Spis publikacji foresight wraz z abstraktami

Spis publikacji:
1. SKULIMOWSKI A.M.J., Metody roadmappingu i foresightu technologicznego,
Chemik: nauka – technika - rynek 2009 R. 42 nr 5 s. 197–204.
Streszczenie: Roadmapping jest metodologią, która wprowadzona została przez duże
korporacje elektroniczne w USA w latach 70. ub. wieku jako narzędzie planowania
strategicznego i wspomagającego decyzje inwestycyjne. W artykule podano
sformułowanie typowego problemu, który może być rozwiązywany w procesie
roadmappingu – problemu optymalnego wprowadzania na rynek nowych produktów w
oparciu o planowanie strategiczne i prognozowanie scenariuszowe technologii chemii
nieorganicznej. Przedstawiono też podstawowe idee foresightu i sposób wykorzystania
wyników badań foresightowych do budowy strategii w procesie roadmappingu. Pokazano
schemat konstrukcji diagramów roadmappingowych oraz metody wspomagania decyzji
strategicznych przy wykorzystaniu informacji zebranych w badaniach foresightowych i w
procesie roadmappingu, który może także zawierać procedury wykrywania i wyceny opcji
rzeczywistych związanych z procesem rozwoju i wdrażania innowacji. Zamieszczony
przykład obrazuje praktyczne wykorzystanie roadmappingu do planowania strategii
rozwoju produkcji biopaliw płynnych.
Słowa kluczowe: roadmapping, foresight technologiczny, analiza wielokryterialna,
wspomaganie decyzji inwestycyjnych, zarządzanie technologiami w przemyśle
chemicznym, biopaliwa płynne
2. CICHY B., FOLEK S., Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego – foresight
technologiczny założenia projektu, Chemik: nauka – technika - rynek 2010 R. 63
nr 3 s. 138–143.
Streszczenie:
„Technology
foresight”,
specjalna
procedura
prognostyczna
wykorzystująca różne metody analityczne, jest szeroko stosowana w krajach wysoko
rozwiniętych. Konsorcjum złożone z: Oddziału Chemii Nieorganicznej „IChN” w
Gliwicach Instytutu Nawozów Sztucznych, Instytutu Ochrony Środowiska i Fundacji
Progress&Business uzyskało ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
dotację na realizację, w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka,
projektu „Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego – foresight technologiczny”.
Słowa kluczowe: foresight technologiczny, odpady nieorganiczne, zaawansowane
technologie, konsorcjum, fundusze strukturalne
3. ZWOŹDZIAK J., WALAWSKA B., CICHY B., Nowe wyzwania dla odpadów
przemysłowych w Unii Europejskiej, Chemik: nauka – technika - rynek 2010 R. 63
nr 3 s. 148–151.
Streszczenie: Odpady powstające w wyniku działalności człowieka stały się problemem,
z którym mieszkańcy świata w najbliższym czasie muszą sobie poradzić. Skutki działań
mających na celu głównie zapewnienie potrzeb konsumpcyjnych mieszkańców Ziemi są
widoczne wokół nas w postaci wzrostu produkcji zanieczyszczeń. Wagę tego problemu
najlepiej obrazuje tzw. ślad ekologiczny, określający zapotrzebowanie człowieka na
zasoby
naturalne
biosfery,
który
został
przekroczony
o
40%.
Słowa kluczowe: odpady przemysłowe, ślad ekologiczny, odpady chemiczne w UE,
odpady chemiczne w Polsce
4. CZARNOMSKI K., OSIECKA R., Strategia w gospodarce odpadami przemysłu
chemicznego, Chemik: nauka – technika - rynek 2010 R. 63 nr 3 s. 154–156.
Streszczenie: Strategia Unii Europejskiej określa skoordynowane podejście do kwestii
związanych z zapobieganiem powstawaniu odpadów, dzięki któremu polityki dotyczące
zapobiegania skupią się na redukcji oddziaływania na środowisko naturalne oraz zostaną
ustanowione ramy dla szczegółowych polityk krajowych. Działania w kwestii
zapobiegania powstawaniu odpadów muszą być podjęte na wszystkich poziomach
administracji.
Słowa kluczowe: strategia UE, skoordynowane podejście, zapobieganie odpadom,
działania administracji
5. OKOŃ - HORODYŃSKA E., SKULIMOWSKI A.M.J, Wykorzystanie rezultatów
badawczych foresightu przy wspomaganiu decyzji strategicznych w
przedsiębiorstwach, Chemik: nauka – technika - rynek 2010 R. 64 nr 6 s. 440–450.
Streszczenie: W ostatnich czterech latach w Polsce zrealizowano lub rozpoczęto
realizację kilkudziesięciu projektów foresightu technologicznego lub regionalnego,
finansowanych ze środków Programów Operacyjnych: Wzrost Konkurencyjności
Przedsiębiorstw (okres realizacji 2005-2007) oraz Innowacyjna Gospodarka i Kapitał
Ludzki (realizacja od 2008 r.). Wśród projektów branżowych, kilkanaście związanych jest
bezpośrednio z technologiami chemicznymi lub z zagadnieniami ochrony środowiska w
przemyśle chemicznym. W artykule wskazano możliwości wykorzystania wyników tych
projektów, zwłaszcza scenariuszy i trendów technologicznych i rynkowych, przez
przedsiębiorstwa chemiczne i inne zainteresowane instytucje w procesach planowania
strategicznego,
w
szczególności
w
roadmappingu
technologicznym.
Słowa kluczowe: foresight branżowy i korporacyjny, planowanie strategiczne,
roadmapping technologiczny, analiza SWOTC, Narodowa Strategia Spójności
6. PASZEK A., KUŻDŻAŁ E., Problem odpadów nieorganicznych w Polsce – stan
aktualny, Chemik: nauka – technika - rynek 2010 R. 63 nr 10 669-672.
Streszczenie: Wyniki analizy ilościowej odpadów nieorganicznych w Polsce wykonanej
w ramach projektu „Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego – foresight
technologiczny” pokazały spadek ilości wytwarzanych odpadów z grupy 06 o 67% w
latach 2003-2009 przy uzyskaniu stopnia odzysku odpadów na poziomie 18% ilości
wytwarzanej. W analizowanym okresie w przemyśle chemicznym wytworzono 22,8 mln
Mg odpadów o kodach 06, co stanowiło 98% wszystkich odpadów z grupy 06
powstających w całej gospodarce.
Słowa kluczowe: przemysł chemiczny, odpady nieorganiczne, inwentaryzacja
7. GŁOGOWSKA M.M., Społeczne aspekty gospodarowania odpadami
przemysłowymi, Chemik: nauka – technika - rynek 2010 R. 63 nr 10 s. 673-675.
Streszczenie: Głównym celem artykułu jest przedstawienie podstawowych aspektów
związanych ze społeczna akceptacja działań związanych z gospodarowaniem odpadami
przemysłowymi. W opracowaniu określono rolę społeczeństwa w działaniach na rzecz
ochrony środowiska, przedstawiono genezę sytuacji konfliktowych oraz typy syndromów
protestacyjnych. W dalszej części artykułu zaprezentowane zostały instrumenty
wspomagające udział społeczny w sprawowaniu kontroli nad środowiskiem oraz
zagadnienia społeczne, które staną się przedmiotem badań realizowanych w ramach
projektu „ Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego – foresight technologiczny”.
Słowa kluczowe: partycypacja społeczna, ochronna środowiska, gospodarka odpadami
przemysłowymi, komunikacja społeczna, konsultacje społeczne
8. SKULIMOWSKI A. M. J., CICHY B., Znaczenie wiedzy eksperckiej w badaniach
perspektyw wpływu na środowisko strumieni odpadów nieorganicznych do roku
2030, Chemik: nauka – technika - rynek 2010 R. 63 nr 10 s. 675-680.
Streszczenie: Artykuł poświecony jest jednemu z podstawowych etapów realizowanego
w latach 2010-2011 projektu badawczego pt. „Odpady nieorganiczne przemysłu
chemicznego – foresight technologiczny” (www.inorganicwaste.eu) – badania
ankietowym prowadzonym metodą delficką. Celem analizy delfickiej jest pozyskanie,
usystematyzowanie i analiza interdyscyplinarnej wiedzy eksperckiej, dotyczącej zarówno
podstawowych dziedzin badań, jak i jej otoczenia ekonomicznego, społeczno –
politycznego i ekologicznego. Jest to metoda szeroko rozpowszechniona w świecie od lat
60. ub. wieku, służąca do pozyskania, obiektywizacji i właściwego uporządkowania
wiedzy eksperckiej, polegająca na co najmniej dwukrotnym badaniu ankietowym tej
samej grupy ekspertów. Eksperci wypełniają złożona ankietę online, w której m.in.
weryfikują zdane hipotezy (tzw. tezy delfickie). Badania delfickie prowadzone w ramach
wspomnianego projektu podzielone zostały na 7 grup tematycznych, obejmujących m.in.
ilości i rodzaju odpadów nieorganicznych wytwarzanych przez przemysł chemiczny,
wpływu problemu odpadów na rozwój tego przemysłu i na środowisko naturalne,
technologią kluczowym dla problemu generowania, recyklingu i unieszkodliwiania tych
odpadów, otoczeniu ekonomiczno-polityczno –społeczny, w tym m.in. politykę
ekologiczna UE, warunki ekonomiczno-rynkowe. Dla sukcesu opisywanych tu badań
niezbędny był szeroki udział ekspertów, zarówno naukowców jak i praktyków
reprezentujących różne branże i instytucje związane z interdyscyplinarnie pojmowana
problematyka odpadów.
Słowa kluczowe: foresight odpadów nieorganicznych, analiza delficka online, bazy
wiedzy eksperckiej, roadmapping technologiczny.
9. ODPADY NIEOGANICZNE PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO – FORESIGHT
TECHNOLOGICZNY, Materiały konferencyjne z sesji 3 XI Ogólnopolskiej
Szkoleniowej
Konferencji
Naukowo
Technicznej
„NOWOCZESNE
PROGRAMY
EKOLOGICZNE:
OCHRONA
Środowiska
przepisy,
interpretacje, Rozwiązania, trendy ” organizowanej przez realizatorów Projektu
„Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego – foresight technologiczny”
Chemik: nauka – technika - rynek 2010, 64 nr 12 s. 831-837.
Streszczenie: W dniu 21 października 2010 w ramach XI Ogólnopolskiej Szkoleniowej
Konferencji Naukowo Technicznej "NOWOCZESNE PROGRAMY EKOLOGICZNE:
OCHRONA ŚRODOWISKA PRZEPISY, INTERPRETACJE, ROZWIĄZANIA,
TRENDY" przeprowadzona została dyskusja panelu głównego Projektu. Sesję panelową
prowadził profesor dr hab. Grzegorz Schroeder z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w
Poznaniu. Rozpoczęto od prezentacji przygotowanej przez IChN i przedstawionej przez dr
inż. Andrzeja Paszka a dotyczącej stanu aktualnego gospodarki odpadami
nieorganicznymi w Polsce na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji odpadów.
Następnie Instytut Ochrony Środowiska przedstawił swoje opracowanie dotyczące
aspektów środowiskowo-społecznych gospodarki odpadami nieorganicznymi. Profesor dr
hab. inż. Andrzej Skulimowski przedstawił zebranym metody wykorzystania wiedzy
eksperckiej przewidywane w projekcie: Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego foresight technologiczny. Przedstawiciel ZCH Police SA Krzysztof Klein przedstawił
problem odpadów tego Zakładu oraz osiągnięte pozytywne efekty ekologiczne. Profesor
dr hab. Witold Grzebisz z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu przedstawił
możliwość zagospodarowania odpadów nieorganicznych w rolnictwie i w tym kontekście
o potrzebach polskiego rolnictwa na konkretne produkty nawozowe. W panelu wzięli
udział:
Moderator panelu: prof. dr hab. Grzegorz Schroeder
Paneliści wiodący: dr inż. Andrzej Biskupski, prof. dr hab. inż. Witold Grzebisz, prof. dr
hab. Piotr Grzesiak, prof. dr hab. inż. Barbara Grzmil, dr hab. inż. Józef Hoffmann, prof.
PWr, mgr inż. Krzysztof Klein, mgr inż. Jerzy Majchrzak, mgr inż. Witold Posadzy.
10. SCHROEDER G., CICHY B., Nowe wyzwania dla przemysłu chemii
nieorganicznej, Chemik: nauka – technika - rynek 2010 R. 63 nr 12 s. 838-840.
Streszczenie:
w pracy przedstawiono kierunki rozwoju oraz tendencje zmian w nieorganicznym
przemyśle chemicznym i gospodarce odpadami niebezpiecznymi. Przedstawiono
problemy związane z postępującą globalizacją. Omówiono nowe, perspektywiczne
technologie. Ukazano istotę pojęcia innowacyjności przedsiębiorstwa. Przedyskutowano
uwarunkowania społeczne i ekonomiczne determinujące dalszy rozwój przemysłu
chemicznego
oraz
gospodarki
odpadami.
Słowa kluczowe: przemysł chemiczny, kierunki rozwoju, odpady, foresight
11. CICHY B., Priorytet: minimalizowanie i przetwarzanie, Chemia Przemysłowa
5/2010, s. 48-51.
Streszczenie:
Obecnie uwaga wiodących naukowców, polityków, przemysłowców i działaczy
społecznych skupia się na zagadnieniach poprawy warunków życia człowieka, w tym na
poprawie stanu środowiska naturalnego. Producenci chemikaliów muszą połączyć zasady
zrównoważonego rozwoju ze zrównoważoną, czyli opłacalną gospodarką i wypracować
optymalną ścieżkę rozwoju branży. Projekty typu foresight zajmują się budowaniem
długodystansowej wizji rozwojowej, jej kierunków i priorytetów. W artykule omówiony
jest projekt „Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego- foresight technologiczny”
obejmujący polski sektor chemii nieorganicznej. Wyniki takich projektów dostarczają
niezbędnych informacji do budowania strategii dalszego rozwoju pozwalającej na
wdrożenie mechanizmów dostosowawczych i zachowanie lub odzyskanie
konkurencyjności.
12. CICHY B., SKULIMOWSKI A. M. J, Odpady nieorganiczne przemysłu
chemicznego w Polsce, Przemysł chemiczny 89/10, 2010, s. 1319-1323.
Streszczenie:
Pomimo wielu już zrealizowanych w Polsce (lub będących w trakcie realizacji) projektów
typu foresight obszar produkcji nieorganicznej i towarzyszącej jej gospodarki odpadowej
nie był dotychczas przedmiotem pogłębionych analiz ani nie doczekał się spójnej, w miarę
szczegółowej, prognozy rozwoju. Zadanie takie postawili sobie realizatorzy projektu
"Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny". W artykule
przedstawiono zarys przyjętej metodologii projektu oraz sytuację odpadów i przemysłu
nieorganicznego w Polsce. Analizy Projektu prowadzone są w perspektywie do 2030 r.
Przemysł chemiczny przetwarzający jedne substancje w inne i wytwarzający wyroby
chemiczne na potrzeby innych przemysłów oraz dla konsumentów jest niezbędnym
ogniwem każdej gospodarki. Wydaje się jednak, że w odczuciu społecznym chemia i
przemysł chemiczny postrzegane są w większym stopniu jako zagrożenie dla środowiska i
dla zdrowia ludzi niż jako niezastąpiony element zrównoważonego rozwoju gospodarki.
Nasuwają się pytania: czy przemysł chemiczny jest w Polsce niezbędny, i jeżeli tak, to w
jakim kierunku powinny iść pozytywne zmiany, a także czy Polska ma niezbędny dla
rozwoju tego przemysłu potencjał ekonomiczny, naukowy i kadrowy. Na te pytania, w
chociaż w części, powinny odpowiedzieć wyniki projektu foresight.
Panele dyskusyjne:
1. Panel dyskusyjny projektu w IOŚ w Warszawie 26.04.2010
2. Panel środowiskowo-społeczny projektu w IOŚ w Warszawie 28.09.2010
3. Panel dyskusyjny projektu w Ustroniu 21.10.2010
Raporty:
1. Praca zbiorowa pod redakcją dr inż. Barbara Cichy, Problem odpadów
nieorganicznych a rozwój przemysłu chemicznego w Polsce, 2010 – wydanie I.
2. Praca zbiorowa pod redakcją dr inż. Barbara Cichy, Problem odpadów
nieorganicznych a rozwój przemysłu chemicznego w Polsce, wrzesień 2010 – wydanie
II.
3. Lubiewa-Wieleżyński W., Majchrzak J., Prognoza rozwoju przemysłu chemicznego w
Europie ze szczególnym uwzględnieniem przemysłu nieorganicznego i nawozowego
Poster
1. Gospodarka odpadami nieorganicznymi w Polsce Poster Projektu na XXXV
Seminarium naukowo-technicznym Chemistry for Agriculture, Karpacz 28.11-1.12.2010
Konferencja
1. „Problem odpadów nieorganicznych w krajowym przemyśle chemicznym- wstęp do
badań typu foresight”, IV Konferencja naukowo-techniczna „Woda, ścieki i odpady w
przemyśle”, Wrocław 13-14.09.2010