Zapoznaj się z pełną treścią propozycji CamsOff

Poznań, 16.01.2014 r.
Jakub Lewandowski
Ul. Koronowska 17
61-046 Poznań
Pan
Ryszard Grobelny
Prezydent Miasta Poznania
Plac Kolegiacki 17
61-841 Poznań
Szanowny Panie Prezydencie
O potrzebie regulacji zagadnienia monitoringu wizyjnego (wraz z konkretnymi
wskazówkami1) pisali do MSW kolejni GIODO, a także poprzedni i obecna Rzecznik
Praw Obywatelskich, Pani prof. Irena Lipowicz.2 Apelują o ustawę nie tylko organizacje
pozarządowe, prywatne podmioty, ale i zwykli obywatele chcący po prostu wiedzieć, w
jaki sposób uniknąć problemów wynikających z korzystania z technologii CCTV.
Specjaliści zajmujący się prawami obywatelskimi i kwestiami prywatności, wespół z
częścią środowiska akademickiego – wszyscy od lat czekali na odpowiedni krok ze
strony Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. O ile jednak do ustawy jeszcze daleka
droga, chciałbym zapoznać Pana z możliwymi kierunkami zaproponowanych przez
MSW założeń do ustawy o monitoringu wizyjnym. W piśmie z dnia 24 grudnia 2013 r.
Prezydenci 18 największych polskich miast zostali poinformowani o projekcie założeń
ustawy o monitoringu wizyjnym. W treści pisma zawarta została prośba o „zajęcie
stanowiska co do ww. projektu do dnia 20 stycznia 2014 r.”
Do tej pory rozwój monitoringu następował w Polsce przy znikomym uwzględnieniu
opinii środowiska naukowego. Nie jest to zresztą wyłącznie nasza specyfika – podobną
sytuację możemy obserwować np. w Wielkiej Brytanii. Być może stanowi to jeden z
powodów, dla których technologia ta tak bardzo rozwinęła się w tym kraju. 3 Tym
niemniej, w raportach z badań nad
wideodozorem stosowanym w przestrzeni
publicznej często podkreśla się, że wizerunek kamer jako skutecznego środka
wykrywania i prewencji kryminalnej wynika w dużej mierze z przychylnej opinii, jaką
technologia ta cieszy się w mediach.4
Wśród najczęściej wymienianych problemów związanych z faktyczną skutecznością
monitoringu wymienia się następujące:
1. Przy sporządzaniu analiz okres poprzedzający i następujący po instalacji jest
przeważnie zbyt krótki, by można było wyciągać na ich podstawie jednoznaczne
konkluzje;
1
2
3
4
GIODO, Wymagania w zakresie regulacji monitoringu, 2012.
List RPO do MSW, sygn. pisma z dnia 12.03.2013 r. RPO/647548/10/I/115 RZ.
Warto dodać, że specjalna komisja złożona z naukowców powołana pod koniec XX w. przez
Kongres Stanów Zjednoczonych, mająca zaopiniować skuteczność poszczególnych
programów prewencyjnych, nie wypowiedziała się o monitoringu wizyjnym zbyt pochlebnie.
Może to tłumaczyć znikomą w skali kraju ilość kamer.
B. C. Welsh, D. P. Farrington, Crime prevention effects of closed circuit television: a
systematic review, 2002.
www.camsoff.org
2. Analizy biorą pod uwagę statystyki ogólnej przestępczości, przez co niemożliwe
jest sondowanie wpływu, jaki instalacja monitoringu może wywierać na
poszczególne kategorie zdarzeń;
3. W niektórych przypadkach badania nad skutecznością monitoringu nie
uwzględniają obszarów kontrolnych, które powinny stanowić punkt odniesienia;
4. Fluktuacje w ilości przestępstw najczęściej prezentowane są w ujęciu
procentowym – nie spełniają one więc kryterium istotności statystycznej. 5
wszystkie kategorie
Uszkodzenie mienia
Bójki i pobicia
Rozboje
KP
STARE
MIASTO zgłoszenia z
obszarów objętych
monitoringiem
Włamania
Kradzieże
W tym samochodów
W liście skierowanym do Pana 31 grudnia 2013 r., zawarte były odniesienia do
funkcjonowania Systemu Monitoringu Wizyjnego Miasta Poznania. Część z nich
zawierała uwagi dotyczące metodologii, z jakiej przy sporządzaniu zestawień
skuteczności miejskiego monitoringu korzystają Straż Miejska i KMP w Poznaniu.
Poniższa tabela sporządzona przez miejscową policję potwierdza większość wniosków
wspomnianych w raporcie C. Phillips.
Stary Rynek
2006
2007
2006
2007
2006
2007
2006
2007
2006
2007
2006
2007
2006
2007
suma
263
214
11
3
14
19
5
4
5
7
25
35
312
279
Św.Marcin, Półwiejska
2006
2007
2006
2007
2006
2007
2006
2007
2006
2007
2006
2007
2006
2007
suma
445
533
17
9
64
39
16
14
10
12
59
80
594
678
14,14%
708
747
6%
28
78
58
-26%
21
18
-14%
15
19
27%
84
115
37%
906
957
5,63%
RAZEM
dynamika
12
-57%
dynamika
-10,58%
Przygotowywane w ten sposób zestawienia mogą prowadzić do następujących
skutków:
1. Prewencja ilości zdarzeń kryminalnych, często podawana jako efekt
zainstalowania kamer, może nie uwzględniać długotrwałego trendu w
przestępczości obserwowanego na danym obszarze;
2. Ograniczenie przestępstw nie wyklucza możliwości, że podobne wyniki mogą
zostać osiągnięte również na obszarach, na których nie ma kamer;
3. Podmiot bezpośrednio wykorzystujący monitoring w swoich działaniach stanowi
podstawę do zakwestionowania przeprowadzanych przez niego analiz.
Wszystkie uwagi odnoszą się głównie do metodologii stosowanej przez Straż Miejską i
KMP w Poznaniu. Tym niemniej, na 5 str. Założeń do projektu ustawy o monitoringu
wizyjnym zawarty został następujący zapis:
„Proponuje się przyjęcie rozwiązań, które pozwolą na włączenie społeczności lokalnej
w proces podejmowania decyzji o zakładaniu lub rozbudowie systemów monitoringu
wizyjnego poprzez zobowiązanie organów publicznych podejmujących decyzje w tym
zakresie do prowadzenia konsultacji społecznych, prognozowania skuteczności
funkcjonowania systemu i jej bieżącej oceny, dokonywania analizy rozwiązań
alternatywnych, zapewnienia stałego dostępu do podstawowych informacji o
wykorzystywanych systemach, w tym danych administratora.
5
C. Phillips, A review of CCTV evaluations: Crime reduction effects and attitudes towards its
use, 1999.
www.camsoff.org
Systemy monitoringu wizyjnego w otwartej przestrzeni publicznej będą, nie rzadziej
niż raz na rok, poddawane okresowej ocenie skuteczności ich funkcjonowania poprzez
sporządzenie raportu uwzględniającego coroczną statystykę zdarzeń dotyczących
naruszeń bezpieczeństwa i porządku publicznego ujawnianych za pośrednictwem
systemów monitoringu wizyjnego.” 6
W świetle powyższego, zdecydowałem się zaproponować Panu kilka możliwych
kierunków rozwiązań, które mogłyby stać się przedmiotem dyskusji podczas
konsultowania projektu ustawy o monitoringu wizyjnym. Zostaną one omówione
zgodnie z logiką zawartą w Założeniach.
Konsultacje społeczne
Rozbudowa Systemu Monitoringu Wizyjnego Miasta Poznania odbywa się obecnie na
wniosek KMP w Poznaniu lub po akceptacji przez nią projektu rozbudowy. Rzadziej
następuje to na wniosek mieszkańców. W żadnym z przypadków nie włącza się jednak
społeczności lokalnych, które powinny móc zabrać głos w sprawie technologii
ingerującej w ich prywatność. Przykład rozbudowy Systemu na Wildzie pokazał jasno,
że mieszkańcy dzielnicy zostali postawieni przede wszystkim w roli biernych
beneficjentów realizowanego tam programu poprawy bezpieczeństwa; nie inaczej
odbyło się to przy rozbudowie monitoringu na Jeżycach. Podobna sytuacja miała
również miejsce podczas rewitalizacji Śródki, na co zwracają uwagę socjologowie UAM,
a o czym informowałem Pana w liście z dnia 31 grudnia 2013 r. Formuła
jednostronnych konsultacji społecznych, a więc ograniczenie uczestnictwa obywateli
jedynie do funkcji doradczej zaowocowały po latach mało optymistycznymi
statystykami przestępczości:
1. Po 6 latach od instalacji systemu na Wildzie ilość zdarzeń kryminalnych na
terenie objętym monitoringiem udało się ograniczyć w takim samym stopniu,
jak na porównywalnym do niego obszarze bez kamer. Na obszarze objętym
monitoringiem zanotowano spadek przestępstw o 59,2 %, na obszarze bez
monitoringu – spadek o 61,5%. Wynik ten mieści się w granicach błędu
statystycznego;
2. Przestępczość na monitorowanym obszarze Jeżyc już w drugim roku po
instalacji systemu wzrosła o 19 %;
3. Ilość zdarzeń kryminalnych notowanych przez KMP w Poznaniu na Śródce (ul.
Bydgoska, Cybińska, Gdańska, Ostrówek i Śródka) wzrosła od momentu
instalacji (2007 r.) ponad dwukrotnie. Ich wykaz zawiera się w poniższej tabeli.
Ilość przestępstw na Śródce w latach 2005-2012
36
40
30
20
19
23
13
15
2006
2007
10
11
28
6
0
2005
6
2008
2009
2010
2011
MSW, Założenia do ustawy o monitoringu wizyjnym, 18.12.2013 r.
www.camsoff.org
2012
Rozbudowa systemów monitoringu, w tym także Systemu Monitoringu Wizyjnego
Miasta Poznania, powinna się więc odbywać raczej według jednoznacznej logiki
projektowej (podjęcie decyzji o rozbudowywaniu lub nie rozbudowywaniu systemu) niż
ogólnej, instytucjonalnie rozumianej logiki strategicznej (poprawa bezpieczeństwa).
Partycypacja mieszkańców w procesie podejmowania decyzji o zasadności instalacji
monitoringu, a co za tym idzie – wzięcie przez samych mieszkańców
współodpowiedzialności za decyzje o bezpieczeństwie – mogłyby nie tylko korzystnie
wpłynąć na wizerunek Straży Miejskiej, Policji czy samego Urzędu Miasta, ale przede
wszystkim stanowiłoby szansę na twórcze kreowanie takiego wizerunku przestrzeni
publicznej, który byłby efektem działań wszystkich, nie tylko wyspecjalizowanych
służb.
Prognozowanie skuteczności funkcjonowania systemu i jej bieżącej oceny
1 stycznia 2010 r. otworzył przed jednostkami samorządu terytorialnego nowy
rozdział. Świetlistą przyszłość miał zapewnić zapis o kontroli zarządczej zawarty w
ustawie o finansach publicznych. Art. 68, 69, 70 i 71 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r.
o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885), a także późniejszy Komunikat nr
23 Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2009 r. i Komunikat nr 6 Ministra Finansów z
dnia 6 grudnia 2012 r. w sprawie szczegółowych wytycznych dla sektora finansów
publicznych w zakresie planowania i zarządzania ryzykiem wprowadziły standardy
funkcjonowania kontroli zarządczej, która w zamyśle ustawodawców „stanowi ogół
działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z
prawem, efektywny, oszczędny i terminowy. Celem kontroli zarządczej jest
zapewnienie w szczególności:
1) zgodności działalności z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi;
2) skuteczności i efektywności działania;
3) wiarygodności sprawozdań;
4) ochrony zasobów;
5) przestrzegania i promowania zasad etycznego postępowania;
6) efektywności i skuteczności przepływu informacji;
7) zarządzania ryzykiem.”7
Od tego momentu statutowa realizacja zadań miała przybrać formułę bardziej
wymierną. Ideą ustawodawców była bowiem próba reorientacji wydatkowania
budżetowego w kierunku bardziej projektowym. W konsekwencji chodziło po prostu o
racjonalizację wydatkowania środków i weryfikowanie uzyskiwanych za ich pomocą
efektów. W zapisach o kontroli zarządczej znalazły się również wymogi dotyczące
stosowania przy projektach takich kryteriów jak skuteczność czy działań takich jak
zarządzanie ryzykiem. Racjonalizacja etapu planowania, wdrażanie podjętych decyzji
w życie, a następnie weryfikacja osiąganych rezultatów dzięki określonym miernikom i
niezbędna korekta – to wszystko miało więc zastąpić odchodzące w niepamięć i
kojarzone
ze
skostniałym
biurokratycznym
funkcjonowaniem
urzędów
„wydatkowanie”.
Wprowadzenie w życie narzędzia zwanego kontrolą zarządczą nie było jednak aktem
odosobnionym; stanowiło element szerszego procesu. W sukurs „nowatorskim”
rozwiązaniom (od lat wykorzystywanym już w sektorze prywatnym) przyszło bowiem
Zarządzenie Prezydenta Miasta Poznania z dnia 14 czerwca 2011 r. w sprawie
7
MF, Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885)
www.camsoff.org
strategicznego zarządzania rozwojem Miasta. Kluczową dla dyrektywy był zwłaszcza
zapis o metodyce zarządzania projektami i procesami, która od tej pory powinna
opierać się na metodzie cyklu Deminga.
Zarządzający Systemem Monitoringu Wizyjnego Miasta Poznania zyskali zatem
potężne narzędzia do projektowania infrastruktury zgodnie z jasno określonymi
kryteriami. Wraz z wprowadzeniem kontroli zarządczej i wejściem w życie Zarządzenia
Prezydenta Miasta Poznania można (a wręcz należy) określać cele rozbudowy CCTV, a
następnie wyznaczać mierniki, jakimi będzie się kierować przy ocenie wykonywania
owych celów. Dodatkowym plusem wdrożonych zapisów jest to, że ewentualne
niedociągnięcia da się od tej pory racjonalnie korygować.
Jednak aby działania podejmowane przez jednostki sektora finansów publicznych, a w
odniesieniu do monitoringu przez Straż Miejską, Wydział Zarządzania Kryzysowego i
Bezpieczeństwa i Policję, były właściwie ocenione, muszą najpierw posiadać listę jasno
sformułowanych celów. Cele te w przypadku Systemu Monitoringu Wizyjnego Miasta
Poznania, chociaż określone jasno i w co najmniej rocznej perspektywie 8, są
sformułowane w sposób, którego ograniczenia stanowią pochodną fragmentarycznych
analiz skuteczności przeprowadzanych przez Straż Miejską i KMP w Poznaniu. Ponadto,
zgodnie z Komunikatem nr 6 Ministra Finansów z dnia 6 grudnia 2012 r. w sprawie
szczegółowych wytycznych dla sektora finansów publicznych w zakresie planowania i
zarządzania ryzykiem, „aby móc jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie czy cel został
zrealizowany, do każdego celu należy określić miernik.” 9 W liście z dnia 31 grudnia
2013 r. informowałem Pana o fragmentaryczności zarówno analiz zasadności jak i
skuteczności. Wniosek dotyczy zarówno analiz Straży Miejskiej i KMP w Poznania.
Istotnym dla przyszłej regulacji monitoringu wizyjnego jest, oprócz aspektu
skuteczności, także kwestia jego efektywności. Warto jednak podkreślić, że
efektywność, która jest jednym z kryteriów ewaluacji, to przede wszystkim „rezultat
podjętych działań, opisany relacją uzyskanych efektów do poniesionych nakładów.”
Jednak w przypadku CCTV, efektywność powinna zawierać także próbę oszacowania
kosztów niematerialnych (takich, jak poczucie bezpieczeństwa, komfortu w poruszaniu
się w mieście, atrakcyjności obszaru objętego nadzorem kamer w porównaniu do
innych obszarów).
Wspomniane poczucie bezpieczeństwa, za którego diagnozę odpowiada w Poznaniu
Centrum Badania Jakości Życia, nie jest jednak diagnozowane w sposób, który
bezpośrednio sprawdzałby wpływ, jaki monitoring wywiera na ten aspekt życia
mieszkańców. Powody tej sytuacji są czysto naukowe. Najważniejsze trzy
wymieniałem w zażaleniu na jakość odpowiedzi udzielonej mi przez Wydział
Zarządzania Kryzysowego i Bezpieczeństwa skierowanym do Pana w dniu 15 listopada
2013 r.
8
9
Zostały określone w strategii „Bezpieczny Poznań”, która będzie obowiązywać do 2030 r.
Składają się na nią zwłaszcza: 1. Ograniczenie przestępczości i demoralizacji; 2.
Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa; 3. Wzrost skuteczności działań. Wszystkie bardziej
szczegółowe zadania określane są na poziomie projektu „Infrastruktura Technicznych
Systemów Bezpieczeństwa i Monitoringu Wizyjnego Miasta Poznania”, a projekt ten jest
realizowany zgodnie ze wspomnianym również Zarządzeniem nr 359/2011/P Prezydenta z
dnia 16 czerwca 2011 r w sprawie strategicznego zarządzania rozwojem Miasta Poznania.
Szczegółowe wytyczne dla sporządzania mierników: MF, Komunikat nr 6 w sprawie
szczegółowych wytycznych dla sektora finansów publicznych w zakresie planowania i
zarządzania ryzykiem, 6.12.2012 r., s. 6-9
www.camsoff.org
Ostatnim z aspektów prognozowania skuteczności monitoringu jest analiza ryzyka,
której wytyczne zawarte zostały w Komunikacie nr 6 Ministra Finansów z dnia 6
grudnia 2012 r. Brak prawidłowo przeprowadzanej analizy ryzyka (którą należy
przeprowadzać nie rzadziej niż raz w roku, a którą w odniesieniu do monitoringu w
Poznaniu WZKiB przeprowadza wyłącznie na poziomie projektu Infrastruktura
Technicznych Systemów Bezpieczeństwa i Monitoringu Wizyjnego Miasta Poznania” 10),
skutkuje sytuacją, w której – w przypadku poszerzania zasięgu Systemu o kolejne
kamery – stała liczba operatorów zatrudnionych przez Straż Miejską – traci możliwość
skutecznego prowadzenia obserwacji i wychwytywania zagrożeń. Informowałem o tym
Pana w piśmie skierowanym w trybie wniosku o udostępnienie informacji publicznej w
dniu 22 sierpnia 2013 r., a także w piśmie z dnia 31 grudnia 2013 r.
Dokonywanie analizy rozwiązań alternatywnych
Powyższe konkluzje nie są wyłącznie autorską interpretacją sytuacji. Opierają się
przede wszystkim na wnioskach, o których mowa w raporcie przygotowanym przez
organizację NACRO.11 W raporcie znajdują się uwagi o tym, że stosowanie monitoringu
powinno się odbywać także w oparciu o pięć podstawowych zasad. Są to kolejno:
• zasada proporcjonalności (Czy poziom zagrożenia jest adekwatny-proporcjonalny do
stosowanego w walce z nim narzędzia?);
• zasada legalności (Czy operatorzy monitoringu na pewno wiedzą, jakie są ich
uprawnienia i w konsekwencji czy podejmowane przez nich działania nie łamią
najbardziej podstawowych aktów prawnych, takich jak Konstytucja, prawo krajowe,
dyrektywy unijne itd.?);
• zasada odpowiedzialności (Czy prowadzenie obserwacji odbywa się na podstawie
jasnego i przejrzystego zestawu reguł i praktyk?);
• zasada konieczności (Czy prowadzenie nadzoru jest koniecznością? Czy obniżenia
przestępczości, ograniczenia aktów wandalizmu i szeregu innych efektów nie da się
osiągnąć stosując mniej inwazyjne środki?);
• zasada subsydiarności (Czy stosowanie CCTV w minimalnym stopniu narusza prawo
do zachowania prywatności i anonimowości?).
Wyniki badań przeprowadzonych w Warszawie w 2009 r. przez dr Pawła
Waszkiewicza12 świadczą o tym, że poprawę bezpieczeństwa można osiągnąć stosując
alternatywne środki prewencji, takie jak poprawa oświetlenia. 47,4% respondentów
wskazywało, że lepsze oświetlenie stanowi czynnik wpływający na bezpieczeństwo.
Myślenie o alternatywach dla monitoringu może uwzględniać także takie czynniki jak
poprawienie więzi społecznych, poprawę wizerunku danego obszaru, poprzez
podniesienie jego ogólnego poziomu czystości, schludności, reprezentatywności.
Wnioski do przyszłej ustawy o monitoringu wizyjnym
10 Warto dodać, że ww. dokument jest sporządzany raz na kilka lat i w ramach potrzeb jest
jedynie na bieżąco aktualizowany. Jego aktualizacja nie dotyczy jednak analizy ryzyka.
11 Został on wymieniony wśród raportów o CCTV dołączonych do pisma, które otrzymał Pan w
imieniu czytelników CamsOff w dniu 31 grudnia 2013 r. (Załącznik 2: Raport NACRO, To
CCTV or not to CCTV?, 2002).
12 P. Waszkiewicz, Wielki Brat Rok 2010. Systemy monitoringu wizyjnego - aspekty
kryminalistyczne, kryminologiczne i prawne, Wolters Kluwer, 2010.
www.camsoff.org
Podsumowując, można powiedzieć, że przyszła regulacja powinna uwzględniać:
1. Kryteria doboru obszarów kontrolnych, niezbędnych do przeprowadzania
prawidłowych metodologicznie analiz zarówno zasadności instalacji monitoringu jak i
jego późniejszej skuteczności i efektywności. Wśród wskaźników doboru powinny
znaleźć się zwłaszcza:
− powierzchnia obszaru;
− liczba mieszkańców;
− charakterystyka
dominującej
zabudowy
(bloki,
kamienice,
domki
jednorodzinne);
− wskaźniki społeczne / stratyfikacyjne (zamożność, struktura wykształcenia,
struktura zawodowa, preferencje wyborcze);
− charakterystyka przestępstw / wykroczeń popełnianych najczęściej.
* Dodatkowo, biorąc pod uwagę, że technologia CCTV wkracza w prywatność
mieszkańców i w dużym stopniu wpływa na ich zachowania w przestrzeni publicznej, 13
analizy zasadności instalacji powinny dodatkowo uwzględniać statystyki przestępstw i
wykroczeń z minimum 3-5 lat poprzedzających ewentualną instalację.
2. Ocenę efektywności monitoringu. Należy jasno rozróżnić skuteczność od
efektywności. O ile skuteczność powinna być rozumiana jako „kryterium sprawdzające
do jakiego stopnia cele projektu/programu zdefiniowane na etapie programowania
zostały osiągnięte”, o tyle efektywność należy zdefiniować jako „kryterium, które
pozwala ocenić tzw. „ekonomiczność” danego projektu / programu, czyli stosunek
poniesionych nakładów (zasobów finansowych, ludzkich, poświęcony czas) do
uzyskanych produktów, rezultatów oraz oddziaływania.” Kryterium efektywności
stosowane jest zatem przy analizach możliwości osiągnięcia zbliżonych efektów przy
wykorzystaniu mniejszych zasobów oraz zwiększaniu efektów przy zastosowaniu
porównywalnych zasobów.
* Aby skuteczność monitoringu była faktycznie osiągnięta, przed jego instalacją należy
jasno określić cele i dokładne mierniki. Mogą to być: ograniczenie przestępstw o 10%,
zwiększenie wykrywalności sprawców zdarzeń o 5%, poprawienie wizerunku obszaru w
opinii mieszkańców o 20%, itd. Warto pamiętać, że miernik:
− umożliwia rzetelne i obiektywne określenie stopnia realizacji celu; mierniki nie
powinny
mieć wartości logicznych (TAK/NIE), opisowych, bazujących na subiektywnej ocenie;
− odnosi się do rezultatu, jaki ma być osiągnięty;
− mierzy tylko to, na co jednostka ma wpływ (mierzyć rezultat, na który jednostka ma
13 Negatywne społecznie konsekwencje stosowania wideodozoru zostały opisane we
wnioskach do raportu Honess i Charman z 1992 r. Autorzy piszą w końcowej części raportu
z badań: „Wyniki badania wskazują, że uczucie dyskomfortu i wzmożonego strachu
spowodowane obecnością kamer są szczególnie wysokie wśród kobiet; grupa ta jest
uważana za szczególnie wrażliwą na zdarzenia kryminalne. Wnioski ze studium wskazują
ponadto, że funkcjonowanie systemów CCTV było silnie dyskryminujące; prowadziło do
gettoizacji (parcelacji) przestrzeni publicznej, w poważnym stopniu wpływało na osłabienie
więzi społecznych, stanowiło przeszkodę w rozwoju ekonomicznym obszarów objętych
monitoringiem. Wszystko to doprowadziło w konsekwencji do wzrostu przestępczości.”
(Raport został ujęty w Załączniku 2 pisma skierowanego do Pana w dniu 31.12.2013 r.)
www.camsoff.org
wpływ, natomiast nie powinien poddawać się manipulacji);
− bazuje na wiarygodnych i w miarę łatwo dostępnych informacjach.
** W przypadku CCTV, efektywność powinna zawierać także próbę oszacowania
kosztów niematerialnych (takich, jak poczucie bezpieczeństwa, komfortu w poruszaniu
się w mieście, atrakcyjności obszaru objętego nadzorem kamer w porównaniu do
innych obszarów).
*** Oba kryteria należy diagnozować posługując się zarówno obszarem objętym
monitoringiem, jak i obszarem kontrolnym.
3.
Analizę ryzyka przeprowadzaną nie rzadziej niż raz w roku 14, która
diagnozowałaby:
− stan etatowy pracowników monitoringu wizyjnego. Niedopuszczalną jest
sytuacja, aby jeden operator miał do oglądu obraz z 30 kamer. Badania
percepcji operatorów wskazują, że operator monitoringu jest w stanie
skutecznie wyłapywać incydenty zagrażające bezpieczeństwu, gdy prowadzi
jednocześnie obserwację maksymalnie 7-10 kamer. Ilość operatorów powinna
być jednoznacznie skorelowana z ilością kamer. Niemożność zatrudnienia
dodatkowego
personelu
powinna
uniemożliwiać
poszerzenie
zasięgu
monitoringu o kolejne kamery;
− personalne,
finansowe,
logistyczne
możliwości
służb
reagujących
(interweniujących) na zdarzenia zgłaszane przez operatorów. Przykład wzrostu
przestępczości na Śródce jasno wskazuje, że skuteczność monitoringu jest
niemożliwa do utrzymania w dłuższej perspektywie, jeśli będzie on jedynym
realizowanym na danym obszarze działaniem prewencyjnym;
* W prawidłowym sporządzaniu analizy ryzyka może pomóc analiza SWOT/TOWS, a
więc analiza dwukierunkowa.
4. Badania sprawdzające wpływ zainstalowanych kamer na poczucie bezpieczeństwa
mieszkańców. Badania powinny korzystać z metody quasi-eksperymentalnej. Metoda
ta w najlepszym stopniu pozwala na wyeliminowanie ryzyka błędu i z dużą
dokładnością diagnozuje konkretny aspekt życia.
* Diagnozy powinny zostać przeprowadzane na faktycznych mieszkańcach, nie
odwiedzających dany obszar (np. rekreacyjnie).
5. Prawidłowe korzystanie z technologii ingerującej w prywatność i zachowania
mieszkańców (nie tylko Poznania) powinno się odbywać w myśl 5 zasad zawartych w
Raporcie NACRO. Uwzględnienie interesów bezpośrednich beneficjentów wdrażanych
kamer powinno zawierać się w preambule do ustawy, natomiast sama instalacja
monitoringu powinna być poprzedzona obowiązkowymi konsultacjami z obywatelami.
Ich formuła powinna się jednak odbywać nie w myśl logiki „gdzie instalujemy?”, lecz
„czy i jeśli tak, to ile?”.
Wierzę, że powyższe uwagi, przedstawione w tak krótkiej formie, jak to możliwe,
okażą się Panu pomocne. Równocześnie chciałbym przeprosić za kardynalny błąd,
14 W tym celu należy wykorzystać zapisy o kontroli zarządczej.
www.camsoff.org
który wkradł się w treści Załącznika 2 do pisma skierowanego do Pana w dniu
31.12.2013 r. Oczywiście, najlepszym prezydentem w historii Poznania nie był Hipolit
Cegielski, lecz Cyryl Ratajski. Liczę, że nie wpłynęło to znacząco na wiarygodność
reszty zawartych w piśmie i załącznikach uwag.
Mam także nadzieję, że wnioski do proponowanej ustawy o monitoringu pomogą Panu
w podjęciu decyzji o skierowaniu swoich uwag do MSW, do czego ma Pan, jako
Prezydent Poznania, prawo. Brak odpowiedzi w terminie do 20 stycznia 2014 r.
zostanie potraktowany jako akceptacja projektu.
www.camsoff.org