Powłoki skórne
Transkrypt
Powłoki skórne
Powłoki skórne = skóra + tkanka podskórna + twory skórne (gruczoły, włosy, paznokcie) Powłoki skórne Funkcje: • ochronna • termoregulacja • gospodarka wodno-jonowa • funkcja zmysłowa • synteza witaminy D n sw Warstwy skóry: • naskórek (nabłonek) • skóra właściwa (tkanka łączna wiotka + włóknista) -------------------------------------------• tkanka podskórna = tkanka tłuszczowa + tkanka łączna wiotka Naskórek to nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący tp Keratynocyty w naskórku układają się w warstwy 3 1 Komórki naskórka: 1. keratynocyty (90%) 2. melanocyty 3. komórki Langerhansa 4. komórki Merkla Proces rogowacenia obejmuje: • stopniową zmianę kształtu komórek (walcowate → wielokątne → płaskie) 4 2 Główna populacja komórek – keratynocyty; migrują od podstawy naskórka do jego powierzchni, przekształcając się po drodze w martwe płytki keratynowe (rogowacenie). Ten proces jest skoordynowany, co prowadzi do wyodrębnienia się w naskórku warstw odpowiadających kolejnym etapom rogowacenia. Proces ten trwa około 14 - 28 dni w zależności od rodzaju skóry. Warstwa podstawna • zawiera komórki macierzyste zdolne do podziałów i różnicowania • produkcja czynników wzrostu (EGF) i cytokin, synteza witaminy D3 • łączy się z grubą błoną podstawną – liczne półdesmosomy • tworzenie mechanicznych połączeń międzykomórkowych - desmosomy • gromadzenie w cytoplazmie filamentów pośrednich (cytokeratynowych) • modyfikację błony komórkowej • nietypową apoptozę (bez rozpadu komórek na ciałka apoptotyczne) • eliminację jądra i organelli Warstwa kolczysta • wypustki keratynocytów połączone desmosomami • wzrost liczby filamentów pośrednich • produkcja inwolukryny • produkcja cytokin i czynników wzrostu, synteza witaminy D3 1 Warstwa ziarnista Warstwa zrogowaciała: ― ziarna F (keratohialinowe) – filagryna ― ziarna L – lorykryna ― ciałka blaszkowate (keratynosomy) – lipidy wydzielane do przestrzeni międzykomórkowej • wczesne cechy apoptozy ciałka blaszkowate ziarna F i L Warstwa jasna martwe, sztywne płytki (korneocyty) wypełnione pęczkami filamentów pośrednich i otoczone tzw. otoczką zrogowaciałą (błona komórkowa + podbłonowa warstwa białek) • warstwa zwarta • warstwa złuszczająca się – oddzielanie korneocytów jako wynik enzymatycznej degradacji desmosomów • odporna mechanicznie • nieprzepuszczalna dla wody (przestrzenie miedzykomórkowe uszczelnione lipidami z keratynosomów) • keratynocyty obumierają • zanikają jądra i organelle • pozostaje cytoplazma z licznymi pęczkami filamentów pośrednich połączonych filagryną i z pogrubiałą błoną komórkową Melanocyty Komórki Langerhansa • zlokalizowane w warstwie kolczystej • długie „dendrytyczne” wypustki • ziarna Birbecka • pochodzenie szpikowe • należą do komórek prezentujących antygen (są to „młode” komórki dendrytyczne) • pochodzenie z neuroektodermy • zlokalizowane w warstwie podstawnej • aktywnośc enzymu tyrozynazy • syntetyzują melaninę w melanosomach przekształcając je w ziarna melaniny • przekazują ziarna melaniny keratynocytom warstwy kolczystej – ziarna układają się nad jądrami, a melanina chroni żywe komórki naskórka przed szkodliwym wpływem promieniowania UV Komórki Merkla • zlokalizowane w warstwie podstawnej • w cytoplazmie drobne ziarenka zawierające neuropeptydy • kontaktują się z zakończeniami nerwowymi • są mechanoreceptorami Ziarna Birbecka zawierają glikoproteid langerynę, (rodzaj lektyny), która zostaje wbudowana w błonę kom. i stanowi receptor dla mannozy ziarna Birbecka Skóra właściwa: • warstwa brodawkowa - tkanka łączna wiotka, liczne komórki - pętle kapilarów, włókna nerwowe i mechanoreceptory - szeregi brodawek tworzą listewki skórne • warstwa siatkowata - tkanka łączna włóknista bogata w włókna sprężyste - zawiera gruczoły i/lub ich przewody, korzenie włosów, mechanoreceptory, włókna nerwowe splot i naczynia podbrodawkowy splot skórny • anastomozy tętniczo-żylne 2 Włosy naskórek skóra właściwa tkanka podskórna Tkanka podskórna: - tkanka tłuszczowa i tkanka łączna wiotka - zawiera gruczoły, korzenie włosów, naczynia, mechanoreceptory Struktury związane z korzeniami włosów: • gruczoły łojowe • gruczoły zapachowe • mięśnie wyprostne Włosy i gruczoły rozwijają się z wpukleń naskórka w skórę właściwą i tkankę podskórną, są tworami nabłonkowymi W trakcie wzrostu włos ulega rogowaceniu Korzeń włosa Cebulka włosa (dolna część korzenia) - łącznotkankowa brodawka włosa z kapilarami, otoczona przez - macierz (komórki namnażające się: keratynocyty, melanocyty) mięsień wyprostny macierz Włos właściwy (rogowacieje, keratyna twarda) - rdzeń (tylko niektóre włosy) - kora - powłoczka Pochewka wewnętrzna (rogowacieje, keratyna miękka) - powłoczka - warstwa Henlego - warstwa Huxleya Pochewka zewnętrzna (wpuklenie naskórka, nie rogowacieje); pochewki tworzą mieszek włosa Torebka włosa (tkanka łączna) Mięsień wyprostny włosa • pęczek komórek mięśniowych gładkich • przytwierdzony do torebki włosa i do górnej warstwy skóry właściwej • unerwienie autonomiczne • skurcz powoduje wyprostowanie włosa („gęsia skórka”) i wyciśnięcie wydzieliny gruczołów łojowych brodawka część niezrogowaciała część zrogowaciała Cykl (życiowy) włosa trichogram Anagen: faza wzrostu włosa (4 miesiące - 6 lat) – warunkuje długość włosa Katagen: faza inwolucji – cebulka włosa traci kontakt z brodawką, włos przestaje rosnąć i obumiera (1 - 2 tygodni) Telogen: faza spoczynkowa – formuje się nowa brodawka włosa, indukując wytworzenie się nowej cebulki (5 - 8 tygodni) Anagen: nowy włos rośnie, stary wypada 3 Gruczoł potowy Gruczoły skóry (cewkowy prosty) Odcinek wydzielniczy: • kłębkowato zwinięty, na granicy skóry właściwej i tkanki podskórnej • walcowate komórki wydzielnicze (jasne i ciemne) • komórki mioepitelialne • blaszka podstawna 1. gruczoły potowe 2. gruczoły zapachowe 3. gruczoły łojowe • gruczoły mlekowe Komórki jasne: transport jonów Komórki ciemne: produkcja białek 3 1 merokrynowy (ekrynowy) sposób wydzielania = egzocytoza Wydzielina: woda, jony (głównie Na, Cl), niewielka ilość białek (glikoproteidów) 2 Przewód wyprowadzający: • nabłonek dwuwarstwowy sześcienny • wąskie światło • częściowa resorbcja jonów Na, K, Cl • wydzielanie związków azotowych Unerwienie gruczołu potowego – ze współczulnego układu nerwowego Gruczoł zapachowy (morfologicznie podobny do gruczołu potowego, ale większy i o większej średnicy) • odcinek wydzielniczy: - walcowate/sześcienne komórki wydzielnicze, merokrynowy + apokrynowy sposób wydzielania - komórki mioepitelialne - blaszka podstawna PGP 9.5 Ujście: spiralny kanał w warstwie rogowej naskórka • przewód: nabłonek dwu/trójwarstwowy sześcienny, połączony z mieszkiem włosa Wydzielina: woda, kwasy tłuszczowe, lipidy, cukry, białka (u zwierząt feromony) korzeń włosa przewód wydzielina nieotoczona błoną wydzielanie apokrynowe Gruczoł łojowy (pęcherzykowy rozgałęziony) • odcinek wydzielniczy: wielowarstwowy układ komórek produkujących wydzielinę (lipidy), a następnie degenerujących i rozpadających się (holokrynowy sposób wydzielania), otoczony blaszką podstawną • krótki przewód (nabłonek wielowarstwowy płaski) połączony z mieszkiem włosa Wydzielina: lipidy i szczątki komórek komórki degenerujące komórki dzielące się 4 Unerwienie skóry - czuciowe - autonomiczne Wolne zakończenia nerwowe receptory zmysłowe skóry: - wolne zakończenia nerwowe - ciałka zmysłowe PGP 9.5 Lokalizacja: naskórek (żywe warstwy), skóra właściwa, wokół korzeni włosów Wrażliwe na: dotyk, ucisk, ból, temperaturę Ciałko Merkla (komórka Merkla + zakończenie) nerwowe) Lokalizacja: naskórek Wrażliwe na: delikatny dotyk, różnicowanie tępy/ostry, gładki/szorstki (np. odczyt alfabetu Brailla) Ciałko Meissnera - zakończenia nerwowe otoczone przez lemnocyty - zmodyfikowane komórki Schwanna, całość objęta łącznotkankową torebką Lokalizacja: brodawki skórne Wrażliwe na: dotyk, przesuwanie naskórka względem skóry Ciałko Paciniego - zakończenie nerwowe otoczone wieloma koncentrycznymi warstwami (20-40) spłaszczonych lemnocytów i fibroblastów, pomiędzy nimi płyn Lokalizacja: tkanka podskórna, też: torebki stawowe, okostna, krezka, niektóre narządy Kolbka Krausego (zakończenia nerwowe otoczone łącznotkankową torebką) Lokalizacja: skóra właściwa (szczególnie liczne w narządach płciowych), niektóre błony śluzowe, spojówki Wrażliwa na: dotyk Ciałko Ruffiniego (zakończenia nerwowe otoczone łącznotkankową torebką) Lokalizacja: skóra właściwa, torebki stawowe, ozębna Wrażliwe na: rozciąganie Wrażliwe na: ucisk, drgania o wysokiej częstotliwości Typy skóry Paznokcie Skóra dłoni i stóp („gruba”): • gruby naskórek z wyraźnymi warstwami • gruba warstwa zrogowaciała naskórka • wysokie, regularne brodawki, wyraźne listewki • obecne tylko gruczoły potowe • brak korzeni włosów i związanych z nimi struktur - struktury złożone zbudowane z widocznej, twardej płytki paznokciowej otoczonej z tyłu i boków wałem (fałd naskórka) - płytka położona jest na nabłonkowym łożysku, które ku tyłowi przechodzi w macierz Skóra powłok („cienka”): • cienki naskórek z niewyraźnymi warstwami • brak wyraźnej warstwy jasnej i niekiedy ziarnistej • cienka warstwa zrogowaciała naskórka • niższe i mniej regularne brodawki • obecne wszystkie typy gruczołów skóry • obecne korzenie włosów i struktury z nimi związane 5
Podobne dokumenty
Powłoki skórne
gruczołu potowego, ale większy i o większej średnicy) • odcinek wydzielniczy: - walcowate/sześcienne komórki wydzielnicze, merokrynowy + apokrynowy sposób wydzielania - komórki mioepitelialne - bla...
Bardziej szczegółowoPowłoki skórne
Ochwat to rozlane zapalenie skóry właściwej oddzielającej kość od puszki rogowej kopyta. Pojawia się ból, wysięk, (faza ostra, konieczne szybkie wdrożenie leczenia), potem skóra i żywe warstwy nask...
Bardziej szczegółowoTkanka nabłonkowa
• pęcherzykowe cewkowy 2. Ze względu na układ odcinków wydzielniczych i przewodów wyprowadzających: • proste (nierozgałęziony odcinek wydzielniczy, pojedynczy przewód wyprowadzający) • rozgałęzione...
Bardziej szczegółowo