Raport 2008(1) - Polski Związek Przemysłu Motoryzacyjnego
Transkrypt
Raport 2008(1) - Polski Związek Przemysłu Motoryzacyjnego
Okladki_ok.indd 1 2008-06-09 08:29:52 CZŁONKOWIE Autotrading Polska http://autotrading.pl/ BMW Polska http://www1.bmw.pl/ http://www.mini.com.pl/ Chrysler Polska http://www.chrysler.pl/ http://www.jeep.pl/ http://www.dodge.pl/ Citroën Polska http://www.citroen.com.pl/ DAF Trucks Polska http://www.daftrucks.pl/ Mercedes-Benz Polska http://www.daimler.pl/ Ford Polska http://www.ford.com.pl/ General Motors Poland http://www.opel.com.pl/ http://www.saab.pl/ http://www.chevrolet.pl/ Honda Poland http://www.honda.pl/ Gruau Polska http://www.gruau.com/ Yamaha Motor Polska http://www.yamaha-motor.pl Hyundai Motor Poland http://www.hyundai.com.pl/ Iberia Motor Company http://seat.pl/ Iveco Poland http://www.iveco.pl/ JLR Polska http://www.audi.pl/ http://porsche.pl/ http://www.vw.com.pl/ MAN STAR Trucks http://www.star.pl/ MMC Car Poland http://www.mitsubishi.com.pl/ Nissan Sales Central& Eastern Europe http://www.nissan.pl/ Peugeot Polska http://www.peugeot.com.pl/ Polonia Cup http://www.poloniacup.com.pl/ Renault Polska http://www.renault.com.pl/ http://www.dacia.pl Renault Trucks Polska http://www.renault-trucks.pl/ Scania Polska http://www.scania.com.pl/ Skoda Auto Polska http://www.skoda.com.pl/ SsangYong Poland http://www.ssangyong.pl/ Subaru Import Polska http://www.subaru.pl/ Suzuki Motor Poland http://www.suzuki.pl/ Toyota Motor Poland http://www.toyota.com.pl/ http://www.lexus-polska.pl/ Volkswagen Poznań http://www.volkswagen-poznan.pl/ Volvo Auto Polska http://www.volvocars.pl/ http://www.jlrpolska.pl/ http://www.jaguar.pl/ http://www.landrover.pl/ Volvo Polska KIA Motors Polska Zipp http://www.kia.pl/ Okladki_ok.indd 2 Kulczyk Tradex http://www.volvopolska.pl/ http://www.zipp.pl 2008-06-09 08:30:28 Okladki_ok.indd 3 2008-06-09 08:30:28 Polski Związek Przemysłu Motoryzacyjnego Al. Niepodległości 69, 02-626 Warszawa tel. (22) 322 71 98, fax (22) 322 76 65 www.pzpm.org.pl Okladki_ok.indd 4 2008-06-09 08:30:32 Wprowadzenie. Foreword Produkcja autobusów. Bus production....................................... 20 Sprzedaż autobusów. PAWEŁ KACPRZYK, Prezes PZPM. Bus sales................................................ 22 PAWEŁ KACPRZYK, President PZPM........ 4 JEDNOŚLADY. TWO-WHEELERS........................ 23 Wspólna praca . Park jednośladów. Working together Two-wheeled fleet.................................. 23 IVAN HODAC, . Sprzedaż motocykli. Sekretarz Generalny ACEA. Motorcycle sales.................................... 23 By IVAN HODAC, . Secretary General of ACEA........................ 5 motoryzacja. auto and society.................... 24 . Bezpieczeństwo ruchu drogowego. Road Safety............................................ 24 POLSKI ZWIĄZEK Ochrona środowiska. Environmental Protection....................... 24 PRZEMYSŁU Paliwa. MOTORYZACYJNEGO Fuel........................................................ 24 THE POLISH AUTOMOTIVE Transport drogowy. INDUSTRY ASSOCIATION 6 Road Transport....................................... 26 . . POLSKA POLAND samochody osobowe. PASSENGER CARS........................ 8 8 Produkcja samochodów osobowych. Production of passenger cars................. 10 Sprzedaż samochodów osobowych. Sales of passenger cars......................... 12 Park samochodowy. Fleet.......................................................... SAMOCHODY CIĘŻAROWE. HEAVY VEHICLES........................ 17 Park samochodowy. Fleet....................................................... 17 Produkcja. Production............................................. 17 Sprzedaż samochodów ciężarowych. Truck sales............................................. 18 AUTOBUSY. Buses and Coaches............... Park autobusowy. Bus fleet................................................. 20 20 PARK SAMOCHODOWY. CAR FLEET................................. 30 Sprzedaż. Sales...................................................... 30 Produkcja. Production............................................. 31 REGULACJE PRAWNE. LEGAL REGULATIONS................ 32 Emisja CO CO Emission......................................... 32 Całościowe podejście. A Comprehensive Approach .................. 35 CARS 21. CARS 21................................................ 36 Bezpieczeństwo ruchu drogowego. Road safety............................................ 36 Ochrona praw własności intelektualnej. Intellectual property rights..................... 37 Badania i rozwój. Research and Development . ................. 38. 2 REGULACJE . PRAWNO-PODATKOWE. TAX REGULATIONS..................... 40 Podatek akcyzowy. Excise Duty........................................... 40 Podatek ekologiczny. Ecological Tax........................................ 41 Podatek od towarów i usług. Value Added Tax..................................... 42 Podatki dochodowe. Income Taxes......................................... 44 Zagadnienia quasi-podatkowe. Quasi-fiscal Issues................................. 45 Podatkowe wpływy budżetowe . z branży motoryzacyjnej. Tax Revenues Generated . by the Automotive Industry.................... 46 . EKONOMIA ECONOMY EUROPA EUROPE 2. PODATKI TAXES Sytuacja gospodarcza . polskiego przemysłu . motoryzacyjnego. Economic status . of Poland’s Automotive . industry.................................. Znaczenie sektora motoryzacyjnego . dla polskiej gospodarki. Internal view: . Role within Poland’s economy............... 48 49 52 Finansowanie zakupu samochodów. Sales-related finance.............................. 53 Sprzedaż i dystrybucja. Sales and distribution............................. Porównanie z innymi krajami Europy . Środkowo-Wschodniej. External view: . Comparison with CEE peers................... 56 58 Ogólne tendencje w Polsce. General trends affecting Poland............. 62 Czy Polska straci wiodącą pozycję?. Poland is being taken over?.................... W Raporcie Polskiego Związku Przemysłu Motoryzacyjnego wykorzystano dane: Europejskiego Związku Producentów Pojazdów ACEA, GUS, INFOBUS JMK, Komendy Głównej Policji, Ministerstwa Finansów, Polskiej Izby Ubezpieczeń, Polskiej Organizacji Przemysłu i Handlu Naftowego, Instytutu Badań Rynku Motoryzacyjnego SAMAR i Związku Przedsiębiorstw Leasingowych Autorami Raportu są: Baker & McKenzie (część podatkowa), The Boston Consulting Group (część ekonomiczna) oraz Robert Przybylski (Polska i Europa oraz redakcja całości). Polski Związek Przemysłu Motoryzacyjnego dziękuje wszystkim, którzy przyczynili się do powstania Raportu. R a p o r t 03_06_Wstep_Historia_ok.indd 3 P Z P M 2 0 0 8 2008-06-09 09:42:46 Wprowadzenie Foreword Co dwudziesty wyprodukowany w Europie samochód osobowy pochodzi z polskiej fabryki. Rośnie park samochodowy, dynamiczne wzrasta sprzedaż samochodów nowych. Nawet w sytuacji dużego bezrobocia czy stagnacji na rynku pracy zatrudnienie w sektorze motoryzacyjnym zwiększało się. Co więcej, Polska jest największym producentem samochodowym oraz wiodącym producentem części zamiennych w regionie, a sukcesywnie rozwijający się przemysł motoryzacyjny stanowi jeden z kluczowych sektorów naszej gospodarki. Wartość samego eksportu samochodów i części zamiennych wyniosła w ubiegłym roku ponad 16,6 mld euro, co wystarczyłoby do pokrycia naszego deficytu budżetowego. Every twentieth car manufactured in Europe is made in a Polish factory. The fleet is growing and sales of new vehicles are witnessing dramatic growth. Employment level in the automotive sector demonstrated an increase even amid high unemployment rate or serious economic downturn. Moreover, Poland has grown to become the biggest automotive manufacturer and the leading spare parts producer in the region while its progressively growing automotive sector has become one of the key branches of the national economy. The value of vehicle and spare parts export alone fetched over 16.6 million Euros last year - an amount sufficient to compensate for Poland’s budgetary deficit. To wszystko jest niewątpliwie prawdą i o tym traktuje przedstawiony Państwu Raport. Jego celem jest kompleksowa analiza obecnej sytuacji przemysłu motoryzacyjnego – począwszy od produkcji pojazdów mechanicznych, sprzedaż i dystrybucję po usługi związane z finansowaniem sprzedaży czy obsługę posprzedażną. Niemniej jednak, obok danych wskazujących na dynamiczny rozwój branży, rosnącej liczbie fabryk koncernów motoryzacyjnych, rozszerzeniu ich linii produkcyjnych obecne są w nim również sygnały alarmujące nas do wzmożenia aktywności. Owszem, mamy doskonałe wyniki, a sam sektor ma potencjał, ale konkurencja za granicami nie śpi i podejmowane kilka lat temu działania nie będą nieustannie procentowały. Chcąc być atrakcyjnym dla zagranicznych inwestorów, warto zorientować się na nowe, interesujące dla nich obszary, takie jak rozwój ośrodków badawczo–rozwojowych. Dodatkowo, w sytuacji rosnącego zainteresowania inwestorów zagranicznych Europą Wschodnią, znaczenia nabierają koszty pracy. Polski rynek pracy nie jest już rynkiem pracodawcy, lecz pracownika, który ma coraz większe roszczenia finansowe. To skutecznie może odstraszyć nowych inwestorów. Przykładem jest spółka Groclin Auto, która właśnie z uwagi na zbyt wysokie koszty pracy przeniosła produkcje foteli na Ukrainę. Jeśli dodamy do tego niezbyt sprzyjające inwestycjom warunki prawno–podatkowe, a właściwie ograniczenie ich do Specjalnych Stref Ekonomicznych, to przyszłość polskiej motoryzacji nie prezentuje się tak kolorowo jakby to z danych statystycznych i oceny rozwoju ostatnich kilka lat mogło wynikać. Jednocześnie, chcąc utrzymać wysoką konkurencyjność, nie możemy zapominać o tym, co od dłuższego czasu ogniskuje uwagę konsumentów i branży motoryzacyjnej na świecie – kwestie ekologiczne. Producenci podejmują szereg działań, wprowadzają innowacyjne rozwiązania szukając alternatywy dla ropy czy sposobów na zmniejszenie negatywnego wpływu motoryzacji na środowisko naturalne. Ale te wysiłki pójdą na marne, jeśli nie będzie u nas odpowiedniej infrastruktury i sprzyjających rozwiązań. Wierzę, że tym samym niniejszy Raport stanie się nie tylko okazją do przyjrzenia się przez lupę poszczególnym aspektom polskiego przemysłu motoryzacyjnego, lecz skieruje naszą uwagę na punkty zapalne, a nawet pozwoli je szybko ugasić… Such are hard facts which are presented in this report. Its goal is to provide a complex analysis of the current status of the automotive sector, including production of motor vehicles, sales and distribution as well as sales financing services and aftersales. In addition to facts and figures which testify to the dynamic growth of the sector, an increase in the number of automotive manufacturing sites, extension of their production lines, the report points out some alarming signals that encourage us to intensify our activities. It is true that we have excellent performance and that the sector itself demonstrates a potential, but overseas competitors are also on the move and initiatives undertaken several years ago will not generate returns forever. To remain attractive for foreign investors we ought to shift our focus to new areas of their interest, such as development of research and development centres. On the other hand, labour costs are becoming an essential factor, what is important in the context of intensified interest of foreign investors in Eastern Europe. The Polish market is no longer the employer’s market – it has become the market of employees with growing financial claims, what may effectively drive new investors away. A good example is Groclin Auto, which relocated its seat production to Ukraine as a result of exuberant labour costs. On the top of that, we operate within a legal and fiscal environment which is hardly investment-friendly, and such conditions are mainly limited to Special Economic Areas; in such circumstances the future of the Polish automotive sector does not seem as rosy as suggested by statistical data and review of developments of the past years. To maintain our competitive edge we have to keep an eye on environmental issues which have been capturing attention of worldwide consumers and the automotive sector for a long time. Manufacturers are launching various projects, introducing innovative solutions to seek for alternatives to oil or ways to curb the negative impact of the sector on the natural environment. All those initiatives will be ineffective without respective infrastructure and favourable solutions. I am convinced that this report will not only become an occasion to give an insight into particular problems of the Polish automotive industry, but will also put the spotlight on the most burning issues or even contribute to their swift resolution … PAWEŁ KACPRZYK, prezes PZPM PAWEŁ KACPRZYK, president PZPM R a p o r t 03_06_Wstep_Historia_ok.indd 4 P Z P M 2 0 0 8 2008-06-09 09:42:48 Wspólna praca nad rozwojem i podnoszeniem konkurencyjności Working together to strengthening growth and competitiveness Instytucje Unii Europejskiej zobowiązały się ustanowić ramy ustawodawcze, które umożliwią dalszy rozwój oraz realizację ważnej roli gospodarczej i społecznej branży motoryzacyjnej. Polska oraz inne państwa, w których produkuje się samochody, mogą znacznie przyczynić się do osiągnięcia tego celu, jeśli podejmą decyzję o przyjęciu wspólnej linii w sprawie kształtowania tego procesu. The EU institutions have pledged to establish a regulatory framework in which the automotive industry can continue to thrive and fulfil its significant economic and societal role. Poland and the other automotive manufacturing countries can make a real difference when they decide to influence this process in a united manner. Unia Europejska oczekuje globalnego przywództwa w dziedzinach, które będą wywierać największy wpływ na społeczeństwo oraz przemysł w przyszłych dziesięcioleciach. Są to: dostawy energii, bezpieczeństwo energetyczne oraz zmiany klimatyczne. Niemniej ważne są miejsca pracy oraz rozwój, które są obecnie w centrum zainteresowania unijnej polityki. Będąc zarówno partnerem, jak i podmiotem tych procesów, branża motoryzacyjna jest żywotnie zainteresowana ich rozwojem. Motoryzacja jest podmiotem, ponieważ jest to sektor podlegający największym regulacjom w Europie. Dzieje się tak ze względu na kompleksowość technologii wykorzystywanych do produkcji samochodów oraz ich wpływ na środowisko, bezpieczeństwo i mobilność. Obecnie jest około 80 unijnych dyrektyw oraz 115 norm UN/ECE, które odnoszą się do branży motoryzacyjnej. Lokomotywa Europy Branża jest także partnerem w rozwoju oraz realizacji polityki UE ze względu na potencjał badawczy. Europejska branża motoryzacyjna jest „lokomotywą Europy”. Zapewnia źródło utrzymania ponad 12 milionom rodzin, a różnorodność ich gamy produktowej sprawia, że samochody są przystępne cenowo. Producenci samochodów są także największymi prywatnymi inwestorami w dziedzinie badań i rozwoju w Unii Europejskiej i mają wiele dokonań w tak ważnych dla społeczeństwa obszarach, jak bezpieczeństwo ruchu drogowego czy ochrona środowiska. The EU is seeking global leadership in areas that will define society and industry in the coming decades: energy supply, energy security and climate change. Last but not least, facing rapid globalisation, the Union has put jobs and growth at the heart of its policies. The automotive industry is very much concerned by these developments, both as a partner and as a subject. The industry is a subject, because the sector is one of the most regulated in Europe. This is due to the technological complexity of the automotive product itself and because of the implications of the use of motor vehicles with regard to the environment, safety and mobility. Today, there are roughly 80 European directives and 115 UN/ECE pieces of legislation that concern automobiles. Engine of Europe The industry is a partner in the future development and policies of the EU, because of its capacity to help shape solutions. In short, the European auto industry is the “engine of Europe”. The European car manufacturers provide jobs to over 12 million families and, with its diversity in products, contributes to affordable mobility. The automobile manufacturers are also the largest private investors in research & development in the EU, and has a strong track record where it concerns important societal items such as road safety and the protection of the environment. Dzięki pasom bezpieczeństwa, systemom ABS, ESP, poduszkom powietrznym oraz innym elementom wyposażenia, współczesne samochody są 3 lub 4 razy bardziej bezpieczne od modeli sprzed dwudziestu lat. W stosunku do aut z 1995 roku najnowsze mają mniejszą emisję CO2 o ponad 14%, emisję NOx i cząstek stałych o ponad 95%, poziom hałasu o 90%. Aż 95% komponentów samochodów nadaje się do recyclingu. Over the past decades, the auto manufacturers have ensured active and passive safety standards in our vehicles of the highest level: today, cars are 3 to 4 times safer than 20 years ago, thanks to seatbelts, ABS, ESP, airbags, and more. The auto industry has also reduced CO2 emissions with over 14% since 1995, reduced NOx and particulate emissions by over 95%, limited noise levels by 90%, and ensured that vehicles can be Recycled by up to 95%. IVAN HODAC Sekretarz Generalny Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Samochodów ACEA By IVAN HODAC Secretary General of European Automobile Manufacturers’ Association ACEA R a p o r t 03_06_Wstep_Historia_ok.indd 5 P Z P M 2 0 0 8 2008-06-09 09:42:48 POLSKI ZWIĄZEK PRZEMYSŁU MOTORYZACYJNEGO THE POLISH AUTOMOTIVE INDUSTRY ASSOCIATION Kim jesteśmy About Us Polski Związek Przemysłu Motoryzacyjnego jest największą polską organizacją pracodawców branży motoryzacyjnej, skupiającą 34 firmy: producentów oraz przedstawicieli producentów pojazdów samochodowych i motocykli w Polsce. Głównym celem Polskiego Związku Przemysłu Motoryzacyjnego jest reprezentowanie interesów zrzeszonych firm wobec organów administracji publicznej, środków masowego przekazu i społeczeństwa. Polski Związek Przemysłu Motoryzacyjnego inicjuje zmiany legislacyjne oraz wspiera działania na rzecz rozwoju i promocji polskiego sektora motoryzacyjnego. Jest organem zapraszanym przez rząd do opiniowania projektów najistotniejszych aktów prawnych dotyczących motoryzacji, uczestniczy także w pracach komisji parlamentarnych i rządowych. Jako członek Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Pojazdów ACEA, Polski Związek Przemysłu Motoryzacyjnego reprezentuje interesy firm członkowskich w organach Unii Europejskiej, w tym na forum najważniejszych instytucji – Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej. Pracami Związku kieruje Zarząd - organ składający się z przedstawicieli zrzeszonych firm w randze prezesów lub dyrektorów generalnych. Zarząd bezpośrednio kształtuje politykę naszej organizacji i podejmuje strategiczne decyzje w najistotniejszych kwestiach. W Związku działają trzy sekcje: • Sekcja pojazdów osobowych • Sekcja pojazdów ciężarowych i autobusów • Sekcja motocykli. W ramach sekcji działają tematyczne grupy robocze. The Polish Automotive Industry Association is the leading Polish organisation of automotive employers. Its 34 members include manufacturers as well as representatives of manufacturers of motor vehicles and motorcycles in Poland. The main goal of the Polish Automotive Industry Association is to represent the interests of its member organisations in relations with public administration bodies, the mass media, and the general public. The Polish Automotive Industry Association initiates legislative changes and supports activities aimed at development and promotion of the Polish automotive sector. It is invited by the government to present its opinion on the key legal acts relevant for the automotive industry and participates in the efforts of parliamentary and governmental commissions. Being a member of the European Automobile Manufacturers’ Association (ACEA), the Polish Automotive Industry Association represents the interests of its member organisations in contacts with European Union bodies and advocates their perspective on the forum of EU’s most important institutions – the European Parliament and the European Commission. Works of the Association are overseen by its Management Board, a body made up by representatives of its member organisations in the rank of Presidents or CEO. The Board has immediate impact on the policy of our organisation and takes strategic decisions on key issues. The Association has three divisions: • Passenger car division • Truck and bus division • Motorcycle division. Thematic working groups operate within each division. Historia History W 1992 roku grupa importerów nowych pojazdów powołała Stowarzyszenie Oficjalnych Importerów Samochodów (SOIS). Od początku istnienia Stowarzyszenie odgrywało istotną rolę w kształtowaniu i porządkowaniu polskiego rynku motoryzacyjnego. Jego głównym celem było wspieranie działań i wysiłków podejmowanych przez prywatnych importerów. W 2003 roku Stowarzyszenie Oficjalnych Importerów Samochodów zostało przekształcone w Związek Motoryzacyjny SOIS, organizację zrzeszającą podmioty gospodarcze, czyli firmy (importerów i producentów pojazdów) będące przedstawicielami światowych koncernów motoryzacyjnych w Polsce. Związek Motoryzacyjny SOIS kontynuował idee i cele „Stowarzyszenia Oficjalnych Importerów Samochodów” i znacznie poszerzył zakres i rodzaj działalności, stanowiąc silną reprezentację branży motoryzacyjnej wobec mediów, rządu, parlamentu oraz innych organizacji pozarządowych. W 2004 roku ZM SOIS został członkiem ACEA, organizacji zrzeszającej trzynastu europejskich producentów pojazdów, a także 21 organizacji reprezentujących branżę motoryzacyjną w państwach członkowskich Unii Europejskiej. W 2006 roku, w związku z rozwojem naszej organizacji, w tym decyzją o wstąpieniu do Związku przedstawicieli producentów motocykli, decyzją Walnego Zgromadzenia nastąpiła zmiana nazwy na obecnie obowiązującą: Polski Związek Przemysłu Motoryzacyjnego. In 1992, a group of importers of new vehicles founded the Association of Official Automotive Importers (SOIS). Since the beginning of its operations, the Association played a vital role in the modelling and structuring of the Polish automotive market. Its key goal was to support activities and efforts undertaken by private importers. In 2003, the Association of Official Automotive Importers was transformed into SOIS Automotive Association, an organisation associating economic entities, that is, organisations (of importers and automotive manufacturers) which representated multinational automotive corporations in Poland. SOIS Automotive Association continued to pursue ideas and objectives of „the Association of Official Automotive Importers” and significantly expanded the scope and type of its activities to become the key representative of the automotive industry in relations with the media, government, parliament as well as other non-government organisations. In 2004, SOIS Automotive Association became a member of ACEA, an organisation associating thirteen European automobile manufacturers as well as 21 organisations representing the automotive sector in the European Union Member States. As a result of growth of our organisation i.a. representatives of motorcycle manufacturers, in 2006 the General Meeting took a decision on adoption of the current name of the Polish Automotive Industry Association. R a p o r t 03_06_Wstep_Historia_ok.indd 6 P Z P M 2 0 0 8 2008-06-09 09:42:48 samochody osobowe PASSENGER CARS................................................... 8 SAMOCHODY CIĘŻAROWE HEAVY VEHICLES................................................... 17 AUTOBUSY Buses and Coaches............................................ 20 07_29_39_47_Srodtytuly.indd 7 JEDNOŚLADY TWO-WHEELERS.................................................... 23 motoryzacja auto and society............................................... 24 2008-06-09 08:34:29 Rynek samochody osobowe PASSENGER CARS Park samochodowy Auto na trzy osoby W Polsce szybko powiększa się park samochodowy, ale ilość nie idzie w parze z jakością – auta są coraz starsze, przez to mniej bezpieczne i mało przyjazne dla środowiska. Każdego roku w Polsce rejestrowanych jest po raz pierwszy ponad milion aut osobowych. W ubiegłym roku ta liczba przekroczyła 1,25 miliona. Blisko milion z nich to samochody używane, z których co drugi miał powyżej dziesięciu lat. Na skutek dużego importu aut z drugiej ręki Polska szybko zbliża się do średniej europejskiej pod względem zmotoryzowania społeczeństwa. W 2006 roku na 1000 osób przypadało 351 samochodów, czyli nieco poniżej trzech osób na auto osobowe, gdy zaledwie 3 lata wcześniej średnia nie przekraczała 300 aut na 1000 populacji. W Europie Zachodniej na jedno przypadają dwie osoby. Park samochodowy w Polsce w 2006 roku powiększył się w porównaniu z 2005 rokiem o 7,3 procent i w 2007 roku wykazywał podobne tempo, chociaż danych ostatecznych w kwietniu 2008 roku jeszcze nie było. Od 1990 do 2006 roku liczba zarejestrowanych w Polsce pojazdów zwiększyła się dwukrotnie – z 9 do 18 mln pojazdów. W większości są to jednak samochody stare. Wśród modeli osobowych, których w 2006 roku było 13,4 mln, co czwarty ma pomiędzy 6 i 10 lat, a dwie trzecie ma więcej niż 10 lat. Zaledwie co ósmy samochód osobowy ma mniej niż 5 lat. W 2003 roku, przed wstąpieniem Polski do UE, gdy obowiązywały ograniczenia w przywozie starszych modeli, samochodów najnowszych, liczących do pięciu lat było ponad 18 procent. Łącznie samochodów w wieku od 11 do 30 lat było w 2003 roku 53 procent. Trzy lata później ten odsetek przekroczył 59 procent. W 2006 roku najliczniejszą grupą były auta mające od 11 do 15 lat. Stanowiły one 25,6 procent parku samochodów osobowych. Dominacja starych aut wynika z ubóstwa społeczeństwa, Fleet One Car Per Three Inhabitants ktore ma od dwóch do trzech razy mniejszą siłę nabywczą od społeczeństw krajów Europy Zachodniej. Wschodnie regiony Polski należą do najbiedniejszych obszarów Unii Europejskiej. The Polish fleet is undergoing dramatic growth, which is not combined with improvement of its quality – vehicles tend to be older, hence they are less safe and environmentfriendly. Annual new registrations in Poland account for over a million passenger cars, exceeding 1.25 million last year. Almost a million registrations accounted for secondhand vehicles with the average age of 10 years. As a result of imports of second-hand cars, Poland is swiftly bridging the gap between CEE and Western Europe and will soon achieve the average European motorisation rate. In 2006, there were 351 cars per 1000 inhabitants that is one car per three inhabitants, whereas three years earlier, the average figure stood at 300 vehicles per 1000 inhabitants. There is one Pakowne i na benzynę W parku samochodowym dominują auta z silnikami o zapłonie iskrowym, spalające benzynę lub gaz. W 2006 roku na 13,4 mln aut osobowych, ponad 11,7 mln miało taki właśnie silnik. Oszczędniejszych, ale droższych w zakupie modeli z dieslem było ponad 1,6 mln. Najpopularniejsze są samochody małolitrażowe, z silnikami o pojemności do 1399 cm3, których było zarejestrowanych 7,1 mln – stanowią ponad połowę wszystkich aut osobowych w Polsce. Modeli wyposażonych w silniki o pojemności od 1,4 do 2 litrów Park samochodowy w Polsce [w tys. szt.] Motor vehicles in Poland Pojazdy samochodowe Motor vehicles W tym samochody osobowe In this cars 20000 70,8 15000 67,2 58,2 14106,3 71,3 14724,3 71,0 70,7 15525,5 15899,0 Udział osobowych [%] Share of cars [%] 74,2 73,4 71,7 18035,0 16701,1 16815,9 11185,8 10000 9040,6 5000 5260,6 0 1990 7517,3 1995 13384,2 11975,2 12339,4 9991,3 10503,1 11028,9 11243,8 Roomy and Petrol-fuelled 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Źródło: GUS Source: GUS Pojazdy samochodowe w 2006 roku Motor vehicles in 2006 Polska | Poland 18 035 047 W tym samochody osobowe | Cars 13 384 229 Samochody ciężarowe | Trucks Ciągniki samochodowe | Tractors Autobusy | Buses Motocykle | Motorcycles Inne | Others car per two inhabitants in Western Europe. As compared to 2005, the Polish fleet grew by 7.3 per cent in 2006, and demonstrated a similar rate of growth in 2007, although no conclusive data were available in April 2008. The number of vehicles registered in Poland doubled from 9 million in 1990 to 18 million in 2006 and their overwhelming majority accounted for old cars. Out of 13.4 million passenger cars registered in 2006, every fourth was between 6 to 10 years old, and two-thirds were over 10 years old. Only every eighth passenger car is less than 5 years old. When age limits were imposed on second-hand car imports in 2003 prior to Poland’s accession to the EU, over 18 per cent of imports included fairly new vehicles under five years of age. In 2003, there were 53 per cent of 11 to 30 years old vehicles altogether, and three years later, the figure exceeded 59 per cent. In 2006, the biggest group included 11-15 year old vehicles, which accounted for 26 per cent of total passenger fleet. The fact that old cars make the majority of new registrations is related to poor material standing of the Polish society whose buying parity is twice or three times lower than in West European countries. Poland’s eastern regions are one of the most disadvantaged areas in the European Union. 2 246 294 147 377 83 496 784 176 1 389 475 The Polish fleet is dominated by vehicles fitted with petrol or gas spark ignition engines. In 2006, over 11.7 million out of 13.4 million passenger cars featured spark ignition power units and over 1.6 million were the more economic but also more expensive with Diesel units. The most popular models are fitted with small engines with capacity up to 1399 cubic cm. With the registered number totalling 7.1 million vehicles, they account for a half of total passenger cars in Poland. Barely 5.6 million vehicles were fitted with 1.4 – 2 litre engines, whereas Źródło: GUS Source: GUS 08_28_Polska.indd 8 R a p o r t P Z P M 2 0 0 8 2008-06-09 08:36:34 Market el Dies Samochody osobowe z podziałem na rodzaj paliwa w 2006 roku Cars by kind of fuel a zyn było niecałe 5,6 mln, natomiast z silnikami o pojemności powyżej 2 l jest w Polsce niecałe 700 tys. Większość aut z dużymi silnikami Olej napędowy Benzyna benzynowymi została przerobioDiesel Petrol LPG 1 639 922 na na spalanie gazu propan-butan. Według szacunków Polskiej Organizacji Gazu Płynnego takich 11 744 307 samochodów jest ok. 2,1 mln i w ostatnich latach każdego roku przerabianych było ok. 200 tys. na zasilanie LPG. Polacy poszukują modeli uniwersalnych i oszczędnych, o czym Źródło: GUS świadczy podział samochodów Source: GUS pod względem masy własnej. Blisko 6,3 mln jeżdżących po Polsce Samochody osobowe w Polsce w podziale na masę całkowitą samochodów ma masę do 1399 Passenger cars split by gross vehicle weight kg i jest to o 800 tys. mniej niż 881 198 modeli z najmniejszymi silnikami. Do 1399 kg Dokg 1399 kg < 1399 Cięższych, ważacych od 1400 do 6 265 139 1 720 628 1400-1649 kg 1645 kg jest 4,5 mln i dodatkowo 1400-1649 1400-1649 kg kg 1,7 mln samochodów o masie od 1650-1899 kg 1650 do 1899 kg. Dwie ostatnie 1650-1899 1650-1899 kg kg kategorie liczą łącznie 6,2 mln aut. Powyżej 1900 kg 4 517 264 Powyżej > 1900 kg 1900 kg Aut ważących powyżej 1900 kg jest blisko 900 tys, a wersji z 2litrowymi silnikami lub większymi Razem 13 384 229 Total jest niecałe 700 tys, co potwierdza przypuszczenia, że Polacy poszukują dużych, pakownych Źródło: GUS pojazdów, ale wybierają wersje Source: GUS wyposażone w najtańsze i najoszczędniejsze małe silniki. Samochody osobowe w Polsce w podziale na pojemność silnika Ben only under 700,000 cars driven in Poland sport engine capacity exceeding 2 litres. The majority of vehicles powered by large petrol engines are LPG-compatible. According to recent estimates of the Polish Liquid Petroleum Organisation, there are currently about 2.1 million cars converted to LPG, and annual adaptations account for about 200,000 vehicles. Polish consumers seek universal and economic models, as may be seen in distribution of vehicles by weight. Almost 6.3 million cars in Poland weigh up to 1399 kg, which means that they are outnumbered by vehicles fitted with the smallest engines by 800,000 cars. 4.5 million registrations cover heavier vehicles weighting from 1400 to 1645, whereas 1.7 million vehicles sport weight between 1650 and 1899 kg. The two latter categories account for 6.2 million cars altogether. There are almost 900,000 cars weighing over 1900 kg, and barely 700,000 vehicles fitted with 2 litre or bigger engines, which confirms that Polish consumers seek roomy and capacious models, but tend to choose versions fitted with the smallest and most economic power units. Passenger cars split by cylinder capacity 689 539 Do 1399 cm3 <1400-1999 1399 cm3 cm3cm3 Do 1399 7 117 231 Pojazdy samochodowe przypadające na województwa i w przeliczeniu na 1000 ludności w 2006 roku Motor vehicles in voivodships and per 1000 population in 2006 Ogółem Total [szt] Motocykle Samochody osobowe | Cars Autobusy Buses Samochody ciężarowe | Trucks Ciągniki rolnicze Tractors 3 1400-1999 cmcm3 1400-1999 Powyżej 2000 cm3 5 577 459 18 035 047 21 351 2 63 33 1 281 605 15 348 2 59 16 898 036 25 320 2 52 32 Lubelskie 1 037 767 25 319 3 53 74 Lubuskie 489 635 27 372 2 59 22 Łódzkie 1 227 283 22 341 2 66 43 Małopolskie 1 506 999 19 348 3 60 28 Mazowieckie 2 824 910 17 402 2 89 32 Opolskie 512 697 15 385 2 54 32 Podkarpackie 935 403 32 320 2 49 39 Podlaskie 568 235 22 316 2 53 78 Pomorskie 1 014 215 17 354 2 65 18 Śląskie 2 004 617 14 346 2 54 10 Świętokrzyskie 608 441 23 322 3 71 53 Warmińsko-mazurskie 594 546 25 302 2 51 32 1 847 363 25 403 2 73 40 683 295 24 300 2 53 21 Razem 13 384 229 Total Województwa Voivodships 3 > 2000 cm2000 Powyżej cm3 Polska Dolnośląskie Źródło: GUS Source: GUS Struktura wiekowa aut osobowych w 2006 roku [%] Age structure of cars [%] 4,9% 6,6% 4,0% 25,6% 14,5% 19,2% 25,2% < 2 lat Do 2 lat Do 2 lat 3-5 lat 3-5 3-5 6-10 lat 6-10 6-10 11-15 lat 11-15 11-15 16-20 lat 16-20 16-20 21-30 lat 21-30 21-30 >Powyżej 31 lat 31 Powyżej 31 Kujawsko-pomorskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Źródło: GUS Source: GUS Źródło: GUS Source: GUS R a p o r t 08_28_Polska.indd 9 P Z P M 2 0 0 8 2008-06-09 08:36:36 Rynek Najbogatsze i najbiedniejsze (372). Nieco powyżej krajowej średniej, wynosząej 351 aut jest woj. pomorskie, które ma 354 samochody na 1000 mieszkańców. Cała reszta województw, czyli 11, ma nasycenie aut poniżej krajowej średniej. Najmniej samochodów jest w woj. warmińsko-mazurskim (302) i zachodniopomorskim (300). Zwłaszcza pozycja tego ostatniego województwa jest zaskakująca, bo ma ono warunki gospodarcze lepsze od woj. lubuskiego, (duże miasto – Szczecin, bliskość Berlina, port, przemysł chemiczny), a znacznie mniej od niego samochodów. województwa Najbardziej zmotoryzowanym województwem w przeliczeniu na 1000 mieszkańców jest Wielkopolska. Średnio przypadają tam 403 auta na 1000 osób. Zaraz za nim jest woj. mazowieckie, mające średnią 402 samochody na 1000 mieszkańców. W przypadku tego województwa średnią zawyża Warszawa, w której na 1,7 mln mieszkańców zarejestrowanych jest 1,1 mln aut. Wysoką średnią mają jeszcze województwa opolskie (385) i lubuskie Produkcja samochodów osobowych Bestsellery z Polski W 2007 roku z pięciu działajacych w Polsce fabryk samochodów osobowych i lekkich dostawczych, według danych firmy Samar wyjechało prawie 870 tys. aut. To o 25 procent więcej niż w poprzednim roku. Zakłady zawdzięczają ten rekordowy wynik rosnącej popularności wytwarzanych w Polsce modeli. Największy, ponad 200procentowy wzrost wolumenu uzyskała warszawska FSO, która wyprodukowała ponad 100 tys. aut więcej niż w 2006 roku. Najpopularniejszym modelem żerańskiej fabryki był Lanos, który cieszy się coraz większym zainteresowaniem na Ukrainie. FSO jesienią w 2007 Przemysł samochodowy stał się wizytówką polskiej gospodarki. Produkuje nowoczesne, uznanej jakości samochody i części zamienne. Co siódmy wyprodukowany w Europie autobus pochodzi z Polski i co dwudziesty samochód osobowy. Położone w Polsce fabryki produkują części dla wszystkich zachodnioeuropejskich koncernów i ich zakupy rosną w dwucyfrowym tempie. Wartość eksportu samochodów i części przekroczyła w ub.r. 16,6 mld euro. Ten przemysł zapewnia także utrzymanie kilkuset tysiącom polskich rodzin. Produkcja samochodów osobowych i dostawczych w Polsce [w tys.] Samochody dostawcze Production of cars and LCVs in Poland LCV 1000 800 Samochody osobowe Samochody osobowe | Cars cars 1000 Samochody dostawcze 1000 Samochody dostawcze | LCV LCV 600 800 Samochody osobowe cars 107,6 800 400 600 106 200 400 0 600 2000 2001 2000 4002001 19,9 2002 2003 2002 2003 2004 2005 2006 2005 2006 2007 200 0 17,6 2004 35,4 0 375 2000 Razem Total 554,9 85 28,9 2007 535 200 75,7 762 516,2 527 609 298,2 330,7 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 392,6 333,6 359,6 591,9 612 715,3 869,5 The Most and the Least Affluent Voivodships With the average number of 403 cars per 100 inhabitants, Wielkopolska demonstrates the highest motorisation rate per 1000 inhabitants. Ranking second is the Mazowsze voivodship with 402 cars per 1000 inhabitants. The figure for this region has been largely overstated by Warsaw with 1.1 million cars per 1.7 million inhabitants. Equally high motorisation rate is declared by Opole (385) and Lubuskie voivodships (372). Pomorskie voivodship demonstrates higherthan-average rate (351) with 354 cars per 1000 inhabitants. All the remaining eleven voivodships demonstrate motorisation rate below the country average. The smallest number of cars has been registered in Warmińsko-Mazurskie (302) and Zachodniopomorskie (300) voivodships. Low ranking position of the latter region seems to be rather surprising as this voivodship enjoys more favourable economic conditions than Lubuskie voivodship (large cities – Szczecin, proximity of Berlin, a local port and well-developed chemical industry) but is home to a much smaller number of motor vehicles. Production of passenger cars Polish Bestsellers Producing modern vehicles and spare parts recognised for their quality, the automotive industry has become the hallmark of the Polish economy. Every seventh bus and every twentieth passenger car manufactured in Europe is made in Poland. Production facilities based in Poland supply spare parts to all Western European manufacturers, and their sales value is demonstrating two-digit growth. The value of vehicle and spare parts export exceeded 16,6 billion Euro last year. In addition, the industry provides a source of income to several hundred thousands of Polish families. Samar’s data indicate that in 2007 five passenger car and light utility vehicle manufacturing sites in Poland produced almost 870,000 Samochody dostawcze vehicles altogether, that is 25 per LCV cent more than the year before. This record-breaking performance Samochody osobowe of factories carsis the outcome of the growing popularity of models manufactured in Poland. The highest growth in production by over 200 per cent was demonstrated by Warsaw-based FSO factory, which manufactured over 100,000 vehicles more than in 2006. The bestselling model of the Żerań site is Lanos, which is bestselling in Ukraine. In the fall of 2007, FSO launched production of its successor, Chevrolet Aveo. With 40 per cent of share in the automotive production in Poland, Fiat’s output went up by over 17 per cent as compared to 2006. The manufacturing facility in Tychy is the producer of Panda, whose sales were soaring during the past several years, as well as the enthusiastically acclaimed Fiat 500. Located in Gliwice, Opel’s factory maintained the same results as in 2006, and is replacing the small Agila this fall with Astra III saloon. It is also one of the two European production sites assembling minivan Zafira. Poznań’s Volkswagen facility sustained the production level of 2006, and was mainly focused on light utility vehicles, such as Caddy (including the longer version, known as Caddy Maxi) and Transporter T5. Export Supports Factories Car production and sales are global activities which is also reflected by operations of automotive facilities based in Poland. 87.6 per cent (in terms of quantity) of last year’s production of final assembly facilities was exported overseas, also to such distant destinations, as Japan, Chile, and Guadalupe. In 2006, the share of export went up to 85.1 per cent. In 2007, the value of passenger car export fetched 5.7 billion Euros, against 5.6 billion Euros the year before. Sales of domestic production on the local market shrunk by over 7 per cent, and by almost 30 per cent in case of light utility vehicles. 2.7 per cent of domestically produced passenger cars were sold in Poland, whereas the biggest, almost 99 per cent share in export Źródło: Samar Source: Samar 10 R a p o r t 08_28_Polska.indd 10 P Z P M 2 0 0 8 2008-06-09 08:36:36 Market Najwięksi producenci aut osobowych w Polsce w 2007 The Biggest car manufacturers in Poland Produkcja z rozbiciem na marki Production by brands 2007 Zmina [w %] Change 2006 Fiat Auto Poland Fiat Auto Poland 361 817 308 293 17,36 Opel Polska 187 265 186 810 0,24 FSO S.A. 153 310 50 846 201,52 Volkswagen Poznań 167 036 167 428 -0,23 108 1852 -1 744 869 536 715 229 21,57 Intrall Polska Razem 2007 346 177 187 265 Opel Polska 153 310 FSO S.A. 75 133 VW Poznań 35 Intrall Polska 0 50000 100000 150000 200000 250000 300000 350000 Źródło: Samar Source: Samar roku rozpoczęła montaż jego następcy, Chevroleta Aveo. Także Fiat, który ma 40-procentowy udział w produkcji samochodów w Polsce wypuścił w stosunku do 2006 roku o ponad 17 procent więcej aut. Tyska fabryka koncernu wytwarza m.in. cieszącą się od kilku lat niesłabnącą popularnością Pandę i entuzjastycznie przyjęty przez publiczność model 500. Gliwicki zakład Opla ilościowo utrzymał wynik z 2006 roku, ale zamiast małej Agili montuje od jesieni Astrę III sedan. Jest też jednym z dwóch w Europie, które budują minivan Zafira. Poznańska fabryka Volkswagena utrzymała poziom produkcji z 2006 roku, prodując lekkie dostawcze modele Caddy (w tym wydłużony Caddy Maxi) oraz Transporter T5. Eksport utrzymuje fabryki Produkcja i sprzedaż samochodów jest globalnym przedsięwzięciem i widać to także na przykładzie działających w Polsce fabryk motoryzacyjnych. Ubiegłoroczna produkcja z zakładów montażu finalnego w 87,6 procentach (ilościowo) trafiła do klientów poza Polską, w tym do tak dalekich krajów jak Japonia, Chile i Gwadelupa. W 2006 roku odsetek eksportu wyniósł 85,1 procent. W 2007 roku wartość eksportu aut osobowych doszła do 5,7 mld euro, gdy rok wcześniej wyniosła 5,6 mld euro. Sprzedaż modeli produkcji krajowej na lokalnym rynku zmniejszyła się o ponad 7 procent, natomiast w przypadku lekkich aut dostawczych spadek wyniósł niemal 30 procent. Z wyprodukowanych w Polsce aut osobowych zostało w kraju 2,7 procent. Najwyższy, 99-procentowy odsetek eksportu miała warszawska FSO. Pozostałe fabryki (za wyjątkiem Intralla) sprzedały za granicą do 96-97 procent swojej produkcji. Z dostawczych samochodów na eksport wysłano 95 procent produkcji (93 procent w 2006 roku). Największy odsetek eksportu miał VW Poznań (98 procent), a Intrall najniższy (95 procent produkcji trafiło na lokalny rynek). Części nową specjalnością Blisko co trzecie euro zarobione w eksporcie przemysłu motoryzacyjnego pochodzi ze sprzedaży części zamiennych. Jeżeli doliczymy do nich także silniki, to ze sprzedaży komponentów pochodzić będzie ponad połowa wpływów. W Polsce produkowane są m.in. skrzynie biegów, hamulce, poduszki powietrzne, pasy bezpieczeństwa, amortyzatory, układy paliwowe, mechanizmy kierownicze, fotele, a także wiele drobnych części w tym bardzo precyzyjne komponenty pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i systemów ABS. W ostatnich dwóch latach eksport części wzrastał w tempie ponad 25 procent. Największymi odbiorcami polskich produktów motoryzacyjnych są Niemcy i Włochy, na które przypada 45 procent eksportu. Polska zawdzięcza rozkwit produkcji podzespołów inwestycjom zachodnich koncernów takich jak Delphi, TRW, Bosch, Valeo, Faurecia i mniejszych firm, np Haering. Źródło: Samar Source: Samar Co siódmy wyprodukowany w Europie autobus pochodzi z Polski i co dwudziesty samochód osobowy. Every seventh bus and every twentieth passenger car manufactured in Europe is made in Poland. was held by Warsaw-based FSO. All the remaining manufacturing sites (except for Intrall) sold from 96 to 97 per cent of their production overseas. 95 per cent of delivery van production was sold abroad (93 per cent in 2006). The biggest share in export was held by VW Poznań (98 per cent), and the lowest one by Intrall (95 per cent of its production was marketed on the domestic market). Spare Parts As a New Specialty Almost every third Euro in automotive export is generated by spare parts sales. If we add power units to that, then over a half of the revenue is generated on components sale. Poland is home to sites manufacturing gearboxes, brakes, airbags, safety belts, shock absorbers, fuel systems, steering mechanisms, seats as well as a broad variety of minor spare parts, including high-precision components of injection pumps, injectors, and ABS systems. Export of spare parts went up by over 25 per cent during the past two years. The biggest markets for Polish automotive products are Germany and Italy, which account for 45 per cent of total export. Investments of Western organisations, including Delphi, TRW, Bosch, Valeo, Faurecia or minor players, such as Haering, have largely contributed to the boom in production of subassemblies in Poland. Considering the keen interest of Western investors and Eksport samochodów osobowych i dostawczych Export of cars and LCV 2007 Rynek krajowy auta osobowe Domestic market cars Produkcja aut osobowych na eksport Cars for export Rynek krajowy auta dostawcze Domestic market LCV Produkcja aut dostawczych na eksport LCV for export 2006 Zmina [w %] Change 20 905 22 501 -7,09 741 015 586 418 26,36 5 473 7 769 -29,55 102 143 98 541 3,66 Źródło: Samar Source: Samar R a p o r t 08_28_Polska.indd 11 P Z P M 2 0 0 8 11 2008-06-09 08:36:37 Rynek Biorąc pod uwagę duże zaintreresowanie zachodnich inwestorów i bieżace prace przy nowych i rozbudowywanych fabrykach, produkcja komponentów powinna wzrosnąć także w tym roku o ok. 10 procent. Produkcja opon należy co prawda do przemysłu gumowego,ale jest ściśle powiązana z przemysłem motoryzacyjnym. W Polsce działają trzy duże fabryki opon (Michelin w Olsztynie, GoodYear w Dębicy i Bridgestone pod Poznaniem. Produkują opony do aut osobowych, dostawczych, ciężarowych i traktorów. Ich eksport osiągnął w 2007 roku wartość prawie 1,2 mld euro. ongoing green-field and site upgrading projects, it is expected that production of subassemblies will increase by about 10 per cent this year. Although tyre production is classified as rubber industry, it is in fact closely linked to the au- Sprzedaż samochodów osobowych Sprzedaż nowych samochodów osobowych Rynek nowych samochodów wychodzi z zapaści, ale nadal sprzedaż nowych aut jest niewielka, bo konkurencją są sprowadzane w dużej ilości tańsze samochody używane. Utrzymujący się w Polsce wzrost gospodarczy, który w ub.r. osiągnął 6,5 procent, zachęcił klientów do zakupów samochodów. Według deklaracji producentów sprzedaż przekroczyła 293 tys. sztuk, czyli wzrosła w stosunku do 2006 roku o 22,88 procent. Wartość zakupionych w ub.r samochodów osobowych wynosi ok. 21 mld zł. Popyt na nowe samochody od trzech lat rośnie, ale rynek nadal jest bardzo mały w stosunku do populacji. Sprzedaż w 2007 roku Sprzedaż samochodów osobowych w podziale na produkcję krajową i import Passenger car sales split by local production and import Marka Make Alfa Romeo Sprzedaż Sales 2007 Sztuki Units Zmiana Change [%] Sprzedaż Sales 2007 Sztuki Units Marka Make Zmiana Change [%] 806 12,73 Lexus 748 21,82 Audi 3 523 27,92 Maybach 1 -66,67 BMW 3 257 64,25 Mercedes 3 661 24,35 43 7,50 5 204 19,74 Mitsubishi Chrysler 495 -32,01 Nissan Citroen 13 674 13,68 Opel Cadillac Chevrolet Corvette MINI 255 46,55 2 422 38,48 7 579 5,29 19 371 24,68 3 200,00 Opel PL 7 393 -21,39 Dacia 2 024 49,48 Peugeot 18 661 24,96 Dodge 605 128,30 Porsche 381 41,64 Fiat 17 038 42,09 Renault 16 208 4,91 Fiat PL 10 779 -12,31 Saab 490 14,49 Ford 21 558 21,71 SEAT 8 004 70,55 FSO 374 -14,81 Skoda 32 965 14,53 Honda 13 025 31,42 Smart 130 4,00 Hyundai 4 916 97,35 Ssangyong 235 -31,09 Hummer 2 – Subaru 1 533 25,04 Intrall 36 -85,31 Suzuki 7 120 77,16 Jaguar 232 -8,30 Toyota 33 848 21,39 Jeep 758 53,44 Volkswagen 20 468 35,24 Kia 8 664 111,11 3 567 33,80 Lada 181 -20,61 Lancia 185 56,78 293 305 22,88 Land Rover 883 43,58 Volvo Razem Total Market Źródło: Samar Source: Samar 12 R a p o r t 08_28_Polska.indd 12 P Z P M tomotive sector. Poland is home to three major tyre factories (Michelin in Olsztyn, GoodYear in Dębica, and Bridgestone near Poznań), which manufacture tyres for passenger, delivery, heavy vehicles, and tractors. Their export in 2007 was valued at almost 1.2 billion euro. Sales of passenger cars Sales of New Passenger Vehicles The new vehicles market is experiencing an upturn, although sales of new vehicles remain scarce as a result of massive imports of cheaper second-hand vehicles. Estimated at 6.5 per cent last year, steady economic growth in Poland stimulated an increase in car sales. According to manufacturers’ declarations, sales exceeded 293,000 cars, what marks an increase by 22.88 per cent against 2006. The value of vehicles purchased last year accounts for approximately PLN 21 billion. Although the demand for new vehicles has been growing steadily for three years, the market remains to be disproportionably small compared to total population. With over 350,000 cars sold, sales in 2007 were lower than in 2003. The potential of the Polish market is at least three times bigger and businesses which have invested in sales and service networks in Poland hope that new vehicle sales in our country will fetch a million cars per year. Bestselling Compact Models The open market and unconstrained influx of massive quantities of used vehicles after 2004 brought about a decline in authorised network sales as well as changes in the sales structure. Customers lost interest in the smallest models which were unable to compete with used vehicles. In 2002, Polish consumers bought 38,000 vehicles from the Mini segment, whereas the figure for last year stood at barely17 319. Sales of compact vehicles remained stable over the past five years (85,000 and 88,600.), with a visible growth in sales of Segmentacja rynku samochodów osobowych w latach 2002–2007 Passenger car market segmentation in the years 2002–2007 Segment Segment Mini Mini Małe Small Klasa Niższa Średnia Lower Medium Klasa Wyższa Średnia Upper Medium Klasa Wyższa I Luksusowe Executive and Luxury Vany MPV Sportowe Sport Terenowe Off-road & SUV Razem rynek Total market 2002 Sprzedaż w segmencie – Ilość sztuk Segment sales – Units 2003 2004 2005 2006 2007 38 032 45 331 41 421 21 087 19 980 17 319 106 057 124 534 105 557 74 111 75 798 85 703 85 096 90 644 77 818 62 421 61 528 88 593 44 593 53 276 48 871 38 330 42 674 50 780 3482 4244 4633 3648 4424 5652 20 720 27 241 29 965 24 221 20 877 25 299 594 912 1 269 849 1 168 1 308 4 851 7 453 8 547 10 655 12 234 18 651 303 425 353 635 318 081 235 322 238 683 293 305 Źródło: Samar Source: Samar 2 0 0 8 2008-06-09 08:36:38 Market Najlepiej sprzedawane marki – Ranking według wielkości sprzedaży Best selling brands – Ranking by retail volume Najpopularniejsze są Toyota Skoda Fiat Opel Ford Volkswagen Peugeot Renault Citroen Honda Kia SEAT Nissan Suzuki Chevrolet Hyundai Mercedes Volvo Audi BMW Zmiana Change [%] 21,39 14,53 14,55 7,30 21,71 35,24 24,96 4,91 13,68 31,42 111,11 70,55 5,29 77,16 19,74 97,35 24,35 33,80 27,92 64,25 Źródło: Samar Source: Samar Wielkość sprzedaży samochodów osobowych w 2007 z uwzględnieniem pojemności silnika Passenger car sales 2007 split by engine capacity Silniki wysokoprężne 150000 Silniki benzynowe Silnikiengines benzynowe Petrol 120000 Silniki wysokoprężne Silnikiengines wysokoprężne Diesel Silniki benzynowe 598 > 3.0L 2 084 5460 2.5 > 3.0L 751 9 178 2.0 > 2.5L 1 562 59 671 > 3.0L > 3.0L 44 523 1.6 > 2.0L 22 803 10 2.5 > 3.0L 2.5 > 3.0L 1.0 > 1.6L 2.0 > 2.5L 1.0 > 1.6L 1.6 > 2.0L 0 > 1.0L 1.0 > 1.6L 30000 1.6 >112.0L 850 60000 2.0 > 2.5L 134 815 90000 Źródło: Samar Source: Samar Ranking najpopularniejszych marek wśród firm w 2007 roku The most popular brands in fleet sales in 2007 Rejestracje ogółem Rejestracje ogółem ogółem TotalRejestracje registrations 35000 31 715 29 331 Rejestracje firmowe 30000 26 405 25 291 25000 20000 20 751 19 215 18 335 15000 Rejestracje firmowe Rejestracje firmowe Company registrations 15 730 13 314 13 061 Honda Citroen Renault 10000 17 233 15 882 15 312 13 867 10 177 9 675 5000 8 368 7 729 5 291 4 271 0 Peugeot 0 Toyota 5000 Peugeot Opel 10000 Volkswagen Skoda 15000 Ford Toyota 20000 Fiat 25000 25000 Lepiej wyposażone 20000 i droższe 15000 Marki cieszące się w Polsce naj10000 to Toyota, większym wzięciem Skoda, Fiat, Opel, 5000Ford, Volkswagen, Peugeot, Renault, Citroen 0 i Honda. Czołówka jest od kilku lat bez zmian – producenci japoński i czeski zastąpili Fiata i Daewoo, które do początku dekady walczyły o pierwsze miejsce na liście najpopularniejszych marek. Opel 30000 Skoda 35000 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Renault Fiat > 1.0L > 1.0L kompakty Otwarty rynek i swobodny napływ dużej liczby samochodów używanych spowodował po 2004 roku nie tylko spadek sprzedaży w sieci autoryzowanych dealerów, ale także zmianę struktury zakupów. Klienci wyraźnie stracili zainteresowanie samochodami najmniejszymi, które zostały wyparte przez auta z drugiej ręki. Jeszcze w 2002 roku Polacy kupili 38 tys. aut w segmencie mini, gdy w ub.r. tylko 17 319. Kompakty zachowały w ostatnim pięcioleciu niezmieniony poziom 150000 sprzedaży (85 tys. i 88,6 tys.), natomiast wyraźnie lepiej sprzedają się 120000 modele droższe. Samochodów 150000 klasy wyższej średniej zakupiono 90000 44,5 tys. w 2002 roku, natomiast 120000 w ubiegłym 50,7 tys., aut typu 60000 SUVi terenowych odpowiednio: 90000 4,8 tys. i 18,6 tys., zaś minivanów 30000 9,2 i 11,8 tysiąca. 60000 moNajpopularniejsze na rynku 0 dele w 2007 roku to samochody małe lub kompaktowe.30000 Na pierwszym miejscu jest Skoda Fabia (17 tys.), na drugim Skoda Octavia 0 (12,5 tys.), na trzecim Toyota Yaris (12 tys.), następnie Ford Focus (10 tys.) i Fiat Panda (9 tys.). Panda jest najmniejszym autem i jedynym przedstawicielem segmentu mini plus w pierwszej dwudziestce 35000 modeli najpopularniejszych 30000 w Polsce. Sprzedaż | Sales 2007 2006 Sztuki | Units Sztuki | Units 33 848 27 883 32 965 28 783 27 817 24 283 26 764 24 942 21 558 17 712 20 468 15 135 18 661 14 934 16 208 15 450 13 674 12 028 13 025 9 911 8 664 4 104 8 004 4 693 7 579 7 198 7 120 4 019 5 204 4 346 4 916 2 491 3 661 2 944 3 567 2 666 3 523 2 754 3 257 1 983 Marka Make Citroen Ford Toyota Honda Volkswagen Skoda Peugeot Opel Renault Fiat Citroen Ford Honda Volkswagen była mniejsza niż w 2003 roku, gdy nabywców znalazło ponad 350 tys. samochodów. Potencjał polskiego rynku jest przynajmniej trzykrotnie większy i przedsiębiorcy, którzy zainwestowali w Polsce w sieć sprzedaży i obsługi oraz firmy produkujące samochody i części liczą, że nad Wisłą sprzedaż nowych aut będzie sięgała miliona sztuk rocznie. higher class models. 44,500 cars from the upper medium segment were purchased in 2002 and 50,700 last year. Sales figures for 2003 and 2007 stand at 4,800 and 18,600 for SUVs and four-wheel drives, and 9,200 and 11,800 for minivans. Small and compact models were the bestselling cars in 2007. Ranking first is Skoda Fabia (17,000), Skoda Octavia comes second (12,500), Toyota Yaris third (12,000), Ford Focus fourth (10,000) and Fiat Panda fifth (9,000). Panda is the smallest model and the sole representative of the Mini Plus segment among the top 20 of best selling models in Poland. Higher Equipment Levels and Prices The most popular brands in Poland include Toyota, Skoda, Fiat, Opel, Ford, Volkswagen, Peugeot, Renault, Citroen, and Honda. The list of market leaders has been stable for several years – Japanese and Czech producers conquered Fiat and Daewoo, which used to top the ranking list of the most Silniki wysokoprężne popular brands at the beginning Silniki benzynowe of the decade. Growing demand for bigger models is best reflected by the ranking of the most popular power units. Even consumers who buy more upmarket models appreciate economy, and thus tend to choose Diesel engines whose market share has recently exceeded 40 per cent. Barely four years earlier, Diesel power units held over 22 per cent of market share. The ranking of the most popular engines indicates that ranking second and third are Diesel units with capacity of: 1.6 to 2,0 l and 1.0 to 1.6 l, respectively. The most sought-after models are fitted with 1.0 l to 1.6 l petrol units. Looking for a new car, Polish consumersRejestracje tend to ogółem choose bigger Rejestracje firmowe and more pricy models featuring higher trim levels, including airconditioning, additional airbags, and ESP electronic stability programme. The average price of a vehicle sold in Poland continues to grow and it exceeded PLN 73,000 in 2007. Car sales in Poland are subject to visible seasonality. The peak season is observed in spring, when Źródło: Samar Source: Samar R a p o r t 08_28_Polska.indd 13 P Z P M 2 0 0 8 13 2008-06-09 08:36:39 Rynek Szacunkowa wartość netto pojazdów przekazanych w leasing w latach 2000-2007 [w mln zł] Net worth of leased vehicles between 2000-2007 Rodzaj i liczba leasingowanych pojazdów w 2007 roku Number of leased vehicles 2 269 Naczepy 19 452,8 12 220 2006 2007 Źródło: ZPL Source: ZPL Osobowe BPH Leasing VB Leasing 5,6% 4,6% Millenium Leasing 6,4% BZ WBK 5,6% VB Leasing3000 2000 BZ WBK 1000 0 2000 2001 2002 2003 w Polsce samochodu i w 2007 vehicles Raiffeisen Leasing are mainly purchased by individual customers. Corporate roku przekroczyła 73 tys. zł. clients tend to renew their fleets at W Polsce występuje wyraźna sezoEFL the end of the year. nowość zakupu aut. Szczyt przypada na wiosnę i w tym okresie Corporate zakupy są robione głównie przez klientów indywidualnych. Firmy Fleet z kolei kupują samochody najczęśAccording to PZPM statistics based on CEPiK data, there were ciej pod koniec roku. Import używanych samochodów osobowych od 2000 roku Import of second-hand vehicles 179 059 0 2001 2002 2004 2005 994 564 870 777 216 517 2000 200000 35 736 213 670 400000 828 142 1000000 600000 2003 2004 2005 2006 2007 Źródło: ZPL Source: ZPL BRE Leasing 800000 7311,8 4350 5000 BPH Leasing 4000 Millenium Leasing Źródło: ZPL Source: ZPL Rosnące zainteresowanie większymi autami widać także w klasyfikacji najpopularniejszych silników. Nawet kupując duże modele, klienci poszukują oszczędnych aut i coraz częściej wybierają silniki wysokoprężne. Ich udział w rynku przekroczył 40 procent. Zaledwie 4 lata wcześniej wynosił ponad 22 procent. Na liście najpopularniejszych silników drugie i trzecie miejsce zajmują diesle o pojemności (odpowiednio): od 1,6 do 2,0 l i od 1,0 do 1,6 l. Największym popytem cieszyły się jednak samochody z silnikami benzynowymi o pojemności od 1,0 do 1,6 l. Kupując nowe auto Polacy nie tylko wybierają coraz większe i droższe modele, ale także lepiej wyposażone, w tym w klimatyzację, dodatkowe poduszki i system stabilizacji toru jazdy ESP. Stale rośnie średnia cena zakupionego Bankowy 7000 Fundusz Leasingowy 6000 2800 BRE Leasing 9,2% Volkswagen Leasing 8000 1450 Raiffeisen Leasing 11,6% Szacunkowa wartość netto aut osobowych przekazanych w leasing Fortis Lease w latach 2000-2007 [w mln zł] Net worth of leased passenger cars between 2000 and 2007 700 Inne 31,8% Bankowy Fundusz Leasingowy 4,2% Źródło: ZPL i szacunki własne Ciężarowe Source: ZPL Inne 14,0% Volkswagen Leasing 3,6% Naczepy Ciężarowe Razem 170 240 Total market Autobusy Osobowe Największe firmy na rynku leasingu pojazdów w 2007 roku [w %] The biggest firms in motor vehicle leasing EFL Fortis Lease 3,4% 59 800 600 2005 Osobowe Osobowe Autobusy Naczepy Inne Cars Ciężarowe Autobusy Ciężarowe Naczepy Trucks Ciężarowe Autobusy Osobowe Inne Autobusy Buses Osobowe Naczepy Naczepy Ciężarowe Semitrailers Inne Inne Autobusy Osobowe Other 175 2004 CiężaroweInne Naczepy 816 789 2003 Autobusy Inne 88 174 30 2002 8800 2001 8850 2000 5100 3500 4300 10000 7600 15000 0 803 19 194 20000 5000 Inne 2006 2007 276, 475 new registrations in 2007, of which 137 358 were vehicles purchased by companies. Corporate clients often lease vehicles and exhibit growing interest in long-term lease. 65 per cent of the business fleet (valued at over PLN 7.3 billion) is the property of leasing and long-term lease companies. Data of the Polish Car Lease and Hire Association, with 13 member organisations from the sector, indicate that the market growth in 2007 was higher by over 60 per cent as compared to the previous year. Since the majority of companies financing fleet procurement have their registered offices in Warsaw, over 61,000 vehicles were registered in the Mazowieckie voivodship. Toyota i the leader on the fleet market, but it is Ford, with over Źródło: MF Source: MF 14 R a p o r t 08_28_Polska.indd 14 P Z P M 2 0 0 8 2008-06-09 08:36:42 Market Samochody dla firm Do 4 lat is demonstrating visible chanStruktura wiekowa importu używanych samochodów osobowychxxxx [w %] ges. In 2004, the share of the to Poland Age structure of second-hand vehicles imported Do 4 lat Od 4 do 10 lat Do 4 lat W 2007 roku w Polsce zarejestrowano według statystyk PZPM przynewest vehicles, 4 years and xxxx xxxxx < 4 lat 4 –10 lat > 10 lat gotowanych na podstawie danych under, stood at 3.72 per cent xxxx Odyears 4 do 10 lat >10Powyżej 10 lat <4Do years4 lat 4–10 years CEPiK 276 475 nowych samochoof total imports, Od 4and dowent 10 up lat xxxx xxxxx xxxx dów osobowych, z których 137 to fetch 9.36 per cent last year. Od 4 do 10 lat xxxxx Powyżej 10 lat9,36 3,72 4,99 6,73 358 zakupiły firmy. Korzystają one This change became evident 23,61 28,54 xxxxx 34,47 xxxx 40,20 Powyżej 10 latin chętnie z leasingu i coraz częściej 2006. The share of 4 years old Powyżej 10 lat xxxx z długoterminowej dzierżawy. Spo-2004 and under cars stood at 7.5 per xxxx 2005 2006 2007 śród aut firmowych 65 procent (o cent in January and reached 13.9 wartości ponad 7,3 mld zł) należy per cent in December. The share 2004 2005 2006 2007 72,67 66,46 58,80 50,44 do przedsiębiorstw leasingowych of the oldest cars, 10 years and 2004i wynajmu2005 2006 2007 2004 długoterminowego. more, fell dramatically from 56.9 2005 2006 2007 Według danych Polskiego Związku per cent in January to 41.8 per Źródło: MF Wynajmu i Leasingu Pojazdów, cent in December, what indicaSource: MF który zrzesza 13 firm z tej branży, tes that second-hand car imports w 2007 roku rynek leasingu sacontinue to effectively compete mochodów wzrósł o ponad 60 with networks marketing new Najpopularniejsze marki wśród aut używanych sprowadzonych procent w stosunku do poprzedvehicles. This trend is particularly w 2007 roku niego. Ponieważ większość firm visible in terms of cars sold in The most popular second-hand cars finansujących zakupy ma siedzibę 2007 whose average price exw Warszawie, ponad 61 tys. samoceeded PLN 154,000. Every third 204 397 Volkswagen chodów zostało zarejestrownych Alfa-Romeo, every second Audi, w województwie mazowieckim. Chrysler, and Jaguar produced 152 027 Opel Liderem rynku aut firmowych jest between 2006 and 2007 and registered in Poland was a secondToyota, ale najwyższy odsetek 95 146 Ford tego typu klientów ma Ford, który hand vehicle. ponad dwie trzecie swoich aut Influx of increasingly younger 74 084 Renault sprzedał przedsiębiorcom. models boosts the average dec73 508 Audi lared price of the vehicle which Import stood at almost PLN 6000 (PLN Mercedes-Benz 43 769 5 935) in 2007. The average price aut używanych Wejście Polski do Unii Europejskiej of the youngest models, 4 years BMW 37 866 i otwarcie granic dla swobodnego and under, stood at over PLN 25,000, and exceeded PLN 1300 przepływu towarów spowodowaSeat 29 235 ło lawinowy wzrost importu aut for the oldest ones. The average excise duty paid accounted for używanych. Od maja do końca Peugeot 26 492 2004 roku przekraczał on 100 PLN 436.92. Budgetary revenue tys. sztuk miesięcznie, a w 2005 on excise duty totalled over PLN 1 Fiat 25 801 roku i kolejnych latach zmniejszył billion in 2007. 0 50000 100000 150000 200000 250000 się nieznacznie do 80-90 tys. na The most popular cars are brands miesiąc. manufactured in Germany: VolksŹródło: MF/Samar Source: MF/Samar Chociaż import aut używanych wagen, Opel, and Ford, but it utrzymuje się na wysokim poshould be also noted that equally ziomie, jednak wyraźnie zmienia sought-after are luxury brands, się jego struktura. W 2004 roku nowe. Jest to szczególnie wyraźtwo-thirds of its vehicles sold such as Audi, Mercedes, and BMW, ne w przypadku samochodów udział aut najnowszych, mająto businesses, which declares which outnumber Seats, Peugeots, z 2007 roku, których średnia cena cych do czterech lat, wyniósł the highest per centage of fleet and Fiats. w całości importu 3,72 procent, przekroczyła 154 tys. zł. Dwie clients. The biggest number of secondnatomiast w ub.r wzrósł do 9,36 trzecie Alf-Romeo, co drugie hand vehicles is imported by Audi, Chrysler i Jaguar z wyproprocent. Zmiana jest bardzo Second-hand Vehicle residents of the Wielkopolska wyraźna w trakcie ostatniego dukowanych w latach 2006-2007 region (161 098), Mazowsze (106 Imports roku. W styczniu udział aut nie i zarejestrowanych w Polsce było Poland’s accession to the European 468), and Silesia (90 639). A much starszych niż czteroletnie w całosprowadzonych jako samochody Union, opening up borders and smaller number of second-hand ści importu wynosił 7,5 procent, używane. introduction of the free flow of govehicles are brought to Podlaskie natomiast w grudniu doszedł ods triggered a dramatic increase Spadający wiek samochodów voivodship (22 604), Opolskie (26 do 13,9 procent. Znacznie spadł powoduje, że rośnie średnia dein import of second-hand vehicles. 355), and Warmińsko-mazurskie klarowana cena auta, która w 2007 udział samochodów najstarszych, Between May and the end of (34 353). mających powyżej 10 lat z 56,9 roku zbliżyła się do 6 tys. zł (5 2004, its volume exceeded 100,000 The above statistics fail to indicate procent w styczniu do 41,8 pro935 zł). Dla najnowszych modeli, per month, and went down slightthe size of imports of vehicles cent w grudniu. Wynika z tego, że ly to 80,000-90,000 a month in mających do czterech lat wyniosła used to source spare parts. Such import samochodów używanych ponad 25 tys. zł, natomiast dla 2005 and subsequent years. vehicles are not declared to cujest coraz większą konkurencją najstarszych przekroczyła 1300 zł. Although import of second-hand stoms authorities, and the volume dla sieci sprzedających auta Średnia wysokość podatku akcyzocars remains high, its structure of their imports is only indicated R a p o r t 08_28_Polska.indd 15 P Z P M 2 0 0 8 15 2008-06-09 08:36:43 Rynek Więcej umów, mniejsza składka Szybki wzrost parku samochodowego w Polsce spowodował nieznacznie powiększenie obrotów firm ubezpieczeniowych. Łącznie zebrana składka z polis OC i AC wzrosła zaledwie o 0,6 procent: z 9,77 mld zł w 2005 roku do 9,84 mld zł w 2006. W tym samym czasie park samochodowy zwiększył się o 7,3 procent. Oznacza to, że mimo wzrostu liczby umów ubezpieczeniowych, wysoość składki jest coraz mniejsza. Wynika to z dużego napływu i rejestracji samochodów starych, o niewielkiej wartości. Potwierdzeniem napływu starych aut używanych jest także spadek udziałów w całości składki polisy Auto Casco. W 1996 roku udział składki zebranej z tego ubezpieczenia w całości składki majątkowej wynosił 36 procent, natomiast w 2006 roku spadł o ponad 10 punktów do 25,8 procent. Najszybciej, bo o 14,3 procent wrosła wysokość wypłaconych odszkodowań i świadczeń brutto, bo z 6,31 mld zł w 2005 roku do 7,23 mld zł w 2006 roku. 16 R a p o r t 08_28_Polska.indd 16 Dealers Udział ubezpieczeń komunikacyjnych w całości składki ubezpieczeń majątkowych [w proc] Car insurance share in total property insurance market AC 40 30 40 OCOC ACAC OC 30 34 10 0 2003 2006 1996 0 25,8 30 10 36 20 34,8 20 28 wego wyniosła 436,92 zł. W 2007 roku do budżetu wpłynęło z tytułu zapłaconego podatku akcyzowego ponad 1 mld zł. 40 Największą popularnością cieszą się samochody wyprodukowane 30 w Niemczech: Volkswageny, Ople i Fordy. Zwraca uwagę wysoka pozycja luksusowych20marek: Audi, Mercedesa i BMW, które wyprzedzają Seata, Peugeota i Fiata. 10 używaNajwięcej samochodów nych sprowadzają mieszkańcy Wielkopolski (161 098), natępnie 0 Mazowsza (106 468) i Śląska (901996 639). Natomiast najmniej używanych aut trafia do województwa podlaskiego (22 604), opolskiego (26 355) i warmińsko-mazurskiego (34 353). Powyższe statystyki nie obejmują samochodów sprowadzonych na części. Te auta nie są zgłaszane w izbach celnych i o ich napływie świadczy jedynie spadek sprzedaży części zamiennych w sklepach i hurtowniach oraz malejąca liczba kradzieży samochodów, która spadła z 68 062 w 2000 roku do 30 529 w 2006 roku i 21 284 w kolejnym. 2003 1996 2006 2003 2006 Źródło: PIU Source: PIU Dilerzy Po okresie spadku sprzedaży aut i kurczenia się sieci sprzedaży, liczba dealerów powoli rośnie. W ub.r. sieć liczyła 1404 autoryzowanych dealerów, natomiast rok wcześniej 1392 i 1200 w 2003 roku. W porównaniu z trudnym dla branży okresem 2004-2005 przybyło ponad stu dealerów. Zwiększyła się także liczba punktów sprzedaży aut (dealerów głównych oraz filii) – z 1600 w 2003 roku do 1850 w 2007 roku. Ostatnie dwa lata rosnącej sprzedaży wpłynęły na poprawę stanu finansowego dealerów i przedsiębiorcy nie planują zmiany branży, więc ponad 45 tys. miejsc pracy jest chwilowo bezpieczne. Niemniej jako zagrożenia dla własnej działalności wymieniają częste zmiany przepisów, import aut używanych oraz wejście dużych zachodnich sieci dealerskich. Dealerzy coraz częściej podejmują sprzedaż aut używanych, a rosnące obroty część chce zainwestować w nowe placówki. Taka forma ekspansji jest popularniejsza od przejęć, na które trzeba więcej pieniędzy. Branża dealerska jest bardzo rozdrobniona. 50 największych dealerów sprzedało jedną trzecią wszystkich nowych aut. Największym polskim dealerem jest PGD, który w ub.r. sprzedał ponad 10 tys. nowych aut w Polsce. P Z P M by a visible slump in sales in spare parts shops and warehouses as well as a decrease in car theft, which went down from 68,062 in 2000 to 30,529 in 2006 and 21,284 in 2007. More Contracts, Lower Premium Rapid growth in the size of the car fleet in Poland generated only a minor increase in turnover of insurance companies. The value of combined collected TPO and comprehensive premiums went up by barely 0.6 per cent – from PLN 9.77 billion in 2005 to PLN 9.84 billion in 2006, whereas at the same time, the size of car fleet soared high by 7.3 per cent. This means that despite an increase in the number of insurance contracts, the amount of premium continues to slump. This is an outcome of a massive influx and common registrations of old vehicles of minor value. The impact of massive imports of old vehicles is also reflected by a decrease in the share of comprehensive insurance. The share of comprehensive premium in total property premiums in 1996 stood at 36 per cent, and slumped by over 10 per centage points down to 25.8 per cent in 2006. The biggest rate of growth by 14.3 per cent was observed in the value of claims paid and gross payments which went up from PLN 6.31 billion in 2005 to PLN 7.23 billion in 2006. After a downturn in vehicle sales and downsizing of the sales network, dealership networks have now begun to continue theirAC expansion. Last year, the network featured 1404 dealerships OC as compared to 1392 the year before. As compared to years 2004/2005 which were extremely tough for the industry, there are over a hundred new dealers in the marketplace. The number of showrooms (operated by key dealers and their affiliates) has also grown from 1600 in 2003 to 1850 in 2007. Two years of growth in sales have contributed to an improvement in financial standing of the network. Dealers are no longer considering changing their business profile, thus assuring temporary security for over 45,000 jobs. Nevertheless, frequent changes in legal regulations, import of second-hand vehicles as well as major Western dealer networks launching their operations in Poland continue to be listed by dealers as key threats to their activities. It has now become a common practise for dealers to engage in sales of second-hand vehicles, and revenue from their growing turnover is frequently invested in new points of sale. Such expansion strategy is much more popular than mergers, which consume much more capital. Nevertheless, this sector continues to be highly dispersed. 50 leading dealers have sold one-third of all new cars. Poland’s biggest dealer is PGD, whose last year‘s sales amounted to over 10,000 of new vehicles in Poland. 2 0 0 8 2008-06-09 08:36:44 Market SAMOCHODY CIĘŻAROWE HEAVY VEHICLES Park samochodowy Ciężarówki najmłodsze Najmłodszymi samochodami w Polsce są samochody osobowociężarowe, ciężarowe i dostawcze, których jest 2,4 mln. Połowa z nich nie ma jeszcze dziesięciu lat, a pozostałe kategorie wiekowe liczą po kilkanaście procent całości parku. Flota samochodów ciężarowych została odmłodzona dzięki sporym inwestycjom ze środków prywatnych oraz unijnych, będących skutkiem dużego wzrostu zapotrzebowania na transport. W przypadku pierwszych rejestracji stosunek ciężarówek nowych do używanych nie dochodzi do dwóch, gdy dla aut osobowych oscyluje on około trzech-czterech. Działalność Inspekcji Transportu Drogowego, która kontroluje stan techniczny taboru, przyczyniła się do wycofania z eksploatacji najstarszych i najbardziej zużytych ciężarówek. Nadal blisko co tzeci samochód ciężarowy ma ponad 20 lat. W transporcie międzynarodowym, w którym wykorzystywana jest większość z zarejestrowanych Fleet w Polsce 150 tys. ciągników siodłowych, premiowane są przy pomocy zmniejszonych opłat za autostrady za granicą, nowe, ekologiczne samochody. Dzięki temu dwie trzecie ciężarówek jeżdżących w barwach polskich firm transportowych spełnia normy czystości Euro 3, Euro 4 lub Euro 5. Jest to jedna z najnowocześniejszych flot w Europie. Trucks Are the Youngest With their number estimated at 2.4 million, light commercial vehicles, trucks and delivery vehicles are the youngest vehicles in Poland. Half of them are under ten years old, and the remaining age groups account for over a dozen per cent of total fleet size. The truck fleet has been renewed as a result of major Samochody ciężarowe, ciągniki drogowe i osobowo- ciężarowe w Polsce Trucks, road tractors and LCV in Poland Udział [%] Share [%] 2500 13,4 13,3 2000 14,3 13,7 13,3 12,1 1500 11,6 1000 1879,1 1979,3 500 1044,6 0 14,6 13,9 1990 2162,6 2313,4 2391,6 2304,5 2392,7 2002 2003 1354,1 1995 2000 2001 2004 2005 2006 private investments and EU subsidies, granted in response to a substantial increase in demand for transport services. In terms of first registrations, the new to used truck ratio is lower than two, whereas the same figure for passenger cars ranges from three to four. Activities of the Road Transportation Inspectorate, which oversees the technical condition of the fleet, has largely contributed to withdrawal of the oldest and the most worn out trucks. Nevertheless, almost every third truck is over 20 years old. International transport, which uses the majority of 150,000 truck-tractors registered in Poland, benefits from lower toll charges on foreign motorways, and more favourable rates are applicable to new environmentally-friendly vehicles. That is why, two-thirds of trucks used by Polish transport companies are Euro 3, Euro 4 or even Euro 5 compliant, and form one of the most modern fleets in Europe. Źródło: GUS Source: GUS Park transportowy w 2006 roku Transport parc Struktura wiekowa samochodów ciężarowych w 2006 roku [%] Age structure of trucks 7,5 Ciężarówki o ładowności powyżej 1500 kg Trucks with payload above 1500 kg 488 001 Przyczepy Trailers 472 712 24,9 8,0 12,3 Naczepy Semitrailers 168 118 0 100000 13,7 200000 300000 400000 19,5 500000 14,1 Źródło: GUS Source: GUS Produkcja Ciężarówki i naczepy W ub.r. zakończył działalność lubelski zakład Intrall Polska, produkujący w małych ilościach dostawcze Lubliny i terenowe Honkery. W Niepołomicach pod Krakowem w drugiej połowie roku ruszyła produkcja ciężkich modeli MAN o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 16 ton. Pod koniec roku zakład osiągnął zakładany poziom Źródło: GUS Source: GUS Production Trucks and Trailers Last year saw discontinuation of activities by Lublin-based Intrall Polska, which manufactured minor quantities of Lublin delivery vans and all-terrain Honkers. MAN laun- R a p o r t 08_28_Polska.indd 17 < 2 lat Do22lat lat <2Do years 3-5 lat 3-5 3-53-5 years 6-106-10 lat 6-10 6-10 years 11-15 lat 11-15 11-15 11-15 years 16-20 lat 16-20 16-20 16-20 years 21-30 lat 21-30 21-30 21-30 years > 31 lat Powyżej31 31 Powyżej >31 years ched a truck factory in Niepołomice near Kraków in mid-2007. Heavy models which are assembled there have admissible total weight exceeding 16 tonnes. The facility reached target annual production P Z P M 2 0 0 8 17 2008-06-09 08:36:45 Rynek rocznej produkcji 15 tys. pojazdów na jedną zmianę. W 2007 roku wyprodukował 2430 ciężarówek, z których 965 wyeksportowano. Krajowy producent podobnej klasy samochodów, Jelcz, wytwarza na zamówienie wojska po ok. 100-200 pojazdów rocznie (w 2007 roku wyprodukował 103 sztuki). Rośnie natomiast produkcja naczep i przyczep. Popyt krajowy i eksport powodują, że polscy producenci naczep i przyczep jak Wielton, Zasław lub PrimBox Zremb szybko zwiększają produkcję. Największy w tej branzy Wielton, mający ok. 10 procent polskiego rynku, zbudował w ub.r. ok. 5 tys. naczep i powiększył przychody o niemal 40 procent. Co trzecią naczepę wysłał do zagranicznych odbiorców. Wartość eksportu naczep w 2006 roku wyniosła 394,5 mln euro i przekroczyła pół mld euro w 2007 roku. Także polscy producenci nadwozi jak KH Kipper, Skibicki lub Wawrzaszek korzystają z coraz większego popytu w Polsce i za granicą na swoje wyroby. Eksport nadwozi zwiększył się z niecałych 48 mln euro w 2005 roku do 145 mln rok później i blisko 148 mln w 2007 roku. Eksport nadwozi zwiększył się z niecałych 48 mln euro w 2005 roku do [...] blisko 148 mln w 2007 roku. Export of bodies went up from barely 48 million Euro in 2005 to almost 148 million in 2007. Sprzedaż samochodów ciężarowych Samochody dostawcze Rozwijające się firmy potrzebują w coraz większych ilościach samochodów dostawczych, o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t. Zakupy aut dostawczych pobiły w 2007 roku kolejny rekord – wzrosły o blisko 35 procent i przekroczyły 53,5 tys. samochodów. Przedsiębiorcy najchętniej wybierali Fiaty (10,5 tys.), Renault (7 tys.), Volkswageny (6,7 tys.), Peugeoty (4,6 tys.) i Citroeny (4,5 tys.). Sprzedaż najmniejszych aut dostawczych, wykorzystujących nadwozia samochodów osobowych, wzrosła o 10 procent do blisko 17 tys. Rozwijająca się gospodarka wchłonęła znacznie więcej niż w 2006 roku średnich modeli dostawczych o dmc od 2,8 do 3,5 t. Ich sprzedaż zwiększyła się o ponad połowę do nieco ponad 36 tys. sztuk. Szybszy wzrost sprzedaży większych aut dostawczych spowodował znaczące zwiększenie średniej ceny auta z niecałych 80 do ponad 90 tys. zł. Najpopularniejsze volume of 15,00 vehicles per shift at the end of the year. Its production in 2007 accounted for 2430 trucks, out of which 965 were exported. Jelcz, the domestic producer of trucks demonstrating similar standards, manufactures approximately 100-200 vehicles per year on commission of the Polish army (103 vehicles in 2007). The production of trailers is demonstrating an increase. Domestic demand and Truck sales Delivery Vans (dmc) powyżej 6 t został zdominowany przez pojazdy klasy najcięższej, o dmc powyżej 16 ton. Na 23 098 ciężarówki zakupione w 2007 roku 19 755 było najcięższych. To więcj niż w Holandii, kraju, który specjalizuje się w usługach transportowych dla całej Europy. Najcięższy segment bardzo szybko rósł – w 2004 roku takich samochodów polscy klienci kupili 8 633. Growing businesses express higher demand for delivery vans sporting admissible weight up to 3,5 tonnes. With an increase by almost 35 per cent and sales volume of over 53,500 cars, sales of delivery vans broke another record in 2007. The most popular brands in this segment included Fiat (10,500), Renault (7,000), Volkswagen (6,700), Peugeot (4,600), and Citroen (4,500). Sales of the smallest delivery vans 80000 60000 40000 są najcięższe modele Segment pojazdów ciężarowych, o dopuszczalnej masie całkowitej 0 78 973 35 383 32 274 2001 2002 39 069 2003 48 897 47 060 2004 2005 fitted with passenger platforms went up by almost 10 per cent to fetch almost 17,000 vehicles. The growing economy absorbed many more medium-sized delivery vans with DMC ranging from 2,8 to 3,5 tonnes than in 2006. Their sales went up by almost 50 per cent to fetch slightly over 36,000. Faster growth in sales of bigger utility vehicles brought about an increase in the average price of a vehicle from under PLN 80,000 to over PLN 90,000. The Heaviest Models are the Most Popular Sprzedaż samochodów dostawczych i ciężarowych w latach 2001-2007 Commercial vehicles and trucks market in the years 2001-2007 20000 export encourage Polish trailer manufacturers, including Wielton, Zasław, and PrimBox Zremb to dramatically expand their production volumes. Holding approximately 10 per cent in the Polish market, Wielton, the leader in the trailer sector, produced about 5,000 trailers last year, and increased its revenue by almost 40 per cent, with every third trailer sold to overseas clients. The value of trailer export in 2006 stood at 394.5 million Euro and exceeded 500,000 Euro in 2007. In addition, Polish producers of bodies, including KH Kipper, Skibicki or Wawrzaszek, benefit from the growing demand for their products in Poland and overseas. Export of bodies went up from barely 48 million Euro in 2005 to almost 148 million in 2007. 55 961 2006 2007 The truck segment of vehicles with admissible total weight (DMC) of over 6 tonnes has been dominated by the heaviest models sporting admissible total weight of 16 tonnes and over. Out of 23 098 trucks sold in 2007, 19 755 demonstrated the heaviest weight. This figure is much higher than in the Netherlands, a country which specialises in pan-European transportation services. The heaviest segment is now witnessing dramatic growth as Polish businesses purchased 8 633 vehicles from this category in 2004. Such high demand observed in 2007 has come as a surprise to importers who are now Źródło: Samar Source: Samar 18 R a p o r t 08_28_Polska.indd 18 P Z P M 2 0 0 8 2008-06-09 08:36:46 Market Najlepiej sprzedawane marki – ranking według wielkości sprzedaży Segmentacja rynku samochodów samochodów dostawczych i ciężarowych Best selling brands – by volume commercial vehicles and trucks ostawczych i ciężarowych Commercial vehicles and trucks market segmentation Marka Make Fiat Sprzedaż 2007 Sales 2007 Sztuki Units Zmiana [%] Change Marka Make Sprzedaż 2007 Sales 2007 Sztuki Units Zmiana [%] Change 10 483 29,58 Toyota 1 862 365,50 Mercedes 7 463 48,75 Mitsubishi 1 042 135,75 Renault 6 978 29,87 Kia 629 -44,82 Volkswagen 6 934 34,61 Intrall 513 -64,60 Peugeot 4 662 65,97 Gaz 419 -13,61 Iveco 4 589 64,13 Andoria 405 -24,30 Citroen 4 465 79,68 Ford 4 402 23,72 Mitsubishi Trucks 351 38,74 MAN 4 357 41,83 Skoda 245 – DAF 3 906 84,86 Ssangyong 207 491,43 Volvo Truck 3 399 62,94 Star 81 -79,75 Scania 3 068 72,55 FSO 54 -3,57 Nissan 3 041 90,90 Hyundai 40 -82,06 Renault Trucks 2 931 31,14 Opel 2 447 2,51 78 973 41,12 Razem Total Market Sprzedaż 2007 Sales 2007 Marka Make Sztuki Units Samochody dostawcze do 3.4T Commercial segment to 3.4T 37 908 31,2 Segment 3.5T – 6.0T 3.5T – 6.0T segment 18 461 48,62 Segment 6.1T – 10.0T 6.1T – 10.0T segment 1 053 -23,47 Segment 10.1T – 15.9T 10.1T – 15.9T segment 2 314 20,65 Segment powyżej 16.0T 16.0T & More segment 19 237 69,32 Razem Total market 78 973 41,12 Źródło: Samar Source: Samar Popytem w 2007 roku zaskoczeni byli nawet importerzy, którzy oferowali odległe, wielomiesięczne terminy odbioru zamówionych samochodów. Coraz częściej klienci kupowali nie tylko ciągniki siodłowe ale i podwozia. Duże zapotrzebowanie na tego typu samochody zgłaszało budownictwo. Najpopularniejszymi markami w klasie ciężkiej były w 2007 roku DAF, Volvo i MAN. Traci popularność klasa średnia, o dmc od 6 do 10 ton – z blisko 1600 w 2004 roku do nieco ponad 1000 sztuk w ubiegłym. Natomiast lekko rosły z ok. 2 tys. do 2,4 tys. sztuk zakupy cięższych modeli, o dmc do 16 t. Marki MAN i Star sprzedały łącznie 924 samochody tego segmentu i zdy- stansowały Iveco oraz Mercedesa. Należy oczekiwać, że po uruchomieniu w 2007 roku fabryki MAN w Niepołomicach pod Krakowem, MAN dodatkowo umocni swoją pozycję w segmencie samochodów ciężarowych. Źródło: Samar Source: Samar forced to offer distant, severalmonth long deadlines for delivery of ordered trucks. New bestsellers in the segment include tractors as well as chassis cabs. A significant demand for this category of vehicles is reported by the constru- Na 23 098 ciężarówki zakupione w 2007 roku 19 755 było najcięższych. To więcj niż w Holandii, kraju, który specjalizuje się w usługach transportowych dla całej Europy. Out of 23 098 trucks sold in 2007, 19 755 demonstrated the heaviest weight. This is much more than in the Netherlands, a country which specialises in pan-European transportation services. R a p o r t 08_28_Polska.indd 19 Zmiana [%] Change ction industry. In 2007, the most popular brands in this class were DAF, Volvo, and MAN. The medium segment with DMC of 6 to 10 ton is loosing its appeal, what is reflected by a decline in sales from almost 1600 in 2004 to slightly over 1000 vehicles last year. On the other hand, sales of heavier models with DMC up to 16 tonnes experienced a major growth from about 2,000 to 2,400 vehicles last year. The combined sales of MAN and Star vehicles from this segment stood at 924 trucks, leaving Iveco and Mercedes on lower positions. It is expected that having launched operations of its production site in Niepołomice near Kraków in 2007, MAN will further consolidate its position in the truck segment. P Z P M 2 0 0 8 19 2008-06-09 08:36:46 Rynek AUTOBUSY Buses and Coaches Park autobusowy Autobusy na rajd weterana Szybka motoryzacja społeczeństwa i napływ aut osobowych sprawiły, że w ostatnich kilkunastu latach spadł popyt na przewozy pasażerskie. Liczba autobusów zmniejszyła się z ponad 92 tys. w 1990 roku do ok. 82 tys. dziesięć lat później. Od kilku lat wielkość parku jest stabilna i w 2006 roku autobusów było blisko 83,5 tys. Są one najstarszymi pojazdami w Polsce. Połowa ma od 16 do 30 lat, a co trzeci liczy sobie od 6 do 15 lat. Przewoźnicy konkurują ze sobą tak zaciekle, że stawki przewozowe nie zapewniają Bus fleet przychodów, które pozwalałyby na odnowienie taboru. Najczęściej zamiast nowych pojazdów przedsiębiorcy kupują używane, sprowadzane z Zachodu. Dotyczy to przede wszystkim przewoźników regionalnych i podmiejskich. Od dwóch lat najszybciej odnawiany jest segment autobusów miejskich, który liczył w 2006 roku blisko 11,5 tys. samochodów. Wzrasta powoli liczba autobusów turystycznych, ale ten niewielki segment (sprzedaż nowych autokarów wynosi ok. 100-150 rocznie) uważany jest za trudny i podlegający sezonowym wahaniom. 4,8 < 2 lat Do 2 lat <2 yearsDo 2 lat 3-5 lat 3-5 3-5 years3-5 6-10 lat 6-10 6-10 6-10 years 11-15 lat 11-15 11-15 11-15 years 16-20 lat 16-20 16-20 16-20 years 21-30 lat 21-30 21-30 21-30 years >31 lat Powyżej 31 Powyżej 31 >31 years 26,9 6,0 14,2 16,9 26,3 fiercely compete with each other, and their charges are unprofitable, what effectively obstructs fleet renewal. In addition, regional and suburban carriers tend to renew fleet with used, not new, vehicles imported from the West. Estimated at almost 11.500 vehicles in 2006, the municipal bus fleet has been largely renewed during the past two years. The number of tourist coaches also grows gradually (sales of new coaches account for some 100-150 vehicles per year). Nevertheless, this remains to be a very tough segment, which is subject to seasonal fluctuations. Fast-paced motorisation process and influx of imported vehicles have led to a decline in demand for passenger transport in the past decade. The number of buses slumped from over 92,000 in 1990 to about 82,000 a decade later. The size of the bus fleet has remained stable for the past several years, and there were almost 83,500 buses registered in 2006. They form the oldest fleet in Poland; half of them are between 16 and 30 years old, and every third bus is between 6 and 15 years old. Carriers Autobusy w Polsce Buses and coaches in Poland Struktura wiekowa autobusów w 2006 roku [%] Age structure of buses 4,9 Dream Buses for Oldsmobile Rallies 100 1,0 Udział [%] Share [%] 0,8 0,6 0,6 0,5 0,5 0,5 92,1 85,1 82,4 82,2 83,1 82,2 82,7 79,6 83,5 1990 1995 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 80 Co siódmy autobus z Polski Wykształcona kadra i niskie koszty wytwarzania wpłynęły także na szybki rozwój produkcji autobusów. W ostatnich sześciu latach Polska stała się niekwestionowanym europejskim centrum budowy ciężkich (o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 16 t) autobusów. Z danych ACEA wynika, że takich pojazdów wyprodukowano w Europie 24 tys., a blisko co siódmy z nich powstał w Polsce. Według danych Infobus JMK produkcja w 2007 20 R a p o r t 08_28_Polska.indd 20 roku wzrosła w stosunku do 2006 roku o 7 procent i wyniosła 3 617 sztuk. W polskich zakładach wyprodukowano 2599 autobusów miejskich (o blisko 14 procent więcej niż w 2006 roku), międzymiastowych 819 sztuk (o niemal 8 procent mniej niż rok wcześniej), a turystycznych 199 (2,5-procentowy spadek). Solaris był pierwszym europejskim producentem, który zaoferował seryjny autobus hybrydowy i w ub.r. sprzedał 3 takie pojazdy – wszystkie zamówiły niemieckie miasta. P Z P M 0,5 60 40 20 0 Źródło: GUS Source: GUS Produkcja autobusów 0,5 Źródło: GUS Source: GUS Bus production Every Seventh Bus is Made in Poland Well-educated staff and low production costs have contributed to a swift growth in the volume of bus production. During the past six years, Poland became the unquestionable European leader in production of heavy buses (with admissible weight of 16 tonnes and over). ACEA’s data indicate that out of 24,000 buses manufactured in Europe almost every seventh bus is made in Poland. Data of Infobus JMK indicate that last year’s production stood at 3 617 vehicles, that is 7 per cent more than in 2006. This figure is definitely higher than the one for Spain with bus production estimated at less than 3,000 vehicles or France with production output lower by 1,000 buses. Polish manufacturing sites assembled 2599 municipal buses (almost 14 per cent more than in 2006), 819 long-distance buses (almost 8 per cent more than the year before), and 199 tourist coaches (a decline by 2.5 per cent). Solaris was the first European producer to launch volume production of hybrid buses and sell three new 2 0 0 8 2008-06-09 08:36:48 Market 739 794 VOLVO 529 SOLARIS AUTOSAN 168 135 140 154 139 106 63 29 JELCZ KAPENA SOLBUS AMZ 2006 200 400 600 800 1000 JELCZ roku wyniosły 373 autobusy, w kolejnym 677 sztuk, w 2003 doszły do 949 i w następnym skoczyły do 1616 sztuk. W 2005 roku eksport osiągnął 1903 sztuki a w 2006 roku 2380. O ile 400 dynamika 600 na 200 początku dekady wzrostu eksportu wynosiła 9070 procent, to w ostatnim roku spadła do 9 procent. Zakłady dochodzą do kresu swoich technicznych możliwości produkcyjnych. Solaris rozbudowuje swoją fabrykę models - all of them were ordered by German municipal authorities. Lower labour costs proved to be an effective incentive for Western bus producers to locate their factories in Poland. Pioneer sites were 800built by Volvo, 1000 Scania, and MAN. The latter German corporation operates two production facilities in Poland – in Sady near Poznań and Starachowice, which are dedicated to production of municipal buses. Volvo’s Wrocław facility produces the ultimate range of diffe- Produkcja kompletnych autobusów w Polsce w 2007 r. Bus production in 2007 Eksport kompletnych autobusów 2007 r. Bus Export in 2007 1000 1000 179 Miejskie 81 71 KAPENA 3 AUTOSAN 366 AMZ JELCZ 398 SOLBUS 1 SOLARIS SCANIA 0 MAN AMZ 29 329 SOLBUS 2 259 907 AUTOSAN KAPENA SOLARIS SCANIA VOLVO SOLBUS 28 74 4 135 JELCZ KAPENA 9 Międzynar Miejskie 400 MAN 2AMZ AUTOSAN 7 SCANIA SOLARIS VOLVO MAN Międzymiastowe | Interciti Międzynarodowe Miejskie | Citi Miejskie Źródło: INFOBUS JMK Source: INFOBUS JMK Źródło: INFOBUS JMK Source: INFOBUS JMK R a p o r t 08_28_Polska.indd 21 Turystyczn Turystyczne | Coaches Turystyczne Międzymiastowe 200 145 353 200 0 312 SOLBUS 455 JELCZ KAPENA 200 655 AUTOSAN 259 958 SCANIA SOLARIS VOLVO 600 400 200 0 800 Turystyczne 600 600 400 Międzymiastowe | Interciti Międzymiastowe Miejskie | Citi Miejskie 11 182 600 Turystyczne | Coaches Turystyczne VOLVO 800 800 MAN Export is the priority destination for bus & coach factories operating in Poland. Out of 3617 buses produced in 2007, 2599 or 72 per cent were marketed to foreign customers. As compared to the previous year, the export value of buses fitted with nine seats and over (including the driver’s seat) went up in 2007 by 46,1 million Euro to fetch almost 500,000 Euro. Sales to overseas clients are demonstrating systematic growth. Back in 2001, they accounted for 373 buses, 677 busses a year later, fetched 949 in 2003 and soared high to 1616 in 2004. In 2005, export of buses accounted for 1903 vehicles and stood at 2380 in 2006. At the beginning of the decade, export dynamics stood at 90-70 per cent, and went down to 9 per cent last year. Factories are hitting the limits of their technological and production capacity. Solaris is now Źródło: INFOBUS JMK Source: INFOBUS JMK 1000 400 Buses for Europe 2007 0 1000 800 667 398 455 310 321 SCANIA Eksport ma zasadnicze KAPENA znaczenie dla działających w Polsce fabryk autobusów. Z 3617 autobusów SOLBUS wyprodukowanych w 2007 roku zagraniczni klienci kupili AMZ 2599 sztuk, czyli 72 procent. Wartość eksportu autobusów 0 mających powyżej dziewięciu miejsc (wraz z kierowcą) wzrosła w 2007 roku w stosunku do poprzedniego o 46,1 mln euro i osiągnęła niemal pół mld euro. Zakupy zagranicznych klientów regularnie rosną – w 2001 0 890 956 MAN JELCZ 1 Autobusy dla Europy rent models, including municipal buses and tourist coaches. Scania’s site in Słupsk assembles single and double-decker coaches. 2007 The output of production facilities is mainly dedicated to export as 2006 the domestic market is small, with its size estimated at 1300 models per year. Jelcz, whose core business was production of buses for domestic customers, declared its bankruptcy in 2007. Produkcja kompletnych autobusów w Polsce 2006-2007 Bus production AMZ 2 Niskie koszty robocizny zachęciły zachodnich producentów autobusów do zakładania w Polsce fabryk. Pierwsze było Volvo i Scania, następnie MAN. Niemiecki koncern ma już w Polsce dwie fabryki autobusów – w Sadach pod Poznaniem i w Starachowicach. Skoncentrował w nich wytwarzanie autobusów miejskich. Volvo wytwarza we Wrocławiu całą gamę modeli: od miejskich po turystyczne. Scania buduje w Słupsku modele jedno i dwupokładowe. MAN Zakłady produkują autobusy głównie na eksport, bo rynek krajowy VOLVO ustalił się na niskim poziomie 1300 SOLARIS sztuk. Jelcz, który produkował autobusy głównie na zamówienie SCANIA odbiorców krajowych zbankrutował w 2007 roku. AUTOSAN P Z P M 2 0 0 8 21 2008-06-09 08:36:49 Rynek w Bolechowie, natomiast Scania rozważa postawienie nowej hali w Słupsku. Potencjał eksportowy drzemie też w rodzimych polskich wytwórcach. Solaris w tym roku dostarczy 250 autobusów miejskich do Dubaju, Autosan sprzedaje coraz więcej samochodów w Wielkiej Brytanii, Szwecji i na Węgrzech, a Solbus wysłał pierwszy autobus do Wielkiej Brytanii. Po kilku latach eksportowego boomu okazało się, że polskie Solarisy są najpopularniejszą w Niemczech importowaną marką, a np. zbudowane w Polsce Scanie jeżdżą po Hong Kongu i Seulu w Korei. Jeżeli chodzi o kierunki eksportu, to najwięcej, bo 891 autobusów pojechało z Polski do Niemiec. Do Włoch eksport wyniósł 235 sztuk i tyle samo do Francji, co jest sporym zaskoczeniem, bo ten kraj nigdy nie pojawiał się tak wysoko w rankingach sprzedaży. Na kolejnym miejscu znalazła się Wielka Brytania. expanding its factory in Bolechów, whereas Scania is considering location of a new facility in Słupsk. Domestic producers also demonstrate vast export potential. This year alone, Solaris will deliver 250 municipal buses to Dubai, Autosan is successfully increasing its sales to the United Kingdom, Sweden and Hungary, and Solbus has just exported the first vehicle to the United Kingdom. After several years of upturn in exports, Polish-made Solaris buses have become the Sprzedaż autobusów 22 R a p o r t 08_28_Polska.indd 22 Citi gdy w poprzednich latach kupował rocznie od 100 do 150 gimbusów. Siedem gimbusów zakupiły gminy z własnych środków. W 2007 roku o 11 sztuk zmalał popyt na autobusy turystyczne – nabywców znalazło 151 autokarów. Sales of buses and coaches in Poland have become stable at 1300 vehicles per year – the figure for 2007 stood at 1290 and 1299 in 2006. Rational renewal of the bus & coach fleet should generate demand at some 6,000-8,000 Polski rynek autobusów 2007 Bus sales SOLARIS Turystyczne Coaches MARKA MAKE Międzymiastowe Interciti Segment autobusów Bus segment Szkolne School miejskich Zakupy autobusów ustablizowały się w Polsce na poziomie 1300 sztuk – w 2007 roku 1290 sztuk, rok wcześniej 1299. Dla racjonalnego odnawiania taboru zakupy powinny wynosić przynajmnej 6-8 tys. sztuk rocznie. Ponad połowa (678 sztuk) z kupionych w ub.r. autobusów to modele przeznaczone dla komunikacji miejskiej. Liderem w tym segmencie (oraz klasyfikacji ogólnej) został Solaris, który znalazł nabywców dla 299 autobusów. Natomiast wśród nabywców na pierwszym miejscu znalazła się Warszawa. MZA Warszawa kupiły 150 Solarisów i 50 Jelczy. Obsługujące warszawskie linie PKS Grodzisk Mazowiecki i Mobilis powiększyły swoje floty łącznie o 110 autobusów. Ograniczyli zakupy przewoźnicy międzymiastowi, którym producenci dostarczyli 429 samochodów – o 95 mniej niż w 2006 roku. Ten segment dotychczas był najważniejszy na polskim rynku i tradycyjnie był on zmajoryzowany przez Autosana. W tym roku z powodu malejących zakupów przewoźników, Autosan po raz pierwszy stracił pierwsze miejsce w rankingu producentów. W latach 2006 i 2007 MENiS zakupił zaledwie 33 autobusy szkolne, Bus sales Miejskie Citi Najwięcej Ogółem Total 290 0 0 9 299 AUTOSAN 7 31 210 2 250 KAPENA-IRISBUS 2 106 1 27 139 134 0 0 0 134 SOLBUS FA 28 0 75 3 106 SCANIA 59 0 2 37 98 MAN 64 0 0 18 82 MERCEDES-BENZ 45 0 0 24 69 VOLVO 24 0 0 11 35 VDL BOVA 0 0 0 30 30 AMZ 0 0 27 0 27 SETRA 0 0 0 15 15 SOR 0 0 5 0 5 ISUZU 0 0 4 0 4 JELCZ NEOPLAN Razem | Total P Z P M most popular imported brand in Germany and Scanias assembled in Poland are driven in Hong Kong and Seul, Korea. In terms of export destinations, the biggest number of buses and coaches (891) was exported from Poland to Germany. Export to Italy stood at 235 vehicles, and the figure for France is identical. This is rather surprising as this country has never had such high position is sales rankings. Ranking on a subsequent location is the United Kingdom. 0 0 0 1 1 678 33 429 151 1291 Źródło: INFOBUS JMK Source: INFOBUS JMK buses per year. Over a half (678) of total buses and coaches sold last year were models adapted to the needs of municipal transport. The leader in the segment (and general ranking) is Solaris with 299 buses sold, whereas the biggest buyer was Warsaw’s MZA company (Municipal Bus Transport). Warsaw procured 150 Solaris and 50 Jelcz buses. PKS bus lines connecting Grodzisk Mazowiecki with Warsaw and Mobilis coach services boosted the size of their combined fleet by 110 new buses. Limited procurements were made by long-distance carriers who purchased only 429 vehicles, that is 95 less than in 2006. This segment used to be the key element of the Polish automotive market and was traditionally dominated by Autosan. With declining procurements of carriers, Autosan has lost its leading position in the producers ranking for the first time in its history. In 2006 and 2007, the Ministry of Education purchased only 33 school buses, whereas procurements in the previous years stood at 100 to 150 vehicles. Seven school buses were sold to municipalities which paid for them with their own resources. 2007 saw a decline in demand for tourist coaches by 11 vehicles; only 151 coaches were sold that year. 2 0 0 8 2008-06-09 08:36:50 Market JEDNOŚLADY TWO-WHEELERS Park jednośladów Przybywa motocykli W ostatniej dekadzie Polacy kupowali samochody i rezygnowali z motocykli. Ich liczba szybko zmniejszała się. Były zastępowane przez samochody używane. W 2003 roku było 845 456 motocykli, a trzy lata później tylko 784 176. Wzrost zainteresowań nastąpił w 2006 i 2007 roku. Od tego czasu sprzedaż motocykli jak i skuterów rośnie. Motocykle przeżywają renesans przede wszystkim w mia- Two-wheeled fleet stach, gdzie pozwalają ominąć korki. Są też tańsze w zakupie i mają niższą od samochodów opłatę ubezpieczeniową. Średni dla całego kraju wskaźnik liczby motocykli na 1000 mieszkańców wynosi 21. Najpopularniejsze motocykle są w woj. podkarpackim, gdzie na 1000 mieszkańców są 32 motocykle i w woj. lubuskim (27 motocykli na 1000 populacji). Najmniejsze nasycenie motocyklami jest w woj. śląskim (14), dolnośląskim i opolskim (po 15). The Growing Number of Motorcycles The past decade saw a dramatic growth in demand for cars and a slump in demand for motorcycles whose number was gradually declining. Those two-wheeled machines were usually replaced by used vehicles. In 2003, there were 845 456 motorcycles, and only 784 176 three years later. This segment witnessed upturn in 2006 and 2007 and motorcycle and scooter sales have been growing steadily ever since. Motorcycle revival is particularly visible in large cities Motocykle w Polsce [w tys.] Motorcycles in Poland 1500 Motorcycle sales Thousands a Month 15,0 Udział [%] Share [%] 1200 8,3 900 600 5,5 802,6 802,7 2000 2001 5,6 5,3 5,0 868,8 845,5 2002 2003 4,5 4,4 835,8 753,6 784,1 2004 2005 2006 1 356,0 926,0 300 0 5,7 1990 1995 Źródło: GUS Source: GUS Sprzedaż motocykli Tysiące miesięcznie W ubiegłym roku nastąpił prawdziwy boom na rynku jednośladów – według statystyk PZPM na podstawie danych CEPiK takich pojazdów (nowych i używanych) zarejestrowano po raz pierwszy w Polsce blisko 160 tys. Z tego 27 procent – 42 215 sztuk nowych i używanych motocykli (50-procentowy przyrost). Nowych było 7 574 sztuk. 73 procent stanowiły (115 480) motorowery i było to o 88 procent więcej niż rok wcześniej. Nowych motorowerów zarejestrowano 91 913. W 2007 roku najczęściej rejestrowano nowe motocykle następujących marek: Yamaha (1161), Suzuki (999), Senke (933), Honda (672) i Jinlun (598). Najwięcej where it remains to be a fast means of transport amid heavy traffic and jams. Its purchase price is lower and a motorcycle is subject to much lower insurance rates. An average number of motorcycles per 1000 inhabitants in Poland stands at 21. Motorcycles are most popular in Podkarpackie voivodship, where there are 32 machines per 1000 inhabitants and in Lubuskie voivodship (27 motorcycles per 1000 inhabitants). The smallest number of motorcycles is registered in Silesia (14), Dolnośląskie and Opolskie voivodships (15 each). nowych motocykli było rejestrowanych od marca do sierpnia, średnio tysiąc miesięcznie. W pozostałych miesiącach rejestrowanych było od 200 do 400 . W 2006 roku w sezonie wiosenno-letnim rejestrowano do 650 motocykli i poza sezonem od 100 do 360 sztuk. Rynek motorowerów rozwija się jeszcze szybciej niż motocykli. Najpopularniejsze są marki dalekowschodnie, ale wśród czołówki są dwie polskie: Zipp i Romet Motors. W okresie wiosna-lato nabywcy rejestrowali średnio po 12 tys. motorowerów miesięcznie, a w pozostałych miesiącach po 2 do 6 tys. W 2006 roku rejestrowano w sezonie od 2 do 8 tys. motorowerów miesięcznie, a poza nim od 500 do 3600 sztuk. Last year witnessed a dramatic growth in the single-track vehicle market. PZPM statistics based on CEPiK data indicate that last year there were almost 160 000 new registrations of new and secondhand two-wheelers. Of this new and used motorcycles accounted for 27 per cent, that is 42 215 units – an increase by almost 50 per cent. There were 7 574 new motorcycles registered. Small new and second-hand motorbike market has grown by 88 per cent and captured 73 per cent of the sales. 115 480 small motorbikes were registered, of which new ones accounted for 91 913 units. Small motorbike market grows much faster than motorcycle sales. New registrations in 2007 indicate that the most popular brands were Yamaha (1161), Suzuki (999), Senke (933), Honda (672), and Jinlun (598). The biggest number of new motorcycle registrations is observed between March and August, with the average registration figure of a thousand a month. Between 200 and 400 motorcycles are registered monthly during other seasons of the year. There were from 200 to 400 new motorcycle registrations in spring and summer 2006, and from 100 to 360 in low season. The most popular brands are manufactured form the Far East and by two Polish producers – Zipp and Romet Motors. The average number of mopeds registrations in spring and summer stands at about 12,000 vehicles per month, and 2,000 to 6,000 in other months of the year. In the high season in 2006, there were from 2,000 to 8,000 new motorbike registrations per month, and from 500 to 3,600 in low season. Rejestracje nowych motocykli w Polsce w 2007 Registrations of new motorcycles in Poland in 2007 7,9 8,9 YamahaYamaha 54,7 Yamaha SuzukiSuzuki Suzuki Senke Senke Senke 12,3 HondaHonda Honda Jinlun Jinlun Jinlun 13,2 Pozostałe Pozostałe Others Pozostałe 15,3 Źródło: PZPM Source: PZPM R a p o r t 08_28_Polska.indd 23 P Z P M 2 0 0 8 23 2008-06-09 08:36:51 eksploatac ja motoryzacja auto and society Bezpieczeństwo ruchu drogowego Polskie drogi są jednymi z najniebezpieczniejszych w Europie. Ginie na nich co ósma ofiara wypadków drogowych w Unii. Liczba wypadków nadal utrzymuje się na wysokim poziomie. W 2007 roku zdarzyły się w Polsce 49 643 wypadki, o niemal 6 procent więcej niż w 2006 roku. Zostały w nich zabite 5563 osoby (wzrost o ponad 6 procent) i rany odniosły 63 222 osoby – o 7 procent więcej niz w 2006 roku. Na każde sto wypadków jest 127,4 rannych i 11,2 zabitych i te współczynniki nie zmieniły się w porównaniu z rokiem 2006. W ponad 70 procent wypadków uczestniczą tylko samochody osobowe. Pojazdy ciężarowe uczestniczą w Polsce w co dziewiątym wypadku. Ginie w nich co siódma ofiara wypadków drogowych. Te proporcje podobne są w całej Road Safety Europie. W wypadkach z udziałem samochodów ciężarowych ginie 19 osób na sto wypadków, gdy średnia wynosi 11 ofiar i są to głównie inni (czyli nie kierowcy i pasażerowie samochodów ciężarowych) użytkownicy dróg. Polish roads are among the most dangerous ones in Europe. Every eighth victim of a road accident in the European Union dies aon Polish roads. There were 49 643 road accidents in 2007 in Poland, that is almost 6 per cent more Stan bezpieczenstwa w ruchu drogowym w 2007 roku Road safety in 2007 Zgodnie z wymogiem Ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (ELV - End of Life Vehicle), w Polsce działa sieć recyklingu samochodów. Firmy wprowadzające na terytorium polski więcej niż 1000 samochodów osobowych muszą stworzyć ogólnokrajową sieć recyklingu. Działa ona dzięki podpisanym przez importerów umowom z właścicielami punktów recyklingu. Sieć recyklingu samochodów pokrywa prawie 100 pro- 46 876 49 643 105,9 + 2 767 Zabici 5 243 5 563 106,1 + 320 Ranni 59 123 63 222 106,9 + 4 099 Kolizje 411 727 386 934 94,0 -24 793 Wypadki Źródło: KGP Source: KGP cent terytorium kraju. Na stronach internetowych importerów oraz dealerów można znaleźć informacje o najbliższym punkcie recyklingu. Environmental Protection ELV Act In line with provisions of the Act on End-of-life Vehicles, a nationwide recycling network has been Sieć recyklingu samochodów pokrywa prawie 100 procent terytorium kraju. The recycling network covers almost 100 per cent of the territory of Poland. Paliwa Biopaliwa Przemysł motoryzacyjny przygotował samochody do spalania ekologicznego paliwa pozyskiwanego ze źródeł odnawialnych. Sprzedawane w Polsce nowe auta spełniają normy europejskie i są przystosowane do spalania benzyn zawierających do 5 24 R a p o r t 08_28_Polska.indd 24 Wzrost /spadek I-XII’2007 Ochrona środowiska Ustawa ELV I-XII’2006 = 100% I-XII’2006 established in Poland. Entities which import over 1000 passenger cars per year into the territory of Poland are committed to establish such national networks. They are operated in line with contracts made by importers with owners of recycling stations. The recycling network covers almost 100 per cent of the territory of Poland. Information about the nearest recycling station is available on websites of importers and dealers. Fuel procent alkoholi i olejów napędowych mających do 5 procent biokomponentów. Przemysł samochodowy uczestniczył na bieżąco w pracach legislacyjnych nad wprowadzeniem w Polsce biopaliw. Dzięki uwzględnieniu w toku prac legislacyjnych opinii producentów pojazdów, wpro- P Z P M than in 2006, with 5563 fatal casualties (an increase by over 6 per cent) and 63 222 casualties, what marks growth by 7 per cent against 2006. In every hundred collisions there are 127.4 casualties and 11.2 fatal casualties, and both rates have remained stable since 2006. Over 70 per cent of collisions involve passenger vehicles only. Trucks take part in every ninth accident in Poland, and account for every seventh fatal casualty on the road. Similar proportions are observed throughout Europe. There are 19 fatal casualties per every 100 truck accidents, with the average number of 11 fatal casualties, who are mainly other road traffic participants (i.e. not truck drivers or occupants). Biofuel The automotive industry has adapted vehicles to ecological fuel based on renewable energy sources. New vehicles marketed in Poland meet European standards and may be powered with fuels containing up to 5 per cent of alcohol or Diesel oil containing up to 5 per cent of biocomponents. The automotive sector has actively participated in current legislative works aimed at introduction of biofuels to Poland. As the opinions of the automotive manufacturers were included in legislative works, introduction of biofuel was stopped till the 2 0 0 8 2008-06-09 08:36:51 oper ation Udział biokomponentów w rynku paliw według wartości opałowej [w %] Share of biocomponents in fuels sold Największe sieci stacji paliw w Polsce na koniec 2007 roku Number of petrol stations by operator 0,35 2000 0,46 2002 0,57 2003 0,49 0,29 2004 0,47 2005 95 Neste 2001 Stacje przymarketowe 105 Lukoil 105 Statoil 247 Sieci prywatne 292 0,92 2006 0,50 2007 3,45 2008 Shell 311 BP 342 4,60 2009 5,75 2010 6,20 2011 Grupa Lotos 6,55 2012 7,10 2013 0 1 2 3 4 5 6 7 8 PKN Orlen 379 1897 0 500 1000 1500 Źródło: POPiHN Source: POPiHN Źródło: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi/ RM /POPiHN Source: Ministry of Agriculture/POPiHN wadzenie biopaliwa na rynek zostało wstrzymane do czasu uchwalenia stosownych przepisów pozwalających badać jego jakość, a Ministerstwo Gospodarki wycofało się z koncepcji sztywnej 5-procentowej domieszki biokomponentów w każdym litrze paliwa. Branża motoryzacyjna popierała ideę, aby wprowadzane na rynek biopaliwo B-20 (olej napędowy zawierający 20 procent biododatków) było sprzedawane wyłącznie z wyraźnie oznaczonych dystrybutorów. Olej napędowy najpopularniejszy W 2007 roku według danych Polskiej Organizacji Przemysłu i Han- dlu Naftowego samochody zużyły ponad 12,5 mld litrów oleju napędowego i 6,3 mld litrów benzyny. Na trzecim miejscu znalazł się gaz propan-butan, którego kupiono 4,3 mld l. W ub.r. zapotrzebowanie na ON wzrosło o 22 procent, benzyn o 4 procent, a LPG spadło o 3 procent. Szybki wzrost zapotrzebowania sprawił, że pracujące na pełnych obrotach rafinerie krajowe nie były w stanie zaspokoić popytu. Co trzeci litr ON był importowany, podobnie jak co piąty litr benzyny. LPG w 92 procentach pochodził z zagranicy. Paliwo importowano głównie z Niemiec, Słowacji, Białorusi i Finlandii. Liczba stacji paliw w Polsce Numbers of petrol stations in Poland 6860 6879 6900 6802 6850 6800 2005 2006 2007 2000 Co trzeci litr ON był importowany, podobnie jak co piąty litr benzyny. LPG w 92 procentach pochodził z zagranicy. Every third litre of Diesel oil was imported, similar as every fifth litre of petrol, and 92 per cent of LPG was also imported. time of adoption of respective regulations on its quality control. At the same time, the Ministry of Economy relinquished its concept to introduce fixed 5 per cent biocomponent contents in every litre of fuel. The automotive industry supported the concept of marketing B-20 biofuels (Diesel oil with 20 per cent biocomponent contents) exclusively from clearly post-signed gas pumps. Diesel Oil is the Most Popular The year 2007 saw sales of over 12.5 billion litres of Diesel oil and 6.3 billion litres of petrol. Ranking third was liquefied petroleum gas with sales estimated at 4.3 billion litres. Last year’s demand for oil went up by 22 per cent, by 4 per cent for petrol, whereas demand for LPG declined by 3 per cent. Faced with dramatic growth in demand, oil refineries reached their maximum capacity, but were unable to satisfy demonstrated needs. Every third litre of Diesel oil was imported, similar as every fifth litre of petrol, and 92 per cent of LPG was also imported. Fuels were mainly purchased in Germany, Slovakia, Byelorussia, and Finland. Every Second Gas Station is Owned by an Independent Operator Out of almost 6,900 Polish gas stations, about 3100 facilities are Źródło: POPiHN Source: POPiHN R a p o r t 08_28_Polska.indd 25 P Z P M 2 0 0 8 25 2008-06-09 08:36:52 eksploatac ja Co druga stacja należy do niezależnych operatorów Na blisko 6,9 tys. działających w Polsce stacji paliw około 3100 to stacje należace do niezależnych operatorów. Część z nich zrzesza się w niezależne sieci jak Huzar, Delfin, WW Energy. Największą siecią stacji dysponuje PKN Orlen, mający blisko 1900 obiektów, na drugim miejscu znajduje się Grupa Lotos i tuż za nią szybko zwiększający swoją sieć BP. Zachodnie koncerny coraz częściej proponują niezależnym operatorom franszyzę, nie angażując się w takiej skali jak w poprzednich latach w kosztowną budowę nowych obiektów. Co piąta złotówka w budżecie z paliwa Zmotoryzowani zapłacili za paliwo w 2007 roku ok. 83 mld zł, z czego blisko 43 mld zł to podatki. Dochody budżetu państwa wyniosły 229 mld zł, więc co piąta złotówka pochodziła z podatków z paliwa. Na potrzeby ruchu sa- Liczba stacji operatorów detalicznych w 2007 roku Number of petrol stations by kind of operator 292 105 Sklepy Sklepy Stores Operatorzy Sklepyniezależni Operatorzy niezależni Independent operators Sieci niezależne Operatorzy Sieci niezależneniezależni Independent networks Siecizagraniczne niezależne Koncerny Koncerny zagraniczna Every Fifth Zloty Foreign corporations Koncerny zagraniczna Koncerny krajowe in the State Budget is Koncerny krajowe National corporations Fuel-driven 3100 1106 swiftly expanding its network. Western players often offer franchise contracts to independent operators, but contrary to past practices, their involvement no longer includes capital-consuming construction of new facilities. Koncerny krajowe Ogółem 6879 Total 2276 Źródło: POPiHN Source: POPiHN mochodowego działają w Polsce dwie duże rafinerie i blisko 6,9 tys. stacji paliw. Cała branża paliwowa zatrudnia ok. 90 tys. osób. Stacje paliw są często rodzinnymi przedsięwzięciami i tylko z tej działalności utrzymuje się ok. 10 tys. rodzin, czyli 40 tys. osób. stations owned by independent operators. Some of them form independent networks, such as Huzar, Delfin, or WW Energy. The biggest network of almost 1900 stations is operated by PKN Orlen. Ranking second is Lotos Group, and third BP which is Transport drogowy Ciężarówka i autobus nie do zastąpienia Transport samochodowy jest jedną z najpoważniejszych gałęzi gospodarki – wytwarza blisko 10 procent polskiego PKB. Dzięki aktywności polskich przedsiębiorców, międzynarodowy transport 1000 samochodowy przyniósł krajowi blisko 1 mld euro wpływów. Transport samochodowy 800 jest 1000 także poważnym pracodawcą zatrudnia ok. 700 tys. osób, 600w tym ok. 200 tys. kierowców autobusów 800 i ponad 400 tys. kierowców 1000samo400 chodów ciężarowych. W Polsce 600 jest także 58 tys. taksówek. Biorąc 800 200 pod uwagę zatrudnienie w ob400 sługujących transport drogowy 600 spedycjach, agencjach celnych 0 i magazynch, na stacjach 200 obsłu-2000 gi, w sieci wymiany opon 400 oraz sprzedaży części zamiennych, 0 transport zatrudnia ok. 1 mln 2000 200 osób. Ponieważ zatrudnienie w Polsce ogółem wyniosło w 2006 roku 13,2 mln osób, w transporcie 0 2000 i pracujących dla niego usługach znalazło utrzymanie 7,5 procent zatrudnionych. Road Transport Irreplaceable Trucks and Buses Chociaż cała gospodarka korzysta przede wszystkim z przewozów samochodowych, na budownictwo drogowe kierowany jest zaledwie niecały 1 procent PKB. Zbyt wolno budowane są autostrady i drogi ekspresowe, remontowane drogi krajowe. Brakuje pieniędzy Generating almost 10 per cent of Polish GDP, road transport is one of the key branches of the national economy. Polish businesses are very active in this sector, and Poland’s revenue generated Inny Kolejowy Przewozy pasażerów w Polsce [mln osób] Passenger traffic 1000 955 Drogowy Inny Road Drogowy Kolejowy RailwayKolejowy Inne Drogowy Other Inny 899 815 823 807 800 782 Kolejowy 751 Drogowy 600 2001 400 2001 2002 2003 2004 2005 2002 332 2003 304 2004 283 2005 2006 272 4 2002 20036 20046 2005 7 361 2006 258 265 8 8 2005 2006 200 2001 0 2000 In 2007, expenditures on fuel stood at about PLN 83 billion, in which almost PLN 43 billion were taxes. Budgetary revenue accounted for PLN 229 billion, what means that one-fifth of the budget was generated on fuel tax. Two major oil refineries and almost 6,900 fuel stations support the Polish automotive traffic. The entire fuel industry gives employment to about 90,000 people. Gas stations are often family businesses, providing a source of income to approximately 10,000 households, that is 40,000 people. 2001 2002 2003 2006 6 2004 on international auto transport totalled almost 1 billion Euro. This sector has grown to become one of the major employers, with employment level estimated at about 700,000 jobs, including approx. 200,000 bus drivers, over 400,000 truck drivers, and 58,000 taxi drivers. Combined employment level of freight forwarding entities cooperating with transport companies, customs agencies and warehouses, service stations, tyre fitting stations, and spare parts shops indicates that the transport sector gives employment to some Inny million people in Poland. Total employment in Poland in 2006 Kolejowy stood at 13.2 million work posts, and 7.5 perDrogowy cent of jobs were generated by transport and related services. Although the national economy mainly capitalises on vehicle transport, as little as less than 1 per cent of GDP is allocated to construction of roads. Progress in development of motorways and express ways as well as upgrading national driveways remains too slow. Scarce resources are availab- Źródło: GUS Source: GUS 26 R a p o r t 08_28_Polska.indd 26 P Z P M 2 0 0 8 2008-06-09 08:36:54 oper ation Struktura przewozów ładunków w Polsce według tonażu [w odsetkach] Structure of transport Rodzaj transportu 2000 2002 2003 2004 2005 2006 Kolejowy Rail 14,7 18,1 19,5 21,4 18,9 19,7 Drogowy Road 79,2 75,8 73,5 72,2 75,9 75,2 Lotniczy Air 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Rurociągowy Pipeline 3,5 3,7 4,2 4,0 3,8 3,8 Śródlądowy Inland 0,8 0,6 0,6 0,7 0,7 0,6 Morski Sea 1,8 2,1 2,1 1,7 0,7 0,7 Źródło: GUS Source: GUS na utrzymanie i modernizację dróg wojewódzkich i powiatowych, co utrudnia rozwój gospodarczy wielu regionów kraju i zniechęca do inwestowania w Polsce. Autobus podstawą komunikacji pasażerskiej Komunikacja autobusowa przewozi prawie trzy razy więcej pasażerów niż koleje, to jest 751 mln pasażerów. Ten rynek podlega nieustannej ewolucji, o czym świadczy m.in. zmieniający się udział firm przewozowych należących do Skarbu Państwa, których udział spadł z 91 procent w 2000 roku do 58 procent sześć lat później. W 2006 roku 42 procent przewozów zdobyły prywatne firmy transportowe. W Polsce władze lokalne i centralne wydały licencje przedsiębiorstwom przewozowym, które mają 185,4 tys. autobusów. Samochody ciężarowe niezbędne dla wzrostu gospodarki Samochody ciężarowe przewożą ponad trzy czwarte tonażu wszystkich ładunków i wykonują ponad połowę pracy transportowej. Licencjonowani polscy przewoźnicy mają 394,2 tys. samochodów ciężarowych. Pod względem wielkości przewozów (w tonokilometrach) le for maintenance and upgrading voivodship and poviat roads, what constrains economic growth of numerous Polish regions and discourages investments in our country. Buses – the Basis of Passenger Transport Bus transport has three times more passengers than rail services. In addition to 751 million bus passengers, around 300 million people drive their cars every year, what indicates that road transport is irreplaceable both in terms of minor and major passenger streams. The success of road transport is largely determined by road density and easy access to road services. Equally important are low bus fares as well as convenient schedules. Contrary to rail transport, the bus transport sector is highly competitive. This market witnesses continued evolution, what is also reflected by the variable share of transport companies owned by the State Treasury, which went down from 91 per cent in 2000 to 58 per cent six years later. In 2006, private transport companies held 42 per cent share in the market. Polish central and local authorities have issued licenses to transportation companies whose fleet accounts for 185,400 buses. Bus transport successfully competes against rail services or even air transport on Struktura przewozów ładunków w Polsce według tonokilometrów [w odsetkach] Structure of transport 100 100 80 60 40 80 13,9 41,0 46,9 0,4 60 0,4 7,2 40 0,0 26,4 20 0,3 8,2 0,0 9,2 0,0 31,6 33,0 35,1 0,4 12,8 0,5 Morski MorskiMorski Sea 11,1 10,3 0,0 0,1 Śródlądowy Śródlądowy Inland Śródlądowy Rurociągowy Rurociągowy Pipeline Rurociągowy 8,5 0,0 52,5 54,8 Lotniczy AirLotniczy Lotniczy Drogowy Drogowy Road Drogowy 38,0 20 0 0 38,5 0,6 Kolejowy Kolejowy Rail 19,1 2000 2000 18,8 19,0 2002 2003 2002 2003 18,0 2004 2004 21,9 2005 2005 21,5 Kolejowy 2006 2006 Źródło: GUS Source: GUS R a p o r t 08_28_Polska.indd 27 P Z P M 2 0 0 8 27 2008-06-09 08:36:54 eksploatac ja Transport samochodowy jest jedną z najpoważniejszych gałęzi gospodarki – wytwarza blisko 10 procent polskiego PKB. Generating almost 10 per cent of Polish GDP, road transport is one of the key branches of the national economy. international routes. Contrary to recent projections, long-distance bus services connecting Poland with such countries as the United Kingdom continue to be popular, regardless of the fact that it takes over 24 hours to arrive at the final destination, with duration of the journey over ten times longer than flight on the same route. Passengers tend to choose coach services which depart on time and have their final stop in city centres. Trucks Vital For Economic Growth Polska z 6-procentowym udziałem znajduje się na szóstym miejscu w Europie (EU-25) za Niemcami, Hiszpanią, Włochami, Francją i Wielką Brytanią. W przewozach międzynarodowych Polska ma jeszcze wyższy, 10-procentowy udział i znajduje się na czwartej pozycji za Niemcami, Hiszpanią i Holandią. Według danych GUS w 2006 roku przewozy krajowe wzrosły o 1,5 procent (w tonach), 28 R a p o r t 08_28_Polska.indd 28 gdy praca przewozowa (w tonokilometrach) zmniejszyła się o ponad 2 procent. Natomiast szybko rosły przewozy międzynarodowe – o ponad 41 procent w tonach i 35 procent w tonokilometrach. Udział transportu międzynarodowego w przewozach ogółem wzrósł (dla ton) z sześciu procent w 2005 roku do ośmiu procent w 2006 roku, a dla tonokilometrów z 45 do 54 procent. P Z P M Carrying over three-fourths of total payload and performing over 50 per cent of total shipment assignments, trucks are the key means of transport in Poland. All hi-tech equipment, FMCG, and chemical cargos are shipped by trucks. Their growing popularity is driven by fast delivery dates, high security of cargo, flexible deadlines and shipment routes. All leading commercial networks operating in Poland are mainly dependent on vehicle transport, both in retail and who- lesale distribution. Licensed Polish transport companies have the combined fleet of 394,200 trucks. Boasting a 6 per cent share in total European cargo volume (tonnes per kilometre), Poland ranks sixth in Europe (EU-25) behind Germany, Spain, Italy, France, and the United Kingdom. It demonstrates even higher share in international transport (estimated at 10 per cent), ranking fourth just behind Germany, Spain, and the Netherlands. Data of the Statistical Office of Poland indicate that domestic transport went up by 1.5 per cent in 2006 (in tonnes), whereas transport performance (in tonnes per kilometres) decreased by over 2 per cent. On the other hand, international transport experienced dramatic growth by over 41 per cent in tonnes and 35 per cent in tonnes per kilometre. The share of international transport in total transport went up altogether (in tonnes) from six per cent in 2005 to 8 per cent in 2006, or from 45 to 54 per cent in tonnes per kilometre. 2 0 0 8 2008-06-09 08:36:55 Park samochodowy Vehicle parc....................................................... 30 Sprzedaż samochodów Vehicle sales...................................................... 30 Produkcja Production......................................................... 31 07_29_39_47_Srodtytuly.indd 29 Emisja CO2 CO2 emissions...................................................... 32 Bezpieczeństwo ruchu drogowego Road safety........................................................ 36 Ochrona praw własności intelektualnej Intelectual property rights......................... 37 2008-06-09 08:35:01 Rynek PARK SAMOCHODOWY CAR FLEET W rozszerzonej do 27 krajów Unii Europejskiej i trzech krajach EFTA (Islandia, Norwegia i Szwajcaria) w 2006 roku było zarejestrowanych 251 mln samochodów osobowych, ciężarowych i autobusów, w tym 225 mln osobowych, to jest co trzeci z 664,6 mln samochodów osobowych znajdujących się w użytkowaniu na całym świecie. Na koniec 2006 roku najwięcej aut osobowych zarejestrowanych było w Niemczech (46,6 mln), następnie we Włoszech (35,3 mln), Wielkiej Brytanii (31 mln) i Francji (30,5 mln). Kolejna jest Hiszpania, mająca 21 mln samochodów i następnie Polska z 13,4 milionami. In 2006, there were 251 million passenger cars, trucks, and buses registered in the enlarged European Union featuring 27 states and the three EFTA states, including 225 million passenger cars, which means that every third out of 664.6 million passenger cars driven worldwide was used in this region. At the end of 2006, the biggest number of passenger cars was registered in Germany (46.6 million), Italy (35.3 million), the UK (31 million), and France (30.5 million). Ranking on subsequent locations are Spain with 21 million cars and Poland with 13.4 million cars. W zachodnioeuropejskim parku samochodowym 10 procent to nowe auta, a średni wiek wynosi 8 lat. Około 70 procent samochodów ma mniej niż 10 lat. Do wymiany samochodów zachęca klientów nie tylko sprzyjające zakupom prawo podatkowe, ale i różne formy zniżek dla nowoczesnych, przyjaznych dla środowiska modeli – zarówno podatków jak i opłat w korzystaniu z infrastruktury. W Europie na 1000 mieszkańców przypada 508 samochodów. Są one stosunkowo intensywnie wykorzystywane, bo średni przebieg wynosi ok. 15 tys. km. Co trzeci z zarejestrowanych w Europie samochodów napędzany jest silnikiem wysokoprężnym. Sprzedaż W 2007 roku w Unii Europejskiej (27 krajów z wyjątkiem Malty i Cypru ale z trzema krajami EFTA) zarejestrowano ponad 18,7 mln nowych pojazdów (aut osobowych, dostawczych, ciężarowych i autobusów). Rok wcześniej zarejestrowano w tych samych krajach 18,3 mln pojazdów, natomiast 10 per cent of the European fleet are new vehicles, with the average age of eight years. About 70 per cent of cars are under 10 years old. Fleet renewal is not only stimulated by favourable fiscal regulations, but also by various types of discounts on environment-friendly models, which are applied both via taxes as well as different toll charges. There are 508 vehicles per 1000 inhabitants in Europe, which are subject to intensive use, with the average mileage totalling about 15,000 km. Every third car registered in Europe is fitted with a Diesel power unit. Sales doliczając Rosję i Turcję rejestracje wyniosły blisko 21,5 mln pojazdów. Dla porównania w obu Amerykach zarejestrowano 22,3 mln pojazdów, w Azji 17,1 mln, a w pozostałych rejonach świata 1,7 mln. Łącznie w 2006 roku zarejestrowano na całym świecie 62,6 mln pojazdów. W 2007 roku rejestracje aut osobo- In 2007, there were over 18.7 million new registrations in the European Union (27 EU states, exclusive of Malta and Cyprus but inclusive with three EFTA states). New registrations in 2006 accounted for 18,3 million vehicles, and almost 21,5 million vehicles, including Russia and Turkey. It should be noted that during the same period of time there were 22.3 million registrations in both Americas, 17.1 million in Asia, and 1.7 million in the remaining parts of the world. There are 62.6 million cars registered altogether worldwide. In 2007, passenger registrations in Europe stood at under 15.96 Nowe rejestracje w 2007 roku w Europie z podziałem na kraje – samochody osobowe New Registrations in EUROPE* By Country–2007 – PC-Passenger Cars 59 700 68 719 Słowenia Slovenia 315 621 Słowacja Slovakia 293 305 Rumunia Romania 21 606 Polska Poland 32 771 Litwa Lithuania 171 768 30 912 174 456 Łotwa Latvia Węgry Hungary Estonia Estonia Czechy Czech Republic 41 042 Bułgaria Bulgaria 284 688 Szwajcaria Switzerland 129 195 Norwegia Norway Islandia Iceland Wielka Brytania United Kingdom 15 942 306 799 Szwecja Sweden 201 816 Portugalia Portugal Holandia Netherlands 51 332 186 540 Włochy Italy Luksemburg Luxembourg * Europe = EU27 (Malta, Cyprus n.a.) + EFTA3 Irlandia Ireland 279 745 Grecja Greece Niemcy Germany 125 695 Francja France 159 330 524 795 298 182 Finlandia Finland 0 Austria Austria 500000 Belgia Belgium 1000000 Dania Denmark 1500000 505 674 3 148 163 2000000 Hiszpania Spain 2500000 1 614 835 2 064 543 3000000 2 404 007 2 492 567 3500000 Źródło: ACEA Source: ACEA 30 R a p o r t 30_38_Europa_ok.indd 30 P Z P M 2 0 0 8 2008-06-09 08:37:48 Market Nowe rejestracje w 2007 roku w Europie z podziałem na kraje – samochody dostawcze i busy New Registrations in EUROPE* By Country–2007 – LCV- Light Commercial Vehicles up to 3.5t 340 887 500000 6 822 23 618 Słowacja Slovakia Słowenia Slovenia 35 019 Rumunia Romania 54 400 4 312 Litwa Lithuania Polska Poland 3 612 Łotwa Latvia 23 619 Węgry Hungary 4 646 19 534 Czechy Czech Republic Estonia Estonia 10 697 Bułgaria Bulgaria 25 794 Szwajcaria Switzerland 45 664 Norwegia Norway Wielka Brytania United Kingdom Islandia Iceland Szwecja Sweden Hiszpania Spain 2 805 68 418 44 312 80 534 Portugalia Portugal Luksemburg Luxembourg 3 492 Holandia Netherlands 231 915 43 171 24 057 * Europe = EU27 (Malta, Cyprus n.a.) + EFTA3 Włochy Italy Irlandia Ireland Grecja Greece Niemcy Germany 59 516 17 503 Francja France Finlandia Finland Dania Denmark 32 333 Austria Austria 0 Belgia Belgium 100000 68 024 200000 221 799 460 570 300000 275 285 400000 Źródło: ACEA Source: ACEA wych w Europie wyniosły niecałe 15,96 mln sztuk, lekkich samochodów dostawczych 2,27 mln, natomiast ciężarowych 441 tys. Przeciętny samochód kupowany przez Europejczyka to model średniej klasy, z 4-cylindrowym silnikiem o pojemności 1733 cm3 i mocy 85 kW. Co drugie auto z nowo zakupionych ma silnik wysokoprężny. Co dwunasty należy do segmentu sportowo-terenowego (SUV i 4x4). W 2005 roku podatki zebrane w 15 krajach UE przy okazji zakupu i eksploatacji samochodów wyniosły 360 mld euro, co odpowiada 3,5 procent PKB tych krajów. Produkcja W Europie każdego roku produkowane jest ponad 18 mln pojazdów. W 2007 roku z europejskich fabryk wyjechało 19,67 mln pojazdów, w tym 17,1 mln aut osobowych – to blisko jedna trzecia całej światowej produkcji. W tym samym roku zakłady wypuściły blisko 1,9 mln lekkich samochodów dostawczych i ponad 664 tys. samochodów ciężarowych. W 2005 roku kraje Europy wysłały do pozaunijnych odbiorców pojazdy samochodowe o wartości 71,1 mld euro, a import miał wartość 29,6 mld euro. Wartość eksportu aut osobowych wyniosła 60,8 mld euro, natomiast import miał wartość 25,2 mld euro. Wartość eksportu samochodów ciężarowych wyniosła 8,2 mld euro, a importu 1,1 mld euro. Natomiast eksport lekkich samochodów dostawczych wyniósł 2,2 mld euro, zaś wartość eksportu doszła do 1,1 mld euro. Dzięki prężności lokalnych producentów, Europa ma blisko 42-miliardową nadwyżkę w handlu samochodami. Działające w Europie 250 samochodowych fabryk zatrudnia bezpośrednio ok. 2,3 mln osób, a razem z dostawcami w przemyśle motoryzacyjnym i usługach (dystrybucja paliw, transport) pracuje ok. 12,6 mln osób – czyli co trzeci zatrudniony w przemyśle wytwórczym. Przemysł samochodowy obraca ogromnymi kapitałami. Przychody million cars, registrations of light utility vehicles at 2.27 million, and heavy vehicle registrations at 441,000. An average car purchased by a European consumer is a medium segment vehicle, fitted with a 4cylinder, 1744 cubic capacity and 85 kW engine. Every second new Production Over 18 million vehicles are manufactured annually in Europe. The European production in 2007 amounted to.67 million vehicles, including 17.1 million passenger cars, almost one-third of the world production, as well as almost 1.9 million of light utility vehicles, and over 664,000 trucks. In 2005, European states exported to third countries motor vehicles valued at 71.1 billion Euro, with import value totalling 29.6 billion Euro. The value of passenger car export stood at 60.8 billion Euro, and import was estimated at 25.2 billion Euro. Export value of trucks totalled 8.2 billion Euro, and their imports 1.1 billion Euro. Export of light R a p o r t 30_38_Europa_ok.indd 31 vehicle is powered by a Diesel engine, and every twelfth is a sport utility vehicle or a four-wheel drive (SUV and 4x4). In 2005, taxes collected in 15 EU states on purchase and use of vehicles stood at 360 billion Euro, which corresponds to 3.5 per cent of GDP of those states. utility vehicles totalled 2.2 billion Euro, and export value fetched 1.1 billion Euro. Being home to dynamically developing local manufacturers, Europe demonstrates a surplus in car trade estimated at almost 42 billion Euro. 250 automotive factories operating in Europe employ directly about 2.3 million people, and around 12.6 million people, including automotive suppliers and serviceproviders (fuel distribution and transport), which indicates that every third job has been generated by the manufacturing sector. The automotive industry boasts impressive capital turnover. The revenue of ACEA members in 2006 P Z P M 2 0 0 8 31 2008-06-09 08:37:49 Rynek Nowe rejestracje w 2007 roku w Europie z podziałem na kraje – samochody ciężarowe o dmc>3,5t New Registrations in EUROPE* By Country–2007 – CV – Commercial Vehicles over 3,5t 120000 100000 5 443 2 717 Słowacja Slovakia Słowenia Slovenia 14 979 Rumunia Romania 24 573 5 006 Litwa Lithuania Polska Poland 3 261 – Łotwa Latvia 1 718 Węgry Hungary 12 079 Czechy Czech Republic Estonia Estonia 4 396 Bułgaria Bulgaria – 6 261 Szwajcaria Switzerland 535 Norwegia Norway Wielka Brytania United Kingdom Islandia Iceland Szwecja Sweden Hiszpania Spain Portugalia Portugal 5 651 6 710 17 878 Holandia Netherlands Włochy Italy Luksemburg Luxembourg * Europe = EU27 (Malta, Cyprus n.a.) + EFTA3 1 647 6 233 Irlandia Ireland Grecja Greece 2 497 4 246 Finlandia Finland 6 887 Dania Denmark 12 562 Belgia Belgium Austria Austria 0 8 418 40000 20000 46 456 45 375 106 876 Niemcy Germany 35 820 52 790 60000 Francja France 80000 Źródło: ACEA Source: ACEA członków ACEA wyniosły w 2006 roku ok. 560 mld euro. Z tego 7 procent, czyli 40 mld euro zostało wydane na inwestycje: nowe fabryki i urządzenia. Konkurencja i nowe regulacje prawne zmuszają do poszukiwań nowych, lepszych technologii i rozwiązań. W 2006 roku członkowie ACEA wydali na badania i rozwój ok. 20 mld euro, to jest ok. 4 procent swojego przychodu. REGULACJE PRAWNE Emisja CO2 Ograniczenie emisji dwutlenku węgla Europejski przemysł samochodowy popiera plany redukcji do 120 g/km w roku 2012 emisji dwutlenku węgla – gazu odpowiedzialnego za efekt cieplarniany. Zasadniczą jednak kwestią jest sposób w jaki ten cel zostanie osiągnięty. Przemysł uważa, że tak złożone zagadnienie jak ocieplenie klimatu powino jednoczyć wysiłki całego przemysłu w celu redukcji emisji CO2, a nie dotyczyć wyłącznie koncernów samochodowych, jak to w lutym 2007 roku zaproponowała Komisja Europejska. Ta propozycja wpłynie na zmniejszenie 32 R a p o r t 30_38_Europa_ok.indd 32 produkcji samochodów w Europie, co będzie miało niejasne konsekwencje gospodarcze. Dlatego przemysł proponuje wspólne działania, które zapewnią nie tylko redukcję dwutlenku węgla, ale zapewnią także ochronę miejsc pracy w zakładach. Wspólna akcja przemysłu i wszystkich zainteresowanych stron powinna obejmować nie tylko ulepszenia w technologii samochodów, ale także szersze wykorzystanie alternatywnych paliw, ulepszenie sieci drogowej, lepsze zarządzanie ruchem drogowym, naukę ekonomicznej jazdy i zharmonizowane opodatkowanie sprzyjające ekologicznym pojazdom. P Z P M stood at about 560 billion Euro of which 7 per cent, that is 40 billion Euro, was allocated to new investments in new manufacturing sites and equipment. Competition and new legal regulations force manu- facturers to seek innovative, more effective technologies and solutions. In 2006, ACEA members spent about 20 billion Euro on research and development, what corresponds to about 4 per cent of their revenue. LEGAL REGULATIONS CO2 Emission Reductions in CO2 Emission The European automotive industry supports plans aimed at reduction of CO2 emissions, a gas responsible for the greenhouse effect, to 120 g/km in 2012. Methods deployed to execute this goal have become the top priority. The industry believes that such a complex issue as climatic warming should unite forces of the entire industry with the aim of reducing CO2 emission, and should not be exclusively limited to automotive organisations, as recommended by the European Commission in February 2007. This recommendation will trigger a decline in European automotive production, and will bring about unclear economic consequences. That is why the industry recommends undertaking joint measures which will not only contribute to reduction in CO2 emission, but will also protect jobs at manufacturing sites. A joint initiative of the industry and all stakeholders should go beyond enhancements in automotive technology to embrace a wider use of alternative sources of energy, improvement of the road network, optimised road traffic management, promotion of economic driving style, and harmonised taxation favouring eco-friendly vehicles. 2 0 0 8 2008-06-09 08:37:50 Market Nowe rejestracje w 2007 roku w Europie z podziałem na kraje – samochody ciężarowe i autobusy o dmc >16 t New Registrations in EUROPE* By Country–2007 – Total Heavy Commercial Vehicles (Trucks & Buses) over 16t 80000 70000 49 202 60000 31 669 2 425 Słowenia Slovenia 4 548 Słowacja Slovakia Rumunia Romania 4 704 Litwa Lithuania 9 641 18 243 3 007 – Węgry Hungary Łotwa Latvia 1 698 Estonia Estonia 8 686 Czechy Czech Republic – Bułgaria Bulgaria 3 687 Szwajcaria Switzerland Norwegia Norway Islandia Iceland Wielka Brytania United Kingdom Szwecja Sweden Hiszpania Spain Portugalia Portugal 312 5 212 4 567 6 418 16 082 Holandia Netherlands Luksemburg Luxembourg 1 628 3 815 Włochy Italy 1 643 * Europe = EU27 (Malta, Cyprus n.a.) + EFTA3 Irlandia Ireland Grecja Greece Niemcy Germany 6 328 3 154 Francja France 0 Finlandia Finland 10 155 10000 Dania Denmark 7 930 Belgia Belgium 20000 Austria Austria 30000 Polska Poland 40000 28 319 72 958 38 721 50000 Źródło: ACEA Source: ACEA Przemysł samochodowy poważnie traktuje zagrożenie globalnego ocieplenia i prowadzi intensywne badania nad nowymi technologiami, które kosztują ok. 20 mld euro rocznie. Dzieki nim wdrożył w autach ponad 50 nowych technologii, pozwalających na zmniejszenie emisji CO2. Efekty inwestycji są widoczne – średnia emisja CO2 The automotive industry recognises that global warming is a serious threat and conducts intensive research on new technologies, the value of which has been estimated at about 20 billion Euro per year. Such initiatives have contributed to introduction of over 50 new automotive technologies which cut down CO2 emissions. Outcomes of Nowe rejestracje w Europie (EU27 + EFTA) w 2007 roku z podziałem na producentów – samochody osobowe New Registrations in EUROPE* (EU27 + EFTA) By Manufacturer 2007 – PC- Passenger Cars Producent Group BMW DAIMLER FIAT FORD Model Brand BMW MINI Others Total MERCEDES SMART Others Total ALFA ROMEO FIAT IVECO LANCIA Others Total FORD JAGUAR LAND ROVER VOLVO Others Total Ilość szt. Total Volume 704 811 144 855 225 849 891 731 981 94 614 826 595 144 597 978 531 998 121 652 5 753 1 251 531 1 301 872 33 137 103 755 265 740 4 006 1 708 510 Zmiana Market Share % 4,4% 0,9% 0,0% 5,3% 4,6% 0,6% 0,0% 5,2% 0,9% 6,1% 0,0% 0,8% 0,0% 7,8% 8,1% 0,2% 0,6% 1,7% 0,0% 10,7% Producent Group GM JAPAN KOREA MAN MG ROVER Model Brand CHEVROLET OPEL SAAB Others Total HONDA MAZDA MITSUBISHI NISSAN SUZUKI TOYOTA Others Total DAEWOO HYUNDAI KIA Others Total MAN ROVER Ilość szt. Total Volume 203 442 1 344 143 83 644 4 536 1 635 765 311 619 239 760 138 105 311 349 286 946 945 346 103 132 2 336 257 16 396 302 250 253 972 27 637 600 255 170 316 Zmiana Market Share % 1,3% 8,4% 0,5% 0,0% 10,2% 1,9% 1,5% 0,9% 1,9% 1,8% 5,9% 0,6% 14,6% 0,1% 1,9% 1,6% 0,2% 3,8% 0,0% 0,0% Producent Group PSA RENAULT VOLKSWAGEN OTHERS TOTAL Ilość szt. Total Volume CITROEN 943 350 PEUGEOT 1 107 173 Total 2 050 523 DACIA 173 514 RENAULT 1 209 344 Total 1 382 858 AUDI 661 428 SEAT 387 295 SKODA 482 432 VOLKSWAGEN 1 634 548 Others 4 532 Total 3 170 235 CHRYSLER 48 221 DODGE 24 095 JEEP 48 096 Others 70 430 Total 190 842 16 003 748 Zmiana Market Share % 5,9% 6,9% 12,8% 1,1% 7,6% 8,6% 4,1% 2,4% 3,0% 10,2% 0,0% 19,8% 0,3% 0,2% 0,3% 0,4% Model Brand * Europe = EU27 (Malta, Cyprus n.a.) + EFTA3 Źródło: ACEA Source: ACEA R a p o r t 30_38_Europa_ok.indd 33 P Z P M 2 0 0 8 33 2008-06-09 08:37:50 Rynek Nowe rejestracje w Europie (EU27 + EFTA) w 2007 roku z podziałem na producentów – samochody dostawcze i busy New Registrations in EUROPE* (EU27 + EFTA) By Manufacturer 2007 – Total Light Commercial Vehicles up to 3.5t (LCV+LBC) Producent Group BMW DAF DAIMLER FIAT FORD Model Brand BMW MINI Total DAF MERCEDES SMART Total ALFA ROMEO FIAT IVECO LANCIA Total FORD JAGUAR LAND ROVER VOLVO Others Total Ilość szt. Total Volume 1 324 8 1 332 9 174 282 37 174 320 170 243 429 79 294 51 322 944 275 341 7 8 499 777 17 284 641 Zmiana Market Share % 0,1% 0,0% 0,1% 0,0% 7,8% 0,0% 7,8% 0,0% 10,9% 3,6% 0,0% 14,5% 12,3% 0,0% 0,4% 0,0% 0,0% 12,8% Producent Group GM JAPAN KOREA Model Brand CHEVROLET OPEL SAAB Others Total HONDA MAZDA MITSUBISHI NISSAN SUZUKI TOYOTA Others Total DAEWOO HYUNDAI KIA Others Total Ilość szt. Total Volume 1 603 152 272 10 371 154 256 2 361 8 730 46 835 94 791 4 714 72 173 13 644 243 248 610 10 812 5 870 3 528 20 820 Zmiana Market Share % 0,1% 6,8% 0,0% 0,0% 6,9% 0,1% 0,4% 2,1% 4,2% 0,2% 3,2% 0,6% 10,9% 0,0% 0,5% 0,3% 0,2% 0,9% Producent Group Model Brand MG ROVER ROVER CITROEN PEUGEOT Total DACIA RENAULT Total AUDI SEAT SKODA VOLKSWAGEN Total CHRYSLER DODGE JEEP Others Total PSA RENAULT VOLKSWAGEN OTHERS TOTAL Ilość szt. Total Volume 7 221 758 197 556 419 314 7 158 322 489 329 647 2 052 6 577 9 551 232 392 250 572 1 456 872 1 298 27 622 31 248 2 232 358 Źródło: ACEA Source: ACEA * Europe = EU27 (Malta, Cyprus n.a.) + EFTA3 z europejskich aut zmniejszyła sie o 13 procent do 161 g/km w 2004 roku w porównaniu z 185 gramami w 1995 roku, który został uznany za bazowy. Udział samochodów emitujących 140 g/km CO2 lub mniej osiągnął w 2004 roku 29,6 procent, gdy w 1995 dochodził do zaledwie 2,6 procent. Klienci kupili w 2004 roku blisko milion modeli emitujących poniżej 120 g/km, co odpowiada 8 procent całej sprzedaży. Zmiana Market Share % 0,0% 9,9% 8,8% 18,8% 0,3% 14,4% 14,8% 0,1% 0,3% 0,4% 10,4% 11,2% 0,1% 0,0% 0,1% 1,2% 1,4% Działać jak najefektywniej Według przeprowadzonych w 2006 roku badań niezależnego holenderskiego instytutu TNO, koszt technologii obniżającej emisję CO2 do 120 g/km do 2012 roku wyniesie do 3600 euro na samochód. Nawet redukcja emisji do 130 g/km do 2012 roku zwiększy cenę auta o 2500 euro. Według TNO tak znaczne podniesienie cen europejskich samochodów sprawi, such investments are evident – average CO2 emission from European cars went down by 13 per cent to 161 g/km in 2004 as compared to 185 grams in 1995, which is the benchmark year. The share of vehicles emitting 140 g/km CO2 or less stood at 29.6 per cent in 2004, and totalled barely 2.6 per cent in 1995. In 2004, consumers bought almost a million cars emitting less than 120 g/km, corresponding to 8 per cent of total sales volume. Optimising Effectiveness Research conducted by the TNO independent Dutch institute in 2006 indicates that the cost of technologies which will minimise CO2 emissions to 120 g/km by 2012 stands at 3600 Euro per vehicle. Even a slight reduction in emission to 130 g/km by 2012 will boost the price of a vehicle by 2500 Euro. TNO argues that such a dramatic increase in the price of European cars will make them Nowe rejestracje w Europie (EU27 + EFTA) w 2007 roku z podziałem na producentów – samochody ciężarowe o dmc>3,5t New Registrations in EUROPE* (EU27 + EFTA) By Manufacturer 2007 – CV-Commercial Vehicles (Trucks) over 3.5t ** Producent Group DAF DAIMLER FIAT FORD GM Model Brand DAF MERCEDES FIAT IVECO Total FORD CHEVROLET OPEL Others Total Ilość szt. Total Volume 53 691 95 631 1 978 66 571 68 549 865 44 18 64 126 Zmiana Market Share % 12,2% 21,7% 0,4% 15,1% 15,5% 0,2% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Producent Group JAPAN KOREA MAN PSA * Europe = EU27 (Malta, Cyprus n.a.) + EFTA3 ** does not include buses & coaches over 3.5t Model Brand MITSUBISHI NISSAN TOYOTA Others Total DAEWOO MAN CITROEN PEUGEOT Total Ilość szt. Total Volume 3 580 2 097 841 2 287 8 805 56 65 585 240 230 470 Zmiana Market Share % 0,8% 0,5% 0,2% 0,5% 2,0% 0,0% 14,9% 0,1% 0,1% 0,1% Producent Group RENAULT SCANIA VOLKSWAGEN VOLVO TRUCKS OTHERS TOTAL Model Brand RENAULT Others Total SCANIA VOLKSWAGEN VOLVO TRUCKS CHRYSLER DODGE Others Total Ilość szt. Total Volume 40 970 225 41 195 43 630 2 269 49 711 Zmiana Market Share % 9,3% 0,1% 9,3% 9,9% 0,5% 11,3% 2 70 10 353 10 425 441 014 0,0% 0,0% 2,3% 2,4% Źródło: ACEA Source: ACEA 34 R a p o r t 30_38_Europa_ok.indd 34 P Z P M 2 0 0 8 2008-06-09 08:37:51 Market że staną się one nieatrakcyjne dla klientów. Konsekwencje takiej sytuacji mogą mieć bardzo poważne skutki gospodarcze, łącznie z upadkiem lokalnego przemysłu samochodowego. TNO przeliczyło, że przy zastosowaniu tych technologii koszt redukcji emisji waha się od 132 do 233 euro za tonę CO2 i jest to dziesięć razy drożej niż inne działania dające podobny efekt. Dlatego ACEA proponuje połączyć wysiłki, aby skuteczniej i efektywniej zmniejszyć zagrożenie dla naszej planety. Przemysł wskazuje także na jeszcze jeden aspekt działania przemysłu i rynku motoryzacyjnego. Przygotowanie silnika zajmuje minimum 5 lat, który w Europie Zachodniej będzie pracował przynajmniej 8 lat (średni wiek samochodu), a w nowych krajach UE nawet dwa razy dłużej. Dlatego perspektywa wprowadzenia limitu 120 g/km od 2012 roku jest zbyt bliska i kosztowna. Prawodawca powinien brać pod uwagę także klienta, jego potrzeby i możliwości finansowe. Całościowe podejście Jak infrastruktura wpływa na emisję CO2? Korki są główną przyczyną zwiększonej emisji dwutlenku węgla. ACEA wyliczyła, że zastępując połowę obecnych świateł drogowych aktywnymi, reagującymi na gęstość ruchu, emisje CO2 zostałyby zmniejszone o 2,4 mln ton rocznie. Odpowiada to 16 procentom założonej redukcji emisji z aut. Wyrównanie nawierzchni dróg da kolejne 5-procentowe zmniejszenie emisji dwutlenku węgla. W Japonii otwarto w grudniu 2002 roku przelotową trase przez Tokio, na której ruch sterowany jest elektronicznie. Według ostatnich badań to rozwiązanie dało roczne zmniejszenie emisji CO2 o 22–31 tys. ton. Tyle gazu cieplarnianego emituje w ciągu roku 10 tys. samochodów osobowych. Nowości w technice motoryzacyjnej Europejski przemysł motoryzacyjny rocznie wydaje ok. 20 mld euro na badania i rozwój. Pomiędzy 1995 i 2008 rokiem przemysł wprowadził 50 ważnych nowych technologii, które w istotny sposób przyczyniły się do zmniejszenia spalania. Badane są nie tylko nowe silniki spalinowe, ale napędy hybrydowe, sposoby przechowywania energii elektrycznej, nowe paliwa jak np. wodór oraz całkowicie nowe źródła napędu, jak ogniwa paliwowe. Biopaliwa mają duże znaczenie Biopaliwa w znaczący sposób mogą przyczynić się do redukcji unattractive for customers, which may lead to extremely grave economic consequences, including the fall of the local automotive industry. TNO has estimated that with deployment of new technologies in the new automotive range, the cost of reduced emission ranges between 132–233 Euro per tonne of CO2, and is ten-fold higher than other measures generating similar outcomes. That is why, ACEA recommends joining efforts to optimise effectiveness and efficiency A Comprehensive Approach emisji CO2. Producenci samochodów już wykonali ogromną pracę w dostosowaniu silników do spalania biopaliw, które zmieniają także warunki smarowania silnika. Biopaliwa nadal nie są doceniane przez polityków i ich dostępność jest zbyt mała. What is the impact of infrastructure on CO2 emission? Traffic jams are the core root cause of increased CO2 emission. According to ACEA’s estimates, replacement of fifty per cent of current traffic lights with active Nowe rejestracje w Europie (EU27 + EFTA) w 2007 roku z podziałem na producentów – samochody ciężarowe i autobusy o dmc >16 t New Registrations in EUROPE* (EU27 + EFTA) By Manufacturer 2007 – Total Heavy Commercial Vehicles (Trucks & Buses) over 16t Producent Group DAF DAIMLER FIAT FORD JAPAN Model Brand Ilość szt. Total Volume Zmiana Market Share % DAF 45 742 13,3% MERCEDES 69 518 20,2% Others 1 167 0,3% Total 70 685 20,5% FIAT 38 300 11,1% Total 38 300 11,1% FORD 7 0,0% MITSUBISHI 4 0,0% NISSAN 1 IVECO 0,0% TOYOTA Others 1 037 0,3% Total 1 042 0,3% KOREA HYUNDAI MAN MAN 52 959 15,4% RENAULT 31 061 9,0% RENAULT 220 0,1% 31 281 9,1% SCANIA SCANIA 45 476 13,2% VAG VOLKSWAGEN 1 0,0% VOLVO TRUCKS VOLVO TRUCKS 50 386 14,6% 8 873 2,6% TOTAL Others 0,0% Total OTHERS of pro-environmental initiatives. The industry points out to yet another aspect of automotive operations. It takes at least 5 years to design an engine, which will be used for at least 8 years in Western Europe (the average age of a vehicle) and even twice as long in the new EU states. In this context, it seems that the future emission limit of 120 g/km by 2012 is too premature and expensive. The legislator should also take into account the views of consumers, their needs and financial capacity. 344 752 ones, which react to traffic density, would cut down CO2 emission by 2.4 million tonnes a year, what corresponds to 16 per cent of the target reduction of vehicle emissions. Improvement of road surfaces would contribute to further decline in emission by 5 per cent. A through way cutting across Tokyo was opened in December 2002. It is supported by an electronic traffic control system. According to recent studies, this solution has contributed to an annual decrease in CO2 emission by 22,000 – 31,000 tonnes, what corresponds to the volume of greenhouse gases generated annually by 10,000 passenger vehicles. New Solutions in Automotive Technology The European automotive industry spends about 20 billion Euro annually on research and development. 50 key new technologies introduced in the years 1995 - 2008 have significantly contributed to a cut down in combustion. Research and studies are focused on new combustion engines, as well as hybrid power units, methods for storing electric energy, new fuels, such as hydrogen or innovative fuel cells. Biofuels Are Extremely Important Biofuels may significantly contribute to reduction in CO2 emission. Automotive producers have successfully adopted engines to biofuel, which is characterised by a different lubricating process. Unfortunately, this issue continues to be underestimated by politicians Źródło: ACEA Source: ACEA R a p o r t 30_38_Europa_ok.indd 35 P Z P M 2 0 0 8 35 2008-06-09 08:37:51 Rynek Przemysł podkreśla, że wprowadzenie paliw o zawartości biokomponentów powyżej 5,75 procent powinno być wyraźnie zaznaczone na stacjach, aby umożliwić bezpieczne tankowanie starszych modeli. Eko-jazda Oszczędna jazda, albo inaczej eko-jazda może znacznie ograniczyć emisję gazu cieplarnianego. Kierowca jeżdżący oszczędnie ma kilka prostych zasad: jak naszybciej włącza wyższy bieg, zwraca uwagę na ruch wokół i nie rozpędza się niepotrzebnie wyłącza silnik nawet na krótkich postojach regularnie kontroluje ciśnienie w oponach używa dynamicznej nawigacji, aby skrócić drogę nie wozi w aucie niepotrzebnego ładunku Jazda ekologiczna może zaoszczędzić kierowcy do 25 procent rachunków za paliwo. Eko-jazda stanie się częścią programu nauczania młodych kierowców. Naukowcy z European Climate Change Programme wyliczyli, że do 2010 roku da to oszczędność 50 mln ton CO2. Podatki zależne od emisji CO2 Podatki pozwalają sterować popytem i zwrócić uwagę konsumentów na wagę kwestii ekologicznych. Ostatnie przykłady krajów takich jak Wielka Brytania, Holandia i Szwecja pozwalają wysnuć wniosek, że konsekwentnie stosowane podatki wpływają na popyt i zachowanie klientów, którzy wybierają ekologiczne modele. Ponieważ w Europie nie ma wspólnej polityki fiskalnej, zachowania i oczekiwania konsumentow są różne, przez co przemysł nie może wykorzystać efektów skali. CARS 21 Komisarze europejscy Dimas, Barrot i Verheugen, przedstawiciele europejskiego przemysłu samochodowego i inne zainteresowane strony powołali w styczniu 2005 roku mieszaną komisję nazwaną Competitive Automotive Regulatory System for 21st century, czyli w skrócie CARS 21. Jej celem jest przygotowanie ram prawnych, które zapewnią konkurencyjność europejskiego przemysłu samochodowego i bezpieczeństwo zatrudnienia, a jednocześnie umożliwią przygotowanie ekologicznie przyjaznych samochodów dostępnych dla przeciętnego klienta. Grupa CARS 21 zaaprobowała także długoterminowy plan działania, zakładający m.in. uproszczenie regulacji prawnych (zastąpie- 36 R a p o r t nie 38 dyrektyw unijnych przez regulacje EKG ONZ), przyznanie priorytetu działaniom całościowym przy ograniczaniu emisji CO2, czyli postęp w konstrukcji samochodów, paliw, w dziedzinie zarządzania ruchem drogowym oraz prace legislacyjne biorące pod uwagę konkurencyjność Europy. Grupa stwierdziła również, że poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego jest wspólnym działaniem zarządców infrastruktury, policji oraz przemysłu samochodowego. CARS 21 zajmie się także otwarciem rynków innych krajów dla europejskiego przemysłu. Rekomendacje CARS 21 wyznaczają kierunek prac do połowy 2009 roku. 30_38_Europa_ok.indd 36 nich trzydziestu latach liczba ofiar wypadków drogowych zmniejszyła się o połowę. Aby podkreślić wagę bezpieczeństwa ruchu drogowego i przyspieszyć prace nad dalszą redukcją liczby ofiar, przemysł powołał w 2006 roku European Road P Z P M Eco-friendly driving style may save up to 25 per cent on fuel prices, and will be integrated into courses for young drivers. Scientists from the European Climate Change Programme have estimated that it is likely to cut down CO2 emission by 50 million tonnes until 2010. Eco-driving style CO2 Emission-driven Taxes Economic driving style, also known as eco-driving, may significantly cut down emission of greenhouse gases. Drivers demonstrating economic style observe several simple principles: switch to a higher gear as soon as possible, watch the surrounding traffic and do not accelerate, if not necessary turn the engine off even at short stopovers regularly monitor tyre pressure use dynamic navigation to follow the shortest route do not carry unnecessary load Taxation drives demand and draws the public attention to environmental issues. Recent examples of the United Kingdom, the Netherlands, and Sweden indicate that persistent deployment of taxation impacts demand and models consumer behaviours by boosting appeal of more environment-friendly models. As there is no common fiscal policy in Europe, we are now witnessing varying consumer behaviours and expectations, which prevents the automotive industry from capitalising on the economy of scale effect. CARS 21 Bezpieczeństwo ruchu drogowego Bezpieczeństwo dla wszystkich użytkowników ruchu drogowego: pasażerów aut osobowych, ciężarowych, motocyklistów, rowerzystów i pieszych jest najważniejszym celem dla europejskich producentów samochodów. W ostat- and biofuel availability remains to be extremely limited. The industry stresses that introduction of biofuels with the biocomponent contents exceeding 5.75 per cent should be clearly post-signed at gas stations to assure safe refuelling of older models. In January 2005, European Commissioners Dimas, Barrot, and Verheugen, representatives of the European automotive sector and other stakeholders appointed a mixed commission known as the Competitive Automotive Regulatory System for 21st century, or CARS 21. Its goal is to design a legal framework to assure the competitive edge of the European automotive industry and employment security as well as to create grounds for designing environmentally-friendly vehicles which an average consumer finds affordable. CARS 21 has approved a longterm action plan, which includes, among others, simplification of legal regulations (replacement of 38 EU directives with UNECE regulations), prioritising complex activities focused on cutting down CO2 emission, that is progress in design of vehicles, development of fuels, road traffic management, as well as legislative efforts embracing the competitive edge of the European production. The Group also stated that improvement of road safety should be the joint responsibility of infrastructure administrators, law enforcement, and the automotive industry. CARS 21 also deals with opening up third country markets to European production. Recommendations of CARS 21 identify working guidelines until mid- 2009. Road safety Safety for all participants of road traffic, including occupants of passenger cars, trucks, motorcyclists, cyclists, and pedestrians is the priority for European automotive producers. The number of road casualties has gone down by half over the past thirty years. To enhance the importance of road safety and accelerate works on further reduction of the number of casualties, the industry established the European Road Safety Charter in 2006. On its forum, the 2 0 0 8 2008-06-09 08:37:52 Market Safety Charter. Przemysł obiecał na jego forum wprowadzić do 2010 roku we wszystkich modelach sygnał niezapięcia pasów. Ten drobny element sprawia, że więcej pasażerów korzysta z pasów bezpieczeństwa, które są najważniejszym narzędziem pozwalającym na zmniejszenie ilości ofiar i ciężkości zranień. Przemysł postanowił także wyposażać autokary w system stabilizacji toru jazdy ESP, a od 2012 roku także samochody osobowe. Rosnąca świadomość klientów European Road Safety Charter jest jednym z elementów mających pomóc do 2010 roku w redukcji o połowę liczby ofiar na europejskich drogach. Przemysł podkreśla, że ten cel jest do osiągnięcia, jeżeli wszystkie strony będą zgodnie pracowały. Niestety Komisja Europejska zbytnio koncentruje się nad ulepszeniami w technice samochodów, niedoceniając znaczenia infrastruktury dla bezpieczeństwa ruchu drogowego. Według Eurobarometru europejscy klienci przywiązują dużą wagę do bezpieczeństwa, ale nie chcą płacić nadmiernie wysokich rachunków za dodatkowe wyposażenie aut. Nowoczesne rozwiązania zwiększające bezpieczeństwo muszą mieć przystępną cenę, bo w przeciwnym wypadku nie zostaną zaakceptowane przez konsumentów, tym bardziej że konkurują z wyposażeniem zwiększającym komfort. Zachowanie kierowców Kluczowym czynnikiem w bezpieczeństwie ruchu drogowego jest zachowanie kierowcy. Europejskie badania pokazują, że 95 procent wypadków spowodowanych zostało błędem prowadzącego. Głównymi przyczynami wypadków jest nadmierna szybkość, prowadzenie po spożyciu alkoholu lub pod wpływem narkotyków. Nadal nie wszyscy podróżni zapinają pasy bezpieczeństwa, a odsetek jadących bez pasów jest znacząco wyższy w przypadku pasażerów siedzących na tylnej kanapie. Lepsze przestrzeganie prawa okazuje się najskuteczniejszą metodą zmniejszenia liczby wypadków oraz ich ofiar. Zachowanie kierowców mogą być zmienione dzięki szkoleniom oraz bardziej rygorystycznemu przestrzeganiu prawa. Infrastruktura drogowa Kolejnym ważnym czynnikiem wpływającym na bezpieczeństwo ruchu drogowego jest budowa dróg i i ch otoczenie. Bez ulepszeń infrasruktury nie będzie możliwe uzyskanie celu Komisji Europejskiej, to jest zmniejszenie o połowę ilości ofiar śmiertelnych do 2010 roku. Konieczne jest eliminowanie wąskich dróg, które utrudniają ruch i wstrzymuja go. Niezbędne jest prawidłowe utrzymanie dróg. Jednak według ACEA Komisja Europejska przeoczyła tak ważne czynniki jak np. ocena poszczególnych odcinków dróg pod względem bezpieczeństwa. A właśnie jakość infrastruktury ma zasadniczy wpływ na bezpieczeństwo najgorzej chronionych uczestników ruchu dogowego jak motocykliści, rowerzyści i piesi. Ochrona praw własności intelektualnej Europejski przemysł samochodowy notuje poważne straty z powodu fałszerstw jego wyrobów. Ważne są nie tylko straty przychodów, ale uszczerbek na wizerunku, a w dalszej perspektywie zmniejszenie konkurencyjności. Fałszerstwa stają się coraz większym problemem i podrabiane są nie tylko części, ale wręcz całe samochody. W produkcji kopii specjalizują się nie tylko kraje Azji (przede wszystkim Chiny), ale także Ameryki Południowej i Bliskiego Wschodu. Europejski przemysł zachęca władze Chin do wprowadzenia praw ułatwiających przestrzeganie praw chroniących własność intelektualną. Własność intelektualna w Europie Rozwiązania prawne chroniące dorobek intelektualny są dobrze sector has committed itself to fit seat belt reminders in all models. This minor safety feature promotes wider use of seat belts, which are the most effective measure preventing casualties and severe injuries. The industry has also committed itself to fit ESP electronic stability programme in new coaches and beginning in 2012 in passenger cars. Growing Consumer Awareness The European Road Safety Charter is an initiative whose goal is to contribute to reduction of casualties on European roads by 50 per cent by 2010. The industry emphasizes that this goal is achievable, provided that all stakeholders be dedicated to its execution. Unfortunately, the European Commission seems to be excessively focused on improvements in automotive technologies, and thus underestimates the impact of infrastructure on road safety. According to the Eurobarometer, European consumers are concerned about safety, but are reluctant to pay high charges on additional features of their vehicles. New safety solutions should be available at affordable prices as otherwise they will not be accepted by consumers, especially that they have to compete with comfortenhancing features. Driver Behaviours Driver behaviours are the key factor in road safety. Studies indicate that Road Infrastructure Construction of roads and their infrastructure is another important factor which exerts immediate impact on road safety. With no improvements of the infrastructure, it will be impossible to achieve the goal identified by the European Commission, that is, to cut down the number of fatal casualties by half by 2010. It is essential to eliminate narrow roads, which congest or hinder traffic and well as to duly maintain the existing network. ACEA believes that the European Commission has overlooked such key factors as assessment of individual road sections in terms of safety, whereas it is the quality of infrastructure which exerts fundamental impact on safety of the least protected road traffic participants such as motorcyclists, cyclists, and pedestrians. Intellectual property rights The European automotive industry declares major losses caused by counterfeiting of its original merchandise; a practise which does not only lead to lost gains, but also affects its good reputation, and diminishes its competitive edge in longer perspective. Counterfeiting has now become a major issue as forgery no longer concerns spare parts, but whole vehicles. The leaders in knock-off production usually originate from Asian coun- R a p o r t 30_38_Europa_ok.indd 37 the root cause of 95 per cent of road accidents is the error of the driver. Key factors responsible for accidents include speeding, driving under the influence of alcohol or drugs. Not all occupants use safety belts, and percentage of belt users is significantly lower in rear seats. Increased observance of the law seems to be the most effective way to cut down the number of road accidents and their victims. Driver behaviours may be modelled by training courses or stricter observance of the law. tries (mainly China) as well as Latin America, and the Far East. The European industry encourages the Chinese authorities to enforce legislation providing protection of intellectual property rights. Intellectual property in Europe Legal solutions protecting intellectual works are well-established in Europe, and that is why, ACEA finds it difficult to comprehend why the P Z P M 2 0 0 8 37 2008-06-09 08:37:52 Rynek znane w Europie i dlatego dla ACEA jest niezrozumiałe dążenie Komisji Europejskiej do zniesienia ochrony praw do widocznych części jak zderzaki, reflektory lub błotniki. To działanie szkodzi przemysłowi i wyrządza szkody także klientom. Utrudnia wy- pracowanie zysku i zagraża 50 000 miejsc pracy, ktore są przede wszystkim w Europie. Taka działalność Komisji Europejskiej utrudnia tej instytucji wytłumaczenie np. Chinom, dlaczego mają przestrzegać prawa ochrony własności intelektualnej. Badania i rozwój Dzięki postawionym na wysokim poziomie badaniom, europejski przemysł wiedzie we wdrażaniu najnowszych rozwiązań technicznych. Przemysł rocznie inwestuje 20 mld euro lub 4 procent przychodów w badania i rozwój. Część prac wykonywana jest wspólnie pod auspicjami European Council for Automotive Research and Development (EUCAR). W EUCAR zostały powołane 3 grupy, które koncentrują się na: - paliwach i układzie napędowym - materiałach, procesach produkcyjnych - zintegrowanym bezpieczeństwie i mobilności Paliwa i silniki EUCAR umożliwia włączenie się do badań producentom paliw, firmom transportowym i administracjom drogowym. Opracowane są nie tylko nowe produkty, ale i sposoby dystrybucji oraz zarządzanie całym życiem produktu. Prowadzone są prace nad biopaliwami, technologiami hybrydowymi oraz ogniwami paliwowymi. 38 R a p o r t 30_38_Europa_ok.indd 38 Materiały i procesy produkcyjne Trwają prace nad nowymi, lekkimi materiałami, powierzchniami o niskch współczynnikach tarcia, integracją komponentów. Coraz większa uwaga jest poświęcana nowoczesnym technologiom, pozwalającym nie tylko zmniejszyć koszty i emisje szkodliwych substancji, ale także umożliwiających stosowanie w samochodach nowych materiałów. Bezpieczeństwo i mobilność Prace skoncentrowane są na zintegrowanym systemie bezpieczeństwa przy większym zaangażowaniu dostawców, właścicieli infrastruktury (telekomy i zarządcy dróg) oraz władz publicznych. Prace dotyczą systemów zarządzania ruchem i transportem. Nowe prace badawczo-rozwojowe mają na celu lepsze poznanie oddziaływania między człowiekiem i maszyną. P Z P M European Commission intends to abolish protection of rights to visible vehicle components, such as wings, headlights, or bumpers. Such initiatives undermine the position of the automotive sector and trigger negative consumer consequences. They obstruct gene- ration of revenue and pose a threat to 50,000 jobs, most of which are located in Europe. In addition, such endeavours of the European Commission make it even more difficult to persuade such countries, as China, to observe legislation protecting intellectual property rights. Research and Development Supported by state-of-art research and development, the European industry is the leader in sophisticated technological solutions. Its annual investments in R&B have been estimated at 20 billion Euro, that corresponds to 4 per cent of its revenue. Selected projects are implemented under the auspices of the European Council for Automotive Research and Development (EUCAR). EUCAR has appointed three groups which are responsible for: - fuel and drive trains - raw materials and production processes - integrated safety and mobility Fuel and Engines EUCAR encourages fuel producers, transport companies, and road administration to join its research projects focused on development of new products, new distribution methods, and management of the whole product life cycle. Separate research is conducted to design biofuel, hybrid technologies, and fuel cells. Materials and Production Processes Studies on new, light materials, low friction surfaces, and component integration continue. The focus has been shifted to sophisticated technologies, which do not only offer lower running and total ownership costs and emission volumes, but also create grounds for fitting brand-new materials into vehicles. Safety and Mobility Carried out with major involvement of suppliers, infrastructure owners (telecoms and road administration), and public authorities, current efforts are focused on the integrated safety system. Such initiatives put the spotlight on traffic and traffic management systems. New research and development projects aim at identification of interactions between man and the machine. 2 0 0 8 2008-06-09 08:37:52 Podatek akcyzowy Excise Duty........................................................ 40 Podatek ekologiczny Ecological Tax................................................... 41 Podatek od towarów i usług Value Added Tax................................................. 42 07_29_39_47_Srodtytuly.indd 39 Podatki dochodowe Income Taxes....................................................... 44 Zagadnienia quasi-podatkowe Quasi-fiscal Issues............................................ 45 Podatkowe wpływy budźetowe Tax revenues..................................................... 46 2008-06-09 08:35:24 PODAT K I REGULACJE PRAWNO-PODATKOWE Wstęp Branża motoryzacyjna w ostatnich latach była jedną z branż pod najsilniejszym wpływem zmian systemu podatkowego. Liczne zmiany zwłaszcza w zakresie podatku akcyzowego i podatku od towarów i usług wywoływały zmieniające się trendy w sprzedaży poszczególnych grup pojazdów oraz silnie determinowały konkurencję między sprzedażą samochodów nowych a importem pojazdów używanych. Poniżej przedstawiamy najważniejsze regulacje prawnopodatkowe wraz z historią ich ostatnich zmian oraz oceną ich wpływu na rynek motoryzacyjny w Polsce. Podatek akcyzowy Samochody osobowe podlegały podatkowi akcyzowemu od momentu wprowadzenia go w Polsce, to jest od 1993 roku. W ustawie o podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowym regulowana była wyłącznie maksymalna stawka akcyzy dla samochodów osobowych w stosunku do ceny sprzedaży u producentów (do 40 procent), a u importerów w stosunku do wartości celnej powiększonej o należne cło (do 65 procent). Natomiast samo określenie stawek następowało w drodze Rozporządzenia Ministra Finansów na różne sposoby. Przykładowo, w latach 1993-1998 opodatkowane były samochody osobowe, których cena była wyższa od określonej wartości. W przypadku pozostałych samochodów były one zwolnione z podatku akcyzowego. Od 1999 roku zróżnicowanie stawek akcyzy zależało od pojemności silnika samochodu osobowego (do 2000 cm3 oraz powyżej), bez znaczenia była cena samochodu. Od 2002 roku podatek akcyzowy w przypadku samochodów osobowych wynosił co do zasady 12 procent dla samochodów o pojemności silnika powyżej 2000 cm3 oraz 3 procent dla pozostałych samochodów. Jednakże stawki te miały zastosowanie wyłącznie w przypadku sprzedaży samochodów osobowych lub ich importu dokonywanych w ciągu dwóch lat kalendarzowych od daty ich produkcji (przyjmując 40 R a p o r t 40_46_Podatki_ok2.indd 40 rok produkcji jako pierwszy rok kalendarzowy). W przypadku aut starszych niż 2-letnie, stawka obliczana była na podstawie wzoru, który uwzględniał pojemność silnika oraz wiek samochodu. Jednocześnie, stawka podatku akcyzowego obliczonego w ten sposób nie mogła przekroczyć maksymalnych stawek przewidzianych w ustawie. Kolejną zmianę przyniosła obecnie obowiązująca ustawa o podatku akcyzowym z 23 stycznia 2004 roku. Zgodnie z prawem wspólnotowym samochody osobowe zostały zaliczone do towarów akcyzowych niezharmonizowanych. Zgodnie z ustawą podatkowi podlegają samochody osobowe przed pierwszą rejestracją na terytorium kraju. Od początku obowiązywania obecnej ustawy, samochody osobowe do 2 lat kalendarzowych od daty ich produkcji, opodatkowane były w zależności od pojemności silnika dwoma stawkami podatku (13,6 procent dla pojemności powyżej 2000 cm3 oraz 3,1 procent dla pozostałych samochodów). W przypadku samochodów starszych procentowa stawka podatku obliczana była na podstawie wzoru uwzględniającego wiek pojazdu oraz pojemność jego silnika. Jednocześnie, maksymalna stawka podatku akcyzowego, ustalona w ustawie, nie mogła przekroczyć 65 procent wartości auta. W praktyce już kilkuletnie samochody były opodatkowane najwyższą stawką w wysokości 65 procent. P Z P M TAX REGULATIONS Legal Regulations and the Fiscal Framework Taxes are fiscal measures deployed by the state which influence economic activity pursued by entrepreneurs and effect varied impact on particular branches of the economy. The impact of fiscal measures on the automotive sector is rather significant and measurable as it creates various constraints (and facilitations) for entities operating in this industry. The following chapters present key legal and fiscal assumptions as well as an assessment of their impact on the automotive sector in Poland. Excise Duty Passenger cars have been subject to excise duty ever since enforcement of this measure in Poland in 1993. The bill on value added tax and excise duty defines only the maximum rate of excise duty levied on passenger cars pro rata to the manufacturer’s price (up to 40 per cent), whereas the duty payable by importers is calculated proportionally to their customs value topped with due customs duty (up to 65 per cent). Decrees of the Minister of Finance set forth different volumes of applicable excise rates. For example, between 1993 and 1998, the excise duty was levied on passenger cars whose market price exceeded their declared value, whereas other vehicles were exempt from duty. From 1999 onwards, excise duty rates were driven by engine capacity in passenger cars (up to 2000 cubic cm and above), regardless of the value of a given car. Introduced in 2002, excise duty rates for passenger cars stood at 12 per cent for vehicles with engine capacity above 2000 cubic cm and 3 per cent for remaining vehicles. Nevertheless, both rates were applied exclusively to passenger cars sold or imported within 2 calendar years after their production date (with the production year being the first calendar year of their life). In case of vehicles older than 2 years, the rate was calculated in line with a formula which embraced rates identified for new, one year, and two year old cars as well as age of the vehicle. At the same time, the amount of excise duty calculated in line with the above formula could not exceed maximum rates provided by the bill. The bill on excise duty of 23 January, 2004 introduced new amendments to the system. In line with the Community law, passenger cars were classified as non-harmonised excise goods. The bill provided that the excise duty is levied on passenger cars prior to their first registration within the country’s territory. The new law in force provided that passenger cars were subject to two rates of excise duty, depending on engine capacity (13.6 per cent for engine capacity above 2000 cubic cm and 3.1 per cent for remaining vehicles), which was applicable within 2 calendar years from their production date. In case of older cars, the per centage rate of the tax was calculated in line with a formula which included such factors as age of a vehicles, and its engine capacity, whereas the maximum rate of excise duty, set forth by the bill, could not exceed 65 per cent of its value. In reality, however, several year old vehicles used to be subject to the highest rate totalling 65 per cent. Such situation have encouraged numerous individual importers of vehicles from other countries to declare improprieties in submitted excise duty returns. They frequently produced sales contracts featuring 2 0 0 8 2008-06-09 08:38:24 TA XES Sytuacja taka doprowadziła do wielu nadużyć w rozliczeniach podatku akcyzowego przez osoby sprowadzające używane samochody do kraju. Posługiwały się one umowami kupna, w których wartość pojazdu wyceniana była na poziomie dużo niższym niż wartość rynkowa auta. W sytuacji braku możliwości weryfikacji rzeczywistej wartości transakcji przez organy celne, dochodziło do sytuacji, w której na przykład kilkuletnie limuzyny miały „wartość” w granicach 1000 Euro. Jednocześnie opodatkowanie sprowadzanych do Polski używanych samochodów osobowych przy pomocy skokowo wzrastających stawek podatku akcyzowego (a biorąc pod uwagę przekrój wiekowy sprowadzanych pojazdów była to zazwyczaj najwyższa dopuszczalna stawka 65 procent) budziło wątpliwości na gruncie zgodności polskiej regulacji z przepisami wspólnotowymi. W konsekwencji, Europejski Trybunał Sprawiedliwości rozstrzygnął na tym gruncie, w orzeczeniu z dnia 18 stycznia 2007 roku (C-313/05 Brzeziński), o niezgodności polskiej ustawy o podatku akcyzowym z prawem wspólnotowym w zakresie wysokości opodatkowania samochodów osobowych starszych niż dwuletnie podatkiem akcyzowym. Polskie władze, zapoznawszy się z opinią Rzecznika Generalnego w przedmiotowej sprawie, zmieniły przepisy dotyczące opodatkowania akcyzą uży- wanych samochodów osobowych jeszcze przed wydaniem wyroku przez ETS. W rozporządzeniu Ministra Finansów wchodzącym w życie z dniem 1 grudnia 2006 roku zmieniono zasady w ten sposób, że wszelkie samochody osobowe niezarejestrowane na terytorium kraju (niezależnie od ich wieku) podlegają opodatkowaniu akcyzą w wysokości 13,6 procent dla pojazdów wyposażonych w silniki o pojemności powyżej 2000 cm3 oraz 3,1 procent dla pozostałych samochodów. Bez wątpienia zmiana dotychczasowego sposobu obliczania podatku akcyzowego z zastosowaniem stawki uzależnionej od wieku pojazdu jest konsekwencją wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Jednocześnie należy zauważyć, iż obecna wysokość stawek akcyzy dla samochodów osobowych w widoczny sposób preferuje samochody o mniejszej pojemności skokowej silnika. prices largely underestimated as compared to market value of a given vehicle. As customs bodies were often unable to verify the actual transaction value, several year old limousines were frequently “valued” at some 1000 Euro. At the same time, progressive excise duty rates (considering the age structure of imported vehicles, it was usually the maximum admissible rate totalling 65 per cent) levied on used passenger vehicles imported to Poland stirred numerous concerns regarding compliance of such practises with the Community laws. Eventually, the European Court of Justice issued an award on 18 January 2007 (C-313/05 Brzeziński), in which it stated that the Polish bill on the excise duty is incompliant with the Community laws in terms of excise duty rates levied on over two years old passenger vehicles. Having acknowledged the opinion of the Advocate General in the subject matter, the Polish authorities amended regulations laying down excise duty on used passenger cars prior to announcement of the award by the ECJ. In line with the decree of the Minister of Finance amending the fiscal framework which became effective on 1 December 2006, all passenger cars which were not registered within the country’s territory (regardless of their age) were subject to excise duty at 13.6 per cent for vehicles fitted engine capacity above 2000 cubic cm and 3.1 per cent for other vehicles. Undoubtedly, amendment of the formula used for calculation of the excise duty and introduction of a rate driven by the age of the vehicle were consequences of the award issued by the European Court of Justice. At the same time, binding volumes of excise duty rates for passenger cars were visibly preferential for vehicles fitted with much smaller engines. Wartość zapłaconego podatku akcyzowego w zależności od wieku pojazdu w 2007 roku Excise tax income by age of imported cars Lata produkcji Ilość aut sprowadzonych Wartość podatku na jedno auto Wartość samochodu Udział [w %] 1930-1969 179 254,25 3251,38 0,02 1970-1979 310 269,55 3502,96 0,03 1980-1989 14 310 59,70 734,17 1,47 1990-1994 193 173 63,54 895,91 19,90 1995-1999 461 100 155,45 2246,92 47,50 2000-2007 291 850 1 106,46 15049,56 30,06 9 853 1 653,34 15052,75 1,01 970 775 436,92 5935,28 100,00 Niesklasyfikowane Razem Źródło: Samar | Source: Samar Podatek ekologiczny Po wejściu Polski do Unii Europejskiej opodatkowanie samochodów osobowych podatkiem akcyzowym, jako sprzeczne z prawem wspólnotowym, zaczęło wzbudzać wątpliwości Komisji Europejskiej. Rząd polski, na wieść o postępowaniu naruszeniowym na podstawie art. 226 Traktatu wszczętym przez Komisję Europejską opracował projekt podatku ekologicznego, który miał zastąpić opodatkowanie podatkiem akcyzowym samochodów osobowych. Idea podatku ekologicznego nawiązywała do projektu Dyrektywy Rady w sprawie podatków związa- nych z samochodami osobowymi COM (2006) 261 [2005/0130(CNS)]. Prace nad projektem rozpoczęły się w 2005 roku, a ostatni etap prac – dyskusje w Radzie – miały miejsce pod koniec 2007 roku. Projekt zakłada ujednolicenie opodatkowania samochodów uzależnione od emisji szkodliwych substancji do środowiska w państwach członkowskich Wspólnot Europejskich. Obecnie 12 krajów europejskich ma podatek uzależniony od wielkości emisji CO2 przez samochody osobowe. Polski projekt ustawy o podatku ekologicznym zakładał opodat- Ecological Tax On Poland’s accession to the European Communities, levying excise duty on passenger vehicles, being incompliant with the Community law, became a concern of the European Commission. The launch of the infringement proceeding in line with Art. 226 of the Treaty on the motion of the European Commission encouraged the Polish government to initiate works on enforcement of ecological tax to replace the excise duty applicable to passenger cars. The concept of ecological tax was inspired by the draft Directive of the Council on passenger car taxes COM (2006) 261 [2005/0130(CNS)]. R a p o r t 40_46_Podatki_ok2.indd 41 Works on the project commenced in 2005, whereas the final stage of efforts, discussions with the Council, took place in the late 2007. The draft aimed at unification of passenger car taxes whose volume was to be driven by emission of noxious substances to the environment in the Member States of the European Communities (currently about 12 European countries have enforced a tax driven by CO2 emissions from passenger cars). The Polish draft bill on ecological tax implied that passenger vehicles will be subject to different tax rates, depending on the age of a P Z P M 2 0 0 8 41 2008-06-09 08:38:25 PODAT K I kowanie pojazdów osobowych stawkami uzależnionymi od wieku pojazdu i norm emisji spalin EURO. Podatek ekologiczny miał być opłacany przy pierwszej rejestracji samochodu. Wzór służący do obliczenia wysokości stawki podatku ekologicznego premiował auta młodsze oraz spełniające wyższe normy czystości spalin EURO. Jednakże z powodu wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, który, co do zasady, nie uznał opodatkowania samochodów osobowych podatkiem akcyzowym za niezgodne z przepisami wspólnotowymi, rząd polski wycofał projekt (nad którym prace zakończyły się na etapie prac podkomisji oraz pierwszego czytania) ustawy o podatku ekologicznym dnia 2 lutego 2007 roku. Brak możliwości przewidzenia terminu zakończenia prac nad przyszłą Dyrektywą harmonizującą podatki samochodowe oparte na emisji spalin, a także jej ostatecznego kształtu oraz wycofanie polskiego projektu podatku ekologicznego nie oznacza, że problem ten przestaje istnieć. W perspektywie kilku lat kwestia ta może mieć istotny wpływ na branżę motoryzacyjną w Polsce. Podatek od towarów i usług Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług stwarzają najwięcej utrudnień w działalności przedsiębiorców z branży motoryzacyjnej. W porównaniu z przepisami o podatku od wartości dodanej w innych europejskich krajach, brak jest istotnych mechanizmów ułatwiających działalność producentów, eksporterów oraz importerów branży motoryzacyjnej. Podatek od towarów i usług, nie tylko dla przedsiębiorców branży motoryzacyjnej, stanowi zdecydowanie nadmiernie skomplikowany, sformalizowany system nieprzyjazny dla przedsiębiorców. Jedną z podstawowych kwestii, która negatywnie wpływa na branżę motoryzacyjną w Polsce, są ograniczenia (lub też zakazy) dotyczące prawa do odliczenia podatku naliczonego związanego z nabyciem samochodów osobowych oraz paliwa służącego do ich napędu. Według poprzednio obowiązującej ustawy o podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowym z 1993 roku, podatnikom przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia samochodów spełniających łącznie następujące dwa warunki: ładowność maksymalna pojazdu powyżej 500 kg, oraz posiadanie przez producenta lub importera pojazdu świadectwa homologacji pojazdu jako pojazdu innego niż osobowy. Było to ówcześnie powszechnie stosowane do samochodów z tzw. kratką. Obecna ustawa, w okresie od maja 42 R a p o r t 40_46_Podatki_ok2.indd 42 2004 do sierpnia 2005 roku przyznawała podatnikom pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia samochodu pod warunkiem, że dopuszczalna ładowność wykazana w świadectwie homologacji przekraczała ładowność obliczoną według tzw. wzoru Lisaka. Natomiast w przypadku samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych, których dopuszczalna ładowność wykazana w świadectwie homologacji była niższa od obliczonej zgodnie z powyższym wzorem, podatnikom przysługiwało prawo do odliczenia 50 procent podatku naliczonego z tytułu ich nabycia, nie więcej jednak niż 5000 zł. W przypadku prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego z tytułu nabycia paliwa wykorzystywanego do napędu samochodów osobowych, w poprzednio obowiązującej ustawie o podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowym funkcjonowało wyłączenie tego prawa w odniesieniu do samochodów osobowych lub innych samochodów o dopuszczalnej ładowności do 500 kg. Z dniem akcesji Polski do Wspólnot Europejskich prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia paliwa do napędu również zostało uzależnione od rodzaju pojazdu do napędu którego paliwo jest wykorzystywane (tj. dla samochodów, których dopuszczalna ładowność wykazana w świadectwie homologacji przekraczała ładowność obliczoną według tzw. wzoru Lisaka). P Z P M car and its compliance with EURO emission standards. Ecological tax was to become payable at the first registration of the vehicle. The formula deployed for identification of applicable tax rates favoured younger vehicles or cars compliant with more restrictive EURO emission standards. Still, as a consequence of the award issued by the European Court of Justice, which, as a principle, does not approve of excise duty levied on passenger cars and the fact that such practises are deemed incompliant with the Community regulations, the Polish government effectively relinquished works on the ecological tax project (efforts were terminated while the draft was discussed by a sub-commission and filed for the first reading) on 2 February, 2007. Despite the fact that it is not possible to project the end-date of works on the future Directive which harmonises car taxes driven by emission levels nor its final contents, and discontinuation of efforts on the Polish ecological tax, this particular issue will not cease to exist. It is a problem which may significantly impact the automotive industry in Poland in the years to come. Value Added Tax Provisions of the bill on the value added tax create the biggest number of challenges for businesses from the automotive sector. At the same time, if we compare the Polish VAT framework with regulations enforced in other European countries, it seems that is lacks certain fundamental measures which facilitate operations of manufacturers, exporters and importers from the automotive sector. Value-added tax creates an excessively complex, formalised, and user-unfriendly system not only for entities from this particular industry. One of the fundamental aspects of the value-added tax system which adversely impacts the Polish automotive industry are constraints (or bans) concerning the right to recover input VAT on purchase of passenger cars and fuel. In line with provisions of the previous bill on the value added tax and excise duty of 1993, taxpayers were entitled to recover input tax on purchase of vehicles when two following conditions were met: maximum vehicle payload was 500 kg and over and valid homologation certificate held by the producer or importer indicated that it was a non-passenger vehicle. This provision was commonly applied at the time to cars fitted with the so-called bulkhead. From May 2004 until August 2005, the current bill in force fully enabled taxpayers to recover input VAT on the price of purchased vehicles, provided that admissible payload specified by the certification of approval exceeded payload calculated in line with the so-called Lisak’s formula. In case of passenger cars as well as other motor vehicles where admissible payload specified by the certificate of approval was lower than payload calculated in line with the above formula, taxpayers were entitled to claim refund of 50 per cent worth of input VAT on such purchase, but no more than PLN 5,000. In terms of entitlement to VAT refund on the price of fuel used to power passenger cars, the previous act on the value added tax and excise duty permitted exclusively for such recovery in case of passenger cars or other vehicles with admissible payload up to 500 kg. On Poland’s accession to the European Community, the right to recovery of input VAT on the price of fuel became dependent on the type of vehicle powered by such fuel (entitlement was restricted to vehicles with the admissible payload specified by the certificate of approval exceeding the volume calculated in line with the Lisak’s formula). The end of 2005 saw the aforementioned amendments to the bill on the value added tax and excise duty which eliminated limits in recovery of input VAT on purchase of vehicles if admissible payload specified by the certificate of approval exceeded payload calculated in line with the Lisak’s formula. 2 0 0 8 2008-06-09 08:38:25 TA XES W obecnych przepisach (obowiązujących od 22 sierpnia 2005 roku) funkcjonuje limit odliczenia kwoty podatku naliczonego określonej na fakturze z tytułu nabycia samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. Jednocześnie, w porównaniu do poprzedniego stanu prawnego, podwyższono limit odliczenia podatku naliczonego do maksymalnie 60 procent (nie więcej niż 6 000 zł). W kwestii paliw silnikowych (benzyny, oleju napędowego i gazu) zgodnie z obecnym brzmieniem ustawy o podatku od towarów i usług, podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego od zakupu paliw wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczającej 3,5 tony. Należy w tym miejscu zauważyć, iż zarówno limit odliczenia kwoty podatku naliczonego z tytułu nabycia samochodów jak i wyłączenie prawa do odliczenia podatku naliczonego od zakupu paliw wykorzystywanych do ich napędu nie mają zastosowania w przypadku pojazdów wymienionych w art. 86 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług – to jest między innymi wielozadaniowych, vanów, samochodów mających jeden rząd siedzeń oddzielonych od części przeznaczonej do przewożenia ładunków ścianą lub przegrodą, pick-upów itd. Zakaz odliczenia podatku VAT naliczonego od paliwa służącego do napędu samochodów osobowych oraz możliwość tylko częściowego odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia samochodów osobowych stanowią naruszenie Dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. Naruszenie polega na sprzeczności z tzw. zasadą standstill clause, która umożliwia Państwom Członkowskim przedłużenie okresu obowiązywania wyłączeń w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego przewidzianych w prawie krajowym w momencie wejścia w życie VI Dyrektywy. Sprzeczność z zasadą standstill clause wystąpiła zarówno w przypadku uchwalenia nowej ustawy o VAT z mocą obowiązywania od dnia 1 maja 2004 roku oraz nowelizacji ustawy z 21 kwietnia 2005 roku, zmieniającej zasady definiowania pojazdów samochodowych dających prawo do pełnego odliczenia podatku VAT naliczonego. W pierwszym przypadku ograniczenia zakresu oraz wyłączenia prawa do odliczenia podatku naliczonego wprowadzone przez Polskę po dniu wejścia w życie VI Dyrektywy dotyczyło większości tzw. kratek, czyli samochodów z homologacją ciężarową, ale w karoseriach osobowych. Natomiast w drugim przypadku ograniczenie zakresu oraz wyłączenie prawa do odliczenia podatku naliczonego dotyczyło niektórych modeli takich samochodów, jak Citronën Berlingo, Nissan Patrol i inne. Należy zauważyć, że Komisja Europejska wszczęła procedurę wyjaśniającą w zakresie powyższych przepisów polskiej ustawy. Ponadto, w najbliższym czasie, spodziewany jest wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w kolejnej polskiej sprawie (C-414/07, Magoora), w którym Trybunał odpowie na pytanie prejudycjalne polskiego sądu. Pytanie dotyczy zastosowania standstill clause w odniesieniu do zmiany zakresu prawa do odliczenia w przypadku nabywanego paliwa do samochodów, będącej konsekwencją ograniczenia definicji samochodów osobowych, która uprzednio dawała podatnikom prawo do odliczenia podatku. Warto zwrócić uwagę, że każdy z dotychczas obowiązujących zakazów i ograniczeń w zakresie prawa do odliczenia prawa powodował zainteresowanie przedsiębiorców samochodami spełniającymi wymogi odliczalności podatku VAT naliczonego w momencie nabycia samochodów oraz związanego z nabywanym paliwem do ich napędu. Przepisy obowiązujące do 1 maja 2004 roku powodowały wzrost sprzedaży samochodów z tzw. kratką, w okresie od 1 maja 2004 do drugiej połowy 2005 roku nastąpił wzrost sprzedaży samochodów spełniających kryteria ładowności według wzoru Lisaka, czyli np. Peugeot Partner, Renault Kangoo itp., natomiast aktualnie obowiązujące przepisy w tym zakresie spowodowały wzrost sprzedaży samocho- In line with current regulations in force (effective from 22 August, 2005), the upper limit for recovery of input VAT, specified by the invoice produced on purchase of a passenger car or another motor vehicle with admissible total weight under 3.5 tonnes, has been upheld. At the same time, the upper limit for refund of input VAT has been increased up to 60 per cent (but no more than PLN 6,000) as compared to the previous framework. In terms of gasoline, oil, and gas, current regulations on the value added tax fail to permit for recovery of input VAT on the price of fuel used in passenger cars or other motor vehicles with admissible total weight under 3.5 tonnes. Podatek od towarów i usług, nie tylko dla przedsiębiorców branży motoryzacyjnej, stanowi zdecydowanie nadmiernie skomplikowany, sformalizowany system nieprzyjazny dla przedsiębiorców. Value-added tax creates an excessively complex, formalised, and user-unfriendly system not only for entities from this particular industry. It should be stressed, that both the upper limit for recovery of input VAT specified by the invoice on purchase of passenger cars as well as abolition of the right to claim refund of input VAT on fuel used in such cars are not applicable to vehicles specified by Art. 86, point 4 of the bill on the value added tax, including multi-purpose vehicles, vans, vehicles with one row of seat separated from the cargo area with a partition or bulkhead, pick-ups, etc. Abolition of recovery of input VAT on fuel used in passenger cars and entitlement to partial refund of input VAT on purchase of passenger cars violate provisions of Directive 2006/112/EC on the common value-added tax framework. The nature of this violation is related to incompliance with the standstill clause which permits Member States to extend the effective period of legal exclusions concerning rights to refund of input VAT provided under the domestic law on enforcement of the Fourth Directive. Incompliant with the standstill R a p o r t 40_46_Podatki_ok2.indd 43 clause are both the new VAT bill, becoming effective on 1 May, 2004, and the new bill of 21 April, 2005, amending definitions of passenger cars entitling to full refund of input VAT. In the first case, restricted scope and exclusion of the right to claim refund of input VAT introduced by Poland after enforcement of the Fourth Directive have mainly affected vehicles with passenger car bodies and heavy vehicle homologation certificate, whereas in the second case, restriction of the subject scope and exclusion of the right claim input VAT recovery affected selected versions of such models, as Citroën Berlingo, Nissan Patrol and others. It should be stressed that the European Commission has launched an explanatory procedure concerning the above provisions of the Polish bill. Moreover, the European Court of Justice is expected to issue an award in another Polish case (C-414/07, Magoora), which will provide the Court’s answer to a prejudical question of a Polish court. This question is concerned with application of the standstill clause to the amended scope of the right to input VAT refund on purchased fuel as a consequence of restricted definitions of passenger cars which had previously entitled taxpayers to input VAT recovery. It should be stressed that all binding bans and constraints concerning the right to recovery created consumer interest in vehicles applicable for refund of input VAT on purchase of vehicles and fuel. Provisions enforced on 1 May, 2004 triggered an increase in sales of vehicles fitted with the so-called bulkhead, whereas gro- P Z P M 2 0 0 8 43 2008-06-09 08:38:25 PODAT K I dów wymienionych w art. 86 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług – to jest między innymi vanów, samochodów mających jeden rząd siedzeń oddzielonych od części przeznaczonej do przewożenia ładunków ścianą lub przegrodą, pick-upów itp. o walorach samochodów osobowych. Kolejnymi przykładami utrudnień w zakresie podatku od towarów i usług dla przedsiębiorców branży motoryzacyjnej zajmujących się produkcją jest brak instytucji tzw. call-off-stock oraz uproszczeń w przypadku importu (tzw. postponed accounting). Powyższe instytucje funkcjonują z powodzeniem w systemach podatku od wartości dodanej zdecydowanej większości innych państw członkowskich. Call-off-stock jest mechanizmem najczęściej wykorzystywanym przez poddostawców producentów branży motoryzacyjnej. Poddostawca (będąc podmiotem zagranicznym) przemieszcza wyprodukowane komponenty do własnego magazynu na terenie Polski. Takie magazyny są zazwyczaj ulokowane w najbliższej okolicy zakładu produkcyjnego kooperanta, z myślą o dokonywaniu dostaw na rzecz wyłącznie tego jednego kontrahenta. Towary są przechowywane w magazynie do czasu ich sprzedaży. Kooperant (producent) pobiera i opłaca pobrane towary w miarę potrzeb. Zazwyczaj nie występuje przy tym pośrednik, choć czasami zdarzają się pośrednicy obsługujący logistykę dostaw. Uproszczenie w podatku od towarów i usług dla mechanizmu call-off-stock zwalniałoby zagranicznego dostawcę z obowiązku rejestracji dla celów VAT w Polsce oraz powodowało rozliczenie przez niego przemieszczenia towarów do Polski jako wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów w swoim kraju. Samo przesunięcie jest wtedy rozliczane przez krajowego nabywcę towarów jako wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów. Z kolei dla importerów działających w branży motoryzacyjnej (choć nie tylko) korzystną zmianą byłoby wprowadzenie do polskiego systemu podatku od towarów i usług tzw. mechanizmu postponed accounting. Jest to uproszczenie polegające na rozliczaniu podatku VAT z tytułu importu towarów w deklaracji VAT. Rozliczenie podatku należnego i naliczonego w tej samej deklaracji bez wątpienia poprawiłoby przepływy finansowe importerów towarów. W przypadku istniejących instytucji podatku od wartości dodanej, które utrudniają prowadzenie działalności przedsiębiorcom branży motoryzacyjnej, a zwłaszcza eksporterów, należy wskazać m.in. na wymóg posiadania przez podatników dowodów dokumentujących eksport towarów dla zastosowania stawki VAT 0 procent już w momencie dokonywania rozliczenia VAT za dany okres. Wszelkie ewentualne zmiany do systemu opodatkowania podatkiem od towarów i usług, tak usuwające zbędne regulacje jak i wprowadzające regulacje korzystne dla przedsiębiorców, nie będą (poza zniesieniem ograniczeń w prawie do odliczenia) powodowały znaczących skutków w zakresie wpływów budżetowych. Należy mieć na uwadze, iż podjęcie decyzji o wprowadzeniu zmian w podatku od towarów i usług może stanowić swoistą kwestię polityczną. Jednakże pewnego rodzaju zmiany wydają się być nieuniknione. Funkcjonowanie mechanizmów utrudniających prowadzenie działalności, istnienie skomplikowanych i długotrwałych procedur oraz nadmiernych formalności, którymi obarczany jest podatnik, a także brak ułatwień funkcjonujących w innych krajach europejskich prowadzi do spadku konkurencyjności Polski. Podatki dochodowe Podatek dochodowy od osób prawnych Jednym z czynników, który decydował o rozpoczęciu inwestycji przez wielu przedsiębiorców z branży motoryzacyjnej w Pol- 44 R a p o r t 40_46_Podatki_ok2.indd 44 sce, był zwolnienie z podatku dochodowego od osób prawnych, związane z działalnością w Specjalnych Strefach Ekonomicznych. Pomoc w postaci tego zwolnienia spowodowała, P Z P M wth in sales of cars which meet payload criteria of Lisak’s formula, including Peugeot Partner, Renault Kangoo, etc., were observed from 1 May, 2004 until end-2005. Current regulations in force brought about an increase in sales of vehicles specified by Art. 86, point 4 of the act on the value added tax, including vans, vehicles with one row of seats separated from the cargo area with a partition or bulkhead, pick-ups, etc as well as typical heavy vehicles (delivery vans weighting over 3.5 tonnes). Another example of value-added tax related constraints for manufacturing businesses from the automotive sector is the absence of the call-off-stock measure and simplifications in import (postponed accounting). Both instruments have been successfully introduced to value-added tax systems of other Member States. Call-off-stock is typically deployed by sub-contractors of automotive manufacturers. A sub-supplier (being a foreign entity) transfers manufactured components to its own warehouse in Poland. Such warehouses are usually located in the immediate vicinity of a manufacturing site of its contractor as supplies are usually dedicated exclusively to one client. Goods are stored in the warehouse until they are eventually sold. The co-operator (manufacturer) has goods delivered and paid for, when required. Usually, there are no intermediaries involved, although there are cases when agents are hired to support the logistic side of deliveries. Value-added tax simplification by introduction of call-off-stock measures would relieve the foreign supplier from the obligation to register for VAT in Poland as such transfer of goods to a warehouse in Poland would be recognised as an intraCommunity delivery of goods, which is settled by the domestic buyer of goods as intra-Community acquisition. In turn, introduction of postponed accounting measures to the Polish fiscal system would be highly beneficial for automotive importers (and other entities, too). This simplification measure allows for settlement of VAT on imports of goods by submission of VAT returns. Undoubtedly, settlement of input and output tax in the same return statement would improve cash flows of entities importing goods. Among existing value-added tax measures which constrain business activities of automotive entities, and especially exporters, the biggest challenges are created by the requirement to produce documents confirming export of goods to apply 0 per cent VAT rate in VAT returns for a given period of time. All possible modifications in the value-added tax system which shall both eliminate unnecessary regulations or introduce business-friendly provisions do not have (except for limitation of the right to VAT refund) major impact on the budgetary revenue. It should be stressed, that the decision to amend VAT regulations may constitute a political issue. Nevertheless, certain changes seem to be inevitable. Teamed up with absence of certain facilitations present in other European states, maintaining measures which constrain business activities and complex and lengthy procedures as well as excessive formalities which overwhelm the taxpayer have adverse impact on Poland’s competitive edge, what is particularly important for investors seeking for the right investment location on the map of Europe. Income Taxes Corporate Income Tax Exemption of entities conducting business activities in Special Economic Zones from corporate income tax was the decisive factor which often contributed to launching nu- merous automotive investments in Poland. As a result of such exemption, the overwhelming majority of businesses engaged in automotive production in Poland operate within Special Economic Zones. 2 0 0 8 2008-06-09 08:38:26 TA XES iż przeważająca większość przedsiębiorców prowadzących w Polsce działalność produkcyjną w branży motoryzacyjnej funkcjonuje w Specjalnych Strefach Ekonomicznych. Intensywność wielkości przyznanej pomocy publicznej (również w postaci zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych) ograniczana jest regulacjami wspólnotowymi oraz krajowymi. Wsparcie dla sektora motoryzacyjnego, jako tzw. sektora wrażliwego, dotknięte było jeszcze większymi ograniczeniami niż w przypadku pomocy publicznej dla większości pozostałych branż. Jednakże z dniem 1 stycznia 2007 roku, to jest objęcia Polski nową mapą pomocy publicznej na lata 2007-2013, zostało zniesione ograniczenie, w myśl którego przedsiębiorcy z branży motoryzacyjnej mogli liczyć wyłącznie na pomoc nieprzekraczającą 30 procent limitów w danym regionie. Obecnie inwestorzy z branży motoryzacyjnej mogą liczyć na pomoc w ogólnych limitach intensywności pomocy publicznej przyjętych dla danego regionu. Jest to do 50 procent wartości inwestycji w mniej rozwiniętych województwach, 40 procent w województwach lepiej rozwiniętych (pomorskim, zachodniopomorskim, dolnośląskim, wielkopolskim, śląskim, a w okresie od dnia 1 stycznia 2007 r. do dnia 31 grudnia 2010 roku na obszarze należącym do województwa mazowieckiego, z wyłączeniem miasta stołecznego Warszawy) oraz 30 procent na obszarze Warszawy. Powyższa zmiana skutkować może większym napływem nowych inwestycji zagranicznych w sektorze motoryzacyjnym w Polsce. Podatek dochodowy od osób fizycznych Działalność przedsiębiorców branży motoryzacyjnej w Specjalnych Strefach Ekonomicznych ale także poza nimi, to również kwestia powstawania nowych miejsc pracy. Jak szacowano w połowie 2007 roku, w przeciągu ostatnich 24 miesięcy zatrudnienie w samym tylko sektorze wytwórczym branży motoryzacyjnej wzrosło o co najmniej 26 tys. nowych miejsc pracy. Łączne zatrudnienie w sektorze motoryzacyjnym na koniec 2007 roku zbliżało się do 200 tys. miejsc pracy. Wielkość zatrudnienia (ponad 4 procent wszystkich pracowników przemysłu) powoduje, iż dostrzegalny jest udział sektora motoryzacyjnego we wpływach z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych. Utrzymanie dotychczasowej dynamiki inwestycji przedsiębiorców z branży motoryzacyjnej w Specjalnych Strefach Ekonomicznych warunkować będzie dalszą stabilizację wzrostu zatrudnienia, a co za tym idzie wpływów budżetowych z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych. Zagadnienia quasi-podatkowe Od 1 października 2007 roku zaczęła obowiązywać nowa danina publiczna związana z założeniem finansowania kosztów leczenia ofiar wypadków drogowych ze składek ubezpieczenia OC. Pomysłodawcą tej opłaty był ówczesny minister zdrowia Zbigniew Religa. Stąd ten quasi-podatek nazywany jest powszechnie podatkiem Religi. Opłata jest przekazywana Narodowemu Funduszowi Zdrowia przez zakłady ubezpieczeń. Wysokość opłaty obliczana jest na podstawie iloczynu wysokości miesięcznego zbioru składek z tytułu umów obowiązkowego ubezpieczenia OC pojazdów mechanicznych oraz wskaźnika, wynoszącego (do dnia 31 grudnia 2008 roku) 0,12. Podnoszone są głosy o niekonstytucyjności opłaty na finansowanie kosztów leczenia ofiar wypadków drogowych oraz zapowiedzi obecnego rządu o zniesieniu jej w najbliższym czasie. Dotychczasowa praktyka pokazała, iż zakłady ubezpieczeń przyjęły na siebie ciężar zryczałtowanej opłaty. Jednakże w najbliższej przyszłości (o ile opłata pozostanie utrzymana) niewykluczone są podwyżki składek na ubezpieczenia obowiązkowe OC w wysokości ok. 15 procent (zgodnie z zapowiedziami największych ubezpieczycieli komunikacyjnych na rynku). The intensity of public aid allocated to such assistance (including corporate income tax exemptions) is limited by provisions of Community and domestic laws. Support for the automotive sector, which is also known as a sensitive industry, is subject to even greater restrictions than public aid dedicated to other sectors. A new map of public aid for the years 2007-2013 became effective in Poland on 1 January, 2007, what led to abolition of restrictions under which automotive businesses could only benefit from assistance accounting for under 30 per cent of quota for a given region. Currently, investors from the automotive sector are able to receive aid within the general limits of public aid intensity adopted for a given region. Its value accounts for up to 50 per cent of the value of investments in less developed voivodships, 40 per cent in better developed voivodships (Pomorskie, Zachodniopomorskie, Dolnośląskie, Wielkopolskie, Śląskim, and from 1 January, 2007 until 31 December, 2010 the area of Mazowieckie voivodship, exclusive of the capital city of Warsaw), and 30 Natural Persons Income Tax Activities of automotive businesses operating within Special Economic Zones as well as beyond their boundaries contribute to creation of new jobs. Estimations dating back to mid- 2007 indicate that employment in automotive production alone went up by at least 26,000 jobs over the past 24 months. Total employment level in the automotive sector at end- 2007 accounted for almost 200,000 jobs. Such volume of employment (over 4 per cent of total industry employment) makes the contribution of the automotive sector in total revenue on personal income tax even more visible. Maintenance of the current dynamics of automotive investments within Special Economic Zones will condition further stabilisation of the employment level, and consequently, budgetary revenue on natural persons income tax. Łączne zatrudnienie w sektorze motoryzacyjnym na koniec 2007 roku zbliżało się do 200 tys. miejsc pracy. Total employment level in the automotive sector at end – 2007 accounted for almost 200,000 jobs. Quasi-fiscal Issues 1 October 2007 saw enforcement of a brand-new fiscal charge related to financing costs of treatment of road accident casualties with third party liability insurance premiums. The author of its concept is the former Minister of Health, Zbigniew Religa, what earned this quasi-tax the name of Religa’s tax. The charge is transferred by insurance companies to the National Health Fund. Its amount is calculated in line with a special formula, which is based on the product of the value of monthly premiums on obligatory third party’s liability insurance for motor vehicles and an index totalling 0.12 (until 31 R a p o r t 40_46_Podatki_ok2.indd 45 per cent in Warsaw area. This change will bring about more new foreign investments in the automotive sector in Poland. December 2008). Some argue that the charge allocated to financing costs of treatment of road accident casualties is unconstitutional, and the current government has announced its plans to lift the measure in the nearest future. Current experiences indicate that insurance companies have assumed the burden related to payment of this fixed-rate charge. Nevertheless, we may expect an increase in obligatory third party liability insurance by some 15 per cent (as announced by the Polish leading motor insurers) in the nearest future (provided that the charge will remain in force). P Z P M 2 0 0 8 45 2008-06-09 08:38:26 PODAT K I Podatkowe wpływy budżetowe z branży motoryzacyjnej 1. Podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy Poniższe szacunkowe dane opierają się na danych publikowanych przez Instytut Badań Rynku Motoryzacyjnego Samar (http:// www.samar.pl). Jednocześnie autorzy założyli, że 80 procent nowych samochodów osobowych sprzedawanych w Polsce posiada silnik o pojemności poniżej 2000 cm3, a ich średnia cena netto sprzedaży wynosi 45 000 zł. W przypadku samochodów osobowych z silnikami o większej pojemności przyjęto, że średnia cena netto sprzedaży wynosi 100 000 zł. W 2007 roku sprzedaż wyniosła niemal 300 000 sztuk nowych samochodów osobowych. Dało to szacunkowe wpływy budżetowe z tytułu podatku od towarów i usług w kwocie niemal 4 mld zł oraz ponad 1 mld zł wpływów budżetowych z tytułu podatku akcyzowego. Do Polski sprowadzono w 2007 roku prawie milion sztuk samochodów używanych. Całkowity dochód budżetu Państwa z tytułu podatku akcyzowego przekroczył z tego tytułu niewiele ponad 1 mld zł. Porównanie danych dotyczących wpływów budżetowych podatku akcyzowego z tytułu sprzedaży nowych samochodów oraz samochodów używanych sprowadzonych do Polski prowadzi do interesującego wniosku. Wpływy są na porównywalnym poziomie, pomimo ponad trzykrotnie większej liczby samochodów sprowadzonych niż sprzedanych samochodów nowych. 2. Podatek dochodowy od osób fizycznych Jeżeli chodzi o podatek PIT, to przy założeniu, iż przemysł motoryzacyjny dawał zatrudnienie 200 tys. osób, a przeciętne wynagrodzenie brutto wynosiło 3300 zł, szacunkowe roczne wpływy budżetowe wyniosły ponad 573 mln zł. Podsumowanie Podatki zawsze są istotnym elementem polityki państwa wpływającym na prowadzenie działalności przez przedsiębiorców, jednakże wpływ ten jest szczególnie wymierny w przypadku branży motoryzacyjnej. Wyraźnie widoczny jest wpływ rozwiązań w zakresie podatków pośrednich faworyzujących określone kategorie pojazdów w stosunku do innych, co powoduje ich nadreprezentację w sprzedaży. Obecnie sytuacja taka dotyczy np. samochodów pick-up, w przeszłości były to np. samochody osobowe z tzw. „kratką”. Obecny system podatkowy zawiera także rozwiązania, które stanowią dla przedsiębiorców z branży motoryzacyjnej impuls do rozwoju i inwestycji, jak na przykład zwolnienia z podatków dochodowych w Specjalnych Strefach Ekono- 46 R a p o r t 40_46_Podatki_ok2.indd 46 micznych, które przyczyniły się do istotnego rozwoju bezpośrednich inwestycji produkcyjnych w segmencie komponentów oraz samych pojazdów. Jednocześnie brak pewnych uproszczeń, na przykład w podatku od towarów i usług, takich jak call-of-stock, czy odliczanie VAT-u importowego bezpośrednio w deklaracji, pogarsza percepcję Polski jako miejsca do inwestycji i powoduje nadmierne utrudnienia administracyjne dla branży. Wprowadzenie tych powszechnie stosowanych w innych krajach uproszczeń, a także racjonalizacja polskich przepisów w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia samochodów osobowych oraz paliwa to najpilniejsze postulaty branży w sferze polityki podatkowej. P Z P M Tax Revenues Generated by the Automotive Industry 1. Value-added Tax and Excise Duty imported to Poland in 2007. Total budgetary revenue on excise duty exceeded 1 billion Zlotys. A comparison of data on budgetary revenue generated on excise duty on sales of new and used vehicles imported to Poland leads to interesting conclusions. Tax revenues have remained stable although the number of imported second-hand vehicles is three times higher than the number of new cars sold. Below presented data are based on data published by Samar Automotive Market Research Institute (http://www.samar.pl). Authors of the study have adopted assumptions that 80 per cent of new passenger vehicles sold in Poland are fitted with engines with capacity under 2000 cubic cm, with average net sales price totalling PLN 45,000. In case of passenger cars featuring bigger engines, it was assumed that average net sales price stands at PLN 100,000. 2. Natural Persons Income Tax Almost 300,000 new passenger cars were sold in 2007, what is equivalent to tax revenues on value-added tax at almost PLN 4 billion and over 1 billion worth of budgetary revenue on excise duty. Almost a million used cars were In terms of Natural Persons Tax, if we assume that the employment level in the automotive industry stood at 200,000 people, with average gross compensation totalling PLN 3,300, then estimated annual budgetary revenue stood at over PLN 573,000. Summary Taxes always constitute a significant measure of state policy, influencing economic activity, however this influence is particularly notable in the automotive industry. The impact of indirect taxation is clearly visible in favoring certain categories of vehicles versus others, which leads to their overrepresentation in sales. Currently, such a situation is applicable to pick-up trucks, whereas in the past it affected e.g. so-called „grid” cars. Current taxation system contains also arrangements fostering growth and investment of automotive sector businesses, such as income tax exemptions in Special Economic Zones, which contributed to a sizeable development of foreign direct investment in manufacturing of components and vehicles themselves. Simultaneously, lack of certain simplifications, e.g. in the area of VAT, such as call-of-stock or postponed accounting of import VAT, adversely impacts perception of Poland as the place to invest in and leads to excessive administrative burdens for the industry. Implementation of these simplifications, widely used in other countries, as well as rationalization of the Polish provisions concerning the right to deduct input VAT on the purchase of passenger cars and fuel are the most urgent items of the fiscal policy, the solution of which is expected by the automotive industry. Baker & McKenzie Tax advisory Ltd is one of the most renowned tax firms. Our firm was named the Tax Firm of the Year in Poland by international Tax Review for two consecutive years (2006 and 2007). Our team of tax advisors specializing in various areas of the tax law and specific industries has extensive experience to solve the most complex tax issues. 2 0 0 8 2008-06-09 08:38:26 Znaczenie motoryzacji dla gospodarki Role within Poland’s economy�����������������������49 Sprzedaż i dystrybucja Sales and distribution..................................... 52 Finansowanie zakupu samochodów Sales-related finance..................................... 53 07_29_39_47_Srodtytuly.indd 47 Porównanie z krajami regionu Comparison with CEE peers�����������������������������56 Czy Polska straci wiodącą pozycję? is Poland being taken over?���������������������������58 2008-06-09 08:35:49 EKONOMIA Sytuacja gospodarcza Economic status polskiego przemysłu of Poland’s Automotive industry motoryzacyjnego Wstęp Celem niniejszego rozdziału jest ocena znaczenia polskiej branży motoryzacyjnej dla gospodarki oraz jej konkurencyjności w porównaniu z analogicznymi sektorami innych państw Europy Środkowo- Wschodniej. Obie części analizy można także traktować jako ocenę aktualnej sytuacji przemysłu na dwóch różnych poziomach. Część pierwsza prezentuje sytuację branży motoryzacyjnej na tle kraju i omawia jej wkład w całościowy rozwój gospodarczy w porównaniu z innymi sektorami gospodarki. Część druga ocenia konkurencyjność polskiego sektora motoryzacyjnego w porównaniu z innymi państwami regionu. Łańcuch wartości dla branży motoryzacyjnej obejmuje szeroki Introduction After reviewing the general market trends in the following part we will assess the economic importance of Poland’s Automotive (Auto) industry and its competitiveness against its peers in Central Eastern Europe (CEE). In other words, we will have two ways looking at the industry. The first one is an internal view where we will assess what is the contribution of the Auto industry to the whole economy and relative to other industries. The second one is an external view comparing the competitiveness of Poland’s Auto industry with those of other countries in the region. The value chain of Auto industry activities spans from product design through manufacturing zakres działań począwszy od projektowania produktu, poprzez proces produkcyjny i sprzedaż aż po usługi posprzedażne i serwisowe (Wykres 1). Produkcja jest zdecydowanie najczęściej omawianym i poddawanym ocenie etapem tego procesu. Aktywne na tym polu są nie tylko koncerny motoryzacyjne (OEM- Original Equipment Manufacturers), ich dostawcy i poddostawcy (Tier 1-2), ale także inni, mniejsi gracze - najczęściej małe firmy zajmujące się produkcją drobnych, specjalistycznych komponentów produktów końcowych. Działalność wielu z nich nie jest klasyfikowana jako szeroko pojęta „produkcja pojazdów mechanicznych „ ale produkcja z zakresu branży tworzyw sztucz- and sales all the way to related services (Exhibit 1). Looking at this broad picture the most often discussed and measured part of the industry is manufacturing. Within this we should consider not only the Original Equipment Manufacturers (OEMs) and Tier 1-2 suppliers but also the other suppliers which are typically smaller companies that may produce only some small parts of the very complex end-products. Many of them are not even covered by the generally applied „motor vehicle manufacturing” because they are often classified in the plastic, other metal or machine industries. For our analysis, however, we have to accept the limitations of the of- Wykres 1: Łańcuch wartości branży motoryzacyjnej i przedmiot analizy gospodarczej Exhibit 1: Auto industry value chain and focus of economic analysis Analiza ekonomiczna koncentruje się na produkcji samochodów, z uwzględnieniem sprzedaży/ dystrybucji oraz usług finansowych Economic analysis concentrates on automotive manufacturing with additional focus on sales/distribution and financing Badania i rozwój Dostawcy poziomu 2-3 Dostawcy poziomu 1 OEM R&D Tier 2-3 suppliers Tier 1 suppliers OEMs Hurt Eksport/ import Wholesale Export/ Import Sprzedaż detaliczna Usługi Retail sales Services A: Produkcja pojazdów mechanicznych A: Motor vehicle manufacturing Ośrodki badawczo-rozwojowe R&D centers Krajowi OEM i dostawcy poziomu 1 Domestic OEMs and Tier 1 suppliers Dostawcy części samochodowych i inni Automotive and related suppliers C: Usługi związane z finansowaniem zakupu C: Sales-related finance Eksport-import produkcji krajowej Export-import of domestic manufacturers B: Sprzedaż i dystrybucja B: Sales and distribution OEM i niezależni dealerzy OEM and independent dealers Instytucje finansowe (kredyt/ leasing) Financial institutions (credit/leasing) OEM i niezależni importerzy OEM and independent importers Firmy ubezpieczeniowe Insurance companies Prywatny import (głównie samochody używane) Household import (mostly used vehicles) Stacje naprawy pojazdów Repair service stations Źródło: Analiza i materiały BCG Source: BCG analysis and experience 48 R a p o r t 48_66_Gospodarka_ok2.indd 48 P Z P M 2 0 0 8 2008-06-09 08:39:03 ECONOMY nych, przemysłu metalowego lub maszynowego. Przygotowując analizę, musieliśmy uwzględnić w niej ograniczenia, jakie wiążą się z oficjalnym systemem sprawozdawczości statystycznej, który opiera się na bardzo ograniczonej definicji produkcji pojazdów mechanicznych, pamiętając jednakże, że sektor motoryzacyjny jest pojęciem bardziej obszernym. Istnieją także dwa inne obszary działalności, których wyniki są dość wiernie odzwierciedlane przez oficjalne statystki – są to sprzedaż i dystrybucja oraz usługi związane z finansowaniem zakupu pojazdów. Dane z pierwszej kategorii są zwykle zgłaszane przez koncerny motoryzacyjne (OEM) i dealerów, a dane z drugiej grupy są ujmowane w sprawozdawczości instytucji finansowych. Chcąc ocenić wkład branży motoryzacyjnej w rozwój polskiej gospodarki, należy przeanalizować trzy rodzaje działalności: produkcję pojazdów mechanicznych, sprzedaż i dystrybucję oraz usługi związane z finansowaniem zakupu. W celu porównania stanu polskiego przemysłu motoryzacyjnego do innych krajów Europy Środkowej i Wschodniej skupimy się na produkcji pojazdów, ponieważ jest to obszar najlepiej udokumentowany dla różnych krajów a także najbardziej wpływający na konkurencyjność branży. Sytuacja w kraju – znaczenie sektora motoryzacyjnego dla polskiej gospodarki Produkcja pojazdów mechanicznych Polska ma wieloletnią tradycję produkcji samochodów, która była kontynuowana również w czasach komunistycznych. W tamtym okresie, krajowa produkcja miała nie tylko na celu zaspokajanie lokalnego popytu, ale była także przeznaczana na eksport niemal do wszystkich ficial measurement regime and use the narrowly defined motor vehicles manufacturing but at the same time we have to bear in mind that the whole automotive manufacturing is bigger. There are two other areas which can be captured by official statistics reasonably well: sales/distribution and sales-related finance. The first is typically done by the OEMs and dealers while the second by financial institutions. In order to measure the industry’s importance to Poland’s economy we have to analyze these three areas: motor vehicle manufacturing, sales/distribution, and sales-related finance. For the comparison of Poland’s Auto industry to the other CEE countries, we will focus on manufacturing, as it is the best reported area across countries and the one which influences the industry’s competitiveness the most. Internal view: Role within Poland’s economy Motor vehicle manufacturing Poland has great traditions in motor vehicle (automotive) manufacturing including the communist era when the production not only covered the local demands but a large part was exported to virtually every country of the communist bloc. After the transition Poland, similarly to other countries in the region, has enjoyed a great inflow of foreign investments. The Auto industry was one of the main bene- ficiary receiving USD 6.6 Bln or 8.3% of total FDI, which arrived to the country by end of 2004. Looking at the past years, it is clear that 2002-04 was the best period when 8-16% of total FDI targeted motor vehicles manufacturing (Exhibit 2). In these years Volkswagen made large investments to extend its factory in Poznan and Fiat installed the production line of Panda in Tychy. As a result, automotive manufacturing more than doubled between Wykres 2: BIZ i wartość dodana brutto w sektorze motoryzacyjnym Exhibit 2: Motor vehicles FDI and GVA Dzięki znacznym napływom BIZ do sektora motoryzacyjnego w Polsce podwoił się jego udział w PKB Poland’s automotive manufacturing driven by large FDI inflow doubling share of GDP BIZ w produkcję samochodów1 (w mln EUR) FDI to motor vehicles manufacturing1 (EUR Mln) Wartość dodana brutto produkcji samochodów1 w mld PLN) Gross value added of motor vehicles manufacturing1 (PLNBln) 1000 15 8% 800 % łącznych BIZ % of total FDI 16% 600 3% 0 684 770 411 200 304 1% 62 2000 2001 2002 1,14 2003 2004 4% 431 2005 2006 1,14 0,90 5 323 1,12 10 3% 9% 400 % łącznego PKB % of total GDP 0 0,58 0,53 0,57 4,3 4,1 4,6 2000 2001 2002 10,5 11,0 2004 2005 12,1 7,6 2003 2006 Znaczny wzrost w latach 2003 – 2004 spowodowany uruchomieniem nowych zakładów VW oraz nowej linii produkcyjnej Fiata Large uptake in 2003-04 due to new VW plant and new Fiat production line 1. Dane dotyczą sektora 34.00 zgodnie z nomenklaturą NACE: produkcja pojazdów mechanicznych (34.10), karoserii (i autobusów), zabudów i naczep (34.20), części i akcesoriów pojazdów mechanicznych i silników (34.30). Includes sector 34.00 under NACE nomenclature: Manufacture of motor vehicles (34.10), bodies (coachwork) for motor vehicles trailers and semi-trailers (34.20), parts and accessories for motor vehicles and their engines (34.30) Źródło: NBP, GUS Source: National Bank of Poland; Central Statistical Office of Poland R a p o r t 48_66_Gospodarka_ok2.indd 49 P Z P M 2 0 0 8 49 2008-06-09 08:39:04 EKONOMIA państw Bloku Wschodniego. Po okresie zmian ustrojowych, podobnie, jak inne państwa z tego regionu, Polska przyciągnęła wiele zagranicznych inwestycji. Jednym z głównych ich beneficjentów był sektor motoryzacyjny, który do końca 2004 roku otrzymał zastrzyk środków na poziomie 6,6 miliarda USD lub 8,3% łącznej wartości bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Analiza dynamiki inwestycji jasno wskazuje, że największe inwestycje przypadały na lata 2002-2004, kiedy branża motoryzacyjna otrzymała 8-16% łącznej wartości BIZ (Wykres 2). To właśnie w tamtym okresie największe inwestycje zostały dokonane przez koncern Volkswagen, który rozbudował fabrykę w Poznaniu, oraz Fiata, który uruchomił produkcję Pandy w Tychach. W wyniku inwestycji, produkcja branży motoryzacyjnej zwiększyła się ponad dwukrotnie w latach 2002-2004, a średnioroczna stopa wzrostu (CAGR) w całym okresie 2000-2006 wynosiła 19%, przewyższając znacznie średnią dla całej gospodarki narodowej. Udział w łącznym PKB wzrósł z 0,58% w 2000 roku do 1,14% w 2006 roku. Jednocześnie, poziom zatrudnienia rósł w znacznie wolniejszym tempie, na poziomie około 4% rocznie, z 97 tys. w 2000 roku do 120 tys. w 2006 roku (Wykres 3). Była to najwyższa stopa wzrostu zatrudnienia w całej gospodarce narodowej, w której łączne zatrudnienie wykazywało tendencję spadkową. Dzięki temu, wzrósł także udział sektora motoryzacyjnego w łącznym zatrudnieniu. 2002 and 2004 while looking at the whole 2000-06 period the average growth rate (CAGR) was 19%, well above the economy’s average. As a consequence, the share of total GDP has doubled from 0.58% in 2000 to 1.14% in 2006. Together with this, employment has also grown although at a slower pace, around 4% annually, from 97 to 120 thousand over the same period (Exhibit 3). The value of this becomes even bigger when it is compared to the whole economy, which showed a decline in employment, hence the increase of automotive manufacturing to total employment. This development makes motor vehicle manufacturing clearly the fastest growing industrial sector Wykres 3: Bezpośrednie zatrudnienie w branży motoryzacyjnej oraz łącznie w gospodarce narodowej (w tys.) Exhibit 3: Direct employment in motor vehicles manufacturing and total economy (thousand persons) 2000 Tak wysokie wskaźniki sprawiły, że sektor motoryzacyjny wykazywał jedną z najwyższych stóp rozwoju wg wartości dodanej brutto. Podobnie wysokie tempo rozwoju miały branża metalowa i metalurgiczna (odpowiednio 11% i 13%), ale było ono przede wszystkim 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Motoryzacja Motor vehicles manufacturing 97,2 81,6 81,6 89,2 103,1 110,4 119,7 Gospodarka narodowa Total economy 15,489 14,996 12,803 12,641 12,720 12,891 13,220 Łącznie w % in % of total 0,63% 0,54% 0,64% 0,71% 0,81% 0,86% 0,91% Źródło: Główny Urząd Statystyczny (GUS) Source: Central Statistical Office of Poland (GUS) Wykres 4: Branża motoryzacyjna w porównaniu z innymi gałęziami gospodarki Exhibit 4: Automotive manufacturing in comparison with other sectors of industry Sektor motoryzacyjny ma obecnie ok. 5% udziału w łącznej produkcji przemysłowej Today, automotive manufacturing gives ~5% of total industry Wartość dodana brutto Gross value added 1. uż. publ utilities Zatrudnienie Employment 8% 14,0 2. spożywczy food/beverages 6% 12,5 3. górnictwo mining 6% 9,7 4. hutnictwo metal products 13% 7,7 5. maszynowy machinery 5,9 6. chemiczny chemicals 5,4 7. wydobywczy mineral 5,3 5% 8. motoryzacyjny motor vehicles 5,2 19% 9. tworzywa szt. plastic 4,5 10. metalurgiczny 3,8 basic metals 0 6% 6% 9% 11% 5 10 15 Wartość dodana brutto (2006, % dla całego przemysłu) Gross value added (2006, % of total industry) 1. spożywczy food/beverages Inwestycje Investments 2. hutnictwo metal products 1. uż. publ. utilities -1% 15,3 2. spożywczy food/beverages +5% 9,1 7% 12,8 3. uż. publ. utilities 7,2 -1% 11% 4. meblarski furniture 3. górnictwo 6,9 mining 6,8 +2% 4. tworzywa szt. 6,5 plastic 10% 5. maszynowy machinery 6,8 -1% 6. górnictwo mining 6,0 7. odzieżowy apparel 5,5 -6% 8. tworzywa szt. 5,1 plastic +4% -3% 5. wydobywczy 5,7 mineral 3% 6. hutnictwo metal products 5,6 14% 7. motoryzacyjny 5,3 motor vehicles 1% 9. drzewny 4,7 wood -1% 8. maszynowy 4,8 machinery 13% 10. wydobywczy 4,6 mineral -3% 9. metalurgiczny 4,8 basic metals 11% +4% 10. chemiczny 4,5 chemicals 0% 11. motoryzacyjny 4,0 motor vehicles 0 5 10 15 20 Bezpośrednie zatrudnienie (2006, % dla całego przemysłu) Direct employment (2006, % of total industry) 0 3% 20,4 X% CAGR 2000-06 10 20 30 Nakłady inwestycyjne (2006, % dla całego przemysłu) Investment outlays (2006, % of total industry) Źródło: Główny Urząd Statystyczny Source: Central Statistical Office of Poland 50 R a p o r t 48_66_Gospodarka_ok2.indd 50 P Z P M 2 0 0 8 2008-06-09 08:39:06 ECONOMY Najwyższa wydajnośc w sektorze produkcyjnym Rising productivity makes it the best in manufacturing Wydajność pracy1 w branży motoryzacyjnej (w tys. zł na pracownika w 2000-2006 r. Labor productivity1 of motor vehicles manufacturing (thd PLN per direct employee, 2000-2006) 120 120 102 100 99 101 100 85 80 60 Wydajność pracy1 branż sektora produkcyjnego2 (w tys. zł na pracownika 1 2006 roku) Labor productivity1 of manufacturing sector groups2 (thd PLN per direct employee, 2006) 91 86 80 45 51 56 40 20 20 2000 2001 2002 80 Przeciętna wydajność pracy 66 Average manufacturing 68 60 40 0 101 2003 2004 2005 0 2006 50 30 Motory- zacja 1. Wartość dodana brutto/ pracownika w sektorze Motor Gross value added / direct employees in the sector vehicles 2. Za wyjątkiem budownictwa, górnictwa i przedsiębiorstw użyteczności publicznej Wydajność Not including other industrial sectors as building, mining and utilities aktywów4 0,37 3. Transport, bez pojazdów mechanicznych Asset Transport excluding motor vehicles productivity4 4. Wartość dodana brutto / wartość brutto środków trwałych w sektorze Gross value added / gross value of fixed assets in the sector Paliwowy, Pozostałe Metalowy, Spożywczy, chemiczny, Other wydobywczy tytoniowy tworzyw szt. industry Metal, Food, Petroleum Mineral beverages Chemical products Tobacco Plastic 0,34 0,83 0,59 0,50 Wykres 5: Wydajność pracy w branży motoryzacyjnej w porównaniu z innymi sektorami produkcyjnymi Exhibit 5: Productivity of automotive manufacturing in comparison with other manufacturing sectors spowodowane boomem w sektorze budowlanym (który jest głównym odbiorcą ich produktów), a także częściowo rozwojem przemysłu motoryzacyjnego (Wykres 4). W chwili obecnej, branża motoryzacyjna ma około 5% udziału w łącznej produkcji przemysłowej Polski, co plasuje ją na 7-11 miejscu pod względem wielkości sektora, w zależności od kryteriów oceny. Ponieważ w ciągu kilku ostatnich lat, wskaźnik wartości dodanej brutto rósł szybciej niż poziom zatrudnienia, wydajność pracy na pracownika zwiększyła się z 45 tys. do 101 tys. złotych (z 11 do 26 tys. Euro), co oznacza, że bezpośrednio zatrudniony pracownik wytworzył w 2006 roku dwukrotnie wyższą wartość niż w 2000 roku (Wykres 5). Dzięki temu, branża motoryzacyjna stała się najbardziej wydajnym obszarem działalności produkcyjnej pod względem kosztów pracy, a przeciętna wartość produkcji na pracownika była szacowana na poziomie 67 tys. złotych (17 tys. Euro). Z drugiej strony, stosunkowo niska wydajność środków trwałych w branży motoryzacyjnej wynika z faktu, iż jej profil produkcji wymaga znacznych nakładów inwe- stycyjnych w porównaniu z takim sektorem, jak np., charakteryzujący się dużymi nakładami pracy manualnej przemysł tekstylny. Należy jednak podkreślić, że w analizowanym okresie zaobserwowano także wzrost wydajności środków trwałych – z 0,26 w 2000 do 0,37 w 2006 roku, przy średniorocznej when measured by GVA. Only manufacturing of basic metals and metal products reached similarly high growth rates (11% and 13%, respectively), which were largely driven by the metal intensive construction industry but partially also automotive manufacturing (Exhibit 4). Today, Ponad 80% produkcji sektora jest wysyłane zagranicę The sector is export oriented selling over 80% abroad Eksport oraz krajowa sprzedaż samochodów (w mln Euro) Export and domestic sales of motor vehicle production (EUR Mln) 15000 10000 5000 0 % łącznej produkcji eksportowej XX% % of total production exported Sprzedaż krajowa Domestic sales Eksport Export sales 86% 80% 80% 2364 3016 2448 84% 63% 74% 85% 2699 1819 1039 4510 5127 5786 6722 2000 2001 2002 2003 1281 10087 2004 12047 2005 Drzewny, Włókienniczy, papierniczy, odzieżowy, meblarski skórzany Wood Textiles Paper Apparel Furniture Leather 0,56 0,75 Źródło: Główny Urząd Statystyczny; analiza BCG Source: Central Statistical Office of Poland; BCG analysis Wykres 6: Krajowa sprzedaż i eksport produkcji motoryzacyjnej Exhibit 6: Domestic and export sales of motor vehicles production 20000 Maszynowy, elektryczny, transportowy3 Machinery Electrical Transport3 0,74 14941 2006 Szczególnie ważna jest konkurencyjność Polski w regionie Europy Środkowo-Wschodniej Competitiveness with CEE particularly important automotive manufacturing gives roughly 5% of Poland’s industry which makes it the 7-11. largest sector dependent on the way of measurement. As GVA has grown faster than employment over the past years, labor productivity has increased from 45 to 101 thousand PLN (11 to 26 thousand EUR) per direct employee, which means that a direct employee created more than double as much value in 2006 than in 2000 (Exhibit 5). This made automotive the most labor productive sector of manufacturing, which on average only achieved a productivity of 67 thousand PLN (17 thousand EUR) per direct employee. On the other side of the coin, the relatively low asset productivity of the Auto industry is due to its natural need for heavy investments in contrast to the very labor intensive textiles industry, for instance. The good news is that asset productivity has also increased over time, from 0.26 in 2000 to 0.37 in 2006 giving an average annual growth rate of 6% (CAGR), which points out that the industry is modernizing. Źródło: Główny Urząd Statystyczny Source: Central Statistical Office of Poland R a p o r t 48_66_Gospodarka_ok2.indd 51 P Z P M 2 0 0 8 51 2008-06-09 08:39:07 EKONOMIA stopie wzrostu (CAGR) na poziomie 6%, co potwierdza, iż sektor ten jest intensywnie modernizowany. Motoryzacja jest nie tylko jedną z najbardziej nowoczesnych gałęzi gospodarki ale także jednym z najważniejszych sektorów eksportowych. Ponad 80% produkcji jest przeznaczona dla odbiorców zagranicznych, a procentowo udział eksportu systematycznie rośnie od kilku lat (Wykres 6), co odzwierciedla z jednej strony konkurencyjność polskich produktów, a z drugiej, podkreśla jak ważne jest utrzymanie ich wysokiej atrakcyjności. Większość produkcji sektora mo- toryzacyjnego jest przeznaczona na eksport, co wywiera pozytywny wpływ na łączny bilans Polski w handlu zagranicznym. W 2007 roku wyeksportowano samochody i części zamienne o wartości 16,6 miliardów Euro, a import w analogicznym okresie wynosił zaledwie 11, 8 mld Euro, co daje 4,8 mld Euro nadwyżki w handlu zagranicznym. W tym samym czasie, łączny deficyt w handlu zagranicznym był szacowany na 17,4 mld Euro, co oznacza, że pozostałe gałęzie gospodarki wykazały bilans ujemny w kwocie 22,2 mld Euro. Sektor motoryzacyjny przyczynił się do obniżenia bilansu ujemnego o 22%. Sprzedaż i dystrybucja Kolejnymi elementemi łańcucha wartości branży motoryzacyjnej (po produkcji) są sprzedaż i dystrybucja. Jak już wspomniano w raporcie, większość produkcji krajowej sektora jest przeznaczona na eksport, a kondycja sieci sprzedaży i dystrybucji w kraju jest w dużym stopniu kształtowana przez globalne tendencje, jako, że ponad 90% samochodów osobowych sprzedawanych w Polsce pochodzi z importu (Wykres 7). Analiza koniunktury w ciągu kilku ostatnich lat wskazuje na wzrost znaczenia globalnych trendów dla polskiej gospodarki – o ile w 2000 roku, wskaźnik eksportu wynosił 34%, a import kształtował się na poziomie 40%, obie wartości przekraczają obecnie 90%. Równoczesny wzrost obu wskaźników wskazuje, że Polska stała się obecnie integralnym elementem globalnego rynku samochodowego. Struktura sieci dystrybucji jest odzwierciedleniem faktu, że większość sprzedawanych w Polsce samochodów pochodzi z importu: oferta 78% dystrybutorów nie obejmuje samochodów produkowanych w kraju i zawiera wyłącznie zachodnie marki. Marki, które są częściowo produkowane w Polsce były sprzedawane przez 309 z łącznej liczby 1404 przedstawicieli (Fiat: 122, FSO: 71, Opel: 71, Intrall: 46). W ciągu ostatnich trzech lat odnotowano powolny wzrost liczby firm dealerskich (przeciętna roczna stopa wzrostu 3%), przy zmniejszającej się liczbie sprzedanych samochodów (o około 3% rocznie), co wskazuje na zaostrzenie się konkurencji na tym rynku (Wykres 8). Pomimo, iż na rynku dystrybucji dominują tradycyjne kanały sprzedaży (bezpośrednia sprzedaż prowadzona przez koncerny motoryzacyjne (OEM), należące do producentów punkty dealerskie i autoryzowani dealerzy), wzrasta liczba punktów sprzedających pojazdy kilku marek oraz rola alternatywnych kanałów sprzedaży (głównie sklepy internetowe oraz serwisy aukcyjne). Trudno jest oszacować, jakie znaczenie dla gospodarki ma działalność sieci dealerskich, ponieważ większość z nich to niewielkie, niezależne spółki, które umykają oficjalnym statystykom. Dane GUS wskazują, że we wrześniu 2007 r. w sprzedaży pojazdów mechanicznych, części zamiennych i akcesoriów zatrudnionych było 33,7 tys. osób. Ponieważ statystyki GUS obejmują wyłącznie spółki zatrudniające przynajmniej 50 pracowników, należy uznać, że faktyczny poziom łącznego zatrudnienia jest wyższy. PZPM szacuje, że wszystkie sieci dystrybucji w Polsce dają zatrudnienie około 60-70 tys. pracowników. W 2007 roku, nakłady inwestycyjne firm dystrybucyjnych, które są ujęte w statystykach GUS, wyniosły 0,7 miliona złotych (0,2 miliona Euro). Kwota ta będzie dwukrotnie wyższa jeśli uwzględnimy w niej (podobnie jak w przypadku zatrudnienia), wszystkie firmy zajmujące Motor vehicle manufacturing is not only one of the most modern sectors of industry but also one of the most exports oriented. More than 80% of products are sold abroad; a figure that has also been increasing over the past years (Exhibit 6). On the one hand, this indicates that Polish products are competitive, on the other hand, it also points out to the importance of maintaining competitiveness. Thanks to the strong export focus of manufacturing, the Auto industry as a whole helps Poland balance its foreign trade. While in 2007 the export of motor vehicles and parts reached EUR 16.6 Bln, the import was only 11.8 Bln giving a 4.8 Bln positive trade balance. At the same time Poland had a total trade deficit of EUR 17.4 Bln, which means that the other areas of economy made a negative balance of 22.2 Bln. Hence, 22% of this has been eliminated by the Auto industry. Sales and distribution Following our value chain logic, the next step after manufacturing is sales and distribution. As we have seen, Poland’s automotive production is strongly export focused; the fact is that sales/distribution is similarly driven by international forces as more than 90% of passenger cars that are sold in Poland were produced elsewhere (Exhibit 7). Looking back to the last years, it is astonishing that globalization has happened so quickly: while in 2000 the export ratio stood at 34% and the import ratio at 40%, today they are both above 90%. The parallel evolution of the two ratios proves that Poland has become strongly embedded into the global Auto industry. The distribution network reflects the import focus: 78% of all distributors did not carry any locally produced cars being focused on purely foreign brands. The brands that are partly manufactured in Poland were sold by 309 distributors (Fiat: 122, FSO: 71, Opel: 71, Intrall: 46) out of the total 1404. The number of distribution companies has been slowly rising in the past three years (at an annual average of 3%), while the number of cars sold has decreased (roughly 3% annually), which suggests that the competition has been growing (Exhibit 8). The distribution has been dominated by the traditional channels (OEM direct sales, OEM-owned retail, and authorized dealers) but multi-OEM dealers and the alternative channels (mainly internet shops and online auction sites) are slowly gaining ground. The economic importance of dealer networks is difficult to measure because there are many small independent enterprises which are not captured by official statistics. About employment, GUS reports that there were 33,700 persons working in sales of motor vehicles, parts and accessories as of September 2007. As GUS only captures companies with at least 50 employees, we can certainly say that the total figure is higher. PZPM estimates that the total distribution network in Poland employs around 60-70 thousand persons. Investment outlays made by the distribution companies captured by GUS reached PLN 0.7 Mln (EUR 0.2 Mln) in 2007 and even if we assume that the figure could be twice higher if all distributors captured (similarly to employment), it is still nuanced compared to automotive manufacturing’s investment at PLN 2,776 Mln (EUR 713 Mln) in 2006. Sales and distribution is certainly a labor intensive activity, like the other forms of retail, therefore GVA Wykres 8: Liczba dealerów samochodowych w Polsce Exhibit 8: Number of motor vehicle dealers in Poland Liczba dealerów Number of dealers 2004 2005 2006 2007 CAGR 2004-07 1270 1280 1392 1404 +3,4% Źródło: SAMAR Source: SAMAR 52 R a p o r t 48_66_Gospodarka_ok2.indd 52 P Z P M 2 0 0 8 2008-06-09 08:39:08 ECONOMY Wykres 7: Rozwój poziomu eksportu i importu samochodów osobowych Exhibit 7: Evolution of passenger car export and import ratio Globalizacja wpływa także na polski rynek samochodowy (podobnie jak w przypadku całej działalności produkcyjnej) Parallel to manufacturing, Poland’s car market also shaped by globalization Samochody osobowe wyprodukowane w Polsce w podziale na sprzedaż krajową i eksport (tys.) Passenger cars produced in Poland split by destination (Thousands) Eksport (%) 800 Sprzedaż w Polsce 97% Sold in Poland 96% 19 Eksport 22 95% Exported 600 90% 27 49 34% 400 57% 280 0 800 600 85% 71% 134 74 143 175 182 2000 2001 2002 200 Samochody osobowe sprzedane w Polsce w podziale na kraj produkcji (tys.) Passenger cars sold in Poland split by origin (Thousands) Import Imported 63% 400 49 505 466 590 647 280 2004 2005 63% 2006 0 2007 74% 134 74 188 187 230 2000 2001 2002 200 284 2003 Wyprodukowane w Polsce Made in Poland 85% 49 Import (%) 84% 49 305 269 2003 2004 80% 27 80% 22 208 216 2005 2006 86% 19 275 2007 Źródło: Samar; PZPM; analiza BCG Source: Samar; PZPM; BCG analysis się dystrybucją samochodów. Niemniej, wysokość jest nieznaczna w porównaniu z łącznymi inwestycjami w produkcję samochodów, które w 2006 roku wyniosły 2,776 milionów złotych (713 mln Euro). Podobnie jak i cały sektor sprzedaży detalicznej, sprzedaż i dystrybucja samochodów to branża, która wymaga największych nakładów pracy i dlatego też, w naszym porównaniu podkreślamy znaczenie wskaźnika Wartości Dodanej Finansowanie zakupu samochodów W procesie sprzedaży samochodu do odbiorcy końcowego uczestniczą nie tylko producenci oraz dealerzy. Analiza rynku samochodowego w 2006 roku wskazuje, że 45% nowych i 16% używanych pojazdów zakupiono na kredyt lub wzięto w leasing. W przypadku kredytów, większość nabywców indywidualnych podpisuje umowę z instytucją finansową, która pożycza część kwoty niezbędnej do zakupu samochodu, a pożyczkobiorca spłaca ją przez określony okres czasu. Mechanizm działania leasingu jest podobny, przy czym samochód stanowi własność firmy leasingowej, a klient (w większości przypadków, jest to klient instytucjonalny), płaci miesięczne raty i po Brutto. Ponieważ nie jest on przedmiotem zestawień statystycznych GUS-u, podane przez nas dane są jedynie szacunkami. Na podstawie rozszerzonych szacunków poziomu zatrudnienia oraz przeciętnej wydajności pracy sektora handlu i napraw, do której należy sprzedaż i dystrybucja samochodów, oceniamy, że wskaźnik Wartości Dodanej Brutto wynosi 5,5 miliardów Złotych (1,4 mln Euro), czyli odpowiada 0,5% PKB. is a more important measure of comparison. Unfortunately, this is not reported by GUS, which means we can only make estimations. Based on the broader employment estimate and the average labor productivity of the trade and repair sector, where automotive sales/ distribution belongs to, we can estimate that GVA can reach PLN 5.5 Bln (EUR 1.4 Mln), which accounts to 0.5% of Poland’s GDP. Sales-related finance At the time when the vehicles are sold to the customers, the OEMs and dealers are not the only ones participating in the deal. As an analysis of the car market from 2006 shows, 45% of new cars Wykres 9: Rynek samochodowy wg sposobu płatności i finansowania Exhibit 9: Car market landscape by means of payment and financing Kredyty i leasing są wykorzystywane przy zakupie około 30% sprzedawanych w Polsce samochodów ~30% of car sales are accompanied by financing in Poland Rynek samochody wg metod finansowania (2006, wartość sprzedaży)1 Car market breakdown per means of payment (2006, sales value)1 Wartość sprzedaży Car sales value Gotówka Cash 4,1 mln EUR (236 tys. samochodów) 4,1 mln EUR (236 ths cars) Częściowo finansowany z kredytów gotówkowych (głównie banki komercyjne) Part financed through personal loans (esp. at commercial banks) 55% Leasing Leasing Kredyt Loans 3,8 mln EUR (1,5 mln samochodów) 3,8 mln EUR (1,5 mln cars) 84% Samochody wg metod finansowania (2006, wartość sprzedaży) Car financing breakdown (2006, value) Łącznie sprzedaż 1,08 mld EUR nowych samochodów 1,08 bln EUR Total new car sales 0,01 mld EUR 0,01 bln EUR 1% Leasing Leasing 26% 1% 19% 15% Nowe New Używane Used 1,42 mld EUR 1,42 bln EUR 1,11 mld EUR 1,11 bln EUR 1,08 mld EUR 1,08 bln EUR 78% 99% 0,31 mld EUR 22% 0,31 bln EUR Kredyt Loans Klienci indywidualni Retail Firmy Corporate 1 Założenie: Przeciętna wartość samochodu używanego – 10 tys. Zł = ok 2,6 tys. Euro (wycena SAMAR), okolo 1,5 mln sam. uż. , przeciętna wartość NS sprzedanych w 2006 r. – 69 tys. zł = 17,7 tys. Euro Assumptions: average value of UC– 10 ths PLN = ~2.6 ths EUR (according to Samar expert), used car market estimated at 1.5 mln, average value of NC sold in 2006 – 69 ths PLN = 17.7 ths EUR Źródło: Samar, banki, GUS, Polskie Towarzystwo Leasingowe; analiza BCG Source: Samar, Banks, GUS, Polish Leasing Society; BCG analysis and estimates R a p o r t 48_66_Gospodarka_ok2.indd 53 P Z P M 2 0 0 8 53 2008-06-09 08:39:09 EKONOMIA zakończeniu okresu leasingu, może za dodatkową opłatą wykupić samochód na własność (Wykres 9). Klienci instytucjonalni odgrywają jeszcze większą rolę w innych segmentach samochodów (lekkie samochody dostawcze, ciężkie samochody dostawcze, autobusy), gdzie najpopularniejszą formą finansowania jest leasing, którego udział jest prawdopodobnie wyższy niż w segmencie samochodów osobowych. Sprzedaż kredytów na zakup nowych samochodów podwoiła się w latach 2002-2007, wzrastając aż o 15% rocznie (Wykres 10). Trudno jest oszacować saldo zaciągniętych kredytów, które według różnych źródeł wynosi około 19 miliardów złotych (5 miliardów Euro). Pod koniec 2007 roku, kredyty samochodowe odpowiadały więc 9% łącznego zadłużenia gospodarstw domowych. Ich udział jest prawdopodobnie wyższy, jako, że wielu klientów indywidualnych kupuje samochód na kredyt konsumpcyjny, a banki niechętnie przyjmują pojazdy używane jako ich zabezpieczenie. Jest to lepiej widoczne po wejściu Polski do UE, kiedy obserwowano wzmożony napływ samochodów używanych z Europy Zachodniej. Pomimo obserwowanego ostatnio spadku importu pojazdów, saldo kredytów konsumpcyjnych na koniec 2007 roku może obejmować środki przeznaczone na zakup samochodów importowanych po maju 2004 roku. Rynek kredytów samochodowych przeżywał widoczne zmiany w latach, w których obserwowano także jego dynamiczny rozwój. and 16% of used cars were sold accompanied by one of the two major forms of financing schemes, loans or leasing. In the case of loans, the mostly residential buyers agree with a financial institution to lend part of the money required to buy the vehicle, which is then paid back over the years. Leasing is similar in logic but in fact the vehicle is owned by the leasing company while the almost exclusively corporate clients pay a monthly fee for a fixed period – after which they have the option to buy the vehicle (Exhibit 9). Corporate customers play an even bigger role in the other vehicle segments (LCV, HCV, buses) where their dominantly leasing backed purchases make the financing ratio probably even higher than in the car segment. The sales of new car loans have doubled over 2002-07 growing at an impressive rate of 15% annually (Exhibit 10). The total amount of outstanding loans is difficult to source but estimates put it to roughly PLN 19 Bln (EUR 5 Bln). Using this estimate, car loans gave 9% of total household loans at the end of 2007. The share is probably even higher because many residential buyers use personal loans to pay for their car purchase, as banks are often reluctant to accept used cars as security deposit, so a large but not precisely known part of personal loans are used to finance cars. This was increasingly the case in the years after the EU accession when the inflow of used cars from Western Europe grew dramatically. Although the import has slowed down lately, the personal loans Wykres 10: Rynek kredytów samochodowych oraz udział kredytów w łącznym zadłużeniu gospodarstw domowych. Exhibit 10: Car loans market and importance in household loans Saldo kredytów samochodowych podwoiło się i obecnie stanowi około 9 % zadłużenia gospodarstw domowych Car loans have doubled and now give ~9% of total HH loans Rynek kredytów na zakup nowych samochodów podwoił się w ciągu ostatnich 5 lat New car loan market doubled in past five years 8 Łączna szacunkowa wartość kredytów samochodowych wynosi ok. 19 mld zł Total car loans estimated PLN ~19 Bln1 Sprzedaż kredytów sam. w mld zł Car loans sales (PLN Bln) 25 Kredyty samochodowe stanowią obecnie 9% zadłużenia gospodarstw domowych Car loans already give 9% of total household loans Saldo kredytów samochodowych (w mld zł, 2007) Outstanding car loans (PLN Bln, 2007) Mieszkaniowe Housing 20 Konsumpcyjne (gotówkowe) Personal (cash) Ø19,0 6 +15% 23,5 6,9 5,3 25 Samochodowe Car 15 4 55 10 19,0 5,4 9 Linia kredytowa Current account 5 Karty kredytowe Credit Cards 4 14.6 2 0 3,5 2002 3,6 2003 3,9 5 2004 2005 2006 2007 0 Szacunek 1 Estimate 1 Szacunek 2 Estimate 2 Przciętnie Average Obligacje i inne Securities related 1 Pozostałe Hipoteczne Other R/E 1 0 Zadłużenie gospodarstw domowych % łącznego zadłużenia w 2007 r. Household loans in % of total (YE2007) 20 40 60 1. Szacunek 1: 33% „Saldo pozostałych kredytów wg NBP wskaźnik szacunkowy obliczony przez prezesa GE w Polsce, M. Karpińskiego w 2005 r. Szacunek 2: Na podstawie sprzedaży nowyc kredytów samochodowych, przeciętny okres kredytowania 4 lata (zwykle od 3 do 5 lat) Estimate 1: 33% of „Other loans outstanding” reported by NBP; the ratio estimate was made by GE general Director in Poland M. Karpinski in 2005; Estimate 2: Based on the new car loans figures using expert estimate that the average life of car loans is 4 years (3-5 years typical) Źródło Motoryzacyjny Raport Specjalny 1/2008; NBP; Sprawozdania banków, analiza I szacunki BCG Source: Motoryzacyjny Raport Specjalny 1/2008; NBP; Bank reports; BCG analysis and estimates 54 R a p o r t 48_66_Gospodarka_ok2.indd 54 P Z P M 2 0 0 8 2008-06-09 08:39:11 ECONOMY Banki należące do producentów samochodów, m.in. banki Volkswagena, Toyoty czy Fiata, stopniowo traciły swoje udziały rynkowe na korzyść niezależnych graczy, takich, jak Santander, Getin czy Dominet Bank. Banki stworzone przez producentów, które mają około 30% udziału w rynku, udzielają głównie pożyczek na zakup nowych samochodów, które są sprzedawane przez ich własne punkty lub sieci autoryzowanych dealerów. To właśnie te ograniczenia przesądziły o sukcesie niezależnych kredytodawców, który są skłonni finansować zakup pojazdów mało znanych marek, które nie posiadają w Polsce własnego banku lub samochodów oferowanych przez niezależnych dealerów lub komisy samochodowe. Tak gwałtowany rozwój jest przede wszystkim wynikiem oddziaływania trzech czynników: i) szybkiego rozwoju gospodarczego i wzrostu poziomu konsumpcji , ii) zwiększonego popytu na produkty kredytowe, co odzwierciedla pewność konsumentów do ich przyszłych zarobków, iii) gwałtownie rosnącego w Polsce popytu na większe modele, których zakup w większym stopniu wymaga dodatkowego finansowania. Ostatni z czynników został omówiony w rozdziale poświęconym rynkowi samochodowemu. W 2002 roku prawie połowa wszystkich zarejestrowanych pojazdów należała do segmentu Mini lub małych samochodów miejskich (47,5%), a w 2007 roku stanowiły one zaledwie jedną-trzecią całego rynku (35,1%), na którym przeważają obecnie droższe i większe modele. Alternatywna metoda finansowania, czyli leasing, cieszył się rosnącą popularnością przez kilka ubiegłych lat. Udział leasingu wybranych kategorii pojazdów (lekkich i ciężkich samochodów dostawczych, autobusów) rósł na poziomie 15% rocznie, czyli w analogicznym tempie, jak sprzedaż kredytów samochodowych, podczas gdy leasing samochodów osobowych w 2007 roku zwiększył swój udział aż dziesięciokrotnie w porównaniu z rokiem 2003. Łączna wartość umów leasingowych dot. pojazdów mechanicznych wyniosła w 2007 roku aż 19,5 miliarda zł (5,2 mld Euro), zdobywając aż 60% udziału w łącznym rynku usług leasingowych (Wykres 11). Rosnąca popularność leasingu nie wynika wyłącznie z wygody, jaka wiąże się z tą metodą finansowania ale z faktem, że samochody nie są ujmowane w bilansie nabywcy jako aktywa, podczas gdy raty leasingowe są księgowane jako koszty uzyskania przychodu. Równie ważne jest to, że spółki leasingowe oferują szereg dodatkowych usług, takich, jak załatwianie procedur importowych lub ubezpieczenia samochodu. Jak wskazują powyższe dane, finansowanie zakupu pojazdów staje się coraz ważniejszym elementem sektora usług finansowych, pomimo, że oszacowanie jego łącznego udziału w poziomie zatrudnienia w tej branży lub wartości dodanej brutto nie jest możliwe. Niewykonalne jest także przeprowadzenie szacunku wartości aktywów będących przedmiotem leasingu, bo nie ma dostępnych danych dotyczących wszystkich aktywów samochodowych, które znajdują się w posiadaniu instytucji finansowych. W 2006 roku, sektor usług pośrednictwa finansowego miał 4,0% udziału w PKB w Polsce, z czego część przypadała na usługi związane z finansowaniem zakupu pojazdów. outstanding at the end of 2007 could well include large amounts spent on used cars imported after May 2004. The car loans market has also undergone big changes in the years of strong growth. Captive banks, like Volkswagen, Toyota or Fiat Bank, have gradually lost market shares to the independent players like Santander, Getin or Dominet Bank. Captives, who only control roughly one third of the market already, focus on new car related loans and naturally those sold by their related OEM and authorized dealers. These limitations well resulted to the rise of independent lenders, who can be more flexible reaching out to smaller OEMs without a financing arm in Poland, or to independent and used car dealers. for the more expensive categories. The other type of financing, leasing, has also seen rapid growth in the past years. While leasing of other motor vehicles (LCVs, HCVs, buses) has grown at a rate similar to car loans, 15% annually, the car leasing has skyrocketed growing tenfold between 2003 and 2007. Together, the new motor vehicle leasing deals reached PLN 19.5 Bln (EUR 5.2 Bln) in 2007, which gives 60% of total leasing market (Exhibit 11). The growing popularity of leasing is not only due to the financing element but also because vehicles do not appear in the buyer’s balance sheet as assets, only their leasing fees as costs. On top of this, leasing companies may offer other services like managing the import procedures or car insurance. As these figures show, automotive financing is gaining importance in the financial sector, however, it is not possible to measure what share of the sector’s employment or gross value added can be attributed to this activity. Even asset value based estimation is impossible due to the insufficient available data about all outstanding automotive related assets of financial institutions. In total, financial intermediation sector gave 4.0% of Poland’s GDP in 2006; part of which was related to automotive financing. There are three drivers behind the growth: i) the fast growing economy and consumption; ii) increasing use of credit products reflecting consumer confidence over future incomes; iii) soaring demand for bigger cars in Poland requiring more financing. The latter is evidenced by the data presented in the Market section: while in 2002 almost half of new cars were mini or small (47.5%), in 2007 they only gave one third of the market (35.1%) leaving room Wykres 11: Leasing pojazdów mechanicznych i jego udział w rynku usług leasingowych Exhibit 11: Motor vehicle leasing and importance in total leasing Boom na rynku leasingu samochodów osobowych, liczba umów wzrosła 10-krotnie od 2003 r. Leasing boom driven by cars increasing tenfold since 2003 Wzrost popularności leasingu jest głownie spowodowany rosnącą liczbą umów dot. leasingu pojazdów osobowych Automotive leasing growth is primarily driven by cars 19,5 20 Pozostałe pojazdy mechaniczne Other motor vehicles Samochody Cars 15 10 5 0 7,6 6,9 8,8 12,1 12,1 CAGR 2003-07 +15% 6,0 7,3 0,7 1,5 2003 2004 2,8 2005 4,4 2006 (nowe umowy w mld PLN,) Leased assets (new agreements, PLN Bln) Pozostałe pojazdy Other vehicles 12,1 Sprzęt i maszyny przemysłowe Machinery & industrial +80% 37% 8,9 Samochody Cars 8,8 7,7 7,3 Umowy dot. samochodów obejmują ok. 60% wszystkich nowych aktywów będących przedmiotem leasingu Automotive gives ~60% of total new leased assets Nieruchomości Real estate 7,3 3,1 27% 23% 9% Pozostały sprzęt Other equipment 1,3 4% 2007 0 5 10 15 Dzierżawione aktywa (nowe umowy, 2007 r. w mld zł ) Leased assets (new agreements, 2007, PLN Bln) Źródło: Polskie Towarzystwo Leasingowe, analiza BCG Source: Polish Leasing Association (ZPL); BCG analysis R a p o r t 48_66_Gospodarka_ok2.indd 55 P Z P M 2 0 0 8 55 2008-06-09 08:39:12 EKONOMIA Wykres 12: Wartość dodana brutto branży samochodowej oraz eksport głównych producentów działających w Europie Środkowo-Wschodniej. Exhibit 12: Automotive manufacturing GVA and export performance of major CEE producers Czechy Czech Rep. Węgry Hungary Polska Poland Słowacja Slovakia Rumunia Romania Słowenia Slovenia 2003 2006 2003 2006 2003 2006 2003 2006 2003 2006 2003 2006 2,1 3,6 1,4 2,2 1,8 3,6 0,6 0,7 0,3 0,6 0,2 0,3 2000 2007 2000 2007 2000 2007 2000 2007 2000 2007 2000 2007 Eksport samochodów (w mld Euro) Export of Motor vehicles (EUR Bln) 5,0 15,5 5,4 12,3 4,5 15,7 2,7 9,6 0,2 2,4 1,2 3,7 Eksport do UE-15 (w mld Euro) Export into EU-15 (EUR Bln) 4,2 8,5 4,9 6,6 3,8 9,0 1,6 4,4 0,1 0,7 1,1 2,0 WDB branży motoryzacyjnej (w mld Euro) GVA of Motor vehicles (EUR Bln) Źródło: Niemiecki Związek Przemysłu Motoryzacyjnego (VDA); Eurostat Source: German Automotive Association (VDA); Eurostat Sytuacja zagranicą – porównanie z innymi krajami Europy Środkowo-Wschodniej Polska jest liderem w tym regionie Europy Już wstępna analiza potwierdza że, Polska jest liderem w produkcji samochodów w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Polska motoryzacja zajmuje pierwsze miejsce pod względem wartości dodanej brutto (3,62 mld Euro w 2006 r.), która jest nieco wyższa niż w Czechach (3,58 mld Euro). Oba kraje mają bardzo zbliżony poziom eksportu, przy czym wielkość łącznego eksportu oraz External view: Comparison with CEE peers Poland is one of the eksportu do Europy Zachodniej (E-15) są nieco wyższe w Polsce (Wykres 12). W ostatnich latach, nasz kraj wykazywał także wyższą niż Czechy dynamikę rozwoju, niemniej podobne tendencje obserwuje się obecnie w większości państw tego regionu. Polska jest także liderem w produkcji lekkich samochodów dostawczych i autobusów. Oczekuje się, że po uruchomieniu nowej fabryki koncernu MAN w pobliżu an (E-15) export (Exhibit 12). Poland also shows bigger dynamics surpassing the Czech Republic in the recent years but other countries have shown similar growth trends. leaders in the region At first glance, Poland has a leading position among the CEE countries in automotive manufacturing. Poland has the biggest industry measured by gross value added (EUR 3.62 Bln in 2006) but only a slightly ahead of Czech Republic (EUR 3.58 Bln). The two countries are also very close in export performance but Poland is again a bit better both in terms of total export and Western Europe- Poland also leads the LCV and bus categories and is expected to easily take over the Czech Republic in the HCV segment in 2008 when MAN will scale up its new production facility near Krakow turning out ~8,000 vehicles (Exhibit 13). The Wykres 13: Produkcja lekkich, ciężkich samochodów dostawczych i autobusów w Europie Środkowo-Wschodniej Exhibit 13: Production of LCVs, HCVs, and buses of major CEE countries Czechy Czech Rep. Polska Poland Słowacja Slovakia Rumunia Romania Słowenia Slovenia 2000 2007 2000 2007 2000 2007 2000 2007 2000 2007 2000 2007 Produkcja lekkich samochodów dostawczych (w sztukach) LCV production (units) 20,402 7,961 nie dot. nie dot. 5,984 107,600 nie dot. nie dot. 13,175 13,339 nie dot. nie dot. Produkcja ciężkich samochodów dostawczych (w sztukach) HCV production (units) 2,1991 3,229 1391 188 1,354 2,533 nie dot. nie dot. 2421 117 nie dot. nie dot. Produkcja autobusów (w sztukach) Bus production (units) 1,374 3,357 790 5902 1,313 3,617 nie dot. nie dot. nie dot. nie dot. nie dot. nie dot. Uwagi: 1) dane za 2004 r. 2) Dane za 2006 r. Notes: 1) 2004 data 2) 2006 data 56 Węgry Hungary R a p o r t 48_66_Gospodarka_ok2.indd 56 P Z P M Źródło: Raport „Global Insight East European Auto Industry Forecast”, wrzesień 2007 r. , Motoryzacyjna baza danych BCG, sprawozdania producentów samochodowców ciężarowych i autobusów, 2006 r.; AHAI; artykuły prasowe. Source: Global Insight East European Auto Industry Forecast Report, Sep ‘07; BCG Automotive Practice Area database; Truck & Bus Builder Reports, 2006; AHAI; Press search 2 0 0 8 2008-06-09 08:39:12 ECONOMY Krakowa (docelowa produkcja ok. 8 tys. pojazdów rocznie) w 2007 roku, nasz kraj wyprzedzi także Czechy w produkcji ciężkich samochodów dostawczych (Wykres 13). Polska jest niekwestionowanym liderem w segmencie lekkich samochodów dostawczych, których produkcja w 2007 roku wyniosła około 110 tys. sztuk (w większości były to wytwarzane w Poznaniu modele Volkswagen Caddy i T5). Polska jest wiodącym producentem części zamiennych w regionie. Dziewięciu z dziesięciu głównych bezpośrednich dostawców poziomu 1 (Tier 1) ma swoje fabryki w Polsce (Bosch, Denso, Delphi, Johnson Controls, Magna, Lear, Visteon, Faurecia, TRW). Czechy są jedynym krajem w tej części Europy, w którym działają wszystkie największe koncerny z tej branży (w tym, Aisi Seiki). Dane eksportowe ilustrują wielkość tego segmentu rynku – w 2007 roku Polska wyekspor- towała części samochodowe o wartości 8,2 mld Euro, co daje najwyższy wynik spośród wszystkich krajów Europy ŚrodkowoWschodniej (Wykres 14). Udział części zamiennych w łącznym eksporcie produktów motoryzacyjnych wyniósł ponad 50%, a lepsze wyniki osiągnęły tylko Rumunia, z najmniejszą w regionie branżą samochodową, oraz Węgry, których nieproporcjonalnie wysoki udział w łącznym eksporcie jest zawyżony przez ogromne zakłady silników Audi w mieście Gyor. most impressive position is in the LCV segment where Poland is the uncontested leader with ca. 110 thousand vehicles in 2007 (most of it Volkswagen Caddy and T5 produced in Poznan). Poland also has one of the strongest parts manufacturing industries in the region. Nine of the top 10 major Tier-1 suppliers have production facilities in Poland (Bosch, Denso, Delphi, Johnson Controls, Magna, Lear, Visteon, Faurecia, TRW) whereas only the Czech Republic hosts all of them in the region (including Aisi Seiki). The export figures tell a lot about the total size of the parts industry: Poland exported EUR 8.2 Bln worth of motor vehicle parts in 2007, which was the highest among CEE countries (Exhibit 14). The share of parts within total automotive export reached more than 50% only surpassed by the smallest exporter, Romania, and Hungary, which has a disproportionate share of total export due to Audi’s very large scale engine production facility in Gyor. Już wstępna analiza potwierdza że, Polska jest liderem w produkcji samochodów w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Polska motoryzacja zajmuje pierwsze miejsce pod względem wartości dodanej brutto (3,62 mld Euro w 2006 r.) At first glance, Poland has a leading position among the CEE countries in automotive manufacturing. Poland has the biggest industry measured by gross value added (EUR 3.62 Bln in 2006) Wykres 14: Produkcja części zamiennych w Europie Środkowo-Wschodniej. Exhibit 14: Automotive parts manufacturing across CEE Polska jest liderem w produkcji części zamiennych Poland has also the strongest parts manufacturing industry Prawie wszyscy bezpośredni dostawcy (Tier 1) są obecni w Polsce Virtually all major Tier 1 suppliers are in Poland Polska eksportuje najwięcej części zamiennych Poland has the largest parts export Liczba bezpośrednich dostawców (Tier 1) działających w danym kraju spośród Top 10 dostawców Number of Top 10 Tier 1 suppliers present Udział części zam. w eksporcie Share of parts within export (%) 10 80 8 Łącznie eksport cz. zam. (w mld Euro) Total parts export (EUR Bln) 1,6 60 Silniki Engines 7,7 8,2 7,2 0,6 6 40 2,3 4 20 2 0 Inne Other Polska Poland Czechy Słowacja Węgry Rumunia Słowenia Czech R. Slovakia Hungary Romania Slovenia 0 0 10 Polska Poland 20 30 Czechy Czech R. 40 Węgry Hungary 50 60 Słowacja Słowenia Rumunia Slovakia Slovenia Romania Łącznie eksport (w mld Euro, 2007 r.) Total export (EUR Bln, 2007) Źródło: UniCredit New Europe Reserach Network; Eurostat; analiza BCG Source: UniCredit New Europe Reserach Network; Eurostat; BCG analysis R a p o r t 48_66_Gospodarka_ok2.indd 57 P Z P M 2 0 0 8 57 2008-06-09 08:39:13 EKONOMIA Wykres 15: Produkcja samochodów osobowych w najważniejszych krajach Europy Środkowo-Wschodniej (w tys. sztuk) Exhibit 15: Passenger car production in major CEE countries (thousand units) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 CAGR 2000-07 Czechy | Czech Republic 428 457 441 436 443 599 849 890 11,0% Węgry | Hungary 134 139 139 125 117 148 188 275 10,8% Polska | Poland 447 316 288 338 523 540 632 695 6,5% Rumunia | Romania 64 57 66 76 99 175 202 222 19,4% Słowacja | Slovakia 78 89 202 187 181 178 267 539 31,8% Słowenia | Slovenia 123 117 126 118 132 178 153 197 7,0% Uwaga: Szacunki dotyczą 2007 r. Note: Estimates for 2007 Źródło: Raport „Global Insight East European Auto Industry Forecast”, wrzesień 2007; Motoryzacyjna baza danych BCG . Source: Global Insight East European Auto Industry Forecast Report, Sep ‘07; BCG Automotive Practice Area database; GUS Czy Polska straci swoją wiodącą pozycję? Pomimo tak pozytywnych wyników, obserwujemy niepokojące sygnały, które wskazują, że mocna pozycja Polski na rynku samochodowym w Europie ŚrodkowoWschodniej może być zagrożona. Analiza trendów obserwowanych w produkcji samochodów, która jest największym segmentem tego rynku (wg liczby produkowanych pojazdów), wskazuje, że najniższy średnioroczny wzrost w tym podsektorze odnotowano w latach 2000-2007. Polska jest w dalszym ciągu drugim największym producentem samochodów w regionie ale wiele innych państw, w tym Słowacja, systematycznie poprawia swoje wyniki. W krótkim okresie czasu, Słowacja, która w 2000 roku nie produkowała jeszcze w ogóle samochodów, zajęła w 2007 roku trzecie miejsce w rankingu wg liczby wyprodukowanych sztuk pojazdów (Wykres 15). Powyższe dane wskazują, że o ile Czechy i Słowacja przyciągnęły dwie bardzo ważne inwestycje (fabryki koncernu Toyota-PSA i Hyundai w Czechach, PSA i Kia na Słowacji), to tylko jedna inwestycja tego rodzaju została poczyniona w Polsce od początku 2000 roku – jest to nowa fabryka Volkswagena pod Poznaniem (która zajmuje się niemal wyłącznie produkcją lekkich samochodów do- 58 R a p o r t 48_66_Gospodarka_ok2.indd 58 stawczych). Z drugiej strony, biorąc pod uwagę szeroko zakrojoną produkcję Fiata w Tychach oraz wprowadzanie na rynek nowych modeli samochodów (Fiat Panda, 500, Ford Ka), można stwierdzić, że przyszłość polskiego przemysłu motoryzacyjnego ma obiecujące perspektywy rozwoju. Jest jednak wysoce prawdopodobne, że pozostałe państwa regionu będą w przyszłości rozwijać się w jeszcze bardziej dynamicznym tempie, jako, że znajdujące się na ich terenie zakłady nie osiągnęły jeszcze pełnych mocy produkcyjnych lub w ogóle nie uruchomiły produkcji, tak, jak nowa fabryka koncernu Hyundai w miejscowości Nosovice. Kompleksowa analiza wskazuje także na inne, niepokojące zjawiska. Pomimo, iż polska branża motoryzacyjna jest największą w naszym regionie pod względem wartości dodanej brutto i eksportu w porównaniu z wielkością kraju, rozwój gospodarczy w sektorze wydaje się być zbyt powolny (Wykres 16). Pomimo, iż w ciągu kilku ostatnich lat zmniejszyły się różnice w tempie rozwoju w Polsce i trzech pozostałych państwach Grupy Wyszehradzkiej (na Czechach, Węgrzech i Słowacji), nasz kraj ma odpowiedni potencjał aby w dalszym ciągu rozwijać lokalną branżę motoryzacyjną. P Z P M Wykres 16: Względne znaczenie branży motoryzacyjnej dla największych państw regionu Europy Środkowo-Wschodniej Exhibit 16: Relative importance of Auto industry in major CEE countries Sektory motoryzacyjne wielu państw regionu rozwijają się w szybszym tempie Many peers ahead of Poland in growing sector importance Udział branży motoryzacyjnej w PKB państw regionu Europy Środkowo-Wschodniej (w latach 2000-2007) Share of automotive industry in GDP in CEE countries (2000 vs. 2007) Eksport jako % PKB | Export as % of GDP 10 8 Eksporterzy netto Net exporters Czechy Czech R. Węgry Hungary 6 4 2 0 0 2000 2 2007 Polska Poland Rumunia Romania Bułgaria Bulgaria Słowacja Slovakia 4 Importerzy netto Net importers 6 8 10 Import jako % PKB | Import as % of GDP Źródło: Eurostat; EIU; analiza BCG Source: Eurostat; EIU; BCG analysis Is Poland being taken over? Beside these positive figures, there are also some worrying signs, which suggest that not everything is perfectly fine with Poland’s position in the CEE Auto industry. When looking at the biggest segment, at least by the number of produced units, car manufacturing, we see that Poland actually has shown the slowest average annual growth between 2000 and 2007. Poland still ranks number two in the region but many peers are closing the gap, especially Slovakia, which from virtually zero in 2000 became a close third in terms of number of produced cars by 2007 (Exhibit 15). If we look behind the figures, we see that while Czech Republic and Slovakia attracted two large greenfield investments into car production (Toyota-PSA and Hyundai in Czech Republic, PSA and Kia in Slovakia), only one similar investment have been made in Poland since 2000, Volkswagen’s new plant near Poznan (which 2 0 0 8 2008-06-09 08:39:14 ECONOMY Wykres 17 Exhibit 17 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Razem/średnia Total/Average BIZ w motoryzację1 | Automotive FDI1 Czechy | Czech Republic 739 456 109 1088 7 319 632 3,350 Węgry | Hungary 207 1,173 414 514 626 550 484 3,968 Polska | Poland 304 62 411 684 770 323 431 2,985 Rumunia | Romania nie dot. nie dot. nie dot. 527 860 1,112 1,406 3,9052 Słowacja | Slovakia nie dot. nie dot. nie dot. nie dot. 130 219 241 5903 Słowenia | Slovenia 142 125 54 125 198 256 268 1,168 BIZ w motoryzację jako % PKB1 | Automotive FDI in % of GDP1 Czechy | Czech Republic 0.48 0.27 0.07 0.75 0.01 0.21 0.38 0.31 Węgry | Hungary 0.16 0.80 0.28 0.40 0.49 0.40 0.33 0.41 Polska | Poland 0.07 0.01 0.09 0.17 0.20 0.08 0.10 0.10 Rumunia | Romania nie dot. nie dot. nie dot. 0.35 0.57 0.68 0.78 0.612 Słowacja | Slovakia nie dot. nie dot. nie dot. nie dot. 0.20 0.31 0.31 0.283 Słowenia | Slovenia 0.38 0.31 0.13 0.36 0.57 0.69 0.67 0.44 Uwagi: 1) Produkcja pojazdów mechanicznych w Czechach, Słowacji, Polsce, Słowenii; Produkcja środków transportów na Węgrzech i Romanii; 2) Łączne i średnie wyniki w latach 2003-2006, dane za lata 2000-2002 są niedostępne; 3) Łączne i średnie wyniki za lata 2004-2006, dane za lata 2000-2003 są niedostępne. Notes: 1) Manufacturing of motor vehicles for Czech Rep., Slovakia, Poland, Slovenia; Manufacturing of means of transport for Hungary, Romania; 2) Total and Average for 2003-06 as figures for 2000-02 not available; 3) Total and Average for 2004-06 as figures for 2000-03 not available Bezpośrednie inwestycje zagraniczne, które napływały do branży motoryzacyjnej w tej części Europy, były czynnikiem, który w największym stopniu zaważył na jej rozwoju. Analiza wielkości BIZ w regionie wskazuje, że jednym z ich głównych beneficjentów była Polska. Znacznie mniej korzystne wyniki przynosi analiza BIZ w porównywaniu ze względną wielkością gospodarki kraju. Przyjęcie takiego kryterium oceny wskazuje, że Polska przyciągnęła najmniej motoryzacyjnych bezpośrednich inwestycji zagranicznych liczonych jako procent PKB w latach 2000-2006 (Wykres 17). Powyższe dane nie wskazują jednak na przyczyny obserwowanych tendencji. Po pierwsze, koszty pracy i wskaźniki wydajności utrzymują się w Polsce na bardzo korzystnym poziomie. Porównanie kosztów pracy w sektorze produkcji sprzętu transportowego (który jest znacznie pojemniejszą kategorią niż produkcja pojazdów mechanicznych) wskazuje, że koszty w Polsce są bardzo konkurencyjne na tle innych krajów Europy Środko- wo-Wschodniej i utrzymują się na niższym poziomie niż w innych krajach Grupy Wyszehradzkiej lub Słowenii (Wykres 18). Wydajność pracy w Polsce osiąga poziom 40% średniej wydajności w UE, przy czym jest ona równa lub wyższa niż wskaźniki w pozostałych krajach naszego regionu. Statystyki jasno wskazują, że Polska jest drugim najbardziej atrakcyjnym krajem pod względem inwestycji. Należy podkreślić, że niskie koszty pracy nie mogą być podstawowym atutem kraju naszego regionu. Dane historyczne pokazują, że ich poziom nieustannie rośnie, a więc w przyszłości możemy spodziewać się dalszego wzrostu kosztów, co spowoduje większe zainteresowanie wydajnością moreover focuses mainly on LCVs). The future looks bright for Poland, especially thanks to Fiat producing very successful current and newly coming models in Tychy (Fiat Panda, 500, Ford Ka). In spite of this, CEE peers may continue growing faster as the new plants still have not reached full capacity or have not even started yet like Hyundai’s factory in Nosovice. Also at the big picture there are some worrying signals. Although Poland’s automotive manufacturing is the biggest in terms of GVA and exports, when compared to the relative size of the country, Poland seems to be slow in growing the sector’s relative importance (Exhibit 16). As all three other Visegrad countries (Czech Republic, Hungary, and Slovakia) increased their lead ahead of Poland in the last years, we can certainly say that there is significant room to further develop Poland’s Auto industry. The biggest driver behind the region’s prosperity has been the foreign direct investments flowing to the industry. Looking at the FDI figures in the region, Poland is clearly one of the main beneficiaries but the figures tell a much worse story if the relative sizes of the economies are also factored in. In fact, Poland has received the lowest amount of automotive FDI in % of GDP over 2000-06 (Exhibit 17). The figures are clear, the reasons are less so. In the first line, the labor costs and productivity indicators look favorable for Poland. Comparative figures for labor costs Statystyki jasno wskazują, że Polska jest drugim najbardziej atrakcyjnym krajem pod względem inwestycji. Hence, Poland seems to be the second most attractive location based on these statistics. R a p o r t 48_66_Gospodarka_ok2.indd 59 Źródło: Banki narodowe; EIU Source: National banks; EIU P Z P M 2 0 0 8 59 2008-06-09 08:39:14 EKONOMIA Wykres 18: Koszty i wydajność pracy w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Exhibit 18: Labor costs and productivity indicators in CEE countries Koszty i wydajność pracy w Polsce są bardzo konkurencyjne Polish labor costs and productivity seem competitive Łączna wydajność pracy1 Overall productivity of labor1 Roczne koszty pracy w produckji sprzętu transportowego Annual labor costs in transport equipment manufacturing W tys. na pracownika rocznie w Euro EUR Thd per employee, p.a. Węgry Hungary W tys. na pracownika rocznie w Euro EUR Thd per employee, p.a. 9,5 22,8 Polska Poland 23,2 Czechy Czech R. 10,5 Czechy Czech R. Słowacja Slovakia 10,1 Słowacja Slovakia Bułgaria Bulgaria 3,7 Bułgaria Bulgaria Rumunia Romania 4,8 Rumunia Romania UE-25 EU-25 0 10 20 5,6 7,2 30 40 23,4 UE-25 EU-25 45,0 50 20 24,2 26,3 40 28,9 Bułgaria Bulgaria 38,3 Rumunia Romania 38,7 Słowenia Slovenia 39,2 UE-25 EU-25 58,0 0 21,5 Słowacja Slovakia 20,3 Słowenia Slovenia 15,8 Węgry Hungary 37,2 Polska Poland Czechy Czech R. Słowenia Sloveni W tys. na pracownika rocznie w Euro EUR Thd per employee, p.a. Węgry Hungary 13,8 Polska Poland Koszty pracy a wydajność2 Productivity-adjusted labor costs2 60 45,0 0 10 20 30 40 50 1. Wartość dodana brutto na pracownika; wydajność pracy nie odzwierciela kapitałochłonności, automatyzacji oraz wydajności kapitału Gross value added per person employed; labor productivity does not reflect differences in capital intensity, automation and capital productivity 2. Koszty pracy na pracownika skorygowane o ogólną wydajność pracy UE = 25 Labor costs per employee adjusted by indexed overall productivity (EU-25 = 100) Źródło: Eurostat; Unicredit New Europe Research Network; analiza BCG Source: : Eurostat; Unicredit New Europe Research Network; BCG analysis pracy, która zapewnia inwestorom znacznie większe korzyści (Wykres 19). W tym kontekście, Polska nie różni się zbytnio od innych państw regionu, w których stopa średniorocznego wzrostu wynosi od 6 do 21%, przy czym szybszy wzrost wykazują państwa o niższych kosztach pracy. Komunikaty prasowe, które informują o podjętych decyzjach inwestycyjnych często podkreślają ogromny potencjał branży motoryzacyjnej w tej części Europy. Ponieważ pojazdy są montowane z części dostarczanych przez dostawców z poziomu 1 i 2 (Tier 1-2) , którzy zaopatrują się u drob- in manufacturing of transport equipment (which is a bit broader category than motor vehicles) suggest that Poland is competitive in CEE, costs being lower than in other Visegrad countries or Slovenia (Exhibit 18). Productivity is only at 40% of the EU average but on par or better than most peers. Hence, Poland seems to be the second most attractive location based on these statistics. However, low labor costs will not stay forever the biggest advantage of any country in the region. Even past figures show that costs have been rising, and they will inevitably do so in the future, putting ever Wykres 19: Koszty pracy w sektorze produkcji pojazdów mechanicznych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej Exhibit 19: Labor costs in motor vehicles manufacturing across major CEE countries Czechy Czech Rep. Koszty pracy na 1 pracownika (w tys. Euro rocznie) Labor costs per employee (EUR Thd p.a.) CAGR 2003-2006 Węgry Hungary Polska Poland Rumunia Romania Słowacja Slovakia 2003 2006 2003 2006 2003 2006 2003 2006 2003 2006 2003 2006 9,9 12,6 11,8 14,7 7,8 10,0 3,1 5,5 8,3 11,1 16,2 19,2 8% 7% 9% 21% 10% Uwaga: Dane dotyczące produkcji pojazdów mechanicznych, która jest częścią produkcji sprzętu transportowego zostały przedstawione na Wykresie 18. Dlatego też, poziom kosztów z powyższej tabeli może odbiegać od danych z poprzedniego zestawienia. Note: Figures refer to the motor vehicles manufacturing industry, a subset of transport equipment manufacturing presented in Exhibit 18, hence these costs are somewhat different 60 R a p o r t 48_66_Gospodarka_ok2.indd 60 P Z P M Słowenia Slovenia 6% Źródło: VDA Source: VDA 2 0 0 8 2008-06-09 08:39:16 ECONOMY Wykres 20: Pozycja Polski w rankingu oceniającym konkurencyjność gospodarki na poziomie makroekonomicznym. Exhibit 20: Poland’s positions in rank lists assessing macro level competitiveness Ogólne wskaźniki wskazują, że Polska nie jest konkurencyjna w Europie Środkowo-Wschodniej Poland is not competitive in CEE measured by general indices Wskaźnik Globalnej Konkurencyjności [1] Global Competitiveness Index Wskaźnik przyciągania potencjalnych [3] inwestycji zagranicznych Inward FDI potential Index Łatwość prowadzenia interesów [2] Ease of Doing Business Rank 1. USA United States 5,67 Singapur Singapore 1 1. USA United States 2. Szwajcaria Switzerland 5,62 Nowa Zelandia New Zealand 2 2. Singapur Singapore 0,459 3. Dania Denmark 5,55 USA United States 3 3. Wlk. Brytania United Kingdom 0,445 27. Estonia Estonia 4,74 Estonia Estonia 33. Czechy Czech Rep. 4,58 Słowacja Slovakia 39. Słowenia Slovenia 4,48 Węgry Hungary 41. Słowacja Slovakia 4,45 47. Węgry Hungary 0,623 33. Słowenia Slovenia 0,302 34. Estonia Estonia 0,288 45 38. Czechy Czech Rep. 0,271 Bułgaria Bulgaria 46 41. Węgry Hungary 0,265 4,35 Rumunia Romania 48 44. Polska Poland 0,255 51. Polska Poland 4,28 Słowenia Slovenia 52. Słowacja Slovakia 0,235 57. Chorwacja Croatia 4,20 Czechy Czech Rep. 55. Chorwacja Croatia 0,227 74. Rumunia Romania 3,97 Polska Poland 60. Bułgaria Bulgaria 0,204 79. Bułgaria Bulgaria 3,93 Serbia Serbia 91. Serbia Serbia 0 3,78 1 2 3 GCI (2007-08, łączny wynik) GCI (2007-08, overall score) 4 5 6 17 Chorwacja Croatia 0 32 55 56 74 76. Rumunia 0,176 Romania 86 97 50 Ranking DB (2008, łączny wynik) DB rank (2008, overall rank) 100 Serbia Serbia N/A 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 Wskaźnik przyciągania potencjalnych inwestycji zagranicznych (2003-05) | Inward FDI potential index (2003-05) 1. Światowe Forum Ekonomiczne: ważone średnie subwskaźniki dotyczące zaawansowania budowy infrastruktury, technologii, wyższego wykształcenia itd. World Economic Forum: weighted average of different sub-indices covering infrastructure, technological readiness, higher education, etc. 2. Bank Światowy: ocenia, uwzględnia szereg innych czynników, m.in. czas i koszty związane z uruchomieniem nowej firmy, zlożoność przepisów prawnych, stopę odzysku w przypadku bankructwa World Bank: it considers, among many other factors, time and cost of opening a new business, strength of legal rights index, recovery rate in bankruptcy, etc. Inward 3. UNCTAD: zestaw 12 zmiennych, w tym ryzyko w transakcjach ocenia uwzględnia szereg innych czynników, m.in. poziom eksportu usług itd., Światowy Raport o Inwestycjach z 2007 r. doty lat 2003-2005 UNCTAD: simple average of 12 variables including country risk, world share of service exports, R&D spending, etc.; the 2003-05 is the latest available published in World Investment Report 2007 Źródło: Światowe Forum Ekonomiczne, Bank Światowy, UNCTAD Source: World Economic Forum, World Bank, UNCTAD nych wytwórców komponentów samochodowych, bardzo ważna jest także obecność licznej rzeszy dostawców na terenie danego kraju lub regionu. Im więcej dostawców różnych części działa na lokalnym rynku, tym większa jest elastyczność branży motoryzacyjnej danego kraju i niższe są koszty obsługi logistycznej, co stanowi dla nowych inwestorów gwarancję bezpieczeństwa przyszłych dostaw. Największym skupiskiem dostawców w regionie Europy Środkowo-Wschodniej są okolice Pragi, gdzie mieściły się dawne zakłady Skody i przed- siębiorstwa dostawców części zamiennych. W ciągu ostatnich kilku lat, na Słowacji zaczęto tworzyć podobne ośrodki w pobliżu Bratysławy i Żyliny, a inwestycje PSA i Kia zapewne przyśpieszą ten proces. Istnienie trzech skupisk producentów samochodów jest jednym z głównych atutów Polski (okolice Wrocławia i Krakowa, Poznania i Warszawy). Należy jednak podkreślić, że żadne z nich nie rozwinęło się wystarczająco, aby spowodować samoczynne ożywienie się koniunktury w innych ośrodkach. Rozwój gęstych struktur regionalnych klastrów greater pressure to raise productivity and offer more sophisticated benefits for investors (Exhibit 19). Here Poland is not much different than any other regional peers all growing 6-21% annually, cheaper countries showing more rapid increases. Announcements about investment decisions often mention the strength of industry background. As OEMs build the end-products upon the parts produced by Tier 1-2 suppliers, who source from even smaller component producers, it is indeed an important factor how many suppliers R a p o r t 48_66_Gospodarka_ok2.indd 61 are present in a country or region. The more and diverse suppliers are present, the greater is the industry’s flexibility, lower the logistics costs, which can secure a stable future for the new investor. Probably the strongest such cluster in CEE is around Prague building upon the historic Skoda factory and its suppliers in the region. Slovakia has made great efforts to grow a similarly strong cluster around Bratislava and Zilina in past years, which attracted PSA and Kia further catalyzing the development. The unique situation of Poland is that it has three P Z P M 2 0 0 8 61 2008-06-09 08:39:17 EKONOMIA przedsiębiorstw jest w dużym stopniu zależny od dostępności siły roboczej na lokalnym rynku lub możliwości znalezienia jej nowych źródeł, jeśli tradycyjne źródła są już wyczerpane. Analiza makroekonomiczna wskazuje, że Polska nie jest najbardziej konkurencyjnym krajem w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. W rankingu Światowego Forum Gospodarczego, nasz kraj zajął zaledwie 51 miejsce pod względem konkurencyjności swojej gospodarki, plasując się daleko za państwami naszego regionu, wśród takich krajów, jak Tunezja czy Barbados (Wykres 20). Jeszcze słabsze wyniki osiągamy w ocenie łatwości prowadzenia interesów. Polska zajmuje 74. lokatę w rankingu, lokując się niżej niż tak egzotyczne kraje, jak Botswana, Kolumbia czy Kenia. Względnie najwyższe, bo 44 miejsce zajmujemy pod względem wskaźnika przyciągania potencjalnych inwestycji zagranicznych, co nie daje najgorszych rokowań na przyszłość (zwłaszcza, że ostatnio publikowane dane dotyczą lat 2003-2005). clusters, around Wroclaw-Krakow, Poznan and Warsaw, but perhaps none of them have really reached such a critical mass, which could start such a self-sustaining boom seen elsewhere. Dense regional clusters also have a natural limit of development dependent on the amount of suitable labor force available in the area or the potential to attract new labor in case the available sources dried up. When looking at the macro level, Poland is not considered as a top competitive country in CEE. The World Economic Ogólne tendencje kształtują sytuację w Polsce Ponieważ w całej Europie Środkowo-Wschodniej rosną koszty pracy, a ryzyko związane z prowadzeniem transakcji w Europie Wschodniej systematycznie maleje, inwestorzy coraz bardziej interesują się wschodnimi obszarami naszego regionu. Koncern GM jako pierwszy uruchomił fabrykę na Węgrzech w 1990 roku w i Polsce w 1991 roku, a niedawno, bo w 2002 roku, otworzył zakłady produkcyjne w Rosji. W tym samym roku, Toyota dokonała nowych inwestycji w Czechach, a GM oraz inni producenci rozpoczęli działalność w Rosji. Termin „inni producenci” nie obejmuje wyłącznie producentów samocho- dów, ale także ich bezpośrednich dostawców, czyli m.in. koncerny Delphi i Bosch, które uruchomiły inwestycje w Rosji w 2006 roku. Wzmożone zainteresowanie wschodem Europy jest obecnie widocznym trendem. Należy przy tym podkreślić, że nie oznacza to, iż producenci chcą całkowicie wycofać się z produkcji w Europie Zachodniej lub Środkowej. Dane historyczne wskazują, że pomimo, iż w latach 2000-2007 produkcja samochodów osobowych i lekkich pojazdów dostawczych w Europie Środkowej i Wschodniej wzrosła niemal dwukrotnie, Forum ranked Poland only the 51st most competitive economy, behind not only most of the major peers but also countries like Tunisia or Barbados (Exhibit 20). Even worse, if we look at the ease of doing business, Poland is only 74th in the rank list, behind some even stranger places like Botswana, Colombia or Kenya. The relatively best position, 44th, reached according to the inward FDI potential index is still not very promising for the future (especially because the latest published figures refer to 2003-05). General trends affecting Poland As the labor costs are rising in CEE and the risks of doing business are falling in Eastern Europe, investors are increasingly looking into further east from the region. GM, for instance, which was the fastest in the region opening factories in Hungary in 1990 and in Poland in 1991, established a new plant in Russia in 2002. In that same year Toyota was still busy with its new investment in the Czech Republic but in 2007 already followed GM and others into Russia. Others include not only OEMs but also Tier1 suppliers like Delphi or Bosch, both investing in Russia in 2006. The trend is clear but it is impor- tant to note that moving East does not mean that manufacturers totally abandon Western Europe or CEE. Historical figures show that although the production of cars and LCVs doubled both in CEE and in Eastern Europe between 2000 and 2007, Western Europe has only lost 1% of its production base (Exhibit 21). From a different perspective, CEE and Eastern Europe have gained 2.9 million units in production but this primarily captured the overall growth of 2.4 millions while cannibalization from Western Europe amounted only to 0.5 million. Of course, individual company decisions may have the Wykres 21: Produkcja samochodów osobowych i lekkich pojazdów dostawczych w trzech kluczowych regionach Europy Środkowo-Wschodniej i krajach WNP (w milionach sztuk) Exhibit 21: Passenger car and LCV production in three major regions of Europe and CIS (million units) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 CAGR Europa Zachodnia Western Europe 16,6 16,8 16,5 16,4 16,4 16,0 15,7 16,1 -1% Wiodące kraje Europy Śr. Leading CEE 1,3 1,1 1,2 1,2 1,5 1,7 2,2 2,7 +11% Pozostałe kraje Europy Śr.-Wsch. i WNP Latecomer CEE & EE 1,6 1,6 1,6 1,8 2,3 2,5 2,8 3,1 +9% Razem Europa i WNP Total Europe & CIS 19,5 19,5 19,3 19,4 20,2 20,2 20,7 21,9 +2% Uwagi: Europa Zachodnia = UE-15 wraz z Norwegią; Wiodące kraje Europy Śr.-Wsch. = Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia i Litwa; Najnowsi liderzy z krajów Europy Śr.-Wsch. = Rumunia, Serbia, Turcja i kraje WNP. Notes: Western Europe = EU-15 plus Norway; Leading CEE = Poland, Czech Republic, Slovakia, Hungary, Slovenia, and Lithuania; Latecomer CEE & EE = Romania, Serbia, Turkey and CIS Źródło: Raport „Global Insight East European Auto Industry Forecast”, wrzesień 2007; Motoryzacyjna baza danych BCG. Source: Global Insight East European Auto Industry Forecast Report, Sep ‘07; BCG Automotive Practice Area database 62 R a p o r t 48_66_Gospodarka_ok2.indd 62 P Z P M 2 0 0 8 2008-06-09 08:39:18 ECONOMY Wykres 22: Inwestycje największych koncernów samochodowych w produkcję oraz badania i rozwój w Europie Środkowo-Wschodniej . Exhibit 22: Investments of automotive majors into manufacturing and R&D in CEE/Eastern Europe Koncerny inwestują w wytwarzające wartość dodaną ośrodki badawczo-rozwojowe na terenie Europy Środkowo-Wschodniej Companies are investing in higher value-added R&D activities in CEE countries Lata inwestycji Year of investment Inwestor Investor Kraj docelowy Destination country Węgry Hungary 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 400 1998 1999 2000 2001 2002 Węgry Hungary 84 420 500 210 680 2005 2006 319(2) 92 2007 38 42 239 Rumunia Romania Polska Poland 2004 n/a Rosja Russia Czechy Czech Rep. 2003 609 297 96 22 Czechy Czech Rep. 257 Węgry Hungary 101 121 Węgry Hungary 88 (1) Pełna lista analizowanych inwestycji znajduje się w „Podsumowaniu studiów przypadku” Complete list of examined investments to be found in „Summarized Case Studies” (2) Planowana wartość, inwestycja jest nadal niepewna Planned amount, investment is still uncertain 150 85 XXX Produkcja i montaż inwestycje (w mln EUR) Production & assembly XXX – investment (mio EUR) 96 XXX Badania i rozwój inwestycje (w mln EUR) R&D XXX – investment (mio EUR) Źródło: Krajowe agencje inwestycyjne, artykuły pasowe, analiza BCG Source: National investment agencies, press search, BCG analysis baza produkcyjna na zachodzie Europy zmniejszyła się zaledwie o 1% (Wykres 21). Z drugiej strony, w Europie Środkowej i Wschodniej wyprodukowano 2,9 milionów sztuk samochodów więcej, w wyniku zwiększenia mocy produkcyjnych z taśm montażowych zjechało 2,4 milionów sztuk samochodów więcej, a zaledwie 0,5 miliona wyprodukowanych aut było wynikiem kanibalizacji produkcji w Europie Zachodniej. Oczywiście, może zdarzyć się, że wybrane koncerny podejmą decyzję o przenoszeniu produkcji na wschód, ale ogólne tendencje wskazują, że większość z nich będzie zwiększać swoje moce produkcyjne, uruchamiając nowe zakłady w krajach mniej rozwinię- tych. Dobrym tego przykładem są koreańscy producenci samochodów, którzy posiadają fabryki na terenie Unii (Kia, Hyundai) lub europejscy producenci, którzy uruchamiają produkcję modeli z nowych dla siebie segmentów (np. auto z segmentu super mini koncernu PSA-Toyota czy Volkswagen Touareg). Kolejnym widocznym w regionie trendem jest zainteresowanie dużych koncernów samochodowych lokowaniem ośrodków badawczorozwojowych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, gdzie działają już ich fabryki (Wykres 22). Jak już wspomniano, GM był pierwszym koncernem, który nie tylko uruchomił produkcję w tym Europa Środkowo-Wschodnia, wraz z Polską w przyszłości będzie przyciągać coraz mniej inwestycji w bazę produkcyjną, natomiast ma szansę stać się atrakcyjnym miejscem dla budowy ośrodków badawczo-rozwojowych. CEE and thus Poland may become less of a target for future manufacturing investments and increasingly a potential place for the industry’s major players to grow R&D activities. logic of moving production to East but the consolidated trend is that OEMs are adding mainly the new capacities in less developed R a p o r t 48_66_Gospodarka_ok2.indd 63 countries. Good examples are the Korean OEMs establishing manufacturing base in EU (Kia, Hyundai) or Europeans entering new P Z P M 2 0 0 8 63 2008-06-09 08:39:20 EKONOMIA Wykres 23: Ośrodki badawczo-rozwojowe sektora motoryzacji w Europie Środkowo-Wschodniej, rok założenia (aktualny poziom zatrudnienia) Exhibit 23: Automotive R&D facilities in CEE, year of establishment (latest employee data) Czechy Czech Rep. Węgry Hungary Słowacja Slovakia Visteon 2007 (333) Bosch 2005 (250) Bosch-Denzo1 2007 (nie dot.) (n/a) Magneti Marelli1 2008 (nie dot.) (n/a) Bosch 2005 (200) Denso 2002 (85) TRW Auto 2006 (140) Johnson Controls 2005 (500) Mercedes-Benz 2004 (200) Audi 2001 (239) Remy Auto 2006 (nie dot.) (n/a) Valeo 2004 (100) Magna-Steyr 2001 (47) Tenneco 2006 (79) Volkswagen / Skoda 2004 (300) WET 1998 (80) Delhi 2000 (750) Ricardo 2000 (200) Continental 1997 (120) Wabco 2005 (50) Cadence nie dot. (nie dot.) n/a (n/a) Knorr Bremse 1995 (90) Faurecia nie dot. (nie dot.) n/a (n/a) TRW Auto nie dot. (nie dot.) n/a (n/a) Visteon 1992 (70) Volvo nie dot. (nie dot.) n/a (n/a) Uwaga: 1) Dane pochodzą z komunikatów prasowych. Note: 1) Announcement only regionie ale kilka lat później, założył wytwarzające wartość dodaną ośrodki badawczo-rozwojowe na Węgrzech w 1998 roku i w Rosji w 2007 roku. Podobną strategię przyjął Volkswagen, który po przejęciu Skody w 1991 roku i dokonaniu ogromnych inwestycji w bazę produkcyjną, zaczął wspierać działania swojej spółki zależnej związane z uruchamianiem ośrodków zajmujących się rozwojem nowych technologii w latach 2004/2006. Koncern Audi, który jest częścią Grupy Volkswagen, postanowił wybudować fabrykę silników na Węgrzech w 1993 roku. Po rozbudowie zakładów i rozpoczęciu produkcji pojazdów, w 2001 roku koncern Audi uruchomił nowy ośrodek projektowania silników. Historia Volkswagena i Skody została powielona prawie dziesięć lat później przez koncern Renault, który przejął markę Dacia. W chwili obecnej, Dacia jest tańszą marką aliansu RenaultNissan i jest głównie sprzedawana na rozwijających się rynkach. W chwili obecnej, Renault planuje budowę centrum nowych technologii silników w Rumunii, aby wspierać swój rozwój w tym regionie. Bezpośredni dostawcy (Tier 1) obierają podobną strategię działa- 64 Polska Poland R a p o r t 48_66_Gospodarka_ok2.indd 64 Źródło: UniCredit New Europe Reserach Network; krajowe agencje rozwoju handlu lub rozwoju inwestycji, artykuły prasowe. Source: UniCredit New Europe Reserach Network; national trade development or investment agencies; press search nia jak producenci samochodów. Bosch był pierwszym koncernem ze swojej branży, który zainwestował w Czechach i na Węgrzech w latach 1999-2000, a następnie wybudował w tym regionie ośrodki badawczo-rozwojowe w latach 2003-2006. Podobną ścieżkę rozwoju w Polsce obrała firma Delhi, która uruchomiła produkcję części zamiennych i akcesoriów do pojazdów mechanicznych i silników w 1995 roku, a w 2000 roku otworzyła centrum techniczne w Krakowie. Pełne zestawienie prowadzonych przez producentów samochodów ośrodków badawczo-rozwojowych w tym regionie wskazuje, że konkurencyjność tego rodzaju inwestycji jest równie wysoka, jak w przypadku produkcji (Wykres 23). Pomimo, iż wiele z nich powstało lata temu, atrakcyjność ich lokalizacji ciągle się podnosi. Oba trendy wskazują, że Europa Środkowo-Wschodnia, wraz z Polską w przyszłości będzie przyciągać coraz mniej inwestycji w bazę produkcyjną, natomiast ma szansę stać się atrakcyjnym miejscem dla budowy ośrodków badawczo-rozwojowych. P Z P M segments (e.g. PSA-Toyota’s super mini or Volkswagen’s Touareg). The other trend affecting the region is that major companies are investing into R&D activities in CEE after successfully built presence in manufacturing (Exhibit 22). As mentioned before, GM has been a pioneer in manufacturing in the region but we can also see that later, if the experience has been positive, higher valueadded R&D activities were also located: in Hungary in 1998 and in Russia in 2007. Volkswagen followed a similar path after buying Skoda in 1991; after many years of investing into production, Volkswagen backed its subsidiary to open technology centers in 2004/06. Audi, also part of the Volkswagen Group, chose Hungary to build its factory for engine production in 1993. After scaling up and introducing car manufacturing next to engines, in 2001 Audi opened the new engine development center. Renault’s story with Dacia is similar to Volkswagen and Skoda just with almost a decade later. Today Dacia serves as a low positioned brand of Renault-Nissan focusing on emerging countries and Renault is planning an engineering center in Romania to support the future growth. Tier-1 suppliers have generally followed the same trend as OEMs. Bosch invested first into production in the Czech Republic and in Hungary in 1999-2000 and then built R&D centers there in 2003-2006. Poland has seen similar developments as Delphi started manufacturing parts and accessories for motor vehicles and their engines in 1995 and opened its technology center in Krakow in 2000. The full collection of known automotive R&D activities in the region shows that competition for such investments is not smaller than for manufacturing (Exhibit 23). Although many of these moves happened many years ago, the trend seems to have accelerated recently. The two trends together mean that CEE and thus Poland may become less of a target for future manufacturing investments and increasingly a potential place for the industry’s major players to grow R&D activities. 2 0 0 8 2008-06-09 08:39:21 ECONOMY Podsumowanie Sytuacja w kraju – znaczenie sektora motoryzacyjnego dla polskiej gospodarki Produkcja samochodów w Polsce rozwija się dynamicznie od końca ubiegłego stulecia, co jest głównie wynikiem znacznych inwestycji zagranicznych dokonanych na terenie naszego kraju. W ostatnich latach, średnioroczna stopa wzrostu (CAGR) produkcji pojazdów mechanicznych wyniosła 19%, przewyższając znacznie wyniki uzyskane przez pozostałe gałęzie gospodarki. W chwili obecnej, cały sektor motoryzacyjny ma 1,15% udziału w Produkcie Krajowym Brutto (PKB) lub 5%, po uwzględnieniu jego wartości dodanej brutto (GVA), poziomu zatrudnienia i inwestycji. Jeśli przyjmiemy szerzej zakrojoną definicję produkcji pojazdów mechanicznych, która obejmuje także poddostawców wytwarzających specjalistyczne części pojazdów, okaże się, że jej łączny wkład w rozwój gospodarczy wynosi prawie 2,5 % PKB. Przemysł ten charakteryzuje się dodatkowo najwyższą wydajnością pracy, co jest głównie wynikiem modernizacji oraz szybkiego rozwoju w latach 2002-2004. Modernizacja umożliwiła zwiększenie eksportu, dzięki czemu branża motoryzacyjna zaczęła odgrywać ważną rolę w bilansie handlu zagranicznego naszego kraju. W 2007 roku, deficyt bilansu handlu zagranicznego pozostałych gałęzi gospodarki wynosił 22% i został zrównoważony przez wkład sektora motoryzacyjnego. Import jest bardzo ważnym czynnikiem dla rozwoju dystrybucji, a ponad 90% samochodów sprzedawanych w Polsce pochodzi z importu. Wskaźnik importu systematycznie rośnie od kilku lat w tempie porównywalnym do wskaźnika produkcji, dzięki temu, że polska branża samochodowa zaczęła być silnie uzależniona od tendencji obserwowanych na globalnych rynkach motoryzacyjnych. Na lokalnym rynku działa około 1,4 tysiąca firm, z czego większość to salony sprzedaży bezpośredniej i detalicznej koncernów samochodowych (OEM) i autoryzowane punkty dealerskie. Działająca w Polsce sieć dystrybucji zatrudnia 60-70 tysięcy pracowników, a jej udział w PKB jest szacowany na poziomie 0,5%. Około 45% nowych i 15% używanych samochodów w Polsce jest kupowanych z użyciem różnych metod finansowania, takich jak kredyty konsumenckie czy leasing. Liczba kredytów samochodowych podwoiła się w ciągu ubiegłych pięciu lat i obecnie szacuje się, że ich łączna wartość odpowiada około 9% łącznego zadłużenia gospodarstw domowych. Coraz bardziej popularny staje się także leasing samochodów, którego udział w roku 2007 zwiększył się dziesięciokrotnie w porównaniu z 2003 rokiem. W ciągu kilku, ubiegłych lat leasing samochodów zdobył aż 60% udziału w łącznej wartości wszystkich umów leasingowych. Wszystkie te elementy są częściami składowymi kompleksowego portfela produktów oraz działań sektora finansowego. Oblicza się, że finansowanie zakupu samochodów generuje około 0,5% PKB w Polsce. Udział całej branży motoryzacyjnej (włącznie z produkcją, dystrybucją, usługami finansowymi oraz powiązanymi pod-sektorami) w polskim PKB wynosi około 4%. Sytuacja zagranicąporównanie z innymi krajami Europy Środkowo-Wschodniej Porównanie Polski z innymi państwami regionu Europy ŚrodkowoWschodniej wskazuje jednoznacznie, że nasz kraj jest jednym z największych producentów pojazdów mechanicznych i plasuje się nieco powyżej Czech pod względem wartości dodanej brutto i wielkości eksportu. Polska produkuje także więcej samochodów dostawczych i autobusów niż inne kraje tego regionu. Jest także wiodącym producentem części zamiennych, a na jej terenie działają niemal wszystkie firmy zaliczane do dziesięciu największych na świecie dostawców koncernów motoryzacyjnych (Tier 1), którzy eksportują ponad 50% swojej produkcji. Pomimo tak korzystnych uwarunkowań, obserwujemy wiele Summary Internal view: Role within Poland’s economy Poland’s automotive manufacturing has been fast developing since the turn of the century mainly thanks to the large foreign investments which arrived to the country. In the last years the compound annual growth rate (CAGR) of the motor vehicle manufacturing sector reached 19%, which is by far the fastest of all industrial sectors. Today, it gives 1.1% of Poland’s gross domestic product (GDP) and roughly 5% of the total industry measured by gross value added (GVA), employment and investments. Using a broader definition of automotive manufacturing, including the lower-level suppliers producing specific parts of vehicles, the total contribution to the economy is estimated to be almost 2.5% of GDP. It also has the highest labor productivity in manufacturing thanks to modernization and rapid growth especially in years 2002-04. Modernization has also brought along strong export focus making the Auto industry a strong balancing factor for Poland’s foreign trade. In 2007, 22% of trade deficit created by the rest of the economy was eliminated by the Auto industry. Distribution is similarly driven by international forces as more than 90% of cars sold in Poland The Boston Consulting Group The Boston Consulting Group (BCG) to globalna firma doradztwa strategicznego i wiodący w świecie doradca w zakresie strategii biznesowej. Nasza partnerska współpraca z klientami z wszystkich branż i regionów umożliwia im identyfikację możliwości o największej wartości, podjęcie najważniejszych wyzwań i transformację prowadzonej działalności. Nasze podejście dopasowane do potrzeb klienta łączy dogłębną znajomość dynamiki funkcjonowania przedsiębiorstw i rynków ze ścisłą współpracą na wszystkich szczeblach organizacji klienta. Dzięki temu nasi klienci uzyskują trwałą przewagę konkurencyjną, budują sprawniejszą organizację i osiągają trwałe rezultaty. BCG powstało w 1963 r. i jest prywatną spółką posiadającą 66 biur w 38 krajach. Więcej informacji znaleźć można na naszej stronie internetowej www.bcg.com. R a p o r t 48_66_Gospodarka_ok2.indd 65 are imported. The import ratio has been rising sharply in past years, parallel to the export ratio of manufacturing, thus Poland has become strongly integrated to the global Auto industry. The market is served by roughly 1,400 companies and still dominated by OEM direct and retail sales, and authorized dealers. The complete distribution network employs 60-70 thousand persons and its contribution to GDP is estimated to 0.5%. In Poland roughly 45% of new and 15% of used cars are sold together with a financing scheme, i.e. consumer loan or leasing. Car loans have doubled in the last five years and today the combined stock of such loans is estimated at ~9% of total household loans. Leasing is also growing fast especially driven by car leasing, which increased tenfold from 2003 to 2007. In the last year automotive leasing in total gave 60% of all the new leasing agreements. These elements add up to a large part of the combined product portfolio and activities of the financial sector thus automotive finance is estimated to represent roughly 0.5% of Poland’s GDP. In total, the Auto industry (manufacturing, distribution, and finance in addition to related sub-sectors) is estimated to contribute 4% of total annual GDP. P Z P M 2 0 0 8 65 2008-06-09 08:39:21 EKONOMIA sygnałów, które wskazują, że wiodące miejsce Polski w rankingu może zostać wkrótce przejęte przez inne kraje Europy ŚrodkowoWschodniej, których gospodarki, włącznie z branżą motoryzacyjną, rozwijają się w znacznie szybszym tempie (np. Słowacja). Należy podkreślić, że w latach 2000-2007, rozwój polskiego sektora motoryzacyjnego przebiegał bardzo wolno, a sama branża przyciągnęła najmniej bezpośrednich inwestycji zagranicznych w regionie w porównaniu z liczbą mieszkańców kraju. Koszty pracy w Polsce i wysoka wydajność są nadal naszym atutem w tym regionie Europy, a rosnąca cena robocizny zwiększa nacisk na uzyskiwanie wyższej wydajności pracy. Największym problemem wydają się być ogólne warunki w Polsce, które w świetle oceny opartej na ogólnych wskaźnikach, nie są zbyt atrakcyjne dla inwestorów. 66 R a p o r t 48_66_Gospodarka_ok2.indd 66 W całym regionie Europy Środkowo-Wschodniej dominują obecnie dwa trendy, które wywierają znaczący wpływ na obecną i przyszłą kondycję jej gospodarki. Pierwszym z nich jest wzrost kosztów w tej części Europy oraz zmniejszające się ryzyko związane z rozpoczynaniem działalności w Europie Wschodniej. Z tego właśnie powodu, wiodący producenci z branży motoryzacyjnej zaczynają coraz żywiej interesować się perspektywami rozwoju na wschodzie, zwłaszcza pod kątem potencjalnego uruchomienia produkcji. Po drugie, Europa Środkowo-Wschodnia staje się coraz bardziej interesującym regionem, w którym można lokalizować ośrodki badawczo-rozwojowe. Polska powinna dążyć do przyciągania tego rodzaju inwestycji, w szczególności dlatego, że są nimi zainteresowane także inne państwa z naszego regionu. P Z P M External view: Comparison with CEE peers Comparing Poland’s Auto industry to the other countries in the region, it is clear that Poland is one of the largest manufacturers of motor vehicles. It is slightly ahead of the Czech Republic in terms of gross value added or export and produces more commercial vehicles and buses than any other country in CEE. Poland also has a leading motor vehicle parts industry having almost all of the world’s top 10 Tier 1 suppliers manufacturing here and giving more than 50% of all automotive export. Despite this position, there are signs suggesting that Poland might soon be taken over by other CEE countries which are growing faster, especially concentrating on car production (like Slovakia). In fact, Poland has had the slowest growth in car production over 2000-07 and received the lowest amount of automotive FDI in the region when compared to the population. Polish labor costs and productivity seem competitive in CEE but the costs are rising constantly putting pressure on productivity. The bigger problem may lie in the general environment of Poland, which is evaluated by general indices as not very competitive. Two overarching trends are dominating the region’s, and hence Poland’s, present and future. First, the rising costs in CEE and decreasing risks in Eastern Europe make the Auto industry’s large players increasingly looking further east for growth, especially in manufacturing. Second, CEE seems more and more a potential target for R&D activities. Poland has to attract new investments in this area especially because other CEE countries are also keen on this. 2 0 0 8 2008-06-09 08:39:21