46/1/B/2006 POSTANOWIENIE z dnia 7 września 2005 r. Sygn. akt

46/1/B/2006
POSTANOWIENIE
z dnia 7 września 2005 r.
Sygn. akt Ts 100/05
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Janusz Niemcewicz,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Józefa
Rozdeba w sprawie zgodności:
art. 107 ust. 1a pkt 2 ustawy z dnia 30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej
żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 1997 r. Nr 10, poz. 55 ze zm.) z art. 67 ust. 1
i art. 77 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE:
W skardze konstytucyjnej z 1 lipca 2005 r. zarzucono, że art. 107 ust. 1a pkt 2
ustawy z dnia 30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z
1997 r. Nr 10, poz. 55 ze zm.) jest niezgodny z art. 67 ust. 1 i art. 77 ust. 1 Konstytucji.
Zdaniem skarżącego zaskarżony przepis wyłączający kognicję sądu administracyjnego w
sprawach wyznaczenia (zwolnienia) lub przeniesienia na stanowisko służbowe narusza
jego prawo do zabezpieczenia społecznego, prawo do odszkodowania za niezgodne z
prawem działania organów władzy publicznej oraz prawo dostępu do sądu. Naruszenia art.
67 ust. 1 Konstytucji skarżący upatruje w tym, że zaskarżony przepis ustawy uniemożliwia
sądową kontrolę legalności decyzji w sprawach wyznaczenia (zwolnienia) lub
przeniesienia na stanowisko służbowe pozbawiając tym samym skarżącego gwarancji
realizacji prawa do sprawiedliwego i praworządnego kształtowania zaopatrzenia
emerytalnego. Następstwem niemożności kontroli legalności wskazanej wyżej decyzji jest
też pozbawienie skarżącego prawa do wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez organy
władzy publicznej, które to prawo może być w prawie skarżącego realizowane wyłącznie
przez unieważnienie wadliwej decyzji administracyjnej. Zdaniem skarżącego nadmierne
ograniczenie w dostępie do sądu, nie znajdujące uzasadnienia w art. 31 ust. 3, tym samym
narusza art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została złożona w oparciu o następujący stan faktyczny.
Skarżący pełnił zawodową służbę wojskową w Nadwiślańskich Jednostkach Wojskowych
Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Wraz z oficerami zajmującymi
stanowiska służbowe zastępców dowódcy NJW został zwolniony ze stanowiska
służbowego dowódcy 1 Warszawskiej Brygady Zmotoryzowanej NJW MSW (dalej: 1
WBZmot.) decyzją – rozkazem personalnym Ministra Spraw Wewnętrznych nr 160/Pf z
21 sierpnia 1992 r. i przeniesiony do jego dyspozycji, a następnie kolejną decyzją –
rozkazem personalnym Ministra Spraw Wewnętrznych z 23 września 1992 r. nr 193/Pf
został wyznaczony z dniem 1 października 1992 r. na poprzednio zajmowane stanowisko
służbowe – dowódcy 8 Oddziału Zabezpieczenia Obiektów Specjalnych NJW MSW. W
ocenie skarżącego faktycznymi przyczynami tych przesunięć kadrowych (niekorzystnych
dla niego ze względów finansowych i emerytalnych) były wyłącznie doraźne cele
polityczne. Skarżący, będąc jeszcze w czynnej służbie wojskowej, wnosił o unieważnienie
ww. krzywdzących go decyzji – rozkazów personalnych i przywrócenie mu uprawnień
dowódcy 1 WBZmot. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji odmówił wszczęcia
postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności ww. decyzji, a następnie utrzymał je w
mocy. W ówczesnej sytuacji prawnej i faktycznej (pozostawanie skarżącego w czynnej
służbie wojskowej) nie istniały skuteczne możliwości dochodzenia przez niego
naruszonych praw. Pojawiły się one z chwilą rozformowania NJW i przejścia skarżącego
do rezerwy. Dlatego wystąpił on 30 stycznia 2002 r. do Ministra Spraw Wewnętrznych i
Administracji o wynagrodzenie szkody jaka mu została wyrządzona w wyniku
bezprawnych działań urzędu MSW oraz o wydanie decyzji ustalającej podstawę wymiaru
emerytury do wysokości uposażenia należnego na stanowisku dowódcy 1 WBZmot na
dzień zwolnienia skarżącego ze służby wojskowej. We wniosku jako jego przyczynę
skarżący wskazał na istnienie w obrocie prawnym wadliwych, krzywdzących go decyzji –
rozkazów personalnych. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją nr 17-402003 z 3 lutego 2003 r. odmówił wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia
nieważności przedmiotowych decyzji – rozkazów personalnych, argumentując to groźbą
wystąpienia przesłanki określonej w art. 156 § 1 pkt 3 kodeksu postępowania
administracyjnego. Skarżący wniósł o ponowne rozpatrzenie sprawy, kontrargumentując
brakiem jej tożsamości, wyrażającym się zmienionym stanem faktycznym oraz
zmienionym przedmiotem sprawy. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji
utrzymał zaskarżony akt decyzją nr 44-97-2003 z 31 marca 2003 r. Kwestionowane przez
skarżącego decyzje – rozkazy personalne wydano pod rządami ustawy z dnia 30 czerwca
1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 1992 r. Nr 8, poz. 31 ze
zm.), która dopuszczała możliwość kontroli sądowej decyzji kadrowych w wojsku.
Dlatego też skarżący, mając na uwadze fakt, iż postępowanie prowadzone w ramach
nadzoru prowadzi się wg prawa materialnego i procesowego, obowiązującego w dacie
wydania decyzji, złożył dnia 16 maja 2003 r. do Naczelnego Sądu Administracyjnego
skargę na decyzje MSWiA oraz wniósł o stwierdzenie z przyczyn określonych w art. 156 §
1 pkt 1 i 2 k.p.a. nieważności decyzji – rozkazu personalnego MSW nr 160/Pf z 21 sierpnia
1992 r. i uchylenie podtrzymujących go decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych i
Administracji. Postanowieniem z 23 września 2003 r. Naczelny Sąd Administracyjny
odrzucił skargę skarżącego stwierdzając, iż zgodnie z art. 107 ust. 1a pkt 2 ustawy z 30
czerwca 1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych skarga do NSA nie może być
wniesiona na decyzje w sprawie wyznaczenia (zwolnienia) lub przeniesienia na stanowisko
służbowe. Na powyższe postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego skarżący
złożył sprzeciw wnosząc o rozpoznanie na rozprawie sprawy co do jej istoty, uchylenie
zaskarżonego postanowienia oraz unieważnienie decyzji – rozkazu personalnego MSW nr
l60/Pf z 21 sierpnia 1992 r. Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z 8 grudnia
2003 r. odrzucił sprzeciw skarżącego, powołując się na treść art. 57 ustawy o Naczelnym
Sądzie Administracyjnym. Dnia 24 marca 2004 r. skarżący – przez swojego pełnomocnika
– wniósł do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargę kasacyjną od postanowienia
Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 września 2003 r. Naczelny Sąd Administracyjny
w Warszawie postanowieniem z 9 listopada 2004 r. oddalił skargę kasacyjną stwierdzając,
iż zaskarżone postanowienie nie narusza przepisu art. 107 ust. 1a pkt 2 ustawy o służbie
wojskowej żołnierzy zawodowych, gdyż przepisy obowiązujące w dacie wydania
kwestionowanej decyzji stosuje się tylko w takim zakresie, w jakim jest to konieczne do
stwierdzenia jej nieważności, a samo zaś postępowanie przeprowadzane jest zgodnie z
obowiązującymi przepisami.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zarzuty skargi konstytucyjnej zostały sformułowane w specyficzny sposób,
skarżący zarzuca naruszenie prawa do zabezpieczenia społecznego i prawa do
odszkodowania przez naruszenie prawa dostępu do sądu. Ostatni ze wskazanych zarzutów
był już przedmiotem badania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Trybunał Konstytucyjny
badał bowiem zgodność z Konstytucją art. 107 ust. 1a ustawy o służbie wojskowej
żołnierzy zawodowych. Wyrokiem z 9 czerwca 1998 r., sygn. K. 28/97 (OTK ZU nr
4/1998, poz. 50), Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 107 ust. 1a pkt 1 i pkt 6,
wyłączający skargę do sądu na decyzje w sprawach powołania i zwolnienia ze służy
wojskowej, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji, gwarantującymi
prawo do sądu. Trybunał Konstytucyjny stwierdził jednocześnie, że w pozostałym zakresie
art. 107 ust. 1a jest zgodny z Konstytucją. W konsekwencji wyroku Trybunału
Konstytucyjnego art. 107 ust. 1a pkt 1 i pkt 6 utracił moc obowiązującą. Z zakresu skargi
do sądu administracyjnego pozostały wyłączone decyzje w innych, wymienionych w tym
przepisie sprawach, w tym wyznaczenia (zwolnienia) lub przeniesienia na stanowisko
służbowe.
Trybunał Konstytucyjny rozpatrując zarzut zamknięcia drogi sądowej przez
zaskarżony przepis brał pod uwagę to, że w efekcie skarżący będą mieli ograniczoną
możliwość dochodzenia swych praw. Ograniczenie to jest zgodne z wymogami
sformułowanymi w Konstytucji. W niniejszej sprawie mamy również do czynienia z
zarzutem zamknięcia drogi do sądu. Zarzut ten warunkuje zasadność dalszych zarzutów
naruszenia prawa do zabezpieczenia społecznego i do odszkodowania. Występuje więc
tożsamość zarzutów z zarzutami rozpatrywanymi przez Trybunał Konstytucyjny w sprawie
o sygn. K 28/97. Z tego względu należy uznać, że występuje przesłanka zbędności
orzekania, o której mowa w art. 39 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.
Wystąpienie tej przesłanki przesądza o niedopuszczalności niniejszej skargi
konstytucyjnej.
Niezależnie od powyższego należy stwierdzić, że niedopuszczalne jest rozpoznanie
zarzutu naruszenia prawa skarżącego do zabezpieczenia społecznego oraz prawa do
odszkodowania z art. 77 ust. 1 Konstytucji. Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga
konstytucyjna jest środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, służącym
derogowaniu przepisów ustaw lub innych aktów normatywnych, będących podstawą
ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, naruszającego wolności
lub prawa albo obowiązki skarżącego określone w Konstytucji. Konstrukcja przedmiotu
skargi konstytucyjnej w prawie polskim opiera się więc na złożonej zależności
zachodzącej między zakwestionowanym przepisem, ostatecznym orzeczeniem wydanym
na jego podstawie, oraz zaistniałym naruszeniem konstytucyjnych praw skarżącego.
Zależność ta powoduje, że bezpośrednią przyczyną naruszenia tych praw jest ostateczne
orzeczenie wydane w sprawie skarżącego na podstawie zaskarżonych przepisów aktu
normatywnego. Wskazane przez skarżącego, jako ostateczne rozstrzygnięcia, orzeczenia
Naczelnego Sądu Administracyjnego nie dotyczą ani prawa do zabezpieczenia
społecznego, ani prawa do odszkodowania. W sprawie skarżącego nie wydano żadnego
orzeczenia, którego przedmiotem byłoby prawo do zabezpieczenia społecznego lub prawo
do odszkodowania z art. 77 ust. 1 Konstytucji. Argumentacja skarżącego, że wydane
względem niego orzeczenia pośrednio oddziaływają na wskazane wyżej prawa
konstytucyjne nie może być zaakceptowana na gruncie art. 79 ust. 1 Konstytucji. Przepis
ten jednoznacznie stanowi, że orzeczenia wydane względem skarżącego mają rozstrzygać
o jego konkretnych wolnościach lub prawach konstytucyjnych.
Odnośne prawa do odszkodowania występuje jeszcze jedna przyczyna
niedopuszczalności rozpoznania niniejszej skargi konstytucyjnej. Zdaniem skarżącego,
źródłem naruszenia jego prawa do odszkodowania jest niekonstytucyjne zamknięcie mu
przez zaskarżony przepis drogi sądowej do zbadania legalności decyzji wydanej w jego
sprawie. Skoro jednak Trybunał Konstytucyjny w cytowanym orzeczeniu stwierdził, że to
zamknięcie drogi sądowej jest zgodne z Konstytucją, zarzut naruszenia prawa do
odszkodowania staje się bezpodstawny.
Mając powyższe na względzie, należało odmówić nadania dalszego biegu skardze
konstytucyjnej.