FULL TEXT

106 Bialoszewski1:Layout 1 2012-08-01 15:23 Strona 1
Fizjoterapia Polska
ARTYKUŁ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE
Zaangażowanie Autorów
A – Przygotowanie projektu
badawczego
B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piśmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy
Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection
DOI:
10.5604/16420136.1005535
© MEDSPORTPRESS, 2012; 2(4); Vol. 12, 141-146
Dariusz Białoszewski1(A,B,C,D,E,F), Monika Lewandowska1(A,B,C,D,E,F),
Izabela Korabiewska1(A,B,D,F), Witold Rongies1(D,E,F),
Marta Woińska2(A,B,D), Joanna Gotlib3(D,E,F)
1
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Ośrodek Hipoterapii Fundacji Pomocy Młodzieży i Dzieciom Niepełnosprawnym „Hej, Koniku!”
Zakład Dydaktyki i Efektów Kształcenia, Wydział Nauk o Zdrowiu, warszawski Uniwersytet Medyczny
1
Department of Rehabilitation, Division of Physiotherapy 2nd Faculty of Medicine, Medical University of Warsaw
2
Centre of Hippotherapy, Foundation for Youth and Children with Disabilities: „Hey, horse!”
3
Division of Teaching and Outcomes of Education, Faculty of Health Science, Medical University of Warsaw
2
3
Ocena wpływu hipoterapii na poziom
satysfakcji z życia i akceptacji choroby
wśród rodziców dzieci z mózgowym
porażeniem dziecięcym
Assessment of the Impact of Hippotherapy on the Level
of Satisfaction with Life and Acceptance of Illness
Among Parents of Children with Cerebral Palsy
Słowa kluczowe: hipoterapia, satysfakcja z życia, akceptacja choroby, mózgowe porażenie
dziecięce, rodzice
Key words: hippotherapy, satisfaction with life, acceptance of illness, cerebral palsy, parents
STRESZCZENIE
Wstęp. Satysfakcja z życia rodziców, jak i akceptowanie przez nich choroby dziecka stanowią ważne czynniki mogące wpływać
bezpośrednio lub/i pośrednio na proces rehabilitacji dziecka chorego na mózgowe porażenie dziecięce (M.P.Dz.). Celem pracy była
ocena wpływu hipoterapii na poziom satysfakcji z życia i akceptacji choroby wśród rodziców dzieci z mózgowym porażeniem
dziecięcym.
Materiał i metody. Badania przeprowadzono w latach 2008-2010 wśród 94 rodziców dzieci chorujących na mózgowe porażenie dziecięce i korzystających z hipoterapii na terenie Warszawy. W badaniach wykorzystano autorski kwestionariusz ankiety, której pytania dotyczyły wpływu zajęć hipoterapii na wybrane czynniki psychiczne rodziców. Kwestionariusz ankiety badani rodzice
wypełniali dwukrotnie, przed i po zakończeniu rocznego turnusu hipoterapeutycznego. Dodatkowo wykorzystano dwie skale psychometryczne: Skalę Satysfakcji z Życia – SWLS (The Satisfaction with Life Scale – SWLS) oraz Skalę Akceptacji Choroby (Acceptance of Illness Scale – AIS) – obydwie w polskiej adaptacji Juczyńskiego. Uzyskane wyniki opracowano statystycznie.
Wyniki. Zauważono, że w analizowanym rocznym okresie prowadzonej hipoterapii, ogólna satysfakcja z życia wśród badanych
rodziców istotnie wzrosła (p<0,05). Stwierdzono również istotny statystycznie wzrost akceptacji choroby dzieci wśród ich rodziców.
Wniosek. Hipoterapia prowadzona u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym wpływa istotnie na wzrost poziomu satysfakcji z życia i akceptacji choroby dzieci u ich rodziców.
SUMMARY
Background. The parents’ satisfaction with life and their acceptance of their child’s illness are important factors that directly
and / or indirectly influence the process of rehabilitation of children with cerebral palsy. The aim of this study was to evaluate the
effect of hippotherapy on the level of satisfaction with life and acceptance of illness among parents of children with cerebral palsy.
Material and methods. The study was conducted in 2008-2010 among 94 parents of cerebrally palsied (CP) children participating in hippotherapy sessions in Warsaw. The study used an original questionnaire with questions dealing with the effect of
hippotherapy on selected psychological factors in the parents. The questionnaire was completed by the parents twice: before and
after a one-year hippotherapy course. Two psychometric scales: the Satisfaction with Life Scale (SWLS) and the Acceptance of
Illness Scale (AIS), were also used, both adapted for Polish by Juczyński. The results were analyzed statistically.
Results. Overall satisfaction with life among the parents increased significantly (p<0.05) during the year-long hippotherapy
course. There was also a statistically significant increase in the parents’ acceptance of their children’s condition.
Conclusion. Hippotherapy in CP children significantly increases their parents’ satisfaction with life and acceptance of their
children’s illness.
Liczba słów/Word count: 3315
Tabele/Tables: 0
Ryciny/Figures: 5
Piśmiennictwo/References: 8
Adres do korespondencji / Address for correspondence
Dariusz Białoszewski
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II Wydziału Lekarskiego, Warszawski Uniwersytet Medyczny Otrzymano / Received
ul: Solec 57 00-424 Warszawa, tel/ fax: (22) 622 80 05, e-mail: [email protected] Zaakceptowano / Accepted
26.02.2012 r.
04.06.2012 r.
141
106 Bialoszewski1:Layout 1 2012-08-01 15:23 Strona 2
Białoszewski D. i wsp., Wpływ hipoterapii na rodziców dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym
WSTĘP
BACKGROUND
Satysfakcja z życia rodziców jak i akceptowanie przez
nich choroby dziecka stanowią ważne czynniki mogące
wpływać bezpośrednio lub/i pośrednio na proces rehabilitacji dziecka chorego na mózgowe porażenie dziecięce (M.
P. Dz.). Wymienione powyżej czynniki mogą być ze sobą
powiązane pozytywnie lub negatywnie. Poszukiwanie czynników mogących mieć pozytywny, wzmacniający wpływ
na postępy rehabilitacji, czy utrzymania określonego stanu
wydolności psychofizycznej dziecka na określonym poziomie, wydaje się ważnym czynnikiem mogącym mieć odniesienie we współczesnej hipoterapii.
Hipoterapia jest jedną z metod rehabilitacji dzieci z M.
P. Dz., gdzie swoją specyfikację zawdzięcza zwierzęciu biorącemu udział w terapii, poprzez oddziaływanie w takich sferach dziecka jak psychofizyczna czy społeczna [1]. Koń
wykorzystywany do tej terapii nazywany jest współterapeutą, dzięki któremu istnieje szansa oddziaływania na tzw. kodowanie prawidłowych wzorców ruchowych miednicy i napięcia mięśniowego podczas chodu zwierzęcia. Dodatkowo podczas chodu konia odbywa się doskonalenie takich
elementów psychofizycznych jak: koordynacja, równowaga
czy poznawanie schematu własnego ciała wraz z orientacją przestrzenną [2-5]. Metoda ta przynosi pozytywne i obiektywne efekty terapeutyczne u dzieci z M.P.Dz. w obrębie
aparatu ruchu [6-8], ale nie należy zapominać o samej radości dziecka podczas realizowanych zajęć hipoterapeutycznych. Może to zaowocować pozytywną zmianą poziomu satysfakcji z życia rodziców i wzmacnianiu akceptowania przez nich choroby dziecka.
Celem pracy była ocena wpływu hipoterapii na poziom
satysfakcji z życia i akceptacji choroby wśród rodziców
dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym.
The parents” satisfaction with life and their acceptance
of their child’s illness are important factors that directly and/
or indirectly influence the process of rehabilitation of children with cerebral palsy. These factors may be correlated
in a positive or negative way. The identification of factors
that could positively influence and augment rehabilitation
outcomes or help maintain the child’s psychophysical status at a particular level appears to be important for contemporary hippotherapy.
Hippotherapy is a method of rehabilitation of cerebrally
palsied (CP) children. Its specific character lies in the use
of an animal for therapeutic purposes to influence a child’s
psychophysical and social functioning [1]. A horse used in
hippotherapy is thus called a co-therapist and it may influence the so-called coding of correct pelvic motor patterns
and muscle tone of the rider during the horse’s walk. Additionally, during the horse’s walk, the child improves such
psychophysical components as coordination, balance, and
awareness of the body schema and spatial orientation [25]. The method produces positive and objective therapeutic effects in the musculoskeletal system of CP children [68]. At the same time, it gives joy to children during hippotherapy sessions, an effect that cannot be underestimated.
This may positively influence the level of parents” satisfaction with life and their acceptance of their child’s illness.
The aim of this study was to evaluate the effect of hippotherapy on the level of life satisfaction and acceptance of
illness among parents of children with cerebral palsy.
MATERIAŁ I METODY
MATERIAL AND METHODS
Badania przeprowadzono wśród 94 rodziców dzieci chorujących na mózgowe porażenie dziecięce i korzystających
z hipoterapii w Fundacji Pomocy Młodzieży i Dzieciom Niepełnosprawnym „Hej, Koniku!” na terenie Warszawy w latach 2008-2010. Zajęcia odbywały się 1 raz w tygodniu
przez 45 minut, przez okres 1 roku. W badaniach wykorzystano autorski kwestionariusz ankiety, której pytania dotyczyły wpływu zajęć hipoterapii na wybrane czynniki psychiczne rodziców. Pytania miały charakter zamknięty. Kwestionariusz ankiety badani rodzice wypełniali dwukrotnie,
przed i po zakończeniu rocznego turnusu hipoterapeutycznego. Dodatkowo wykorzystano dwie skale psychometryczne: Skalę Satysfakcji z Życia – SWLS (The Satisfaction
with Life Scale – SWLS) autorstwa Diener, Emmons, Larson i Griffin w polskiej adaptacji Juczyńskiego, zawierającą 5
stwierdzeń. Badany oceniał, w jakim stopniu każde z nich odnosiło się do jego dotychczasowego życia, zaznaczając odpowiednie odpowiedzi, gdzie l oznaczało – zupełnie się nie
zgadzam, 7 – całkowicie się zgadzam. Wybrane oceny podlegały zsumowaniu. Wynik był wskaźnikiem zadowolenia
z życia. Zakres wyników mieścił się w granicach od 5 do 35
punktów. Im wyższy wynik, tym większe było poczucie satysfakcji z życia. Drugą skalę stanowiła Skala Akceptacji
The study was conducted in 2008-2010 among 94 parents of CP children participating in hippotherapy sessions
offered by the Foundation for Youth and Children with Disabilities „Hey, horse!” in Warsaw. Each session lasted 45 minutes and was conducted once weekly for one year. The
study used an original questionnaire with close-ended questions dealing with the effect of hippotherapy on selected
psychological factors in the parents. The questionnaire was
completed by the parents twice: before and after the one-year hippotherapy course. Two psychometric scales: the
Satisfaction with Life Scale (SWLS) and the Acceptance of
Illness Scale (AIS), were also used. Designed by Diener,
Emmons, Larson and Griffin and adapted for the Polish language by Juczyński, the SWLS consists of five statements.
The study participants assessed to what extent each statement referred to their lives using a 7-point scale, where l
meant „strongly disagree” and 7 meant „strongly agree”.
Item ratings were added up and the total score, ranging
from 5 (worst) to 35 (best) points, indicated the level of life
satisfaction. The other instrument was the Acceptance of Illness Scale, developed by Felton, Revenson and Hinrichsen and adapted for the Polish language by Juczyński. The
scale consists of eight items describing the consequences
142
106 Bialoszewski1:Layout 1 2012-08-01 15:23 Strona 3
Białoszewski D. et al., Influence of hippotherapy on parents of children with cerebral palsy
Choroby (Acceptance of Illness Scale – AIS) autorstwa Felton, Revenson i Hinrichsen w polskiej adaptacji Juczyńskiego. Skala składała się z ośmiu pytań opisujących konsekwencje złego stanu zdrowia. Pytania dotyczyły ograniczeń narzuconych przez chorobę dziecka, braku samowystarczalności, poczucia zależności od innych i obniżonej
własnej wartości. Każde pytanie zawierało pięciostopniową
skalę, a badana osoba określała swój obecny stan zdrowia,
zaznaczając odpowiednio cyfrę: 1 – zdecydowanie zgadzam
się, 2 – zgadzam się, 3 – nie wiem, 4 – nie zgadzam się, 5
– zdecydowanie nie zgadzam się. Zdecydowana zgoda
oznaczała złe przystosowanie do choroby, natomiast brak
zgody oznaczał akceptację choroby. Miarą stopnia akceptacji obecnego stanu zdrowia dziecka była suma wszystkich punktów od 8 do 40. Niski wynik oznaczał brak akceptacji choroby dziecka oraz problemy w sferze emocjonalnej,
natomiast wysoki wynik świadczył o akceptacji choroby
dziecka i jego obecnego stanu zdrowia oraz o pozytywnych
emocjach towarzyszących przebiegowi procesu leczenia.
Z projektu wyłączono te dzieci, których stan zdrowia lub
ich sytuacja rodzinna uległa zmianie z innych powodów.
Zajęcia hipoterapii i badania ankietowe prowadziły różne,
niepowiązane ze sobą osoby.
Analizę statystyczną przeprowadzono przy zastosowaniu zestawienia odsetkowego (%) w pakiecie Statistica 8.0
PL. Ze względu na normalny rozkład uzyskanych danych
dla skal: SWLS i AIS do analizy statystycznej wykorzystano test parametryczny t-Studenta. Za poziom istotności
przyjęto wartość p < 0,05.
WYNIKI
Po zebraniu danych z badań i przeprowadzeniu analizy statystycznej, wyniki zebrano na Rycinach 1-5.
W grupie rodziców zauważono, że większość (59,10%)
pracowała w 2 miejscach, nieliczny odsetek (22,60%) pracował na 1 etacie. Zdecydowana większość stwierdziła, iż
wspierana była materialnie przez innych członków rodziny
– patrz Rycina 1.
Przed zajęciami hipoterapii odnotowano wysoki odsetek wśród obu grup badanych deklarujących pozytywny nastrój (65%). Po zajęciach hipoterapeutycznych zdecydowana większość badanych rodziców (85%) była zdania, że hipoterapia poprawiła ich nastrój (Rycina 2).
of poor health. The questions concern limitations imposed
on the parents by their child’s illness, the absence of self-sufficiency, the sense of dependence on others, and reduction in self-esteem. Each item is scored on a 5-point
scale and the study participants rated their present health
status by indicating an appropriate number (1 = strongly
agree, 2 = agree, 3 = do not know, 4 = disagree, 5 = strongly disagree). A „strongly agree” response meant poor acceptance of the illness, whereas a „strongly disagree” response indicated acceptance of the illness. The total score, ranging from 8 to 40, measured the degree of acceptance of the present health status of a child. A low score indicated no acceptance of the child’s illness and emotional
problems, whereas a high score represented acceptance
of the child’s illness and his or her present state of health
as well as positive emotions experienced during the course of treatment.
The draft excludes those children whose health or family situation has changed for other reasons. Hippotherapy
classes and surveys conducted different, unrelated people.
Statistical analysis was carried out on percentages in
Statistica 8.0 PL program. Due to the normal distribution of
the data obtained for the scales: SWLS and AIS was used
for statistical analysis of parametric test t-Student test. The
significance level was established at p < 0.05.
RESULTS
Figures 1–5 present the results of statistical analysis.
The majority of the parents (59.10%) had two jobs, with
a small percentage (22.60%) working one full-time equivalent. The vast majority of the parents admitted that other family members supported them financially. See Figure 1 for
detailed data.
Before hippotherapy, a high percentage of the study
participants (65%) declared that they were in a good mood.
After hippotherapy, the vast majority of the parents (85%)
felt that hippotherapy had improved their mood. See Figure 2 for detailed data.
Ryc. 1. Wskaźniki socjoekonomiczne w grupie rodziców dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym
Fig. 1. Socio-economic indicators among the parents of children with cerebral palsy
143
106 Bialoszewski1:Layout 1 2012-08-01 15:23 Strona 4
Białoszewski D. i wsp., Wpływ hipoterapii na rodziców dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym
Ryc. 2. Poziom nastroju w grupie rodziców przed i po hipoterapii
Fig. 2. The level of mood among the parents before and after hippotherapy
Ryc. 3. Poziom samooceny w grupie rodziców przed i po hipoterapii
Fig. 3. The level of self-esteem among the parents before and after hippotherapy
Ryc. 4. Poziom SWLS w grupie rodziców dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym
Fig. 4. SWLS scores among the parents of children with cerebral palsy
Ryc. 5. Poziom AIS w grupie rodziców dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym
Fig. 5. AIS scores among the parents of children with cerebral palsy
144
106 Bialoszewski1:Layout 1 2012-08-01 15:23 Strona 5
Białoszewski D. et al., Influence of hippotherapy on parents of children with cerebral palsy
W opinii rodziców samoocena uległa wzrostowi z wartości (42%) do (70%). Wyniki przedstawia Rycina 3.
Zauważono, że w analizowanym rocznym okresie prowadzonej hipoterapii, ogólna satysfakcja z życia wśród badanych rodziców istotnie wzrosła (p<0,05). Wartość początkowa skali SWLS wynosiła 19,80 punktów ± 1,47 punktów i oznaczała niską satysfakcję, vs wynik końcowy 26,82
punktów ± 2,23 punktów, oznaczający przeciętny poziom
satysfakcji z życia. Wyniki prezentuje Rycina 4.
Zauważono istotny wzrost akceptacji choroby dzieci
wśród ich rodziców. Wartości początkowe dla skali AIS w porównaniu z wynikami końcowymi uległy istotnemu wzrostowi
{(p<0,05); 30,25 punktów ± 2,67 punktów vs 34,63 punkty
± 2,94 punkty}. Wyniki początkowe, jak i końcowe pozostawały na poziomie przeciętnej akceptacji choroby dziecka
(Rycina 5).
The parents reported that their self-esteem had improved, increasing from 42% before hippotherapy to 70% after
hippotherapy (Fig. 3).
During the year-long hippotherapy course, overall satisfaction with life among the parents increased significantly (p<0.05). The baseline SWLS score of 19.80 ± 1.47 indicated poor satisfaction with life, while the post-hippotherapy score was 26.82 ± 2.23, demonstrating an average level of life satisfaction. See Figure 4 for results.
There was also a statistically significant increase in the
parents” acceptance of their children’s illness. The AIS score increased significantly from baseline at the end of treatment {(p<0.05); 30.25 ± 2.67 at baseline vs. 34.63 ± 2.94
after hippotherapy}. Both baseline and final AIS scores indicated an average level of acceptance of the child’s illness. See Figure 5 for detailed data.
DYSKUSJA
DISCUSSION
Pomimo już kilkudziesięcioletnich doświadczeń hipoterapii na świecie, nie odnaleziono prac dotyczących prezentowanego zagadnienia w piśmiennictwie polskim i anglojęzycznej literaturze naukowej w bazach MEDLINE, EMBASE i COCHRANE. Niniejsza praca może mieć zatem charakter nowatorski.
Wykazana, jak się wydaje w niniejszej pracy, przydatność hipoterapii i wpływ na takie czynniki jak: samoocena,
nastrój, czy satysfakcja z życia i akceptacja choroby dziecka, wydają się ważnymi wskaźnikami w funkcjonowaniu
psychicznym rodziców. W literaturze szeroko omawia się
wpływ hipoterapii na funkcjonowanie fizyczne i psychiczne
u dzieci, przy czym pomija się rolę rodzica, bez którego nie
byłoby możliwe przeprowadzenie tej terapii.
Rodzice dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym,
którzy chcą korzystać z tej formy rehabilitacji, narażeni są
na obciążenie materialne związane z uczestnictwem dziecka w zajęciach, ponieważ do chwili obecnej hipoterapia nie
jest metodą refundowaną przez Narodowy Fundusz Zdrowia w Polsce. W związku z tym rodzice sami finansują
udział dziecka w zajęciach hipoterapii, często w wyraźny
sposób obciążając budżet domowy.
Na terenie Warszawy funkcjonują 2 ośrodki hipoterapeutyczne, które prowadzą zajęcia z dziećmi z mózgowym
porażeniem dziecięcym. Wiąże się to z często długimi dojazdami do ośrodka hipoterapeutycznego i czasem oczekiwania na zajęcia. W związku z tym rodzic podczas całego
procesu terapeutycznego narażony może być na stałe obciążenie materialne i czasowe, co może przekładać się na
jego sferę psychiczną i funkcjonowanie społeczne w tym
i rodzinne, zmuszając często do podejmowania dodatkowych form zarobkowych aby umożliwić skorzystanie z zajęć hipoterapeutycznych swoim chorym dzieciom. Jak wykazały nasze badania, zdecydowana większość rodziców
podejmowała dodatkowe prace zarobkowe aby ich dziecko
mogło uczestniczyć w zajęciach hipoterapeutycznych. Dodatkowo, bardzo często jeden z opiekunów był osobą niepracującą, z powodu stałej opieki nad dzieckiem. W związku z tym 1 z rodziców dziecka podejmował dodatkowe formy pracy w celu podwyższenia dochodów materialnych rodziny. Odnotowano także pomoc finansową od innych
Despite the fact that hippotherapy has been used worldwide for decades, no publications devoted to the specific
problem analyzed in this study were found in Polish or English literature listed in the MEDLINE, EMBASE, and COCHRANE databases. Therefore, our study is possibly innovative.
Self-esteem, mood, satisfaction with life, and acceptance of the child’s illness are important factors influencing
psychological functioning of parents. The study appears to
show that hippotherapy positively influences these factors.
The influence of hippotherapy on physical and mental well-being in children is widely discussed in the literature, but
the role of the parent, without whose involvement the hippotherapy course could not be carried out, is neglected.
Due to the fact that hippotherapy in Poland is still not
reimbursed by the National Health Fund (NFZ), parents of
CP children who are willing to try this form of rehabilitation
need to cover the financial burden connected with their
children’s participation in the course. Parents pay for hippotherapy sessions for their children, which often significantly
affects their family budgets.
There are two centres of hippotherapy in Warsaw offering courses for children with cerebral palsy. This often involves long-distance travel to a hippotherapy centre and
a long wait for the sessions. Thus the therapy may prove to
be costly and time-consuming throughout the period when
it is administered. This may affect the emotional well-being
of parents and their functioning in the society as well as in
the family, and often forces them to take on additional jobs
to enable their children to participate in a hippotherapy course. In our study, the vast majority of the parents took on
an additional job to allow their children to participate in the
hippotherapy sessions. Moreover, very often one of the parents did not have a paid job because their child required
constant care. Therefore, the other parent took on an additional job to increase their family income. Other family
members also supported these families financially to finance
the child’s rehabilitation. Despite these major difficulties in
everyday life of the parents of children with cerebral palsy,
our results indicate improved self-esteem and mood, and
particularly greater satisfaction with life and acceptance of
145
106 Bialoszewski1:Layout 1 2012-08-01 15:23 Strona 6
Białoszewski D. i wsp., Wpływ hipoterapii na rodziców dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym
członków rodziny na cele rehabilitacyjne dziecka. Pomimo
tak dużych utrudnień w codziennym życiu rodziców dzieci
z mózgowym porażeniem dziecięcym, uzyskaliśmy zadowalające wyniki dotyczące wzrostu samooceny, nastroju,
a przede wszystkim satysfakcji z życia i zwiększonej akceptacji choroby dziecka. Można to tłumaczyć wzrostem
w funkcjonowaniu ogólnym dzieci po rocznych zajęciach
hipoterapeutycznych oraz prowadzonych jednocześnie innych formach rehabilitacji.
the child’s illness. This may be attributed to improved overall functioning of the children following the year-long hippotherapy course in conjunction with other forms of rehabilitation that were carried out simultaneously.
WNIOSEK
CONCLUSION
Hipoterapia prowadzona u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym wpływa istotnie na wzrost poziomu satysfakcji z życia i akceptacji choroby dzieci u ich rodziców.
Hippotherapy in CP children significantly increases their parents” satisfaction with life and acceptance of their children’s illness.
PIŚMIENNICTWO / REFERENCES
1. Białoszewski D, Korabiewska I, Lewandowska M, Wasiak K. Ocena przydatności hipoterapii w rehabilitacji dzieci z mózgowym
porażeniem. Doniesienie wstępne. Fizjoterapia Polska 2011; 11 (2): 175-81.
2. Debuse D, Gibb C, Chandler C. Effects of hippotherapy on people with cerebral palsy from the users” perspective: a qualitative
study. Physiother Theory Pract 2009; 25 (3): 174-92.
3. McGee MC, Reese NB. Immediate effects of a hippotherapy session on gait parameters in children with spastic cerebral palsy.
Pediatr Phys Ther 2009; 21 (2): 212-18.
4. Sawaryn D. Hipoterapia w rehabilitacji dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym. Fizjoterapia 2002; 10 (3-4): 72-82.
5. Sawaryn D. Właściwości konia i mechanizm oddziaływania terapeutycznego. Fizjoterapia 2008; 16 (1): 104-11.
6. Shurtleff TL, Engsberg JR. Changes in trunk and head stability in children with cerebral palsy after hippotherapy: a pilot study.
Phys Occup Ther Pediatr 2010; 30 (2): 150-63.
7. Mikkelsen A. Jak stosować hipoterapię – przykłady skuteczności. Rehabilitacja Medyczna 2002; 6 (3): 67- 72.
8. Krupiński J. Hipoterapia dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym – model neurofizjologiczny. Przegląd Hipoterapeutyczny
2007; 1 (4): 26-27.
146