D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

Sygn. akt VI ACa 432/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 20 grudnia 2012 r.
Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:
Przewodniczący - Sędzia SA – Krzysztof Tucharz (spr.)
Sędzia SA – Agata Wolkenberg
Sędzia SA – Irena Piotrowska
Protokolant: – sekr. sądowy Ewelina Murawska
po rozpoznaniu w dniu 20 grudnia 2012 r. w Warszawie
na rozprawie sprawy z powództwa I. S.
przeciwko (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W.
o uchylenie uchwały
na skutek apelacji pozwanej
od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie
z dnia 15 grudnia 2011 r.
sygn. akt XXV C 1490/10
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego
rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 15 grudnia 2011 r. Sąd Okręgowy w Warszawie stwierdził, na skutek powództwa
I. S. wniesionego przeciwko (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) nieważności uchwały Zarządu tej
Spółdzielni z dnia 20 sierpnia 2010 r. w sprawie określenia przedmiotu odrębnej własności lokali
w nieruchomości położonej w W. przy ul. (...) i zasądził od pozwanej Spółdzielni na rzecz powódki
kwotę 200 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.
W powyższej sprawie Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.
Powódce I. S. przysługiwało od 1998 r. spółdzielcze własnościowe prawo lokalu mieszkalnego nr
(...) o pow. 24,5 m2, położonego na poddaszu budynku przy ul. (...) w W..
Następnie, po zaadaptowaniu części strychu na cele mieszkalne powierzchnia lokalu powódki
uległa zwiększeniu do 44 m2, na co wyraził zgodę zarząd pozwanej spółdzielni w uchwale nr 34 z
dnia 19 czerwca 2002 r.
Po złożeniu przez powódkę wniosku o ustanowienie odrębnej własności przedmiotowego lokalu
została podjęta w dniu 20 sierpnia 2010 r., przez zarząd (...) zaskarżona uchwała, w której
określono powierzchnię lokalu powódki na 36,68 m2.
Powódka zakwestionowała to wyliczenie wniosła do Sądu pozew domagając się uchylenia rzeczonej uchwały, jako
naruszającej jej interes z racji zaniżenia faktycznej powierzchni jej lokalu.
Pozwana Spółdzielnia wnosiła o oddalenie powództwa podnosząc, że powódka nie udostępniła swojego mieszkania
służbom wykonującym pomiary lokali w budynku przy ul. (...) i w tej sytuacji oparto się na wyliczeniu powierzchni
analogicznego lokali, położonego pod mieszkaniem powódki, który to metraż wyniósł 36,68 m2,
W ocenie Sądu Okręgowego żądanie powódki zasługuje na uwzględnienie z tym, że należy go
zakwalifikować jako roszczenie o stwierdzenie nieważności uchwały, zgodnie z przepisem art. 43
ust. 5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.
Przedstawione przez powódkę dokumenty świadczą jednoznacznie o słuszności jej twierdzeń, że
powierzchnia przedmiotowego lokalu, wynosząca pierwotnie 24,50 m2, uległa zwiększeniu, po
zagospodarowaniu części strychu na cele mieszalne o dalsze 19,50 m2, co daje łącznie metraż
mieszkania – 44 m2. Z kolei błędne wyliczenie przez pozwaną powierzchni tego lokalu ma wpływ na
ustalenie innych danych, koniecznych do określenia przedmiotu odrębnej własności. Wprawdzie
zachowanie powódki polegające na odmowie udostępnienia lokalu w celu wykonania w nim
pomiarów było nieusprawiedliwione jednak fakt ten nie może uzasadniać przyjętej przez pozwaną
metody obliczenia powierzchni użytkowej przedmiotowego lokalu w drodze porównania jej z
metrażem innego mieszkania.
Takie postępowanie pozwanej spółdzielni było niezgodne z przepisami ustawy o spółdzielniach
mieszkalnych i sprzeczne z interesem powódki.
Od tego wyroku apelację wnosiła strona pozwana zarzucając:
1) naruszenie przepisów prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 43 ust. 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000
r. o spółdzielniach mieszkaniowych, polegającą na przyjęciu, ze w przypadku zaskrzenia uchwały zarządu spółdzielni
wyłącznie na podstawie przesłanki naruszenia interesu prawnego lub uprawnień skarżącego można stwierdzić jej
nieważność i to mimo braku stosownego wniosku powoda;
2) naruszenie przepisów postępowania tj. at. 321 § 1 k.p.c. polegającą na zasądzeniu ponad żądanie pozwu;
3) sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego.
Wskazując na powyższe zarzuty pozwana spółdzielnia wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i zasądzenie od
powódki, na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji wraz z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania apelacyjnego.
Powódka wnosiła o oddalenie apelacji i przyznanie jej, od strony przeciwnej kosztów zastępstwa procesowego w
instancji odwoławczej.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja pozwanej podlega uwzględnieniu w sposób wskazany w jej wniosku ewentualnym.
Zasadnie argumentuje skarżący, że Sąd Okręgowy dopuścił się w niniejszej sprawie dwojakiego rodzaju
nieprawidłowości tj.
po pierwsze – wadliwie uznał, że naruszenie interesu prawnego członka spółdzielni o którym mowa
w art. 43 ust. 5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych uzasadnia wytoczenie powództwa o
stwierdzenie nieważności uchwały zarządu spółdzielni w sprawie określenia przedmiotu odrębnej
własności;
po drugie – w sposób niedopuszczalny dokonał zmiany dochodzonego roszczenia na inne (z
uchylenia uchwały na stwierdzenie jej nieważności), którego nie zgłosiła strona powodowa i
wydał, co do niego stosowne orzeczenie.
Jeżeli chodzi o roszczenia, jakie kreuje dla członka spółdzielni przepis art. 43 ust. 5 cyt. wyżej ustawy to zarówno w
judykaturze jak i w doktrynie nie ma już obecnie sporu co do tego, że należy ten przepis interpretować z odwołaniem
się do treści art. 42 Prawa Spółdzielczego.
W wyroku z dnia 12 czerwca 2008 r. sygn. akt V CSK 33/08 Sąd Najwyższy wskazał, że w razie występowania przesłanki
niezgodności uchwały zarządu z prawem, o której mowa w art. 43 ust. 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielnia
mieszkaniowych, osobie uprawnionej przysługuje wyłączne powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały zarządu
spółdzielni, nie można natomiast żądać z tego powodu jej uchylenia.
Podobne stanowisko zostało wyrażone w komentarzu do ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych
pod red. R. Dziczka Lexis Nexis Warszawa 2007 r. Z kolei w artykule Krzysztofa Grzesiowskiego
pt. „Charakter prawny oraz zaskarżenie uchwał zarządu spółdzielni mieszkaniowej, określającej
przedmiot odrębnej własności lokali … (publ. Rejent nr 11 listopad 2005 r. s. 81 – 98) wyjaśniono, że
jeżeli uchwała zarządu będzie niezgodna z prawem to odwołując się do art. 42 Prawa spółdzielczego
należy wystąpić z pozwem o ustalenie jej nieważności a zapadły w sprawie wyrok będzie miał
deklaratywny charakter. Natomiast w przypadku gdy uchwała narusza interes prawny lub
uprawnienia osób zainteresowanych przedmiotem żądania z art. 43 ust. 5 ustawy o spółdzielniach
mieszkaniowych winno być roszczenie o uchylenie uchwały zarządu. Pozytywny dla skarżącego
wyrok będzie wówczas zawierał rozstrzygnięcie o charakterze prawno - kształtującym.
Prezentowaną wyżej wykładnią przepisu art. 43 ust. 5 cyt., wyżej ustawy Sąd Apelacyjny, w tym
składzie, w pełni podziela.
Z treści pozwu jednoznacznie wynika, że powódka domagała się uchylenia spornej uchwały a nie
stwierdzenia jej nieważności. Przytoczyła też właściwą przesłankę swojego żądania tj. naruszenia
interesu prawnego skarżącej (nie przesądzając o meritum sporu).
Tymczasem Sąd Okręgowy rozpoznał nieistniejące powództwo (o ustalenie nieważności uchwały)
błędnie uznając, że powódka wystąpiła z niewłaściwym żądaniem, jakie wynika z przepisu art. 43
ust. 5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.
Gdyby nawet założyć, że przedmiotowe unormowanie pozwala jedynie na dochodzenie roszczenia
o ustalenie nieważności uchwały zarządu to i tak Sąd nie miał prawa rozpatrywać żądania, którego
powódka nie zgłosiła i bez znaczenia jest tu okoliczność, że strona ta nie była reprezentowana przez
profesjonalnego pełnomocnika.
Jak już była o tym mowa – każde z tych roszczeń, prowadzi do wydania (w razie uwzględnienia
powództwa) wyroku o zasadniczo różnym charakterze prawnym (tj. deklaratywnym lub
konstytucyjnym).
W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy naruszył wprowadzoną w art. 321 § 1 k.p.c. zasadę, że zakres wyrokowania
określony jest żądaniem powoda.
Nie chodzi tu bowiem o możliwości przyjęcia przez Sąd innej kwalifikacji prawnej dochodzonego roszczenia niż
wskazana w pozwie, który to argument podniesiono w odpowiedzi na apelację.
Fakt, iż powódka zgadza się z zaskarżonym rozstrzygnięciem nie ma tu istotnego znaczenia
i nie może konwalidować naruszenia przepisu art. 321 §1 k.p.c. gdyż na etapie postępowania
apelacyjnego niedopuszczalne jest występowanie z nowym roszczeniem, co wynika z treści art. 383
k.p.c., a przewidziane tam od tego zakazu, wyjątki nie występują w niniejszej sprawie.
Wydanie przez Sąd orzeczenia odnośnie innego roszczenia niż dochodził powód należy traktować
jako nierozpoznanie istoty sporu (vide: wyrok SN z dnia 25.IX.2003 r. IICK 293/02) i taka właśnie
sytuacja skutkuje uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi I instancji, wraz z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania apelacyjnego.
Orzeczono zatem jak w sentencji, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. i art. 108 § 2 k.p.c.
af