ii. rio radzi - Regionalna Izba Obrachunkowa w Bydgoszczy

Biuletyn Informacyjny Nr 3 (33) 2001 Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy
31
II. RIO RADZI ...
ODPOWIEDZI REGIONALNEJ IZBY OBRACHUNKOWEJ W BYDGOSZCZY
UDZIELANE NA PYTANIA DOTYCZĄCE PODATKÓW I OPŁAT LOKALNYCH
KIEROWANE DO IZBY OD JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
W poprzednim roku do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy wpływały
pytania od jednostek samorządu terytorialnego dotyczące podatków i opłat lokalnych.
Izba wykonując nałożone na nią ustawowe zadnia udzielała odpowiedzi zainteresowanym
jednostkom. Chcąc zaprezentować rozwiązania pewnych problemów szerszemu kręgowi
podmiotów Regionalna Izba Obrachunkowa w Bydgoszczy postanowiła opublikować
niektóre odpowiedzi na łamach „Biuletynu Informacyjnego”.
Czy podatek od rurociągu solankowego, przebiegający przez teren kilku gmin powinien
być odprowadzany na rzecz wszystkich gmin, przez które rurociąg przebiega, czy też na
rzecz gminy na terenie której znajduje się siedziba podatnika ?
Zgodnie z art. 17 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa
(Dz. U. Nr 137, poz. 926 z późn. zm.), jeżeli ustawy podatkowe nie stanowią inaczej,
właściwość miejscową organów podatkowych ustala się według miejsca zamieszkania
albo siedziby podatnika, płatnika lub inkasenta. W przedmiotowej sprawie podatnikiem
podatku od nieruchomości jest osoba prawna – Anwil S.A. Właściwość miejscową
w stosunku do osób prawnych w podatku od nieruchomości ustala się nie w oparciu
o przepisy ustawy – Ordynacja podatkowa lecz na podstawie lex specialis, którym
w danym przypadku będzie ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach
lokalnych (Dz. U. Nr 9, poz. 31 z późn. zm.). Wyżej wymieniona ustawa w art. 6 ust. 8
określa, iż osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej,
jednostki organizacyjne Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz jednostki
Organizacyjne Lasów Państwowych są obowiązane składać, w terminie do 15 stycznia,
organowi gminy właściwemu ze względu na miejsce położenia nieruchomości deklaracje
na podatek od nieruchomości na dany rok podatkowy oraz wpłacać obliczony podatek,
bez wezwania, na rachunek budżetu właściwej gminy.
Skoro więc osoby prawne odprowadzają podatek od nieruchomości na rachunek
gminy właściwej ze względu na miejsce położenia nieruchomości, a z art. 3 ust. 1 pkt 2
ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wynika, iż opodatkowaniu podatkiem od
nieruchomości podlegają nie tylko budowle lecz również część budowli związane
z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza lub leśna to
należałoby uznać iż gminy przez tereny których przebiega rurociąg solankowy powinny
otrzymywać podatek od nieruchomości.
32
Biuletyn Informacyjny Nr 3 (33) 2001 Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy
Czy z formalno – prawnego punktu widzenia gmina może dokonywać odsprzedaży długu
podatnika ?
Nie jest możliwa tzw. odsprzedaż długu podatnika przez gminę z następujących
względów. Podatkowy stosunek zobowiązaniowy jest określony w art. 4 § 1 i 2 i art. 5
ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. 137, poz. 926 z późn.
zm.). Określone w ustawach podatkowych w tym w ustawie z dnia 12 stycznia 1992 r.
o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. Nr 9 poz. 31 z późn. zm.), obowiązki podatkowe
są zobowiązaniami o charakterze osobistym, wynikającymi tylko z ustaw i nie mogą być
znoszone przez umowy cywilnoprawne pomiędzy podatnikiem a osobą trzecią lub
organem podatkowym, a osobą trzecią. Podatnik nie może zostać zwolniony z obowiązku
podatkowego poprzez zobowiązanie się osoby trzeciej do uiszczenia podatku w całości
lub w części lub zapłatę przez nią podatku. Przejście zobowiązania podatkowego na
następców prawnych i na osoby trzecie może nastąpić jedynie w przypadkach i zakresie
wymienionych w rozdziale 14 i rozdziale 15 ordynacji podatkowej. Ordynacja podatkowa
nie zezwala na zmianę wierzyciela lub dłużnika poprzez umowę cywilnoprawną.
Dobrowolne uiszczenie podatku przez osobę trzecią (niezobowiązaną) jest świadczeniem
niezależnym i jako nadpłata powinno ulec zwrotowi.
W jakiej formie gmina może udzielić pomocy rolnikom dotkniętym klęską suszy ?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami dopuszczalne są dwie formy udzielania
pomocy rolnikom dotkniętym klęską suszy, a mianowicie:
1) umorzenie podatków
2) wypłata zasiłków z pomocy społecznej.
Zastosowanie form wymienionych wyżej wymaga jednak indywidualnych wniosków.
Art. 7 ustawy z dnia 8.03.1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz. U. z 1996 r.
Nr 13, poz. 74 z późn. zm.) stanowi, że zaspokojenie zbiorowych potrzeb wspólnoty
należy do zadań własnych gminy i wymienia w pkt 1 do 16 te zadania. Katalog ten nie ma
charakteru zamkniętego, ale generalnie chodzi o zaspokajanie zbiorowych potrzeb, a nie
indywidualnych, czy tylko jednej grupy osób. Należy zwrócić przy tym uwagę na fakt, iż
zastosowanie innych form pomocy niż wcześniej wymienionych wymagałoby uregulowania ustawowego, którego w chwili obecnej nie ma. Dlatego też reasumując, Regionalna
Izba Obrachunkowa nie ma możliwości zajęcia innego stanowiska niż podane powyżej.
W bieżącym roku do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy wpłynęły ponadto
liczne skargi, w których radni zarzucali zarządowi ukrywanie dochodów z tytułu
podatków. Regionalna Izba Obrachunkowa w Bydgoszczy zajęła następujące stanowisko
w przedmiotowych sprawach.
Zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 8 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym
(tekst jedn. Dz. U. z 1996 r. Nr 13, poz. 74 z późn. zm.) do wyłącznej kompetencji Rady
Biuletyn Informacyjny Nr 3 (33) 2001 Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy
33
Gminy należy uchwalanie budżetu gminy. Rada Gminy w X w uchwale budżetowej
podjętej w dniu Y ustaliła wpływy z tytułu podatku rolnego na kwotę Z. W stosunku do
wielkości nominalnej, wynikającej z przyjętej podstawy wymiaru, dochody z tytułu
podatku rolnego ustalono na poziomie niższym o kwotę C. Rada Gminy ustalając
w budżecie dochody z tytułu podatku rolnego kierowała się możliwością realizacji tych
dochodów. Przyjęcie zasady poprawnego planowania dochodów budżetowych jest
podstawą prawidłowej konstrukcji całego budżetu. Jeżeli dochody zostaną zaplanowane
w wielkościach „wygórowanych”, grożą poważne trudności przy wykonywaniu budżetu,
gdyż w trakcie roku może okazać się, że część zaplanowanych i uruchomionych
wydatków nie znajduje pokrycia w dochodach ani w przychodach zaplanowanych jako
źródła pokrycia deficytu. Przyjęte zasady planistyczne znajdują uzasadnienie w art. 26
i art.124 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 155,
poz. 1014 z późn. zm.). W świetle art. 26 ust. 1 ustawy o finansach publicznych, ujęte
w budżetach jednostek sektora finansów publicznych:
1) dochody – stanowią prognozy ich wielkości,
2) wydatki i rozchody – stanowią nieprzekraczalny limit.
Z wyżej wymienionego wynika, iż Rada Gminy w X ustalając w budżecie gminy dochody
z tytułu podatku rolnego w kwocie niższej od podstawy naliczeń tego podatku nie
naruszyła przepisów prawa, kierowała się bowiem realną możliwością realizacji budżetu.
Należy ponadto zauważyć, iż w przypadku uzyskania przez Gminę w roku budżetowym dochodów wyższych od prognozowanych (np. w wyniku bardziej skutecznego
poboru podatku rolnego w roku 2001) wystąpi możliwość wygospodarowania dodatkowych środków na koniec roku bieżącego, które w roku 2002 mogą posłużyć jako źródło
sfinansowania deficytu lub też zakładanej spłaty rat pożyczek i kredytów i dotychczas
zaciągniętych jak i planowanych do zaciągnięcia w roku 2001.
Jednocześnie należy podkreślić, że do wyłącznej kompetencji Rady Gminy należy
uchwalenie budżetu gminy, a także decyzja o przeznaczeniu wygospodarowanych przez
Zarząd w danym roku budżetowym środków w kwocie wyższej niż zaplanowanych
w budżecie 2001 r.
Opracował
Mariusz Stegienka
Zespół Obsługi Prawnej Izby