Judaizm w Polsce - UTW PW
Transkrypt
Judaizm w Polsce - UTW PW
Konspekt wykładu wygłoszonego dla Uniwersytetu III wieku – Politechnika Warszawska (9 XII 2008 r.) dr Edward Gigilewicz Judaizm w Polsce 1. Dane statystyczne Pod koniec XV w. w Polsce zamieszkiwało ok. 30 tys. śydów, w połowie XVII w. – od 350 tys. do 500 tysięcy. W chwili rozbiorów ok. 800 tys. Na przełomie XIX i XX w. ok. 2 mln; przed wybuchem II wojny świat. ok. 3,5 mln; w latach 1946-1950 z Polski do Palestyny i Izraela emigrowało około 120 tys. śydów. W Polsce w 1951 Ŝydów było ok. – 9 tys., 1956 – 10 tys., 1967 – 5,5 tys., 1969 – 2 tys. , 1997 – 1,3 tys.; obecnie ok. 1 tys. (a moŜe 1, a moŜe 5 tys.). Obecnie w Polsce (2007) mieszka około 1 tys. wyznawców judaizmu i około 15 tys. osób pochodzenia Ŝydowskiego, którzy są chrześcijanami bądź ateistami. 2. Informacja o judaistycznych związkach wyznaniowych w Polsce: Związek Gmin śydowskich (data powstania w GUS – XII wiek, rejestracja 1988), skupia obecnie 9 gmin i 12 filii; Naczelny organ: Związkowy Zjazd Kongregacji – wybiera rabina. Organ Wykonawczy Zarząd Główny. Nauczaniem religii kieruje Fundacja Ronalda S. Laudera. Bractwo dla Poznawania Judaizmu. Siedziba Wrocław - 45 osób. Zajmuje się kultywowaniem obrzędów Ŝydowskich. Pomaga w samoidentyfikacji członków jako Ŝydów. Występuje przeciwko objawom antysemityzmu. Prowadzi własną szkołę podstawową. Źródło wiary: Tora, Biblia Hebrajska. Izraelicka NiezaleŜna Gmina Wyznaniowa – Poznań. Wyodrębniona ze Związku Gmin śydowskich 2001. Odwołuje się do polsko – niemiecko - Ŝydowskiego dziedzictwa kulturowego. Reprezentuje nurt liberalny w judaizmie, skupia 60 członków, 4 duchownych. NiezaleŜna Gmina Wyznania MojŜeszowego w Gdańsku Wyodrębniona ze Związku Gmin śydowskich 2000, w wyniku sporów personalnych. Wydaje gazetkę „Jesteśmy” w nakładzie 500 egz.. Cel: Opieka nad zabytkami i cmentarzami Ŝydowskimi na Pomorzu, skupia 181 osób. 3. Prezentacja (multimedialna) Synagogi w Tykocinie 4. Uwarunkowania historyczne stosunków polsko Ŝydowskich, w świetle Statutu kaliskiego nadanego śydom przez Bolesława PoboŜnego 16 VIII 1264 i uchwał waadu – sejmu Ŝydowskiego; grupy Ŝydowskie (Ŝydzi: sefardyjscy, aszkenazyjscy, chasydzi, litwacy), kwestia Holocaustu. 5. Dialog katolicko-Ŝydowski w świetle nauk rabinów polskich i teoretyków dialogu (m.in. M. Buber), dokumentów Soboru Watykańskiego II (zwłaszcza deklaracji Nostra Aetate), wypowiedzi papieŜy (Jana Pawła II i Benedykta XVI), Listu Rady Episkopatu Polski do spraw Dialogu Religijnego z 25 VIII 2000 r. oraz Ŝydowskiego dokumentu Dabru emet z IX 2000 r.