perły powiatu nowodworskiego - Starostwo Powiatowe w Nowym

Transkrypt

PERŁY POWIATU NOWODWORSKIEGO – album fotograficzny
PERŁY POWIATU NOWODWORSKIEGO
– album fotograficzny regionu –
„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.”
Publikacja współfinansowana jest ze środków Unii Europejskiej w ramach działania
„Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” - mały projekt Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013.
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
× 1 Ø
×
2
Ø
THE PEARLS OF NOWY DWÓR GDAŃSKI ADMINISTRATIVE DISTRICT
– The photo album of the region –
PERLEN VON POWIAT NOWODWORSKI
– Fotoalbum der Region –
ЖЕМЧУЖИНЫ НОВОДВУРСКОГО ПОВЯТА
– альбом фотографий региона –
Partnerzy projektu | The project’s partners | Projektpartner | Партнеры проекта
×
3
Ø
HISTORIA REGIONU
ARCHITEKTURA
SAKRALNA
ZABYTKI TECHNIKI
PRZYRODA
WYPOCZYNEK
I REKREACJA
THE HISTORY OF THE REGION
GESCHICHTE DER REGION
ИСТОРИЯ РЕГИОНА
SACRED ARCHITECTURE
SAKRALARCHITEKTUR
КУЛЬТОВАЯ АРХИТЕКТУРА
HISTORIC MONUMENTS
DENKMÄLER DER TECHNIK
ПАМЯТНИКИ ТЕХНИКИ
NATURE
NATUR
ПРИРОДА
REST AND RECREATION
FREIZEIT UND ERHOLUNG
ОТДЫХ И РЕКРЕАЦИЯ
str. 8-37
(pp. 8-37)
S. 8-37
стр. 8-37
str. 38-57
(pp. 38-57)
S. 38-57
стр. 38-57
str. 58-81
(pp. 58-81)
S. 58-81
стр. 58-81
×
4
Ø
str. 82-113
(pp. 82-113)
S. 82-113
стр.82-113
str. 114-135
(pp. 114-135)
S. 114-135
стр.114-135
ROLNICTWO
AGRICULTURE COUNTRYSIDE
LANDWIRTSCHAFT
СЕЛЬСКОЕ ХОЗЯЙСТВО
str. 136-145
(pp. 136-145)
S. 136-145
стр. 136-145
THE PEARLS OF NOWY DWÓR GDAŃSKI ADMINISTRATIVE DISTRICT
– The photo album of the region –
PERLEN VON POWIAT NOWODWORSKI
– Fotoalbum der Region –
ЖЕМЧУЖИНЫ НОВОДВУРСКОГО ПОВЯТА
– альбом фотографий региона –
×
5
ISBN 978-83-935985-2-6
Ø
×
6
Ø
Mikoszewo – ujście Wisły
Mikoszewo – estuary of Vistula
Mikoszewo (dt. Nickelwalde) – Weichselmündung
Микошево — устье реки Вислы
WSTĘP
INTRODUCTION
Powiat nowodworski to kraina depresyjna położona w północno-wschodniej
części Województwa pomorskiego na terenie Żuław Wiślanych i Mierzei Wiślanej, otoczona wodami delty Wisły, Zalewu Wiślanego oraz Zatoki Gdańskiej.
Swoimi granicami administracyjnymi obejmuje 5 gmin, w tym jedną miejską:
Krynicę Morską, jedną miejsko-wiejską: Nowy Dwór Gdański i trzy wiejskie:
Stegnę, Sztutowo, Ostaszewo. Liczba ludności w powiecie kształtuje się na
poziomie 36,5 tys. osób. Całkowita powierzchnia powiatu wynosi 653 km2.
Perły powiatu nowodworskiego to, oprócz naturalnego bogatego w jod mikroklimatu, szerokich, piaszczystych plaż bogatych w bursztyn oraz zwartych
kompleksów leśnych znajdujących się na terenie Parku Krajobrazowego Mierzeja Wiślana, również dziedzictwo kulturowe. Dogodne położenie w delcie
Wisły oraz obecność Zalewu Wiślanego umożliwiają korzystanie z wszelkich
form rekreacji na wodzie. Godny poznania jest unikatowy, harmonijny oraz
zabytkowy krajobraz, ukształtowany w całości przez człowieka, jak również
zachowane wiejskie układy osadnicze, pochodzące nierzadko ze średniowiecza. Warta zauważenia jest też wielokulturowa i wielonarodowościowa
historia tych ziem, w tym kultury mennonickiej – szczególnej żuławskiej
osobliwości. Godnymi uwagi są słynne żuławskie domy podcieniowe, cmentarze pomennonickie, gotyckie kościoły, zagrody holenderskie oraz oryginalne budowle hydrotechniczne.
Nowy Dwór Gdański administrative district is a depression land area located in the north - east part of Pomeranian Voivodship at Żuławy Wiślane
and Mierzeja Wiślana, surrounded by the waters of the delta of Vistula,
the Vistula Lagoon and Gdańsk Bay. Its administrative borders hold five
municipalities including a minicipal one: Krynica Morska, a municipal
– country one: Nowy Dwór Gdański, and three country ones: Stegna, Sztutowo, Ostaszewo. The number of people in the administrative district is at
the level of 36,5 thousands of people. The whole area of the administrative district amounts to 653 km2.
Besides such pearls as natural rich in iodine microclimate, wide, sandy,
rich in amber beaches as well as tight forest areas of the Landscape Park
of Mierzeja Wiślana Nowy Dwór Gdański administrative district has also
cultural heritage. Suitable location in the delta of Vistula and the presence of Zalew Wiślany make it possible to use various forms of leisure
at the water. Worth to recognize is the unique, harmonious and historical
landscape created completely by a man as well as the perserved country
settlement layouts often coming from the Middle Ages. It is also worth
to acknowledge the multicultural and multinational history of these lands
including the Mennonites’ culture – the peculiarity of Żuławy. Worth
noticing are famous arcade houses of Żuławy, the Mennonites’ graveyards,
Gothic churches, Dutch crofts and original hydraulic structures.
EINFÜHRUNG
ВСТУПЛЕНИЕ
Der Tiegenhofer Landkreis ist ein Land unter dem Meeresspiegel. Es liegt
im Nordosten der Woiwodschaft Pommern, inmitten eines Weichselwerder- und
Haffgebietes, umgeben vom Weichseldelta und der Danziger Bucht. Zum Landkreis gehören 5 Gemeinden: die Stadt Krynica Morska, eine eher ländlich
geprägte Gemeinde mit dem Namen Nowy Dwór Gdański sowie drei ländliche
Gebiete: Stegna, Sztutowo, Ostaszewo. Insgesamt leben im Tiegenhofer
Landkreis etwa 36500 Personen auf einer Fläche von 653 km².
Besonders stolz sind die Einwohner des Tiegenhofer Landkreises auf das
natürliche, jodreiche Mikroklima, auf die weiten, an Bernstein reichen
Strände sowie auf die kompakten Waldgebiete des Natur- und Landschaftsparks “Frische Nehrung”. Ebenso hervorzuheben ist auch das kulturelle
Erbe. Aufgrund der günstigen geographischen Lage im Delta der Weichsel
sowie am Weichselhaff ergeben sich vielseitige Formen der Erholung am
und auf dem Wasser. Bemerkenswert ist die einzigartige, harmonische und
historisch gewachsene Landschaft, die vom Menschen geprägt ist, sowie
erhaltene ländliche Besiedlungssysteme, die oft noch aus dem Mittelalter
stammen.
Genauso sehenswert ist auch die multikulturelle und durch mehrere Nationalitäten geprägte Geschichte dieses Landstriches, einschließlich der
Mennoniten- Kultur, die eine besondere Weichselwerder-Sehenswürdigkeit
darstellt. Darüber hinaus gibt es noch die berühmten WeichselwerderSchattenhäuser, Mennonittenfriedhöfe, die gotischen Kirchen, die niederländischen Stifte und die originelen Hydrogebäude.
×
Повят Новодвурский - это низменная равнина, расположенная в северо
— восточной части Поморского Воеводства на местности Вислинских Жулав
и Вислинской Косы, окруженная водами устья Вислы, Вислинского Залива
и Гданьского Залива. Своими административными границами охватывает
5 гмин, в этом одну городскую: Крыница Морска, одну городско - сельскую:
Новый Двор Гданьский и три сельские: Стегна, Штутово, Осташево. Населения
в повяте составляет 36.5 тыс. человек. Общая площадь района - 653 км2.
Жемчужиной Новодвурского повята, кроме естественного богатого йодом
микроклимата, широких, песчаных пляжей богатых янтарем и наличием густых
лесов, расположенных на территории национального парка Вислинская коса,
также является культурное наследство. Подходящее положение
в дельте Вислы и наличие Вислинского Залива делают возможным пользоваться
различными формами отдыха на воде. Достоин познания уникальный,
гармоничный и исторический пейзаж, сформированный целиком человеком,
а также сохранившиеся сельские системы расселения, нередко происходящие
из средневековья. Стоит заметить также многокультурную и многонациональную
историю этих земель, в том числе менноницкую культуру — жулавскую
специфическую особенность. Заслуживающие внимания известные жулавские
дома с аркадами, кладбища меннонитов, готические церкви, голландские
дворы и оригинальные гидротехнические сооружения.
7
Ø
HISTORIA REGIONU
THE HISTORY OF THE REGION
GESCHICHTE DER REGION
ИСТОРИЯ РЕГИОНА
str. 8-37
(pp. 8-37)
S. 8-37
стр. 8-37
×
8
Ø
×
9
Ø
×
10
Ø
Muzeum Zalewu Wiślanego w Kątach Rybackich
The Museum of the Vistula Lagoon in Kąty Rybackie
Museum des Frischen Haffs in Kąty Rybackie (dt. Bodenwinkel)
Музей Вислянского залива в Контах Рыбацких
RYS HISTORYCZNY
HISTORY
Pierwsze ślady osadnictwa na terenie obecnego powiatu nowodworskiego
datuje się na okres ok. 2500 lat p.n.e. Na XIV stulecie, kiedy to Żuławy
Wiślane i Mierzeja Wiślana wchodziły w skład państwa zakonu krzyżackiego,
przypada okres zorganizowanej akcji osiedleńczej, podczas której kolejni
wielcy mistrzowie nadawali akty założycielskie wielu nowym wsiom. Pomimo
częstych powodzi z biegiem czasu okresowe siedziby ludzkie przekształcały się w zwartą sieć osadniczą. 19 października 1466 roku na mocy pokoju
toruńskiego, kończącego wojnę trzynastoletnią, Żuławy i Mierzeja Wiślana
powróciły pod panowanie polskie. Przełomem dla ówczesnej gospodarki było
przybycie w XVI w. niderlandzkiej i niemieckiej społeczności, która
wprowadziła nowoczesne metody osuszania podmokłych terenów. Po zakończeniu „szwedzkiego potopu”, który doprowadził te tereny na skraj katastrofy, nastąpił szybki powrót do przedwojennej świetności. Włączenie terenu
Żuław i Mierzei Wiślanej do Królestwa Pruskiego spowodowało kolejny okres
kolonizacji. Podczas II wojny światowej wyniszczono ludność i olbrzymie
połacie żyznych terenów wskutek wysadzenia wałów przeciwpowodziowych przez
wycofujące się wojska niemieckie. Mimo to prace nad odbudową gospodarki
rozpoczęto zaraz po wyzwoleniu. Po 1950 roku na osuszone i wyludnione tereny przybywali osadnicy z Polski, a nawet Europy, którzy dokonali napraw
wałów, uruchomili pompy odwadniające i osuszyli teren.
The first traces of the settlements on the lands of Nowy Dwór Gdański administrative district are dated back to the period around 2500 years BC.
The 16th century, when Żuławy Wiślane and Mierzeja Wiślana were parts of
the State of the Knights of the Teutonic Order, was the time of organized
settling action during which the Grand Masters were giving the founding
acts to a lot of new villages. Despite frequent floods, periodic human
settlements were turned into a compact settlement network over time.
On the 19th of October 1466 by the virtue of the Peace of Toruń, which
ended the Thirteen Years’ War, Żuławy and Mierzeja Wiślana returned under
Polish control. The arrival of Dutch and German societies, who introduced
modern methods of drainage of wetlands in the 16th century, was a turn for
the people of that time. After the end of the Swedish Deludge, which led
these lands to the edge of disaster there was fast return to the prewar
splendor. The incorporation of the area of Żuławy and Mierzeja Wiślana
to the Kingdom of Prussia caused another period of colonization. During
the World War II the population and parts of fertile areas were destroyed as a result of blowing up the embankments by withdrawing German army.
Nevertheless, rebuilding of the economy begun right after the liberation.
After the year 1950 the settlers from Poland and even Europe were coming
to the drained and depopulated lands. They repaired the embarkments, made
the drainage pumps work and drained the area.
GESCHICHTSUMRISS
ИСТОРИЧЕСКАЯ СПРАВКА
Die ersten Spuren der Ansiedlung im Gebiet des heutigen Tiegenhöfer
Landkreises datiert man aus dem 25. Jh. vor unserer Zeitrechnung. Das
14. Jahrhundert, in dem das Weichsel Werder und die Frische Nehrung
dem Deutschen Orden angehörten, ist die Zeit, in der eine organisierte
Ansiedlungsaktion durchgeführt wurde. Während dieser Aktion wurden viele
Gründungsurkunden vielen neuen Dörfern von Hochmeistern verliehen. Trotz
der häufigen Überschwemmungen wandelten sich im Laufe der Zeit die Wohnsitze in ein einheitliches Ansiedlungsnetz um. Seit dem 19. Oktober 1466
aufgrund des Friedens in Toruń, der den dreizehnjährigen Krieg endete,
standen das Weichsel Werder und die Frische Nehrung schon unter polnischer Herrschaft. Der Wendepunkt für die ehemalige Bevölkerung war im 16.
Jh. die Ankunft der niederländischen und deutschen Gesellschaft, die neue
Methoden zum Abtrocknen der feuchten Gebiete eingeführt hat.
Wegen der Überschwemmungen standen diese Gebiete am Rande der Katastrophe.
Danach sind sie aber zur Herrlichkeit wie vor dem Krieg zurückgekommen.
Nachdem man das Weichsel Werder und die Frische Nehrung in den Königsreich Preußen einbezogen hatte, erfolgte die weitere Kolonisation. Während
des zweiten Weltkriegs wurden die Bevölkerung und riesige, fruchtbare
Gebiete vernichtet, weil die Hochwassermauer von deutschen Truppen in die
Luft gesprengt wurden. Trotzdem hat man sofort nach der Befreiung mit dem
Wiederaufbau der Wirtschaft angefangen. Nach 1950 sind in die abgetrockneten und entvölkerten Gebiete die Siedler aus Polen und sogar aus Europa
angekommen, die die Hochwassermauer repariert, Entwässerungspumpen in
Betrieb gesetzt und das Gebiet abgetrocknet haben.
×
Первые следы поселения на территории Повята Новодвурского датируются
периодом ок. 2500 лет до н. э. На XIV столетие, когда Вислинские Жулавы
и Вислинская Коса входили в состав Тевтонского Ордена, достается период
организованного оседления, во время которого очередные Большие Мастера
давали учредительные акты многим новым деревням. Несмотря на частые
наводнения, с течением времени периодическое жилье видоизменяло себя
в сжатую сеть поселения. 19 октября 1466, в соответствии с мировым
договором, заканчивающим тридцатилетнюю войну, Жулавы и Вислинская Коса
вернулись под власть Польши. Переломом для хозяйства тогдашнего населения
было прибытие в XVI в. нидерландской и немецкой общин, которые установили
современные методы дренажа болотистой местности. После завершения
„шведского потопа”, который привел эти местности на край катастрофы,
наступило скорое возвращение к довоенному великолепию. Включение земель
Жулав и Вислянской косы в Королевство Пруссию привело к очередной
периоду колонизации. Во время Второй мировой войны было истреблено
население и огромные участки плодородной земли, в следствие высажения
противопаводковых валов отступающей немецкой армией. Тем не менее,
реконструкция народного хозяйства началась сразу после освобождения. После
1950 года на осушенные и опустошенные местности прибывали поселенцы из
Польши, а даже Европы, которые произвели ремонт валов, пустили осушающие
насосы и осушили местность.
11
Ø
HISTORIA
REGIONU
×
12
Ø
(str. 12) Inkluzje – Muzeum Bursztynowa Komnata w Stegnie
(p.12) Inclusions - The Museum Amber room in Stegna
(S. 12) Inklusionen – Museum Bernsteinzimmer in Stegna (dt. Steegen)
(стр. 12) Инклюзии — Музей Янтарная комната в Стегне
(str. 13) Powstawanie bursztynu – Muzeum Bursztynowa Komnata w Stegnie
(p. 13) The formation of amber - The Museum Amber room in Stegna
(S. 13) Entstehung des Bernsteins – Museums Bernsteinzimmer in Stegna (dt. Steegen)
(стр. 13) Формирование янтаря - Музей Янтарная комната в Стегне
×
13
Ø
HISTORIA
REGIONU
×
14
Ø
Muzeum Zalewu Wiślanego
w Kątach Rybackich
The Museum of the Vistula Lagoon
in Kąty Rybackie
Museum des Frischen Haffs
in Kąty Rybackie (dt. Bodenwinkel)
Музей Вислянского залива
в Контах Рыбацких
×
15
Ø
HISTORIA
REGIONU
×
16
Ø
(str. 16) Elementy wiatraka odwadniającego – ekspozycja Muzeum Żuławskiego
(p. 16) The elements of a ditch windmill - the exposition of the Żuławy Museum
(S. 16) Elemente der Windmühle – Ausstellung des Żuławy-Museums
(стр.16) Элементы дренажной мельницы – экспозиция Музея Жулав
(str. 17) Żuławski Park Historyczny
(p. 17) The Żuławy Historical Park
(S. 17) Historischer Park von Żuławy
(стр. 17) Жулавский исторический парк
×
17
Ø
HISTORIA
REGIONU
Żuławski Park Historyczny
– ekspozycja muzealna
The Żuławy Historical Park
– the museum exposition
Historischer Park von Żuławy
– Museumsausstellung
Жулавский исторический парк
– музейная экспозиция
×
18
Ø
×
19
Ø
HISTORIA
REGIONU
×
20
Ø
(str 20) Zabudowa ulicy Sikorskiego w Nowym Dworze Gdańskim
(p. 20) The development of street Sikorskiego in Nowy Dwór Gdański
(S. 20) Bebauung der Sikorskiego – Straße in Nowy Dwór Gdański (dt. Tiegenhof)
(стр.20) Здания на улице Сикорского в Новом Дворе Гданьском
(str.21) Skwer im. Fryderyka Chopina w Nowym Dworze Gdańskim
(p. 21) Plaza of Frederic Chopin in Nowy Dwór Gdański
(S. 21) Fryderyk – Chopin-Grünanlage in Nowy Dwór Gdański (dt. Tiegenhof)
(стр.21) Сквер им. Фредерика Шопена в Новом Дворе Гданьском
×
21
Ø
HISTORIA
REGIONU
×
22
Ø
Starostwo Powiatowe w Nowym Dworze Gdańskim
Nowy Dwór Gdański administrative district
Landratsamt in Nowy Dwór Gdański (dt. Tiegenhof)
Повятовое Староство в Новом Дворе Гданьском
×
23
Ø
HISTORIA
REGIONU
×
24
Ø
(str. 24 i 25) Wiatrak w Palczewie
(pp. 24 and 25) The windmill in Palczewo
(S. 24 und 25) Windmühle in Palczewo (dt. Palschau)
(стр. 24 i 25) Ветряная мельница в Пальчеве
(str. 25 góra) Wiatrak
(p. 25 at the top) The
(S. 25 oben) Windmühle
(стр. 25 топ) Ветряная
×
25
Ø
w Drewnicy
windmill in Drewnica
in Drewnica (dt. Schönbaum)
мельница в Древнице
HISTORIA
REGIONU
(str. 26) Dom podcieniowy
w Marynowach
(p. 26) The arcade house
in Marynowy
(S. 26) Haus mit Bogengang
in Marynowy (dt. Marienau)
(стр. 26) Сводчатый дом
в Марыновах
(str. 27) Dom podcieniowy
w Przemysławiu
(p. 27) The arcade house
in Przemysław
(S. 27) Haus mit Bogengang
in Przemysław (dt. Prinzlaff)
(стр. 27) Сводчатый дом
в Пшемыславе
×
26
Ø
×
27
Ø
HISTORIA
REGIONU
(str. 28) Dom podcieniowy w Palczewie
(p. 28) The arcade house in Palczewo
(S. 28) Haus mit Bogengang in Palczewo (dt. Palschau)
(стр. 28) Сводчатый дом в Пальчеве
(str. 29) Dom podcieniowy w Żuławkach
(p. 29) The arcade house in Żuławki
(S. 29) Haus mit Bogengang in Żuławki (dt. Fürstenwerder)
(стр. 29) Сводчатый дом в Жулавках
×
28
Ø
×
29
Ø
HISTORIA
REGIONU
×
30
Ø
Dom podcieniowy w Lubieszewie
The arcade house in Lubieszewo
Haus mit Bogengang in Lubieszewo (dt. Ladekopp)
Сводчатый дом в Любишеве
×
31
Ø
HISTORIA
REGIONU
Cmentarz mennonicki w Stawcu
The Mennonites’ graveyard in Stawiec
Mennoniten-Friedhof in Stogi (dt. Heubuden)
Кладбище меннонитов в Ставце
×
32
Ø
×
33
Ø
HISTORIA
REGIONU
(str. 34) Kamień księcia Albrechta w Mikoszewie
(p. 34) The stone of Prince Albrecht in Mikoszewo
(S. 34) Gestein von Fürst Albrecht in Mikoszewo
(dt. Nickelswalde)
(стр. 34) Камень принца Прусского Альбрехта в Микошеве
(str. 34 i 35) Lapidarium w Cyganku
(pp. 34 and 35) The Lapidary in Cyganka
(S. 34 und 35) Lapidarium in Cyganek (dt. Tiegerweide)
(стр. 34 i 35) Лапидарий в Цыганке
×
34
Ø
×
35
Ø
HISTORIA
REGIONU
×
36
Ø
Muzeum Stutthof w Sztutowie
The Stuthof Museum in Sztutowo
Stutthof-Museum in Sztutowo (dt. Stutthof)
Музей Штуттхоф в Штутове
×
37
Ø
HISTORIA
REGIONU
Kościół w Stegnie – z lotu ptaka
The Church in Stegna - from bird’s eye view
Kirche in Stegna (dt. Steegen) – aus der Vogelperspektive
Костёл в Стегне — с высоты птичьего полета
ARCHITEKTURA
SAKRALNA
SACRED ARCHITECTURE
SAKRALARCHITEKTUR
str. 38-57
(pp. 38-57)
S. 38-57
стр. 38-57
×
38
Ø
×
39
Ø
×
40
Ø
Organy barokowe w kościele w Stegnie
Baroque organs in the church in Stegna
Berockorgel in der Kirche in Stegna (dt. Steegen)
Органы барокко в костёле в Стегне
ARCHITEKTURA SAKRALNA
SACRED ARCHITECTURE
The beginnings of settlement at Żuławy and Mierzeja Wiślana are connected
to the development of Christianity. This proves the existence of this religion for many centuries which are mainly churches raised in times when
the Knights of Commands governed this land. The real atmosphere of Gothic
in which we will feel in the church in Nowa Cerkiew, where apart from
a wood bridge you should pay attention to the church inside connected
with three altars. The church in Stegna, with post and lintel construction, will delight us with a baroque design interior, but especially the
unique paintings on a canvas suspended to the ceiling. The architectural
pearl is also in the church in Kmiecin, with a characteristic wood tower
with a low arcade.
Początki osadnictwa na Żuławach i Mierzei Wiślanej związane są z rozwojem
chrześcijaństwa. Dowodami na wielowiekową historię istnienia tutaj tej
religii są przede wszystkim kościoły powstałe w czasach, gdy rządy na
tych ziemiach sprawował zakon krzyżacki. Prawdziwego ducha gotyku poczujemy w kościele w Nowej Cerkwi, gdzie oprócz drewnianego stropu na uwagę
zasługuje wnętrze kościoła powiązane trzema ołtarzami. Natomiast kościół
w Stegnie, o konstrukcji ryglowej, zachwyci nas barokowym wnętrzem,
a w szczególności unikatowymi malowidłami na płótnie podwieszonymi do
stropu. Perłą architektoniczną jest również kościół w Kmiecinie, z charakterystyczną drewnianą wieżą z niskim podcieniem.
SAKRALARCHITEKTUR
Die Anfänge der Besiedlung von Żuławy und Mierzeja Wiślana (dt. Frische
Nehrung) hängen mit der Entwicklung des Christentums zusammen. Die Beweise für eine jahrhundertealte Geschichte dieser Religion hier sind vor
allem die Kirchen, die in Zeiten errichtet wurden, als auf diesem Gebiet
der Deutsche Orden regierte. Den echten Geist der Gotik spürt man in der
Kirche in Nowa Cerkiew (dt. Neukirch), wo nicht nur die Holzdecke Beachtung verdient, sondern auch der mit drei Altären verbundene Innenraum
der Kirche. Die Kirche in Stegna (dt. Steegen) mit der Riegelkonstruktion bezaubert uns dagegen mit einem Barockinnenraum, und insbesondere
mit den einzigartigen an der Decke aufgehängten Leinengemälden. Eine
architektonische Perle ist auch die Kirche in Kmiecin (dt. Fürstenau) mit
charakteristischem Holzturm mit niedrigem Bogengang.
×
Начало поселения на Жулавах и Вислянской косе связано с развитием
христианства. Доказательствами многовекового существования религии на
этой земле, в первую очередь, являются костёлы, построенные во времена
власти Тевтонского ордена. Истинный дух готики почувствовать можно
в костёле в Новой Церкви, где, кроме деревянного потолка, внимания
заслуживает интерьер, связанный тремя алтарями. А костёл в Стегне,
имеющий фахверковую конструкцию, удивит нас интерьером в стиле барокко,
в частности, уникальными картинами на холсте, подвешенными к потолку.
Жемчужиной архитектуры считается также костёл в Кмечине, с характерной
деревянной башней и низкой аркадой.
41
Ø
ARCHITEKTURA
SAKRALNA
Kościół w Stegnie oraz jego wnętrze
Church in Stegna and its interior
Kirche in Stegna (dt. Steegen) und ihr Innenraum
Костёл в Стегне и его интерьер
×
42
Ø
×
43
Ø
ARCHITEKTURA
SAKRALNA
Kościół w Lubieszewie
Church in Lubieszewo
Kirche in Lubieszewo (dt. Ladekopp)
Костёл в Любишеве
×
44
Ø
×
45
Ø
ARCHITEKTURA
SAKRALNA
×
46
Ø
Kościół w Kmiecinie
Church in Kmiecin
Kirche in Kmiecin (dt. Fürstenau)
Костёл в Кмечине
×
47
Ø
ARCHITEKTURA
SAKRALNA
(str. 48) Ruiny kościoła w Ostaszewie
(p. 48) The ruin church in Ostaszewo
(S. 48) Ruinen der Kirche in Ostaszewo (dt. Schöneberg)
(стр. 48) Руины костёла в Осташеве
(str. 49) Kościół w Palczewie
(p. 49) Church in Palczewo
(S. 49) Kirche in Palczewo (dt. Palschau)
(стр. 49) Костёл в Пальчеве
×
48
Ø
×
49
Ø
ARCHITEKTURA
SAKRALNA
×
50
Ø
Kościół w Nowym Dworze Gdańskim
Church in Nowy Dwór Gdański
Kirche in Nowy Dwór Gdański
(dt. Tiegenhof)
Костёл в Новом Дворе Гданьском
×
51
Ø
ARCHITEKTURA
SAKRALNA
×
52
Ø
(str. 52) Kościół w Nowej Cerkwi
(p. 52) Church in Nowa Cerkiew
(S. 52) Kirche in Nowa Cerkiew (dt. Neukirch)
(стр. 52) Костёл в Новой Церкви
(str. 53) Kościół w Marynowach
(p. 53) Church in Marynowy
(S. 53) Kirche in Marynowy (dt. Marienau)
(стр. 53) Костёл в Мариновах
×
53
Ø
ARCHITEKTURA
SAKRALNA
×
54
Ø
Kościół w Marzęcinie
Church in Marzęcino
Kirche in Marzęcin
Костёл в Маженчине
×
55
Ø
ARCHITEKTURA
SAKRALNA
×
56
Ø
(str. 56) Kościół w Niedźwiedzicy
(p. 56) Church in Niedźwiedzica
(S. 56) Kirche in Niedźwiedzica (dt. Bärwalde)
(стр. 56) Костёл в Недведице
(str. 57 góra) Kościół w Tui
(p. 57 at the top) Church in Tuja
(S. 57 oben) Kirche in Tuja (dt. Tiege)
(стр. 57 верх) Костёл в Туе
(str. 57 dół) Cerkiew w Cyganku
(p. 57 at the bottom) Orthodox Church in Cyganek
(S. 57 unten) Orthodoxe Kirche in Cyganek
(dt. Tiegerweide)
(стр. 57 низ) Церковь в Цыганке
×
57
Ø
ARCHITEKTURA
SAKRALNA
Mosty w Rybinie – z lotu ptaka
The bridges in Rybina – from bird’s eye view
Brücken in Rybina (dt. Fischerbabke) – aus der Vogelperspektive
Мосты в Рыбине - с высоты птичьего полета
ZABYTKI TECHNIKI
HISTORIC MONUMENTS
str. 58-81
(pp. 58-81)
S. 58-81
стр. 58-81
×
58
Ø
×
59
Ø
×
60
Ø
Kolejka wąskotorowa na moście obrotowym w Rybinie
Narrow-gauge railway on the rotating bridge in Rybina
Schmalspurbahn auf Drehbrücke in Rybina (dt. Fischerbabke)
Узкоколейная железная дорога на поворотном мосту в Рыбине
THE MONUMENTS OF TECHNIQUES TECHNOLOGY
ZABYTKI TECHNIKI
For passionate lovers of technology their secrets would be revealed
by hydro technique monuments. Cast all over the world bridges, canals
and locks are the proof of development of the hydro technique thought
at Żuławy Wiślane. The hydro technique monuments integrated into view
of Nowy Dwór Gdański administrative district are considered for art work
of engineers. Many of them function as monuments of material culture.
To the most interesting you can include a sluice from Gdańsk.
The head that regulates the level of water between Vistula and Szkarpawa:
the pump station in Chłodniewo, a ditch polder flat 21 700 ha and the pump
station in Osłonka; drawbridges and historic bridges in Rybina, Tujsk and
Nowy Dwór Gdański, and also the unique rotating rail bridge in Rybina.
Dla pasjonatów techniki swoje tajemnice odkryją zabytki hydrotechniczne.
Porozrzucane po całym powiecie mosty, kanały oraz śluzy stanowią dowód
rozwoju myśli hydrotechnicznej na Żuławach Wiślanych. Zabytki hydrotechniczne wkomponowane w krajobraz powiatu nowodworskiego uważane są
za dzieła sztuki inżynierskiej, a wiele z nich funkcjonuje jako zabytki kultury materialnej. Do najciekawszych można zaliczyć: śluzę Gdańska
Głowa, która reguluje poziom wody między Wisłą a Szkarpawą; stację pomp
Chłodniewo, odwadniającą polder o powierzchni 21 700 ha oraz stację pomp
w Osłonce; zwodzone i zabytkowe mosty w Rybinie, Tujsku i Nowym Dworze
Gdańskim oraz unikatowy most obrotowy kolejki wąskotorowej w Rybinie.
Ihre Geheimnisse enthüllen den Technikliebhabern die hydrotechnischen
Denkmäler.
Die im ganzen Landkreis verstreuten Brücken, Kanäle und Schleusen sind
ein Beweis für den hydrotechnischen Gedanken an Żuławy Wiślane (dt. Weichselwerder). Die in der Landschaft des Landkreises Nowodworski einkomponierten hydrotechnischen Denkmäler werden als Werke der Ingenieurskunst
angesehen und viele davon funktionieren als Denkmäler der materiellen
Kunst. Zu den interessantesten Sehenswürdigkeiten gehören: die Schleuse
Danziger Haupt, welche den Wasserspiegel zwischen Weichsel und Szkarpawa
reguliert; das Pumpwerk Chłodniewo zur Entwässerung eines Feldes von 21
700 ha und Pumpwerk in Osłonka (dt. Grenzdorf); Zugbrücken und Brücken-Denkmäler in Rybina (dt. Fischerbabke), Tujsk (dt. Tiegenort) und
Nowy Dwór Gdański (dt. Tiegenhof) sowie eine einzigartige Drehbrücke der
Schmalspurbahn in Rybina (dt. Fischerbabke)
×
Для любителей техники свои тайны откроют старые гидросооружения.
Разбросанные по всему повяту мосты, каналы, шлюзы являются доказательством
развития гидротехнической мысли на территории Вислянских Жулав. Памятники
гидротехники, интегрированные в ландшафт Новодвурского повята,
- произведения инженерского искусства, а многие из низ функционируют
как памятники материальной культуры. Наиболее интересными являются: шлюз
Гданьская Глава, который регулирует уровень воды между реками Висла
и Шкарпава; насосная станция Хлоднево, откачивающая воду с польдеров,
площадью 21 700 га, и станция в Ослонце; разводные и исторические
мосты в Рыбине, Туйске и Новом Дворе Гданьском; уникальная узкоколейная
железная дорога на разводном мосте в Рыбине.
61
Ø
ZABYTKI
TECHNIKI
×
62
Ø
Żuławska Kolej Dojazdowa
The Żuławy Commuter Rail
Schmalspurbahn Żuławska Kolej Dojazdowa
Жулавская железная дорога
×
63
Ø
ZABYTKI
TECHNIKI
Most obrotowy kolei dojazdowej w Rybinie
Rotating rail bridge in Rybina
Drehbrücke der Schmalspurbahn in Rybina (dt. Fischerbabke)
Поворотный мост в Рыбине
×
64
Ø
×
65
Ø
ZABYTKI
TECHNIKI
×
66
Ø
(str. 66) Most obrotowy kolei dojazdowej w Rybinie z lotu ptaka
(p. 66) Rotating rail bridge from bird’s eye view
(S. 66) Drehbrücke der Schmalspurbahn in Rybina (dt. Fischerbabke) aus der Vogelperspektive
(стр. 66) Поворотный мост в Рыбине с высоты птичьего полета
(str. 67) Stacja pomp Chłodniewo z lotu ptaka
(p. 67) The pump station in Chłodniewo from bird’s eye view
(S. 67) Pumpwerk in Chłodniewo aus der Vogelperspektive
(стр. 67) Насосная станция Хлоднево с высоты птичьего полета
×
67
Ø
ZABYTKI
TECHNIKI
×
68
Ø
Most zwodzony na rzece Szkarpawie w Rybinie
The drawbridge on the river Szkarpawa in Rybina
Zugbrücke an Szkarpawa in Rybina (dt. Fischerbabke)
Разводной мост на реке Шкарпаве в Рыбине
×
69
Ø
ZABYTKI
TECHNIKI
Most zwodzony
na Wiśle Królewieckiej
w Rybinie
The drawbridge
on Vistula river
Królewiecka street
in Rybina
Zugbrücke
an Wisła Królewiecka
in Rybina
(dt. Fischerbabke)
Разводной мост
на реке Висле в Рыбине
×
70
Ø
×
71
Ø
ZABYTKI
TECHNIKI
×
72
Ø
(str. 72) Most zwodzony w Tujsku
(p. 72) The drawbridge in Tujsk
(S. 72) Zugbrücke in Tujsk
(dt. Tiegenort)
(стр. 72) Разводной мост в Туйске
(str. 73) Stacja pomp Chłodniewo
(p. 73) The pump station in Chłodniewo
(S. 73) Pumpwerk Chłodniewo
(стр. 73) Насосная станция Хлоднево
×
73
Ø
ZABYTKI
TECHNIKI
×
74
Ø
Most zwodzony na Wiśle Królewieckiej w Sztutowie
The drawbridge on Vistula river ‘Królewiecka’ in Sztutowo
Zugbrücke an Wisła Królewiecka in Sztutowo (dt. Stutthof)
Разводной мост на реке Висла в Штутове
×
75
Ø
ZABYTKI
TECHNIKI
×
76
Ø
(str. 77) Stacja pomp w Osłonce
(p. 77) The pump station in Osłonka
(S. 77) Pumpwerk in Osłonka (dt. Grenzdorf)
(стр. 77) Насосная станция в Ослонце
(str. 76 góra) Przystań żeglarska w Osłonce
(p. 76 at the top) The berth in Osłonka
(S. 76 oben) Anlegestelle in Osłonka (dt. Grenzdorf)
(стр. 76 верх) Яхтовая пристань в Ослонце
(str. 76 dół)
(p. 76 at the
(S. 76 unten)
(стр. 76 dół)
Stacja pomp w Osłonce
bottom) The pump station in Osłonka
Pumpwerk in Osłonka (dt. Grenzdorf)
Насосная станция в Ослонце
×
77
Ø
ZABYTKI
TECHNIKI
×
78
Ø
Śluza Gdańska Głowa
The main Floodgate in Gdańsk
Schleuse Danziger Haupt
Шлюз Гданьская Глава
×
79
Ø
ZABYTKI
TECHNIKI
Latarnia morska
w Krynicy Morskiej
The beacon in Krynica Morska
Leuchtturm in Krynica Morska
(dt. Kahlberg)
Маяк в Крынице Морской
×
80
Ø
×
81
Ø
ZABYTKI
TECHNIKI
Ujście Wisły – widok z lotu ptaka
The estuary of Vistula - view from bird’s eye view
Weichselmündung – Ansicht aus der Vogelperspektive
Устье Вислы — вид с высоты птичьего полета
PRZYRODA
NATURE
NATUR
ПРИРОДА
str. 82-113
(pp. 82-113)
S. 82-113
стр.82-113
×
82
Ø
×
83
Ø
×
84
Ø
Czapla siwa strzeże gęś gęgawę
Gray heron protects greylag
Graureiher bewacht die Graugans
Серая цапля стережёт гуся
PRZYRODA
NATURE
Bogactwo fauny i flory na Mierzei Wiślanej spowodowało, iż powstał tu Park
Krajobrazowy „Mierzeja Wiślana”. Obszar ten objęto ochroną prawną w celu
zachowania unikatowych walorów przyrodniczych, kulturowych, historycznych i krajobrazowych. Park obejmuje wschodni fragment Mierzei Wiślanej z
ciągami wydm porośniętych nadmorskim borem sosnowym. Powierzchnia parku
wynosi 4410 ha, natomiast powierzchnia otuliny zabezpieczającej go przed
wpływem szkodliwych czynników stanowi 22 703 ha. Najważniejsze walory
krajobrazowe parku stanowią piękne, piaszczyste plaże oraz występujący na
ich zapleczu wał wydmy przedniej, a także mozaika terenu o dużej dynamice
rzeźby. Cenny element krajobrazu tworzy wybrzeże Zalewu Wiślanego – od
niskich brzegów porośniętych szuwarami, po wysokie klify wydmowe oraz
rozległe i piękne widoki poprzez zalew na Wysoczyznę Elbląską. Z ogromnym
zróżnicowaniem rzeźby terenu związane są bogate walory przyrodnicze,
przejawiające się bogactwem flory i fauny. Na terenie parku znajdują się
trzy rezerwaty przyrody:
•Rezerwat leśny „Buki Mierzei Wiślanej”, chroni ok. 150-letni drzewostan
buka w jego naturalnym środowisku;
•Rezerwat ornitologiczny „Kąty Rybackie” chroni największą w Polsce
i jedną z największych w Europie kolonię lęgową kormorana czarnego;
•Rezerwat ornitologiczny „Mewia Łacha” chroni krajobraz stożka ujściowego Przekopu Wisły, który jest ostoją ptaków oraz miejscem występowania
szeregu interesujących gatunków roślin.
The wealth of wildlife on Mierzeja Wiślana made it possible to create the
Landscape Park of Mierzeja Wiślana. This area is under law protection to
save unique nature, cultural, historic and scenic virtues.
The Landscape Park covers the eastern part of Mierzeja Wiślana with
a sequence of dunes covered by a coastline of coniferous forest.
The surface of the park is 4410 ha, but the surface of the buffer zone
preserving from a bad influence of variables is 22703 ha.
The most important scenic virtues of the park are beautiful, sandy beaches and present at their support area shaft of a front dune. And also
a mosaic of the area on great dynamic of land form. The precious element
of the scenery creates the coastline the Vistula Lagoon - from the low
edges covered by reeds to high cliffs dune, broad and wonderful views
through the lagoon to the high level of Elbląg. With great diversity
of land form are connected rich nature virtues, showing the diverse wildlife. In the area of park are three reservations:
•The forest reservation ‚Buki Mierzei Wiślanej’, protects about 150 year
old tree stand of beech in his their natural environment.
•The ornithological reservation ‚Kąty Rybackie’ protects the biggest
colony of Black Cormorants in Poland as well as in Europe.
•The ornithological reservation ‚Mewia Łacha’ protects the scenery
of a cone of water formed from the ex-current of the estuary of the Vistula river that is mainstay for birds and the place of occurrence the
the series of interesting species of vegetation.
NATUR
ПРИРОДА
Der Reichtum der Fauna und Flora von Mierzeja Wiślana führte dazu, dass
hier der Landwirtschaftspark „Mierzeja Wiślana” (dt. Frische Nehrung)
entstanden ist. Dieses Gebiet steht unter rechtlichem Schutz um die einzigartigen Natur-, Kultur-, historischen und landschaftlichen Qualitäten
zu erhalten. Der Park umfasst das östliche Fragment der Frischen Nehrung
mit Strängen von mit Kiefern-Hochwäldern bewachsenen Dünen. Die Parkfläche
beträgt 4410 ha und die Fläche der äußeren Schutzzone 22 703 ha. Zu den
wichtigsten landschaftlichen Qualitäten des Parks gehören wunderschöne,
sandige Strände und in ihrem Hintergrund Damm der vorderen Düne sowie
auch das Mosaik des Geländes mit einer großen Reliefdynamik.
Ein wertvolles Element der Landschaft bildet die Küste von Zalew Wiślany
(dt. Frisches Haff) – vom niedrigen mit Röhricht bewachsenen Ufer bis auf
hohe Kliffe, mit einem weitreichenden wunderschönen Blick durch das Haff
auf die Wysoczyzna Elbląska (dt. Elbinger Höhe, auch Trunzer Berge). Mit
der riesigen Differenzierung an der Geländebeschaffenheit sind reiche
Naturwerte verbunden, die im Reichtum der Flora und Fauna zum Ausdruck
kommen. Auf dem Parkgelände befinden sich drei Naturschutzgebiete:
• Waldschutzgebiet „Buki Mierzei Wiślanej” (dt. Buchen der Frischen
Nehrung), zum Schutz des etwa 150 Jahre alten Baumbestands von Buche in
ihrer natürlichen Umwelt;
• Ornithologisches Schutzgebiet „Kąty Rybackie” zum Schutz der größten in
Polen und einer der größten in Europa Brutkolonie von Kormoran;
• Ornithologisches Schutzgebiet „Mewia Łacha” zum Schutz der Landschaft
des Mündungskegels von Przekop Wisły (dt. Weichseldurchstich), des Refugialgebietes für Vögel und Ortes mit mehreren interessanten Pflanzenarten.
×
Богатство флоры и фауны на Вислянской косе явилось причиной того,
что здесь был основан парк „Mierzeja Wiślana”. Площадь охвачена правовой
защитой с целью
сохранения природных, культурных, исторических
и пейзажных уникумов. Парк занимает восточную часть Вислянской косы
с прибрежными дюнами, покрытыми сосновым лесом, площадью 4410 га,
в то время как, защитные покрытия от влияния вредных факторов для него
составляет 22 703 га. Наиболее живописными местами ландшафтного парка
являются прекрасные песчаные пляжи и дюны, а также мозаика территории.
Ценный элемент ландшафта создает побережье Вислянского залива — от
низких берегов, заросших тростником, до высоких обрывов и дюн, обширных
и красивых видов на залив и Ельблонгскую возвышенность. С огромным
разнообразие рельефа связан богатый природный мир, свидетельствует
об этом богатство флоры и фауны. В парке три заповедника :
•лесной заповедник „Buki Mierzei Wiślanej”, защищает около 150-летний
древостой бука в своей естественной среде;
•птичий заповедник „Kąty Rybackie”, защищает крупнейшую в Польше и одну
из крупнейших в Европе гнездовую колония большого баклана;
•птичий заповедник „Mewia Łacha”, защищает пейзаж конуса устья Траншеи
Вислы, который является прибежищем птиц и местом возникновения ряда
интересных видов растений.
85
Ø
PRZYRODA
(str. 86) Łabędzie nieme w locie
(p. 86) Mute swans flying
(S. 86) Höckerschwäne im Flug
(стр. 86) Лебедь-шипун в полёте
(str. 87) Para łabędzi niemych
(p. 87) the pair of mute swans
(S. 87) Höckerschwan-Paar
(стр. 87) Пара лебедей-шипунов
×
86
Ø
×
87
Ø
PRZYRODA
×
88
Ø
Czaple białe na Zalewie Wiślanym
Egrets at the Vistula Lagoon
Silberreiher am Frischen Haff
Белые цапли на Вислянском заливе
×
89
Ø
PRZYRODA
(str. 90) Kormorany w gnieździe
(p. 90) Black Cormorants in nest
(S. 90) Kormorane im Nest
(стр. 90) Бакланы в гнезде
(str. 91) Kormorany czarne o zachodzie słońca w rezerwacie przyrody
„Kąty Rybackie”
(p. 91) Black Cormorants at the sunrise in reservation: ‚Kąty Rybackie’
(S. 91) Kormorane beim Sonnenuntergang im Naturschutzgebiet „Kąty Rybackie”
(стр. 91) Чёрные бакланы на закате солнца в заповеднике „Kąty Rybackie”
×
90
Ø
×
91
Ø
PRZYRODA
×
92
Ø
(str. 92) Rycyk żerujący w terytorium lęgowym
(p. 92) Castor in breeding area
(S. 92) Uferschnepfe beim Fressen im Brutgebiet
(стр. 92) Большой веретенник охотится
на племенной территории
(str. 93) Bocian biały na żerowisku
(p. 93) Mute swan at the feeding area
(S. 93) Weißstorch auf dem Futterplatz
(стр. 93) Белый аист в кормушке
×
93
Ø
PRZYRODA
×
94
Ø
(str. 94), (p. 94), (S. 94), (стр. 94)
lewe góra: Czajka | left at the top: lapwing | links oben: Kiebitz | лево верх: Чайка
prawe góra: Łęczak | right at the top: wood sandpiper | rechts oben: Bruchwasserläufer | право верх : Фифи
lewe dół: Kwokacz | left at the bottom: green shank | links unten: Grünschenkel | лево низ: Большой улит
prawe dół: Krwawodziób | right at the bottom: common red shank | rechts unten: Rotschenkel | право низ: Травник
(str.95) Samotnik wypatruje pożywienia
(p. 95) a loner looks for food
(S. 95) Waldwasserläufer hält Ausschau nach Nahrung
(стр. 95) Одиночка в поисках пищи
×
95
Ø
PRZYRODA
×
96
Ø
(str. 97) Gęś gęgawa przygotowuje się do lotu
(p. 97) greylag prepares for the flight
(S. 97) Auffliegende Graugans
(стр. 97) Серый гусь готовится к полету
(str.96), (p. 96), (S. 96), (стр. 96)
góra: Gęgawy podczas wiosennego przelotu
at the top: Greylags during spring flight
oben: Graugänse beim Frühlingsflug
верх: Серый гусь во время весеннего перелёта
dół: Gęgawy odpoczywające na Zalewie Wiślanym
at the bottom: Greylags rest at Vistula Lagoon
unten: Graugänse erholen sich am Frischen Haff
dół: Серый гусь отдыхает на Вислянном заливе
×
97
Ø
PRZYRODA
(str. 98)
Bielik na łowach, Zając szarak
(p. 98) sea eagle on hunting hare
(S. 98) Seeadler auf der Jagd, Feldhase
(стр. 98) Белоголовый орлан на охоте Заяц – русак
×
98
Ø
(str. 99)
góra: Młody puszczyk
z lewej: Myszołów włochaty – drapieżnik
z północnego-wschodu
(p. 99)
at the top: the young brown owl
left: buzzard hunter from northern - east
(S. 99)
oben: junger Waldkauz
links: Raufußbussard – Raubtier aus Nordosten
(стр. 99)
верх: Молодая неясыть
слева: Мохноногий канюк– хищник с северного востока
×
99
Ø
PRZYRODA
(str. 100) Samiec daniela – byk w szacie zimowej
(p. 100) fallow deer-bull in winter clothes
(S. 100) Männlicher Damhirsch - Bulle im Winterhaarkleid
(стр. 100) Самец лани в зимнем покрытии
×
100
Ø
(str. 101)
góra: Lis w szacie zimowej
dół: Borsuk zimą
(p. 101)
at the top: fox with
in winter background
at the bottom: Brock during winter
time
(S. 101)
oben: Fuchs im Winterfell
unten: Dachs im Winter
(стр. 101)
верх: Лиса в зимнем покрытии
низ: Борсук зимой
×
101
Ø
PRZYRODA
(str. 102)
góra: Wataha dzików
dół: Rudel saren na przedwiośniu
(p. 102)
at the top: a pack of wild boars
at the bottom: roes on early spring
(S. 102)
oben: Wildschweinrudel
unten: Rehrudel im Vorfrühling
(стр. 102)
верх: Стая диких кабанов
низ: Косули в начал весны
×
102
Ø
(str. 103) Samica łosia – klempa
(p. 103) female moose – ’klempa’
(S. 103) Elchweibchen – Elchkuh
(стр. 103) Самица лося – клемпа
×
103
Ø
PRZYRODA
(str. 104)
góra: Pliszka żółta
na kwitnącym rzepaku
dół: Samiec sarny – kozioł
(p. 104)
at the top: yellow wagtail
on a flowered rape
at the bottom: male roe-box
(S. 104)
oben: Schafstelze im blühenden Raps
unten: Männliches Reh – Rehbock
(стр. 104)
верх: Жёлтая трясогуска
на цветущем рапсе
низ: Самец косули — козёл
(str. 105)
Maki na polu jęczmienia w otulinie
Parku Krajobrazowego
„Mierzeja Wiślana”
(p. 105)
Poppy on the field of barley
(S. 105)
Mohn im Gerstenfeld in der äußeren
Schutzzone des Landschaftsparks
„Mierzeja Wiślana” (dt. Frische
Nehrung)
(стр. 105)
Маки на поле ячменя в зоне
Регионального ландшафтного парка
„Mierzeja Wiślana”
×
104
Ø
×
105
Ø
PRZYRODA
(str. 106)
góra: Mikołajek nadmorski – rzadki
i chroniony przedstawiciel flory wydm
dół: Wydmy nadmorskie w Piaskach
(p. 106)
at the top: ‚Mikołajek Pomorski’ – rare
and protected example of flora of the dune
at the bottom: dune maritime
(S. 106)
oben: Stranddistel – seltener und geschützter
Vertreter der Dünenflora
unten: Küstendünen in Piaski (dt. Neukrug)
(стр. 106)
верх: Синеголовник приморский – редкий
и охраняемый представитель флоры дюн
низ: Дюны в Пясках
(str. 107)
Wydmy nadmorskie na Mierzei Wiślanej rozwijają
się intensywnie dzięki akumulacji piasku
morskiego
(p. 107)
Dune maritime on Mierzeja Wiślana develop intensively
thanks to accumulation of the sea sand
(S. 107)
Küstendünen von Mierzeja Wiślana (dt. Frische
Nehrung) entwickeln sich intensiv dank
Akkumulation von Meeressand
(стр. 107)
Прибрежные дюны на Виснянской косе активно
развиваются благодаря аккумуляции морского
песка
×
106
Ø
×
107
Ø
PRZYRODA
×
108
Ø
(str. 108)
Jesień w lesie na Mierzei Wiślanej
(p. 108) Autumn time on Mierzeja Wiślana
(S. 108)
Herbst im Wald an Mierzeja Wiślana
(dt. Frische Nehrung)
(стр. 108)
Осень в лесу на Вислянской косе
(str. 109)
góra: Dzięki niszczycielskiej sile
wiatru powstają wykroty, które są
bardzo cennym siedliskiem wielu roślin
i drobnych zwierząt
dół: Żuk wygrzewa się na borowiku
(p. 109)
at the top: Thanks to destructive
wind dunes are being created that
are a precious habitat for much many
vegetation and small animals
at the bottom: a beetle apricates
(S. 109)
oben: Durch die vernichtende Windkraft
entstehen Sturmhölzer - ein sehr
wertvoller Lebensraum von vielen
Pflanzen und Kleintieren
unten: Mistkäfer sonnt sich auf einem
Steinpilz
(стр. 109)
верх : Благодаря разрушительной силе
ветра, появляются выемки, которые
являются ценным местом обитания для
многих растений и мелких животных
низ: Жук греется на боровике
×
109
Ø
PRZYRODA
(str. 110)
Wierzba biała
– nieodłączny składnik
krajobrazu Żuław Wiślanych –
wczesnym latem
(p. 110)
Willow - inevitable element of
scenery of Żuławy Wiślane at
early summer
(S. 110)
Silber-Weide – unzertrennlicher
Bestandteil der Landschaft
von Żuławy Wiślane (dt.
Weichselwerder) – im Frühsommer
(стр. 110)
Белая ива - неотъемлемая
составляющая ландшафта
Вислянских Жулав - в начале
лета
(str. 111)
Wierzby „żuławskie” zimą
(p. 111)
‚Żuławskie’ Willows at winter
(S. 111)
„Żuławskie”-Weiden im Winter
(стр. 111)
Ивы «Жулавы» зимой
×
110
Ø
×
111
Ø
PRZYRODA
×
112
Ø
Pejzaż żuławski o świcie
The ‚Żuławski’ Landscape at dawn
Landschaft von Żuławy bei Tagesanbruch
Жулавкий пейзаж на рассвете
×
113
Ø
PRZYRODA
WYPOCZYNEK
I REKREACJA
REST AND RECREATION
Plaża w Stegnie – z lotu ptaka
The beach in Stegna - from bird’s eye view
Strand in Stegna (dt. Steegen) – aus der Vogelperspektive
Пляж в Стегне — с высоты птичьего полета
str. 114-135
(pp. 114-135)
S. 114-135
стр.114-135
×
114
Ø
×
115
Ø
×
116
Ø
Zachód słońca nad Zatoką Gdańską
Sunset at Gdańsk Bay
Sonnenuntergang an der Danziger Bucht
Закат солнца над Гданьским заливом
WYPOCZYNEK I REKREACJA
THE RECREATION AND FREE TIME
Żuławy i Mierzeja Wiślana, dzięki atrakcyjnemu położeniu, wyjątkowemu mikroklimatowi i wspaniałym krajobrazom, są idealnym miejscem do wypoczynku. Największym atutem Mierzei Wiślanej są piaszczyste plaże bogate
w bursztyn oraz wydmy porośnięte lasami sosnowymi. Gęsta sieć rzek
i kanałów oraz obecność Zalewu Wiślanego stwarza duże możliwości uprawiania sportów wodnych (żeglarstwa, kajakarstwa, motorowodniactwa). Tutejsze
wody, bogate w ryby, to również wymarzone miejsce dla wędkarzy poszukujących przygody. Rozwijająca się agroturystyka daje możliwość wypoczynku
w przyjemnej atmosferze oraz skosztowania regionalnej kuchni, a bogate
w jod powietrze zachęca do spacerów oraz pieszych i rowerowych wycieczek.
Żuławy and Mierzeja Wiślana, thanks to the goal location, splendid micro
climate and wonderful landscapes, are the perfect places to rest.
The greatest virtues of Mierzeja are sandy beaches full of amber and sand
dunes with pine forests. There are large opportunities to engage in water
sports such as sailing, canoeing, and power boat which are made thanks
to the web of canals and rivers. Water here is rich with fish; making it
a great place for the adventurous fishermen. Pleasant countryside gives
one chance to take a rest in really nice atmosphere and taste local
cuisine. The air which is full of iodine encourages one to have walks
and bike trips.
Żuławy und Mierzeja Wiślana sind ein idealer Erholungsort und das dank
einer attraktiven Lage, einem besonderen Mikroklima und wunderschönen
Landschaften.
Der größte Vorteil von Mierzeja Wiślana sind sandige bernsteinreiche
Strände und mit Kiefernwald bewachsene Dünnen. Ein dichtes Netz von
Flüssen und Kanälen sowie das Frische Haff bieten große Möglichkeiten den
Wassersportlern (Segelsport, Kanusport, Motorbootsport). Die hiesigen
fischreichen Gewässer sind auch ein Traumort für abenteuerlustige Angler.
Die Agrotouristik die sich ständig entwickelt bietet die Möglichkeit
sich in einer angenehmen Atmosphäre zu erholen und die regionale Küche
zu genießen. Die jodreiche Luft empfiehlt sich gut für Spaziergänge sowie
Wander- und Fahrradtouren.
×
Жулавы и Вислянская коса, благодаря привлекательному месторасположению,
уникальному микроклимату и замечательным пейзажам, являются идеальным
местом для отдыха. Самые большие преимущества Вислянской косы - песчаные
пляжи, богатые янтарём, и дюны, покрытые сосновыми лесами. Густая сеть
рек и каналов, наличие Вислянского залива создают возможности для
занятий водными видами спорта (мотороводный и парусный спорт, гребля).
Местные воды, богатые рыбой, это также идеальное место для рыболовов,
ищущих приключений. Развивающийся агротуризм дает возможность отдохнуть
в приятной атмосфере и отведать блюда местной кухни, а йод в воздухе
благотворно влияет при ходьбе, пеших и велосипедных прогулках.
117
Ø
WYPOCZYNEK
I REKREACJA
Plaże w Stegnie
i Krynicy Morskiej
Beaches in Stegna
and Krynica Morska
Strände in Stegna (dt. Steegen)
und Krynica Morska (dt. Kahlberg)
Пляжи в Стегне и Крынице Морской
×
118
Ø
×
119
Ø
WYPOCZYNEK
I REKREACJA
Plaża w Mikoszewie
The beach in Mikoszewo
Strand in Mikoszewo (dt. Nickelswalde)
Пляж в Микошеве
×
120
Ø
×
121
Ø
WYPOCZYNEK
I REKREACJA
×
122
Ø
(str. 122) Kutry rybackie w Jantarze
(p. 122) Piscatorials in Jantar
(S. 122) Fischkutter in Jantar (dt. Pasewark)
(стр. 122) Рыбацкие лодки в Янтаже
(str. 123) Kutry rybackie w Krynicy Morskiej
(p. 123) Piscatorials in Krynica Morska
(S. 123) Fischerkutter in Krynica Morska (dt. Kahlberg)
(стр. 123) Рыбацкие лодки в Крынице Морской
×
123
Ø
WYPOCZYNEK
I REKREACJA
Port na Zalewie Wiślanym w Krynicy Morskiej
Fishing port at the Vistula Lagoon in Krynica Morska
Hafen am Zalew Wiślany (dt. Frisches Haff) in Krynica Morska
(dt. Kahlberg)
Порт на Вислянском заливе в Крынице Морской
×
124
Ø
×
125
Ø
WYPOCZYNEK
I REKREACJA
Port i przystań żeglarska w Kątach Rybackich
Port and haven in Kąty Rybackie
Hafen und Anlegestelle in Kąty Rybackie (dt. Bodenwinkel)
Порт и пристань в Контах Рыбацких
×
126
Ø
×
127
Ø
WYPOCZYNEK
I REKREACJA
×
128
Ø
Żaglówki na Wiśle Królewieckiej
Sailing boats on Vistula Królewiecka
Segelboote an Wisła Królewiecka
Яхты на реке Висла
×
129
Ø
WYPOCZYNEK
I REKREACJA
Aktywne formy wypoczynku
– nordic walking i rowery
Active forms of rest
– nordic walking and bikes
Aktive Freizeitformen
– Nordic Walking
und Fahrräder
Активные формы отдыха
– nordic walking
и велосипеды
×
130
Ø
×
131
Ø
WYPOCZYNEK
I REKREACJA
×
132
Ø
Spływ kajakowy wodami Żuław
Water canoeing on Żuławy waters
Paddeltour durch die Gewässer von Żuławy
Сплав на байдарках водами Жулав
×
133
Ø
WYPOCZYNEK
I REKREACJA
×
134
Ø
(str. 134) Ławeczka rybaka w Kątach Rybackich
(p. 134) The fisherman’s chair in Kąty Rybackie
(S. 134) Fischerbank in Kąty Rybackie
(dt. Bodenwinkel)
(стр. 134)Лавочка рыбака в Контах Рыбацких
(Str. 135) Bulwar Radiowej Jedynki w Stegnie
(p. 135) Boulevard radio number one in Stegna
(S. 135) Boulevard des Polnischen Hörfunks
Jedynka in Stegna (dt. Steegen)
(стр. 135) Бульвар радио Едынка в Стегне
×
135
Ø
WYPOCZYNEK
I REKREACJA
ROLNICTWO
AGRICULTURE COUNTRYSIDE
LANDWIRTSCHAFT
Żuławskie pola – z lotu ptaka
Żuławy’s fields - from bird’s eye view
Felder von Żuławy – aus der Vogelperspektive
Жулавские поля — вид с высоты птичьего полета
str. 136-145
(pp. 136-145)
S. 136-145
стр. 136-145
×
136
Ø
×
137
Ø
×
138
Ø
ROLNICTWO
Na Żuławach Wiślanych występują sprzyjające warunki dla rozwoju rolnictwa
dzięki bardzo żyznym glebom – madom. Stanowią one 85% ziem występujących
na Żuławach. Mady powstały w wyniku akumulacyjnej działalności Wisły przy
jej ujściu. Średnia wielkość gospodarstw rolnych na Żuławach w znacznym stopniu przewyższa krajową średnią wielkość gospodarstw rolnych. Na
najatrakcyjniejszych rolniczo Żuławach uprawia się intensywnie pszenicę,
rzepak oraz buraki cukrowe. Niska lesistość na Żuławach Wiślanych wynika
z naturalnych cech środowiska, lasy łęgowe zostały przeznaczone na łąki
i pastwiska. Na obszarze powiatu nowodworskiego jest dobrze rozwinięta
gospodarka wodna charakteryzująca się dużą liczbą rzek, kanałów oraz rowów melioracyjnych. Te naturalne i dogodne warunki sprawiają, że rolnictwo jest jedną z ważniejszych gałęzi gospodarki w naszym powiecie.
AGRICULTURE
There are favourable conditions for development of agriculture, which
is thanks to the fertile soils, mad. The average size of a farm here is
significantly bigger than in any other place in Poland. People cultivate
wheat, rapeseed and sugar beets. Because of natural characteristics of
environment there is a small wooden here. Forests turned into meadows
and postures. Nearby Nowy Dwór Gdański, there is a well developed water
economy featured by a great number of rivers, canals, and meliorating
ditches. These conditions makes agriculture one of the most important
branches of economy in our region.
LANDWIRTSCHAFT
An Żuławy Wiślane (dt. Weichselwerder) gibt es durch sehr fruchtbare Böden
- Marschböden - günstige Bedingungen für Entwicklung der Landwirtschaft.
Die Marschböden bilden 85% der Böden an Żuławy. Die Marschen entstehen
in Folge der akummulativen Aktivität der Weichsel an ihrer Mündung. Die
durchschnittliche Größe von Bauernhöfen von Żuławy ist wesentlich größer
als der Landesdurchschnitt der Bauernhöfe. Auf dem landwirtschaftlich attraktivsten Gebiet von Żuławy werden intensiv Weizen, Raps und Zuckerrübe
angebaut. Kleine Waldbedeckung an Żuławy Wiślane ist Folge natürlicher
Eigenschaften der Umwelt, die Bruchwälder wurden für Wesen und Weiden
bestimmt. Auf dem Gebiet des Landkreises Nowodworski gibt es eine gut
gebildete Wasserwirtschaft mit einer großen Anzahl von Flüssen, Kanälen
und Wassergräben. Diese natürlichen und günstigen Verhältnisse führen
dazu, dass die Landwirtschaft in unserem Landkreis ein der wichtigsten
Wirtschaftszweige ist.
×
На Вислянских Жулавах выступают благоприятные условия для развития
сельского хозяйства благодаря очень плодородным почвам - аллювиальным.
Они составляют 85% земли на Жулавах. Аллювий появился в результате
накопительной активности в устье Вислы. Средний размер хозяйств в Жулавах
значительно выше, чем в среднем по стране. На наиболее плодородных Жулавах
интенсивно выращивают пшеницу, рапс и сахарную свеклу. Низкая лесистая
местность на Жулавах — следствие природных экологических особенностей,
прибрежные леса были выделены на луга и пастбища. На территории
Новодвурского повята хорошо развито управление водными ресурсами,
характеризующимися большим количеством рек, каналов и мелиоративных
канав. Эти естественные и удобные условия делают сельское хозяйство одним
из наиболее важных отраслей в нашем районе.
139
Ø
ROLNICTWO
×
140
Ø
Żyzne gleby i nowoczesne rolnictwo są wizytówką Żuław
Rich grounds and modern farming are the best example of Żuławy.
Fruchtbarer Boden und moderne Landwirtschaft sind Markenzeichen von Żuławy
Плодородная почва и современное сельское хозяйство — визитка Жулав
×
141
Ø
ROLNICTWO
Krowy w żuławskim krajobrazie
Cows in scenery of Żuławy
Kühe in der Landschaft
von Żuławy
Коровы в жулавском пейзаже
×
142
Ø
×
143
Ø
ROLNICTWO
×
144
Ø
Żniwa na Żuławach
The harvest time in Żuławy
Ernte in Żuławy
Урожай на Жулавах
×
145
Ø
ROLNICTWO
Partner wiodący | The main partner | Leitender Partner | Ведущий партнер
Partnerzy projektu | The project’s partners | Projektpartner | Партнеры проекта
Stopka redakcyjna | Editorial footer | Impressum | Редакция
ISBN 978-83-935985-2-6
Wydano na zlecenie
Starostwa Powiatowego w Nowym Dworze Gdańskim
Wykonawca:
Firma Floks Wojciech Zdunek
ul.Długa 22, 86-005 Zielonka
www.wojciechzdunek.pl
Zdjecia: Wojciech Woch, Wojciech Zdunek,
archiwum Starostwa Powiatowego
DTP: Fabric Art
Druk i oprawa: Drukarnia Abedik Sp. z o.o.
85-861 Bydgoszcz, ul. Glinki 84, www.abedik.pl
Tłumaczenie angielski: Paweł i Sławomira Grasmann
Tłumaczenie niemiecki: FUTURA CENTRUM JĘZYKOWE
Tłumaczenie rosyjski: Margaita Tiugeleva
Kopiowanie treści i zdjęć zawartych w albumie bez zgody wykonawcy zabronione
×
146
Ø
×
147
Ø
Starostwo Powiatowe w Nowym Dworze Gdańskim
ul. gen. Władysława Sikorskiego 23
82-100 Nowy Dwór Gdański
tel.: 055 247 36 71
faks: 055 247 36 70
e-mail: [email protected]
adres internetowy: www.nowydworgdanski.pl
adres BIP: http://bip.nowydworgdanski.pl/
×
148
Ø

perły powiatu nowodworskiego - Starostwo Powiatowe w Nowym

Transkrypt

Podobne dokumenty

POWI AT SZCZYCIE Ń SKI sp o łe czeńs t wo I AT

Ich habe den Mut gehabt, meinen Träumen zu folgen!

broszura