spis treśœci - e
Transkrypt
spis treśœci - e
16-22.03.2015, numer 12 SPOŁECZEŃSTWO KŁOPOTY Z EGZAMINAMI KŁOPOTY Z EGZAMINAMI SPOŁECZEŃSTWO 4 Maturzysto, walcz o swoje! ” Być może problem polega na tym, że niewiele osób decyduje się na obejrzenie ocenionych prac Seweryn Lipoński z Poznania Źle policzone punkty i błędnie ocenione zadania – skarżą się od lat maturzyści. Teraz także Najwyższa Izba Kontroli stwierdziła, że egzaminy w Polsce są fatalnie przygotowywane i sprawdzane. Nie tylko maturalne. RENATA KIM, WERONIKA BRUŹDZIAK go pochodził tekst źródłowy w spornym zadaniu. Adam Wawrzyński napisał, że kompletnie nie rozumie, dlaczego odrzucono odwołanie maturzystki. „Nie zakładam złej woli egzaminatorów, rozumiem, że ich młyny muszą mleć szybciej niż watykańskie. Czy jednak krzywda jednostek (w dodatku często myślących kreatywnie i nieszablonowo) nie jest obecnie kosztem wkalkulowanym w funkcjonowanie systemu egzaminowania?” – pytał w liście opublikowanym w „Gazecie Wyborczej”. Państwo w państwie Do podobnych wniosków doszła Najwyższa Izba Kontroli, która kilkanaście dni temu opublikowała raport na temat systemu egzaminów kończących poszczególne etapy nauki w polskich szkołach. Wynikająca z niego ocena jest dla Centralnej Komisji Egzaminacyjnej druzgocąca: testy są źle przygotowywane, a egzaminatorzy, którzy je potem sprawdzają, nagminnie popełniają błędy. – Co czwarta praca zweryfikowana na wniosek zdającego ucznia okazała się źle sprawdzona. I to w takim stopniu, że trzeba było zmienić wynik i wydać nowe świadectwo. A co gorsza, nierzetelni egzaminatorzy nadal mogli sprawdzać testy – mówi rzecznik NIK Paweł Biedziak. – Tak być nie może, przecież te egzaminy decydują o całym życiu zdających. To co roku ponad milion uczniów, bo nie chodzi tylko o maturzystów, ale również o szóstoklasistów oraz piszących testy FOT. XXXXXXXXXXXXX 40 41 Newsweek 16-22.03.2015 Newsweek 16-22.03.2015 KŁOPOTY Z EGZAMINAMI NIK opublikowała raport na temat systemu egzaminów w polskich szkołach. Wynikająca z niego ocena jest dla Centralnej Komisji Egzaminacyjnej druzgocąca 40 86 INNA KSIĄŻKA JACKA DUKAJA To się dzieje prawie dziś – mówi Jacek Dukaj o fabule swojej nowej książki. A „Starość aksolotla” zaczyna się od końca świata. DAWID KARPIUK K oniec świata był mało spektakularny. Nie spadła ani jedna bomba, nie było żadnej wielkiej wojny. Zagłada przyszła z kosmosu i zakończyła całe biologiczne życie na Ziemi. Przetrwali tylko ci, którzy w porę zdążyli uciec do Cyfry. Jak Grześ. Grześ miał szczęście, bo jest specem od IT, a w jego firmie spece od IT mają biuro w piwnicy. To dlatego zamiast zginąć od razu, przeczytał w internecie, że o 19.54 przez Warszawę przeszła fala neutronowa. „Zagłada?” – straszył przez chwilę nagłówek Gazeta.pl, a chwilę potem Gazeta.pl zmieniła się w napis „Error 404”. Bohater przeżył dzięki urządzeniu, które umożliwia skopiowanie zawartości umysłu do sieci komputerowej. Tak zaczyna się wielka przygoda Grzesia w cyfrowym świecie, w którym Grześ jest... no właśnie. Programem? Duszą? Człowiekiem? FOT. XXXXXXXXXXXXX DUCH W MASZYNIE FOT. XXXXXXXXXXXXX FOT. ILUSTRACJA MARCIN PANASIUK/MATERIAŁY PRASOWE KULTURA Polska i świat POLSKA 18 Andrzej Duda – Nieznana historia kandydata PiS na prezydenta 22 Europosłowie PiS – Zatrudniają ludzi na fikcyjnych etatach 26 Kampania wyborcza – Nikt już nie prezentuje programów, zamiast argumentów są deklaracje, hasła, obietnice. No i musi być energicznie i żywiołowo 30 Rząd – Robi wszystko, by Bronisław Komorowski wygrał w pierwszej turze, bo to zwiększyłoby szanse PO na trzecią kadencję rządów i umocniłoby pozycję Ewy Kopacz SPOŁECZEŃSTWO FOT. MARIUSZ FORECKI C zy jestem rozgoryczona? Raczej zmęczona – mówi Kinga Jasiewicz. Dwudziestolatka z Krakowa od blisko roku walczy z Okręgową Komisją Egzaminacyjną, która błędnie – jest o tym święcie przekonana – oceniła jedno z jej zadań maturalnych. – Gdy ogłoszono wyniki testu z chemii, biologii i fizyki, zdziwiłam się, że dostałam tak mało punktów. Byłam pewna, że napisałam lepiej. Jeszcze tego samego dnia złożyłam wniosek o wgląd do mojego arkusza egzaminacyjnego. Poszłam do siedziby Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej (OKE), obejrzałam moją pracę i doszłam do wniosku, że mam rację – w jednym z zadań z biologii nie zaliczono mi prawidłowej odpowiedzi – opowiada dziewczyna, która maturę zdawała w 2014 r. w prestiżowym krakowskim liceum ojców Pijarów. Napisała prośbę o ponowne sprawdzenie zadań, ale dostała odpowiedź, że wynik matury jest ostateczny. Tydzień później złożyła w sądzie pozew przeciwko OKE. Wniosek przygotowała sama, trochę jej pomogła kuzynka prawniczka. Dwa miesiące później ogłoszono wyniki rekrutacji na studia: okazało się, że zabrakło jej jednego punktu, by dostać się na dzienną stomatologię w Collegium Medicum UJ. Musiała pójść na studia płatne. Kiedy lokalna prasa zaczęła pisać o samotnej wojnie Kingi Jasiewicz z komisją egzaminacyjną, poparł ją redaktor naczelny miesięcznika „Wiedza i Życie”, z które- PERYSKOP 1. Jacek Dukaj się raczej nie spotyka. Jeśli już, to pisze. Kursywą, czcionką Bookman Old Style. – Proszę wybaczyć, ale nie mam w sobie genów celebryctwa – pisze w e-mailu. – Wydaje mi się zresztą, że jestem dość nudnym człowiekiem. Nie da się sfilmować życia umysłowego, jedynie życie ciała. Trudno powiedzieć, co robi ciało Jacka Dukaja, ale o jego życiu umysłowym wiemy sporo – powieści, opowiadania, recenzje książek, eseje o kulturze i technologiach. Dukaj to jeden z najbardziej utytułowanych polskich pisarzy. Był nominowany do Nike, Paszportu Polityki (trzykrotnie), dostał Europejską Nagrodę Literacką, Zajdle, Śląkfy i wiele innych nagród. W środowisku mówią o nim „drugi Lem”. – Nie ma człowieka, jest gra w człowieka – przekonuje Dukaj, kiedy pytam o bohatera „Starości aksolotla”. Grzesia, tego, co się skopiował do sieci. – Czło- wieczeństwo się kształtuje w każdorazowym spotkaniu natury, technologii i jednego lub kilku podmiotów myślących. Bardzo bym chciał zachować jakiś kanon człowieczeństwa, obiektywny punkt odniesienia. Bez niego ryzyko samozatracenia się kultury i biologii (które będą już jednym i tym samym) może okazać się zbyt duże. Ale nie bardzo widzę, jak w praktyce dałoby się to zrobić, nie zatrzaskując nas w jakimś totalitaryzmie. Korespondować z Dukajem to jak otwierać kolejne rozdziały eseju. Bardzo poważnie i ani trochę o życiowych banałach. Tymczasem świat po zagładzie jest pełen takich jak Grześ. Cyfrowych ludzi, którzy znaleźli sobie nowe ciała – robotów, androidów, maszyn. Obserwują świat przez kamery przemysłowe, elektroniczne oczy, obiektywy. Niektórzy marzą o odtworzeniu życia na Ziemi. Inni na odwrót. Chcą, by duch na 86 87 Newsweek 1 6- 22. 0 3. 20 1 5 Newsweek 16- 22. 03 . 2015 zawsze pozostał w maszynie. Szykuje się wojna. 2. Aksolotl to stadium larwalne kilku gatunków płazów. To znaczy, że jest tylko etapem w rozwoju. Po jakimś czasie aksolotl przeobraża się w ambystomę. Powiedzmy: w coś innego. Starość aksolotla to czas przed przemianą. Dotyczy nas wszystkich. A więc zagłada jest blisko? – To jest „prawie dzisiaj” – mówi Dukaj. – Nie chciałem nawet datować tej przyszłości. Otworzy pan „Rzepę” czy „Wyborczą” i z dużym prawdopodobieństwem znajdzie pan tam coś o zapaści demograficznej Polski czy całego Zachodu, o zaniku etatów i zastępowaniu ludzi przez maszyny, o atakach dronów na terrorystów bądź jakiejś kontrowersyjnej nowej technice medycznej, która jeszcze bardziej rozmywa granice człowieczeństwa. J JACEK DUKAJ N Najnowsza książka „„Starość aksolotla” ukazuje się wyłącznie u w formie e-booka i jest reklamowana jjako pierwsza powieść c cyfrowa 36 Sprawa Durczoka – Ci, których zadaniem jest patrzenie na ręce innym i pilnowanie ich uczciwości, sami muszą być bez skazy. Skaza na „Faktach” pozostanie na długo 40 Edukacja – Raport NIK o tym, jak fatalnie są przygotowywane i sprawdzane egzaminy w Polsce 44 Emigranci – Wyjeżdżają do obcego kraju, są tam obcy. Wracają z emigracji do Polski i też czują się obco 48 Memy – Malarka i blogerka Marta Frej opowiada, jak powstają memy, które robią furorę w internecie 52 Zakonnice – Francuska reżyserka Anne Fontaine kręci film o ich losach podczas wyzwalania Polski przez Rosjan 56 Fałszywie oskarżeni – O gwałt, znęcanie się, nękanie ŚWIAT 60 Rosja – Za rok na ulice wyjdą nie tylko demokraci i liberałowie, ale również ci, którzy po prostu będą głodni – uważa Michaił Kasjanow, były premier Rosji, dziś jeden z liderów opozycji 64 Wielka Brytania – Dlaczego absolwent dobrej londyńskiej uczelni został katem Państwa Islamskiego? 67 Etgar Keret – Gówno mnie obchodzi, jak doprowadzimy do kompromisu z Palestyńczykami. Chcę tylko, żeby to wreszcie nastąpiło – mówi znany izraelski pisarz BIZNES 70 Aleksander Grad – Wiceprezes Tauronu walczy z amerykańskim Kongresem 74 Cyrk – Czy dzisiaj można jeszcze w nim i na nim zarobić? NAUKA 78 Geny matki i ojca – Walczą o jak największy wpływ na tworzące się dziecko. Okazuje się, że częściej wygrywają te po tacie 82 Zagadka menopauzy – Najnowsze badania nad orkami dowodzą, że starość to dobrodziejstwo KULTURA TAJEMNICE DZIEDZICZENIA NAUKA W ykapana mama – mówią o twoim dziecku znajomi i rodzina. Ma takie same jak ona włosy, jej oczy i uśmiech. Ale to tylko pozory. Prof. Fernando Pardo Manuel de Villena z University of North Carolina School of Medicine właśnie potwierdził to, co od lat przypuszczali uczeni: genetycznie więcej nas łączy z tatą niż z mamą. I to jego geny, a nie matczyne, mają na nas większy wpływ. To one w główniej mierze decydują o cechach osobowości, talentach czy skłonnościach, także do różnych chorób. Zespół prof. de Villeny badał co prawda nie ludzi, lecz trzy genetycznie różne szczepy myszy, pochodzące od podgatunków mieszkających na różnych kontynentach. Krzyżował je na wszystkie możliwe sposoby, a gdy urodzone z tych związków osobniki osiągnęły dojrzałość, badał, jak działają ich geny obecne w czterech różnych rodzajach tkanek, w tym mózgu. Sprawdzał, kiedy aktywne są geny pochodzące od taty, a kiedy – otrzymane od mamy. Naukowcy z zaskoczeniem stwierdzili, że zdecydowanie częściej aktywne były ojcowskie fragmenty DNA, i wyjaśnili, na czym ten mechanizm polega. Badali myszy, ale tak samo jest u ludzi. „Mechanizmy dziedziczenia u wszystkich ssaków są bowiem oparte na tych samych zasadach” – zapewnia prof. de Villena. Jego zdaniem odkrycie rozpoczyna „zupełnie nową erę badań nad ludzkim genomem”. Jest jednak mało prawdopodobne, by pozwoliło szybko rozwiązać zagadkę, w jaki sposób i po kim dziedziczymy wygląd. Dlaczego jedno dziecko jest podobne do ojca, a drugie do mamy. Na razie naukowcy przede wszystkim angażują się w badania (i na nie dostają pieniądze), które mają wyjaśnić, jak powstają choroby zależne od wielu genów. Do takich należą na przykład cukrzyca typu 2, schorzenia serca, schizofrenia, otyłość czy nowotwory. „Wiadomo, że niektóre rodzaje mutacji są złe. Dziś już też wiemy, że jeśli odziedziczymy je po matce, geny nie będą tak aktywne, jak gdybyśmy dostali je od ojca, i choroba może się nie ujawnić. Jeśli jednak otrzymamy je od taty, prawdopodobieństwo pojawienia się choroby jest znacznie większe” – tłumaczy prof. de Villena. Dzięki temu może uda się wreszcie znaleźć lepsze niż dziś sposoby leczenia tych schorzeń. DOROTA ROMANOWSKA Mózg czy siła mięśni Przez lata zasady dziedziczenia wydawały się niezwykle proste: dostajemy dwa komplety genów, jeden od mamy, a drugi od taty. Aktywność obu kopii każdego genu jest jednakowa. Uważano, że raz włącza się gen od mamy, a innym razem ten od taty. Z tego wyciągnięto wniosek, że w takim samym stopniu jesteśmy podobni do obojga rodziców. W takim samym też stopniu dziedziczymy po nich m.in. skłonności do chorób. I tylko przypadek miał decydować, które fragmenty DNA dostaniemy od którego z rodziców i z której kopii danego genu – matczynej czy ojcowskiej – organizm w danej chwili skorzysta. Jednak na początku lat 80. XX w. Eric Barrington Keverne i Azim Surani z uniwersytetu w Cambridge zaczęli FOT. XXXXXXXXXXXXX Geny matki i ojca walczą o jak największy wpływ na tworzące się dziecko. Częściej wygrywają te po tacie – wynika z ostatnich badań. FOT. TOM MERTON/GETTY IMAGES WIELKA WOJNA GENÓW 78 79 Newsweek 16 -22.03.2015 Newsweek 1 6 - 2 2 .0 3.2 0 1 5 76 TATA GÓRĄ Okazuje się, że więcej genetycznie nas łączy z tatą niż z mamą. I to jego geny mają na nas większy wpływ Download Pobierz ze from Sklepu Windows Windows Store Okładka: Marcin Kaliński/„Wprost”, Joseph C. Justice Jr./E+/Getty Images 1 Newsweek 16 - 22.03.2015 86 Jacek Dukaj – W „Starości aksolotla” pisarz używa hipertekstu, umieszcza odnośniki, grafiki i modele postaci, które można wydrukować w 3D 90 Mary Komasa – Chce udowodnić, że choć ma znane nazwisko, jest samodzielną, niezależną artystką 94 Grzegorz Jarzyna – W nowym spektaklu „Męczennicy” pyta, czy w liberalnym świecie jest miejsce dla ortodoksyjnej wiary 98 Kristen Stewart – Z celebrytki wyrasta na najciekawszą aktorkę pokolenia, czego dowodem kapitalna „Sils Maria” FELIETONY 10 12 51 59 Jerzy Mazgaj – Brunello Grzegorz Markowski/ Krzysztof Materna – Niewysłane listy Marcin Meller – Dobrze, że są Zbigniew Hołdys – Prawa natury