Świętokrzyski Park Narodowy

Świętokrzyski Park Narodowy
Wpisany przez Karol Wójcik
poniedziałek, 16 lutego 2009 00:00 - Poprawiony poniedziałek, 03 marca 2014 19:53
Idee ochrony Łysogór wysuwane były już na początku XX w. Doprowadziły one do powołania
w 1920 r. pierwszego rezerwatu ścisłego, w którym chroniono modrzew polski na Górze
Chełmowej oraz w 1924 r. rezerwatów ścisłych
Łysica i Święty Krzyż.
W 1932 r. objęto ochroną częściową tereny przyległe bezpośrednio do rezerwatów ścisłych
oraz lasy porastające Miejską Górę. Chroniono wówczas obszar o powierzchni 1347,4 ha.
Ostatecznie Świętokrzyski Park Narodowy w sercu
Gór Świętokrzyskich
został oficjalnie zatwierdzony (jako drugi po Białowieskim PN) 1 kwietnia 1950 r.
Obecnie Park obejmuje swym zasięgiem część Pasma Łysogórskiego z najwyższymi
wierzchołkami: Łysicą i
Świętym Krzyżem
, część Pasma Klonowskiego z górami: Psarką, Miejską i Bukową, część Pasma
Pokrzywiańskiego z Chełmową Górą oraz część Doliny Wilkowskiej i Dębniańskiej. Aktualnie
ogólna powierzchnia Parku wynosi 7626,45 ha. W ekosystemach Parku żyje ponad 850
gatunków roślin
, w tym 35 gatunków drzew oraz ponad 2000 gatunków zwierząt, głownie
owadów
(ok. 1500), ale również
ptaków
(ok. 150), ssaków (45), gadów i płazów (20), czy ponad 600
gatunków motyli
.
Na obszarze ŚPN wydzielonych jest 5 obszarów ochrony ścisłej, czyli takiej, gdzie wykluczona
jest jakakolwiek ingerencja człowieka. Obszary te to:
1. Czarny Las (26,5 ha) - położony jest w zachodniej części Doliny Dębniańskiej stanowiącej
przedłużenie Doliny Wilkowskiej. Najbardziej rozpowszechnionym tutaj zbiorowiskiem leśnym
jest grąd subkontynentalny z dużym udziałem jodły, buka i jawora. Ponadto występują tu
zespoły leśne takie jak środkowopolski bór mieszany z jodłą, ols torfowcowy oraz zbiorowiska
łąkowe. Spotkać można tu liczne gatunki typowe dla lasów górskich, np.: bez koralowy, czosnek
niedźwiedzi, żywiec gruczołkowaty.
1/3
Świętokrzyski Park Narodowy
Wpisany przez Karol Wójcik
poniedziałek, 16 lutego 2009 00:00 - Poprawiony poniedziałek, 03 marca 2014 19:53
2. Góra Chełmowa (13,2 ha) - obszar ochrony ścisłej obejmuje północno-zachodnie części
wzniesienia. Dominuje tu buczyna karpacka, grąd jodłowy ze znacznym udziałem modrzewia,
czy środkowopolski bór mieszany z modrzewiem polskim. Rośnie tu wiele drzew pomnikowych:
modrzewie, buki, sosny, czereśnia ptasia oraz rzadkie gatunki roślin, m.in.: pióropusznik strusi,
widłak jałowcowaty, skrzyp olbrzymi, czy parzydło leśne. Do osobliwości przyrodniczych tego
terenu należą mrowiska, których stwierdzono ok. 500. Ich liczebność związana jest z
występowaniem mszyc żerujących na modrzewiu i produkujących duże ilości spadzi, która jest
ulubionym pokarmem mrówek.
3. Łysica (1186,4 ha) - obejmuje prawie cały masyw szczytu oraz grzbiet od strony
północnej i południowej. Ochroną objęto fragment puszczy jodłowej. Występuje tutaj
drzewostan wielogatunkowy: jodła, buk, jawor, klon zwyczajny i lipa szerokolistna. Wśród roślin
runa spotkać można liczne mchy, borówkę czernicę, konwalijkę dwulistną, narecznicę, paprotkę
zwyczajną i wiele innych. Na Łysicy licznie występują gołoborza różnej wielkości, często
pozarastane paprociami oraz wychodnie skał kwarcytowych: Skałka Agata, Księża Skała,
Widna Skała.
4. Mokry Bór (37,9 ha) - położony jest u północnych podnóży Góry Psarskiej. Ochroną
objęto tutaj wilgotny bór trzcinnikowy - jedyny w Parku zespół leśny boru bagiennego. W
drzewostanie spotykamy sosnę, brzozę, świerk, dąb bezszypułkowy i jodłę. Występują tu
również torfowiska wysokie i przejściowe.
5. Święty Krzyż (476,9 ha) - obszar ten obejmuje południowe i północne stoki grzbietu Łyse
j Góry
. Ochronie podlegają tutaj naturalne lasy jodłowe i jodłowo-bukowe. Pośród młodego pokolenia
drzew rosną potężne, stare jodły tzw. "jodły mamucie" oraz buki o wymiarach drzew
pomnikowych.
Na Łysej Górze występują gołoborza, w tym największe w Górach Świętokrzyskich
Gołoborze Kobendzy (od nazwiska przyrodnika Romana Kobendzy). Jego dolna granica
rozpoczyna się na wysokości około 500 m a górna kończy na wysokość 585 m n.p.m,
powierzchnia całkowita wynosi 3,84 ha. Gołoborze tworzą głazy piaskowca kwarcytowego o
różnej wielkości i z ostrymi krawędziami, jego duża powierzchnia to wynik połączenia ze sobą
fragmentów dwóch sąsiadujących pasów gołoborzy. W centralnej części rumowiska żyją
głównie porosty, z których wiele gatunków ma charakter reliktowy. Na obrzeżach wykształcił się
zespół jarzębiny świętokrzyskiej, w której skład wchodzą m.in. jarząb pospolity, paprotka
zwyczajna, borówka czarna, rokietnik pospolity, narecznica szerokolistna, czy malina właściwa.
W sumie w ŚPN ochroną ścisłą objętych jest 1731,30 ha (ok. 23%). Wokół Parku utworzona
jest otulina o powierzchni 20786,07 ha. Na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego w
ramach projektu Natura 2000 utworzono specjalny obszar ochronny siedlisk (SOO) o nazwie
"Łysogóry" i powierzchni 5573,6 ha. Występuje tu świętokrzyski bór jodłowy bogaty w rzadkie i
cenne gatunki mszaków, porostów i zwierząt gołoborza oraz jedna z największych ostoi
modrzewia polskiego. Stwierdzono tu ok. 700 zagrożonych gatunków roślin oraz ok. 4000
2/3
Świętokrzyski Park Narodowy
Wpisany przez Karol Wójcik
poniedziałek, 16 lutego 2009 00:00 - Poprawiony poniedziałek, 03 marca 2014 19:53
gatunków zwierząt bezkręgowych, z których wiele to unikatowe relikty lasów pierwotnych, tzw.
"gatunki puszczańskie".
Świętokrzyski Park Narodowy to miejsce licznych wycieczek turystycznych. Na terenie Parku
oraz w jego bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się liczne atrakcje turystyczne, np.: Klasztor
na Świętym Krzyżu
, Muzeum Przyrodnicze, muzeum starożytnego hutnictwa w Nowej Słupi, klasztor benedyktynek
w Świętej Katarzynie, czy zamek i kolegiata w Bodzentynie. Do zwiedzania zachęcają liczne
piesze szlaki turystyczne
:
-
czerwony im. Edmunda Massalskiego z Gołoszyc do Kuźniak
niebieski im. Stanisława Jeżewskiego z Pętkowic na Święty Krzyż
niebieski im. Edwarda Wołoszyna z Wąchocka do Cedzyny
zielony im. Jerzego Głowackiego z Łącznej do Starachowic
czarny z Nowej Słupi na Górę Szczytniak
Opracowano na podstawie:
-
Świętokrzyski Park Narodowy
Wikipedia
3/3