emisja gazów powstałych podczas uprawy miskanta - PTES-ISES

emisja gazów powstałych podczas uprawy miskanta - PTES-ISES

NAUKA
EMISJA GAZÓW POWSTAŁYCH PODCZAS UPRAWY MISKANTA
M. Hryniewicz, A. Grzybek
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, oddział Warszawa, Warszawa, Polska
STRESZCZENIE
W pracy podano metodę i wartości średnie emisji wybranych
gazów dla poszczególnych cykli uprawy miskanta w podziale
na zastosowane operacje technologiczne. obliczono
następujące emisje jednostkowe gazów przypadające na
hektar uprawy miskanta przy zastosowaniu rzeczywistej
technologii w ciągu okresu całego życia plantacji: CO2 3 683 281,04 [g/ha], SO2 - 8 341,75 [g/ha], NOx - 14 995,29
[g/ha], pyły - 2 383,36 [g/ha], VOC - 9 533,43 [g/ha].
Sformułowano wnioski wskazujące sposoby zmniejszenia
emisji gazów dla całego cyklu życia plantacji. optymalizacja
doboru maszyn dla poszczególnych operacji pod kątem ich
zużycia paliwa podczas pracy może zmniejszyć emisje
gazów.
WSTĘP
W
związku
z podjętymi
zobowiązaniami
dotyczącymi redukcji emisji szkodliwych gazów
o 20% do roku 2020, istotne jest poznanie aktualnego
ich poziomu w poszczególnych technologiach uprawy
roślin.
w 2009
roku
powierzchnia
upraw
energetycznych roślin trwałych wynosiła 10 202 ha
(POLBIOM, 2010), w tym wierzby energetycznej
6 160 ha i miskanta 833 ha, co w strukturze upraw
wynosi odpowiednio 60,4% i 8,2%. Miskant jest
uznaną rośliną energetyczną (Matyka, Kuś, 2011).
w Polsce plantacje tej rośliny są zakładane głównie
z podziału kłączy (rhizomów) i czynione są próby
rozmnażania miskanta in vitro (Majewska-Sawka,
2009). Podczas zakładania plantacji miskanta oraz
dalszej jego uprawy można stosować różne technologie
wraz z maszynami różniącymi się wydajnością,
i zużyciem
paliwa
przez
silniki
ciągników
współpracujących z dobranymi maszynami. Silniki
zużywające paliwo kopalne emitują do atmosfery
produkty spalania. w celu porównania emisji gazów dla
różnych technologii uprawy miskanta niezbędna jest
szczegółowa
identyfikacja
ich
emisji
dla
poszczególnych operacji. Dzięki temu można byłoby
sformułować wnioski, a następnie zalecenia co do
sposobów zmniejszenia emisji gazów i rodzaju
stosowanych maszyn. Można zatem dążyć do
ulepszenia technologii uprawy pod kątem zmniejszenia
emisji szkodliwych gazów. w dostępnej literaturze brak
jest szczegółowo przedstawionej
analizy tego
problemu. Dlatego też celem badań jest szczegółowa
analiza rzeczywistej technologii z uwzględnieniem
zużycia paliwa z konkretnych ciągników i ich czasów
pracy na polu. okres życia plantacji miskanta wynosi
17 lat i można w nim wyróżnić następujące
jednoroczne cykle uprawy: zakładanie plantacji, i cykl
48
polska energetyka słoneczna
produkcyjny, II cykl produkcyjny, 14 kolejnych cykli
produkcyjnych i likwidacja plantacji. Interesującym
byłoby obliczenie emisji zarówno dla poszczególnych
operacji w cyklach jednorocznych jak i sumy emisji dla
całego okresu życia plantacji miskanta.
MATERIAŁ i METODYKA BADAŃ
Materiałem do badań była przedstawiona w tabeli 2
technologia uprawy miskanta. Na podstawie badań
własnych zestawiono maszyny i narzędzia do uprawy
miskanta. Przeprowadzono badania dotyczące czasu
pracy maszyn, nakładów pracy ludzkiej oraz zużycia
rhizomów, nawozów, środków ochrony i sznurka. Czas
pracy mierzono stoperem z dokładnością 0,1 sekundy.
Nakłady rhizomów, nawozów, środków ochrony
i sznurka określono na podstawie rzeczywistego
zużycia według wag podanych na opakowaniach
zużywanych materiałów. Zużycie paliwa zostało
określone poprzez wstępne napełnienie zbiornika
paliwa w ciągniku, wykonanie operacji i uzupełnienie
zbiornika paliwem do pełna. Ilość uzupełnionego
paliwa była zużyciem. Wyniki badań odniesiono do
jednego hektara uprawy. Na podstawie zużycia paliwa
obliczono emisje gazów do atmosfery powstające
podczas uprawy. Znając zużycie oleju napędowego
przypadające na jeden hektar obliczono emisje gazów
przypadające na jeden hektar uprawy dla czynności
cyklu zakładania plantacji, i cyklu produkcyjnego, II
cyklu
produkcyjnego,
dla
kolejnych
cykli
produkcyjnych i cyklu likwidacji plantacji, jak i całego
okresu życia plantacji. Emisję dla każdej operacji
w zależności od jej rodzaju i przypadającą dla jednego
hektara można obliczyć według zależności (1).
e(i,j,k) = zon(i,j) * e(k)
(1)
gdzie:
e(i, j, k) emisja jednostkowa na hektar
i
cykl uprawy (iÎ{(Zakładanie plantacji),(I cykl
produkcyjny),(Kolejne cykle produkcyjne),
(Likwidacja plantacji)}),
j
kolejna
operacja
w danym
cyklu
produkcyjnym, w zależności od cyklu,
k
rodzaj emisji (kÎ{ CO2 [g/ha], SO2 [g/ha],
NOx [g/ha], Pyły [g/ha], VOC [g/ha]}
zon(i, j) jednostkowe użycie oleju napędowego,
e(k)
emisja jednostkowa dla rodzaju emisji k,
Analogicznie można obliczyć emisje SO2, NOx,
pyłów i VOC. Jednostkowe emisje ze spalenia jednego
2-4/2011
NAUKA
litra oleju napędowego(wartości średnie) przyjęto za
Spirincx i inni (Spirincx i in., 2000) i przedstawiono
w tabeli 1.
Tabela 1. Jednostkowe emisje gazów ze spalenia
jednego litra oleju napędowego
Rodzaj
emisji
CO2
SO2
NOx
Pyły
VOC
Wartość
[g/l]
3 709
8,4
15,1
2,4
9,6
Suma emisji przypadających na hektar w danym
cyklu, dla danego rodzaju emisji, obliczana jest według
wzoru (2):
gdzie:
se(k)
suma emisji dla całego okresu życia plantacji,
k
rodzaj emisji,
sezp(k) suma emisji jednostkowych dla cyklu
zakładania plantacji,
seI(k) suma emisji dla i cyklu produkcyjnego,
seII(k) suma emisji dla II cyklu produkcyjnego,
sekcp(k) suma emisji dla kolejnego cyklu
produkcyjnego,
selp(k) suma emisji dla cyklu likwidacji plantacji,
Na podstawie wyżej wymienionych zależności
można sporządzić zestawienie wartości emisji
jednostkowych przypadających na hektar oraz ich
strukturę procentową udziału w poszczególnych
operacjach i cyklach uprawy miskanta.
WYNIKI BADAŃ i ICH DYSKUSJA
se(i, k) = åi e(i, j, k)
(2)
gdzie:
se(i, k) suma emisji w danym cyklu, dla danego
rodzaju emisji przypadająca na hektar,
i
cykl uprawy,
k
rodzaj emisji,
e(i, j, k) emisja jednostkowa na hektar,
j
kolejna operacja w danym cyklu,
Suma emisji przypadających na hektar dla całości
okresu życia plantacji dla danego rodzaju emisji
obliczana jest według wzoru (3):
se(k) = sezp(k)+seI(k)+seII(k)+14*sekcp(k)+selp(k)
(3)
Tabela 2 przedstawia wykonaną na podstawie
badań kartę technologii uprawy miskanta. Zawarte
w niej dane są kluczowe dla wyników obliczeń emisji.
Wynika z niej jednoznacznie (na podstawie pomiarów),
że operacje o tej samej nazwie (np. koszenie czy zbiór
i prasowanie) posiadają różne nakłady czasu pracy
maszyn i pracy ludzkiej w różnych jednorocznych
cyklach produkcyjnych. Zatem byłoby zbyt daleko
idącym uproszczeniem założenie, że operacje te są
takie same w różnych cyklach produkcyjnych.
Tabela 3 zawiera zestawienie wyników obliczeń
emisji gazów dla poszczególnych czynności uprawy
miskanta, cząstkowe sumy emisji dla cykli
produkcyjnych oraz sumę emisji dla całego okresu
życia plantacji.
Rys. 1. Struktura emisji gazów w poszczególnych latach i cyklach produkcyjnych miskanta [%]
2-4/2011
polska energetyka słoneczna 49
NAUKA
Tabela 2. Karta technologii uprawy miskanta
Likw.
plant.
Kolejne cykle produkcyjne
II cykl produkcyjny
I cykl produkcyjny
Zakładanie plantacji
Cykl
50
Czynności
Opryskiwanie
Talerzowanie
Orka głęboka
Bronowanie
Nawożenie NPK
Załadunek nawozu
Dowóz nawozu
Uprawa przedsiewna
Dowóz rhizomów na pole
Sadzenie
Opryskiwanie
Moc
ciąg.
[kW]
60
118
118
60
60
60
60
118
35
60
60
Maszyna lub narzędzie
Nakład pracy
[cnh/ha]
[rbh/ha]
Oprysk. 2000, 18 m
Brona talerzowa 3 m
Pług 5-sk.obracalny
Brona 6-p. ciężka
Roz. zaw.1000 kg, 18 m
Ładowanie Big-bag
Przyczepa 6 t
Brona rotacyjna 3 m
Przyczepa 4 t
Sadzarka 4 rzęd.
Oprysk. 2000, 18 m
0,21
0,39
1,13
0,58
0,29
0,06
0,10
1,28
0,25
2,20
0,21
0,23
0,4
1,12
0,6
0,3
0,07
0,11
1,3
0,75
11,0
0,22
Wałowanie
60
Wał Cambridge 6 m
0,27
0,28
Oprysk powschod.
60
Oprysk. 2000, 18m
0,21
0,22
Nawożenie N
60
Roz. zaw.1000 kg, 18 m
0,23
0,24
Załadunek nawozu
Dowóz nawozu
Koszenie
Zbiór i prasowanie
Sortowanie i załadowanie bel
Transport bel
Transport bel
Rozładowanie i sortowanie bel
Nawożenie NPK
60
60
118
118
60
60
60
60
60
Ładownie Big-bag
Przyczepa 6 t
Kos. dysk.+kond. 3m
Prasa Vicon LB1270
Ładowacz czoł. Tur 2
Przyczepa T023
Przyczepa T023
Ładowacz czoł. Tur 2
Roz. zaw. 1000 kg, 18 m
0,06
0,05
0,51
0,62
0,33
0,21
0,18
0,29
0,29
0,10
0,10
0,55
0,64
0,35
0,23
0,20
0,31
0,31
Nawożenie N
60
Roz. zaw. 1000 kg, 18 m
0,23
0,25
Załadunek nawozu
Dowóz nawozu
Opryskiwanie
Koszenie
60
60
60
118
Ładowanie Big-bag
Przyczepa 6 t
Oprysk. 2000, 18 m
Kos. dysk.+kond. 3 m
0,18
0,20
0,23
0,65
0,20
0,25
0,25
0,67
Zbiór i prasowanie
118
Prasa Vicon LB1270
0,82
0,85
Sortowanie i załadowanie bel
60
Ładowacz czoł. Tur 2
0,74
0,80
Transport bel
Transport bel
Transport bel
60
60
60
Przyczepa T023
Przyczepa T023
Przyczepa T023
0,15
0,15
0,15
0,17
0,17
0,17
Rozładowanie i sortowanie bel
60
Ładowacz czoł. Tur 2
0,65
0,67
Nawożenie NPK
60
Roz. zaw. 1000 kg, 18 m
0,29
0,31
Nawożenie N
60
Roz. zaw. 1000 kg, 18 m
0,23
0,25
Załadunek nawozu
Dowóz nawozu
Koszenie
Zbiór i prasowanie
Sortowanie i załadowanie bel
60
60
118
118
60
Ładowanie Big-bag
Przyczepa 6 t
Kos. rot.+kond. 3m
Prasa Vicon LB1270
Ładowacz czoł. Tur 2
0,18
0,20
0,80
1,14
1,06
0,20
0,25
0,82
1,30
1,20
Transport bel
Transport bel
Transport bel
60
60
60
Przyczepa T023
Przyczepa T023
Przyczepa T023
0,20
0,20
0,23
0,22
0,22
0,25
Rozładowanie i sortowanie bel
60
Ładowacz czoł. Tur 2
0,98
1,00
Opryskiwanie
Rozdrabnianie
60
60
Oprysk. 2000, 18 m
Brona rotacyjna 3m
0,23
1,54
0,25
1,70
Bronowanie *2
60
Brona 6-p. ciężka
1,17
1,30
polska energetyka słoneczna
Zużyte sur. i materiały
Rodzaj (jedn. miary)
Ilość
Roundap (l/ha)
3
NPK 5-20-30 (kg/ha)
250
Rhizomy (tys. szt./ha)
Herbicyd (l/ha)
10
0,63
Herbicyd (l/ha)
Saletra amonowa
(kg/ha)
0,63
Sznurek (kg/ha)
3,6
NPK 5-20-30
Saletra amonowa
(kg/ha)
200
Herbicyd (l/ha)
0,63
Sznurek (kg/ha)
11,1
NPK 5-20-30
Saletra amonowa
(kg/ha)
200
Sznurek (kg/ha)
17,1
70
70
70
Roundap (l/ha)
2-4/2011
5
NAUKA
Tabela 3. Wyniki obliczeń emisji gazów dla poszczególnych czynności w uprawie miskanta
Rok Czynności
Likwid.
plantacji
Kolejne cykle produkcyjne
II cykl produkcyjny
I cykl prod.
Zakładanie plantacji
Opryskiwanie
Talerzowanie
Orka głęboka
Bronowanie
Nawożenie NPK
Załadunek nawozu
0 Dowóz nawozu
Uprawa przedsiewna
Dowóz rhizomów na pole
Sadzenie
Opryskiwanie
Wałowanie
Suma emisji dla cyklu zakładania plantacji
Oprysk powschod.
Nawożenie N
Załadunek nawozu
Dowóz nawozu
Koszenie
1 Zbiór i prasowanie
Sortowanie i załadowanie bel
Transport bel
Transport bel
Rozładowanie i sortowanie bel
Suma emisji dla i cyklu produkcyjnego
Nawożenie NPK
Nawożenie N
Załadunek nawozu
Dowóz nawozu
Opryskiwanie
Koszenie
2 Zbiór i prasowanie
Sortowanie i załadowanie bel
Transport bel
Transport bel
Transport bel
Rozładowanie i sortowanie bel
Suma emisji dla II cyklu produkcyjnego
Nawożenie NPK
Nawożenie N
Załadunek nawozu
Dowóz nawozu
Koszenie
3- Zbiór i prasowanie
16 Sortowanie i załadowanie bel
Transport bel
Transport bel
Transport bel
Rozładowanie i sortowanie bel
Suma emisji dla kolejnych cykli produkcyjnych
Opryskiwanie
Rozdrabnianie
17
Bronowanie *2
Suma emisji dla cyklu liwidacji plantacji
Suma emisji liczona wg. wzoru (3)
Rysunek 1 przedstawia udział procentowy struktury
emisji gazów w zależności od poszczególnych lat
i cykli produkcyjnych. Zabieg zakładania plantacji
miskanta generuje największy udział (7, 63%)
w strukturze emisji gazów w całym życiu uprawy tej
rośliny. Udział tej emisji gazów jest niewiele większy
2-4/2011
CO2
[g/ha]
[g/ha]
22 359,61
65 264,57
17 092,31
8 546,15
1 709,23
2 930,11
74 164,28
4 265,35
64 462,42
6 153,23
7 813,63
280 914,13
6 153,23
6 836,92
1 709,23
1 465,06
29 665,71
36 138,23
9 571,69
6 153,23
5 274,20
8 614,52
111 582,03
8 546,15
6 836,92
5 127,69
5 860,22
6 836,92
37 378,80
47 308,23
21 536,31
4 395,17
4 395,17
4 395,17
19 143,39
171 760,13
8 546,15
6 836,92
5 127,69
5 860,22
46 278,51
65 705,88
31 108,00
5 860,22
5 860,22
6 739,25
28 715,08
216 638,15
6 836,92
45 069,06
34 184,62
86 090,60
3 683 281,04
SO2
[g/ha]
13,94
50,64
147,81
38,71
19,36
3,87
6,64
167,96
9,66
145,99
13,94
17,70
636,20
13,94
15,48
3,87
3,32
67,19
81,84
21,68
13,94
11,94
19,51
252,71
19,36
15,48
11,61
13,27
15,48
84,65
107,14
48,77
9,95
9,95
9,95
43,36
389,00
19,36
15,48
11,61
13,27
104,81
148,81
70,45
13,27
13,27
15,26
65,03
490,63
15,48
102,07
77,42
194,97
8 341,75
NOx
[g/ha]
25,05
91,03
265,70
69,59
34,79
6,96
11,93
301,94
17,37
262,44
25,05
31,81
1 143,65
25,05
27,83
6,96
5,96
120,77
147,13
38,97
25,05
21,47
35,07
454,27
34,79
27,83
20,88
23,86
27,83
152,18
192,60
87,68
17,89
17,89
17,89
77,94
699,27
34,79
27,83
20,88
23,86
188,41
267,50
126,65
23,86
23,86
27,44
116,90
881,97
27,83
183,48
139,17
350,49
14 995,29
Pyły
[g/ha]
3,98
14,47
42,23
11,06
5,53
1,11
1,90
47,99
2,76
41,71
3,98
5,06
181,77
3,98
4,42
1,11
0,95
19,20
23,38
6,19
3,98
3,41
5,57
72,20
5,53
4,42
3,32
3,79
4,42
24,19
30,61
13,94
2,84
2,84
2,84
12,39
111,14
5,53
4,42
3,32
3,79
29,95
42,52
20,13
3,79
3,79
4,36
18,58
140,18
4,42
29,16
22,12
55,71
2 383,36
VOC
[g/ha]
15,93
57,87
168,92
44,24
22,12
4,42
7,58
191,96
11,04
166,85
15,93
20,22
727,09
15,93
17,70
4,42
3,79
76,78
93,54
24,77
15,93
13,65
22,30
288,81
22,12
17,70
13,27
15,17
17,70
96,75
122,45
55,74
11,38
11,38
11,38
49,55
444,57
22,12
17,70
13,27
15,17
119,78
170,07
80,52
15,17
15,17
17,44
74,32
560,72
17,70
116,65
88,48
222,83
9 533,43
od emisji gazów w kolejnych cyklach produkcyjnych,
które wynoszą po 5,88% w ciągu kolejnych 14 lat.
Największy efekt minimalizacji emisji gazów
w całym cyklu życia plantacji dałoby zmodyfikowanie
technologii uprawy właśnie dla tych 14 cykli
produkcyjnych.
polska energetyka słoneczna 51
NAUKA
Rysunek 2 prezentuje strukturę emisji CO2 podczas
cyklu zakładania plantacji. Największy udział
w strukturze emisji ma tutaj operacja uprawy
przedsiewnej (26,40%), następnie orki głębokiej
(23,23%) i sadzenia (22,95%).
Rysunek 3 prezentuje strukturę emisji CO2 podczas
i cyklu produkcyjnego. Największy udział w strukturze
emisji ma tutaj operacja zbioru i prasowania (32,39%),
następnie koszenia (26,59%) oraz stertowania
i załadunku bel (12,54%).
Rys. 2. Struktura emisji CO2 podczas cyklu zakładania plantacji miskanta [%]
Rys. 3. Struktura emisji CO2 dla i cyklu produkcyjnego miskanta [%]
Rysunek 4 prezentuje strukturę emisji CO2 podczas
II
cyklu
produkcyjnego.
Największy
udział
w strukturze emisji ma tutaj operacja zbioru
i prasowania (27,54%), następnie koszenia (21,76%)
oraz stertowania i załadunku bel (12,54%).
52
polska energetyka słoneczna
Rysunek 5 prezentuje strukturę emisji CO2 podczas
kolejnych cykli produkcyjnych. Największy udział
w strukturze emisji ma tutaj operacja zbioru
i prasowania (30,33%), następnie koszenia (21,36%)
oraz stertowania i załadunku bel (14,36%).
2-4/2011
NAUKA
Rys. 4. Struktura emisji CO2 dla II cyklu produkcyjnego miskanta [%]
Rys. 5. Struktura emisji CO2 dla kolejnych cykli produkcyjnych miskanta [%]
2-4/2011
polska energetyka słoneczna 53
NAUKA
Rys. 6. Struktura emisji CO2 dla cyklu likwidacji plantacji miskanta [%]
Rysunek 6 prezentuje strukturę emisji CO2 podczas
cyklu likwidacji plantacji. Największy udział
w strukturze emisji ma tutaj operacja rozdrabniania
(52,35%), następnie bronowania (39,71%) i opryskiwania (7,94%). w podobnie nazwanych operacjach,
w różnych cyklach produkcyjnych używane są te same
ciągniki o tej samej mocy silnika (np. zbiór
i prasowanie – ciągnik z silnikiem o mocy 118 kW,
koszenie - ciągnik z silnikiem o mocy 118 kW, itd.).
W trakcie tych kolejnych cykli produkcyjnych
największe efekty całkowite w ograniczeniu emisji
gazów można byłoby uzyskać w wyniku usprawnienia
następujących technologii lub operacji: zbioru
i prasowania, koszenia, stertowania i załadunku bel
oraz rozładunku i stertowania bel. Można to osiągnąć
przez optymalizację doboru maszyn dla tych czynności
pod kątem zużycia paliwa podczas pracy. Zmniejszenie
emisji uwarunkowane jest zmianą technologii uprawy
miskanta. Można również zmniejszyć emisję gazów
poprzez zmianę ciągników w technologiach na ciągniki
z mniejszą mocą silnika. oznaczałoby to koniczność
rozszerzenia parku maszynowego o większą ilość
ciągników. odbiłoby się to na kosztach amortyzacji
całego parku maszynowego stosowanego do uprawy.
Zatem chęć zmniejszenia emisji gazów musi zostać
skonfrontowana z obliczeniami ekonomicznymi
uwzględniającymi koszty amortyzacji. Ze względu na
zależność kosztów amortyzacji od czasu wykorzystania
ciągnika w ciągu roku oraz kosztów zakupu ciągnika,
który
jest
jedną
z najdroższych
maszyn
w gospodarstwie, przeważnie stara się ograniczyć
liczbę
i moce
posiadanych
ciągników
w gospodarstwie. Wykorzystuje się więc ciągnik o tej
samej mocy do różnych prac polowych, do których
można by zastosować ciągnik o mniejszej mocy. z tego
względu dobór maszyn w badanej technologii nie jest
optymalny dla minimalizacji emisji. Należałoby dążyć
do zmniejszenia kosztów zakupu ciągnika poprzez
zmniejszenie kosztów jego wytwarzania (nowe tańsze
materiały, obniżenie kosztów pracy ludzkiej)
i udoskonalenie konstrukcji. w dalszych badaniach
wskazane byłoby również zastosowanie metody LCA.
54
polska energetyka słoneczna
WNIOSKI
Założenie, że operacje typu koszenie, zbiór
i prasowanie są takie same w różnych cyklach
produkcyjnych jest zbyt daleko idącym uproszczeniem.
Dobór maszyn w badanej technologii nie jest
optymalny dla minimalizacji emisji ze względu na
ekonomiczną konieczność (koszty amortyzacji)
ograniczenia
ilości
maszyn
używanych
w gospodarstwie. Nowe konstrukcje ciągników
powinny zostać opracowane pod kątem zmniejszenia
ich kosztów wytwarzania i sprzedaży by zwiększyć
różnorodność mocy silników ciągników dostępnych do
zastosowania w gospodarstwie.
W dalszych badaniach wskazane byłoby
zastosowanie metody LCA w połączeniu z metodą
ekonomicznej efektywności, która uwzględniałaby
amortyzację kosztów maszyn i narzędzi.
LITERATURA CYTOWANA
Majewska-Sawka A., 2009, Miskant olbrzymi – rozwój
plantacji w Polsce i zagranicą, Czysta energia, 99.
Matyka M., Kuś J., 2011, Plonowanie i cechy
biometryczne wybranych genotypów miskanta,
Problemy Inżynierii Rolniczej, 2, 157-163.
Praca
zbiorowa,
2010,
Analiza
możliwości
wieloletniego pozyskania biomasy dla bloku
biomasowego 50 MW w Elektrowni Jaworzno III –
EL” na etapie feasibility study, Polskie
Towarzystwo Biomasy. Maszynopis.
Spirincx C., De Nocker L., Panis L.I., 2000,
Comparative externality analysis and life cycle
assessment of biodiesel and fossil Diesel fuel. 1st
World Conference on Biomass for Energy and
Industry, Proceedings of the Conference held in
Sewilla, Spain, ss. 171-173.
2-4/2011