiąg pomocniczych. – wyjaśnia zasady prowadzenie pełnej księgowości, – charakteryzuje księgi rachunkowe, – wyjaśnia metody prowadzenia ksiąg pomocniczych. Rozrachunki z dostawcami i odbiorcami – identyfikuje pojęcia: rozrachunki, należności, zobowiązania, – rozróżnia pojęcia: wierzyciel, dłużnik. – wyjaśnia istotę rozrachunków. 104 105/106 Rozliczenia – identyfikuje pojęcia: rozliczenia pieniężne, rozliczenia pieniężne podgotówkowe, rozliczenia bezmiotu gospogotówkowe, darczego – rozróżnia formy rozliczeń gotówkowych, – rozróżnia formy rozliczeń bezgotówkowych. 107 20 Współpraca biura podróży z biurem rachunkowym – wymienia zadania biura rachunkowego, – rozróżnia obowiązki biura rachunkowego i jego klienta. – charakteryzuje rozliczenia gotówkowe i bezgotówkowe. – wyjaśnia zalety korzystania z usług biura rachunkowego. – formułuje zakres współpracy biura podróży z bankiem, – opisuje funkcje rachunku bankowego, – identyfikuje pojęcie: kurs walutowy. – charakteryzuje możliwości, jakie daje firmie współpraca z bankiem, – charakteryzuje zasady korzystania z rachunku bankowego, – posługuje się tabelami kursu walut NBP. 110 – rozpoznaje stopień spełnienia Powtórzenie wymagań podstawowych. wiadomości z zakresu operacji gospodarczych – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. 111 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu operacji gospodarczych 108/109 Współpraca biura podróży z bankiem VI. UMOWY CYWILNOPRAWNE W TURYSTYCE 112 Rodzaje umów – wymienia rodzaje umów cywilnoprawcywilnoprawnych w obrocie nych gospodarczym, – klasyfikuje umowy cywilnoprawne. 113/114 Umowa o świadczenie usług turystycznych – wyjaśnia znaczenie zasady swobody umów w obrocie gospodarczym. – analizuje cechy charakterystyczne – definiuje terminy: umowa dla umowy o świadczenie usług o świadczenie usług turystyczturystycznych. nych, umowa o pojedyncze świadczenie, – wymienia najważniejsze elementy umowy o świadczenie usług turystycznych. 115 Umowa o dzie- – definiuje termin: umowa ło o dzieło, – wymienia przykłady umowy o dzieło, – wykazuje cechy charakterystyczne dla umowy o dzieło. – sporządza umowę o dzieło. 116 Umowa-zlecenie – sporządza umowę-zlecenie, – porównuje umowę-zlecenie do umowy o dzieło, – porównuje umowę-zlecenie do umowy o pracę. – definiuje termin: umowa-zlecenie, – wykazuje cechy charakterystyczne dla umowy-zlecenia. 21 117 Umowa sprzedaży – wyjaśnia zasady odpowiedzialno– definiuje terminy: rękojmia, ści sprzedawcy z tytułu rękojmi, gwarancja, – omawia uprawnienia kupującego – wymienia sposoby zawarcia z tytułu rękojmi, umowy sprzedaży, – wymienia niezbędne elementy – wyznacza obowiązki sprzedawcy z tytułu gwarancji, umowy sprzedaży. – sporządza umowę sprzedaży. 118 Umowa agencyjna – wymienia strony umowy agencyjnej, – wyznacza sposoby zawarcia umowy. 119 Umowa dzierżawy – sporządza umowę dzierżawy, – definiuje termin: umowa – porównuje umowę dzierżawy do dzierżawy, umowy najmu. – wykazuje cechy charakterystyczne dla umowy dzierżawy. 120 Umowa przechowania – definiuje termin: umowa prze- – wyznacza zadania przechowawcy rzeczy, chowania, przechowanie, – analizuje uprawnienia składającego – wykazuje cechy charakteryrzecz na przechowanie. styczne dla umowy przechowania. 121 Umowa przewozu – wyznacza cel zawarcia umo- – wyznacza cechy charakterystyczne dla umowy przewozu, wy przewozu, – wymienia elementy istotne dla – sporządza umowę przewozu. umowy przewozu, – wymienia rodzaje umowy przewozu. 122 Umowa ubezpieczenia – definiuje terminy oraz pojęcia: – wyznacza obowiązki zakładu ubezpieczeń, umowa ubezpieczenia, ubez– charakteryzuje rodzaje ubezpiepieczyciel, ubezpieczający, czeń. ubezpieczony. – 123 Powtórzenie wiadomości z zakresu umów cywilnoprawnych w turystyce – rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. 124 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu umów cywilnoprawnych w turystyce 22 – analizuje treść umowy agencyjnej, – analizuje prawa i obowiązki agenta związane z zawarciem umowy. – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. VII. PRACOWNICY PRZEDSIĘBIORSTWA TURYSTYCZNEGO 125 Proces zatrud- – rozróżnia fazy zatrudniania niania pracowpracowników. ników 126 Struktura zatrudnienia – klasyfikuje pracowników branży – definiuje pojęcie: struktura turystycznej. zatrudnienia, – oblicza przeciętny stan zatrudnienia w przedsiębiorstwie turystycznym. 127 Aktywne poszukiwanie pracy – sporządza charakterystykę własnej – definiuje termin: aktywne osoby. poszukiwanie pracy, – wymienia sposoby poszukiwania pracy. 128/129 Dokumenty aplikacyjne – charakteryzuje fazy zatrudniania pracowników, – wyjaśnia specyfikę doboru pracowników w branży turystycznej, – analizuje treść ofert pracy. – sporządza dokumenty aplikacyjne. – rozróżnia rodzaje dokumentów aplikacyjnych, – rozróżnia elementy oraz identyfikuje zasady opracowywania dokumentów aplikacyjnych. 130/131 Rozmowa kwa- – identyfikuje fazy przygotowań – uczestniczy w rozmowie kwalifikacyjnej, lifikacyjna do rozmowy kwalifikacyjnej, – wyjaśnia znaczenie rozmowy – przeprowadza symulację rozmowy kwalifikacyjnej. kwalifikacyjnej w procesie zatrudniania pracowników. 132 Stosunek pracy – definiuje pojęcie: stosunek pracy, – interpretuje pojęcia: powołanie, wybór, mianowanie, – rozróżnia sposoby powstawania stosunku pracy. 133/134 Rodzaje umów – wymienia rodzaje umów o pracę o pracę, – wskazuje warunki zawarcia umowy o pracę, – wymienia elementy umowy o pracę. 135 Powtórzenie wiadomości z zakresu nawiązania stosunku pracy – rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. – wyznacza cechy charakterystyczne dla stosunku pracy, – analizuje sposoby zatrudnienia pracownika na podstawie powołania, wyboru, mianowania, spółdzielczej umowy o pracę. – sporządza umowę o pracę, – wyznacza obowiązki pracodawcy dotyczące zawarcia umowy o pracę, – charakteryzuje rodzaje umów o pracę, – porównuje umowę o pracę do umowy-zlecenia. – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. 23 136 – wymienia sposoby rozwiązaSposoby roznia umowy o pracę. wiązania umowy o pracę – analizuje sposób rozwiązania umowy o pracę na mocy porozumienia stron. 137 Rozwiązanie – definiuje termin: wypowiedze- – oblicza długość okresu wypowieumowy o pracę nie, dzenia, za wypowie– identyfikuje okresy wypowie- – określa, na czym polega prawna dzeniem dzenia. ochrona pracownika przed wypowiedzeniem. 138/139 Rozwiązanie – wymienia przyczyny uzasad- – analizuje przyczyny rozwiązania umowy o pracę bez wypowieniające rozwiązanie umowy umowy o pracę dzenia z winy pracownika oraz o pracę bez wypowiedzenia bez wypowiez przyczyn niezawinionych przez z winy pracownika, dzenia pracownika, – identyfikuje okoliczności zwolnienia pracownika z przy- – określa obowiązki pracodawcy w razie rozwiązania lub wygaśnięczyn niezawinionych przez cia stosunku pracy, niego. – analizuje uprawnienia pracownika w razie naruszenia przepisów o rozwiązaniu umowy o pracę. – rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. 140 Powtórzenie wiadomości z zakresu rozwiązania stosunku pracy 141 Prawa i obo– wymienia podstawowe prawa wiązki stron i obowiązki pracownika oraz stosunku pracy pracodawcy. – charakteryzuje obowiązki pracodawcy, 142 Rodzaje odpowiedzialności pracowniczej – określa sytuacje odpowiedzialności porządkowej pracownika, – wyznacza zasady odpowiedzialności materialnej pracownika. 143 – sporządza umowę o zakazie kon– wyjaśnia, na czym polega Umowa o zakurencji w czasie trwania stosunku działalność konkurencyjna, kazie konkupracy. rencji w czasie – wymienia cechy charakterystyczne umowy o zakazie trwania stokonkurencji zawartej w czasie sunku pracy trwania stosunku pracy. 144 Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy 24 – wymienia rodzaje odpowiedzialności pracownika. – wymienia cechy charakterystyczne umowy o zakazie konkurencji zawartej po ustaniu stosunku pracy. – sporządza umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, – analizuje treść umowy o zakazie konkurencji zawartej po ustaniu stosunku pracy. 145 Wynagrodzenie za pracę i jego ochrona – definiuje termin: wynagrodze- – charakteryzuje cechy wynagrodzenie za pracę, nia za pracę, – rozróżnia składniki wynagro- – omawia dodatkowe składniki wydzenia za pracę, nagrodzenia za pracę, – ustala dodatkowe składniki – uzasadnia stosowanie ochrony wynagrodzenia. wynagrodzenia za pracę. 146 Czas pracy – definiuje termin: czas pracy. 147 Urlopy pracownicze – wymienia osoby mogące sko- – oblicza wymiar urlopu wypoczynkowego, rzystać z urlopu wypoczynko– omawia zasady korzystania z urlowego, pów wypoczynkowych. – określa czynniki mające wpływ na wymiar urlopu wypoczynkowego. 148 – charakteryzuje normy czasu pracy. – analizuje podstawowe zadania praOchrona pracy – definiuje terminy i pojęcia: codawcy w zakresie ochrony życia ochrona pracy, młodociany, i zdrowia pracowników, – wymienia organy zakładowe oraz państwowe zajmujące się – analizuje obowiązki pracownika w zakresie ochrony bhp, ochroną pracy, – ustala zadania pracodawcy w za– rozróżnia sposoby ochrony kresie szczególnej ochrony pracy życia i zdrowia pracownika kobiet, w zakładzie pracy. – interpretuje przepisy prawne dotyczące ochrony pracy młodocianych pracowników. 149 Powtórzenie wiadomości z zakresu prawa pracy 150 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu prawa pracy – rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. 25 Przykładowe scenariusze lekcji Temat lekcji: Sposoby zaspokajania potrzeb. Czas: 45 minut Cele lekcji: Uświadomienie znaczeMetody kształcenia: pogadanka, nia zaspokojenia potrzeb w życiu prezentacja, praca z tekstem, ćwiczeczłowieka. nie (rozsypanka wyrazowa). Formy pracy: praca w grupie, praca Po zakończeniu zajęć uczeń powisamodzielna. nien umieć: – identyfikować pojęcia: dobra, usługi, – rozróżniać sposoby zaspokajania potrzeb, – klasyfikować dobra i usługi, – porównywać cechy dóbr i usług. Środki dydaktyczne: 1. projektor multimedialny, ekran, komputer 2. krzyżówka – załącznik 1 3. prezentacja multimedialna pt. „Sposoby zaspokajania potrzeb” – załącznik 2 4. gra dydaktyczna. „Klasyfikacja dóbr i usług” – załącznik 3 5. podręcznik Ekonomia i prawo w hotelarstwie cz. I – załącznik 3 26 Przebieg lekcji. ETAP PLANOWANIE AKTYWNOŚCI NAUCZYCIELA UWAGI Sprawy organizacyjno-porządkowe. I NAWIĄZUJĄCY Wprowadzenie do zajęć – nawiązanie do poprzedniej jednostki pogadanka dydaktycznej. Nauczyciel – Prosi uczniów o wyjaśnienie pojęcia „potrzeba”. – Zadaje pytania: Jakie potrzeby odczuwaliście dzisiejszego ranka? Które z nich udało się zaspokoić? W jaki sposób zaspokojone zostały wasze potrzeby? Uczniowie, odpowiadając na pytania nauczyciela, przypominają wiadomości na temat potrzeb ludzkich, definiują własne potrzeby oraz formułują sposoby ich zaspokojenia. Podanie tematu i celów lekcji. II POSTĘPUJĄCY „krzyżówka” Nauczyciel: – Zapisuje na tablicy pionowo w dwóch kolumnach: 5 rodzajów potrzeb i 5 sposobów zaspokajania potrzeb (materiał pomocniczy nr 1). – Zleca uczniom przyporządkowanie sposobu zaspokojenia potrzeb do rodzaju potrzeby. – Prosi chętnych uczniów o zaprezentowanie własnego rozwiązania całej klasie. – Dokonuje podsumowania ćwiczenia stwierdzeniem: „potrzeby ludzkie mogą być zaspokajane za pomocą dóbr i usług”. załącznik 1 Nauczyciel: – Wyświetla na ekranie prezentację multimedialną pt. „Sposoby zaspokajania potrzeb”. prezentacja Nauczyciel: – Dzieli klasę na 4-osobowe grupy. – Rozdaje karty dydaktyczne. – Wyjaśnia zadanie do wykonania. Prosi o poprawne ułożenie kart, tak aby przedstawiały klasyfikację sposobów zaspokajania potrzeb. – Obserwuje pracę uczniów. – Omawia poprawne rozwiązanie zadania. – Dokonuje oceny pracy uczniów. praca z tekstem załącznik 2 rozsypanka wyrazowa karty dydaktyczne załącznik 3 Nauczyciel: – Prosi o otwarcie podręcznika i samodzielne wykonanie ćwiczenia 1 do tematu „Sposoby zaspokajania potrzeb”. – Obserwuje pracę uczniów. – Sprawdza rozwiązanie ćwiczenia. – Omawia poprawne rozwiązanie ćwiczenia. praca z tekstem załącznik 4 27 III REKAPITULACJA Załącznik 3. Artykuł pt.: „Pracodawca dyktuje warunki zatrudnienia” Nauczyciel: – Dokonuje podsumowania treści lekcji, zadaje pytania sprawdzające wiedzę. – Dokonuje oceny pracy uczniów na lekcji. – Wyjaśnia zadanie domowe polegające na opisaniu cech wybranego dobra lub usługi. – Kończy zajęcia pożegnaniem. Załączniki Załącznik 1. „Krzyżówka” potrzeba podnoszenia kwalifikacji potrzeba mieszkania potrzeba bezpieczeństwa potrzeba wypoczynku potrzeba głodu usługi edukacyjne dom z ogrodem kanapka z serem dom opieki społecznej usługa hotelarska książka - poradnik zawodowy dobry zamek w drzwiach łóżko polisa na życie obiad w restauracji Przykład: usługi edukacyjne potrzeba podnoszenia kwalifikacji potrzeba mieszkania potrzeba bezpieczeństwa dom z ogrodem kanapka z serem dom opieki społecznej usługa hotelarska książka - poradnik zawodowy potrzeba wypoczynku dobry zamek w drzwiach łóżko polisa na życie potrzeba głodu 28 obiad w restauracji Załącznik 2. Prezentacja multimedialna 29 30 Załącznik 3. Klasyfikacja dóbr i usług – rozsypanka wyrazowa Sposoby zaspokajania potrzeb DOBRA WOLNE GOSPODARCZE Dobra konsumpcyjne Dobra produkcyjne (środki spożycia) (środki produkcji) USŁUGI usługi konsumpcyjne usługi produkcyjne 31 Nocleg w hotelu Obiad w restauracji Wystawa w muzeum Spektakl teatralny Budynek mieszkalny Wczasy nad morzem Woda w jeziorze Nadmorska plaża Pole biwakowe Usługi przewodnickie Masło Bułka maślana Filharmonia Pszenica Mąka Buraki cukrowe Cukier Pączki Samochód osobowy Zamrażarka Żelazko Kserokopiarka Komputer Maszyna do szycia Usługa stomatologiczna Porada prawna Parking strzeżony Dżem jagodowy Tkanina Rudy ołowiu Wiertarka udarowa Kombajn Śmietana Młotek Działalność Policji Spodnie jeansowe Telewizor Telefon Powietrze Światło słoneczne Ziemia orna Sofa Mięso Jaja Usługi budowlane 32 Załącznik 4. Ćwiczenie z podręcznika Dokonaj klasyfikacji poniżej podanych dóbr i usług, wpisz je do tabeli do odpowiedniej grupy. Dobra i usługi: chleb, mieszkanie, edukacja, opieka medyczna, piec hutniczy, cement, usługi bankowe, lodówka, pralka, samochód, pasta do zębów, woda w rzece, światło słoneczne, krosna, rudy żelaza, telewizor, hala fabryczna, żyto, usługi budowlano-montażowe. Dobra wolne Usługi gospodarcze konsumpcyjne konsumpcyjne produkcyjne produkcyjne Temat lekcji: Rynek pracy i jego elementy. Czas: 45 minut Metody kształcenia: pogadanka, ćwiczenie (rozsypanka wyrazowa), prezentacja, praca z tekstem, ćwiczenie Po zakończeniu zajęć uczeń powinien symulacyjne. umieć: Formy pracy: praca w grupie, praca samodzielna. Cele lekcji: Analizowanie zmian na lokalnym rynku pracy. – – – – definiować termin: rynek pracy, rozróżniać elementy rynku pracy, rozróżniać sytuacje na rynku pracy, charakteryzować sytuacje na rynku pracy, – przewidywać skutki zmian na lokalnym rynku pracy na podstawie krzywej popytu i krzywej podaży. Środki dydaktyczne: 1. projektor multimedialny, ekran, komputer 2. pudełko z kartami – załącznik 1 3. prezentacja multimedialna pt. „Rynek pracy i jego elementy” – załącznik 2 4. artykuł pt.: „Pracodawca dyktuje warunki zatrudnienia” – załącznik 3 5. arkusz pracy grupy – załącznik 4 6. podręcznik Ekonomia i prawo w hotelarstwie cz. I – załącznik 5 33 Przebieg lekcji ETAP PLANOWANIE AKTYWNOŚCI NAUCZYCIELA UWAGI I NAWIĄZUJĄCY Sprawy organizacyjno-porządkowe. Wprowadzenie do zajęć - nawiązanie do tematu lekcji: „Rynek i jego elementy” Nauczyciel – Prosi uczniów o przypomnienie pojęcia „rynek”. – Prosi uczniów o przypomnienie kryteriów klasyfikacji „rynku”. – Zadaje pytania: Jak nazwiemy rynek, na którym przedmiotem transakcji kupna /sprzedaży jest praca ludzka? Co kryje się pod pojęciem „praca ludzka”? Jakie są elementy rynku? Uczniowie, odpowiadając na pytania nauczyciela, przypominają wiadomości na temat rynku, definiują „rynek pracy”, próbują wyjaśnić termin „praca ludzka”, wymieniają elementy rynku. pogadanka II POSTĘPUJĄCY Podanie tematu i celów lekcji. 34 rozsypanka Nauczyciel: wyrazowa – Podsumowuje informacje uzyskane od uczniów. – Wyjaśnia uczniom, że rynek pracy składa się z takich samych elementów jak każdy inny, tzn. popytu, podaży, ceny. Jego odmienność wynika tylko z cech towaru, którym jest praca ludzka. – Zapisuje na tablicy pionowo w trzech kolumnach: popyt, podaż, cena. – Prosi uczniów (kilku dowolnie wskazanych lub chętnych) o wyciągnięcie załącznik 1 kartki z pudełka i zapisanie jej treści w odpowiedniej kolumnie na tablicy. – Prosi uczniów o sprawdzenie poprawności zapisów. – Dokonuje podsumowania ćwiczenia – w tym celu w I kolumnie przy wyrazie popyt dopisuje „na pracę”, a w II kolumnie przy wyrazie podaż dopisuje „pracy”. Stwierdza, że: „popyt na pracę zgłaszają pracodawcy, a podaż pracy – osoby zdolne i chętne do pracy – kandydaci na pracowników, cena jest wynagrodzeniem za pracę”. Nauczyciel: – Wyświetla na ekranie prezentację multimedialną pt. „Rynek pracy i jego elementy”. prezentacja załącznik 2 Nauczyciel: – Dzieli klasę na grupy. – Daje każdej grupie artykuł, arkusz pracy grupy i mazak. – Wyjaśnia zadanie do wykonania. Prosi o przeczytanie tekstu i wypełnienie arkusza pracy grupy. – Obserwuje pracę uczniów. – Prosi przedstawicieli trzech grup o prezentację informacji, na podstawie arkusza pracy grupy, na tematy: charakterystyka rynku pracodawcy, charakterystyka rynku pracownika, charakterystyka aktualnej sytuacji na polskim rynku pracy. – Dokonuje podsumowania zadania. – Dokonuje oceny pracy uczniów. praca z tekstem ćwiczenie w grupach załącznik 3 załącznik 4 II POSTĘPUJĄCY III REKAPITULACJA Nauczyciel: – Prosi o otwarcie podręcznika i samodzielne wykonanie ćwiczenia 1 i 2 do tematu „Rynek pracy i jego elementy”. – Obserwuje pracę uczniów. – Sprawdza rozwiązanie ćwiczenia. – Omawia poprawne rozwiązanie ćwiczenia. Praca samodzielna załącznik 5 Nauczyciel: – Dokonuje podsumowania treści lekcji, zadaje pytania sprawdzające wiedzę. – Dokonuje oceny pracy uczniów na lekcji. – Kończy zajęcia pożegnaniem. Załączniki Załącznik 1. Rozsypanka wyrazowa – Karty do pudełka (karty należy porozcinać) Absolwent Technikum Odzieżowego Sprzedawca Referent ds. płac Magister farmacji Hydraulik Księgowa Student Politechniki Łódzkiej Specjalista ds. marketingu Informatyk 35 Płaca Wynagrodzenie za pracę Pensja Spółdzielnia Mieszkaniowa GRYF Zakład ProdukcyjnoUsługowy „Alfa” Urząd Miasta Łodzi Zakład szewski „Bucik” Firma ochroniarska Bank Urząd Skarbowy Szkoła Podstawowa Zakład Ubezpieczeń Społecznych Przykład rozwiązania: Rozsypanka wyrazowa – Karty do pudełka Popyt na pracę Podaż pracy Cena Zakład Ubezpieczeń Magister farmacji Wynagrodzenie za pracę Społecznych Płaca Księgowa Urząd Skarbowy Specjalista ds. Firma ochroniarska Bank marketingu Student Politechniki Łódzkiej 36 Załącznik 2. Prezentacja multimedialna 37 38 39 40 Pracodawca dyktuje warunki zatrudnienia Jeszcze kilka miesięcy temu sytuacja na rynku pracy w Polsce była bardzo dobra. Pracownicy byli górą, dyktowali warunki zatrudnienia. Przedsiębiorcy musieli walczyć o względy specjalistów, gwarantując im coraz lepsze warunki socjalne i rozwojowe. Potwierdzeniem tego zjawiska był wzrost wynagrodzeń Polaków. Pracodawcy zmuszeni byli płacić coraz więcej za swoich fachowców. W 2008 roku pensje w Polsce wzrosły średnio o 10%. Zaledwie 4% Polaków godziło się pracować za stawkę minimalną, która wynosiła niecałe 1000 zł na rękę. Niestety po 2 latach dobrobytu na rynku pracy i wzrostu płac przyszła pora na powrót do czasów, kiedy to pracodawca decydował o warunkach zatrudnienia. Zmiany te są wynikiem spowolnienia gospodarczego. Wiele firm jest zmuszonych do masowych zwolnień swoich pracowników, szukania oszczędności wszędzie, gdzie się da, także wśród personelu. Chcąc ograniczyć wydatki, organizacje decydują się na różne zabiegi wobec pracowników. Zmuszają ich do samozatrudnienia, masowo zatrudniają stażystów czy praktykantów, stosują leasing pracowniczy. Wpływ na wzmocnienie pozycji pracodawcy na rynku pracy ma fala osób powracających z emigracji zarobkowej. Tysiące emigrantów w połączeniu z malejącą liczbą miejsc pracy sprawia, iż muszą walczyć o pracę. Pracodawca ma większe możliwości w doborze kadr, może stawiać kandydatom większe wymagania. Jak wynika z badań „Gazety Wyborczej” Polacy pozbawieni etatu przyjmują każdą pracę. Stanowiska, które były dotąd mało atrakcyjne, dla 41 niektórych nawet hańbiące, stały się jedyną deską ratunku, pozwalającą na przeżycie i utrzymanie rodziny. Wiele osób aplikuje o pracę, w której mogą liczyć jedynie na minimalną stawkę wynagrodzenia. Oblegane są sklepy czy słabo płatne stanowiska urzędnicze. Na jedno miejsce w ZUS złożyło swoje CV 178 osób. Bezrobotni starają się o pracę w firmach sprzątających, ochroniarskich. Z radością przyjmują obowiązki kontrolera w miejskich autobusach czy pracownika hipermarketu siedzącego w kasie czy wykładającego towar na półki. Nadal istnieją branże, w których brakuje pracowników. Mowa o stanowiskach wymagających wąskiej specjalizacji, wysokich kwalifikacji i kompetencji. Eksperci z dziedziny IT, projektanci dróg czy specjaliści od analiz rynku finansowego nie powinni mieć problemu z pracą ani z dobrymi zarobkami. Źródło: http://www.alepraca.pl/2009-03-05 Załącznik 4. Arkusz pracy grupy A. Zachowania pracodawców charakterystyczne dla rynku pracownika. – – – B. Zachowania pracowników/kandydatów na pracowników charakterystyczne dla rynku pracownika. – – C. Zachowania pracodawców charakterystyczne dla rynku pracodawcy: – – – D. Zachowania pracowników/kandydatów na pracowników charakterystyczne dla rynku pracodawcy. – – 42 E. Obecnie w Polsce po 2 latach dobrobytu na rynku pracy i wzrostu płac mamy powrót do czasów, kiedy to ......................................................... decydował o warunkach zatrudnienia. Zmiany te są wynikiem .......................... ................................................................ . Na wzmocnienie pozycji pracodawcy na rynku pracy ma wpływ ................................................... F. Poszukiwani na rynku pracy pracownicy: .................................................... .................... ................................................................................................................ Przykład rozwiązania Arkusz pracy grupy A. Zachowania pracodawców charakterystyczne dla rynku pracownika. – muszą walczyć o względy specjalistów, gwarantując im coraz lepsze warunki socjalne i rozwojowe, – płacą coraz więcej swoim pracownikom. B. Zachowania pracowników/kandydatów na pracowników charakterystyczne dla rynku pracownika. – pracownicy dyktują warunki zatrudnienia. C. Zachowania pracodawców charakterystyczne dla rynku pracodawcy: – mają większe możliwości w doborze kadr, – stawiają kandydatom większe wymagania, – szukając oszczędności, zwalniają ludzi, – zatrudniają tanią siłę roboczą, np. stażystów czy praktykantów, – poszukują specjalistów w wąskich dziedzinach. D. Zachowania pracowników/kandydatów na pracowników charakterystyczne dla rynku pracodawcy. – pozbawieni etatu przyjmują każdą pracę, 43 – zatrudniają się na stanowiskach, które były dotąd mało atrakcyjne, a nawet hańbiące, bo stały się jedyną deską ratunku, pozwalającą na przeżycie i utrzymanie rodziny, – często starają się o pracę, w której mogą liczyć jedynie na minimalną stawkę wynagrodzenia. E. Obecnie w Polsce po 2 latach dobrobytu na rynku pracy i wzrostu płac mamy powrót do czasów, kiedy to pracodawca decydował o warunkach zatrudnienia. Zmiany te są wynikiem spowolnienia gospodarczego. Na wzmocnienie pozycji pracodawcy na rynku pracy ma wpływ fala osób powracających z emigracji zarobkowej. F. Pracownicy poszukiwani na rynku pracy: kompetentni specjaliści wąskich specjalizacji o wysokich kwalifikacjach, eksperci z dziedziny IT, projektanci dróg, specjaliści od analiz rynku finansowego. Temat lekcji: Charakterystyka umów o pracę. Czas: 45 minut Cele lekcji: Wykazanie różnic Metody kształcenia: elementy wypomiędzy poszczególnymi rodzajami kładu, ćwiczenie z wykorzystaniem umów o pracę. techniki JIGSAW (układanka). Formy pracy: praca indywidualna, Po zakończeniu zajęć uczeń powinien praca zespołowa. umieć: – identyfikować rodzaje umów o pra- Środki dydaktyczne: cę, 1. Kodeks pracy (fragmenty tekstu) – prezentować poszczególne umowy – załącznik 1. o pracę, 2. Wzory umów o pracę – załącznik 2. – rozróżnić rodzaje umów o pracę, – wskazać stałe elementy umowy o pracę. 44 Przebieg lekcji ETAP PLANOWANIE AKTYWNOŚCI NAUCZYCIELA UWAGI I NAWIĄZUJĄCY Sprawy organizacyjno-porządkowe. Wprowadzenie do zajęć - nawiązanie do tematu lekcji: „Charakterystyka umów o pracę” Nauczyciel – Zadaje pytania: Co to jest stosunek pracy? W jaki sposób powstaje stosunek pracy? Jakie znacie rodzaje umów o pracę? Uczniowie, odpowiadając na pytania nauczyciela, przypominają sobie wiadomości na temat stosunku pracy, definiują pojęcie stosunku pracy oraz sposoby jego zawarcia. pogadanka Podanie tematu i celów lekcji. II POSTĘPUJĄCY Nauczyciel: – Podsumowuje informacje uzyskane od uczniów. – Dzieli klasę na zespoły 5-osobowe. praca w grupach – I etap – ok. 10 min – Każdy członek zespołu otrzymuje jeden rodzaj umowy o pracę (wzór umowy oraz wyciąg z Kodeksu pracy) do omówienia w grupie. Zespół ma: umowę na okres próbny – a, umowę na czas nieokreślony – b, umowę na czas określony – c, umowę na czas wykonania określo- praca nej pracy – d, umowę na czas zastępstwa – e (grupa ma razem całość z tekstem materiału a + b + c + d+e) – W pozostałych zespołach jest tak samo. II etap – ok.10 min – Uczniowie z poszczególnych zespołów opracowujący ten sam rodzaj umowy o pracę spotykają się w grupach ekspertów. Tam omawiają ją, porządkują swoją wiedzę, wyjaśniają wątpliwości i zastanawiają się, w jaki sposób najlepiej nauczyć pozostałych członków swoich grup. praca w grupach praca z tekstem III REKAPITULACJA praca III etap – ok. 15 min – Uczniowie wracają do swoich pierwotnych grup i uczą się wzajemnie. w grupach Każdy członek grupy ma za zadanie nauczyć się wszystkich rodzajów praca umów o pracę. z tekstem IV etap – ok. 5 min – Następuje krótki sprawdzian całości wiedzy opanowanej przez uczniów. – Pytania może przygotować nauczyciel bądź sami uczniowie (w grupach ekspertów – do każdej partii materiału po jednym pytaniu). 45 46 Propozycja sprawdzianu Uzupełnij zdania: Pracodawca zawarł umowę o pracę …………………… w celu sporządzenia rocznego bilansu. Pracodawca zawarł umowę o pracę ……………………. w celu sprawdzenia jego przydatności na danym stanowisku pracy. Pracodawca zawarł umowę o pracę z pracownikiem na okres 6 miesięcy w celu ………………… przebywającej na urlopie wychowawczym. Pracodawca zawarł umowę o pracę z bezrobotnym………………. w celu zbioru truskawek. Pracodawca zawarł umowę o pracę …………………. od dnia 1 września do 30 czerwca następnego roku. Pracodawca zawarł umowę o pracę ………………………., podając termin rozpoczęcia pracy bez oznaczenia końcowego terminu trwania stosunku pracy. 47 Złącznik 1 Dział 1 – Zawarcie umowy o pracę Art. 25. § 1. Umowę o pracę zawiera się na czas nieokreślony, na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy. Jeżeli zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności. § 2. Każda z umów, o których mowa w § 1, może być poprzedzona umową o pracę na okres próbny, nieprzekraczający 3 miesięcy. Art. 251. § 1. Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca. § 2. Uzgodnienie między stronami w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony dłuższego okresu wykonywania pracy na podstawie tej umowy uważa się za zawarcie, od dnia następującego po jej rozwiązaniu, kolejnej umowy o pracę na czas określony w rozumieniu § 1. § 3. Przepis § 1 nie dotyczy umów o pracę na czas określony zawartych: 1) w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, 2) w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym albo zadań realizowanych cyklicznie. Art. 26. Stosunek pracy nawiązuje się w terminie określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy, a jeżeli terminu tego nie określono - w dniu zawarcia umowy. § 1. Umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności: 1) rodzaj pracy, 2) miejsce wykonywania pracy, 3) wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia, 48 4) wymiar czasu pracy, 5) termin rozpoczęcia pracy. § 2. Umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika, potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków. § 3. Pracodawca informuje pracownika na piśmie, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę, o: 1) obowiązującej pracownika dobowej i tygodniowej normie czasu pracy, 2) częstotliwości wypłat wynagrodzenia za pracę, 3) wymiarze przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego, 4) obowiązującej pracownika długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę, 5) układzie zbiorowym pracy, którym pracownik jest objęty, a jeżeli pracodawca nie ma obowiązku ustalenia regulaminu pracy - dodatkowo o porze nocnej, miejscu, terminie i czasie wypłaty wynagrodzenia oraz przyjętym sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy. § 31. Poinformowanie pracownika o jego warunkach zatrudnienia, o których mowa w § 3 pkt 1-4, może nastąpić przez pisemne wskazanie odpowiednich przepisów prawa pracy. § 32. Pracodawca informuje pracownika na piśmie o zmianie jego warunków zatrudnienia, o których mowa w § 3 pkt 1-4, o objęciu pracownika układem zbiorowym pracy, a także o zmianie układu zbiorowego pracy, którym pracownik jest objęty, niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 1 miesiąca od dnia wejścia w życie tych zmian, a w przypadku gdy rozwiązanie umowy o pracę miałoby nastąpić przed upływem tego terminu - nie później niż do dnia rozwiązania umowy. § 33. Poinformowanie pracownika o zmianie jego warunków zatrudnienia, o których mowa w § 3 pkt 1-4, może nastąpić przez pisemne wskazanie odpowiednich przepisów prawa pracy. § 4. Zmiana warunków umowy o pracę wymaga formy pisemnej. § 5. Przepisy § 1-4 stosuje się odpowiednio do stosunków pracy nawiązanych na innej podstawie niż umowa o pracę. 49 Załącznik 2 ........................................................ Kraków, 1 marca 2010 r. (pieczątka firmowa pracodawcy) Umowa o pracę na okres próbny zawarta w dniu 1 marca 2010 r. w Krakowie pomiędzy: 1. Biurem Rachunkowym „CYFRA” z siedzibą przy ul. Małej 2 w Krakowie, zwanym dalej Pracodawcą, reprezentowanym przez Prezesa – Pana Jana Nowaka a 2. Panią Nadią Kruk, zamieszkałą przy ul. Długiej 1 w Krakowie, zwaną dalej Pracownikiem, o następującej treści: 1. Pracodawca zatrudnia Panią na okres próbny wynoszący trzy miesiące na stanowisku sekretarki w wymiarze pełnego etatu czasu pracy i powierza obowiązki związane z obsługą sekretariatu, których zakres został określony w załączniku do niniejszej umowy. 2. Jako miejsce wykonywania pracy ustala się siedzibę Pracodawcy, tj. Biuro Rachunkowe „CYFRA” mieszczące się przy ul. Małej 2 w Krakowie, a dniem rozpoczęciem pracy jest 1 marca 2010 r. 3. W czasie trwania umowy o pracę Pracownik będzie otrzymywał wynagrodzenie w wysokości miesięcznej 2600 zł brutto (słownie: dwa tysiące sześćset złotych), na które składa się: 1) wynagrodzenie zasadnicze: 2400 zł 2) dodatek za pracę przy komputerze: 200 zł. 4. Umowę zawiera się na okres od dnia 1 marca 2010 r. do dnia 30 maja 2010 r. Nadia Kruk .............................................. Prezes Jan Nowak .............................................. Oświadczam, że egzemplarz niniejszej umowy otrzymałam i po zapoznaniu się z jej treścią zaproponowane warunki pracy i wynagrodzenia przyjmuję. 1 marca 2010 r. Nadia Kruk ........................................................... 50 .......................................................... (pieczątka firmowa pracodawcy) Warszawa, 1 kwietnia 2010 r. Umowa o pracę na czas określony zawarta w dniu 1 kwietnia 2010 r. w Warszawie pomiędzy: 1. Biurem Finansowo-Rachunkowym „PRYZMAT” z siedzibą przy ul. Kwiatowej 29 w Warszawie, zwanym dalej Pracodawcą, reprezentowanym przez Prezesa – Pana Jana Maliniaka a 2. Panem Piotrem Krukiem, zamieszkałym przy ul. Gandhiego 8 w Warszawie, zwanym dalej Pracownikiem, o następującej treści: 1. Pracodawca zatrudnia Pana na stanowisku doradcy finansowego w wymiarze ¾ etatu i powierza obowiązki związane z doradztwem finansowym i obsługą klientów, których zakres został określony w załączniku do niniejszej umowy. 2. Jako miejsce wykonywania pracy ustala się siedzibę Pracodawcy, tj. Biuro Finansowo-Rachunkowe „PRYZMAT” mieszczące się przy ul. Kwiatowej 29 w Warszawie. 3. Dniem rozpoczęciem pracy jest 1 czerwca 2010 r. 4. W czasie trwania umowy o pracę Pracownik będzie otrzymywał wynagrodzenie w wysokości miesięcznej 3000 zł brutto (słownie: trzy tysiące złotych), na które składa się: – wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 2500 zł – premia miesięczna w wysokości 20% wynagrodzenia zasadniczego. 5. Umowę zawiera się na czas określony, tj. od dnia 1 czerwca 2010 r. do dnia 31 grudnia 2010 r. 6. Każda ze stron może rozwiązać umowę przed upływem terminu określonego w pkt. 5 za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Piotr Kruk ..................................... Prezes Jan Maliniak .......................................... Oświadczam, że egzemplarz niniejszej umowy otrzymałem i po zapoznaniu się z jej treścią zaproponowane warunki pracy i wynagrodzenia przyjmuję. 15 kwietnia 2010 r. Piotr Kruk ............................................................... 51 ....................................... Pieczęć Pracodawcy Warszawa, 1 lutego 2010 r. Umowa o pracę w zastępstwie zawarta 1 lutego 2010 r. w Warszawie między: Przedsiębiorstwem Usługowo-Handlowym „Komputeroland” z siedzibą w Warszawie ul. Dworska 79/98 03-789, zwanym dalej Pracodawcą, a Panią Sylwią Samson zamieszkałą w Łomiankach 09-765 ul. Drożna 56, zwaną dalej Pracownikiem o treści następującej: 1. Pracodawca zatrudnia Pracownika na zastępstwo Sylwii Marczak, której udzielono urlopu wychowawczego na okres od 1 lutego 2010 r. do 31 stycznia 2011 r. Przez ten czas Pracownik będzie zatrudniony na stanowisku przedstawiciela handlowego. 2. Do obowiązków Pracownika należy: nawiązywanie kontaktów z nowymi klientami oraz utrzymywanie ze starymi, oferowanie i sprzedaż komputerów Pracodawcy, sporządzanie tygodniowych, miesięcznych, kwartalnych i rocznych raportów i przedstawianie ich menedżerowi działu sprzedaży Pracodawcy, przyuczanie oraz dbanie o prawidłowy rozwój przydzielonych młodszych handlowców (maksymalnie jeden na kwartał) itd. 3. Pracownik wykonuje pracę na terenie województwa mazowieckiego. Czas pracy Pracownika jest określony wymiarem jego zadań. 4. Pracownik jest zobowiązany stawić się do pracy 1 lutego 2010 r. w siedzibie Pracodawcy. 5. Za wykonaną pracę Pracownik otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze 3 000 zł brutto miesięcznie oraz miesięczną prowizję od obrotu: 100 zł brutto od sprzedaży każdego komputera; a w razie sprzedaży ponad 50 komputerów miesięcznie prowizja wyniesie 200 zł brutto od komputera. Liczbę sprzedanych komputerów ustala się na podstawie potwierdzeń dokonania przelewów przez klientów Pracownika. 6. Umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron. ........................................ Podpis Pracodawcy 52 ....................................... Podpis Pracownika .......................................................... (pieczątka firmowa pracodawcy) Łódź, 30 listopada 2010 r. Umowa o pracę zawarta na czas wykonania określonej pracy zawarta w dniu 30 listopada 2010 r. w Łodzi między: 1. Firma Usług Turystyczno-Rekreacyjnych „MARIAANNA” spółka z o.o. z siedzibą przy ul. Krótkiej 2 w Łodzi, zwaną dalej Pracodawcą, reprezentowaną przez Prezesa – Pana Jana Nowaka a 2. Panią Ewą Gil, zamieszkałą przy ul. Długiej w Łodzi, zwaną dalej Pracownikiem. o następującej treści: 1. Pracodawca zatrudnia Panią na stanowisku kucharza w pełnym wymiarze czasu pracy i powierza obowiązki związane z przygotowywaniem posiłków i obsługą klientów w ośrodku wypoczynkowym w sezonie zimowym 2010/2011 r. 2. Jako miejsce wykonywania pracy ustala się Ośrodek Wypoczynkowy „Jurata” w Kołobrzegu mieszczący się przy ul. Zielnej 2. 3. Dniem rozpoczęciem pracy jest 3 stycznia 2011 roku. 4. W czasie trwania umowy o pracę Pracownik będzie otrzymywał wynagrodzenie zasadnicze w wysokości miesięcznej 2.000 zł brutto (słownie: dwa tysiące złotych). 5. Umowę zawiera się na czas wykonania pracy, o której mowa w pkt 1., tj. do zakończenia sezonu zimowego 2011 (wyjazdu ostatniego klienta ośrodka). Ewa Gil ……………………… Prezes Jan Nowak …………………… Oświadczam, że egzemplarz niniejszej umowy otrzymałam i po zapoznaniu się z jej treścią zaproponowane warunki pracy i wynagrodzenia przyjmuję. 30 listopada 2010 r. Ewa Gil ..................................................................... 53 .......................................................... (pieczątka firmowa pracodawcy) Warszawa, 1 kwietnia 2010 r. Umowa o pracę zawarta na czas nieokreślony zawarta w dniu 1 kwietnia 2010 r. w Łodzi pomiędzy: 1. Biurem Finansowym „LITERKA” z siedzibą przy ul. Piotrkowskiej 25 w Łodzi, zwanym dalej Pracodawcą, reprezentowanym przez Prezesa – Pana Jana Nowaka a Panem Pawłem Gilem, zamieszkałym przy ul. Kilińskiego 2 w Łodzi, zwanym dalej Pracownikiem o następującej treści: 1. Pracodawca zatrudnia Pana na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony na stanowisku dyrektora działu obsługi klientów w pełnym wymiarze czasu pracy i powierza obowiązki określone w zakresie zadań i czynności stanowiących załącznik do niniejszej umowy. 2. Pracownik obowiązany jest wykonywać powierzoną pracę w siedzibie pracodawcy, tj. w Biurze Finansowym „LITERKA” mieszczącym się przy ul. Piotrkowskiej 21 w Łodzi, począwszy od dnia 1 kwietnia 2010 r. 3. W czasie trwania umowy o pracę Pracownik będzie otrzymywał wynagrodzenie płatne na warunkach przewidzianych w niniejszej umowie składające się z: wynagrodzenia zasadniczego – 4000 zł dodatku funkcyjnego – 400 zł premii miesięcznej w wysokości 10 % wynagrodzenia zasadniczego RAZEM BRUTTO: 4800 zł (słownie: cztery tysiące osiemset złotych). 4. Inne warunki umowy: W czasie trwania umowy Pracownik ma prawo korzystać ze służbowego samochodu, a także otrzymuje do dyspozycji telefon komórkowy. Paweł Gil ……………………………. Prezes Jan Nowak ………………………….. Oświadczam, że egzemplarz niniejszej umowy otrzymałem i po zapoznaniu się z jej treścią zaproponowane warunki pracy i wynagrodzenia przyjmuję. 1 kwietnia 2010 r. 54 Paweł Gil ........................................................... Temat lekcji: CV i list motywacyjny – czyli co mogę zaoferować pracodawcy. Czas: 90 minut Cele lekcji: Ocena swoich predyspozycji zawodowych oraz przygotowanie dokumentów niezbędnych w poszukiwaniu pracy Metody kształcenia: elementy wykładu, ćwiczenie, pogadanka heurystyczna, pokaz. Formy pracy: praca indywidualna, praca zespołowa. Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć: – sporządzić CV oraz list motywacyjny – ocenić poprawność napisanego CV oraz listu motywacyjnego – ocenić swoje zainteresowania oraz umiejętności – tworzyć pożądany wizerunek samego siebie Środki dydaktyczne: 1. przykłady listów motywacyjnych i CV 2. schematy listów motywacyjnych i CV 3. podręcznik Przebieg lekcji ETAP PLANOWANIE AKTYWNOŚCI NAUCZYCIELA UWAGI I NAWIĄZUJĄCY Sprawy organizacyjno-porządkowe. Wprowadzenie do zajęć - nawiązanie do tematu lekcji: „CV i list motywacyjny- czyli co mogę zaoferować pracodawcy” Nauczyciel – Zadaje pytania: Jakie dokumenty powinna przygotować osoba poszukująca pracy? Czym różnią się te dwa dokumenty? – Uczniowie, odpowiadając na pytanie nauczyciela, przypominają sobie wiadomości na temat curriculum vitae oraz listu motywacyjnego. pogadanka Podanie tematu i celów lekcji. 55 III REKAPITULACJA II POSTĘPUJĄCY Nauczyciel: – Podsumowuje informacje uzyskane od uczniów. – Prezentuje dokumenty niezbędne przy ubieganiu się o pracę. 56 wykład pokaz pokaz Nauczyciel: – Przedstawia uczniom na foliogramie, planszy lub prezentacji multimedialnej kilka przykładowych CV. – Rozmawia z uczniami na temat - jak skutecznie zaprezentować siebie, by znaleźć odpowiednią pracę. prezentacja – Prosi o stworzenie listy swoich umiejętności i zdolności przydatnych w pracy. – Prosi uczniów o sporządzenie na komputerze swojego CV. – Przedstawia uczniom na foliogramie, planszy lub prezentacji multimedialnej schemat listu motywacyjnego oraz kilka przykładowych listów motywacyjnych. – Prosi uczniów o zredagowanie listu motywacyjnego na komputerze – Prosi o przedstawienie różnic między życiorysem a CV. Nauczyciel: – Dokonuje podsumowania treści lekcji, zadaje pytania sprawdzające wiedzę. – Dokonuje oceny pracy uczniów na lekcji. – Kończy zajęcia pożegnaniem. Temat lekcji: Charakterystyka spółek osobowych. Czas: 45 minut Cele lekcji: Analizowanie podstawowych cech spółek osobowych Metody pracy: elementy wykładu, dyskusja, burza mózgów, ćwiczenie. Forma organizacyjna: praca w grupie, Po zakończeniu zajęć uczeń powinien praca samodzielna. umieć: – wymienić rodzaje spółek osobowych, – wykazać podobieństwa i różnice pomiędzy spółkami osobowymi. Środki dydaktyczne: 1. projektor multimedialny, ekran, komputer 2. foliogram (ew. krótka prezentacja multimedialna) „Rodzaje spółek” – załącznik 1 3. fragmenty kodeksu spółek handlowych – załącznik 2 4. arkusz pracy grupy – załącznik 3 5. podręcznik Ekonomia i prawo w hotelarstwie cz. I. Przebieg lekcji. ETAP PLANOWANIE AKTYWNOŚCI NAUCZYCIELA UWAGI I NAWIĄZUJĄCY Sprawy organizacyjno-porządkowe. Wprowadzenie do zajęć - nawiązanie do tematu lekcji: „Charakterystyka spółek osobowych” Nauczyciel: – Prosi uczniów o przypomnienie pojęcia „spółka”. – Prosi uczniów o przypomnienie kryteriów klasyfikacji spółek. – Zadaje pytania: Jakie znacie rodzaje spółek? Czy wśród rodziców lub znajomych prowadzi ktoś działalność gospodarczą w formie spółki? Jaka to jest spółka? Czy spółki są dobrą formą prowadzenia działalności gospodarczej? Kto może założyć spółkę? – Uczniowie, odpowiadając na pytania nauczyciela, przypominają wiadomości na temat spółek, definiują pojęcie „spółki”, podają podstawy prawne działalności spółek. pogadanka Podanie tematu i celów lekcji. 57 III REKAPITULACJA II POSTĘPUJĄCY Nauczyciel: – Podsumowuje informacje uzyskane od uczniów. – Wyjaśnia uczniom, że na rynku działają spółki osobowe i kapitałowe, wyjaśnia podstawowe różnice między spółkami osobowymi a kapitałowymi. 58 Nauczyciel: – Prezentuje na foliogramie (wyświetla na ekranie) podział spółek osobowych. – Dzieli klasę na cztery grupy. – Daje każdej grupie materiały pomocnicze (fragmenty kodeksu spółek handlowych), arkusz pracy grupy i mazak. Każda grupa otrzymuje (drogą losowania) jeden rodzaj spółki osobowej: jawną, partnerską, komandytową, komandytowo-akcyjną. – Wyjaśnia zadanie do wykonania. Prosi o wypełnienie arkusza pracy grupy. – Obserwuje pracę uczniów. – Prosi przedstawicieli czterech grup o prezentację informacji, na podstawie arkusza pracy grupy na temat: porównanie cech spółek osobowych. – Dokonuje podsumowania zadania. – Dokonuje oceny pracy uczniów. Nauczyciel: – Dokonuje podsumowania treści lekcji, zadaje pytania sprawdzające wiedzę. – Dokonuje oceny pracy uczniów na lekcji. – Kończy zajęcia pożegnaniem. prezentacja załącznik 1 załącznik 2 załącznik 3 Załączniki Załącznik 1 Załącznik 2. Fragmenty Kodeksu spółek handlowych Spółka jawna Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 22. § 1. Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. § 2. Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, z uwzględnieniem art. 31. 59 Art. 23. Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Art. 24. § 1. Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie „spółka jawna”. § 2. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp. j.”. Art. 25. Umowa spółki jawnej powinna zawierać: 1) firmę i siedzibę spółki, 2) określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość, 3) przedmiot działalności spółki, 4) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony. Art. 251. § 1. Spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru. § 2. Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisaniem do rejestru, za zobowiązania wynikające z tego działania odpowiadają solidarnie. Art. 26. § 1. Zgłoszenie spółki jawnej do sądu rejestrowego powinno zawierać: 1) firmę, siedzibę i adres spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspólników oraz adresy wspólników albo ich adresy do doręczeń, 4) nazwiska i imiona osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki, i sposób reprezentacji. § 2. Wszelkie zmiany danych wymienionych w § 1 powinny zostać zgłoszone sądowi rejestrowemu. § 3. Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek zgłoszenia spółki jawnej do rejestru. Do zgłoszenia należy dołączyć złożone wobec sądu albo poświadczone notarialnie wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania spółki. 60 § 4. Spółka, o której mowa w art. 860 Kodeksu cywilnego (spółka cywilna), może być przekształcona w spółkę jawną. Przekształcenie wymaga zgłoszenia do sądu rejestrowego przez wszystkich wspólników. Przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio. § 5. Z chwilą wpisu do rejestru spółka, o której mowa w § 4, staje się spółką jawną. Spółce tej przysługują wszystkie prawa i obowiązki stanowiące majątek wspólny wspólników. Przepisy art. 553 § 2 i 3 stosuje się odpowiednio. § 6. Przed zgłoszeniem, o którym mowa w § 4, wspólnicy dostosują umowę spółki do przepisów o umowie spółki jawnej. Art. 27. Współmałżonek wspólnika może żądać wpisania do rejestru wzmianki o umowie, dotyczącej stosunków majątkowych między małżonkami. Spółka partnerska Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 86. § 1. Spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. § 2. Spółka może być zawiązana w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej. Art. 87. § 1. Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów, określonych w art. 88 lub w odrębnej ustawie. § 2. Wykonywanie wolnego zawodu w spółce może być uzależnione od spełnienia dodatkowych wymagań przewidzianych w odrębnej ustawie. 61 Art. 88. Partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego. Art. 89. W sprawach nieuregulowanych w niniejszym dziale do spółki partnerskiej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba że ustawa stanowi inaczej. Art. 90. § 1. Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie „i partner” bądź „i partnerzy” albo „spółka partnerska” oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. § 2. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp.p.”. § 3. Firmy z oznaczeniem „i partner” bądź „i partnerzy” albo „spółka partnerska” oraz skrótu „sp.p.” może używać tylko spółka partnerska. Art. 91. Umowa spółki partnerskiej powinna zawierać: 1) określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w przypadku przewidzianym w art. 95 § 2, 4) w przypadku gdy spółkę reprezentują tylko niektórzy partnerzy, nazwiska i imiona tych partnerów, 5) firmę i siedzibę spółki, 6) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony, 7) określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość. 62 Art. 92. Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Art. 93. § 1. Zgłoszenie spółki partnerskiej do sądu rejestrowego powinno zawierać: 1) firmę, siedzibę, adres spółki, nazwiska i imiona partnerów oraz ich adresy albo adresy do doręczeń, 2) określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki, 3) przedmiot działalności spółki, 4) nazwiska i imiona partnerów, którzy są uprawnieni do reprezentowania spółki; nie dotyczy to przypadku, gdy umowa spółki nie przewiduje ograniczeń prawa reprezentacji przez partnerów, 5) nazwiska i imiona prokurentów lub osób powołanych w skład zarządu, 6) nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w przypadku przewidzianym w art. 95 § 2. § 2. Do zgłoszenia spółki partnerskiej do sądu rejestrowego należy dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu. § 3. Wszelkie zmiany danych wymienionych w § 1 powinny zostać zgłoszone sądowi rejestrowemu. Art. 94. Spółka partnerska powstaje z chwilą wpisu do rejestru. Rozdział 2 Stosunek do osób trzecich Zarząd spółki Art. 95. § 1. Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem 63 działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki. § 2. Umowa spółki może przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej. Art. 96. § 1. Każdy partner ma prawo reprezentować spółkę samodzielnie, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. § 2. Pozbawienie partnera prawa reprezentowania spółki może nastąpić tylko z ważnych powodów uchwałą powziętą większością trzech czwartych głosów w obecności co najmniej dwóch trzecich ogólnej liczby partnerów. Umowa spółki może przewidywać surowsze wymogi powzięcia uchwały. § 3. Pozbawienie partnera prawa reprezentowania spółki na podstawie § 2 staje się skuteczne z chwilą wpisu do rejestru. Art. 97. § 1. Umowa spółki partnerskiej może przewidywać, że prowadzenie spraw i reprezentowanie spółki powierza się zarządowi. Przepisów art. 96 nie stosuje się. § 2. Do zarządu powołanego zgodnie z § 1 stosuje się odpowiednio przepisy art. 201-211 i art. 293-300. Dział III Spółka komandytowa Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 102. Spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona. 64 Art. 103. W sprawach nieuregulowanych w niniejszym dziale do spółki komandytowej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba że ustawa stanowi inaczej. Art. 104. § 1. Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa”. § 2. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp.k.”. § 3. Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem „spółka komandytowa”. Nie wyklucza to zamieszczenia nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną. § 4. Nazwisko komandytariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska lub firmy (nazwy) komandytariusza w firmie spółki, komandytariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz. Art. 105. Umowa spółki komandytowej powinna zawierać: 1) firmę i siedzibę spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony, 4) oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość, 5) oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli (sumę komandytową). Art. 106. Umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Art. 109. § 1. Spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do rejestru. § 2. Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisem do rejestru, odpowiadają solidarnie. 65 Art. 110. § 1. Zgłoszenie spółki komandytowej do sądu rejestrowego powinno zawierać: 1) firmę, siedzibę i adres spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz odrębnie nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komandytariuszy, a także okoliczności dotyczące ograniczenia zdolności wspólnika do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją, 4) nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki - zaznaczenie tej okoliczności, 5) sumę komandytową. § 2. Wszelkie zmiany danych wymienionych w § 1 powinny zostać zgłoszone sądowi rejestrowemu. Rozdział 2 Stosunek do osób trzecich Art. 111. Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej. Art. 112. § 1. Komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu wniesionego do spółki. Art. 114. Kto przystępuje do spółki w charakterze komandytariusza, odpowiada także za zobowiązania spółki istniejące w chwili wpisania go do rejestru. Art. 116. W przypadku zawarcia umowy spółki komandytowej z przedsiębiorcą prowadzącym przedsiębiorstwo we własnym imieniu i na własny rachunek, komandytariusz odpowiada także za zobowiązania powstałe przy prowadzeniu tego przedsiębiorstwa, a istniejące w chwili wpisu spółki do rejestru. 66 Art. 117. Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy umowy spółki albo prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki. Art. 118. § 1. Komandytariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. Dział IV Spółka komandytowo-akcyjna Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 125. Spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Art. 126. § 1. W sprawach nieuregulowanych w niniejszym dziale do spółki komandytowo-akcyjnej stosuje się: 1) w zakresie stosunku prawnego komplementariuszy, zarówno między sobą, wobec wszystkich akcjonariuszy, jak i wobec osób trzecich, a także do wkładów tychże wspólników do spółki, z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy – odpowiednio przepisy dotyczące spółki jawnej, 2) w pozostałych sprawach – odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej, a w szczególności przepisy dotyczące kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia. § 2. Kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej powinien wynosić co najmniej 50 000 złotych. 67 Art. 127. § 1. Firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowo-akcyjna”. § 2. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „S.K.A.”. § 3. Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem „spółka komandytowo-akcyjna”. Nie wyklucza to zamieszczenia nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną. Art. 128. Akcjonariusz jest obowiązany jedynie do świadczeń określonych w statucie. Rozdział 2 Powstanie spółki Art. 129. Osoby podpisujące statut są założycielami spółki. Statut powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze. Art. 130. Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien zawierać: 1) firmę i siedzibę spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony, 4) oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz ich wartość, 5) wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela, 6) liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów, 7) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz ich siedziby, adresy albo adresy do doręczeń, 68 8) organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej, jeżeli ustawa lub statut przewiduje ustanowienie rady nadzorczej. Art. 131. Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Art. 132. § 1. Komplementariusz może wnieść wkład do spółki komandytowo-akcyjnej na kapitał zakładowy lub na inne fundusze. § 2. Wniesienie przez komplementariusza wkładu na kapitał zakładowy nie wyłącza jego nieograniczonej odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Art. 133. § 1. Zgłoszenie spółki komandytowo-akcyjnej do sądu rejestrowego powinno zawierać: 1) firmę, siedzibę i adres spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) wysokość kapitału zakładowego, liczbę i wartość nominalną akcji, 4) liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania, jeżeli statut je przewiduje, 5) wzmiankę, jaka część kapitału zakładowego została wpłacona przed zarejestrowaniem, 6) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz okoliczności dotyczące ograniczenia ich zdolności do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją, 7) nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki - zaznaczenie tej okoliczności, 8) jeżeli przy zawiązaniu spółki akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne – zaznaczenie tej okoliczności, 9) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony. § 2. Wszelkie zmiany danych wymienionych w § 1 powinny zostać zgłoszone sądowi rejestrowemu. 69 Art. 134. § 1. Spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą wpisu do rejestru. § 2. Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisem do rejestru, odpowiadają solidarnie. Rozdział 3 Stosunek do osób trzecich Art. 135. Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki. Art. 136. § 1. Jeżeli statut dopuszcza przyjęcie do spółki nowego komplementariusza, dotychczasowy akcjonariusz może uzyskać status komplementariusza, albo osoba trzecia może przystąpić do spółki w charakterze komplementariusza, za zgodą wszystkich dotychczasowych komplementariuszy. § 2. Oświadczenie nowego komplementariusza, a także oznaczenie wartości jego wkładów oraz zgoda na brzmienie statutu wymaga formy aktu notarialnego. § 3. Nowy komplementariusz odpowiada także za zobowiązania spółki istniejące w chwili wpisania go do rejestru. Art. 137. § 1. Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy statutu lub prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki. § 2. Późniejsze pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki stanowi zmianę statutu spółki i wymaga zgody wszystkich pozostałych komplementariuszy. § 3. Pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki wbrew jego sprzeciwowi może nastąpić jedynie z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu. Art. 138. § 1. Akcjonariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. 70 § 2. Jeżeli akcjonariusz dokona czynności prawnej w imieniu spółki nie ujawniając swojego pełnomocnictwa, odpowiada za skutki tej czynności wobec osób trzecich bez ograniczenia; dotyczy to także reprezentowania spółki przez akcjonariusza, który nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres. Rozdział 4 Stosunki wewnętrzne spółki Art. 140. § 1. Każdy komplementariusz ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki. § 2. Statut spółki może przewidywać, że prowadzenie spraw spółki powierza się jednemu albo kilku komplementariuszom. Art. 142. § 1. W spółce komandytowo-akcyjnej można ustanowić radę nadzorczą. Jeżeli liczba akcjonariuszy przekracza dwadzieścia pięć osób, ustanowienie rady nadzorczej jest obowiązkowe. § 2. Członków rady nadzorczej powołuje i odwołuje walne zgromadzenie. § 3. Komplementariusz albo jego pracownik nie może być członkiem rady nadzorczej. § 4. Jeżeli komplementariusz objął lub nabył akcje spółki komandytowo-akcyjnej, nie wykonuje on prawa głosu z tych akcji przy podejmowaniu uchwał, o których mowa w § 2. Nie może on również być pełnomocnikiem pozostałych akcjonariuszy na walnym zgromadzeniu przy podejmowaniu takich uchwał. § 5. Przepisy § 3 i § 4 nie dotyczą komplementariusza pozbawionego prawa prowadzenia spraw spółki lub jej reprezentowania. Art. 143. § 1. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. 71 Art. 144. W spółce komandytowo-akcyjnej, w której nie ustanowiono rady nadzorczej, przy podejmowaniu czynności wymienionych w art. 143 § 3 i art. 378 spółkę reprezentuje pełnomocnik powołany uchwałą walnego zgromadzenia. Art. 145. § 1. Walne zgromadzenie może być zwyczajne albo nadzwyczajne. § 2. Prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu ma akcjonariusz oraz komplementariusz także w przypadku, gdy nie jest akcjonariuszem spółki komandytowo-akcyjnej. Załącznik 3. Arkusz pracy grupy Nazwa spółki Jawna Partnerska Komandytowa Komandytowo-akcyjna 72 Podstawa prawna Cechy charakterystyczne Akt założycielski Rejestracja Organy Osobowość prawna Odp. za zobowiązania Temat lekcji: Pojęcie i rodzaje rzeczy. Czas: 45 minut Cele lekcji: Wykazanie różnic pomiędzy częściami składowymi rzeczy a ich przynależnościami. Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć: – – – – Metody kształcenia: elementy wykładu, ćwiczenie, pogadanka heurystyczna. Formy pracy: praca indywidualna, praca zespołowa. wyróżnić prawo rzeczowe Środki dydaktyczne: z prawa cywilnego, 1. Kodeks cywilny (ew. fragmenty wymienić właściwości rzeczy, tekstu z k.c.) – załącznik 1 klasyfikować rzeczy, 2. papier pakowy, papier kolorowy, charakteryzować części składowe mazaki, kredki, nożyczki, klej, rzeczy oraz jej przynależności. taśma klejąca Przebieg lekcji. ETAP PLANOWANIE AKTYWNOŚCI NAUCZYCIELA UWAGI I NAWIĄZUJĄCY Sprawy organizacyjno-porządkowe. Wprowadzenie do zajęć - nawiązanie do tematu lekcji: „Pojęcie i rodzaje rzeczy” Nauczyciel – Wprowadza uczniów w temat, zapoznając z nowym zespołem przepisów prawa cywilnego – prawem rzeczowym. pogadanka wykład Podanie tematu i celów lekcji. 73 II POSTĘPUJĄCY Nauczyciel: - Zadaje pytania: Co to jest rzecz? Jakie ma cechy? Jak można podzielić rzeczy? Uczniowie, odpowiadając na pytania, wypracowują definicję rzeczy – Prosi o wyszukanie w Kodeksie cywilnym przepisów dotyczących rzeczy (pojęcia: nieruchomość, część składowa rzeczy, przynależność). – Dzieli klasę na grupy. – Rozdaje potrzebne materiały. – Wyjaśnia zadanie do wykonania. Celem ćwiczenia będzie narysowanie oraz zaprezentowanie wybranej rzeczy wraz z jej częściami składowymi oraz przynależnościami. – Obserwuje pracę uczniów. – Prosi przedstawicieli grup o prezentację plakatów zawierających rzecz wraz z jej częściami składowymi oraz przynależnościami. – Omawia pracę poszczególnych grup. – Dokonuje podsumowania zadania. III REKAPITULACJA Nauczyciel: – Dokonuje podsumowania treści lekcji, zadaje pytania sprawdzające wiedzę. – Dokonuje oceny pracy uczniów na lekcji. 74 Ćwiczenie Kodeks cywilny Zał. 1 Załącznik 1 KODEKS CYWILNY Tytuł III. MIENIE Art. 44 Mieniem jest własność i inne prawa majątkowe. Art. 441 § 1. Własność i inne prawa majątkowe, stanowiące mienie państwowe, przysługują Skarbowi Państwa albo innym państwowym osobom prawnym. § 2. Uprawnienia majątkowe Skarbu Państwa względem państwowych osób prawnych określają odrębne przepisy, w szczególności regulujące ich ustrój. Art. 45 Rzeczami w rozumieniu niniejszego kodeksu są tylko przedmioty materialne. Art. 46 § 1. Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. § 2. Prowadzenie ksiąg wieczystych regulują odrębne przepisy. Art. 461 Nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej. 75 Art. 47 § 1. Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych. § 2. Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego. § 3. Przedmioty połączone z rzeczą tylko dla przemijającego użytku nie stanowią jej części składowych. Art. 48 Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania. Art. 49 Urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania wody, pary, gazu, prądu elektrycznego oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych gruntu lub budynku, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa lub zakładu. Art. 50 Za części składowe nieruchomości uważa się także prawa związane z jej własnością. Art. 51 § 1. Przynależnościami są rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (rzeczy głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi. § 2. Nie może być przynależnością rzecz nienależąca do właściciela rzeczy głównej. § 3. Przynależność nie traci tego charakteru przez przemijające pozbawienie jej faktycznego związku z rzeczą główną. 76 Art. 52 Czynność prawna mająca za przedmiot rzecz główną odnosi skutek także względem przynależności, chyba że co innego wynika z treści czynności albo z przepisów szczególnych. Art. 53 § 1. Pożytkami naturalnymi rzeczy są jej płody i inne odłączone od niej części składowe, o ile według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy. § 2. Pożytkami cywilnymi rzeczy są dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego. Art. 54 Pożytkami prawa są dochody, które prawo to przynosi zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem. Art. 55 § 1. Uprawnionemu do pobierania pożytków przypadają pożytki naturalne, które zostały odłączone od rzeczy w czasie trwania jego uprawnienia, a pożytki cywilne – w stosunku do czasu trwania tego uprawnienia. § 2. Jeżeli uprawniony do pobierania pożytków poczynił nakłady w celu uzyskania pożytków, które przypadły innej osobie, należy mu się od niej wynagrodzenie za te nakłady. Wynagrodzenie nie może przenosić wartości pożytków. 77 Temat lekcji: Powtórzenie wiadomości z zakresu umów cywilnoprawnych w turystyce. Czas: 45 minut Cele lekcji: Wykazanie znaczenia różnic między Metody kształcenia: elementy wykładu, pogadanka heurystyczna, poszczególnymi rodzajami umów cywilnoprawnych. praca z tekstem. Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć: – wymienić podstawowe rodzaje umów cywilnoprawnych, wymienić różnice pomiędzy umowami, wskazać cechy charakterystyczne dla poszczególnych umów, wskazywać cechy wspólne umów. – – – Formy pracy: praca indywidualna, praca zespołowa. Środki dydaktyczne: 1. Kodeks cywilny 2. arkusz z cechami umów – załącznik 1 3. wzory umów – załącznik 2 3. podręcznik – Ekonomia i prawo w turystyce Przebieg lekcji. ETAP PLANOWANIE AKTYWNOŚCI NAUCZYCIELA UWAGI I NAWIĄZUJĄCYY Sprawy organizacyjno-porządkowe. Wprowadzenie do zajęć - nawiązanie do tematu lekcji: „Powtórzenie wiadomości z zakresu umów cywilnoprawnych w turystyce Nauczyciel: – Prosi uczniów o przypomnienie pojęcia „ umowa” – Prosi uczniów o przypomnienie elementów umowy Podanie tematu i celów lekcji. 78 pogadanka II POSTĘPUJĄCY III REKAPITULACJA Nauczyciel: - Zadaje pytania: Jakie znacie rodzaje umów cywilnoprawnych? Na czym polega zasada swobody umów? Co to są umowy nazwane? Jakie są skutki zawarcia umów? Uczniowie, odpowiadając na pytania nauczyciela, przypominają sobie wiadomości dotyczące umów cywilnoprawnych – Dzieli klasę na grupy. – Rozdaje potrzebne materiały pomocnicze: wzór umowy, kodeks cywilny, arkusz z cechami umów do wypełnienia. Każda grupa otrzymuje, w drodze losowania, jeden rodzaj umowy do scharakteryzowania (umowa o świadczenie usług turystycznych, umowa-zlecenie, umowa sprzedaży, umowa agencyjna, umowa przewozu, umowa przechowania) oraz wzór umowy do wypełnienia. – Wyjaśnia zadanie do wykonania. Celem ćwiczenia będzie scharakteryzowanie oraz zaprezentowanie wybranej umowy na forum klasy. – Obserwuje pracę uczniów. – Prosi lidera każdej grupy o zaprezentowanie na forum klasy wybranej umowy cywilnoprawnej i wpisanie jej cech na arkuszu papieru. – Omawia pracę poszczególnych grup. – Dokonuje podsumowania zadania. Nauczyciel: – Dokonuje podsumowania treści lekcji, zadaje pytania sprawdzające wiedzę. – Dokonuje oceny pracy uczniów na lekcji. – Omawia pracę domową. 79 Załącznik 1. Rodzaje umów cywilnoprawnych Rodzaj umowy Strony umowy Przedmiot umowy Cechy charakterystyczne Umowa sprzedaży Umowa najmu Umowa przewozu Umowa-zlecenie Umowa dzierżawy Umowa agencyjna Praca domowa: Jaka umowa powinna być zawarta w danej sytuacji? – W szkole ma przeprowadzić wykład doradca zawodowy z OHP na temat planowania kariery zawodowej. Wynagrodzenie 100 zł za godzinę. – Szkolny sklepik zamówił na zabawę andrzejkową dodatkowo w pobliskim markecie 100 butelek soku owocowego. – Szkoła chce wynająć salę gimnastyczną na zabawę sylwestrową. – Szkoła ma zamiar zatrudnić firmę „Czyścik” do umycia 9 okien w sali gimnastycznej w ciągu 3 dni (po 30 zł za okno). – Szkoła chce sprzedać popiersie znanego artysty rzeźbiarza. 80 Załącznik 2. Wzory umów UMOWA SPRZEDAŻY (wzór) Zawarta w dniu .................................... w.......................................... pomiędzy ................................... z siedzibą w..............................., ul. ................................., reprezentowanym przez ...................................., zwanym dalej Sprzedawcą a .................................... z siedzibą w................................, ul..............................., reprezentowanym przez .........................., zwanym dalej Kupującym. §1 Sprzedawca sprzedaje, a Kupujący nabywa .................................................... §2 1. Wydanie towaru nastąpi w ........................................................................ 2. Kupujący odbierze towar własnym transportem. 3. O przygotowaniu towaru do wydania Sprzedawca zobowiązuje się zawiadomić Kupującego z ........................................................................ wyprzedzeniem. §3 1. Towar zostanie wydany Kupującemu w opakowaniu następującym ............................................................................................................................ 2. Wartość opakowania wynosi ....................................................................... 3. Koszt opakowania wliczony jest w cenę towaru. §4 1. Kupujący zapłaci Sprzedawcy za towar z opakowaniem ........................ (za jedną sztukę) (słownie złotych ............................................................) plus podatek VAT ..................... %. 81 2. Zapłata nastąpi przelewem w ciągu .................... dni od otrzymania faktury. §5 1. Kupujący zobowiązuje się do zbadania towaru w ciągu .......... dni od daty jego odbioru. 2. W razie stwierdzenia wad lub braków Kupujący prześle reklamację Sprzedawcy, który udzieli odpowiedzi w ciągu ............. dni od jej otrzymania. §6 1. W razie wystąpienia zwłoki w wydaniu towaru Sprzedawca zobowiązuje się do zapłaty Kupującemu kary umownej w wysokości .............................................................. 2. Kupujący może dochodzić na zasadach ogólnych odszkodowania przewyższającego karę umowną. §7 Kupujący w razie wystąpienia zwłoki może wyznaczyć dodatkowy termin wydania towaru, nie rezygnując z kary umownej i odszkodowania. §8 Zmiany umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. §9 W sprawach nieuregulowanych niniejszą umową zastosowanie mają przepisy Kodeksu cywilnego. § 10 Umowa spisana została w............. egzemplarzach, po.............. dla każdej ze stron. Sprzedawca 82 Kupujący UMOWA PRZEWOZU (wzór) Zawarta dnia ......................... w .........................................................pomiędzy .................................................................................................................................... reprezentowanym przez:....................................................................................... zwanym dalej w treści umowy Wysyłającym a .................................................................................................................................... reprezentowanym przez:....................................................................................... zwanym dalej w treści umowy Przewoźnikiem. §1 Przewoźnik zobowiązuje się do .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... §2 Wysyłający zobowiązuje się do zapłaty przewoźnikowi za usługi ............. .............................. zł. Zapłata następuje według następujących zasad: .............. ......................................................................................................................................... §3 Wysyłający obowiązany jest uiścić Przewoźnikowi określoną w §2 kwotę w terminie ..................................................................... Po upływie powyższego terminu Przewoźnikowi przysługują odsetki ustawowe. 83 §4 Wysyłający zobowiązany jest na żądanie Przewoźnika wystawić list przewozowy. §5 Przewoźnik przejmuje z momentem ................................................................. odpowiedzialność za szkody wynikłe podczas przewozu. §6 Umowa obowiązuje na czas ................................................................................ §7 Wszelkie zmiany umowy winny być dokonywane w formie pisemnej. §8 W kwestiach nieunormowanych w niniejszej umowie mają zastosowanie odpowiednie przepisy Kodeksu cywilnego oraz ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe (Dz. U. 1995 r. Nr 119 poz. 575). §9 Umowa została sporządzona w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach po jednym dla każdej ze stron. .............................................. Wysyłający 84 ...................................................... Przewoźnik UMOWA-ZLECENIE (wzór) zawarta ................................................ w ........................................... pomiędzy (data) (miejscowość) ................................... PESEL............................ zamieszkałym w ..................... .................................................. przy ul. ................................................................. (imię i nazwisko) legitymującym się dowodem osobistym nr..................................... (lub firma) ................................................ z siedzibą w..................................................... przy ul. ..................................................................... wpisanym do ewidencji działalności gospodarczej (lub rejestru przedsiębiorców) pod numerem...................... REGON.............................. Zleceniodawcą NIP...................................... zwanym dalej a .................................................................. PESEL.............................. zamieszkałym w ................................................... przy ul. ................................................................ (imię i nazwisko) legitymującym się dowodem osobistym nr .................................................... (lub firma) .................................................. z siedzibą w......................................................... przy ul. .............................................. wpisanym do ewidencji działalności gospodarczej (lub rejestru przedsiębiorców) pod numerem ............................................. REGON.......................... NIP............................. zwanym dalej Zleceniobiorcą. §1 Zleceniodawca zleca, a Zleceniobiorca przyjmuje do wykonania usługę polegającą na: .............................................................................................................. .................................................................................................................................... (dokładne określenie zleconych czynności i prac) 85 §2 Zleceniobiorca zobowiązuje się wykonać zlecenie określone w § 1 ............ ........................................................................................................................................ (termin). §3 Zleceniobiorca zobowiązuje się wykonać zlecenie osobiście. §4 Zleceniodawca zapewni do wykonania zlecenia: .......................................... §5 Za prawidłowe wykonanie zlecenia określonego w § 1 Zleceniobiorcy przysługuje wynagrodzenie w wysokości .................................................... (kwota cyfrą i słownie), płatne ............................................................................... (sposób zapłaty – gotówką lub przelewem; w drugim wypadku – bank i numer konta zleceniobiorcy) .................................................................................................................................... (termin) §6 W sprawach nieuregulowanych umową stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego i innych obowiązujących aktów prawnych.. §7 Zmiany umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. §8 Umowa została sporządzona w ..................................... jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym (liczba egz.) dla każdej ze stron. ................................................... (podpis zleceniodawcy) 86 .................................................... (podpis zleceniobiorcy) UMOWA NAJMU LOKALU (wzór) Zawarta w dniu .................................... w .................................... pomiędzy: 1) ............................................................................................................................ ............................................................... zwaną/ym dalej Wynajmującym (podać imię, nazwisko, adres, numer i nazwę dowodu tożsamości) a 2) ............................................................................................................................ .......................................................................zwaną/ym dalej Najemcą, (podać imię, nazwisko, adres, numer i nazwę dowodu tożsamości) o treści następującej: §1 Wynajmująca/y oświadcza, że jest właścicielem lokalu .............................. .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... (podać dokładny adres lokalu, liczbę izb, nr księgi wieczystej) §2 Wynajmująca/y oddaje Najemcy do używania ww. lokal wraz z wyposażeniem (lista przedmiotów zostaje załączona do niniejszej umowy w formie załącznika)*. §3 Umowa zostaje zawarta na czas nieoznaczony/oznaczony do dnia .................................................................................................................................... §4 Najemca zobowiązuje się do zapłaty Wynajmującej czynszu najmu w wysokości ......................................................................................................................... (podać kwotę słownie w złotych) Czynsz będzie płatny z góry w terminie do ................................................. §5 Najemca zobowiązuje się do wykorzystywania lokalu wyłącznie na cele mieszkaniowe. 87 §6 Najemca nie będzie podnajmował lokalu osobom trzecim. §7 Wydanie lokalu Najemcy nastąpiło w dniu dzisiejszym. §8 W kwestii wypowiedzenia niniejszej umowy zastosowanie mają przepisy Kodeksu cywilnego oraz ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. §9 Po ustaniu stosunku najmu Najemca zobowiązany jest zwrócić lokal Wynajmującej w stanie niepogorszonym. § 10 Dla zabezpieczenia roszczeń Wynajmującej z tytułu czynszu najmu oraz z tytułu naprawienia ewentualnych szkód – Najemca wpłaca kaucję w wysokości ......................................................................................................................... (podać kwotę słownie w złotych) co Wynajmująca/y potwierdza*. § 11 W sprawach nieuregulowanych umową zastosowanie mają przepisy ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz przepisy Kodeksu cywilnego. § 12 Zmiana umowy wymaga formy pisemnej. § 13 Umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron. WYNAJMUJĄCY ...................................................... 88 NAJEMCA ............................................... UMOWA AGENCYJNA (wzór) Zawarta w dniu ............................ w ............................................... pomiędzy: .................................................................................................................................... z siedzibą w ..................................................... przy ul..............................................., NIP.................................... reprezentowanym przez: .............................., zwanym dalej dającym zlecenie, a .................................................................................................................................... z siedzibą w .......................................... przy ul ............................................. NIP .......................................... zwanym dalej Agentem. §1 1. Dający zlecenie zleca, a Agent zobowiązuje się do ................................. .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... 2. W celu realizacji umowy dający zlecenie odda Agentowi ..................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... §2 Agent zobowiązany jest do .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... 89 §3 Tytułem wynagrodzenia Agent otrzyma prowizję w wysokości ................. ......... procent wartości ............................................................. Strony dokonywać będą rozliczeń na podstawie .............................zestawienia zawartych umów. §4 Umowa zostaje zawarta na okres ...................................................................... §5 W sprawach nieuregulowanych niniejszą umową zastosowanie mają przepisy Kodeksu cywilnego. Zmiana niniejszej umowy wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności. §6 Umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron. Agent ............................................ 90 Dający zlecenie ................................................. UMOWA DZIERŻAWY (wzór) zawarta w dniu ....................................... w .................................. pomiędzy: ........................................................................., zamieszkałym w ........................, ul. .......................................................................................................... nr ..............., (imię i nazwisko) legitymującym się dowodem osobistym ......................................................., nr PESEL ................................................., zwanym dalej Wydzierżawiającym, a ............................................................, zamieszkałym w ...................................... ul. ............................................................................................................. nr ..............., (imię i nazwisko) legitymującym się dowodem osobistym ....................................................... nr PESEL .............................................................., zwanym dalej Dzierżawcą. §1 Wydzierżawiający oświadcza, iż jest właścicielem gruntu o powierzchni ........................ położonego w ............................. przy ul. ......................................., będącego częścią działki nr ........................., zapisanej w księdze wieczystej nr ............................................, którą oddaje Dzierżawcy w dzierżawę. §2 Przeznaczeniem przedmiotu dzierżawy jest .................................................... Przeznaczenie przedmiotu dzierżawy może zostać zmienione wyłącznie za pisemną zgodą Wydzierżawiającego. §3 Dzierżawca oświadcza, że znany jest mu stan techniczny przedmiotu dzierżawy, który przyjmuje w dzierżawę z dniem zawarcia umowy. §4 Umowa zostaje zawarta na okres ......................................................... §5 Dzierżawca będzie płacił Wydzierżawiającemu czynsz dzierżawny w wysokości ........................................... (słownie: ............................................) zł miesięcznie, płatny z góry do .................................... dnia każdego miesiąca. 91 §6 Dzierżawca ponosi wszelkie koszty związane z bieżącą eksploatacją przedmiotu dzierżawy. §7 Dzierżawca zobowiązuje się używać przedmiot dzierżawy zgodnie z jego przeznaczeniem oraz nie dokonywać w nim zmian bez zgody Wydzierżawiającego. §8 Dzierżawca zobowiązuje się ubezpieczyć przedmiot dzierżawy na własny koszt. §9 Dzierżawca zobowiązuje się nie poddzierżawiać przedmiotu dzierżawy ani nie obciążać go prawami osób trzecich, bez pisemnej zgody Wydzierżawiającego. § 10 Wydzierżawiający może rozwiązać umowę w razie zalegania przez Dzierżawcę z należnym czynszem przez okres dwóch miesięcy. § 11 PozakończeniuumowyDzierżawcaobowiązanyjestzwrócićWydzierżawiającemu przedmiot dzierżawy w stanie niepogorszonym z uwzględnieniem stopnia normalnego zużycia. § 12 Wszelkie zmiany niniejszej umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. § 13 W sprawach nieuregulowanych niniejszą umową zastosowanie mają przepisy Kodeksu cywilnego, zaś ewentualne spory powstałe na tle jej stosowania poddaje się rozstrzygnięciu sądów powszechnych. § 14 Umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron. 92 Wydzierżawiający Dzierżawca ............................................. .............................................. Temat lekcji: Współpraca biura podróży z biurem rachunkowym. Czas: 45 minut Cele lekcji: Poznanie zadań i obowiązków biura rachunkowego i jego klientów Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć: Metody pracy: pogadanka, prezentacja, praca z tekstem, ćwiczenie symulacyjne. Forma organizacyjna: praca w grupie, praca samodzielna. – wymienić zadania biura rachunko- Środki dydaktyczne: 1. projektor multimedialny, ekran, komputer wego, 2. prezentacja multimedialna pt. „Oferta biura – rozróżniać obowiązki biura rarachunkowego” – załącznik 1 chunkowego, – rozróżniać obowiązki klienta biura 3. druk umowy „Umowa o prowadzenie księgowości podatkowej” – załącznik 2 rachunkowego, 4. Arkusz pracy ucznia – załącznik 3 – wyjaśnić zalety korzystania z usług biura rachunkowego. 5. Ćwiczenie symulacyjne – załącznik 4 Przebieg lekcji. ETAP PLANOWANIE AKTYWNOŚCI NAUCZYCIELA UWAGI I NAWIĄZUJĄCY Sprawy organizacyjno-porządkowe. Wprowadzenie do zajęć - nawiązanie do tematów lekcji: „Rozrachunki z dostawcami i odbiorcami” oraz „Rozliczenia pieniężne podmiotu gospodarczego” Nauczyciel – Prosi uczniów o przypomnienie pojęć rozrachunki, wierzyciel, dłużnik. – Prosi uczniów o przypomnienie rodzajów rozrachunków, a w szczególności wskazanie wierzycieli i dłużników podmiotu gospodarczego. – Zadaje pytania: W jaki sposób mogą odbywać się rozliczenia podmiotu gospodarczego? Co jest podstawą tych rozliczeń? Kto prowadzi dokumentację firmy? Uczniowie, odpowiadając na pytania nauczyciela, w efekcie formułują wniosek „dokumentacja księgowa będąca podstawą wszelkich rozrachunków podmiotu gospodarczego może być prowadzona w firmie, przez odpowiednio przeszkolone osoby, albo poza nią przez wyspecjalizowane podmioty”. pogadanka Podanie tematu i celów lekcji. 93 II POSTĘPUJĄCY Nauczyciel: – Podsumowuje informacje uzyskane od uczniów. – Wyjaśnia uczniom, że na rynku działa wiele firm wyspecjalizowanych do prowadzenia księgowości – są to tzw. biura rachunkowe. – Zapisuje na tablicy pytanie: Jakie są zadania biura rachunkowego. – Rozdaje uczniom „Arkusz pracy Ucznia” i wyjaśnia sposób wypełniania w trakcie zajęć. – Prosi uczniów o wypełnianie punktu 1 arkusza w trakcie prezentacji multimedialnej. załącznik 3 Nauczyciel: prezentacja – Wyświetla na ekranie prezentację multimedialną pt. „Oferta biura rachunkowego”. załącznik 1 – Obserwuje pracę uczniów. – Prosi wybranych uczniów o prezentację zapisanych w arkuszu informacji. – Dokonuje podsumowania zadania. – Dokonuje oceny pracy uczniów. praca z tekstem załącznik 3 praca samodzielna Nauczyciel: praca samodzielna - Rozdaje uczniom druk umowy „Umowa o prowadzenie księgowości podatkowej”. – Prosi o zapoznanie się z treścią umowy i samodzielne wypełnienie punktu 2 „Arkusza pracy ucznia”. – Obserwuje pracę uczniów. – Sprawdza rozwiązanie ćwiczenia. – Omawia poprawne rozwiązanie ćwiczenia. praca z tekstem załącznik 2 załącznik 3 Nauczyciel: III REKAPITULACJA - Dzieli uczniów na grupy. - Rozdaje każdej grupie ćwiczenie symulacyjne. – Prosi o zapoznanie się z treścią ćwiczenia i przygotowanie rozwiązania. – Obserwuje pracę uczniów. – Sprawdza rozwiązanie ćwiczenia: prosi lidera jednej z grup o prezentację rozwiązania. – Prosi ekspertów pozostałych grup o zgłoszenie opinii na temat omówionego rozwiązania. - Omawia poprawne rozwiązanie ćwiczenia. 94 Nauczyciel: – Dokonuje podsumowania treści lekcji, zadaje pytania sprawdzające wiedzę. – Dokonuje oceny pracy uczniów na lekcji. praca w grupach ćwiczenie symulacyjne załącznik 4 Załączniki 95 96 97 98 UMOWA O PROWADZENIE KSIĘGOWOŚCI PODATKOWEJ Umowa zawarta w ..................................... dnia ......................... pomiędzy: 1. ............................... prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą ................................................. wpisaną do Ewidencji Działalności Gospodarczej prowadzonej przez .................................................. posługującego się numerem PESEL ...................................... zamieszkałym w ............................................................. w dalszej części umowy zwanym Zleceniodawcą; a 2. ............................................... prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie księgowości podatkowej pod firmą ................................ ......................... wpisaną do Ewidencji Działalności Gospodarczej prowadzonej przez ................................................................. posługującego się numerem PESEL ................................................ zamieszkałym w ................................................................ adres do korespondencji ................................................ – w dalszej części umowy zwanym Zleceniobiorcą; O następującej treści: §1 Zleceniobiorca w ramach prowadzonego przez siebie biura rachunkowego zobowiązuje się do wykonywania, w trakcie trwania umowy, następujących czynności: 99 Prowadzenia i przechowywania w swojej siedzibie dokumentacji księgowej Zleceniodawcy w szczególności księgi przychodów i rozchodów, ewidencji VAT. Sporządzania deklaracji podatkowych na podstawie wyżej wymienionych dokumentów, Sporządzania rocznego zeznania podatkowego, Zachowania w tajemnicy informacji, przekazanych mu przez Zleceniodawcę §2 1. Zleceniobiorca zobowiązuje się dokonywać wszystkich wskazanych w §1 czynności z zachowaniem zasad należytej staranności i w sposób zgodny z przepisami prawa. 2. Zleceniobiorca zobowiązuje się do dokonywania wszystkich wskazanych w §1 czynności na podstawie otrzymanych od Zleceniodawcy dokumentów i informacji. Ponadto zobowiązuje się badać otrzymane dokumenty pod kątem formalnym. §3 W ramach niniejszej umowy Zleceniodawca zobowiązuje się do: Terminowego i zgodnego z umową płacenia na rzecz Zleceniobiorcy wynagrodzenia określonego w niniejszej umowie. Dostarczania Zleceniobiorcy wszelkich dokumentów księgowych, w szczególności faktur do 15. każdego miesiąca. Powiadamiania Zleceniobiorcy o wszelkich zmianach mogących mieć wpływ na sprawy księgowe i podatkowe. Poinformowania właściwego urzędu skarbowego o zawarciu niniejszej umowy. §4 1. Za dokonanie czynności przewidzianych w §1 Zleceniobiorca otrzyma wynagrodzenie w wysokości ........................................................... (słownie.......................................................................................... zł netto. 100 2. Wynagrodzenie będzie płatne do 15. każdego miesiąca na rachunek bankowy Zleceniobiorcy ........................................................................... Prowadzony przez bank ........................................................................... §5 Umowa zawarta została na okres 2 lat. §6 1. Każda ze stron umowy może rozwiązać niniejszą umowę za jednomiesięcznym wypowiedzeniem. 2. Strony mogą również wypowiedzieć umowę bez zachowania terminu wypowiedzenia, w sytuacji gdy druga strona nie wykonuje swoich obowiązków. Przed rozwiązaniem umowy strona musi zawezwać stronę do wykonywania obowiązków. §7 Wszelkie zmiany niniejszej umowy muszą być dokonywane z zachowaniem formy pisemnej pod rygorem nieważności. §8 W sprawach nieuregulowanych niniejszą umową zastosowanie mają przepisy polskiego Kodeksu cywilnego. §9 Ewentualne spory wynikłe z niniejszej umowy rozpatrywać będzie sąd właściwy ze względu na siedzibę ........................................................................... §10 Umowa została sporządzona w dwóch jednakowych egzemplarzach po jednym dla każdej ze stron. Zleceniodawca .......................................... Zleceniobiorca ......................................... 101 Arkusz pracy ucznia Temat: Współpraca biura podróży z biurem rachunkowym. 1. Zapoznaj się z trzema ofertami biur rachunkowych przedstawionymi podczas prezentacji multimedialnej. Staraj się jak najwięcej zapamiętać. Po zakończeniu prezentacji zapisz 5 zadań biura rachunkowego. A. ......................................................................................................................... B. ......................................................................................................................... C. ......................................................................................................................... D. ......................................................................................................................... E. ......................................................................................................................... 2. Zapoznaj się z treścią „Umowy o prowadzenie księgowości podatkowej”, a następnie zapisz: A. Obowiązki biura rachunkowego ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. B. Obowiązki klienta biura rachunkowego ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. 102 Ćwiczenie symulacyjne (w grupach) Dla przedsiębiorców prowadzących małe lub średnie firmy usługi biur rachunkowych są korzystniejsze niż zatrudnienie etatowej księgowej. Jako ekspert firmy, wskaż zalety korzystania z usług biura rachunkowego. Swoje rozważania skoncentruj na następujących obszarach: 1. znajomość aktualnych przepisów księgowo-finansowych, 2. koszt prowadzenia księgowości, 3. wyposażenie w oprogramowanie specjalistyczne i literaturę fachową, 4. wielkość i struktura zatrudnienia. 103 Przykładowe testy Sprawdzian wiedzy z zakresu „Podstawowych kategorii i praw ekonomicznych” – test wyboru z jedną poprawną odpowiedzią, którą należy zaznaczyć znakiem X na załączonej Karcie odpowiedzi. 1) Potrzeba posiadania samochodu należy do grupy potrzeb a) naturalnych b) kulturalnych c) biologicznych d) podstawowych 2) Potrzeby biologiczne wynikają z istoty naszego organizmu, a ich zaspokojenie jest konieczne nam do życia. Która z potrzeb nie należy do tej grupy? a) snu b) jedzenia c) odpoczynku d) podróżowania 3) Dobrami wolnymi nazywamy te środki materialne służące zaspokojeniu potrzeb, a) których dostarcza nam przyroda i są wytwarzane przez człowieka b) które nie są dostarczane przez przyrodę i występują w ilości ograniczonej c) których dostarcza nam przyroda i nie są wytworzone przez człowieka d) które nie są dostarczane przez przyrodę i występują w ilości nieograniczonej 4) Dobrem konsumpcyjnym jest a) woda w rzece b) hala fabryczna c) pasta do zębów d) usługa fryzjerska 104 5) Które z dóbr nie jest dobrem produkcyjnym? a) żyto b) krosna c) ruda żelaza d) światło słoneczne 6) Działalność gospodarcza wynika z rozbieżności pomiędzy a) ograniczoną ilością potrzeb a ograniczoną liczbą dóbr i usług b) nieograniczoną ilością potrzeb a ograniczoną liczbą dóbr i usług c) ograniczoną ilością potrzeb a nieograniczoną liczbą dóbr i usług d) nieograniczoną ilością potrzeb a nieograniczoną liczbą dóbr i usług 7) W trakcie prowadzenia działalności firma korzysta z zasobów a) rzeczowych, finansowych, ludzkich, naturalnych b) wolnych, kapitałowych, gospodarczych, naturalnych c) finansowych, materialnych, ludzkich, produkcyjnych d) kapitałowych, rzeczowych, finansowych, biologicznych 8) Zasobem naturalnym nie jest a) złoże węgla b) siła robocza c) ziemia uprawna d) ciepło słoneczne 9) Do której grupy zasobów zaliczysz weksle i czeki? a) ludzkich b) naturalnych c) rzeczowych d) finansowych 10) Cechą gospodarki rynkowej jest a) dominacja państwowej własności czynników produkcji b) nieograniczona ingerencja państwa w życie gospodarcze c) oddziaływanie mechanizmu rynkowego na popyt, podaż, cenę d) ograniczony dostęp do innowacji technicznych i organizacyjnych 11) Jak nazywa się system społeczno-gospodarczy, w którym głównym regulatorem wszystkich procesów zachodzących w gospodarce jest plan centralny? a) system gospodarki rynkowej b) system gospodarki mieszanej 105 c) system gospodarki tradycyjnej d) system gospodarki centralnie planowanej 12) Wielkość popytu jest to ilość dobra, jaką nabywcy a) chcą i mogą nabyć po określonej cenie b) mogą, ale nie chcą nabyć po określonej cenie c) chcą, ale nie mogą nabyć po określonej cenie d) nie mogą i nie chcą nabyć po określonej cenie 13) Podaż dóbr i usług to ilość dóbr i usług a) oferowanych do sprzedaży po danej cenie b) które będą wyprodukowane w przyszłości c) zgromadzonych w magazynach wytwórców d) wyprodukowanych i zgromadzonych w magazynach 14) Przy niezmienionych pozostałych czynnikach, jeśli cena dobra wzrośnie, to wielkość popytu a) zmaleje b) wzrośnie c) nie ulegnie zmianie d) najpierw wzrośnie, a potem zmaleje 15) Wielkość popytu na dobra i usługi nie zależy od a) cen tych dóbr i usług b) wzrostu dochodów nabywców c) kosztów wytwarzania tych dóbr i usług d) cen dóbr substytucyjnych i komplementarnych 16) Popyt na telewizory wzrośnie, jeżeli a) ceny telewizorów wzrosną b) dochody nabywców obniżą się c) ceny odtwarzaczy DVD spadną d) liczba konsumentów na rynku zmniejszy się 17) Który z czynników spowoduje zmniejszenie podaży danego dobra? a) zniesienie podatku akcyzowego na to dobro b) spadek kosztów wytwarzania tego c) spadek cen na to dobro 18) Cena równowagi rynkowej to cena, przy której wielkość popytu jest a) równa wielkości podaży 106 b) większa od wielkości podaży c) mniejsza od wielkości podaży d) równa lub większa od wielkości podaży 19) W tabeli znajdują się wielkości popytu i wielkości podaży dobra X (dane w mln) zgłaszane przy różnych poziomach cen. Wskaż cenę równowagi. Wielkość popytu Cena Wielkość podaży A. 5 59 10 B. 6 55 9 C. 7 50 7 D. 10 44 4 20) Który z mierników aktywności gospodarczej przedstawia roczny procentowy wzrost ogólnego poziomu cen w gospodarce? a) Produkt Krajowy Brutto b) stopa bezrobocia c) Dochód Narodowy d) stopa inflacji 21) Sytuację, w której popyt na dobra prestiżowe rośnie wraz ze wzrostem ich ceny, nazywamy efektem a) Veblena b) snobizmu c) Giffena d) owczego pędu 22) Wartość wszystkich dóbr i usług wytworzonych przez społeczeństwo danego kraju w ciągu roku to a) produkt krajowy brutto b) produkt narodowy netto c) produkt narodowy brutto d) wartość globalna produkcji 23) W państwach o wysokim wskaźniku PKB na 1 mieszkańca standard życia jest a) niski, a potrzeby społeczeństwa są niezaspokojone 107 b) wysoki, ale zaspokojone są potrzeby tylko małej grupy ludzi c) niski, a potrzeby społeczeństwa zaspokojone w minimalnym zakresie d) wysoki, a potrzeby społeczeństwa zaspokojone w znacznym zakresie Karta odpowiedzi Imię i Nazwisko: ........................................................................................................ Klasa .........................................................................../Nr w dzienniku .................. Proszę zaznaczyć poprawną odpowiedź znakiem X w odpowiedniej kratce. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D Otrzymana liczba punktów: ..................................... z 23 pkt. Ocena: ........................................................................................ Klucz odpowiedzi 108 1. B 9. D 17. D 2. D 10. C 18. A 3. C 11. D 19. C 4. C 12. A 20. D 5. D 13. A 21. A 6. B 14. A 22. A 7. A 15. C 23. D 8. B 16. C Sprawdzian wiedzy z zakresu „Przepisów prawnych dotyczących działalności gospodarczej” – test wyboru z jedną poprawną odpowiedzią, którą należy zaznaczyć znakiem X na załączonej Karcie odpowiedzi. 1. Koncesję uzyskuje się w zakresie a. wytwarzania wyrobów tytoniowych b. usług telekomunikacyjnych c. wyrobu i rozlewu wódek d. ochrony osób i mienia 2. Kto może być przedsiębiorcą? a. osoby fizyczne wykonujące doraźnie umowy-zlecenia b. wspólnicy spółki cywilnej w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej c. osoba fizyczna, prawna oraz niemająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego wykonujące działalność gospodarczą w cudzym imieniu d. spółka partnerska 3. Koncesję wydaje się w formie a. ustawy b. uchwały c. rozporządzenia d. decyzji administracyjnej 4. Zezwolenia udziela się na czas a. do 5 lat b. na czas nieograniczony c. nie krótszy niż 5 lat i nie dłuższy niż 50 lat d. nie krótszy niż 5 lat i nie dłuższy niż 20 lat 5. Zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej wydaje się między innymi w zakresie: a. usług paszportowych b. prowadzenia targowisk c. prowadzenia kancelarii notarialnej d. rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych 6. Działalność regulowana dotyczy a. prowadzenia usług detektywistycznych b. prowadzenia targowisk 109 c. prowadzenia aptek d. prowadzenia agencji celnej 7. Numer REGON nadaje a. urząd celny b. urząd skarbowy c. urząd statystyczny d. urząd marszałkowski 8. Koncesję najczęściej wydaje a. wojewoda b. prezydent miasta c. minister d. starosta 9. Procedura rejestracyjna przedsiębiorstwa obejmuje między innymi zgłoszenie dla celów podatkowych, którego należy dopełnić w a. urzędzie miasta b. urzędzie skarbowym c. urzędzie statystycznym d. urzędzie pracy 10. Osoba fizyczna prowadząca jednoosobowe przedsiębiorstwo podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą w oparciu o przepisy ustawy a. Kodeks pracy b. Prawo spółdzielcze c. Kodeks spółek handlowych d. o swobodzie działalności gospodarczej 11. Akcja jest papierem wartościowym potwierdzającym a. udzielenie pożyczki b. zaciągnięcie pożyczki c. udział w kapitale spółki akcyjnej d. udział w kapitale Skarbu Państwa 12. Do spółek kapitałowych zaliczamy a. spółkę z o. o. b. spółkę jawną c. spółkę komandytową. d. spółkę komandytowo-akcyjną 110 13. Spółkę cywilną rejestruje się w a. Krajowym Rejestrze Sądowym b. urzędzie marszałkowskim c. urzędzie wojewódzkim d. urzędzie gminy 14. Spółkę partnerską rejestruje się w a. Krajowym Rejestrze Sądowym b. urzędzie marszałkowskim c. urzędzie wojewódzkim d. urzędzie gminy 15. Podstawę prawną prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki akcyjnej stanowi a. Kodeks pracy b. Kodeks cywilny c. Kodeks spółek handlowych d. ustawa o swobodzie działalności gospodarczej Karta odpowiedzi Imię i Nazwisko: ....................................................................................................... Klasa ............................................................../Nr w dzienniku .............................. Proszę zaznaczyć poprawną odpowiedź znakiem X w odpowiedniej kratce. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 A A A A A A A A A A A A A A A B B B B B B B B B B B B B B B C C C C C C C C C C C C C C C D D D D D D D D D D D D D D D Otrzymana liczba punktów: ............................................ z 15 pkt. Ocena: ....................................................................................................... 111 Klucz odpowiedzi 1. D 6. A 11. C 2. B 7. C 12. A 3. D 8. C 13. D 4. C 9. B 14. A 5. C 10. D 15. C Sprawdzian wiedzy z zakresu „Finansów przedsiębiorstwa turystycznego” – test wyboru z jedną poprawną odpowiedzią, którą należy zaznaczyć znakiem X na załączonej Karcie odpowiedzi. 1) Ogół środków materialnych i niematerialnych umożliwiających prowadzenie działalności to a) kapitał podmiotu gospodarczego b) majątek podmiotu gospodarczego c) kapitał własny podmiotu gospodarczego d) majątek obrotowy podmiotu gospodarczego 2) Który z elementów nie należy do majątku trwałego? a) rzeczowe aktywa trwałe b) należności długoterminowe c) inwestycje krótkoterminowe d) wartości niematerialne i prawne 3) Do rzeczowych aktywów trwałych należą a) materiały b) licencje i patenty c) środki trwałe w budowie d) długoterminowe papiery wartościowe 4) Wartości niematerialne i prawne obejmują a) środki o przewidywanym okresie użytkowania dłuższym niż jeden rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki b) kwoty pieniężne należne przedsiębiorstwu od osób trzecich, których okres spłaty jest krótszy niż jeden rok 112 c) nabyte przez jednostkę prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania d) składniki majątku nabyte na okres dłuższy niż jeden rok w celu osiągnięcia korzyści wynikających z przyrostu ich wartości 5) Maszyny i urządzenia to a) rzeczowe aktywa trwałe b) należności długoterminowe c) inwestycje krótkoterminowe d) wartości niematerialne i prawne 6) Przez pojęcie kapitału rozumie się a) środki trwałe będące w dyspozycji przedsiębiorstwa b) wszystkie środki pieniężne podmiotu gospodarczego c) środki obrotowe będące w dyspozycji przedsiębiorstwa d) źródła finansowe pochodzenia majątku podmiotu gospodarczego 7) Zobowiązania firmy są elementem jej a) kapitału obcego b) majątku trwałego c) kapitału własnego d) majątku obrotowego 8) Prawa majątkowe, wartość firmy, znaki towarowe, zalicza się do a) wartości niematerialnych i prawnych b) należności krótkoterminowych c) rzeczowych aktywów trwałych d) inwestycji długoterminowych 9) Które z form kapitału występują w spółce z o. o. a) kapitał udziałowy, kapitał rezerwowy i kapitał zapasowy b) fundusz założycielski i fundusz przedsiębiorstwa c) kapitał akcyjny, kapitał rezerwowy i kapitał zapasowy d) fundusz udziałowy i fundusz zasobowy 10) Fundusz udziałowy jest funduszem spółdzielni a) własnym samofinansowania b) obcym krótkoterminowym c) obcym długoterminowym d) własnym powierzonym 113 11) Proces stopniowej utraty wartości użytkowej środka trwałego na skutek jego użytkowania to zużycie a) ekonomiczne b) ekologiczne c) techniczne d) fizyczne 12) Jaka będzie wysokość rocznej stawki amortyzacji, jeżeli przewidywany okres użytkowania środka trwałego wynosi 20 lat? a) 2 % b) 5 % c) 10 % d) 20 % 13) Do rzeczowych nie należą inwestycje w a) towary b) dzieła sztuki c) nieruchomości d) patenty i licencje 14) Kredyt krótkoterminowy przeznaczony na sfinansowanie bieżącej działalności firmy nazywamy a) inwestycyjnym b) hipotecznym c) obrotowym d) kupieckim 15) Debet na rachunku bieżącym to kredyt a) w rachunku bieżącym b) dyskontowy c) w rachunku kredytowym d) akceptacyjny Karta odpowiedzi Imię i Nazwisko: ...................................................................................................... Klasa ............................................................../Nr w dzienniku ............................. Proszę zaznaczyć poprawną odpowiedź znakiem X w odpowiedniej kratce. 114 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 A A A A A A A A A A A A A A A B B B B B B B B B B B B B B B C C C C C C C C C C C C C C C D D D D D D D D D D D D D D D Otrzymana liczba punktów: ....................................... z 15 pkt. Ocena: .................................................................................................. Klucz odpowiedzi 1. B 6. D 11. D 2. C 7. A 12. B 3. C 8. A 13. D 4. C 9. A 14. C 5. A 10. D 15. A Sprawdzian wiedzy z zakresu „Operacji gospodarczych” – test wyboru z jedną poprawną odpowiedzią, którą należy zaznaczyć znakiem X na załączonej Karcie odpowiedzi. 1. Wskaż zdarzenie gospodarcze, które jest operacją gospodarczą. a) sprzedaż ofert wypoczynku letniego w Egipcie b) sporządzenie kalkulacji nowego produktu turystycznego c) złożenie zamówienia na materiały biurowe przez internet d) nawiązanie współpracy z przedsiębiorstwem transportowym 2. Która z wymienionych operacji gospodarczych należy do wynikowych? a) zakup kserokopiarki za gotówkę b) wpłata do banku pieniędzy z kasy biura c) otrzymanie odsetek od lokat bankowych d) zaciągnięcie pożyczki na wypłatę wynagrodzeń 115 3. W przypadku transakcji z kontrahentem krajowym dowody księgowe powinny być rzetelne, kompletne i bezbłędne oraz sporządzone czytelnie i trwale a) w języku polskim i w walucie polskiej b) w dowolnym języku i w walucie obcej c) w dowolnym języku, ale w walucie polskiej d) w języku polskim, ale zawsze w walucie obcej 4. Kontrola „formalna” dokumentów księgowych obejmuje sprawdzenie a) celowości operacji z punktu widzenia racjonalnego gospodarowania b) kompletności i zgodności jego sporządzenia z obowiązującymi przepisami c) zgodności operacji z obowiązującymi przepisami prawnymi d) poprawności obliczeń pod kątem błędów arytmetycznych 5. Zobowiązaniem biura turystycznego jest a) sprzedaż ofert klientom na raty b) zakup mebli biurowych za gotówkę c) zakup samochodu osobowego na raty d) wpłata pieniędzy z tytułu wynajmu autokaru 6. Które z wymienionych nie jest rozliczeniem bezgotówkowym? a) czek gotówkowy b) polecenie przelewu c) karta kredytowa d) czek rozrachunkowy 7. Przedmiotem rachunkowości nie jest a) okresowe ustalanie stanu aktywów i pasywów b) sporządzanie sprawozdań finansowych c) gromadzenie danych na temat rynku d) prowadzenie ksiąg rachunkowych 8. Dowodem księgowym wewnętrznym wyróżnionym z punktu widzenia kryterium „przeznaczenie” jest a) wyciąg bankowy z konta bieżącego firmy b) faktura VAT od kontrahenta c) dokument Wz d) lista płac 9. Posiadanie rachunku bankowego umożliwia a) wykonywanie zleceń stałych 116 b) dokonywanie wpłat w kasie banku c) przyjmowanie i wykonywanie przelewów d) zaciągnięcie nieoprocentowanego kredytu inwestycyjnego 10. Biuro turystyczne „Paradise” SA o przychodach ze sprzedaży w wysokości 4 mln euro rocznie jest zobowiązane do prowadzenia ewidencji zdarzeń gospodarczych w formie a) ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych b) podatkowej księgi przychodów i rozchodów c) pełnej księgowości d) karty podatkowej Karta odpowiedzi Imię i Nazwisko: ................................................................................................... Klasa ........................................................../Nr w dzienniku .............................. Proszę zaznaczyć poprawną odpowiedź znakiem X w odpowiedniej kratce. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 A A A A A A A A A A B B B B B B B B B B C C C C C C C C C C D D D D D D D D D D Otrzymana liczba punktów: ................................... z 10 pkt. Ocena: ............................................................................................ Klucz odpowiedzi 1 A 5 C 9 D 2 C 6 A 10 C 3 A 7 C 4 B 8 D 117 Krzyżówka nr 1 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 118 Odpowiedzi do krzyżówki mogą być jedno- lub dwuwyrazowe. Hasła do krzyżówki 1. wśród elementów rynku 2. jest cechą usług hotelarskich 3. jeden z czynników wytwórczych lub przedmiot nauczania 4. jest jednym z mierników kondycji gospodarczej kraju 5. np.: turystyczne, hotelarskie, fryzjerskie 6. system społeczno-gospodarczy, w którym środki produkcji są własnością osób prywatnych 7. popyt na dobra prestiżowe rośnie wraz ze wzrostem ich ceny zgodnie z paradoksem ... 8. może być np.: lokalny, detaliczny, pracy 9. potrzeby, które znajdują się na dole piramidy Maslowa 10. jest dobrem konsumpcyjnym 11. popytu lub podaży 12. dobra, które są wytwarzane przez człowieka, a ich ilość jest ograniczona 13. dobra produkcyjne inaczej 14. cel działalności gospodarczej 15. „ .......... domowe” – jedno z ogniw występujących w gospodarce 16. rośnie wraz ze wzrostem dochodów nabywców 17. Europejska Klasyfikacja Działalności 18. wartość wszystkich dóbr i usług wytworzonych przez społeczeństwo danego kraju w ciągu roku to produkt 19. dobra służące do wytwarzania nowych dóbr gospodarczych 20. wartość towaru wyrażona w pieniądzu 21. mogą być naturalne i wyższego rzędu 22. cena, przy której wielkość popytu jest równa wielkości podaży 119 Rozwiązanie krzyżówki nr 1 1. P O D A Ż 2. S E Z O N O W O P 3. R 4. G O I I O R S T O P A I N F L U S Ł U G I S P I L E N A R Y N E K Z B J O L O G Ż Y W N O Ś E L K O Ć Ś I N E S P O D A R C 14. Z Y S 15. G O S P O D A R I P O 16. 17. E 18. K R 19. P 120 O T C Z J I K O W N O Ś S P Y T J O W Y B Z E Ć T W A K D 20. P Ć Ć G O R O D K Ś O D A R K A R Y N K O W A R O D U K C 22. I B P 21. J Ę 12. 13. Ś A C I F W O S 8. 11. Z D V E 10. C E 7. 9. Ć Z 5. 6. Ś R A R U R O D U K C Y C E N A Z E B Y R Ó W N O W A G I J T T O N E R Y N K O W E J Krzyżówka nr 2 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 121 Odpowiedzi do krzyżówki mogą być jedno- lub dwuwyrazowe. Hasła do krzyżówki 1. forma wynagrodzenia 2. za pracę 3. może być lokalny, detaliczny, zboża 4. udzielanie gościny w celach zarobkowych 5. nadmiar siły roboczej na rynku pracy 6. oferuje miejsca pracy czyli zgłasza 7. grafik inaczej 8. miara oceny pracy ludzkiej, np.: 5 szt./godz. 9. wynagrodzenie inaczej 10. .... poszukiwanie pracy 11. metoda zdobycia doświadczenia zawodowego 122 12. oferuje miejsca pracy na rynku usług hotelarskich 13. ważny element życiorysu zawodowego 14. CV i list motywacyjny to dokumenty 15. ilość dóbr i usług, jaką można kupić za płacę nominalną, to płaca 16. niedobór siły roboczej to rynek 17. robocza na rynku pracy 18. jest dokumentem aplikacyjnym 19. idealna sytuacja na rynku 20. harmonogram pracy inaczej 21. jeden z rodzajów wydajności pracy Rozwiązanie krzyżówki nr 2 1. 2. 3. 4. A K O R D W Y N A G R O D Z E N I E R Y N E K H O T E L A R S T W O 5. R Y N E K P R A C O D A W C Y 6. P O P Y T N A P R A C Ę 7. H A R M O N O G R A M J 8. W Y D A 9. P Ł A C A 10. N O Ś Ć A K T Y W N E W O L O N T A R 11. I A T J E K A C Y J N E P R A C O W N I K A H O T E 12. 13. R E F E R E N C 14. A P L 15. R E A L N A 16. 17. S 18. L I L I I Ł A S T M O T Y W A C Y J N Y R Ó W N O W A G A 19. 20. G R A F 21. S I K P O Ł E C Z N A 123 Krzyżówka nr 3 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. Odpowiedzi do krzyżówki mogą być jedno- lub dwuwyrazowe. Hasła do krzyżówki 1. równowartość środków trwałych wliczana w koszty przedsiębiorstwa 2. może być własny i obcy 3. zaliczane do wartości niematerialnych i prawnych 4. obok trwałego 5. mogą być finansowe, rzeczowe i niematerialne 6. odroczenie płatności, czyli kredyt ... 7. np.: nieruchomości, maszyny i urządzenia, inwentarz żywy 124 8. ekonomiczne, ekologiczne i ... 9. rodzaj kapitału obcego 10. obok licencji i patentów 11. są w bilansie 12. popularny obok kredytów sposób finansowania inwestycji 13. podobnie jak w punkcie 3 14. krótkoterminowe inwestycje finansowe 15. tworzony w spółkach akcyjnych 16. należą do majątku obrotowego Rozwiązanie krzyżówki nr 3 1. A M O R 2. 3. L K A P I I E N C C 4. T T Y Z A C J A K O B R O T O W Y A Ł J E T M A J Ą N W E S T Y C J 6. K U I E C K I 7. Ś R O D K I T R W A Ł E Z U Ż E F I Z O Ż Y C Z K A Z N A K I T O W A R O W E Y W A I P A S L A S I N G 13. P A T E N 14. L O K A T Y B 15. K A P I T A Ł 16. Z A P A S 5. I 8. 9. P 10. 11. A K T 12. E P Y C I E E Z Y C N E Y W A T Y A N K O W E A K C Y J N Y Y 125 Krzyżówka nr 4 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Hasła do krzyżówki 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 126 ogół należności i zobowiązań od przychodów ewidencjonowanych przysługują mu należności jest podstawowym produktem bankowym reguluje zobowiązania należy do obrotu bezgotówkowego przychodów i rozchodów forma opodatkowania osób prowadzących indywidualną działalność gospodarczą podatkiem dochodowym jest niezbędny w transakcjach międzynarodowych dokumentów księgowych, nie tylko pod względem merytorycznym otrzymuje je wierzyciel kontrolowana pod względem merytorycznym Rozwiązanie krzyżówki nr 4 1. R O Z R A C H U N K 2. R Y C Z A Ł T E Y C I 3. W I 4. R Z E L R A C H U N E K B 5. 6. P O L E D Ł U Ż N I K C E N I E P R K S I Ę G A 7. 8. K A R A K U R 9. K O N 10. 11. N A L 12. C T E E Ż T A N K O W Y E L E W U P O D A T K O W A S W A L U R O L A C I Ć O P N O L O W O Z I Ś Ś E T O W Y R A C J I 127 Bibliografia 1. R.I. Arends, Uczmy się nauczać, WSIP, Warszawa 1995. 2. A. Górecka, Rozwój i kształtowanie zainteresowań, WSIP, Warszawa 1989. 3. H. Hamer, Klucz do efektywności nauczania. Poradnik dla nauczycieli, Veda, Warszawa 1994. 4. K. Kruszewski, Sztuka nauczania – czynności nauczyciela, PWN, Warszawa 1995. 5. A, Mikina, B. Zając, Metody aktywizujące w liceum profilowanym, ŁCDNiKP, Łódź 2002. 6. B. Niemierko, Pomiar wyników kształcenia, WSIP, Warszawa 1999. 7. B. Niemierko, Między oceną szkolną a dydaktyką, WSIP. Warszawa 1997. 8. W. Okoń, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Żak, 1998. 9. M. Taraszkiewicz, Jak uczyć lepiej? Czyli refleksyjny praktyk w działaniu, CODN, Warszawa 1996. 128
