Lumen Gentium. Zeszyty Misjologiczne Nr 2/2011

Transkrypt

Historia „Światła Narodów” w latach 1981-2000
Trzecia dekada wydawania „Światła Narodów”
Spis treści „Światła Narodów” w latach 1981-2010
Indeks osobowy
Indeks rzeczowy
Indeks geograficzny
Rozprawy i Artykuły
Pojęcie misji przed Soborem Watykańskim II
Współczesne pojmowanie misji
ZESZYTY MISJOLOGICZNE
w służbie animacji i współpracy misyjnej
Bibliografia studiów nad misjami
Sympozja
Na drugim brzegu
Jedność czytelnym znakiem
w świadectwie misyjnym
KRONIKA
S. Kinga Kozdrój (1967-2011)
LUMEN GENTIUM
Bibliografia
– córka Kościoła powszechnego i matka jego dzieci
„Światło Narodów” – refleksja o czasopiśmie
LUMEN GENTIUM
Jubileusz 30-lecia Światła narodów
NR 1
ISSN 2083-5019
okladka.indd 1
2011-06-17 13:53:13
LUMEN GENTIUM
PAPIESKA UNIA MISYJNA
PÓŁROCZNIK NR 160
ROK XXXI
1/2011
Sekretariat Krajowy
Skwer Ks. Kard. Stefana Wyszyńskiego 9
01-015 Warszawa
SN 160.indb 1
2011-06-17 13:39:41
Wydaje Sekretariat Papieskiej Unii Misyjnej
red. naczelny: dr hab. Jarosław Różański OMI
zast. red. naczelnego: ks. dr Tomasz Atłas
red. prowadzący: Elżbieta Kaczak-Kościańczuk
Komitet Honorowy:
bp Wiktor Skworc
Przewodniczący Komisji Episkopatu Polski ds. Misji
ks. Tomasz Atłas
Dyrektor Krajowy PDM
Komitet Naukowy:
ks. dr hab. Ignacy Bokwa (UKSW), ks. dr hab. Ryszard Dziura (KUL),
ks. dr hab. Leonard Fic (UKSW), ks. prof. dr hab. Jan Górski (UŚ),
ks. prof. dr hab. Wojciech Hanc (UKSW), dr hab. Piotr Nawrot SVD (UAM),
dr hab. Leon Nieścior OMI (UKSW), ks. dr hab. Jacek Pawlik (UWM),
prof. dr hab. Władysław Kowalak SVD,
prof. dr hab. Eugeniusz Sakowicz (UKSW),
prof. dr hab. Henryk Zimoń SVD (KUL), ks. dr Franciszek Jabłoński,
ks. dr Krzysztof Czermak
Redakcja zastrzega sobie prawo
do skracania i adiustacji tekstów oraz zmiany tytułów.
Adres: Skwer Ks. Kard. Stefana Wyszyńskiego 9
01-015 Warszawa
tel. 22 838-29-44; 22 636-93-28
faks: 22 838-00-08
e-mail: [email protected]
Nakład: 3500 egz.
Druk: Michalineum, Marki-Struga
SN 160.indb 2
2011-06-17 13:39:41
WPROWADZENIE
Każdy nowy rok kalendarzowy zapowiada liczne i ważne wydarzenia.
Z drugiej strony staje się okazją, aby przy przeżywaniu kolejnych rocznic
i jubileuszy nie tylko spojrzeć wstecz, ale dokonując wnikliwych analiz
i refleksji, podejmując duchowe i intelektualne dziedzictwo minionych
dni, zwrócić się ku przyszłości i podjąć z entuzjazmem czekające nas
wyzwania (por. Novo millennio ineunte, nr 3).
W tej perspektywie warto spojrzeć na jubileusz trzydziestolecia ukazania się pierwszego numeru „Światła Narodów”. Jakże nie spojrzeć z podziwem na ten dorobek i jakże nie podziękować tym wszystkim, którzy na
przestrzeni minionych lat pracowali, aby nasze czasopismo stawało się
narzędziem informacji i formacji misyjnej, płaszczyzną refleksji teologiczno-pastoralnej, a przede wszystkim inspiracją do podejmowania wnikliwego studium misjologii i aktywnego uczestniczenia w dziele misyjnym Kościoła w Polsce. Ta rocznica to nie tylko okazja do wspomnień
i wdzięczności, ale również szczególne wezwanie do analiz. Chcemy
bowiem, wykorzystując trzydziestoletnie doświadczenia, z odwagą spojrzeć ku przyszłości i z nowym zapałem oraz kompetencją służyć refleksji
misjologicznej i formacji misyjnej. Wysiłek ten podejmujemy wspólnie
– Papieskie Dzieła Misyjne w Polsce, Sekcja Misjologii na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie,
liczne grono nauczycieli akademickich, animatorów i formatorów oraz ci
wszyscy, którym bliska jest misjologia i posługa misyjna Kościoła.
Po wielu debatach doszliśmy do przekonania, by dotychczasowy kwartalnik „Światło Narodów” przyjął formę półrocznika i nosił nazwę Lumen
Gentium. Zeszyty Misjologiczne. To z jednej strony podkreśli ścisłą współpracę PDM i UKSW, a z drugiej pozwoli odtworzyć i kontynuować nieistniejące już „Zeszyty Misjologiczne”, prawdziwą kopalnię wiedzy z zakresu
teologii i historii misji, misyjnej duchowości i religiologii.
SN 160.indb 3
2011-06-17 13:39:41
4
Wstęp
Nasz półrocznik zasadniczo będzie się składał z dwóch części. W pierwszej, systematycznej, zostaną opracowane podstawowe zagadnienia i pojęcia dotyczące misjologii i działalności misyjnej Kościoła oraz będą zaprezentowane szczegółowe recenzje i oceny publikacji misyjnych i misjologicznych. Chcemy dzięki temu przygotować swoiste kompendium wiedzy
dla wszystkich zainteresowanych tym obszarem nauki. W części drugiej,
która zachowa charakter formacyjno-informacyjny, będziemy zamieszczać przede wszystkim materiały z konferencji, spotkań formacyjnych,
informować o ważnych wydarzeniach i przedstawiać sylwetki tych, którzy już odeszli, ale trwale wpisali się w pejzaż polskiej myśli teologiczno-misjologicznej, w dzieło animacji i współpracy misyjnej.
Pragnąc, aby w naszym półroczniku znalazły się jedynie rzetelne,
merytoryczne opracowania i dbając o jego systematyczny i formacyjny charakter, do współpracy zaprosiliśmy wielu wybitnych naukowców,
którzy stanowią Radę Naukową. Pragniemy serdecznie podziękować im
za otwartość i wiele cennych uwag.
Niniejszy numer, który mam przyjemność przekazać Państwu wraz
z Redaktorem Naczelnym prof. Jarosławem Różańskim OMI i zespołem
Współpracowników, ma szczególny charakter. Jest syntezą minionych
trzydziestu lat, czego wyrazem jest zestawienie bibliograficzne, indeksy
i artykuły podsumowujące wspomniany okres. Z drugiej strony otwiera
nowy etap naszej pracy, w który chcemy wejść wzorem bł. Jana Pawła II,
wspominając z wdzięcznością przeszłość, całym sercem przeżywając
teraźniejszość i z ufnością otwierając się na przyszłość (Novo millennio
ineunte, nr 1). Mamy przy tym głęboką nadzieję, że pismo to w świetle
misjologicznego studium pomoże odkrywać prawdę, a równocześnie
włączyć się w dzieło misyjne Kościoła, w dzieło, które stanowi jego istotę i podstawowe zadanie (por. Redemptoris missio, nr 3).
Ks. dr Tomasz Atłas
Dyrektor Krajowy Papieskich Dzieł Misyjnych
SN 160.indb 4
2011-06-17 13:39:41
Jubileusz 30-lecia
Światła Narodów
ks. dr Jan Piotrowski
1. Prasa misyjna w świetle nauczania misyjnego Kościoła . . . . 7
2. Początek i rozwój pisma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
3. Analiza merytoryczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
3.1. Duchowość misyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
3.2. Teologia i duszpasterstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
3.3. Informacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
4. Zadania „Światła Narodów” w animacji misyjnej . . . . . . . . . 12
Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
W początkowej epoce misji głoszenie Dobrej Nowiny podawane
było przede wszystkim przez słowo mówione – przekaz ustny – i osobiste codzienne świadectwo wiary pierwszych chrześcijan (por. Dz 2,
42-47; 4, 32-37). W taki też sposób działalność rozpoczął sam Jezus,
gdy nauczał, i kiedy na Górze Wniebowstąpienia przekazał apostołom
SN 160.indb 5
2011-06-17 13:39:41
6
Jubileusz 30-lecia Światła Narodów
ustnie mandat misyjny: „Idźcie na cały świat i nauczajcie wszystkie
narody” (Mt 28, 19).
Tradycja wczesnego apostolskiego Kościoła, żyjąca ustnym przekazem nauczania Boskiego Mistrza przez natchnionych autorów, ofiarowała nam Boże słowo zapisane w czterech Ewangeliach, Dziejach
i Listach Apostolskich. Natomiast wczesnochrześcijańska literatura, pisma ojców i pisarzy Kościoła to ogromny skarbiec refleksji nad
życiem Jezusa Chrystusa, Jego wspólnoty oraz wymagań świadectwa
życia chrześcijańskiego.
Nadszedł jednak taki moment w działalności misyjnej Kościoła, że
słowo pisane o sprawach misyjnych stało się „wielką amboną” animacji misyjnej, której liczne owoce podziwiamy w literaturze misyjnej
począwszy od XIX wieku. Jest to jednocześnie czas rozwoju stowarzyszeń misyjnych, zwłaszcza we Francji, spośród których na uwagę zasługują te, które w 1922 r. papież Pius XI podniósł do godności papieskiej1.
Szczególne miejsce zajmuje tu osoba i dzieło – dziś już błogosławionego – włoskiego misjonarza o. Pawła Manny, żyjącego w latach
1872-1952, założyciela w 1916 r. Unii Misyjnej Duchowieństwa. Dawny
długoletni misjonarz w Birmie i utalentowany pisarz oddał swoje siły
Kościołowi, aby Dobra Nowina dotarła aż na krańce ziemi. Jemu właśnie
dzieło misyjne Kościoła zawdzięcza bardzo wiele, a szczególnie rozwój
pisarstwa misyjnego, które jest jednym z głównych narzędzi animacji
i współpracy misyjnej. Obecnie, od wielu lat czasopismem formacyjnym
sekretariatu generalnego Papieskiej Unii Misyjnej w Rzymie jest „Omnis
Terra”, ukazujące się w kilku wersjach językowych2.
Warto zauważyć, że bogate i dynamicznie rozwijające się polskie
piśmiennictwo misyjne w okresie międzywojennym zostało zahamowane
Są nimi kolejno dzieła francuskich charyzmatycznych założycieli: Dzieło Rozkrzewiania
Wiary powstałe w Lyonie w 1822 r., Dzieło Dziecięctwa Misyjnego powstałe w Paryżu
w 1843 r. oraz Dzieło Świętego Piotra Apostoła powstałe w Caen w 1889 r.
2
Aktualnie ukazuje się m.in.: wersja angielska, francuska, hiszpańska, włoska i chińska.
1
SN 160.indb 6
2011-06-17 13:39:41
7
„Światło Narodów” – refleksja o czasopiśmie w służbie animacji...
przez II wojnę światową3. W konsekwencji zostało ograniczone, wręcz zlikwidowane, powojennym zakazem działalności stowarzyszeń kościelnych
obowiązującym na terytorium całego kraju od 1949 r. Dopiero posoborowy rozwój Papieskiej Unii Misyjnej w Kościele w Polsce sprawił, że sekretariat krajowy PUM, inspirowany wymogami soborowej teologii misji, od
1981 roku wydaje specjalistyczne czasopismo „Światło Narodów”4.
1. Prasa misyjna w świetle nauczania misyjnego Kościoła
Wśród środków, które od dawna są zdolne bezpośrednio wpływać na
całe zbiorowości ludzkie różnego rodzaju, są środki społecznego przekazu, a wśród nich prasa. Zgodnie z nauczaniem Soboru Watykańskiego II
Kościołowi przysługuje prawo posiadania i stosowania takich środków
do głoszenia Ewangelii i zbawienia dusz5.
Jan Paweł II w encyklice Redemptoris missio zauważa, że tematyka misyjna w publikacjach może stanowić nieocenioną pomoc w dziele misyjnym Kościoła. Celowi temu służy przede wszystkim informacja poprzez czasopisma misyjne i inne pomoce audiowizualne. Odgrywają one znaczną rolę, gdyż dzięki nim można poznać życie Kościoła
powszechnego, wypowiedzi i doświadczenia misjonarzy i Kościołów
lokalnych, w których oni pracują. Trzeba, by do Kościołów młodych,
które nie są jeszcze w stanie zaopatrzyć się w prasę i inne pomoce,
instytuty misyjne kierowały ludzi i przeznaczały odpowiednie środki
potrzebne do tej działalności (por. RMis 83).
Również Kościół w Polsce, inspirowany nauczeniem soborowym
i duchem encykliki Redemptoris missio, w dokumencie Misyjny adwent
3
Por. A. Kaleta, Polskie katolickie czasopiśmiennictwo misyjne w II Rzeczypospolitej, Kalisz
2001. Autor pisze o kilku funkcjach czasopiśmiennictwa misyjnego m.in.: o funkcji
propagowania misji, funkcji organizatorskiej i wychowawczej (zob. tamże, s. 173-244).
4
Przez ostanie lata nakład „Światła Narodów” jest stały i wynosi 3 500 egzemplarzy.
5
Por. Dekret o środkach społecznego przekazu, 3.
SN 160.indb 7
2011-06-17 13:39:41
8
nowego tysiąclecia II Polskiego Synodu Plenarnego podkreśla znaczenie środków społecznego przekazu, w tym prasy, w procesie formacji
i współpracy misyjnej6.
2. Początek i rozwój pisma
Na gruncie soborowej odnowy współpracy misyjnej ówczesny dyrektor krajowy Papieskich Dzieł Misyjnych w Polsce bp Jan Wosiński (19141996) z Płocka zapoczątkował wydawanie trzech czasopism: „Papieskie
Intencje Misyjne” (obecnie „Misje Dzisiaj”), „Świat Misyjny” oraz od
1981 r. „Światło Narodów”, biuletyn Papieskiej Unii Misyjnej7.
W ciągu 30. lat wszystkie wspomniane czasopisma, w tym „Światło
Narodów”, przeszły wiele zmian zarówno w swojej szacie graficznej, jak
i treściach merytorycznych oraz nakładzie.
„Światło Narodów” od samego początku miało służyć Papieskiej
Unii Misyjnej jako narzędzie formacji duchowieństwa i osób konsekrowanych, a z czasem wszystkich osób mających misję kanoniczną biskupa, zwłaszcza katechetów świeckich. Odbywające się od 1966 roku –
pod patronatem Papieskiej Unii Misyjnej – Ogólnopolskie Sympozja
Misyjne Kleryków to najstarsze spotkania misyjne w Polsce. Dostarczają one corocznie materiału teologiczno-duszpasterskiego do publikacji.
Podobnie należy widzieć czuwanie Papieskiej Unii Misyjnej na Jasnej
Górze z okazji wspomnienia liturgicznego św. Franciszka Ksawerego.
Sesja misjologiczna i samo czuwanie to czas bardzo intensywnej refleksji
nad PUM i jej zadaniami oraz nad obowiązkami i wyzwaniami misyjnymi „powołanych”: księży i kleryków zarówno diecezjalnych, jak i zakonnych, sióstr zakonnych i nowicjuszek.
Dlatego z punktu widzenia służby misjom cała ta część znajduje
6
7
Por. Misyjny adwent nowego tysiąclecia, w: „II Polski Synod Plenarny”, Poznań 2001, nr 68.
Por. G. Ruchlewicz, Dyrektorzy krajowi PDM, „Misje Dzisiaj” 6(2010), s. 30-31.
SN 160.indb 8
2011-06-17 13:39:42
9
swoje głębokie uzasadnienie, ponieważ Papieskie Dzieła Misyjne bez
działalności Papieskiej Unii Misyjnej są jak ciało bez duszy.
Prawie od początków istnienia „Światło Narodów” ukazuje się w niezmienionym formacie B5 chociaż z różną częstotliwością. W 1981 r. był
to miesięcznik, ale już w 1982 r. numery 6-9 złączono w jeden zeszyt.
W 1982 i 1983 roku było 12 comiesięcznych zeszytów. W 1984 r. „Światło
Narodów” jest kwartalnikiem. Przez kolejne lata 1985-1990 ukazuje się
jako dwumiesięcznik. W latach 1991-1994 następuje ponowny powrót do
kwartalnika. Z praktycznych racji ułatwienia kolportażu razem z innymi
czasopismami, kiedy dyrektorem Wydawnictwa Papieskich Dzieł Misyjnych Missio-Polonia był ks. Jan Wnęk czasopismo w latach 1995-1997
ukazywało się w niezmienionym formacie co dwa miesiące.
Po kilku latach w 1998 r. do chwili obecnej, powrócono do „Światła
Narodów” jako kwartalnika. Od tego czasu zauważa się też wyodrębnienie działów tematycznych: duchowość misyjna, teologia i duszpasterstwo, Papieska Unia Misyjna oraz informacje.
Zmiany ustrojowe w Polsce w 1989 r. ułatwiły drukowanie czasopisma
oraz zastosowanie lepszej jakości papieru również na okładkę. Oprócz
koloru, który każdego roku był inny, by ułatwić rozpoznanie roku wydania, szata graficzna przez ostatnie lata pozostawała niezmienna. Od
numeru 3(127) w 2002 r. wprowadzono spis treści w języku francuskim,
aby nieznający języka polskiego mogli zapoznać się z treścią czasopisma,
przesyłanego m.in. do Biblioteki Papieskiego Uniwersytetu Urbanianum
w Rzymie. Od numeru 3(142) w 2006 r. pojawiła się także bardzo praktyczna „żywa pagina”, pozwalająca na śledzenie strona po stronie zawartości czasopisma, a także krótkie informacje o autorach tekstów.
Na uwagę zasługują przede wszystkim treści merytoryczne czasopisma. W pierwszych jego latach były to zwykle teksty tłumaczone z „Omnis Terra”, informacje i sprawozdania z działalności misyjnej
Kościoła powszechnego oraz wydarzeń misyjnych w Polsce. Autora-
SN 160.indb 9
2011-06-17 13:39:42
10
mi artykułów najczęściej bywali księża diecezjalni i zakonni, biskupi,
a także osoby świeckie. Natomiast niewiele jest artykułów, które wyszły
spod pióra sióstr zakonnych.
3. Analiza merytoryczna
Wraz z rozwojem pisma ustalony został układ treściowy obejmujący
kolejno działy: duchowość misyjna, teologia i duszpasterstwo, informacje i okazyjnie recenzje książek o tematyce misyjnej.
3.1. Duchowość misyjna
W omawianym okresie zaprezentowano blisko 100 artykułów poruszających wieloaspektowo temat duchowości misyjnej. Można wyróżnić
kilka grup tematycznych związanych z tą tematyką.
Pierwszą grupę artykułów stanowią refleksje dotyczące świętych patronów misji, jakimi są: św. Paweł Apostoł, św. Franciszek Ksawery, św. Teresa od Dzieciątka Jezus i patronka współpracy misyjnej Kościoła w Polsce
bł. Maria Teresa Ledóchowska. Kilkakrotnie nawiązywano do założycieli
Dzieł, a szczególnie do Pauliny Jaricot i Pawła Manny. Pośród innych świętych i błogosławionych, którzy inspirowali autorów są: św. Daniel Comboni, misjonarz Afryki i założyciel dwóch zgromadzeń misyjnych, św. Arnold
Janssen, założyciel trzech zgromadzeń misyjnych, w tym jednego kontemplacyjnego. Pisano o bł. Matce Teresie z Kalkuty, św. Zygmuncie Gorazdowskim, św. Faustynie Kowalskiej i bł. Antonim Julianie Nowowiejskim,
przedwojennym dożywotnim prezesie Związku Misyjnego Duchowieństwa – dzisiaj Papieskiej Unii Misyjnej. Zwrócono uwagę na przełomową
dla misyjnej działalności Kościoła encyklikę Piusa XII Fidei donum z 1957
r. oraz na odnowione w 2005 r. Statuty Papieskich Dzieł Misyjnych.
Duża część artykułów była inspirowana nauczaniem papieskim Jana
Pawła II, zwłaszcza encykliką Redemptoris missio i Ecclesia de Euchari-
SN 160.indb 10
2011-06-17 13:39:42
11
stia. Inspiracją w tym temacie były też: adhortacja apostolska Vita consecrata, list apostolski Novo millennio ineunte, Rosarium Virginis Mariae
oraz orędzia misyjne i przemówienia papieskie do dyrektorów krajowych
Papieskich Dzieł Misyjnych. Bardzo szybko nawiązano do refleksji nad
nauczaniem misyjnym Benedykta XVI w encyklikach Deus Caritas est,
Caritas in veritate oraz w papieskich orędziach misyjnych.
Na szczególną uwagę zasługuje jedyny artykuł omawiający misyjny wymiar życia kapłańskiego w nauczaniu biskupa diecezjalnego
abp. Jerzego Ablewicza, który jako pierwszy spośród pasterzy Kościoła w Polsce i diecezji tarnowskiej posyłał regularnie kapłanów do pracy
misyjnej w Afryce i Ameryce Południowej8.
3.2. Teologia i duszpasterstwo
Formacja misyjna jest zadaniem długotrwałym, a jej fundamentami
są Pismo Święte, nauczanie soborowe i papieskie oraz refleksja teologiczna i duszpasterstwo9. Jej zadaniem jest właściwe przygotowanie do
misyjnych zadań Kościoła. Ten rozdział jest bardzo bogaty i w omawianym okresie zaprezentowano 180 artykułów. Bardzo bogata paleta autorów począwszy od kardynałów, przez biskupów, misjologów duchownych i świeckich poświadcza, że jest to wielki i zarazem ciekawy z punktu widzenia Kościoła obszar zainteresowania wielu środowisk10.
W tej części czasopisma warto zauważyć refleksję nad misją, czyli
posłannictwem Kościoła, która związana jest z jego naturą. Znaczna
część artykułów poświęcona jest misyjnemu nauczaniu Jana Pawła II
A. Ślusarz, Misyjny wymiar życia kapłańskiego w nauczaniu ks. arcybiskupa Jerzego
Ablewicza, „Światło Narodów” 4/2005, s. 7-19.
9
Por. E. Nunnenmacher, Formazione missionaria, w: „Dizionario di missionologia”, Bologna
1993, s. 263- 268.
10
W gronie autorów znajdują się: kard. J. Tomko, kard. F. George, kard. C.A. Vallejo i kard.
C. Sepe; misjolodzy: Wł. Kowalak SVD, ks. Jan Górski, J. Różański OMI, ks. K. Czermak,
W. Kluj OMI, G. Colzani; teologów: B. Forte, E. Sakowicz; siostry zakonne: A. Huf SSpS, s.
Alojza Krzymkowska, A. Siudak FMM oraz osoby świeckie: I. Kadłubowska, J. Mill.
8
SN 160.indb 11
2011-06-17 13:39:42
12
i dotyczy encykliki Redemptoris missio oraz papieskich orędzi misyjnych.
Zadania misyjne Kościoła to niejako druga część tematyczna, która ukazuje drogę wędrowania Kościoła w obszarach kultury, dialogu międzyreligijnego, odkrywania nowych areopagów i wyzwań nowej ewangelizacji.
Wyraźnie jawi się też chrystologia, która jest potwierdzeniem prawdy, że
misje są sprawą wiary i głoszeniem prawdy o Jezusie Chrystusie. W licznych artykułach omówiono zadania duszpasterskie Papieskich Dzieł
Misyjnych ze wskazaniem służby poszczególnych Dzieł, zwłaszcza Papieskiej Unii Misyjnej i Papieskiego Dzieła Rozkrzewiania Wiary.
Generalnie jest to materiał, który mógł w zasadniczy sposób pomóc
osobom zainteresowanym w pogłębieniu świadomości misyjnej, ukazując, czym są misje w życiu Kościoła, zwłaszcza diecezji, parafii i różnych
wspólnot apostolskich.
3.3. Informacje
W ostatniej tematycznej części czasopisma, zwykle najkrótszej,
zamieszczone są informacje dotyczące wydarzeń misyjnych – spotkań
formacyjnych, sympozjów, kongresów w kraju i za granicą, które nierzadko ukazały się jedynie w „Świetle Narodów”. Dotyczy to również
omówienia niektórych publikacji dotyczących szeroko rozumianej
misyjnej działalności Kościoła, statystyk misyjnych dotyczących zwłaszcza pracy polskich misjonarzy i misjonarek.
Powstała „kronika” wydarzeń misyjnych Kościoła, która pokazuje, że
są diecezje, parafie oraz środowiska życia chrześcijańskiego, gdzie sprawy misji są obecne w życiu duszpasterskim.
4. Zadania „Światła Narodów” w animacji misyjnej
Nie ulega wątpliwości, że czasopismo Papieskiej Unii Misyjnej w Polsce „Światło Narodów” spełnia rolę narzędzia w służbie animacji i współ-
SN 160.indb 12
2011-06-17 13:39:42
13
pracy misyjnej. Promuje teologię misji, której fundamentem jest Jezus
Chrystus, Odkupiciel człowieka. On też jest jedynym i niepowtarzalnym
sensem misyjnej działalności Kościoła.
Czasopismo zachowało swoją „oryginalność” na rynku wydawniczym, służąc wiernie promocji Papieskich Dzieł Misyjnych, a tym
samym Kościołowi, który z natury swojej jest misyjny. Nie relatywizuje
wyzwań misyjnych Kościoła na rzecz tak modnej dzisiaj promocji ludzkiej, która także wielokrotnie w polskich środowiskach stała się „substytutem” misji.
Upowszechnia wiernie papieskie nauczanie misyjne zawarte zarówno w encyklikach, adoracjach apostolskich, jak również w corocznych
papieskich orędziach misyjnych. Dociera wprawdzie do ograniczonego
grona czytelników, ale warto nadal promować jego czytelnictwo zwłaszcza wśród księży, osób konsekrowanych, seminarzystów i katechetów.
Zakończenie
Kilka stron tego artykułu to zaledwie przyczynek do dalszej kompleksowej refleksji nad czasopismem „Światło Narodów”, które jest obecne
w życiu misyjnej współpracy Kościoła w Polsce od 30 lat. W dobie elektronicznych nośników informacji – zwłaszcza informacji zamieszczanych na stronach internetowych – można stawiać pytanie o sensowność
tworzenia i drukowania czasopism w tym również misyjnych. Jednak
„Światło Narodów” jako narzędzie Papieskiej Unii Misyjnej w dziele animacji, formacji i współpracy misyjnej ma i niewątpliwie powinno mieć
swoje wysokie miejsce.
Autor jest doktorem teologii, byłym dyrektorem krajowym PDM w Polsce
(2000-2010), członkiem Kongregacji Ewangelizacji Narodów, byłym misjonarzem
w Kongo (1985-91) i Peru (1997-2000), Konsultorem KEP ds. Misji
SN 160.indb 13
2011-06-17 13:39:42
Grażyna Ruchlewicz
1. Potrzeba dialogu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Etap wielu inicjatyw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Instrument animacji misyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Krok ku powszechności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Instrument formacji misyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
14
21
24
27
30
„Światło Narodów” to organ prasowy Papieskiej Unii Misyjnej ukazujący się od 1981 r., który początkowo wychodził jako biuletyn Papieskich Dzieł Misyjnych. Genezę powstania tego periodyku nakreśla bp Jan
Wosiński, ówczesny dyrektor PDM, pisząc w pierwszym numerze: „już
od kilku lat odczuwaliśmy brak wydawnictwa służącego informacji i formacji misyjnej dla samego kleru, zarówno diecezjalnego, jak i zakonnego, i to pod kątem zaangażowania wszystkich w kolegialną współpracę
misyjną, ożywiającą i rozwijającą w duchu Ewangelii cały Kościół Chrystusowy pod egidą następców Apostołów z Ojcem Świętym na czele”.
A zatem pojawienie się tego biuletynu miało zaradzić też konkretnej
potrzebie dialogu i komunikacji między Dyrekcją Krajową Papieskich
Dzieł Misyjnych a duchowieństwem diecezjalnym i zakonnym.
1. Potrzeba dialogu
W latach 1965-1972 taką rolę spełniał „Biuletyn Misyjny”, redagowany przez ks. Antoniego Koszorza, wieloletniego sekretarza Papieskiej
Unii Misyjnej Duchowieństwa. Powstające w latach 80. XX wieku „Świa-
SN 160.indb 14
2011-06-17 13:39:42
15
tło Narodów” miało wypełnić tę lukę i być kontynuatorem powyższych
idei. Warto nadmienić, że w okresie międzywojennym Związek Misyjny
Duchowieństwa (przedwojenna nazwa PUM) też posiadał własny organ
prasowy „Biuletyn Miesięczny ZMD w Polsce”, wydawany od 1937 r. do
wybuchu II wojny światowej.
Inicjatorem biuletynu „Światło Narodów” był ks. Wacław Kuflewski,
wieloletni misjonarz w Zambii, pełniący od 1980 r. funkcję Sekretarza
Krajowego PUM. Przemiany społeczno-polityczne lat osiemdziesiątych
i pojawiająca się możliwość publikacji religijnych odczytał jako odpowiedni czas do rozpoczęcia wydawania misyjnego pisma, dla którego też
zaproponował tytuł. W stopce redakcyjnej pierwszego numeru, znajduje
się informacja, że jest to biuletyn Papieskich Dzieł Misyjnych wydawany
przez Sekretariat Krajowy Papieskiej Unii Misyjnej Kleru Diecezjalnego i Zakonnego z adnotacją „do użytku wewnętrznego”. Był to bowiem
miesięcznik liczący od 11 do 17 stron, wydawany techniką kserograficzną w formacie A4 o nakładzie 400 egzemplarzy.
Nowe pismo miało spełniać rolę koordynatora różnych inicjatyw na
rzecz misyjnej działalności Kościoła oraz oddziaływać na przedstawicieli duchowieństwa, a poprzez nich na członków Unii Misyjnej. Zatem
biuletyn „Światło Narodów” zaadresowany był do kapłanów i sióstr
zakonnych z urzędu zaangażowanych w animację misyjną w naszym
kraju, zaś jego celem była pomoc w wypełnianiu tych obowiązków
przez korzystanie z zamieszczonych tam materiałów. Celem perspektywicznym było natomiast ukształtowanie mocnej i świadomej swych
obowiązków Papieskiej Unii Misyjnej Kleru Diecezjalnego i Zakonnego
(według ówczesnej nazwy), a „Światło Narodów” było widzialnym znakiem jej istnienia w Polsce.
Redaktor biuletynu w doborze zagadnień poruszanych w pierwszych
numerach wzorował się na treści pisma „Omnis Terra”, będącego oficjalnym organem Międzynarodowego Sekretariatu PUM. A zatem zamiesz-
SN 160.indb 15
2011-06-17 13:39:42
16
czano w nim urzędowe informacje o misyjnym dziele Kościoła, zagadnienia dotyczące funkcjonowania i animacji misyjnej w ramach PDM oraz
artykuły poświęcone tematyce misyjnej związanej z wydarzeniami danego
miesiąca. Rubryka „Informacje Papieskiej Unii Misyjnej” zawierała wszelkie wiadomości dotyczące wyjazdów na misje, pracy polskich misjonarzy
oraz inicjatyw współpracy misyjnej. Dlatego też ks. Kuflewski zachęcał
czytelników do pisania i dzielenia się na łamach biuletynu doświadczeniem na polu animacji misyjnej w diecezjach i zgromadzeniach.
Ciekawą inicjatywą ówczesnego Redaktora było publikowanie informacji o innych wydawnictwach misyjno-religioznawczych ukazujących się na polskim rynku. Pismo ciągle się rozwijało, o czym świadczy
wprowadzenie od numeru 6/1981 kolejnej interesującej rubryki: „Jak
funkcjonuje moja misyjna parafia”, dzięki której czytelnicy mogli zapoznać się z realiami pracy polskich misjonarzy na różnych kontynentach.
W pierwszym roku ukazywania się tego biuletynu nie przewidywano
prenumeraty, gdyż grono odbiorców było ściśle określone i poszczególne numery wysyłano im bezpłatnie. Docierał on do biskupów, dyrektorów diecezjalnych PDM, promotorów i referentek zakonnych, seminariów diecezjalnych i zakonnych, nowicjatów i redakcji katolickich. Kolportaż odbywał się za pośrednictwem dyrekcji diecezjalnych PDM oraz
przez Sekretariat Krajowy PUM.
Podsumowując pierwszy rocznik, można stwierdzić, że biuletyn był
swoistego rodzaju kroniką najważniejszych wydarzeń z życia PDM,
w tym Unii, Komisji Episkopatu ds. Misji oraz doniesień z pracy na
misjach. To, co wzbogacało przekazywane informacje, to dane statystyczne, których liczba rosła w następnych numerach. Na kartach tego
rocznika nie zabrakło też informacji o nauczaniu Wielkiego Misjonarza
Jana Pawła II i o jego misyjnych podróżach.
Lektura publikowanych w tym czasie materiałów stanowi główne źródło wiedzy o tym, jak polski Kościół przez animację misyjną
SN 160.indb 16
2011-06-17 13:39:42
17
i współpracę w ramach PDM włączał się w misyjną działalność Kościoła
powszechnego, choć jeszcze – jak oceniał to zaangażowanie bp Wosiński w audycji Sekcji Polskiej Radia Watykańskiego 27 stycznia 1981 r. –
w skromnym wymiarze.
W roku 1982 od pierwszego numeru zmienił się format biuletynu
z A4 na A5, wzrósł nakład do 500 egzemplarzy, a druku podjął się Zakład
Małej Poligrafii Biura Misyjnego w Warszawie, agenda wspomagająca PDM i Komisję Episkopatu ds. Misji. Następny wzrost nakładu miał
miejsce od numeru jedenastego tego rocznika i wynosił 1500 egzemplarzy, dzięki czemu mógł już docierać do każdego referenta dekanalnego
ds. misji. Skoro formacja misyjna odbywała się przede wszystkim przez
słowo drukowane, wydawca dążył do poszerzenia kręgu oddziaływania
animacyjnego biuletynu.
Numery od 7 do 9 w roczniku 1982 wydane zostały łącznie jako
numer specjalny, a znalazły się w nim materiały z XVI Ogólnopolskiego
Sympozjum Misyjnego Alumnów Seminariów Diecezjalnych i Zakonnych, które odbyło się w Pieniężnie w dniach 23-27 sierpnia 1981 r.
Wydanie potrójnego numeru w tamtym okresie było swoistym osiągnięciem, gdyż do tej pory dokumentacja z sympozjów kleryckich nie
docierała do szerszego grona czytelników. Sekretariat PUM postanowił skorzystać z pojawiających się możliwości publikowania materiałów o treści religijnej i przygotował numer specjalny, uwzględniający
wymogi publikacji naukowych. Zawierał on teksty wygłoszonych referatów, protokoły sporządzone z innych punktów programu oraz materiały uzupełniające opracowane przez redakcję. W związku ze śmiercią ks. Mariana Batogowskiego (14.02.1982 r.), organizatora tych sympozjów w latach 1974-1980, ten właśnie numer „Światła Narodów”
poświęcono jego pamięci.
Od tego numeru rozpoczyna się także widoczny proces wzbogacania treści biuletynu. Ukazuje się coraz więcej i coraz bardziej obszer-
SN 160.indb 17
2011-06-17 13:39:42
18
nych artykułów podpisywanych przez rozszerzające się grono autorów.
Wystarczy wspomnieć choćby ks. Józefa Urbana i jego artykuł Współpraca duchowa diecezji z misjami według dokumentów papieskich (19261981), polski przekład artykułu S. Acquavava PIME Ojciec Paweł Manna
– założyciel Papieskiej Unii Misyjnej Duchowieństwa (w 30. rocznicę
śmierci) czy też artykuł Jana Czachorka SVD Echa posoborowe w duszpasterstwie misyjnym na Flores oraz Urszuli Górskiej USJK Jeśli dziś
nie pójdziemy, jutro może być za późno. W tym numerze wprowadzono
zmiany w szacie graficznej okładki, umieszczając tytuł „Światło Narodów” na fioletowym tle.
W trzecim roku wydawania biuletynu, w związku z powierzeniem
dotychczasowemu redaktorowi ks. Wacławowi Kuflewskiemu kilku
innych funkcji w ramach misyjnej działalności Kościoła, zmienia się
osoba redaktora naczelnego. Ks. Kuflewski odpowiedzialność za redagowanie pisma złożył zatem na ręce ks. Jana Decyka. Nowy redaktor
naczelny dokonał zmiany nazwy rubryki „Informacje PUMD” na bardziej obszerną „Informacje PP.DD.MM” (skrót PDM pisano wówczas
przez podwajanie pierwszych liter). Celem przyświecającym tej zmianie było ukazanie, jak działają PDM w innych krajach oraz organizacje wspierające misje. Artykuły wzbogacono także o notki informujące
o treści lub autorze publikowanego materiału.
Podobnie jak w poprzednim roku dwa numery 7 i 8 poświęcono na
publikację materiałów z XVII misyjnego sympozjum kleryckiego. Jednak nie jest to pełna treść wszystkich wygłoszonych referatów i sprawozdań. W numerze 9 materiał był nadal publikowany w układzie trzech
działów: artykuł związany z działalnością misyjną, informacje PDM
i relacja z funkcjonowania placówki misyjnej. W dziale informacje PDM
znalazła się niecodzienna wiadomość, że Jan Paweł II posyła 110 polskich misjonarzy wraz z listą tych, którzy otrzymali poświęcone przez
Ojca Świętego Krzyże.
SN 160.indb 18
2011-06-17 13:39:42
19
Na szczególną uwagę zasługuje też numer dziesiąty omawianego
rocznika, w którym na podstawie sprawozdania z Plenarnego Zebrania
Kongregacji i Sesji Pastoralnej PDM ukazano realizację zadań misyjnych Kościoła poprzez instytucje, jakie ma do dyspozycji – Kongregację
Ewangelizacji Narodów i Papieskie Dzieła Misyjne. Omawiany rocznik
zamyka numer podwójny, który jest swoistym serwisem informacyjnym
prezentującym wydarzenia z życia PDM w wymiarze animacji świeckich
animatorów misyjnych w kraju i z działalności Komisji Episkopatu ds.
Misji. Wśród nowych inicjatyw Delegata ds. Misjonarzy były seminaria dla misjonarzy przygotowujące zainteresowanych do wyjazdu oraz
sympozja urlopowe misjonarzy, będące przejawem troski o tych, którzy
przyjeżdżali na wypoczynek.
W 1984 r. „Światło Narodów” osiąga roczny nakład 9 500 egzemplarzy, gdyż jeden z numerów ukazał się w pięciotysięcznym nakładzie.
Rocznik ten ma charakter bardziej informacyjny – niż jak zapowiadano
wcześniej – formacyjny, zgodnie ze zmianą nazwy działu na informacje
misyjne z działalności Kościoła na świecie i w kraju. W znacznym stopniu były to przedruki z zagranicznej prasy misyjnej. Oznaką zachowania dotychczasowego, formacyjnego charakteru biuletynu był artykuł
O motyw misyjny w duszpasterstwie, podpisany skrótem M.B. Zmieniono też nazwę rubryki „Wydawnictwa misyjne” na „Publikacje misyjne”,
zachowując jednak dotychczasowy charakter notki sygnalizującej ukazanie się pozycji książkowych związanych z misjami.
W roczniku tym zwraca uwagę radykalne zmniejszenie objętości
poszczególnych numerów, ukazujących się raz na kwartał. Liczba stron
ówczesnego kwartalnika była porównywalna z tą, jaką posiadał biuletyn
wychodząc jako miesięcznik (od 15 do 30). Fakt ten świadczy o swego
rodzaju regresie, jaki przechodziło pismo. Wyjaśnienie przyczyn tego
zjawiska można znaleźć w sprawozdaniu z 8 lutego 1985 r. ówczesnego
dyrektora PDM bp. J. Wosińskiego, który stwierdza, że Papieska Unia
SN 160.indb 19
2011-06-17 13:39:42
20
Misyjna „zaczęła nam schodzić na drugi plan” w momencie, gdy pozostałe trzy Dzieła rozpoczęły oficjalną działalność. Wydawanie biuletynu
nawet w tak okrojonej formie było jednak przejawem troski o adresata,
co potwierdzają dalsze jego słowa: „ratujemy się przed tym wydawaniem
specjalnie dla duchownych periodyku pt. Światło Narodów. Zauważenie
problemu przyniosło pozytywne skutki, podjęto bowiem poszukiwanie
pracowników do redagowania biuletynu.
Podsumowując ten rocznik trzeba stwierdzić, że jednak dobrze spełnił rolę „kronikarza”, bo zawarte w nim informacje dają szeroki obraz
prężnego rozwoju ówczesnych oficjalnych instytucji kościelnych i środowisk misyjnych w Polsce, jak na przykład ustanowienie Centrum
Formacji Misyjnej. Równocześnie rozwijała się działalność animacyjna
i wydawnicza PDM w zakresie materiałów animacyjnych, o czym też
dowiadujemy się z lektury pisma.
W pierwszym numerze rocznika 1985 pod zamieszczonymi materiałami pojawiają się dwa nowe skróty nazwisk (taki był na początku
styl podawania autorów tekstu), co jest zapowiedzią dokonujących się
zmian. Jedną z tych osób jest p. Janina Mil, która z czasem przejęła funkcję redaktora prowadzącego i pełniła ją przez 22 lata. Jej twórczy wkład
w redagowanie biuletynu daje się zauważyć w podniesieniu poziomu,
nie tylko językowego, tego pisma.
Wśród dokonujących się zmian należy odnotować przywrócenie
„Światłu Narodów” statusu dwumiesięcznika. Następnie wprowadzono
dział „Misyjna panorama minionego roku”, będący swoistym raportem
stanu Kościoła w krajach misyjnych na wszystkich kontynentach, przygotowywanym w oparciu o biuletyn „Omnis Terra”. W większości numerów tego rocznika ukazywały się już obszerne materiały o charakterze
formacyjnym, poświęcone poszczególnym Dziełom Papieskim i ich roli
w życiu Kościoła. Najczęściej były to wystąpienia przedłożone na rzymskiej sesji pastoralnej PDM lub wykłady zamieszczone w serii wydawni-
SN 160.indb 20
2011-06-17 13:39:42
21
czej Cours de Formation Missionaire. Natomiast artykuły polskich autorów to najczęściej referaty wygłoszone na ogólnopolskich sympozjach
misyjnych dla świeckich animatorów i kleryków.
Faktem potwierdzającym przywracanie biuletynowi charakteru formacyjnego było zmniejszenie częstotliwości ukazywania się rubryki
„Z misyjnej placówki”, będącej relacją z pracy konkretnych misjonarzy.
W drugiej połowie 1985 r. biuletyn doczekał się nowego redaktora
naczelnego w osobie nowo mianowanego sekretarza krajowego PUM ks.
Henryka Kowalskiego, byłego misjonarza z Wybrzeża Kości Słoniowej.
W tym samym roku PDM otrzymały też nowego dyrektora krajowego bp.
Edmunda Piszcza. Dla „Światła Narodów” rozpoczyna się zatem kolejny etap pełen inicjatyw, które będą wprowadzane już w roku następnym.
2. Etap wielu inicjatyw
Na przestrzeni dwóch ostatnich roczników na okładce podawano
informację o numerze egzemplarza w formie arabskich cyfr, co oznaczało też kolejny miesiąc, którego dotyczył. Od rocznika 1986 wprowadzono
numerację ciągłą w kolejności od 47 numeru, co dawało podwójne oznakowanie egzemplarza, ale też ułatwiało cytowanie. Nadanie tej numeracji
zapoczątkowało dalsze znaczące zmiany w sposobie redagowania „Światła Narodów”. Najbardziej widoczną była zmiana szaty graficznej okładki,
na którą składa się grafika z krzyżem wpisanym w kulę ziemską i umieszczoną pod tytułem „Światło Narodów” adnotacją „Biuletyn Papieskiej
Unii Misyjnej”. Od tej pory „Światło Narodów” staje się urzędowym
organem PUM, a nie Papieskich Dzieł Misyjnych, jak było do tej pory.
Jednak główna zmiana dotyczyła raczej publikowanych materiałów
w zakresie doboru kategorii poruszanych zagadnień niż konkretnych
działów tematycznych. W każdym numerze znajdowały się dwa artykuły z zakresu teleologii w odniesieniu do misji czy też misjologii oraz
SN 160.indb 21
2011-06-17 13:39:42
22
współpracy misyjnej podejmowanej w ramach Papieskich Dzieł. Choć
w dalszym ciągu są to tłumaczenia wykładów profesorów z rzymskich
uniwersytetów, to jednak pojawiają się też teksty autorskie polskich
teologów i misjologów, jak na przykład ks. prof. Jacka Salija czy ks. dr.
Antoniego Kmiecika.
Inną kategorię publikowanych treści stanowiły wiadomości misyjne
ze świata i z kraju, które w takim układzie zamieszczane były do 1988
roku. Dopełnieniem tych innowacji było zwiększenie nakładu pisma już
od 48 numeru z 1500 na 1900 egzemplarzy.
Rocznik 1987 w niczym nie różnił się od poprzedniego, jeśli chodzi
o utrzymanie dotychczasowego schematu publikowanych materiałów.
Wyjątkiem był numer 52, w którym wrócono do zaniechanej tradycji
publikowania referatów wygłoszonych podczas dorocznego sympozjum
kleryckiego w ramach numeru specjalnego „Światła Narodów”.
Z uwagi na pielgrzymkę Jana Pawła II do ojczyzny i kongres eucharystyczny w numerze 54 znalazły się artykuły poświęcone zagadnieniu
Eucharystii, co wskazuje na aktualność i podążanie pisma za tym, co
w danej chwili było bliskie czytelnikowi. Natomiast dział informacyjny
„Z kraju” odnotowuje niecodzienne wydarzenie w historii posłania polskich misjonarzy, jakim było poświęcenie krzyży misyjnych przez Jana
Pawła II dla 194 osób.
Rocznik 1988 okazuje się być przełomowym pod względem publikowanych tekstów, bowiem do rzadkości należały tym razem materiały pochodzące z przedruków. Wydawca wprowadził na łamy biuletynu
artykuły polskich autorów, wykładowców Akademii Teologii Katolickiej.
Kierownictwo Sekretariatu Krajowego PUM w 1989 r. obejmuje
ponownie ks. Wacław Kuflewski, inicjator idei wydawania biuletynu
„Światło Narodów”. Jako redaktor naczelny szukał możliwości zintensyfikowania jego oddziaływania na czytelników, co wyraził w słowie
wstępnym zamieszczonym w numerze 64: „pragniemy uczynić [go] bar-
SN 160.indb 22
2011-06-17 13:39:42
23
dziej żywym organem prasowego oddziaływania, będzie on więc zawierał więcej krótszych aktualnych opracowań, które mogłyby być wykorzystywane przez naszych czytelników w pracy animacyjnej”. W realizacji tej koncepcji liczył na pomoc Biura Misyjnego, które dysponowało
poligrafią, wydawnictwem i kolportażem. Oczekiwał też na współpracę ze strony diecezjalnych dyrektorów PDM, zakonnych promotorów
misyjnych i referentek.
Przedstawione powyżej założenia dotyczące charakteru zamieszczanych materiałów wynikały również z jego koncepcji i rozumienia PDM
w Polsce. We wstępie do numeru 68 pisał, że „mają [one] formę duszpasterskiego ruchu na rzecz misji, zakotwiczonego w pierwszym rzędzie w parafii i jej strukturach. Skupiają one ludzi, którym bliskie są ideały misyjne”. To z myślą o ich pracy animacyjnej dobierano praktyczny
temat przedstawiany w jednym artykule. W ten sposób „Światło Narodów” stało się pismem monotematycznym, zawierającym jeden artykuł
i dwie rubryki: „Wiadomości misyjne ze świata” i „Z kraju”. Zmieniono też strukturę tych rubryk. Do tej pory zamieszczano dużo krótkich
informacji, w nowym roczniku zmniejszono ich liczbę, ale szerzej zaczęto omawiać poruszane zagadnienia. Obie rubryki to olbrzymi zasób
wiedzy na temat działalności PDM i innych instytucji misyjnych w świecie i w ojczyźnie, łącznie ze statystykami wyjazdów polskich misjonarzy.
Do rubryki „Z kraju” ks. Kuflewski wprowadził serię tematyczną Przegląd inicjatyw misyjnych w diecezjach. Jej zadaniem było ukazanie zakresu działalności misyjnej konkretnej diecezji.
Od tego rocznika odnowiono, zaniechaną w poprzednich latach,
praktykę omawiania zawartości biuletynu we wstępie podpisywanym
przez Sekretarza Krajowego PUM.
W historii Papieskich Dzieł Misyjnych rok 1990 to czas znaczących zmian kadrowych, co miało niewątpliwie wpływ na kształt pisma.
W tym przejściowym okresie doszło do zmniejszenia jego objętości
SN 160.indb 23
2011-06-17 13:39:42
24
i częstotliwości ukazywania się. Z numerem 73 biuletyn staje się znów
kwartalnikiem liczącym od 20 do 24 stron. Na uwagę zasługuje jednak wprowadzenie szpalt w rubryce „Wiadomości misyjne ze świata”
i „Z kraju”, dzięki czemu informacje w nich zawarte, które stanowiły niekiedy połowę numeru, wyróżniały się od pozostałych treści.
Numer 74 kończy pierwszą, jakże różnorodną w rozwiązania koncepcyjne i redakcyjne, dekadę wydawania biuletynu „Światło Narodów”.
3. Instrument animacji misyjnej
Otwarciu kolejnej dekady ukazywania się biuletynu towarzyszyło niecodzienne wydarzenie, bowiem ówczesny sekretarz generalny PUM ks.
Mario Bianchi skierował list do czytelników „Światła Narodów”. Tekst
listu rozpoczyna pierwszy (75. w kolejności) numer rocznika 1991.
Sekretarz generalny zachęca w nim wszystkich członków Unii w 75-lecie
jej powstania do „pogłębienia misyjnej formacji, która powinna obejmować różne aspekty życia kapłańskiego i zakonnego, zwłaszcza formację
teologiczną, życie duchowe, działalność duszpasterską”.
Wraz z tym numerem rozpoczął się też odmienny styl redagowania
biuletynu wprowadzony przez ks. Romana Sadowskiego, nowego sekretarza krajowego PUM i jednocześnie redaktora naczelnego „Światła
Narodów”. Ks. Sadowski to kapłan diecezji pelplińskiej (obecnie toruńskiej), misjolog, były dyrektor diecezjalny PDM i były ojciec duchowy Centrum Formacji Misyjnej. W słowach Od Redakcji informuje, że
pragnie na łamach pisma kontynuować dzieło animacji misyjnej prowadzone przez sekretariat krajowy Unii i jej dotychczasowego sekretarza ks. Kuflewskiego, a zamierza tego dokonać przez publikowanie najistotniejszych treści przy współpracy tych wszystkich, na których spoczywa odpowiedzialność za budzenie świadomości misyjnej Kościoła
w Polsce.
SN 160.indb 24
2011-06-17 13:39:42
25
Jedną z ważniejszych zmian wprowadzonych przez nowego Redaktora było uporządkowanie publikowanego materiału zasadniczo w trzech
działach: Papieska Unia Misyjna w Polsce, Formacja misyjna oraz Dokumentacja.
Dział pierwszy Papieska Unia Misyjna w Polsce umożliwiał polskim
autorom przedstawienie tego, co działo się w zgromadzeniach i seminariach w kraju w wymiarze myśli misjologicznej, animacji i formacji. Ks.
Sadowski poszukując współpracowników zachęcał siostry zakonne, by
dzieliły się na łamach „Światła Narodów” już istniejącymi czy też planowanymi w najbliższym czasie inicjatywami, mającymi na celu misyjną formację wspólnot zakonnych, w tym również klauzurowych. Łamy „Światła
Narodów” zostały otwarte również dla członków kleryckich kół misyjnych
i kandydatów przygotowujących się w CFM do wyjazdu na misje. Lektura tego działu pokazuje też wiele inicjatyw animacyjnych podejmowanych
przez Unię i PDM. Należały do nich: sympozja misyjne dla kleryków, ogólnopolskie czuwania kleryckich kół misyjnych na Jasnej Górze, dni misyjne dla zakonnych referentek misyjnych, dzień misyjny zakonnic, spotkania animacyjne organizowane przez sekretarza krajowego PUM. Warto też
wspomnieć o znaczącym wydarzeniu, jakim było sympozjum poświęcone refleksji nad nową encykliką misyjną Redemptoris missio Jana Pawła II.
Dział drugi Formacja misyjna to swoisty przegląd myśli teologicznej
i misjologicznej, przybliżającej czytelnikowi zagadnienie uzasadnienia
misji ad gentes. Zamieszczane w nim artykuły zmierzały do pogłębienia
formacji misyjnej i wytyczenia głównych linii duchowości misyjnej. Najczęściej były to materiały wcześniej publikowane na łamach czasopisma
„Omnis Terra”, a następnie udostępniane polskiemu czytelnikowi. Do
ich lektury zachęcał sam Redaktor we wstępie do każdego numeru. Czynił to z entuzjazmem, ukazując głębię i wagę danego artykułu w kształtowaniu motywacji kapłanów i osób konsekrowanych do zaangażowania
się w misję Kościoła wobec narodów.
SN 160.indb 25
2011-06-17 13:39:42
26
Idea działu trzeciego Dokumentacji - jak pisze ks. Sadowski - została zaczerpnięta zarówno co do nazwy, jak i treści z Międzynarodowej
Agencji Informacyjnej Fides, zamieszczającej pod takim właśnie tytułem oficjalne wypowiedzi Ojca Świętego, prefekta Kongregacji Ewangelizacji Narodów oraz sekretarza generalnego PUM w sprawach misyjnych, ale można też w niej było przeczytać o historii PDM w okresie
międzywojennym.
Od pierwszego numeru w spisie treści wprowadzono obok tytułów
artykułów nazwiska ich autorów.
W ramach współpracy z innymi Dziełami redakcja biuletynu prowadziła systematycznie przygotowania do II Krajowego Kongresu Misyjnego, który odbył się na Jasnej Górze w 1992 r., a po jego zakończeniu
zamieściła dokument końcowy kongresu i wypowiedzi uczestników.
Z racji na zróżnicowanie częstotliwości ukazywania się zaskakujący
dla czytelnika mógł być rocznik 1992, gdyż pierwszy numer pisma był
numerem podwójnym, czyli półrocznikiem, liczącym prawie 100 stron,
następny zaś kwartalnikiem, a trzeci dwumiesięcznikiem. Zdumiewa
też niespotykane dotąd bogactwo proponowanych tematów podejmowanych przez wysokiej klasy specjalistów, którzy omawiają nurtujące
zagadnienia końca dwudziestego wieku: Przywrócić żywotność i entuzjazm dla misji o. Jamesa H. Kroemera, Misja „ad gentes” filarem nowej
ewangelizacji o. R. Ballana, Kapłani dla misji o. M. Zago, Zasadnicze linie
duchowości misyjnej o. A. Magnate’a. Sprawdziła się zatem zapowiedź
Redaktora podczas obejmowania funkcji, że w „Świetle Narodów” będą
publikowane „najistotniejszych treści”.
Następny rocznik – 1993 był kontynuacją przyjętych zasad i stylu redagowania biuletynu. Wkrótce jednak uległ on kolejnej zmianie, bowiem
na jesieni tego roku ks. Sadowski został powołany do pracy w Kongregacji Ewangelizacji Narodów i wraz z numerem 87, czyli 1/1994 zakończyła
się jego posługa redaktora. Numer ten zamyka trzyletni okres ciekawych
SN 160.indb 26
2011-06-17 13:39:42
27
inicjatyw w doborze prezentowanych materiałów o dużej wartości merytorycznej, które służyły jako narzędzie informacji, formacji i animacji
misyjnej. Specyficznym rysem redakcyjnej aktywności ks. Sadowskiego
było to, że zależało mu na misyjnym uwrażliwieniu czytelnika. Dlatego
też sam pisał i dzielił się z czytelnikami biuletynu swoimi przemyśleniami, ale też doświadczeniem animatora. W tym trzyletnim okresie doszło
też do znacznego zwiększenia objętości wszystkich numerów.
Kolejna zmiana Sekretarza Krajowego PUM wiązała się ze zmianą na stanowisku redaktora „Światła Narodów”. Funkcje te powierzono ks. Janowi Górskiemu, kapłanowi diecezji katowickiej, pracownikowi naukowemu ATK i Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Katowicach. Każdorazowy sekretarz krajowy i redaktor „Światła
Narodów” szukał możliwości jak najlepszego dotarcia do czytelników,
w większości członków Unii. Dlatego też od pierwszego numeru 1994 r.
biuletyn uległ pewnym zmianom, choć od strony zawartości przygotowany był jeszcze przez ks. Sadowskiego.
4. Krok ku powszechności
Pierwsza zmiana dotyczyła szaty graficznej okładki, z czym też wiązała się niewielka zmiana logo. Krzyż papieski został nieco powiększony
i umieszczony na globie ziemskim, a nie jak było do tej pory w środku
globu. Zmieniono też jego dotychczasowe usytuowanie, umieszczając
logo na górze okładki, a tytuł wraz z nazwą wydawcy – Papieskiej Unii
Misyjnej i danymi bibliograficznymi na dole. Wszystko to wkomponowano w kolorowe tło okładki, tonowane od intensywnego koloru do
coraz bardziej rozjaśnionego. Od tej pory każdy rocznik wydawany był
w innym kolorze, co zostało utrzymane do 2010 r.
Widoczna zmiana nastąpiła też w doborze publikowanych materiałów i polegała na stopniowym redukowaniu artykułów będących prze-
SN 160.indb 27
2011-06-17 13:39:42
28
drukami z „Omnis Terra” na rzecz polskich autorów. Ks. Górski zabiegał
o nadanie identyfikatora ISSN dla wydawnictw ciągłych, co nastąpiło od
numeru drugiego i podniosło znacznie status pisma. Na przestrzeni tego
roku zwiększył się też nieco jego nakład, z 2 200 egzemplarzy (numer
pierwszy) do 2 300 egzemplarzy (od numeru trzeciego).
Rocznik 1995 przynosi kolejne zmiany. Począwszy od pierwszego
numeru biuletyn ukazywał się co dwa miesiące, a nie jak do tej pory
raz na kwartał, oraz zwiększył się jego nakład do 3 000 egzemplarzy. Od
numeru trzeciego 1995 zmienia się także struktura działów porządkująca zamieszczany materiał. Informacje dotyczące działalności Unii w Polsce znalazły się we wstępie Od Redakcji, a działy „Formacja misyjna”
i „Dokumentacja” pozostawiono. W tym ostatnim zachowano inicjatywę
publikowania materiałów archiwalnych, czyli referatów wygłaszanych na
przedwojennych kongresach misyjnych lub zjazdach. Ostatecznie jednak
Redakcja zrezygnowała z wprowadzonych działów wraz z numerem szóstym i ten stan został utrzymany do ostatniego numeru 1997 roku.
Te wszystkie zmiany miały wyraźny i nieprzypadkowy cel. Ks. Jan
Górski wyraził go w zdaniu: „pragniemy – jak pisał w drugim numerze
1995 r. – by „Światło Narodów” jeszcze bardziej rozbudzało i umacniało
misyjny zapał duchowieństwa”. Ten jego pogląd dotyczący roli biuletynu był zbieżny z koncepcją, jaką prezentował sekretarz generalny PUM
ks. P. Falciola odnośnie do znaczenia czasopism misyjnych wydawanych
przez dyrekcje krajowe PDM. Uważał, że ich celem powinno być pogłębianie nadprzyrodzonej motywacji do szerzenia wiary katolickiej, głoszenia Ewangelii – główny cel misji Kościoła.
Ks. Górski we wstępie do numeru 3/1995 wyjaśniał, że w pracy formacyjnej Unii bardzo ważna jest współpraca z misjonarzami i dlatego
zachęcał ich gorąco do nadsyłania artykułów. „Świadectwo misjonarzy
– pisał – może stać się zachętą do współpracy z nimi przez modlitwę”.
W tym też duchu osobiście zwracał się z apelem do seminarzystów pro-
SN 160.indb 28
2011-06-17 13:39:42
29
dyrektor PDM ks. Antoni Kmiecik, proponując w numerze 6/1995 roku,
by „Światło Narodów” było „ogólnopolskim i stałym «miejscem spotkania» poprzez korespondencję i sprawozdania przesyłane do Sekretariatu
Krajowego Unii”.
Do ważniejszych wydarzeń ubiegłego roku należała niewątpliwie
wizyta w naszym kraju kard. Józefa Tomko, prefekta Kongregacji Ewangelizacji Narodów, ale została ona odnotowana dopiero w numerze
1/1995 roku. Ponadto w numerze tym zamieszczono tekst homilii,
którą Dostojny Gość wygłosił podczas Mszy św. radiowej na temat Chorzy w sercu Kościoła. Tytuł ten streszcza zawartość tego numeru, który
w całości został poświęcony misyjnemu wymiarowi cierpienia.
W omawianym roczniku w numerze drugim na szczególną uwagę
zasługuje też tekst konferencji Duchowość misyjna, którą wygłosił do
kleryków podczas modlitewnego czuwania w grudniu 1994 r. na Jasnej
Górze ks. Omer Tanghe, sekretarz PUM w Belgii. W tym samym numerze ukazała się informacja o nowościach wydawniczych powołanego
właśnie do życia Wydawnictwa PDM Missio-Polonia. Czytelnik może
w niej dopatrzeć się podobieństwa z rubryką Publikacje misyjne z lat
osiemdziesiątych, notki sygnalizującej ukazanie się pozycji książkowych
związanych z misjami.
Omawiany numer zawiera jeszcze jeden ważny artykuł: Misja Kościoła w Europie Wschodniej i Azji Centralnej ks. J. Górskiego. Jak sam autor
pisze we wstępie Od Redakcji, Unia w Polsce zgodnie z sugestią Sekretariatu Generalnego PUM miała za zadanie pomóc w zorganizowaniu
struktur PDM na Wschodzie – w krajach, które dopiero w ostatnich
latach odzyskały wolność religijną. Zróżnicowanie tego regionu wymaga
też różnych form misyjnego zaangażowania Kościoła, co zostało ukazane w świetle encykliki Redemptoris missio.
Pozostałe numery rocznika 1995 miały równie ważną rolę do spełnienia – informowały i zachęcały do wzięcia udziału w mającym się
SN 160.indb 29
2011-06-17 13:39:42
30
odbyć 2 grudnia na Jasnej Górze II Zjeździe Misyjnym Duchowieństwa.
Zjazd ten zorganizowano z okazji święta patronalnego Unii.
5. Instrument formacji misyjnej
Pierwszy numer 1996 r. rozpoczyna słowo wstępne nowo mianowanego dyrektora PDM, ks. Antoniego Kmiecika, w którym szeroko zakreśla on zadania „Światła Narodów”. Należy do nich: „niesienie
pomocy wszystkim, do których zwraca się PUM, w odnajdywaniu własnego miejsca w sercu Kościoła” oraz inspirowanie animacji misyjnej
„w ramach wszystkich dzieł misyjnych, zarówno papieskich, jak też diecezjalnych i zakonnych. W związku z tym – pisze ks. Kmiecik – poszerzymy w najbliższym czasie zespół redakcyjny”. Kontynuując Ksiądz
Dyrektor opisuje, w jaki sposób zadania te będą realizowane. „Czynić to
będzie [„Światło Narodów”] poprzez przybliżanie niektórych dokumentów oraz tekstów z zakresu teologii i duchowości misyjnej zamieszczanych w miesięczniku Sekretariatu Generalnego PUM – „Omnis Terra”,
jak również przez inspirację misyjną duszpasterstwa w ramach pozostałych PDM”. Ks. Kmiecik zwracał się do wszystkich czytelników, by nie
byli tylko „odbiorcami, lecz również współtwórcami „Światła Narodów”.
On sam także publikował swoje artykuły na jego łamach.
Wśród tekstów, które ukazały się w tym roczniku, warto odnotować orędzie i pozdrowienie bp. A. Staccioliego, sekretarza generalnego
PUM, który nie mogąc wziąć udziału w ubiegłorocznym grudniowym
Zjeździe Misyjnym Duchowieństwa, wystosował do jego uczestników
list. Pisał w nim: „powinniśmy naprawdę odczuć w naszym sumieniu
kategoryczny imperatyw, że zadanie głoszenia Ewangelii jest pierwszym
obowiązkiem dla wszystkich, że nikt nie może się przed nim uchylać” (nr 2/1996). I dalej, cytując powtarzane przez Jana Pawła II słowa:
„nie możemy być spokojni, gdy pomyślimy o milionach naszych sióstr
SN 160.indb 30
2011-06-17 13:39:42
31
i braci, tak jak my odkupionych Krwią Chrystusa, którzy żyją nieświadomi Bożej miłości”.
Podobnie do całej działalności wszystkich Papieskich Dzieł w tym
okresie, biuletyn PUM nabierał rozmachu. Świadczy o tym chociażby zawartość numeru trzeciego, który swoje łamy oddał do dyspozycji
pozostałym Dziełom. Opublikowano w nim między innymi referat ks.
Kmiecika, wygłoszony na Europejskim Spotkaniu Papieskiego Dzieła Misyjnego Dzieci w Luksemburgu. Natomiast o inicjatywie PDRW
i PDPA w perspektywie mającego się odbyć I Ogólnopolskiego Misyjnego Dnia Młodzieży przedstawił swoje refleksje ks. J. Piotrowski, ówczesny sekretarz krajowy tych Dzieł.
Apel skierowany przez ks. Kmiecika do seminarzystów, zachęcający do przysyłania sprawozdań z działalności kleryckich kół misyjnych,
zaowocował opublikowaniem ich w trzecim numerze. Ponadto ukazał
się też, opracowany na podstawie przeprowadzonej ankiety, wykaz kół
misyjnych w seminariach diecezjalnych i zakonnych wraz z ich stanem
liczbowym.
Po lekturze tego rocznika (1996) nasuwa się stwierdzenie, że wiele
refleksji nad działalnością misyjną Kościoła, animacją i współpracą
misyjną miało odniesienie do dokumentu Tertio millennio adveniente
Jana Pawła II. W tym też roku (od numeru szóstego) nakład został podniesiony do 3 500 egzemplarzy i na tym poziomie utrzymał się aż do
ostatniego numeru 2010 r.
„Światło Narodów” wydawane było we współpracy z wieloma osobami, które znane były z głębokiego zaangażowania w sprawy misyjne
jak: ks. M. Czajkowski, ks. K. Czermak, ks. R. Dziura, ks. J. Gajda, ks. J.
Górski, ks. A. Halemba, ks. A. Kmiecik, ks. J. Piotrowski, s. M. Sypko,
o czym czytelnik dowiaduje się z zamieszczonej notki w pierwszym
numerze 1997 r. Wtedy też po raz pierwszy zostało podane nazwisko
redaktora prowadzącego, pani Janiny Mil, pełniącej tę funkcję od 1984 r.
SN 160.indb 31
2011-06-17 13:39:42
32
Specyfiką rocznika 1997 było ukazanie się trzech numerów monotematycznych. Cały pierwszy numer poświęcony był wspomnieniom
o zmarłym 19 lipca 1996 r. śp. bp. Janie Wosińskim, pierwszym dyrektorze Papieskich Dzieł Misyjnych w Polsce. „Praca na rzecz misji angażowała Biskupa Jana tak dalece, że stała się główną sprawą Jego życia –
jak pisał o Zmarłym bp A. Suski, jego duchowy syn, ale też kontynuator
misyjnego zaangażowania na stanowisku dyrektora krajowego PDM.
Następny numer (drugi w roczniku) zawierał materiały z sympozjum kleryckiego, które odbyło się pod hasłem: „Jan Paweł II – Misjonarz świata”. Wśród tych materiałów znalazły się konferencje wygłoszone przez honorowego gościa sympozjum ks. prał. Omera Tanghe, sekretarza PUM w Belgii. Pierwsza z nich dotyczyła duchowości
misyjnej w życiu powołanego, druga zaś miała charakter osobistego
świadectwa o Matce Teresie z Kalkuty na podstawie bliskich z nią relacji prelegenta.
Setna rocznica urodzin św. Teresy z Lisieux, patronki misji, była
dostatecznym powodem, by na łamach całego numeru piątego ukazać
specyfikę jej misyjnego zaangażowania. Ona sama określała tę specyfikę
słowami: Miłować, być miłowaną i szerzyć miłość do najwyższej Miłości.
Dla uczczenia czterdziestej rocznicy ukazania się encykliki Fidei
donum Piusa XII w numerze czwartym sami fideidoniści pisali o jej znaczeniu dla otwarcia polskich diecezji na misje, dokumentując to ważne
wydarzenie danymi statystycznymi. Ponadto w tym numerze można
zapoznać się z historią wyjazdu polskich fideidonistów i przeczytać
o perspektywach dalszego rozwoju tej inicjatywy, nazwanej darem wiary
dla zakładania Kościoła tam, gdzie jeszcze nie zapuścił on korzeni.
O kształt i poziom biuletynu „Światła Narodów” zatroskany był
również ówczesny dyrektor PDM ks. Antoni Kmiecik, który we wstępie do numeru 1/1998 r. ponownie przypomniał cel, jakiemu powinien
on służyć, mianowicie kształtowaniu misyjnej duchowości, otwartej
SN 160.indb 32
2011-06-17 13:39:42
33
całym sercem na Chrystusa i na ludzi. Jednocześnie poinformował, że
od tego numeru biuletyn będzie znowu ukazywał się jako kwartalnik.
Wydawca dążył do ciągłego udoskonalania pisma pod względem
zawartości publikowanych materiałów, tak by stał się on narzędziem
teologiczno-duchowej formacji. Temu zadaniu miało służyć przywrócenie działów tematycznych: „Duchowość misyjna”, „Teologia i duszpasterstwo” oraz „Informacje”. Taka struktura działów utrzymała się do
ostatniego numeru roku 2010 i ten fakt świadczy, że nie była ona dziełem przypadku, ale została ukształtowana pod wpływem formacji PDM
nazywanej Szkołą Animatorów Misyjnych we wrześniu 1997 r. w Skorzeszycach. To nowe przedsięwzięcie Dyrekcji Krajowej PDM można
określić mianem „przewrotu kopernikańskiego” w dziedzinie metody
formacji misyjnej adresowanej do szerokich kręgów animatorów misyjnych, katechetów, kapłanów, sióstr zakonnych. Metoda ta zawierała
w sobie dwa komplementarne elementy: akademicki i pastoralny, tworząc harmonijną syntezę w doświadczeniach uczestników.
W ramach „Światła Narodów” – jako pomoc w formacji według
nowej metody – wydano serię wydawniczą pod nazwą Szkoła Animatorów Misyjnych, na którą złożyły się dwa tomy: „Podstawy duchowości
misyjnej” ks. prof. J. Bifeta i „Misyjny wymiar eklezjologii” ks. E. Uribe’a. Kolejne dwa tomy: „Misyjny wymiar chrystologii” również ks. prof.
J. Bifeta i „Papieskie Dzieła Misyjne” ks. dr. A. Kmiecika ukazały się
w 1999 r. Teksty pierwszych trzech publikacji zostały przetłumaczone
z hiszpańskiego przez J. Jarco, pracownika redakcji „Światła Narodów”
i R. Karkoszka.
W jesieni 1998 r. upłynęła pięcioletnia kadencja ks. Górskiego, którego sylwetkę przedstawiają w „Świetle Narodów” informacje o jego działaniach w sferze formacji misjologicznej i teologicznej, jak na przykład
Letnie Seminaria Naukowe w Nowogródku na Białorusi dla studentów i kleryków. Drugi numer 1998 r. przynosi wiadomość o ukazaniu
SN 160.indb 33
2011-06-17 13:39:42
34
się w „Omnis Terra” dodatku w języku rosyjskim na temat działalności
PUM, co było owocem prac białoruskich i rosyjskich studentów, dokonanych pod redakcyjnym kierownictwem ks. Górskiego, który jako członek
Międzynarodowego Stowarzyszenia Misjologów Katolickich troszczył się
o odpowiedni poziom publikowanych materiałów.
We wrześniu 1998 r. sekretarzem krajowym PUM i równocześnie
redaktorem „Światła Narodów” zostaje ks. Dariusz Kisiel, dotychczasowy
dyrektor diecezjalny PDM diecezji płockiej. W Słowie wstępnym nowego
sekretarza krajowego PUM zamieszczonym w numerze 4/1998 r. ks. Kisiel
zapraszał do współpracy w redagowaniu „Światła Narodów” „wszystkich,
którym dobro misji leży na sercu”. Pragnieniem nowego Sekretarza Krajowego było uczynienie z tego pisma narzędzia misyjnej formacji polskiego duchowieństwa, by było ono nie tylko oficjalnym organem PUM.
W tych zamiarach wyczuwa się echo dążeń wieloletniego przewodniczącego PUMD śp. bp. J. Wosińskiego, który w sprawowanych funkcjach
czuł się nade wszystko odpowiedzialny za umisyjnienie Polski.
W pierwszym numerze 1999 r. znalazła się informacja o jednym
z ważniejszych wydarzeń poprzedniego roku, jakim było sympozjum
zorganizowane przez PDM na Jasnej Górze w ramach przygotowań do
Roku Jubileuszowego. Opublikowano w nim główny referat tego sympozjum Duch Święty głównym sprawcą nowej ewangelizacji, wygłoszony
przez o. G. Bartosika OFMConv.
W tym roczniku na uwagę zasługuje numer specjalny, poświęcony dwóm biskupom oddanym sprawie misji. Pierwszy z nich to prezes przedwojennego Związku Misyjnego Duchowieństwa, sługa Boży
i męczennik w Działdowie abp A. Nowowiejski, drugi zaś to sekretarz tego Związku, również sługa Boży i męczennik bp L. Wetmański. „Obydwaj biskupi – można przeczytać w tekście Od Redakcji – byli
«misyjnym sumieniem» przedwojennego Episkopatu Polski i szczególnie zasłużyli się sprawie animacji misyjnej w naszej Ojczyźnie”. Oby-
SN 160.indb 34
2011-06-17 13:39:42
35
dwaj biskupi posługiwali Kościołowi w diecezji płockiej i obecnie są już
wyniesieni do chwały ołtarzy.
Ciekawej lektury dostarczały czytelnikowi artykuły zamieszczane
w dziale „Duchowość misyjna” autorstwa o. R. Spiazzi, ukazujące cel
i duchowość misji w świetle Bożego Ojcostwa, będące bezpośrednim
przygotowaniem do Jubileuszu Roku 2000.
Ks. Dariusz Kisiel we wstępie do numeru 4/1999 r., zatroskany o jedność działań na rzecz misji, przypomina o zadaniach biuletynu PUM:
„Poprzez popularyzowanie na łamach „Światła Narodów” problematyki misyjnej wśród członków Unii, której liczba ciągle wzrastała, będzie
możliwe zjednoczenie wysiłków i zbudowanie szerokiego zaplecza
duchowego i materialnego dla naszych misjonarek i misjonarzy”.
Nadszedł rok 2000, czyli Wielki Jubileusz, który Jan Paweł II nazywał „zwiastowaniem zbawienia”. Numery tego rocznika kończą drugą
dekadę ukazywania się „Światła Narodów”. Mają one swoją specyfikę,
którą oddaje wypowiedź Ojca Świętego Jana Pawła II na dorocznym
zebraniu dyrektorów krajowych PDM w Rzymie, gdzie Papież apelował
o takie misyjne zaangażowanie, by Dobra Nowina o zbawieniu mogła
rozbrzmiewać we wszystkich zakątkach ziemi. Pełny tekst tego przemówienia znalazł się w numerze 3/2000.
Inne z zamieszczanych artykułów podejmowały wówczas refleksję
nad przyszłością Kościoła i ludzkości, co wyrażało się w pytaniach: co
jeszcze możemy uczynić, by wypełnić nakaz misyjny Chrystusa, ale też
czy u progu trzeciego tysiąclecia misje są konieczne i możliwe? Autor
tego pytania ks. F. Galbiati, sekretarz generalny PUM, podaje jednocześnie odpowiedź, ukazując dokumenty soborowe poświęcone zagadnieniom misji jako latarnie nauki i nadziei dla całego Kościoła.
Jaki zatem był ten ostatni w kolejności 120. numer „Światła Narodów” zamykający całe dwudziestolecie? Ukształtowały go bowiem twórcze inicjatywy sześciu redaktorów naczelnych, redaktora prowadzące-
SN 160.indb 35
2011-06-17 13:39:42
36
go oraz autorów współpracujących. Od strony parametrów zewnętrznych był kwartalnikiem liczącym 84 strony o nakładzie 3 500 egzemplarzy, natomiast pod względem zawartości publikowanych materiałów
na uwagę zasługuje między innymi wystąpienie ks. prof. Bruno Forte na
Światowym (Jubileuszowym) Kongresie Misyjnym w Castel Gandolfo.
Zapoznanie polskiego czytelnika z głoszonymi tam treściami ówczesny
dyrektor PDM ks. A. Kmiecik uważał za spełnianie posłannictwa „Światła Narodów”. „Taka jest bowiem rola – pisał – naszego Biuletynu PUM
w Polsce, aby pogłębiać i kształtować duchowość misyjną duszpasterzy
i animatorów misyjnych oraz wszystkich przygotowujących się do tych
zadań w Kościele”.
Ponadto w ostatnim numerze znajduje się też osobiste świadectwo
kończącego swoją dziesięcioletnią posługę dyrektora krajowego PDM
ks. A. Kmiecika na temat roli „Światła Narodów”: „Było [ono] dla mnie
ważnym narzędziem formacji misyjnej, którą uważałem zawsze za
pierwszorzędne zadanie na stanowisku prodyrektora i następnie dyrektora PDM w Polsce. „Światło Narodów” było mi zresztą znane i bliskie także wcześniej” – pisał ks. Kmiecik, dziękując za współpracę pani
Janinie Mil, oraz ks. R. Sadowskiemu, ks. J. Górskiemu i ks. D. Kisielowi za ich „współtworzenie biuletynu w duchu kolegialnej i misjologicznej współpracy”. Zostawił też swoisty testament w formie życzenia pod
adresem pisma: „niech zawsze tchnie nowego ducha, by w dobie aktywizmu i przyśpieszenia cywilizacyjnego inicjatywy misyjne odnawiały
i umacniały Kościół w jego wierze i miłości do Chrystusa”.
Dokonując podsumowania dwudziestolecia periodyku „Światło
Narodów”, można wysnuć następujące wnioski. Od pierwszego numeru biuletyn posiadał jasno sprecyzowany cel i zadania, które były rozszerzane i pogłębiane przez następujących po sobie sekretarzy PUM,
podejmujących funkcję redaktora naczelnego. Dobór publikowanych
materiałów zależał od koncepcji realizacji tych zadań zarówno przez
SN 160.indb 36
2011-06-17 13:39:43
37
dyrektora PDM, jak i redaktora naczelnego. W znacznej mierze korzystano z dorobku myśli teologicznej i misjologicznej prezentowanej przez
sekretariaty generalne poszczególnych Dzieł na łamach „Omnis Terra”,
ale też zwłaszcza w drugiej dekadzie autorami publikowanych artykułów
byli sekretarze krajowi PUM wraz z gronem misjologów, współpracowników biuletynu.
Pismo posługiwało się tradycyjnymi metodami przekazu informacji
jak artykuły, sprawozdania, listy, wywiady. Nowatorskim rozwiązaniem
było zamieszczanie różnego rodzaju statystyk. Do rzadkości zaś należało używanie fotografii, co tłumaczy sama specyfika pisma. Natomiast
szata graficzna okładki biuletynu była modyfikowana czterokrotnie,
a jej ostatnia wersja została nadana 16 lat temu, zmieniając tylko kolory
poszczególnych roczników.
Widoczna jest też zależność istniejąca między wydarzeniami misyjnymi a zawartością poszczególnych numerów, zwłaszcza w dziale
„Informacje”. Na przestrzeni 20. lat biuletyn był też swego rodzaju kroniką aktywności podejmowanych przez każdego sekretarza krajowego
Unii na polu animacji i formacji misyjnej. Natomiast pełniąc funkcję
Redaktora Naczelnego „Światła Narodów”, każdy z nich zostawił swój
specyficzny ślad, ubogacający to pismo.
Autorka od 26 lat jest pracownikiem Papieskich Dzieł Misyjnych, w tym 14 lat
w Sekretariacie Krajowym Papieskiej Unii Misyjnej
SN 160.indb 37
2011-06-17 13:39:43
Grażyna Ruchlewicz
1. Rola formacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Misje według Jana Pawła II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Pod znakiem kongresów i sympozjów . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Dzielenie się darem wiary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Zadania „nowej ewangelizacji” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. Magna carta dzieła misyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
41
48
60
66
70
75
Trzecia dekada wydawania „Światła Narodów” przypada w nowym
wieku i w nowym tysiącleciu działalności misyjnej Kościoła, ale też pod
kierownictwem nowego dyrektora PDM ks. dr. Jana Piotrowskiego.
W słowie Od Redakcji, rozpoczynającym numer pierwszy 2001 roku,
znajduje się swoiste expose obejmującego posługę dyrektora krajowego PDM i zapoczątkowaną przez jego poprzednika funkcję redaktora
naczelnego biuletynu PUM „Światła Narodów”. W treści życzeń skierowanych do czytelników można odczytać, jaką rolę nowy Redaktor pragnie wyznaczyć temu pismu: „by, po owocnej lekturze naszego biuletynu
– pisze ks. Piotrowski – bardziej oczywiste stały się dla nich słowa Jana
Pawła II z listu apostolskiego Novo millenio ineunte: «Kto prawdziwie
spotkał Chrystusa, nie może zatrzymać Go dla siebie, ale winien Go głosić»”. Zdanie to stało się wykładnią ks. Piotrowskiego dla z pasją podejmowanych nowych zadań misyjnych w Dziełach, jak też w profilu merytorycznym pisma. Publikacje w tym numerze, jak i następnych, zachowały dotychczasowe działy: „Duchowość misyjna”, „Teologia i duszpasterstwo” oraz „Informacje”.
SN 160.indb 38
2011-06-17 13:39:43
39
Rysem specyficznym tego numeru było ukazanie dynamizmu misyjnego w życiu Kościoła w roku Wielkiego Jubileuszu chrześcijaństwa
poprzez zamieszczenie homilii Jana Pawła II, wygłoszonej w czasie Mszy
św. 22 października 2000 r. w Światowy Dzień Misyjny. Ojciec Święty
przypomina, że Chrystus jest „największym i pierwszym misjonarzem
Ojca”, a dynamizm misyjny jest darem łaski Ducha Świętego. Refleksję
teologiczno-pastoralną nad tekstem tego Orędzia podjął na następnych
stronach ks. J. Piotrowski. Kolejnym tekstem wartym odnotowania było
przemówienie prefekta Kongregacji Ewangelizacji Narodów kardynała
Józefa Tomko podczas otwarcia Międzynarodowego Kongresu Misjologicznego w Rzymie w roku 2000.
Troska Dyrektora PDM o „Światło Narodów” była wsparciem dla
pracy dotychczasowego redaktora ks. Dariusza Kisiela, dla którego
wydawany przez Unię kwartalnik był ważnym środkiem animacji misyjnej wśród polskiego duchowieństwa, jak pisze o tym w sprawozdaniu
z działalności PUM w roku 2000, gdzie zwrócił się z prośbą do polskich
misjologów, by „zechcieli częściej publikować swoje artykuły na łamach
naszego kwartalnika”.
Rocznik 2001 pokazuje harmonijną współpracę Dyrektora PDM
i Sekretarza Unii w utrzymaniu wysokiego poziomu zamieszczanych
materiałów w biuletynie. Wstępy do poszczególnych numerów opatrzone tytułem Od Redakcji piszą oni zamiennie, zachęcając do lektury artykułów i publikacji. Część tych artykułów stanowią wygłaszane referaty.
Warto tu zwrócić uwagę na zamieszczony w drugim numerze referat
ks. J. Piotrowskiego Dojrzałość wiary źródłem dynamizmu, wygłoszony
podczas Międzynarodowego Spotkania Misyjnego w Czchowie, a także
na wykład o. J. Różańskiego OMI Jezus Chrystus źródłem życia dla
wszystkich, przedłożony podczas spotkania modlitewno-formacyjnego
dla członków Unii na Jasnej Górze, który poruszał zagadnienia zawarte w deklaracji Dominus Jesus, wydanej przez Kongregację Nauki Wiary.
SN 160.indb 39
2011-06-17 13:39:43
40
Zamieszczenie go na łamach biuletynu świadczy o podążaniu wydawcy
za bieżącym nauczaniem Kościoła, co znajduje wyraz również w artykułach tłumaczonych. Na ten temat pisze też znany czytelnikom teolog
Bruno Forte. Uzasadnia on potrzebę wydania takiej deklaracji z powodu
istniejących problemów w dziedzinie misji. „Poszanowanie kultur i religii – stwierdza – nie może prowadzić do rezygnacji z przepowiadania
Ewangelii, co sam Jezus nakazał swoim uczniom”.
W jaki sposób uczniowie powinni odpowiadać na ten mandat Chrystusa, czytelnik dowiaduje się od samego sekretarza generalnego PUM
ks. Fernando Galbiatiego w artykule Zadania Unii Misyjnej Duchowieństwa na czas obecny, zamieszczonym w numerze 4/2001. Tytuł nawiązuje do przemówienia o. Pawła Manny, wygłoszonego 65 lat temu na
II Kongresie Unii, ale też ukazuje te same możliwości kontynuowania
przez Kościół swojej misji w świecie. Zakłada to „konieczność zmian
sposobu życia i form zaangażowania duchowieństwa”. Do realizacji
zadań PUM w nowym świecie oddalającym się od wartości chrześcijańskich potrzebne jest przypomnienie poglądów o. Manny dotyczących prowadzenia misji i przygotowania duchowieństwa do misji w
XXI wieku. Autor, idąc zarówno za wskazaniem Założyciela Unii, jak
i w oparciu o doświadczenia sprawowanej funkcji, stwierdza, że należy
położyć większy nacisk na opracowanie teologii misyjnej.
Artykuły polskich autorów to trzecie źródło materiałów zamieszczanych w omawianym roczniku. Ks. Sławomir Zalewski pisze o podstawowych filarach duchowości Matki Teresy z Kalkuty w dwuczęściowym artykule Dar z siebie ofiarowany Bogu i ludziom, zamieszczonym w numerze
trzecim i czwartym. Ciekawe, że autor analizując fundamenty, na jakich
Misjonarka Miłości, oparła swoje wielkie dzieło służby najuboższym,
czyni to z myślą o wszystkich misjonarzach: „Jeśli chcą być autentycznymi posłańcami Boga […] to ich powołanie do pracy misyjnej w każdym
zakątku świata” powinno wyrastać na tych samych wartościach.
SN 160.indb 40
2011-06-17 13:39:43
41
1. Rola formacyjna
Redakcja „Światła Narodów” przygotowuje stopniowo czytelnika na
wielkie wydarzenie dla członków Unii, jakim była zbliżająca się beatyfikacja sługi Bożego o. Pawła Manny – misjonarza i żarliwego kapłana
zaangażowanego w dzieło głoszenia Ewangelii. Redaktor prowadzący
Janina Mil poświęciła słudze Bożemu wiele stron w numerze czwartym,
kreśląc jego sylwetkę najpierw jako misjonarza, a następnie jako kapłana
zatroskanego o apostolskiego ducha wszystkich księży, założyciela Unii,
pioniera w dziedzinie animacji i współpracy misyjnej. „To miłość Chrystusa i przyjaźń z Nim – pisze Autorka – nieustannie pogłębiała jego
pragnienie głoszenia Ewangelii i kapłańską troskę o zbawienie dusz”.
Lektura działu „Informacje” dostarcza czytelnikowi widomości z życia
PDM na szczeblu zarówno ogólnoświatowym, jak i krajowym. W numerze drugim zamieszczono wywiad z prefektem Kongregacji Ewangelizacji
Narodów kardynałem J. Tomko, który zakończył sprawowanie tej funkcji. Na to stanowisko Ojciec Święty Jan Paweł II powołał kard. Crescenzio
Sepe, byłego sekretarza Kongregacji ds. Duchowieństwa.
Kolejna informacja dotyczyła śmierci i pogrzebu sekretarza Kongregacji abp Marcello Zago, który zmarł 1 marca 2001 r. Budujące świadectwo o nim złożyli kardynał Tomko i o. B. Cervellera.
W numerze pierwszym na uwagę zasługuje także watykańskie sympozjum zorganizowane dla uczczenia 10. rocznicy encykliki Redemptoris missio. Natomiast numery trzeci i czwarty odnotowują ważne misyjne wydarzenia na polskim gruncie, do których należy spotkanie misjologów polskich, trzydzieste piąte sympozjum misyjne kleryków, krótki rys zaangażowania misyjnego sióstr salezjanek, jesienne zebranie
dyrektorów diecezjalnych PDM, inauguracja roku w Centrum Formacji Misyjnej. W tym dziele zaprezentowano też Liturgiczne Vademecum
Misyjne, które wstępem opatrzył abp Wojciech Ziemba, a wprowadze-
SN 160.indb 41
2011-06-17 13:39:43
42
nie napisał ks. A. Kmiecik. Szczególną uwagę zwraca refleksja byłego
dyrektora krajowego PDM: „Ten obszerny zbiór misyjnych materiałów
liturgicznych na cały rok wskazuje, jak bogate są możliwości misyjnego
wymiaru duszpasterstwa”.
Pierwszy numer rocznika 2002 otwiera fotografia błogosławionego Pawła Manny, którego Kościół wyniósł do chwały ołtarzy 4 listopada 2001 roku. W Polsce o. Manna znany jest raczej wąskiemu gronu
członków Papieskiej Unii Misyjnej, której jest założycielem i duchowym ojcem. Z uwagi na fakt, że już w poprzednim roczniku „Światła
Narodów” wiele miejsca poświęcono jego osobie, w omawianym numerze w artykule Błogosławiony o. Paweł Manna, założyciel Papieskiej Unii
Misyjnej ks. F. Galbiati koncentruje się na jego dziele i argumentach,
dlaczego podjął się on prowadzenia kampanii na rzecz zaangażowania
duchowieństwa w działalność misyjną. Temat PUM kontynuuje także na
łamach tego numeru ks. J. Piotrowski w artykule Papieska Unia Misyjna
w posłudze misyjnej Kościoła. Autor stawia tezę, popierając ją dokumentami, że idee bł. Pawła Manny i jego Unia stały się podstawą misyjnego
nauczania Kościoła zawartego w soborowym dekrecie Ad gentes.
Kardynał Francis George, arcybiskup Chicago, w artykule Studia
misjologiczne w seminariach podejmuje ideę bliską sercu błogosławionego Pawła Manny, ukazując rolę misjologii w obszarze nauk teologicznych i możliwość zastosowania jej w formacji przyszłych kapłanów.
Natomiast bp Wiktor Skworc, przewodniczący Komisji Misyjnej Episkopatu Polski, podjął temat misyjnej współpracy w świetle dokumentu
poświęconego sprawom misji pt. Misyjny adwent nowego tysiąclecia II
Polskiego Synodu Plenarnego (1991-1999).
Dział „Informacje” zachował fotografię, na której w dniu beatyfikacji
bł. o. Manny ks. Dariusz Kisiel wręcza Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi
II publikację poświęconą osobie nowego błogosławionego pt. „Świętość
to miłość”.
SN 160.indb 42
2011-06-17 13:39:43
43
O tym, jak pisano o misjach w dwudziestoleciu międzywojennym,
czytelnik może się dowiedzieć z recenzji książki Andrzeja Kalety Polskie
katolickie czasopiśmiennictwo misyjne w II Rzeczypospolitej. Autor ukazał szeroki kontekst historyczny powstawania prasy misyjnej, jej funkcję, cel oraz rozwój, w miarę jak polscy misjonarze z poszczególnych
zgromadzeń żeńskich i męskich podejmowali pracę w krajach misyjnych, a osoby związane z działalnością misyjną Kościoła pracę redakcyjną w periodykach misyjnych w kraju.
Numer 2/2002 r. w znacznej części skupia się na ukazaniu powołania kapłańskiego w służbie misji. Pisze o tym o. S. Giudici w artykule
Powołanie kapłańskie jako powołanie z natury misyjne, a także abp Ch.
Schleck w odniesieniu do biskupów. Autor powołując się na encyklikę Redemptoris missio przypomina, że odpowiedzialność za wypełnienie obowiązku misyjnego Kościoła spoczywa na Następcy św. Piotra
i na Kolegium Biskupów. Dlatego z taką nadzieją, że przyczyni się do
głębszego uświadomienia i podjęcia zadań misyjnych w całym Kościele, patrzył on na Synod Biskupów poświęcony właśnie posłudze biskupa. W tym kontekście ukazuje też rolę PDM umożliwiających biskupom
realizację tych zadań.
Kolejne trzy artykuły w tym numerze poświęcone sylwetce biskupa Kazimierza Kowalskiego, przewodniczącego Komisji Episkopatu ds.
Misji (1967-1972), są przykładem realizacji założeń postawy biskupa,
sługi Ewangelii Jezusa Chrystusa w wymiarze misyjnym. Ks. A. Andrzejak dogłębnie przedstawia biografię biskupa Kowalskiego, określając go animatorem ruchu misyjnego w Polsce i Europie. Żołnierz, powstaniec, kapłan, profesor, teolog, biskup od najmłodszych lat noszący w sercu miłość do misji, zaszczepioną przykładem
męczeńskiej śmierci misjonarzy w Chinach. Cechowała go otwartość na
chrześcijański uniwersalizm i żarliwe zaangażowanie w misyjne dzieło
Kościoła. Sługa Boży Stefan Wyszyński uważał go za prekursora Sobo-
SN 160.indb 43
2011-06-17 13:39:43
44
ru Watykańskiego II. Lektura tego tekstu dostarcza wiedzy historycznej o kształtowaniu się idei zaangażowania polskiego społeczeństwa
i Kościoła w sprawy misyjne.
Pani Wanda Błeńska przedstawiła sylwetkę ks. profesora Kowalskiego w rozmowie nawiązującej do okresu jej przynależności do Akademickiego Koła Misyjnego w Poznaniu i współpracy w ramach wydawanego
pisma „Annales Missiologicae”. Profesor był dla młodzieży akademickiej
autorytetem, dlatego też przygotowywane przez studentów artykuły czy
prelekcje na tematy misyjne były podejmowane ze świadomością, że jest
on wymagający, ale też z nadzieją na jego merytoryczną pomoc.
Ks. Antoni Koszorz, będąc sekretarzem Komisji Episkopatu ds. Misji,
był bliskim współpracownikiem bp. K. Kowalskiego, który pełnił funkcję Przewodniczącego tej Komisji od 1967 r. W swoim wspomnieniu
Autor podkreśla specyficzny rys zaangażowania w sprawy misji Biskupa Kowalskiego, dla którego misje były pierwszą miłością. Ks. Koszorz
zauważył przy tym, że „misje mają to do siebie, iż chwytają za serce
i stają się pasją”. I sam mógł obserwować przez lata współpracy, jak ta
prawda wyrażała się w postawie Księdza Biskupa.
W dziale „Informacje” czytelnik może śledzić ciągły rozwój form
animacji misyjnych udoskonalanych przez Dyrekcję Krajową PDM.
Świadczy o tym zaprezentowany przez Sekretariat Krajowy PDMD podczas obrad Europejskiej Konferencji Dzieła Misyjnego Dzieci (CEME)
w Luksemburgu film wideo Mali misjonarze.
Na łamach trzeciego numeru zamieszczono podziękowanie z Sekretariatu Stanu za przekazaną Ojcu Świętemu książkę Liturgiczne Vademecum Misyjne, którą wręczył ks. J. Piotrowski, dyrektor krajowy PDM.
Numer ten ukazuje się po wizycie Ojca Świętego w naszej ojczyźnie.
Na kanwie tej pielgrzymki Redakcja podaje do refleksji pytanie: „Czy
Kościół w Polsce spełnia położone w nim oczekiwania Jana Pawła II,
a zwłaszcza czy podejmuje wyzwania i obowiązki misyjne”. W pewnym
SN 160.indb 44
2011-06-17 13:39:43
45
sensie odpowiedzią może być artykuł ks. A. Halemby Polscy misjonarze w Afryce wczoraj i dziś, który opisuje ich działalność misyjną. Autor
dokumentuje swoją wypowiedź danymi statystycznymi w formie tabeli
i wykresów, co ubogaca i porządkuje wiedzę.
Jednak najważniejszą treścią tego numeru są teksty przemówień Ojca
Świętego podczas audiencji dla dyrektorów PDM, zgromadzonych na
majowej sesji w Rzymie. W tamtym czasie z ust następcy Piotra padły znamienne słowa: „Niezbędne jest rozbudzanie «nowej żarliwości na drogach
świętości» tak wśród misjonarzy, jak i w całej wspólnocie chrześcijańskiej,
a zwłaszcza wśród najbliższych współpracowników misjonarzy”.
Nowy prezydent PDM abp A. A. Ranjitha w swoim inauguracyjnym wystąpieniu nakreślił zasady, którymi pragnie się kierować w swojej posłudze. Jedna z nich dotyczy bezpośrednio samych struktur PDM.
„Trzeba, by sekretariaty generalne, podobnie jak krajowe i diecezjalne
instytucje PDM, stawały się dla Kościoła ośrodkami promieniującymi duchem misyjnym. Nie mogą to być urzędy biurokratyczne. Każdy
współpracownik winien czuć się misjonarzem Chrystusa. Sądzę, że
założyciele tych Dzieł troszczyli się przede wszystkim o takie ich ukierunkowanie”.
Od numeru 3/2002 r. wprowadzono wersję francuską spisu treści, co
niewątpliwie mogło przyczynić się do włączenia jego zawartości do międzynarodowej bibliografii misjologicznej i misyjnej.
W dziale „Informacje” zwrócono uwagę na Międzynarodowy Kongres MIVA Europa, Ameryka, Korea zorganizowany w dniach 27-28
lipca 2002 r. przez ks. M. Midurę w Mielcu. Obrady Kongresu koncentrowały się wokół idei rozwinięcia międzynarodowej współpracy stowarzyszeń MIVA. W tym dziale znalazły się też wiadomości o sympozjum
misyjnym dla kleryków w Sandomierzu, poświęconym zagadnieniu
męczeństwa misjonarzy, oraz o Szkole Animatorów Misyjnych w Warszawie, poświęconej współpracy misyjnej.
SN 160.indb 45
2011-06-17 13:39:43
46
W tym numerze znalazły się także prezentacje dwóch książek, których autorami są misjonarze. Pierwsza, autorstwa ks. J. Piotrowskiego,
byłego misjonarza z Peru i ówczesnego dyrektora krajowego PDM, nosi
tytuł Ośmielili się pójść z Ewangelią i poświęcona jest tarnowskim misjonarzom fidei donum, pracującym w Peru. Autorką drugiej książki jest
misjonarka ze Zgromadzenia Sióstr Świętej Rodziny, pracująca przez 42
lata w Lesotho. Siostra Teodora Dylak przedstawia historię miejscowego
Kościoła i pracujących w nim misjonarek i misjonarzy. Ich doświadczenia zebrane pod jednym tytułem Światło wiary w Smoczych Górach stanowią świadectwo wiary, nadziei i miłości Boga i bliźniego.
Natomiast pytanie o kształt polskiej misjologii zadawali sobie zgromadzeni 10 czerwca br. na spotkaniu w Brennej przedstawiciele misjologów i wykładowców misjologii w naszym kraju. Gospodarzem spotkania był ks. prof. dr hab. Jan Górski, wykładowca Uniwersytetu Śląskiego,
który przedstawił wykład na temat Kierunki i zakres badań podstawowych we współczesnej misjologii.
W numerze czwartym w artykule Powołanie kapłańskie w misyjnej
służbie Kościoła czytelnik znajdzie odpowiedź o. S. Giudiciego, kombonianina, na pytanie: „co zrobić, żeby w nas samych, w naszych parafiach
i diecezjach zapał misyjny i duch apostolski wzrastał a nie zanikał?”.
Aby poznali wartość swojego powołania to spojrzenie na sytuację
misyjnego zaangażowania polskiego Kościoła przez kapłana D. Sullivana
ze Zgromadzenia Ojców Białych, który wykazuje braki w tym zaangażowaniu i jednocześnie snuje refleksję, jak może on otworzyć się na problemy całego Kościoła i świata. Jedną z sugestii jest pociągnięcie świeckich w kierunku misji ad gentes.
Refleksja ta kontynuowana jest dalej przez samego przewodniczącego Komisji Episkopatu ds. Misji bp. Wiktora Skworca, który w świetle
dokumentów Kościoła i nauczania Jana Pawła II wskazuje „prawo i obowiązek” wiernych świeckich należących do Kościoła w Polsce do uczest-
SN 160.indb 46
2011-06-17 13:39:43
47
niczenia w jego działalności misyjnej. Natomiast ks. R. Szczodrowski
w artykule Świeccy a misje w wymiarze praktycznym przedstawia szczegółowo etapy przygotowania świeckich misjonarzy do wyjazdu, podejmowane za pomocą Instytutu Misyjnego Laikatu.
O potrzebie gruntownego przygotowania wszystkich wyjeżdżających
na misje pisał dyrektor Centrum Formacji Misyjnej ks. J. Wnęk w oparciu o własne wieloletnie obserwacje. Interesujący jest także dobór innych
zagadnień tego numeru: powołanie, w tym również powołanie misyjne, potem realizacja tego powołania za pomocą dwóch działających
w Kościele instytucji, a następnie współpraca z misjonarzami na przykładzie patronki tej współpracy bł. Teresy Ledóchowskiej w 70. rocznicę jej
śmierci i w końcu męczeństwo jako konsekwencja dawania świadectwa
Chrystusowi, o czym w artykule Teologia męczeństwa pisał ks. S. Zalewski.
Wśród ważnych wydarzeń ostatnich miesięcy kończącego się roku
Redakcja odnotowuje w dziale „Informacje” wizytę w Polsce prefekta
Kongregacji Ewangelizacji Narodów kardynała Crescenzio Sepe, który
został zaproszony z okazji Dnia Papieskiego i wygłosił referat zatytułowany: Czy cały świat usłyszy Dobrą Nowinę – podstawowe wyzwania
ewangelizacji, w którym ukazał postawę Jana Pawła II jako wzór apostołowania na miarę współczesnych wyzwań ewangelizacyjnych. Dzisiaj
trzeba apostołować całym swoim życiem. Papież uczynił się „cały dla
wszystkich”, wskazując w ten sposób nową metodę misjonowania, której
kluczem jest świętość życia. Pracownicy PDM wraz z innymi wyrazili
Księdzu Kardynałowi podziękowanie za jego wystąpienie i w odpowiedzi usłyszeli głębokie słowa umocnienia, że „pracują również dla samego
Ojca Świętego i pomagają mu w wypełnieniu jego misji”. Pełny tekst tego
przemówienia zostanie zamieszczony w kolejnym numerze kwartalnika.
Innym donośnym wydarzeniem tego okresu było sprawowanie Mszy
św. w misyjnych intencjach Ojca Świętego z okazji Niedzieli Misyjnej,
transmitowanej z Bazyliki Świętego Krzyża przez Polskie Radio. Mszę
SN 160.indb 47
2011-06-17 13:39:43
48
św. celebrował i homilię wygłosił dyrektor PDM ks. J. Piotrowski, który
pragnął wykorzystać również radio jako narzędzie animacji misyjnej, by
szerszy krąg wierzących usłyszał o misyjnym dziele Kościoła i zechciał
zaangażować się w to dzieło przez modlitwę, ofiary duchowe i materialne oraz dawanie świadectwa Chrystusowi.
Podsumowując, rocznik 2002 jest przykładem systematycznej pracy
formacyjnej prowadzonej przez Papieskie Dzieła i jednocześnie okazją
do pokazania, jak wydarzenia wielkiej wagi mogą być włączane w tę formację i animację misyjną.
2. Misje według Jana Pawła II
Rocznik 2003 w pierwszym numerze wprowadza czytelnika w duchowe i praktyczne treści listu apostolskiego Jana Pawła II Rosarium Virginis Mariae, którego misyjny wymiar ukazuje ks. J. Piotrowski w artykule zawierającym teologiczno-misjologiczne refleksje na temat myśli Jana
Pawła II odnośnie różańca. Z uwagi na fakt, że Żywy Różaniec został
założony w celu wspierania misji, dziś może na nowo stać się modlitwą
w służbie animacji misyjnej.
Czytając rys biograficzny o. Feliksa Zapłaty, opracowany z okazji 20.
rocznicy śmierci „ojca polskiej misjologii” przez o. Piotra A. Sokołowskiego, czytelnik poznaje korzenie polskiej misjologii i założyciela katedry
misjologii na ówczesnej Akademii Teologii Katolickiej. Przez ponad czterdzieści lat istnienia katedra misjologii wydała wielu misjologów i misjonarzy oraz zapoczątkowała proces zainteresowania młodych ludzi misjami, czego efektem jest między innymi fakt, że obecna kadra pracowników
PDM w pięćdziesięciu procentach wywodzi się z absolwentów misjologii.
W dziale „Informacje” znajdziemy opis pielgrzymki pracowników
PDM do Rzymu z okazji 80. rocznicy ustanowienia przez Piusa XI
Papieskich Dzieł Misyjnych.
SN 160.indb 48
2011-06-17 13:39:43
49
W dorocznym spotkaniu formacyjno-modlitewnym PUM na Jasnej
Górze tym razem udział wziął sekretarz generalny Papieskiego Dzieła św.
Piotra Apostoła ks. prał. Jose Galvez, który wygłosił dwie konferencje dla
uczestników czuwania. W jednej z nich ukazał wkład Dzieła w utrzymanie i rozwój seminariów duchownych i nowicjatów w krajach misyjnych,
w drugiej zaś przedstawił ewangeliczne cechy misjonarza, który na wzór
Chrystusa powinien służyć, „umywając nogi”. Tekst tej konferencji został
zamieszczony w numerze drugim omawianego rocznika.
Jubileusz 25-lecia pontyfikatu Jana Pawła II w 2003 roku stanowi rys
specyficzny całego numeru drugiego. Większość zamieszczonych w nim
materiałów dotyczy misyjnego wymiaru nauczania Papieża, ale też
refleksji nad stopniem misyjnego zaangażowania Kościoła nad Wisłą.
Nuncjusz apostolski w Polsce abp J. Kowalczyk w homilii wygłoszonej
do uczestników zebrania Rady Krajowej PDM w Sulejówku zachęcał
między innymi do postawienia pytania o obecność i owocność PDM
w polskich diecezjach.
Ks. J. Górski pisał o chrystologicznym uzasadnieniu misji w dokumencie Novo millenio ineunte. W świetle tego dokumentu oraz Redemptoris missio o. W. Kluj analizuje podstawowe elementy działalności
misyjnej Kościoła, jakimi są świadectwo, dialog, inkulturacja i promocja ludzka.
Ks. K. Czermak w swoim artykule stawia ważne pytania z okazji jeszcze jednego jubileuszu, jakim było 160-lecie Papieskiego Dzieła Misyjnego Dzieci rozpatrywanego w perspektywie 25-lecia posługi Piotrowej. Pyta między innymi o to, jak to papieskie Dzieło zadomowiło się
w Ojczyźnie Papieża Polaka oraz jakie są duszpasterskie owoce w pogłębianiu świadomości misyjnej u dzieci, katechetów i samych kapłanów.
Z działu „Informacje” czytelnik dowiaduje się o kolejnym dorocznym spotkaniu dyrektorów krajowych PDM z Europy, które odbyło się
w Belgii.
SN 160.indb 49
2011-06-17 13:39:43
50
W numerze trzecim 2003 r. szczególny akcent położono na różaniec
i jego znaczenie w działalności misyjnej Kościoła. Wymowny tytuł artykułu Różaniec i misje autorstwa o. F. Galbiatiego, 40-letniego misjonarza,
ukazuje związki między misjami i różańcem, a zwłaszcza z Papieskim
Dziełem Rozkrzewiania Wiary. Ciekawe przemyślenia na temat różańca
zawiera też artykuł Mój różaniec, w którym autor kardynał A. Luciani,
późniejszy papież Jan Paweł I, ukazuje swoje zafascynowanie różańcem
i poleca tę modlitwę wszystkim wiernym.
Kolejne artykuły świadczą o czujności Redakcji Światła na każdy
misyjny dokument papieski. O Orędziu misyjnym na Światowy Dzień
Misyjny 2003 pisze Dyrektor Krajowy PDM, zachęcając do głębokiej
refleksji teologiczno-duszpasterskiej nad jego treścią, by zrozumieć, że
postawa misyjna stanowi nieodłączną część świadomości chrześcijańskiej. Autor ten dokonuje także refleksji nad Przesłaniem Jana Pawła II,
wydanym z okazji 160. rocznicy powstania PDMD. Dokument ten stanowi „swoisty misyjny katechizm dla dzieci”.
„Światło Narodów” zawsze otwierało swoje łamy na materiały z sympozjów kleryckich. W tym numerze czytelnik znajdzie wykład poświęcony tematowi „Emigracja i turystyka a misje – nowe wyzwania w świetle Redemptoris missio” ks. F. Behrendta, wykładowcy misjologii w WSD
w Pelplinie. Kościół okazuje misyjną troskę uchodźcom - pisze autor z inspiracji słów Jezusa, który zaliczył cudzoziemców do swoich braci
najmniejszych: „Byłem przybyszem, a przyjęliście Mnie” (Mt 25, 35).
Z wiadomości zamieszczonych w dziale „Informacje” na plan pierwszy wysuwa się dekret Kongregacji Ewangelizacji Narodów, w którym
jest mowa o powołaniu przez Jana Pawła na członka tej Kongregacji ks.
J. Piotrowskiego, dyrektora krajowego PDM.
Pozostałe to wspomnienie pośmiertne misjonarza ks. A. Piroga SJ,
który pracował 55 lat w Zambi, oraz misjonarki s. Czesławy Lorek ze
Zgromadzenia Najświętszego Serca Jezusa, która poniosła męczeńską
SN 160.indb 50
2011-06-17 13:39:43
51
śmierć w Repulice Kongo. Jej decyzja wyjazdu na misje zrodziła się jako
pragnienie pomocy Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II, który na pierwszej audiencji skierował spontaniczne słowa do obecnych tam Polaków:
„Nie zostawiajcie mnie tu samego”.
Ważnym wydarzeniem odnotowanym w „Informacjach” była wizyta dyrektorów krajowych z frankofońskich krajów Afryki. Wzięli oni
udział w sesji, podczas której miała miejsce wymiana doświadczeń na
temat sytuacji Kościoła w Polsce i młodych Kościołów Afryki.
We wstępie do czwartego numeru sekretarz krajowy PUM ks.
Dariusz Kisiel zapowiada, że ten numer „poświęcamy największemu
misjonarzowi naszych czasów Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II z okazji 25-lecia jego pontyfikatu […], o którym możemy powiedzieć, że jest
papieżem misyjnym”. Zachęcając do lektury, Sekretarz Krajowy wyraża
nadzieję, że pomoże czytelnikom stać się „aktywnymi współpracownikami Ojca Świętego w dziele misji”.
Podobnie jak trzy poprzednie numery, także i numer czwarty zawiera teksty Ojca Świętego oraz obszerne artykuły jego bliskich współpracowników, kardynała Giovanniego Battisty Re, który wygłosił w Warszawie referat jubileuszowy Jan Paweł II – apostoł jedności dla całego świata, oraz o. F. Galbiatiego, który pisał o Misyjnym wymiarze nauczania
i działalności Jana Pawła II.
Ponadto zawiera on kolejne już podziękowanie Jego Świątobliwości
Jana Pawła II składane na ręce dyrektora krajowego ks. J. Piotrowskiego,
tym razem za inicjatywę modlitewną podjęta pod hasłem „Dar modlitwy dla Jana Pawła II i Misji”, spisaną w Księgach Żywego Różańca.
Jedna z tych Ksiąg została wręczona Papieżowi jako wyraz zaangażowania modlitewnego Róż Żywego Różańca w całej Ojczyźnie.
Z innych artykułów na uwagę zasługuje refleksja ks. M. Czajkowskiego, który pisze o misyjnym wymiarze orędzia Bożego miłosierdzia.
Z racji na wiele pojęć o charakterze uniwersalnym znajdujących się
SN 160.indb 51
2011-06-17 13:39:43
52
w Dzienniczku, a zwłaszcza uniwersalizm zbawienia, który jest naczelnym zamysłem Boga, można orędzie to uważać za misyjne.
Dyrekcja Krajowa PDM zorganizowała dla dyrektorów diecezjalnych
rekolekcje misyjne i sesję misjologiczną, której celem było ukazanie
udziału Kościoła w Polsce w misji ad gentes podczas pontyfikatu Jana
Pawła II. Sprawozdanie z tej duchowo-naukowej inicjatywy zamieszczono w ramach działu „Informacje”. Tam też znalazło się sprawozdanie
z sympozjum referentek i animatorek misyjnych, zorganizowane przez
Komisję Misyjną Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych w Otwocku.
Wyrazem zainteresowania pracą misjonarzy przez Redakcję było
zamieszczenie wspomnienia o zmarłym pionierze misji salezjańskich
w Zambii, K. Cicheckim, co może być pewnym nawiązaniem do dawnej
rubryki „Z misyjnej placówki”.
Redakcja miała w zwyczaju wydawanie numerów monotematycznych. W roczniku 2004 taki charakter ma pierwszy numer i poświęcony
jest zmarłemu 17 sierpnia 2003 r. w Lanuvio we Włoszech ks. prałatowi dr. Antoniemu Kmiecikowi. Czytelnik tego kwartalnika zapoznał się
już z osobą Zmarłego podczas lektury „Światła” w drugiej dekadzie jego
ukazywania się, kiedy to ks. Kmiecik pełnił funkcję najpierw prodyrektora PDM, a następnie dyrektora Papieskich Dzieł Misyjnych w Polsce.
Na ten numer złożyły się m.in. zarys sylwetki duchowej autorstwa bpa
W. Bobowskiego, który napisał o śp. ks. Kmieciku: „dobry człowiek,
autentyczny chrześcijanin, gorliwy kapłan”. Następnie zamieszczono
wspomnienie bpa A. Suskiego, którego ks. Antoni był zastępcą na stanowisku dyrektora krajowego PDM. Ksiądz Biskup w jednym zdaniu określił specyfikę jego osobowości: „Był kapłanem o misyjnym sercu i sprawy misji uważał za nadrzędne”.
W homilii o. T. M. Benvenuti, opat wspólnoty benedyktyńskiej Fraternita di Gesu, do której ks. Kmiecik wstąpił po wygaśnięciu kadencji
dyrektora PDM, przywołał jego słowa wypowiedziane przed śmiercią:
SN 160.indb 52
2011-06-17 13:39:43
53
„Odkryłem nowy sposób przeżywania mojej wiary i mojego kapłaństwa
w moim powołaniu do poświęcenia się misjom we wspólnocie monastycznej”. Słowo pożegnania wypowiedział nad trumną Zmarłego jego
następca dyrektor PDM ks. J. Piotrowski: „Nadał on kierunek teologii
współpracy misyjnej Kościoła w Polsce na najbliższe lata. Żyjmy tym,
czego nas nauczył. Naśladujmy go w tej głębokiej wierze, w której siebie zawierzył Chrystusowi, Odkupicielowi świata”. Choć w numerze
znajduje się jeszcze wiele innych wspomnień, wydaje się, że przytoczone powyżej myśli oddają zasadnicze rysy osobowości ks. Kmiecika, to,
co stanowiło o jego człowieczeństwie i wpływało na realizację misyjnego powołania przez animację i współpracę w misyjnym dziele Kościoła.
Wyrazem uznania jego wkładu w to dzieło było pośmiertne odznaczenie
Bursztynowym Orderem Kwiatu Lotosu z Krzyżem.
W dziale „Informacje” należy zauważyć nową inicjatywę Dyrekcji
Krajowej, jaką było zorganizowanie sesji misjologicznej poprzedzającej doroczne czuwanie w intencji misji z okazji święta Patrona PUM
św. Franciszka Ksawerego. Temat sesji nawiązywał do 25-lecia pontyfikatu Ojca Świętego i brzmiał „Jan Paweł II – misjonarz świata”. Sesji
przewodniczył bp W. Skworc, przewodniczący Komisji Episkopatu ds.
Misji. W swoim wystąpieniu powiedział m. in., „że Jan Paweł II jest nie
tyko Piotrem naszych czasów, ale – zwłaszcza w związku z tak licznymi
podróżami apostolskimi – również Pawłem naszych czasów”.
Kilka z wygłoszonych podczas tej sesji referatów zostało zamieszczonych w numerze drugim. Pierwszy z nich autorstwa bp. Skorca, zatytułowany zgodnie z hasłem sesji Jan Paweł II – misjonarz świata, ukazuje
misyjne zaangażowanie Papieża w ewangelizację współczesnego świata.
Natomiast poprzez drugi referat: Na drogach misji Jana Pawła II – przepowiadanie w świetle Orędzi na Światowy Dzień Misyjny (1979 – 2003),
autor – ks. F. Jabłoński, przywołuje treści pochodzące z dokumentów
papieskich, by ukazać pierwsze zadanie misji, jakim jest przepowiadanie,
SN 160.indb 53
2011-06-17 13:39:43
54
którego przedmiotem jest Chrystus. To z niego rodzi się wiara, a w jego
następstwie jako odpowiedź rodzi się wspólnota kościelna.
W dziale „Duchowość misyjna” czytelnik znajdzie szerokie otwarcie
„Światła” na współpracę z różnymi środowiskami misyjnymi w kraju,
w tym przypadku ze zgromadzeniami misyjnymi. Ks. W. Wesoły SVD
w artykule Życie i duchowość misyjna św. Arnolda Jansena darem dla
Kościoła powszechnego przedstawia elementy duchowości założyciela
werbistów – szukanie woli Bożej, kult Słowa Bożego i kult Ducha Świętego. O. M.R. Torres poświęca swój artykuł św. Danielowi Comboni,
ukazując go jako ojca, proroka i apostoła Afryki. Swoje misyjne credo
założyciel kombonianów zawarł w słowach „Gdybym żył nawet tysiąc
razy, wszystko oddałbym misjom”.
Na łamach tego numeru zainteresowani mogą też pogłębić następujące kwestie: kontekst kulturowo-religijny życia i działania młodych
Kościołów; proces inkulturacji a sprawowanie sakramentów w karach
afrykańskich; szkolnictwo na Madagaskarze realizowane w ramach
działalności misyjnej Kościoła.
Lutowe Zebranie Rady Krajowej PDM i animacja misyjna w seminariach to dwa zagadnienia, będące treścią działu „Informacje”. Sekretarz
Krajowy PUM ks. Kisiel realizował zamysł włączenia seminarzystów do
PUM organizując z nimi spotkania w seminariach, by obudzić ich młodzieńczy zapał dla dzieła misyjnego, dzięki czemu dochodziło niekiedy
do zakładania kleryckich kół misyjnych.
Numer drugi kończy informacja na temat nowości wydawniczej, jaką
była książka pt. „Udział Kościoła w Polsce w misji ad gentes podczas
pontyfikatu Jana Pawła II”.
Duchowość misyjna, będąca stałym działem czasopisma, w numerze trzecim rocznika 2004 stała się dominującym przedmiotem refleksji, ponieważ – zdaniem Redakcji – życie chrześcijan, przeniknięte specyficzną duchowością misyjną, zostanie przez nią uzdolnione do dyna-
SN 160.indb 54
2011-06-17 13:39:43
55
micznego apostolstwa wiary. A przecież taki jest cel tego pisma: budzenie i pogłębianie świadomości misyjnej, by zaowocowała ona powołaniem misyjnym. Dobrze się stało, że powrócono do postaci bł. Pawła
Manny, gdyż na polskim gruncie jest on jeszcze wciąż mało znany. Duch
misyjny błogosławionego Pawła Manny to tytuł artykułu ks. J. Gajdy,
w którym autor przybliża czytelnikowi bogactwa duchowe, którymi sam
żył, a które zawsze były ukierunkowane na głoszenie Ewangelii na całym
świecie. Z kolei ks. D. Kisiel napisał o etapach kształtowania się duchowości misyjnej od bł. P. Manny do Jana Pawła II, która jest podstawowym programem działalności Unii.
Trzeci numer zawiera cyklicznie refleksje nad Orędziem misyjnym na
Światowy Dzień Misyjny, które w Roku Eucharystii Jan Paweł II poświęcił dwóm, jego zdaniem, „nierozłącznym” rzeczywistościom – Eucharystii i misji. Autorem tych refleksji był dyrektor krajowy PDM, ks. J.
Piotrowski. Po raz kolejny wraca na łamy biuletynu kwestia emigracji.
Miłość Chrystusa wobec emigrantów to dokument dotykający dramatycznej sytuacji milionów osób zmuszonych do opuszczenia swojego
kraju. Autor tego artykułu, ks. A. Wojtan, wskazuje na potrzebę zaangażowania się Kościoła w te problemy i otoczenie ich duszpasterską troską.
Wszystko, co może pomóc działalności misyjnej Kościoła, znajduje
miejsce na łamach „Światła Narodów”, również efekty badań M. Koczko
nad mentalnością afrykańską odnośnie do rzeczywistości eschatologicznej, o których pisał w artykule Świętych obcowanie w chrześcijaństwie
a afrykańska koncepcja żywych-zmarłych.
Informacja na temat misyjnego sympozjum kleryków, poświęconego
w tym roku tematowi „Kościół w Europie na rzecz misji ad gentes” (Ecclesia in Europa, 64), zamyka numer.
Rys eucharystyczny pojawił się już w numerze czwartym tego rocznika w odpowiedzi na trwający od października Rok Eucharystii. Misjonarz ks. R. Dziura w artykule Eucharystia w Kościele afrykańskim zauwa-
SN 160.indb 55
2011-06-17 13:39:43
56
ża, że „w mentalności i kulturze Afrykańczyków ważnymi elementami
są ludyczność, obrazowość i symbolika, dlatego też afrykańska liturgia
Mszy św. jest znacznie bogatsza w tego rodzaju wyrazy niż nasza europejska”. Dalsze materiały publikowane w tym numerze świadczą o trosce Redakcji o konkretne grupy czytelników. Jeden z artykułów zaadresowany jest do członków życia konsekrowanego i ich zaangażowania na
rzecz misji, widzianym w świetle adhortacji Ecclesia in Europa. Kolejny
zaś uwzględnia potrzeby przyszłych misjonarzy i ukazuje postać misjonarza jako człowieka powołanego przez Boga na „drogi dialogu” z kulturami i religiami w miejscu dokąd zostanie posłany czy też podjął głoszenie Ewangelii.
Bogate kalendarium animacji misyjnej prowadzonej przez Dyrekcję Krajową PDM widoczne jest w dziale informacyjnym, gdzie można
przeczytać sprawozdania m.in. z Kongresu Misyjnego Młodych. Hasłem
kongresu, który odbył się 2 i 3 października w Toruniu były znane słowa
Jana Pawła II Duc in altum, a organizatorem sekretarz krajowy PDRW
ks. Eugeniusz Szyszka.
Na szczególną uwagę zasługuje komunikat ks. D. Kisiela, sekretarza
krajowego PUM, który przypomniał o początkach Unii na ziemiach polskich i jej funkcjonowaniu przez 85 lat. Fakt ten zainspirował Sekretariat
do zorganizowania w roku 2005 IV Kongresu Członków PUM, których
w naszym kraju było wówczas ok. 3600 osób.
Warto odnotować spotkanie misjologów z całej Polski w Gnieźnie
w dniu 21 maja 2004 r., w którym jako goście wzięli udział także biskupi z Kazachstanu.
Ks. J. Piotrowski, zachęcając we wstępie do lektury rocznika 2005,
przypomina o niezmierzonych horyzontach misji i znalezieniu własnego miejsca zaangażowania. Szczególny przykład podjęcia współpracy
z misjami czytelnik może znaleźć w artykule pierwszego numeru autorstwa o. T. Kujałowicza, który przypomina postać św. Teresy od Dzieciątka
SN 160.indb 56
2011-06-17 13:39:43
57
Jezus, patronki dzieł misyjnych, z okazji peregrynacji jej relikwii w Polsce. Innym motywem misyjnych zaangażowań może stać się treść krótkiego artykułu świeckiej misjonarki z Indii, która podaje dane statystyczne dotyczące wyznawców obecnych tam religii. Olbrzymia dysproporcja
między liczbą mieszkańców tego kraju (miliard), a liczbą chrześcijan (30
milionów) zwraca uwagę na rzeczywiście niezmierzone horyzonty misji.
W tym numerze ks. D. Stawiecki zapoznaje czytelnika z najdoskonalszym sposobem naśladowania Chrystusa, jakim jest męczeńska śmierć
misjonarzy w krajach misyjnych, podając dane liczbowe w latach 19902003. Autor przytacza też nazwiska polskich misjonarzy-męczenników.
W obszernej relacji z sesji misjologicznej, zorganizowanej pod hasłem
„Życie konsekrowane drogą Ewangelii nadziei” na uwagę zasługuje
wygłoszona przez s. G. Kudlik konferencja poświęcona posłudze św. Piotra Klawera ubogim. Ks. A. Golec ukazał Aktualność wyzwań misyjnych
w świetle adhortacji „Vita consacrata”. Od dwóch lat sesja misjologiczna poprzedziła doroczne misyjne czuwanie u Stóp Matki Boskiej Częstochowskiej członków Unii. Do nich ks. E. Szyszka, sekretarz PDRW
i PDPA, wygłosił konferencje nawiązującą do Roku Eucharystycznego
Eucharystia a misje – wyzwania papieskiego „Orędzia misyjnego”.
Jednym z przejawów troski o misjonarzy jest też troska o ich rodziny. Opis ciekawej inicjatywy spotkania rodzin misjonarzy z diecezji pelplińskiej z ojcem diecezji bp. J. B. Szlagą przedstawił jego współorganizator ks. R. Pełech.
Numer drugi to numer dwóch Papieży. O zmarłym Janie Pawle II
jako misjonarzu i jego sposobie rozumienia misji pisał ks. J. Piotrowski
w artykule Jan Paweł II misjonarz. Dyrektor Krajowy PDM w odpowiedzi na przesłane wyrazy hołdu Nowemu Papieżowi otrzymał zamieszczone na łamach pism podziękowanie. Ojciec Święty Benedykt XVI,
nawiązując do apostolskiego dynamizmu swojego Poprzednika, podkreślił, że „popychała go do tego ta sama miłość, która przemieniła życie
SN 160.indb 57
2011-06-17 13:39:43
58
świętego Pawła”. Ojciec Święty wyznał: „oby Pan podsycał także we mnie
podobną miłość, ażebym nie zaznał spokoju w obliczu pilnej potrzeby
przepowiadania Ewangelii w dzisiejszym świecie”.
Tradycyjnie „Światło Narodów” swoje materiały czerpie z odbywającej się w grudniu roku ubiegłego sesji misjologicznej. Należy do nich
także artykuł s. Aleksandry Huf zatytułowany Życie konsekrowane drogą
Ewangelii nadziei.
Także ks. J. Piotrowski zgodnie ze swoim zwyczajem analizy każdego nowego dokumentu papieskiego pod kątem misyjnym i tym razem
dokonał refleksji nad listem apostolskim Jana Pawła II Mane nobiscum,
Domine.
Ważnym wydarzeniem w tym czasie było powołanie na urząd prezydenta Papieskich Dzieł Misyjnych ks. abp. Henryka Hosera, wieloletniego misjonarza w Afryce. Więcej szczegółów zawiera zamieszczony w tym
numerze wywiad przeprowadzony z Nominatem przez agencję Fides.
Zamieszczona w dziale „Informacje” relacja z przebiegu obchodów 35-lecia powołania katedry misjologii przez o. F. Zapłatę świadczy
o aktualnych i żywych związkach Papieskich Dzieł z kierunkiem misjologii na UKSW.
W tym numerze znajduje się też informacja o nowych publikacjach
o tematyce misyjnej. Należą do nich: Odpowiedzi na 101 pytań o misje ks.
J. Górskiego; Formacja i świadomość misyjna katechizowanej młodzieży
o. W. Wesołego oraz Misjolodzy polscy. Informator ks. F. Jabłońskiego.
Ostatnią pozycją tego numeru jest zapowiedź IV Kongresu Papieskiej
Unii Misyjnej na Jasnej Górze w dniach 2-4 grudnia 2005 roku.
Treść numeru trzeciego została przygotowana w perspektywie słów
Benedykta XVI, że „misyjne polecenie Chrystusa jest bardziej aktualne
niż kiedykolwiek”. Numer ten otwiera artykuł o. prof. J. Salija poświęcony związkowi Eucharystii i misji. Tytuł kolejnego artykułu o. F. Galbiatiego „Eucharystia w życiu Sługi Bożej Pauliny Jaricot, założycielki
SN 160.indb 58
2011-06-17 13:39:43
59
Dzieła Rozkrzewiania Wiary” świadczy o trwającym jeszcze w Kościele
zgłębianiu tematyki eucharystycznej. Zupełnie nowym tematem, który
pojawił się na łamach kwartalnika to misyjna świadomość i zaangażowanie na rzecz misji gimnazjalistów z Warmii w oparciu o ankietę przeprowadzoną przez o. dr. hab. W. Wesołego.
Natomiast ks. J. Czachorek w artykule Czterdziestolecie pierwszego po
wojnie grupowego wyjazdu polskich misjonarzy opisuje pierwszy wyjazd
misjonarzy werbistów do Indonezji.
Papieskie Dzieła Misyjne wyszły do młodzieży z inicjatywą umożliwienia im głębszego zaangażowania w sprawy misyjne w odpowiedzi na
apele Jana Pawła II, by młodym ludziom stwarzać warunki zgłębiania
wiedzy religijnej i pola ich aktywności. W ramach tej inicjatywy trzyosobowa delegacja brała udział w XX Światowych Dniach Młodzieży.
PDM po raz pierwszy reprezentowane były przez kilkuosobowe delegacje młodych z kilkudziesięciu krajów świata. Byli oni przygotowywani
do głoszenia Chrystusa wśród swoich rówieśników i w swoich środowiskach, ale też do otwarcia się na pójście za głosem powołania. Formą
współpracy z młodzieżą jest stała formacja w duchu misyjnym. Ks.
Szyszka, autor duszpasterskiej refleksji nad szerszym zaangażowaniem
młodzieży w inicjatywę „Młodzi dla misji”, dokonał jej na kanwie udziału młodzieży w misyjnym zjeździe młodych w Kolonii.
Z innych nowości w dziale „Informacje” to wiadomość o mianowaniu przez Benedykta XVI bp. W. Skorca członkiem Kongregacji Ewangelizacji Narodów, zaś na konsulatorów zostali powołani inni Polacy: abp
T. Peta, ks. J. Górski, s. E. Adamiak.
Redakcja poinformowała także o jakże ważnym wydarzeniu w życiu
redaktora naczelnego ks. J. Piotrowskiego, jakim był jego srebrny jubileusz kapłaństwa obchodzony w gronie współpracowników.
W każdym numerze tego rocznika można zapoznać się z treścią
komunikatu, który przypomina o grudniowym Kongresie PUM.
SN 160.indb 59
2011-06-17 13:39:44
60
Ostatni numer w mijającej pięcioletniej kadencji Redaktora Naczelnego „Światła Narodów” przyniósł wiadomość, że na podstawie dekretu
z dnia 21 października Kongregacja Ewangelizacji Narodów potwierdza
ks. J. Piotrowskiego na dyrektora krajowego PDM na kolejną kadencję w latach 2005-2010. Redaktor Naczelny wyraził serdeczną wdzięczność i uznanie czytelnikom i współpracownikom misji, którzy podczas
pierwszej kadencji angażowali się w dzieło ewangelizacji oraz jeszcze
raz określił zadania pisma, które powinno formować misyjne postawy
kapłanów, osób konsekrowanych, a także wiernych świeckich.
Wśród zamieszczonych materiałów na uwagę zasługuje artykuł zatytułowany Natura misyjna Kościoła w świetle dekretu soborowego „Ad gentes” ks. J. Różańskiego, który ukazuje głębię rozumienia tej natury i jej
cechy – posyłanie i powszechność. Ciekawe ujęcie duchowych wymagań
stawianych dziś misjonarzowi prezentuje tekst artykułu ks. dr. K. Czermaka Misjonarz na miarę pontyfikatu. Miarę tych wymagań autor widzi
w posłudze Jana Pawła II i adresuje je do uczestników kursu przygotowawczego w CFM podczas inauguracji kolejnego roku formacyjnego.
Na łamy czasopisma wrócił temat męczeństwa w artykule ks. dr. T.
Atłasa Różne oblicza męczeństwa, w którym opisana została tragiczna
śmierć włoskiego misjonarza o. A. Readellego w Republice Konga.
W każdym ostatnim numerze rocznika czytelnik dowiaduje się
o ważnych dla animacji misyjnej wydarzeniach inicjowanych przez
PDM. Jednym z nich jest jesienne spotkanie przedstawicieli środowisk
misyjnych w naszym kraju pod patronatem PDM.
3. Pod znakiem kongresów i sympozjów
Pierwszy numer rocznika 2006 jest dość ważny z uwagi na materiały i relacje z zapowiadanego tak długo Kongresu PUM, ale jeszcze ważniejsze są działania Konferencji Episkopatu Polski na rzecz misji, które
SN 160.indb 60
2011-06-17 13:39:44
61
zostały odnotowane przez Redakcję kwartalnika. Pierwszym z nich było
powołanie Krajowej Rady Misyjnej w celu integracji wszystkich środowisk misyjnych w Polsce. Jej zadania i obowiązki w świetle dokumentów
misyjnych ukazał ks. J. Piotrowski na łamach tego numeru. Drugim zaś
był list pasterki Konferencji na II Niedzielę Wielkiego Postu, odwołujący
się do wskazań papieża Benedykta XVI, jakie zostały skierowane do polskich biskupów w czasie wizyty Ad limina apostolorum. List ten zachęcał
wszystkich wiernych do współpracy misyjnej.
Wracając do Kongresu, to ostatni taki krajowy zjazd duchowieństwa
organizowany przez Związek Misyjny Duchowieństwa (PUM) odbył
się przed wojną w 1939 r., a zatem można powiedzieć, że IV Krajowy
Kongres Papieskiej Unii Misyjnej był ziszczeniem zamiarów i tęsknot
wszystkich poprzednich sekretarzy krajowych PUM. Zrealizował je ks.
Kisiel, kontynuując idee kongresowe swojego przedwojennego ordynariusza, prezesa Związku Misyjnego Duchowieństwa, abp. J. Nowowiejskiego. Mottem kongresu były słowa encykliki Redemptoris missio „winniśmy żywić w sobie apostolską troskę o przekazywanie innym światła
i radości wiary” (RMis 86).
Ks. Kisiel podczas kongresu przedstawił kluczowy referat zatytułowany 85 lat Papieskiej Unii Misyjnej w Polsce i jej rola w budzeniu świadomości misyjnej kapłanów, osób konsekrowanych i animatorów. Gościem
kongresu był ks. R. Ballan (CIAM) z Rzymu, który wygłosił konferencję „Duchowość misyjna jako owoc dojrzałej wiary w służbie misji ad
gentes”. Kongres został określony przez dyrektora krajowego PDM ks. J.
Piotrowskiego podczas homilii jako „czas odnowy misyjnego ducha polskiego duchowieństwa, by było ono gotowe oddać się w pełni Chrystusowi i współpracować w dziele głoszenia Dobrej Nowiny”. W kongresie
wzięło udział około 500 członków Unii.
Św. Zygmunt Gorazdowski to jeden z nielicznych współczesnych
świętych, którego duchowość zawiera również elementy misyjne. Wydo-
SN 160.indb 61
2011-06-17 13:39:44
62
była i ukazała w artykule Misyjność życia i posługiwania św. Zygmunta
Gorazdowskiego s. L. Niemczura, józefitka, córka duchowa i misjonarka
w Republice Konga i Kamerunie.
Najważniejszy tekst numeru drugiego to przemówienie Ojca Świętego Benedykta XVI, wygłoszone podczas spotkania z kapłanami w katedrze warszawskiej. We wstępie do numeru Od Redakcji, zachęcając do
ponownej lektury jego treści i przesłania, ks. J. Piotrowski przypomina,
że posługa kapłańska ze swej natury jest posługą misyjną.
Specyficznym rysem tego numeru było ukazanie sylwetek misjonarzy zarówno z dalekiej przeszłości, jak św. Franciszek Ksawery, jak
i tej niedawnej, jakim była postać zmarłego 30 kwietnia 2006 r. o. M.
Żelazka, który 55 lat pracował w Indiach wśród trędowatych. W homilii, wygłoszonej podczas Mszy św. w intencji śp. o. Żelazka, bp J. Mazur
określa misjonarza jako człowieka błogosławieństw, co trafnie oddaje
istotę jego posługi.
Ks. K. Ołdakowski w roku ksaweriańskim, ogłoszonym z racji 500lecia urodzin św. Franciszka Ksawerego, pisze o nim jako wzorze misjonarza na nasze czasy. Interesujący artykuł ks. A. Miotka mówi o przemierzaniu przez werbistowskich misjonarzy azjatyckich szlaków ewangelizacyjnych wytyczonych przez św. Franciszka Ksawerego. Do dziś
pracują oni w Japonii, Indonezji i w Indiach. Natomiast postać innego misjonarza i męczennika św. Wojciecha przybliża czytelnikowi ks.
F. Jabłoński w artykule Święty Wojciech w misyjnym orszaku męczenników. Przedstawiony poczet misjonarzy stanowi doskonałe tło do artykułu ks. T. Atłasa Potrójny wymiar liturgicznego obrzędu posłania misjonarza. Jednym z wymiarów tego obrzędu jest wymiar pastoralny, gdyż
jego celebracja we wspólnocie parafialnej może stać się swoistą misyjną
katechezą. Autor zwraca też uwagę na istniejącą zależność między fascynacją Ewangelii, istniejącą w diecezji, parafii, grupach czy rodzinach,
a pragnieniem dzielenia się nią z innymi, co jest istotą mandatu misyjne-
SN 160.indb 62
2011-06-17 13:39:44
63
go. Dzielenie się światłem Ewangelii, czyli wiarą prowadzi do jej wzrostu
w duszach wszystkich diecezjan.
Ks. J. Piotrowski ukazał w tym numerze rolę grup PDM w życiu religijnym parafii. Szczególnym ich zadaniem jest „przenikanie duchem
misyjnym wszystkich parafian”, nie powinny więc tworzyć w parafii
nowej organizacji.
Materiałem zamykającym numer jest sprawozdanie z dorocznego
zebrania Rady Krajowej PDM, które odbyło się w lutym w Sulejówku.
Z przedłożenia bp. W. Skworca, przewodniczącego Komisji Episkopatu
Polski ds. Misji, czytelnik dowiaduje się o powołaniu przez tę komisję
Dzieła Pomocy „Ad gentes”, które dziś ma już swoje miejsce w misyjnych inicjatywach polskiego Kościoła. Ponadto Ksiądz Biskup zachęca do korzystania z przygotowanych przez Komisję i PDM materiałów
misyjnych oraz do promowania przez dyrektorów diecezjalnych PDM
akcji Kolędnicy Misyjni.
Po wielu latach wszechstronnego rozwoju pisma „Światło Narodów”,
co było owocem pracy również redaktora prowadzącego Janiny Mil,
w numerze trzecim czytelnik przeczyta o zakończeniu przez nią 22-letniego okresu pracy na tym stanowisku. „Pragnę jej serdecznie podziękować – napisał we wstępie do tego numeru Redaktor Naczelny - za wszelką współpracę”. Wkład Janiny Mil i jej troska o wysoki poziom czasopisma, stanowi specyficzny rys jej redakcyjnego warsztatu. Czytelnik mógł
bliżej poznać Panią Redaktor, czytając materiały jej autorstwa zamieszczane na łamach pisma.
Na stanowisku redaktora prowadzącego pracę rozpoczęła Elżbieta
Kaczak-Kościańczuk z wieloletnim doświadczeniem w branży wydawniczej. Od tego numeru czytelnik może dostrzec zaistniałą zmianę choćby we wprowadzeniu tzw. „żywej paginy” oraz poszerzeniu informacji
o autorze artykułu, by przybliżyć czytelnikowi jego postać. Warto zaznaczyć, że w tym numerze wspomniano o 25-leciu ukazywania się cza-
SN 160.indb 63
2011-06-17 13:39:44
64
sopisma „Światło Narodów”, które po tylu latach poza tytułem i celem
w niczym nie przypomina pierwszych numerów.
Zamieszczone w nim materiały dotyczą obecności misyjnego ducha
w zgromadzeniach księży werbistów i marianów w jakże odmienny
sposób. Natomiast w przypadku dominikanów tego ducha misyjnego
można poznać przez pracę misyjną o. J. Różyckiego w Japonii. Odnowione Statuty PDM i perspektywa współpracy misyjnej każdego chrześcijanina poprzez kościelne wspólnoty parafialne i diecezjalne to przedmiot artykułu ks. J. Piotrowskiego.
W dziale „Informacje” można przeczytać o najstarszej, bo trwającej już 40 lat, inicjatywie umisyjniania seminarzystów poprzez ogólnopolskie sympozja misyjne kleryków, które odbywały się w Pieniężnie.
Obszerne sprawozdanie z ostatniego takiego spotkania przygotował ks.
Kisiel, jego organizator.
Natomiast dla świeckich animatorów animacja odbywa się na szczeblu krajowym pod nazwą Szkoły Animatorów Misyjnych, o której była
już mowa na łamach tego periodyku. Szczegółowy opis, sporządzony
przez ks. Eugeniusza Szyszkę, sekretarza PDRW i PDPA, pomoże zainteresowanemu czytelnikowi zapoznać się z przebiegiem tej animacji
i dostrzec jej oryginalny charakter, a także przydatność w zastosowaniu
we własnym środowisku.
Numer czwarty przynosi informacje o kolejnej zmianie w redakcji „Światła”, jaką było zakończenie pracy w dyrekcji krajowej PDM
ks. dr. Dariusza Kisiela, który przez osiem lat pełnił funkcję sekretarza krajowego PUM i jednocześnie był odpowiedzialny za wydawanie
czasopisma. Funkcję tę spełniał dłużej niż wszyscy jego poprzednicy.
Może nie wprowadził on widocznych zmian, ale troszczył się o materiały do pisma na równi z Redaktorem Naczelnym. W tym czasie także
publikował na jego łamach swoje artykuły. Czas jego posługi przypadł
na kadencję dwóch wielkiego formatu Dyrektorów Krajowych PDM,
SN 160.indb 64
2011-06-17 13:39:44
65
co umożliwiło mu zdobywanie cennych doświadczeń redakcyjnych.
Czytelnik, wnikając w treść działu „Informacje”, znajdzie wiele relacji
świadczących o wielkiej misyjnej gorliwości ks. Kisiela jako sekretarza
krajowego Unii.
Referaty prelegentów podczas dorocznego spotkania jesiennego
w Niepokalanowie: dyrektorów diecezjalnych, referentek, promotorów
misyjnych i przedstawicieli innych środowisk misyjnych, zostały zachowane w treści ostatniego numeru rocznika 2006. Przedmiotem refleksji
podczas tego spotkania były odnowione Statuty PDM. Czytelnik może
przeczytać o tym, jakie światło rzucają te nowe Statuty na zasadnicze
tematy dotyczące działalności misyjnej, duchowość misyjna i współpraca misyjna. Obok części teoretycznej, co widać w tym numerze, poruszane były też zagadnienia praktyczne związane z misjami. Ks. dr T. Atłas,
delegat ds. Misjonarzy KEP ds. Misji, w artykule Misjonarze i misjonarki: kontrakty i pomoc przybliża zainteresowanym ważne zagadnienia dotyczące precyzyjnego określania spraw związanych z wyjazdem
misjonarza, jego posługą i ewentualnym powrotem. Zaś ks. M. Iżycki,
dyrektor Dzieła Pomocy „Ad Gentes”, będącego nową inicjatywą Komisji Episkopatu ds. Misji, pisze o naturze, celu i zadaniach tego dzieła.
Artykuł ten jest dopełnieniem wyżej wspomnianego, gdyż ukazuje już
konkretne rozwiązanie problemu materialnej pomocy polskim misjonarzom w realizacji ich powołania.
W dziale „Informacje” uwagę zwraca relacja ks. J. Piotrowskiego z kongresu misyjnego w Azji, który odbył się w dniach 18-22 października 2006
r. w północnej Tajlandii Chiang Mai. Znamienne jest samo brzmienie
hasła kongresu „Opowiadać historię Jezusa w Azji. Idź i powiedz im”, jak
i cel, jakim była „troska o radosne i pełne entuzjazmu wyrażanie wiary
w Jezusa Chrystusa, opowiadając życiem Jego obecność w Azji, czyli kontemplacja Jego oblicza w modlitwie, adoracji i uwielbieniu, jak również
dawanie świadectwa w rzeczywistości azjatyckiego życia”.
SN 160.indb 65
2011-06-17 13:39:44
66
4. Dzielenie się darem wiary
Temat kongresu azjatyckiego wrócił jeszcze raz na łamy rocznika
2007. W numerze pierwszym ks. J. Górski pisze o nim w artykule „Teologiczne znaczenie kongresu misyjnego – „Asian Mission Congress” –
dla Kościoła w Azji. Jednak tradycyjnie już, w numerze pierwszym każdego rocznika czytelnik dowiaduje się o przebiegu sesji misjologicznej
poprzedzającej czuwanie członków PUM, organizowane z okazji święta
patronalnego. W tym roku sama postać patrona, św. Franciszka Ksawerego, była w centrum uwagi uczestników sesji i czuwania z racji obchodzonego w Kościele roku ksaweriańskiego, ogłoszonego w 500. rocznicę jego urodzin. Ks. dr J. Konior w artykule Święty Franciszek Ksawery,
misjonarz i święty – ideał na nasze czasy przekonuje czytelnika, że jest
to możliwe, by szesnastowieczny misjonarz był wzorem dla dzisiejszych
misjonarzy tylko dlatego, że był święty, a „święci się nie starzeją”. Autor
ukazuje, jak w wydaniu współczesnym kroczyć jego drogą, czyli uznawać za najważniejszą rzecz zbawienie człowieka.
Drugi artykuł, Św. Franciszek Ksawery, patron PUM – jak być misjonarzem dzisiaj autorstwa ks. Vito del Prete, sekretarza generalnego
PUM, ukazuje jego metodę apostołowania, jaką była miłość Chrystusa,
źródło jego gorliwości i zapału misyjnego. Doskonałym kontekstem do
tego artykułu jest kolejna publikacja tego samego autora U źródeł działalności misyjnej Kościoła: „Deus caritas est”. Zbudowana na encyklice
Benedykta XVI refleksja Autora prowadzi do jednoznacznego wniosku,
że u źródeł misji jest miłość.
Czy można nie zauważyć artykułu poświęconego bł. Pawłowi Mannie i jego znaczeniu w dziele współpracy? Pisze o nim ks. Cz. Wojciechowski w publikacji Bł. Paweł Manna – misjonarz i założyciel Papieskiej
Unii Misyjnej.
Ze wstępu do omawianego numeru czytelnik dowiaduje się o mia-
SN 160.indb 66
2011-06-17 13:39:44
67
nowaniu ks. Piotra Boracy, misjonarza z czteroletnim stażem pracy
w Republice Środkowoafrykańskiej, sekretarzem krajowym Unii. Ks.
Boraca rozpoczął swoją pracę w PDM od lutego 2007 r.
Doskonały wstęp do kolejnych numerów tego rocznika, poświęconego złotemu jubileuszowi encykliki Fidei donum Piusa XII, znajdujemy
w słowie Od Redakcji ks. J. Piotrowskiego, przypominającym rolę kwartalnika „Światło Narodów”, które „chce być promotorem dobrej teologii misji i duchowości, które zawsze mają związek z formacją […] oraz
z praktyką duszpasterską”. Takiej refleksji teologicznej i duszpasterskiej
została poddana encyklika Fidei donum Piusa XII z okazji 50. rocznicy jej ogłoszenia, już od numeru drugiego. Owoce tej refleksji czytelnik
znajdzie w każdym numerze tego rocznika.
Z punktu widzenia ewangelicznej logiki daru najważniejsze wydaje się świadectwo życia oddanego w męczeńskiej śmierci fideidonisty
ks. Jana Czuby dla afrykańskiej ziemi. O tym niezwykłym świadectwie
i posłudze Kapłana Czuby, misjonarza z diecezji tarnowskiej, czytelnik
może przeczytać w recenzji książki „Zostaję na miejscu do końca”, którą
właśnie w tym roku opublikował ks. K. Czermak. Autorem recenzji
zamieszczonej w numerze drugim był ks. Piotr Boraca.
Autorami publikowanych w „Świetle” materiałów byli fideidoniści,
ks. M. Czajkowski i ks. J. Piotrowski, ale też nie brakuje tekstów poświęconych misjonarzom fideidonistom. Przykładem może być rozmowa
z kapłanem Fidei donum z diecezji gnieźnieńskiej abp. Tomaszem Petą,
metropolitą Astany w Kazachstanie, oraz relacja z tej autorstwa ks. dr. T.
Atłasa o pracy polskich fideidonistów w Togo, którzy wyjechali z kraju
25 lat temu. Jest ona uzupełnieniem teoretycznych rozważań nad tą
encykliką o konkretny przykład księży, którzy odpowiedzieli na apel
Kościoła.
Temat encykliki Fidei donum podejmowany był na kongresach międzynarodowych oraz ogólnopolskich sympozjach i spotkaniach misyj-
SN 160.indb 67
2011-06-17 13:39:44
68
nych organizowanych przez PDM, których materiały czytelnik znajdzie
we wszystkich numerach rocznika 2007. Kwartalnik „Światło Narodów”
chętnie publikuje teksty z przemówień i referatów z tych kongresów oraz
z Międzynarodowego Kongresu Fidei Donum w Sacrofano, zorganizowanego przez dyrekcję generalną PDM pod tytułem „Wszystkie Kościoły dla całego świata”, by utrwalić te wartościową pamiątkę.
W numerze trzecim, poświęconym w znacznej części temu wydarzeniu, zamieszczono teksty trzech prelegentów. Jednym z nich był misjonarz Fidei donum w Beninie o. M. Dujarier, który podzielił się z czytelnikami doświadczeniem i dał świadectwo o tym, co przeżywał sam
oraz wielu innych księży Fidei donum.
Ponadto na łamach pisma odnotowano trzy ogólnopolskie sympozja
poświęcone tej encyklice, udostępniając czytelnikowi niektóre wykłady i możliwość zapoznania się ze sprawozdaniami. Sympozjum misyjne zorganizowane na UKSW w Warszawie miało za zadanie przybliżyć
główne postulaty encykliki i ich realizacje w Polsce. W swoim przemówieniu bp W. Skworc, przewodniczący KEP ds. Misji, przedstawił obowiązki misyjne biskupów i księży diecezjalnych określone w encyklice
Fidei donum. Więcej szczegółów o przebiegu sympozjum podaje red. M.
Krystecka w swoim sprawozdaniu zamieszczonym w numerze drugim.
Kolejne sympozjum odbyło się na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach pod hasłem „50-lecie encykliki Fidei donum. Realizacja i aktualność”. Wykład Misjonarz Fidei donum – oczekiwania Stolicy Apostolskiej
wygłoszony przez abp. H. Hosera, ówczesnego prezydenta Rady Wyższej
PDM w Rzymie, zamieszcza numer czwarty.
Natomiast słowa „Dzielmy się z innymi darem przyjętej wiary” (por.
FD 1) zaczerpnięte z encykliki stały się tematem przewodnim Ogólnopolskiego Sympozjum Misyjnego Kleryków organizowanego już po raz
41. przez PUM. Zasadniczy referat poświęcony głównym postulatom
i wyzwaniom encykliki Fidei donum wygłosił ks. J. Piotrowski ówcze-
SN 160.indb 68
2011-06-17 13:39:44
69
sny dyrektor krajowy PDM. Zaś udział polskich misjonarzy w misyjnym
dzieleniu się wiarą ukazał w swoim przedłożeniu ks. dr T. Atłas delegat
ds. misjonarzy przy KEP ds. Misji. Przedstawił on pierwszego polskiego
fideidonistę, ks. Januarego Liberskiego, który z Polski wyjechał w 1968
r. Na dzień 1 marca 2007 posługę misyjną podjęło 625 kapłanów diecezjalnych z Polski. Więcej szczegółów o tym sympozjum czytelnik znajdzie w sprawozdaniu zamieszczonym w numerze trzecim, sporządzonym przez jego uczestnika kleryka K. Wróbla z WSD AK.
Do inicjatyw ogólnopolskich należy zaliczyć doroczne jesienne
zebranie PDM w Niepokalanowie, które też posiadało rys jubileuszu
omawianej encykliki, co znalazło wyraz w opublikowanym w numerze
czwartym wykładzie ks. dr. hab. Jarosława Różańskiego Encyklika Fidei
donum jako odczytanie ‘znaków czasu’ dla kontynentu afrykańskiego
i całego Kościoła.
Ostatnim ogólnopolskim wydarzeniem, gdzie encyklika Fidei donum
była przedmiotem analizy, to grudniowa sesja misjologiczna organizowana przez PUM z okazji święta patronalnego Unii. Materiały dotyczącego tego tematu opublikowane zostały już w roczniku 2008 w numerze
pierwszym.
Owoce encykliki były również widoczne w życiu konsekrowanym,
o czym świadczy artykuł s. Eligii B. Opiłowskiej, michalitki, pod sugestywnym tytułem Dar wiary polskich zgromadzeń żeńskich dla misji.
Temat encykliki nie wypełniał jednak wszystkich stron omawianego rocznika. Wystarczy prześledzić dział „Informacje”, by znaleźć m.in.
sprawozdanie ks. dr. T. Atłasa Biskupie prymicje w zachodnim Kazachstanie, zamieszczone w numerze pierwszym. Autor pisze o sytuacji Kościoła w kraju, gdzie wiara okupiona była prześladowaniem, ale też broniona
heroiczną wiernością. W tym właśnie Kościele ze stolicą biskupią w Atyrau posługuje jako biskup ks. Kaleta z diecezji tarnowskiej. W numerze
czwartym znajduje się sprawozdanie z pogrzebu kardynała misjonarza
SN 160.indb 69
2011-06-17 13:39:44
70
Adama Kozłowieckiego w październiku 2007 r. Sprawozdanie sporządził ks. J. Piotrowski, który reprezentował na pogrzebie Papieskie Dzieła
Misyjne w Polsce.
Wracając do trzeciego numeru rocznika 2007, warto zaznaczyć, że
jest to numer szczególny, bowiem zawiera integralny tekst encykliki
Fidei donum. W ten sposób Redakcja czasopisma przyczyniła się do
promocji tego papieskiego i misyjnego dokumentu, który w naszym
kraju jest mało znany. Jak można wyczytać ze wstępu do tego numeru, życzeniem Redakcji było, by numer ten „był darem wdzięczności wobec kapłanów Fidei donum z całego świata, ale też tych posłanych przez Kościół w Polsce”. Rocznik 2007 przygotowywany był też
z zamiarem dostarczenia czytelnikowi bogatych, duchowych doświadczeń i umożliwienia pełniejszego zrozumienia problematyki misyjnej,
by „misje wciąż jawiły się członkom polskiego Kościoła jako ‘niezmierzony horyzont’”.
5. Zadania „nowej ewangelizacji”
Przechodząc do rocznika 2008, czytelnik dowiaduje się, że będzie on
zawierał treści korespondujące z przyjętym w Kościele polskim tematem
roku liturgicznego „Bądźmy uczniami Chrystusa”. „Światło Narodów”
zamierza w ten sposób przyczynić się do głębszego zrozumienia, kim
jest uczeń Chrystusa, aby mógł stać się misjonarzem Jego Dobrej Nowiny. Ponadto Redakcja zamierza również podejmować tematy istotne dla
współpracy misyjnej, o której Benedykt XVI pisze w encyklice Spe salvi.
Jak wcześniej, pierwszy numer każdego rocznika zawiera materiały
z sesji misjologicznej i czuwania członków PUM na Jasnej Górze. Uwagę
zwraca artykuł ks. prałata J. Dumon, gościa z Watykanu, na temat Papieskiego Dzieła św. Piotra Apostoła i wkładu w jego powstanie Joanny
i Stefani Bigard.
SN 160.indb 70
2011-06-17 13:39:44
71
Czuwajcie i módlcie się to tytuł homilii bp. W. Skorca, wygłoszonej
podczas sesji misjologicznej. W omawianym numerze czytelnik znajdzie
też refleksję ks. J. Piotrowskiego nad Notą doktrynalną na temat niektórych aspektów ewangelizacji, którą wydała Kongregacja Nauki Wiary.
Autor odczytuje przesłanie tej Noty w świetle soborowych i papieskich
dokumentów misyjnych. Jego zdaniem celem wydania tego dokumentu
przez Kongregację było przypomnienie nauki Kościoła o konieczności
ewangelizacji podejmowanej z miłości do Chrystusa i każdego człowieka, który został przez Niego odkupiony.
W dziale „Informacje” znajduje się sprawozdanie ks. P. Boracy
z przebiegu grudniowej sesji misjologicznej i czuwania członków PUM
na Jasnej Górze.
Trzy kolejne numery rocznika 2008 proponują czytelnikowi zapowiadane we wstępach Od Redakcji zarówno rozwinięcie tematów już zapowiadanych, jak też związanych z przypadającymi rocznicami. I tak, komentarz do tematu roku liturgicznego czytelnik znajdzie w numerze drugim
w artykule Kapłan – uczeń Chrystusa w misyjnej posłudze Kościoła ks. dr.
M. Szymuli oraz w numerze czwartym Misjonarze i animatorzy misyjni
uczniami Chrystusa ks. A. G. Garcii, prodyrektora PDM w Hiszpanii.
Kolejny rys tematyczny przewijający się w omawianym roczniku
to współpraca misyjna. W temat ten wprowadza czytelnika ks. dr M.
Rostkowski w dwóch artykułach. Jeden z nich, zamieszczony w numerze drugim, zatytułowany jest Pius XII i współpraca misyjna świeckich – w pięćdziesięciolecie publikacji encykliki Fidei donum, drugi zaś
w numerze trzecim nosi tytuł Współpraca misyjna w nauczaniu Pawła
VI. W ciekawy sposób temat ten kontynuuje ks. A. G. Garcia, ukazując
w numerze czwartym Papieskie Dzieło św. Piotra Apostoła jako formę
współpracy w Kościele.
Czytelnik „Światła Narodów” zapewne zna matkę i patronkę nowoczesnej współpracy misyjnej bł. Teresę Ledóchowską, o której w nume-
SN 160.indb 71
2011-06-17 13:39:44
72
rze trzecim pisała jej duchowa córka s. E. Adamiak w artykule Błogosławiona Maria Teresa Ledóchowska patronką współpracy misyjnej Kościoła w Polsce. Gorącym zwolennikiem zaangażowania w misje poprzez
różnorodne formy współpracy był bł. Paweł Manna, którego postać na
łamach numeru czwartego przywołuje w artykule Bł. Paweł Manna –
misjonarz i założyciel Papieskiej Unii Misyjnej – wzorem na nasze czasy
ks. P. Boraca. Jeszcze inną i oryginalną koncepcję współpracy z misjami
stworzyła założycielka Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Misjonarek
Maryi, o której można przeczytać w artykule s. dr A. Siudak Apostolat
misyjny sióstr Franciszkanek Misjonarek Maryi w numerze drugim.
Rok 2008 był z woli Benedykta XVI rokiem paulińskim, co znalazło swoje odbicie w artykule ks. dr. M. Studenckiego Pedagogia misji św.
Pawła – Apostoła Narodów, opublikowanym w numerze czwartym.
„Rok Papieskiego Dzieła Misyjnego Dzieci w Polsce” obchodzony
był w naszym kraju bardzo uroczyście z okazji jego 150-lecia powstania, nie mogło więc zabraknąć poważnej refleksji nad pracą i znaczeniem tego Dzieła na łamach „Światła Narodów”. Rozpoczyna ją w numerze drugim ks. dr hab. S. Dziekoński w artykule Znaczenie wychowawcze Papieskiego Dzieła Misyjnego Dzieci w świetle Statutów oraz innych
dokumentów Kościoła i publikacji Papieskich Dzieł Misyjnych. Następnie w numerze trzecim temat ten kontynuuje ks. J. Piotrowski, pisząc
o zadaniach PDMD w Kościele powszechnym i partykularnym. W tym
samym numerze opublikowany został List do dzieci, który napisał do
swoich małych diecezjan bp W. Skworc na dzień 1 czerwca 2008 r. Przypomniał on słowa Jana Pawła II, zawarte w Przesłaniu do Dzieci z okazji rocznicy powstania PDMD, w których Papież nazywa zaangażowanie
dzieci w pomoc swoim rówieśnikom w krajach misyjnych „prawdziwym
cudem miłości Bożej, rozległym i cichym, pozostawiającym ślad w świecie”. Temat jubileuszu 150-lecia PDMD kończy na łamach numeru trzeciego sprawozdanie Anny Sobiech, sekretarza krajowego PDMD, z VII
SN 160.indb 72
2011-06-17 13:39:44
73
Krajowego Kongresu Misyjnego Dzieci, który był okazją do świętowania
tego jubileuszu.
Zagadnienie Stowarzyszenia Misjologów Polskich wielokrotnie było
obecne na stronach biuletynu dzięki swoistemu „korespondentowi”,
jakim okazał się ks. J. Piotrowski, odnotowując każde spotkanie członków czy analizując jego Statuty. W numerze czwartym pisze on o walnym zebraniu SMP zorganizowanym w 30. rocznicę inauguracji pontyfikatu Jana Pawła II, podczas którego przewodniczący ks. J. Górski
wygłosił okolicznościową laudację pod adresem zasłużonego misjologa
ks. prof. dr. hab. W. Kowalaka.
Rocznik 2009 przypadł na czas, kiedy Kościół powszechny przeżywał jeszcze rok Pawłowy. Pierwsze dwa numery zamieszczają artykuły poświęcone osobie i misji tego niezrównanego Apostoła Narodów.
Redakcja w pierwszym numerze publikowała list Pasterski Episkopatu Polski na święto Nawrócenia św. Pawła, który jest swoistym wołaniem o odnowę ducha misyjnego polskiego Kościoła na wzór św. Pawła.
Ponadto czytelnik mógł zapoznać się z pełniejszym obrazem św. Pawła
w artykule ks. dr. P. Łabudy Misyjne oblicze Apostoła Narodów. Kolejny artykuł w tym numerze z serii paulińskiej to tekst ks. dr. J. Paciorka
Św. Paweł wzorem misjonarza, który był wygłoszony podczas spotkania
z misjonarzami posługującymi w Afryce. Autor odpowiadał na postawione przez siebie pytanie: na czym polega sekret św. Pawła?
Dalsza część tego numeru mogła zaskoczyć czytelnika pojawieniem
się trzech rozmów, jako formy wyrazu, która na tych łamach była rzadko wykorzystywana. Rozmówcami p. K. Błażycy byli misjonarze: o. J.
Wróblewski, pracujący w Nigrze, który odsłaniał realia misyjnej posługi
w tym muzułmańskim kraju, oraz misjonarz z Holandii o. J. Kuppensen,
który zajmuje się realizacją programu Justice and Peace w Malawi, pełniąc
funkcję dyrektora Centrum do Spraw Społecznych. Zadaniem tego Centrum jest pomoc tamtejszej ludności w rozwiązaniu problemu, jakim jest
SN 160.indb 73
2011-06-17 13:39:44
74
handel ludźmi. Kolejną rozmowę przeprowadzili klerycy z WSD Misjonarzy Oblatów z dyrektorem krajowym PDM ks. J. Piotrowskim na tematy z zakresu misjologii, współpracy misyjnej i animacji.
Motyw św. Pawła był jeszcze kontynuowany na łamach numeru
drugiego. Bp A. Dziemianko z Białorusi pisze o wpływie środowiska
rodzinnego na losy człowieka na podstawie życia św. Pawła, natomiast
ks. J. Piotrowski w artykule Kapłan – sługa Słowa Bożego i misjonarz
na wzór św. Pawła Apostoła dochodzi do stwierdzenia: „Kiedy kapłan,
sługa Słowa Bożego i misjonarz na wzór św. Pawła, pragnie głosić Dobrą
Nowinę tym, którzy jej jeszcze nie znają – i chce realizować wyzwania
misji ad gentes – sam musi żyć Chrystusem, karmiony modlitwą, Bożym
słowem i Eucharystią”.
W drugim numerze tego rocznika znajdziemy też relacje i referaty dotyczące jubileuszu 25-lecia założenia Centrum Formacji Misyjnej
(1984-2009). Oprócz sprawozdania M. Krysteckiej z głównych obchodów
jubileuszu zorganizowanego w Warszawie, Redakcja zamieszcza artykuł
ks. prof. dr. hab. J. Górskiego Znaczenie kościelne Centrum Formacji Misyjnej: analiza teologiczna i pastoralna oraz zadania na przyszłość.
W tym numerze znajdują się też materiały związane z II Europejskim Zebraniem Dyrektorów Krajowych PDM, które odbyło się w Polsce w marcu 2009 r. pod hasłem „Bądźcie naśladowcami moimi”. Czytelnik mógł zapoznać się z interesującą refleksją ks. dr. K. Czermaka na
temat Miejsce Papieskich Dzieł Misyjnych w epoce globalizacji dobroczynności humanitarnej. Bp W. Skworc w homilii do uczestników Zebrania
na Jasnej Górze przytoczył słowa Jana Pawła II: „Kościele w Europie,
czeka cię zadanie «nowej ewangelizacji». Umiej odnaleźć entuzjazm głoszenia”. Pełny tekst homilii zamieszczony jest w numerze drugim pod
tytułem Zadanie „nowej ewangelizacji”, gdzie znajdziemy również sprawozdanie z przebiegu tego Zebrania przygotowane przez ks. E. Szyszkę.
W tym nurcie tematycznym znajdują się jeszcze dwa artykuły
SN 160.indb 74
2011-06-17 13:39:44
75
zamieszczone w numerze trzecim. Abp T. Kondrusiewicz, metropolita
mińsko-mohylewski, przedstawił cechy nowej ewangelizacji i jej wymagania na przykładzie Europy Wschodniej, zaś ks. prof. dr hab. J. Górski
pisał o misji i dialogu jako metodzie budowania kultury otwartej na drugiego człowieka.
Numer trzeci otwiera List Jego Świątobliwości Benedykta XVI na
rozpoczęcie Roku Kapłańskiego z okazji 150. rocznicy dies natalis świętego proboszcza z Ars. Choć św. Jan Vianney nie był misjonarzem, to
– jak pisze Redaktor Naczelny kwartalnika – realizował kapłaństwo,
które jest misyjne i służy ewangelizacji. Osoba papieża Benedykta XVI
wraca jeszcze raz w tym numerze w artykule ks. J. Piotrowskiego, który
w refleksji teologiczno-duszpasterskiej nad tekstem nowej encykliki
Caritas in veritate ukazał jej przesłanie misyjne.
Rozmowa z przewodniczącym Komisji Episkopatu Polski ds. Misji
i członkiem Kongregacji Ewangelizacji Narodów bp. W. Skorcem, jaką
przeprowadził ks. J. Piotrowski na łamach biuletynu, umożliwia spojrzenie na dzieło misyjne przez pryzmat doświadczenia osoby odpowiedzialnej za to dzieło w polskim Kościele. W tym roczniku znalazły się
także informacje o pracy samych misjonarzy i ich problemach. Numer
trzeci podał wiadomość o śmierci misjonarzy s. D. Kijowskiej z Kamerunu i ks. Z. Koźle z Argentyny.
6. Magna carta dzieła misyjnego
Perspektywa zbliżającej się 20. rocznicy wydania encykliki misyjnej
Jana Pawła II Redemptoris missio skłoniła Redakcję do zamieszczenia
w numerze czwartym 2009 r. referatów zawierających próbę odczytania
na nowo znaczenia i aktualności przesłania tej magna carta dzieła misyjnego. Referaty te zostały przedłożone na dorocznym jesiennym spotkaniu PDM oraz innych środowisk misyjnych w Niepokalanowie. Inspiru-
SN 160.indb 75
2011-06-17 13:39:44
76
jącą rolę encykliki w podejmowaniu współpracy misyjnej przez żeńskie
zakony i zgromadzenia ukazuje s. A. Huf w artykule Dynamika misyjna zakonów i zgromadzeń zakonnych żeńskich w budzeniu świadomości
misyjnej w świetle encykliki Redemptoris missio. Metody pracy i wyzwania. Podobnej refleksji dokonał ks. F. Chrószcz w odniesieniu do zgromadzeń męskich.
W tym numerze można prześledzić wraz z autorem ks. J. Piotrowskim dzieje PDM w Polsce, zwłaszcza po nadaniu im w 1989 r. osobowości prawnej i formalnej autonomii jako instytucji papieskiej. W dwudziestolecie tego wydarzenia Autor dokonuje podsumowania tego okresu w artykule Papieskie Dzieła Misyjne w Polsce po roku 1989 – ich odnowa i rozwój w świetle nauczania i praktyki Kościoła.
O roli kongresów misyjnych jako formie zdynamizowania apostolskiej działalności Kościoła pisze s. A. Siudak w artykule Krajowe Kongresy misyjne w Polsce drogą misyjnej odnowy Kościoła. Krótka historia
misyjnych wydarzeń. Treść tego artykułu obejmuje również lata międzywojenne, co daje czytelnikowi obraz wszystkich odbywanych kongresów
misyjnych w Polsce.
Kolejny artykuł w czwartym numerze przenosi czytelnika do Republiki Południowej Afryki, gdzie pasterzem diecezji de Aar został Polak
ks. A. Musiał, sercanin. Wydarzenie to prezentuje w artykule Polski
misjonarz pasterzem diecezji de Aar uczestnik uroczystości święceń
biskupich i ingresu z ramienia Komisji Episkopatu Polski ds. Misji ks.
T. Atłas.
W roczniku 2010 poruszono także tematy takie jak: rok kapłański,
dwudziestolecie encykliki Redemptoris missio oraz inne misyjne dokumenty Jana Pawła II, współczesne areopagi, orędzia misyjne Benedykta XVI, praca misjonarzy w wielu zakątkach świata, sytuacja Kościoła
w Kazachstanie, Chinach, Argentynie oraz zmiana na stanowisku dyrektora krajowego PDM. Te siedem zasadniczych tematów stanowią rys
SN 160.indb 76
2011-06-17 13:39:44
77
specyficzny ostatnich czterech numerów kończącego się dziesięciolecia,
czyli numerów od 156 do 159.
Jeśli chodzi o tematykę roku kapłańskiego, to wybrzmiała ona podczas
sesji misjologicznej i czuwania członków PUM, zorganizowanej w grudniu ubiegłego roku pod hasłem „Posłani i powołani w miłości i prawdzie”. Czytelnik mógł zapoznać się z tymi materiałami, zgodnie z dotychczasową praktyką, dopiero w numerze pierwszym następnego rocznika,
czyli w tym przypadku w roczniku 2010. Na kanwie listu Benedykta XVI,
inaugurującego rok kapłański, ks. S. Wojdak w artykule Misyjne nadzieje
i wyzwania w liście Benedykta XVI do kapłanów nakreślił sylwetkę kapłana, który przyswoił sobie nowy styl życia zapoczątkowany przez Pana
Jezusa. Na dalszych stronach kwartalnika Redakcja również pragnie
ukazać czytelnikowi tych, którzy zostali powołani w miłości i posłani, by
głosić Prawdę. Chodzi o polskich kapłanów misjonarzy powołanych do
posługi biskupiej, o których pisze ks. J. Piotrowski w numerze pierwszym
w artykule Wyszli z polskiej ziemi – posługa polskich biskupów misyjnych –
kardynał Kozłowiecki SJ, misjonarz w Zambii, i inni. Jeszcze raz do Kardynała Kozłowieckiego powróci ks. J. Gajda, tym razem w kontekście jego
przeżyć w hitlerowskim obozie śmierci, opatrując swój artykuł, zamieszczony w numerze czwartym, tytułem Realizacja sacrum w życiu obozowym kard. Adama Kozłowieckiego SJ.
Innych kapłanów świadków czytelnik poznaje w dwóch kolejnych
artykułach. Ks. G. Krzyżostaniak pisze o bł. J. Beyzymie i o misjonarzach oblatach Niepokalanej, niosących Ewangelię Malgaszom w artykule Być dzisiaj świadkiem Ewangelii w świecie kultury malgaskiej, natomiast o. S. Pieczeniak ukazuje heroiczną postać misjonarza św. Damiana
w artykule Święci w posłudze misyjnej Kościoła – św. Damian de Veuster,
misjonarz na Molokai. Obydwa artykuły znajdują się w numerze pierwszym. Nieco inną postać, bo współpracownika misyjnego, pełniącego
przez wiele lat posługę diecezjalnego dyrektora PDM, przedstawia ks. A.
SN 160.indb 77
2011-06-17 13:39:44
78
Andrzejak w artykule Droga misyjnej współpracy ks. Czesława Pawlaczyka w numerze drugim.
Przypadające 7 grudnia w 2010 r. dwudziestolecie encykliki Redemptoris missio Jana Pawła II to drugi zarys tematyczny obecny na łamach
tego rocznika. Czytelnik mógł się zapoznać z nim podczas lektury sprawozdania z jesiennego spotkania PDM i innych środowisk misyjnych,
które odbyło się w Niepokalanowie. Autor sprawozdania ks. J. Piotrowski umieścił wykaz wygłoszonych na zebraniu referatów poświęconych
temu tematowi. Obok sprawozdania zamieszczonego w numerze trzecim ks. Piotrowski w artykule Zawsze należy mieć świadomość, że misje
są sprawą wiary… ukazuje inspirujący wpływ tej misyjnej encykliki
na polskie duszpasterstwo, a zwłaszcza na postanowienia synodalnego
dokumentu Misyjny adwent nowego tysiąclecia.
Aktualność wezwań Redemptoris missio w życiu powołanych to tytuł
artykułu ks. dr. G. Wity zamieszczonego w czwartym ostatnim numerze.
Jego treść została przedstawiona uczestnikom sesji misjologicznej i czuwania członków PUM na Jasnej Górze. Sprawozdanie z tego dorocznego ogólnopolskiego wydarzenia sporządził ks. P. Boraca. Autor napisał
w nim m.in. o przyszłych misjonarzach z CFM, którzy zawsze aktywnie
włączają się w modlitewne czuwanie.
Natomiast na inne misyjne dokumenty Jana Pawła II zwraca uwagę s.
dr Anna Siudak w drugim numerze w artykule Teologia misji w adhortacjach posynodalnych. Autorka dokonuje syntezy pięciu kontynentalnych
posynodalnych adhortacji, by ukazać chrystologiczny, pneumatologiczny i eklezjologiczny fundament misji.
Do tematów rzadko poruszanych na łamach tego pisma należy
zaliczyć temat nowe areopagi, będący jeszcze echem roku św. Pawła.
Przedstawiony on został z dwóch komplementarnych punktów widzenia przez Biskupa i Misjologia. Jeden reprezentuje spojrzenie pasterza
dźwigającego wraz z Papieżem odpowiedzialność za cały Kościół, sta-
SN 160.indb 78
2011-06-17 13:39:44
79
rając się dostrzegać te nowe miejsca i sytuacje, których wciąż przybywa, a które też powinny stawać się przedmiotem biskupiej troski. Autor
bp W. Skworc w artykule Nowe areopagi widziane z perspektywy posługi
biskupiej omawia te nowe zjawiska społeczne, które wymagają świadków
wiary na wzór Apostoła Narodów. Zaś drugie spojrzenie na powyższy
temat ma charakter refleksji misjologicznej zarówno nad osobą samego
Pawła, jak i jego działalności i metod misyjnych.
Z kolei refleksję o procesie przenikania Ewangelii do kultur, przekazuje ks. J. Górski w artykule Nowe areopagi i wyzwania dla Kościoła lokalnego w Polsce. Ostatecznie cel tych przemyśleń jest jeden, by
Kościół zawsze głosił Dobrą Nowinę adekwatnie do miejsca i czasu.
Każdego roku na stronach kwartalnika rozważany jest temat papieskiego orędzia misyjnego, które jest wydawane z okazji Światowego
Dnia Misyjnego (Niedzieli Misyjnej). Numer trzeci zawiera pełny tekst
Orędzia Benedykta XVI na rok 2010. Ponadto w tym numerze ks. M.
Tatar dokonał analizy dotychczasowych orędzi misyjnych w piątą rocznicę pontyfikatu Ojca Świętego Benedykta XVI w artykule Duchowość
misyjna kapłana i seminarzysty w orędziach papieża Benedykta XVI na
Światowy Dzień Misyjny. Podobnie ks. Bernard Błoński, w numerze
czwartym, zanalizował teksty orędzi, ale w odniesieniu do Papieskich
Dzieł Misyjnych, by przybliżyć czytelnikowi spojrzenie Ojca Świętego
na ich rolę i znaczenie współpracy misyjnej.
Temat bezpośrednich relacji z terenów misyjnych nie często pojawiał się w czasopiśmie, a zwłaszcza w tak szerokim zakresie jak miało to
miejsce w numerach pierwszym, trzecim i czwartym ostatniego rocznika. Ks. T. Atłas zrelacjonował przebieg wizyty Przewodniczącego Komisji Episkopatu Polski ds. Misji bp. W. Skworca w Burundi i Rwandzie,
w krajach po ciężkich doświadczeniach wojennych. O pracy polskich
werbistów w Indonezji pisał ks. J. Glinka. Natomiast z rozmów zapisanych na łamach „Światła Narodów” z bp. J. Kaletą z Kazachstanu i bp. J.
SN 160.indb 79
2011-06-17 13:39:44
80
Słabym z prałatury Esquel w Argentynie czytelnik może dowiedzieć się
o problemach Kościołów zdanych na pomoc bratnich wspólnot i silnej
potrzebie misjonarzy. Z kolei zainteresowani sytuacją Kościoła w Chinach mogą przeczytać sprawozdanie o. P. Adamka SVD, które zawiera informacje o pracach ludzi dobrej woli, którzy chcą pomóc temu
Kościołowi, ale też chińskim katolikom przebywającym w Europie.
Z numeru trzeciego kwartalnika dowiadujemy się także, że dotychczasowy dyrektor krajowy PDM w Polsce ks. dr Jan Piotrowski z dniem
21 października zakończył drugą kadencję, czyli dziesięcioletnią posługę Kościołowi powszechnemu i lokalnemu w Polsce. W ramach pożegnania z Czytelnikami i współpracownikami PDM Redakcja zamieszcza tekst przemówienia ks. Piotrowskiego, wygłoszony podczas jesiennego zebrania PDM oraz przedstawicieli innych środowisk misyjnych
w dniach 27-29 września 2010 w Niepokalanowie: „W ciągu tych 10.
lat dzięki życzliwej współpracy wielu osób: księży dyrektorów diecezjalnych PDM, sióstr zakonnych, księży zakonnych, księży misjologów
i Stowarzyszenia Misjologów Polskich, Komisji Episkopatu ds. Misji
oraz jej agend – Centrum Formacji Misyjnej, Dzieła Pomocy „Ad Gentes”, MIVA Polska, tworzył się dobry klimat współpracy, który określam
mianem pozytywnej kultury misyjnej”. […] Jest za co dziękować Bogu
i ludziom”.
Sylwetka nowego Dyrektora Krajowego PDM ks. dr. Tomasza Atłasa przedstawiona została w numerze czwartym w dziale „Informacje”.
Nowy Dyrektor jest misjonarzem, misjologiem, a dzięki doświadczeniu
pracy w Komisji Episkopatu ds. Misji posiada znajomość sytuacji wielu
Kościołów na terenach misyjnych oraz Kościoła w Polsce.
Podsumowując ten okres od strony zawartości pisma, można zauważyć, że źródłem materiałów były głównie lutowe i wrześniowe zebrania
PDM, sympozjum misyjne kleryków, sesja misjologiczna i czuwanie
członków PUM oraz kongresy organizowane przez PDM. Nie brak też
SN 160.indb 80
2011-06-17 13:39:44
81
artykułów przygotowywanych na konkretny temat przez polskich misjologów. Porównując pod tym względem pierwsze lata tej dekady z ostatnimi zauważa się wyraźną tendencję w kierunku promowania polskich
autorów. Pierwsze roczniki obfitowały w materiały, których autorami
byli: prefekt Kongregacji czy sekretarze generalni poszczególnych Dzieł
oraz inni misjolodzy rzymskich uniwersytetów. Praktyka ta w tamtym
okresie była wielkim ubogaceniem polskiej myśli teologicznej, misjologicznej i duszpasterskiej. Obecnie jednak, kiedy grono polskich misjologów zwiększa się, mogą oni wzbogacać polską refleksję misjologiczną na
łamach tego czasopisma. Inna widoczna zmiana, co prawda zewnętrzna,
ale jakże wymowna, to zwiększanie objętości pisma z 76 stron w numerze pierwszym 2000 roku do 120 w numerze ostatnim. Nakład i szata
graficzna, jak już to zostało wyżej odnotowane, pozostały bez zmian.
Kwartalnik stał się także nośnikiem informacji o nowościach wydawniczych nie tylko Wydawnictwa Missio-Polonia.
„Światło Narodów” powinno, zgodnie z koncepcją Redaktora
Naczelnego ks. J. Piotrowskiego, tak kształtować świadomość misyjną
czytelnika, by mógł on skierować swoje zaangażowanie ku „niezmierzonym horyzontom misji”. Te 10 lat redagowania pisma, w którym
czytelnik znajduje bogactwo tematów poddanych głębokiej refleksji
teologicznej i misjologicznej przez kompetentnych specjalistów, uprawnia do stwierdzenia, że mamy w zasięgu ręki swoiste kompendium
wiedzy misyjnej i misjologicznej. Jest to owoc pracy i troski Redaktora Naczelnego ks. J. Piotrowskiego, kończącego swoją kadencję wraz
z rocznikiem 2010. Jego osobiste zaangażowanie w dobór tematów
i autorów odbywało się zgodnie z jego jasną wizją roli tego czasopisma,
jakim było uświadamianie adresatom odpowiedzialności za dzielenie
się darem wiary ze wszystkimi aż po krańce ziemi.
SN 160.indb 81
2011-06-17 13:39:45
Numeracja poszczególnych artykułów ma zastosowanie w indeksie osobowym,
rzeczowym i geograficznym na s. 178-230
1/1981 (1)
1. Przykład Ojca Świętego Jana Pawła II w ukazywaniu misyjnego
dzieła Kościoła – najważniejsze wypowiedzi, s. 3
2. Aktualny stan Papieskich Dzieł Misyjnych, s. 5
3. Kościół wśród ludów świata, s. 7
4. List świąteczny dyrektora krajowego bp. Jana Wosińskiego, s. 8
5. Unijna propozycja Sekretariatu Krajowego, s. 9
6. Informacje Papieskiej Unii Misyjnej, s. 11
2/1981 (2)
7. Światło Narodów, s. 2
8. Japonia na pielgrzymim i misjonarskim szlaku Jana Pawła II, s. 3
9. Afrykanie też powinni wejść do Kościoła z bogactwem swej
kultury, s. 6
10. Polscy fideidoniści w Zambii, s. 8
• Rzym. Papież udaje się na Daleki Wschód
• Rzym. Nowe Statuty Papieskich Dzieł Misyjnych
• Ołtarzew. Misyjne Dni Pallottiego
SN 160.indb 82
2011-06-17 13:39:45
83
3/1981 (3)
12. Papieskie Dzieła Misyjne, s. 2
13. Encyklika Dives in misericordia a misja Kościoła, s. 4
14. Próba odnowy Papieskiego Dzieła Dziecięctwa Misyjnego, s. 5
15. Rodzina poprzez dzieci pomaga w Dziele Ewangelizacji Świata,
s. 7
• Madagaskar. Polscy oblaci obejmują nową placówkę
• Wiedeń – Warszawa. Powołania misyjne. Statystyka porównawcza
• Polscy fideidoniści w cyfrach
17. Wydawnictwa religioznawczo-misyjne. John S. Mbiti, Afrykańskie
religie i filozofia, s. 13
4/1981 (4)
18. Światło Chrystusa światłem narodów, s. 2
19. bp Jan Wosiński, Blaski i cienie naszego polskiego udziału
w misyjnym dziele Kościoła, s. 3
20. Indonezja potrzebuje kościelnej solidarności misyjnego
personelu, s. 6
•
•
•
•
•
•
SN 160.indb 83
Powołania misyjne w Polsce w 1980 r.
Kraków. Misyjne spotkanie
Warszawa. Spotkanie z kandydatami na fideidonistów
Polscy fideidoniści w Zambii (cd.)
W sprawie weryfikacji PDM w diecezjach
Misyjny Dzień Chorych
2011-06-17 13:39:45
84
22. Wydawnictwa misyjne. Benezeri Kisembo, Aylward Sorter,
Laurenti Malesa, African christian marriage, s. 15
5/1981 (5)
23. Gwiazda Ewangelizacji, s. 1
24. Matka Boskiego Misjonarza, s. 3
25. Pielgrzymka czcicieli Maryi w Chinach, s. 7
26. Wzrost i rozwój Stowarzyszenia Maryjnego w Angoli, s. 8
27. Modlitwa Indonezyjczyków w intencji ewangelizacji, s. 9
28. Co to za ludzie?, s. 10
29. Działalność Kleryckiego Koła Misyjnego Misjonarzy Świętej
Rodziny, s. 13
• Tegoroczne sympozjum misyjne w Pieniężnie
• Niepokalanów 29-30 kwietnia
31. W odpowiedzi na listy czytelników, s. 17
6/1981 (6)
32. Recessit Pastor noster, s. 2
33. ks. Wacław Kuflewski, Ewangelizacja w służbie ludzkości, s. 3
34. Pomoc personelu zagranicznego dla Kościoła Ameryki Łacińskiej,
s. 6
35. Aspekty pastoralne Papieskiego Dzieła Dziecięctwa Misyjnego
i sprawy Papieskiej Unii Misyjnej w Polsce, s. 8
• Apel do seminariów duchownych i nowicjatów
SN 160.indb 84
2011-06-17 13:39:45
85
37. Wydawnictwa misyjno-religioznawcze. Ks. Czesław Białek SJ,
Jezuici w Misji Zambeskiej, s. 12
38. Jak funkcjonuje moja misyjna parafia, ks. Wacław Kuflewski,
Międzynarodowy Dzień Dziecka w Zambii, s. 14
7/1981 (7)
39. Nadzieja Kościoła Powszechnego, s. 2
40. Nowe statuty PDM czekają na publikację w Polsce, s. 3
41. Na marginesie misyjnych czasopism, s. 6
• Rzym. Doroczne Zebranie ogólne PDM
• Katowice. Zespół Misyjny w Wyższym Śląskim Seminarium
Duchownym Niepokalanów.
• Spotkanie misjonarzy przebywających na urlopie (29.06-02.07)
43. Jak funkcjonuje moja misyjna parafia, abp A. Kozłowiecki SJ,
Misjonarska orka, s. 14
8/1981 (8)
44. Nova et vetera, s. 2
45. ks. Wacław Kuflewski, Apostolska formacja laikatu na misjach, s. 3
46. Z notatnika uczestnika spotkania misyjnego w Niepokalanowie, s. 7
• Caravelli, Peru. Pierwsze kroki fideidonistów z diecezji opolskiej
• Niepokalanów. Dzień skupienia dla kandydatów na misjonarzy
48. Wydawnictwa misyjne. O. Czesław Gil OCD (red.), Listy polskich
misjonarzy z Burundi, s. 10
SN 160.indb 85
2011-06-17 13:39:45
86
49. Jak funkcjonuje moja misyjna parafia, ks. Wacław Kuflewski,
W apostolstwie misyjnym nigdy nie byłem osamotniony, s. 13.
9/1981 (9)
50. Międzynarodowy Rok Inwalidów i Ludzi Niepełnosprawnych, s. 2
51. Organizacje misyjne kościołów partykularnych a Papieskie Dzieła
Misyjne, s. 4
52. Misyjna sytuacja na kontynencie południowo-amerykańskim, s. 7
• Pelplin. Ingres Biskupa Chełmińskiego
• Sokode. Fideidoniści z Opola lądują w Togo Brazzaville
• Tarnowscy fideidoniści w obliczu 10-lecia apostolstwa misyjnego
54. Jak funkcjonuje moja misyjna parafia, ks. Stanisław Łacny,
Prymicje księdza Joachima Babinki, s. 13
10/1981 (10)
55. Misyjna solidarność, s. 2
56. ks. Wacław Kuflewski, Chodź i pójdź za mną do ziemi, którą ci
wskażę, s. 3
57. br. Artur Sobiech OFM Conv., Dlaczego do nas przychodzą, s. 7
• Pieniężno. Ogólnopolskie Sympozjum Misyjne Alumnów
• Niepokalanów. Spotkanie misjonarzy przebywających na urlopie (02-05.09.1981 r.)
• Rzym. Orędzie Ojca Świętego na Niedzielę Misyjną’1981
• Warszawa. Tydzień Misyjny w Polsce 18-25 października
• Płock. Rezygnacja księdza Mariana Batogowskiego
• Warszawa. Nominacje Dyrektora Krajowego PDM
SN 160.indb 86
2011-06-17 13:39:45
87
59. Jak funkcjonuje moja misyjna parafia, ks. Stanisław Łacny, Złoty
jubileusz parafii, s. 15
60. Misjonarze piszą, s. 16
11/1981 (11)
61. „Taniec laski” na Alasce, s. 2
62. ks. Stanisław Święch SCJ, Ryt miejscowy Mszy Świętej w Zairze, s. 3
63. Nadzieje duszpasterskie Biskupa Furstenberga, s. 6
64. s. Miriam Isakowicz, „Bunga – Bunga” w Laskach, s. 8
•
•
•
•
•
•
Belgia. Polscy misjonarze na kursie języka francuskiego
Warszawa. Zebranie Komisji Episkopatu do spraw Misji
Warszawa. PUMKDiZ czci swoją patronkę
Trzeci grudnia dniem świętego Franciszka Ksawerego
Koła misyjne w seminariach
Misjonarz – biuletyn alumnów CSRR
12/1981 (12)
66. Omnis terra te laudet, s. 2
67. Danuta Kłódkowska, Miejsce dla Boga, s. 5
68. Franciszek Ksawery w Japonii, s. 4
69. Papieska Unia Misyjna Kapłanów, Zakonników i Zakonnic, s. 5
•
•
•
•
SN 160.indb 87
Warszawa. Statuty PDM
Łódź. Salezjański Ośrodek Misyjny w Polsce
Warszawa. Walbert Bühlmann w Polsce
Otwock. Uroczystość poświęcenia domu nowicjatu Franciszkanek Misjonarek Maryi
2011-06-17 13:39:45
88
• Wielkość człowieka w świetle jego pracy według encykliki Jana
Pawła II Laborem exercens
71. Jak funkcjonuje misyjna parafia, ks. Wacław Kuflewski, Pierwsza
Pasterka w ojczyźnie z wyboru, s. 14
72. Roland Tombekai Dempster, Prośba Afryki, s. 17
73. Skróty najczęściej używane w naszym biuletynie, s. 17
1/1982 (13)
74. Fideidoniści, s. 3
75. Z pism kardynała A. Hlonda – Przemówienie na otwarcie
Kongresu Związku Misyjnego Duchowieństwa, s. 5
76. o. Jan Czachorek SVD, Echa posoborowe w duszpasterstwie
misyjnym na Flores, s. 6
•
•
•
•
Rzym. Zebranie listopadowe dyrektorów krajowych PDM
Misje salezjańskie w świecie
Zgromadzenie Ojców Białych – Misjonarzy Afryki
Warszawa. Lubelscy fideidoniści przybyli do Zambii
78. Jak funkcjonuje moja misyjna parafia, ks. Stefan Wal, Sjmba – ut
unum sint (Gamboma – Kongo Brazzaville), s. 12
79. Z Instrukcji Episkopatu Polski regulującej wyjazd i pracę kapłanów
diecezjalnych na terenach misyjnych, s. 14
80. S. H., Ojcze Nasz, s. 15
81. s. Honorata Adamczyk MSR, Modlitwa o jedność, s. 16
2/1982 (14)
82. Afryka ponownie wita Papieża, s. 3
SN 160.indb 88
2011-06-17 13:39:45
89
83. Współczesna sytuacja Kościoła (Nigeria, Benin, Gwinea Bissau,
Gabon) s. 4
84. bp Adrian Mungandu, Misyjna świadomość laikatu według
biskupa A. Mungandu, s. 10
•
•
•
•
•
Z działalności Koła Misyjnego w WSD w Płocku
Referenci dekanalni ds. misji w diecezji płockiej
II Poznańskie Dni Misjologiczne
Warszawa. Zgon księdza Mariana Batogowskiego z diecezji płockiej
Świąteczne podziękowanie
86. Jak funkcjonuje moja misyjna placówka, s. Maria Krupińska,
„Home craft center” (Kapri Mposhi – Zambia), s. 17
3/1982 (15)
87. W pierwszą rocznicę apostolskiej pielgrzymki Jana Pawła II do
Azji, s. 3
88. Trzej papieże z Afryki, s. 5
• Rzym. Kościół w świecie
• Wzrost powołań w młodych Kościołach lokalnych
• Białystok. Biskup Edward Kisiel na kontynencie południowoamerykańskim
• Warszawa. Zebranie Komisji Episkopatu ds. Misji
90. Papież w Afryce – Kronika podróży, s. 14
91. Wydawnictwa misyjne
• Misje po Soborze Watykańskim II, s. 16
92. bp Edward Kisiel, Moja podróż do Brazylii i Argentyny, s. 17
SN 160.indb 89
2011-06-17 13:39:45
90
4/1982 (16)
93. Zmartwychwstanie Chrystusa a przyszłość Kościoła, s. 3
94. Alleluja! Alleluja! Alleluja!, s. 4
95. S. H., Trzeba mi, s. 5
96. s. Urszula Górska USJK, Jeśli dziś nie pójdziemy, jutro może być
za późno, s. 6
97. Papieska Unia Misyjna Duchowieństwa w Polsce, s. 13
98. o. Jan Czachorek SVD, Wielki Tydzień w Indonezji, s. 15
• Polscy salwatorianie na misjach
• o. Bernard Bona SVD, Garść ryżu – wspomnienia misjonarza,
s. 19
101. bp Edward Kisiel, Moja podróż do Brazylii i Argentyny (cd.), s. 22
102. S. H., Do Emaus, s. 27
5/1982 (17)
103. Maryja nadzieją młodych Kościołów, s. 3
104. Służebna postawa Maryi, s. 4
105. Kim jesteś Maryjo?, s. 6
106. s. Honorata Adamczyk MSR, Misyjność Kościoła katolickiego
a ekumenizm, s. 6
107. Kościół anglikański i jego działalność misyjna, s. 9
• Diecezja Atakpamé oczekuje polskich misjonarzy
• XVII Ogólnopolskie Sympozjum Misyjne Alumnów Seminariów Diecezjalnych i Zakonnych. Pieniężno 15-19 sierpnia br.
SN 160.indb 90
2011-06-17 13:39:45
•
•
•
•
91
Kościół w Togo – wiadomości ogólne
Meryem Ana, Do członków Papieskiej Unii Misyjnej
Duch misyjny a powołania w Ameryce Łacińskiej
Środki masowego przekazu narzędziem ewangelizacji
6/1982 (18)
109. Oficjalne kontakty Kościoła z Anglią, s. 3
110. Eklezjalna aktywność biskupów, s. 4
111. Grzegorz Jagieł, Prasa misyjna – początki i idee, s. 6
112. br. Adam Fułek, Kartki z misji palotyńskich, s. 9
• Mbala. Na pomoc niepełnosprawnym dzieciom
• Kurs przygotowawczy dla misjonarzy
• Sprostowanie
• Intencje Apostolstwa Modlitwy. Ogólna. Misyjna. Kraków –
1982, s. 15
115. Jak funkcjonuje moja misyjna placówka,
• ks. Wacław Maciocha, Radości duszpasterskie polskich fideidonistów (Chisamba, Zambia), s. 16
• ks. Augustyn Rychlikowski, Mpulungu, Zambia, s. 18
7-9/1982 (19-20)
116. Grzegorz Polak, Ksiądz Marian Batogowski (1916-1982), s. 5
117. XVI Ogólnopolskie Sympozjum Misyjne Alumnów, s. 7
118. Krótki zarys historii sympozjów kleryckich w Polsce, s. 9
Materiały XVI Sympozjum
119. ks. Wacław Kuflewski, Wszystkie drogi prowadzą... do Azji, s. 12
SN 160.indb 91
2011-06-17 13:39:45
92
120. ks. Marian Balwierz, Misyjne akcenty wystąpień papieża Jana
Pawła II podczas pielgrzymki na Filipinach, s. 16
121. br. Artur Sobiech OFM Conv., Katolicyzm polski a potrzeby
młodych Kościołów, s. 24
122. Franciszek Ksawery Kyutaro Hashimoto, Znaczenie podróży
apostolskiej Ojca św. Jana Pawła II na Daleki Wschód dla misji
Kościoła w Azji, s. 29
123. ks. Marian Balwierz, Współczesne problemy ewangelizacji na
przykładzie Kościoła hinduskiego, s. 40
124. ks. Marian Balwierz, Aktualne ożywienie religijne w Chinach, s. 47
125. ks. Wacław Kuflewski, Głos Sekretarza Krajowego PUMKDiZ, s. 53
126. Andrzej Mikos FDP, Przemówienie dziekana alumnów, s. 57
127. ks. Tomasz Kadziński, Protokół z XVI Sympozjum Misyjnego
Alumnów, s. 58
128. Zanotowane głosy w dyskusji, s. 62
129. Maryja Matką wprowadzającą na misyjną drogę, s. 67
Materiały uzupełniające
130. Orędzie Papieża Jana Pawła II do narodów Azji, s. 70
131. Jan Paweł II, Jesteście spadkobiercami zadania misjonarskiego –
przemówienie Papieża do księży i seminarzystów, s. 76
132. ks. Marian Batogowski, Aby modlitwa praktykowana w Azji przez
wierzących w Boga otwierała ich na światło Ewangelii, s. 82
10/1982 (21)
133. Dar wiary, s. 2
134. ks. Józef Urban, Współpraca duchowa diecezji z misjami według
dokumentów papieskich (1926-1981), s. 4
SN 160.indb 92
2011-06-17 13:39:45
93
•
•
•
•
•
Sympozjum urlopowe misjonarzy
Dni skupienia dla świeckich animatorów misyjnych
Zmiany personalne w Sekretariatach Krajowych PDM
Niepokalanów. Misyjne dni skupienia
Warszawa. Misjonarze proszą o polską prasę
136. Jak funkcjonuje moja misyjna placówka, o. Zbigniew Kotliński,
Misja w Boliwii, s. 14
137. Ze wspomnień o. Zbigniewa Kotlińskiego, s. 17
11/1982 (22)
138. Polak kanonizuje Polaka, s. 3
139. o. S. Acquavava PIME, Ojciec Paweł Manna – założyciel
Papieskiej Unii Misyjnej Duchowieństwa (w 30. rocznicę śmierci),
s. 4
• Nowy adres Biura Misyjnego
• XVII Sympozjum Misyjne Alumnów
• Wrześniowe Sympozjum dla Misjonarzy
• Uroczystość wręczenia krzyża misyjnego
• Misyjne nabożeństwo zakonnic w Warszawie
• Pierwsi salezjanie w Zambii
• Nominacje dyrektorów diecezjalnych PDM
• Collegium Pro America Latina
• Wręczenie krzyża misyjnego według ceremoniału SVD
• Tragiczna śmierć polskiej misjonarki
• Zgon Ojca fideidonistów łomżyńskich
141. W służbie Kościołowi w Argentynie, s. 20
SN 160.indb 93
2011-06-17 13:39:45
94
12/1982 (23)
142. „Wyjdź do całego świata” – o św. Franciszku Ksawerym, s. 2
143. Życzenia świąteczne, s. 5
144. Grażyna Ruchlewicz, Zdobyć cały świat dla Chrystusa przez
Niepokalaną, s. 7
• Kościół w świecie
• Kościół w Polsce
• Koło Misyjne Alumnów Misjonarzy św. Rodziny w Kazimierzu
Biskupim
• Pierwsze seminarium przygotowawcze dla misjonarzy oczekujących na posłanie w 1983 r.
146. s. Małgorzata Knapik, Boże Narodzenie na Madagaskarze, s. 14
147. Jak funkcjonuje moja misyjna placówka:
• o. Andrzej Cierpka OMI (Sri Lanka), s. 18
• o. Alojzy Chrószcz OMI (Kamerun), s. 19
• o. Tadeusz Krzemiński OMI (Kamerun), s. 20
1/1983 (24)
148. W głąb... myśli misyjnej, s. 2
149. Misyjne orędzie Jana Pawła II wygłoszone w Hiszpanii w 1982 r.,
s. 4
150. ks. Marian Balwierz, Kolory i języki chrześcijaństwa, s. 12
151. Informacje misyjne, s. 15
• Rzym. Statystyka niższych i wyższych seminariów duchownych
• Polska. Zebranie Komisji Episkopatu ds. Misji
SN 160.indb 94
2011-06-17 13:39:45
95
• Sprawozdanie Krajowego Sekretarza Papieskiego Dzieła św. Piotra Apostoła, s. 18
• Diecezjalny Dzień Papieskiej Unii Misyjnej w Częstochowie,
s. 20
152. Jak funkcjonuje moja misyjna placówka, Zambia, Madagaskar, s. 21
2/1983 (25)
153. Powołania w Polsce na tle kryzysu powołań w Europie, s. 2
154. bp Juan Esquerda Bifet, Duchowy aspekt w rozwijaniu zapału
misyjnego, s. 4
155. ks. Wojciech Góralski, Formacja misyjna w seminariach
duchownych, s. 9
156. Informacje Papieskich Dzieł Misyjnych, Austria, s. 12
157. Jak funkcjonuje moja misyjna placówka, o. Zbigniew Kotliński
CSSR, Tupiza – misja polskich redemptorystów w Boliwii, s. 16
158. ks. Bronisław Kant SDB, Kto może jechać na misje?, s. 18
159. Statystyki, s. 19
160. Posłowie, s. 23
3/1983 (26)
161. Odczytywać „znaki czasu”... w Polsce, s. 2
162. ks. Roger Noyer MEP, Cechy powołania misyjnego, s. 4
163. s. Consolata Krupczak OSU, Wprowadzenie młodzieży w dzieło
misyjnej ewangelizacji, s. 9
164. Informacje Papieskich Dzieł Misyjnych
• Rozdział funduszy PDRW w roku 1981, s. 12
• Wkład misyjny Kościoła w Belgii, s. 14
SN 160.indb 95
2011-06-17 13:39:45
96
165. Jean-Pierre Van Schoote, Kurs przygotowujący do pracy
w Ameryce Łacińskiej, s. 16
166. Jak funkcjonuje moja misyjna placówka, ks. Stanisław
Wrześniewski, O Indonezji – po 10 latach pracy misyjnej, s. 17
167. ks. Stefan Kołodziej MSF, Ryżu i sensacji nie brak... na
Kalimantanie, s. 22
168. br. Artur Sobiech OFMConv., Zambia, wczoraj – dziś – jutro, s. 23
169. ks. Henryk Sak SDB, Salezjanie - obóz uchodźców, s. 24
4/1983 (27)
170. „Pomóż nam!”, „oto ja, poślij mnie!”, s. 3
171. Powołanie, s. 5
172. ks. Józef Urban, Współpraca diecezji z misjami poprzez pomoc
materialną według dokumentów papieskich (1926-1981), s. 11
173. ks. Antoni Kleta, Siostrzane diecezje, s. 16
• Watykan. Nowy rocznik sprawozdawczy Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów, s. 17
• Sprawozdanie Komisji Episkopatu ds. Misji za rok 1982 r., s. 19
• Papieskie Dzieła Misyjne w Polsce w r. 1982, s. 21
• Wyjazdy na misje. Stan na styczeń 1983 roku, s. 22
• Stan personalny polskich misjonarzy na styczeń 1983 roku, s. 24
• Drugie seminarium przygotowawcze dla misjonarzy, s. 25
175. Jak funkcjonuje moja misyjna placówka, Antoni Kujath, Impulsy
afrykańskiej kultury w życiu zakonnym, s. 26
SN 160.indb 96
2011-06-17 13:39:45
97
5/1983 (28)
176. Verba docent, exempla trahunt, s. 2
177. Maryja, s. 3
178. Świadectwo życia autentycznie kapłańskiego i zakonnego budzi
nowe powołania, s. 5
• Francja, s. 10
• Stany Zjednoczone Ameryki (USA), s. 11
180. Jak funkcjonuje moja misyjna placówka, o. Zbigniew Kotliński
CSSR, Służebniczki dębickie – już działają w Boliwii, s. 14
181. ks. R. Falkiewicz, Działalność misyjna salwatorianów na Tajwanie,
s. 15
182. ks. Kazimierz Cichecki SDB, Nauka obcego języka, s. 16
6/1983 (29)
183. Adsum – Toto orbe terrarium, s. 2
184. Kapłaństwo chrystusowe w wypowiedziach Jana Pawła II, s. 5
185. Kazimierz Kubacz, Misjonarz we współczesnej Afryce, s. 13
• Pomoc Papieskiego Dzieła św. Piotra Apostoła, s. 16
• Zebranie diecezjalnych dyrektorów oraz promotorów misyjnych
żeńskich i męskich zgromadzeń zakonnych, s. 18
• Międzyseminaryjne spotkania misyjne kleryków w 1982/83 r.,
s. 19
• Trzecie seminarium przygotowawcze dla misjonarzy, s. 20
• Sprawozdanie z 10 lat działalności koła misyjnego „Bunga-Bunga”, s. 22
SN 160.indb 97
2011-06-17 13:39:45
98
187. Jak funkcjonuje moja misyjna placówka, ks. Henryk Sawarski
MSF, Ankazoabo – Madagaskar, s. 26
7-8/1983 (30-31)
188. Przedmowa ks. J. Decyka, sekretarza krajowego PDPA, s. 2
189. Fragmenty orędzia Ojca św. Jana Pawła II na Niedzielę Misyjną –
24.10.1982, s. 3
190. Program XVII Sympozjum Misyjnego Kleryków, s. 5
Referaty
191. ks. Antoni Kmiecik, Udział kapłanów diecezjalnych w dziele
misyjnym Kościoła w świetle teologicznych przesłanek encykliki
Fidei donum oraz Soboru Watykańskiego II, s. 8
192. ks. Roman Sadowski, Teologiczne aspekty współuczestnictwa
w dziele ewangelizacji w świetle encykliki Fidei donum, s. 19
193. Zofia Roszek, Światła i cienie ewangelizacji Afryki, s. 27
194. ks. Marian Balwierz, Historyczny wkład Kościoła polskiego
w dzieło ewangelizacji narodów, s. 41
195. ks. Józef Urban, Współpraca personalna diecezji z misjami, s. 47
Konwersatoria,
196. s. Radzisława Sarkowicz, Chrystus głoszony językiem miłości,
dobroci i uśmiechu, s. 52
197. ks. Józef M. Bogusz SDB, Doświadczenia i przeżycia z terenu
misyjnego, s. 54
198. ks. Stanisław Bogdański SDB, Homilia wygłoszona podczas Mszy
św. prymicyjnej ks. Józefa Bogusza SDB, s. 56
SN 160.indb 98
2011-06-17 13:39:45
99
199. br. Zdzisław Klafka CSSR, Sprawozdanie z XVII Sympozjum
Misyjnego Alumnów, s. 61
200. Przemysław Remisz, Podziękowanie dziekana alumnów, s. 65
201. Uczestnicy XVII Sympozjum, s. 66
202. Notatka z Tygodnika Powszechnego, s. 71
9/1983 (32)
203. Misje w Ameryce Łacińskiej, s. 2
204. ks. Tadeusz Dusza MSF, Kościół wobec problemów Ameryki
Łacińskiej, s. 3
• Ojciec św. Jan Paweł II posyła 110 polskich misjonarzy, s. 9
• Lista misjonarzy, którzy otrzymali krzyże poświęcone przez
Ojca św., s. 10
206. Jak funkcjonuje moja misyjna placówka,
• s. Teresa Sułtan FMM, Powitanie z „wnukami” (Argentyna), s. 14
• s. Maria Krawcowicz FMM, Odwiedziny wiosek (Brazylia), s. 15
10/1983 (33)
207. Odpowiedzialni za ducha i zapał misyjny Ludu Bożego, s. 2
208. XI Plenarne Zebranie Kongregacji Ewangelizacji Narodów, s. 3
209. Sesja pastoralna Papieskich Dzieł Misyjnych 9-11.05.1983, s. 10
210. „Rada 18” omawia nowe prawo kościelne, s. 18
211. Jubileusz kapłański 6 misjonarzy, s. 20
212. XVIII Sympozjum Misyjne Kleryków, s. 20
213. ks. Edward Brzostowski, O Japonii z nadzieją, s. 21
SN 160.indb 99
2011-06-17 13:39:45
100
11-12/1983 (34-35)
214. Współpraca z misjami, s. 2
215. Komunikat Komisji Episkopatu ds. Misji, s. 3
216. bp Jan Wosiński, Papieskie Dzieło Dziecięctwa Misyjnego, s. 3
217. Informacje Papieskich Dzieł Misyjnych, s. 5
•
•
•
•
•
•
•
•
•
I Sympozjum Urlopowe Misjonarzy, s. 10
II Sympozjum Urlopowe Misjonarzy, s. 12
Wakacyjny kurs języków obcych w Warszawie, s. 14
Ogólnopolskie Dni Misyjne dla Świeckich, s. 15
Program przygotowawczy dla polskich misjonarzy
na r. 1983/1984, s. 17
I Seminarium dla Misjonarzy, s. 18
Nowe formy animacji misyjnej świeckich w diecezji opolskiej,
s. 19
Spotkanie misyjne dla świeckich animatorów, s. 20
Misyjny Dzień Zakonnic, s. 21
218. Kościół w świecie
• II Misyjny Kongres Ameryki Łacińskiej, s. 22
• Diakoni w służbie Kościoła, s. 25
219. Misyjna placówka, Rycerz Niepokalanej po brazylijsku, s. 30
1-3/1984 (36)
220. Misyjny Dzień Chorych, s. 2
221. abp Antoni Julian Nowowiejski, Kościół diecezjalny wobec
Papieskich Dzieł Misyjnych, s. 2
222. Iwona Zawisza-Chrzanowska, Papieskie Dzieło Dziecięctwa
Misyjnego dzisiaj, s. 3
SN 160.indb 100
2011-06-17 13:39:45
101
223. Informacje misyjne
• Nowy Kodeks Prawa Kanonicznego – o działalności misyjnej
Kościoła, s. 5
• Głos SCEAM w obronie praw jednostki i społeczeństw na kontynencie afrykańskim, s. 8
• Misyjny gest Episkopatu Austrii, s. 10
• bp Jan Wosiński, Do polskich misjonarzy i misjonarek, s. 11
• Stan personalny polskich misjonarzy i misjonarek na styczeń
1984 r., s. 12
• ks. Wacław Kuflewski, II seminarium przygotowawcze w Laskach,
s. 14
224. Publikacje misyjne, s. 16
4-6/1984 (37)
225. Czas refleksji, s. 2
226. Odwołany spośród nas – o śmierci o. Czesława Białka TJ, s. 3
227. Koordynacja i współpraca misyjna w diecezji, s. 3
228. O motyw misyjny w duszpasterstwie, s. 6
229. M. Malisiewicz, Początki Akademickich Kół Misyjnych, s. 12
230. Echa z pracy misyjnej w „terenie”, s. 15
231. Komunikaty, s. 16
• Nowy skład Komisji Episkopatu ds. Misji, s. 16
• Powołanie Krajowej Rady PDM, s. 17
• Studium przygotowawcze w kraju dla misjonarzy i misjonarek,
s. 17
• XIX Sympozjum Misyjne Kleryków w Pieniężnie, s. 18
• Wystawa misyjna w Pieniężnie, s. 19
232. Kościół w świecie, s. 20
SN 160.indb 101
2011-06-17 13:39:45
102
• Kongres Misyjny w Lisieux
• Nowe państwo na Antylach
7-9/1984 (38)
233. Papieskie Intencje Misyjne na 1985 rok, s. 2
234. Doroczne Zebranie Plenarne Rady Wyższej PDM (2-11.04.1984 r.),
s. 3
• Przemówienie Ojca Świętego do dyrektorów krajowych PDM, s. 4
• Sesja Robocza Rady Wyższej PDM, s. 7
• Sesja Pastoralna Rady Wyższej PDM, s. 13
235. Kongres Misyjny w Lisieux, s.15
236. Publikacje misyjne, s. 27
10-12/1984 (39)
237. Kościół powszechny w liczbach, s. 2
238. Inspiracja biblijna w animacji misyjnej, s. 3
239. Informacje PDM z życia Kościoła w kraju i na świecie
•
•
•
•
•
•
•
Centrum Formacji Misyjnej, s. 16
XIX Misyjne Sympozjum Kleryków, s. 16
Sesja misyjno-pastoralna, s. 17
Animacja misyjna świeckich w diecezji opolskiej, s. 18
Poświęcenie kościoła w Zambii, s. 21
Nowa misja franciszkańska w Kenii, s. 21
Dane dotyczące Kościoła katolickiego w Afryce, s. 21
240. Z misyjnej placówki, Kamerun, s. 25
241. Publikacje misyjne, Annuario Pontificio 1983, s. 27
SN 160.indb 102
2011-06-17 13:39:45
103
1-2/1985 (40)
242. Jan Paweł II, Odpowiedzialność misyjna chrześcijan, s. 2
243. o. Pier Giorgio Falciola, Papieska Unia Misyjna Duchowieństwa –
cele i aktualne zadania, s. 3
244. bp Jan Wosiński, Papieskie Dzieła Misyjne – dziś, po 20 blisko
latach od Soboru Watykańskiego II, s. 12
245. Misyjna panorama minionego roku (Afryka), s. 15
246. W służbie kultury i oświaty (wybrane kraje Afryki), s. 24
247. s. Julia Miciuła, Z misyjnej placówki (Burkina Faso), s. 27
248. Echa Orędzia Ojca Świętego na Światowy Dzień Misyjny, s. 28
3-4/1985 (41)
249. Sakrament Eucharystii i Bierzmowania – misyjne podpowiedzi, s. 2
250. Alumni Seminarium Duchownego w Tarnowie pod kierunkiem
ks. Antoniego Kmiecika, Wierność Bożemu słowu w działalności
misyjnej Kościoła, s. 4
251. Misyjna panorama minionego roku (Azja, Ameryka, Oceania,
Europa), s. 18
252. ks. Michał Moskwa, Z listu misjonarza (Japonia), s. 30
253. Misjonarze w Japonii, s. 32
5-6/1985 (42)
254. ks. Józef Urban, Misja Ludu Bożego w prorockiej wizji Starego
Testamentu, s. 2
255. Misyjna panorama minionego roku (cd.), s. 9
SN 160.indb 103
2011-06-17 13:39:45
104
256. Kongregacja dla Ewangelizacji Narodów w żałobie po śmierci
swego Proprefekta – abp. Dermota J. Ryana, s. 21
257. Aktualności, s. 23
7-8/1985 (43)
258. Sesja pastoralna PDM w Rzymie, 2-4.05.1985 r., s. 2
259. bp Jose Capmany Casamitjana, Młodzi w Papieskich Dziełach
Misyjnych, s. 2
260. Sesja robocza PDM (cd.), s. 27
9-10/1985 (44)
261. Jan Paweł II, Ewangelizacja jest podstawowym obowiązkiem
i szczególnym zadaniem Kościoła – przemówienie Ojca św. do
misjonarzy w Utrechcie, s. 2
262. List biskupa Margeot do młodzieży z wyspy Mauritius z okazji
Roku Młodzieży, s. 7
263. Kardynał Józef Tomko prefektem dykasterii misyjnej, s. 11
264. Zapowiedź Nadzwyczajnego Zgromadzenia Generalnego Synodu
Biskupów, s. 14
265. ks. Stanisław Bogdański SDB, IV Ogólnopolskie Dni Misyjne dla
animatorów świeckich, s. 16
266. Papieskie Intencje Misyjne na rok 1986, s. 19
11-12/1985 (45)
267. Zebranie Rady Wyższej Papieskich Dzieł Misyjnych, s. 2
268. Wiesław Mróz, Sprawozdanie z XX Sympozjum Misyjnego
Kleryków w Pieniężnie, s. 3
SN 160.indb 104
2011-06-17 13:39:45
105
269. ks. Stanisław Bogdański SDB, Papieskie Dzieło Rozkrzewiania
Wiary w Polsce – charakter pastoralny w teorii i praktyce, s. 6
270. Animacja misyjna w ramach PDRW, s. 11
271. Krystyna Malicka, Wiesław Stankiewicz, Misyjne spotkania
w Rzymie, s. 20
272. Echa Światowego Dnia Misyjnego, s. 27
273. Ruchy misyjne w Kościele, s. 28
1-2/1986 (46)
274. Papieskie Dzieło św. Piotra Apostoła potrzebą dzisiejszego
Kościoła, s. 2
275. Animacja misyjna w ramach PDRW (cd.), s. 5
276. Misyjna panorama roku, s. 10
277. Nowi Dyrektorzy Papieskich Dzieł Misyjnych, s. 22
278. Recenzja książki Rogera Builarda „Inuk”, s. 23
3-4/1986 (47)
279. Papieskie Dzieło Dziecięctwa Misyjnego, s. 2
280. ks. Stanisław Bogdański SDB, Rola i zadania Dyrekcji Krajowej
Papieskich Dzieł Misyjnych oraz dyrektorów diecezjalnych w ani
macji misyjnej, s. 16
281. Grażyna Ruchlewicz, Rekolekcje misyjne w diecezji przemyskiej,
s. 20
282. Wiadomości misyjne ze świata (Mozambik, Indie, Zimbabwe,
Nigeria, Uganda, Tajwan, Zair, Sudan, Chiny, Australia), s. 24
SN 160.indb 105
2011-06-17 13:39:45
106
5-6/1986 (48)
283. o. Antonio Furioli MCCS, W dziesięć lat po ogłoszeniu adhortacji
Evangelii nuntiandi, s. 1
284. ks. Henryk Kowalski, Refleksje misjonarza, s. 11
285. Wiadomości misyjne ze świata (Indie, Etiopia, Nairobi, Laos,
Kanada, Sri Lanca, Wenezuela), s. 21
7-8/1986 (49)
286. Teologiczne podstawy współpracy misyjnej, s. 1
287. o. Pier Giorgio Falciola, Ogólne dane dotyczące Papieskiej Unii
Misyjnej, s. 7
288. Wiadomości z kraju, s. 10
289. Z listów misjonarzy, s. 14
290. Wiadomości misyjne ze świata (Indie, Uganda, Aceac, Tajwan,
Amecea, Asyż, Belgia, Gwinee-Bissau, Kolumbia, Rzym, Uganda),
s. 16
9-10/1986 (50)
291. ks. Antoni Kmiecik, Dar i posłanie, s. 1
292. kard. Józef Tomko, Powołanie i misja świeckich w Kościele, s. 11
293. Wiadomości misyjne ze świata, s. 20
294. Z kraju, s. 26
11-12/1986 (51)
295. o. Jacek Salij OP, Eucharystia a misje, s. 1
SN 160.indb 106
2011-06-17 13:39:45
107
296. ks. Antoni Kmiecik, Natura misyjna Kościoła a duchowość
kapłana, s. 7
297. ks. Henryk Kowalski, Sesje misyjne w Rzymie, s. 10
299. Z kraju, s. 22
1-2/1987 (52)
300. ks. Józef Urban, Chrystus spełnieniem nadziei wyznawców religii
bantuskich, s. 1
301. ks. Tadeusz Dusza, Ewangelizacja a religie niechrześcijańskie
w krajach azjatyckich, s. 13
302. o. Piotr Liszka, Teologia wyzwolenia w świetle nauki Kościoła, s. 20
3-4/1987 (53)
303. ks. Andrzej Zuberbier, Co nowego w teologii ewangelizacji?, s. 1
304. o. Paolo Giglioni, Katechista i katecheza w dzisiejszej
ewangelizacji, s. 6
306. Z kraju, s. 19
5-6/1987 (54)
307. ks. Antoni Kmiecik, W Eucharystii Kościół sprawuje zbawienie
świata, s. 1
308. ks. Lucjan Balter SAC, Główne akcenty w nauce Kościoła
o Eucharystii w ostatnich czterdziestu latach, s. 6
310. Z kraju, s. 20
SN 160.indb 107
2011-06-17 13:39:45
108
7-8/1987 (55)
311. ks. Antoni Kmiecik, Kościół jako wspólnota charyzmatyczna
i misyjna, s. 1
312. o. Joseph Tan Thanha OP, Religia i religie w świetle nauczania
Soboru, s. 11
314. Z kraju, s. 20
• Animacja misyjna w diecezji opolskiej, s. 21
• Piesze pielgrzymki jako okazja do ożywienia ducha misyjnego,
s. 22
9-10/1987 (56)
315. Kazimierz Domagalski, Inkulturacja a życie z wiary, s. 1
316. bp Joseph Bretault, Czy ewangelizacja świata jest konieczna?, s. 7
317. Wiadomości misyjne ze świata (Chiny, Meksyk, Benin, Pakistan,
Chile, Brazylia), s. 13
318. Z kraju, s. 19
11-12/1987 (57)
319. ks. Adam Wolanin SJ, Chrześcijaństwo wobec różnorodności
religii i kultur, s. 1
320. s. Michaela Pawlik, Niebezpieczeństwo hinduizowania grup
i środowisk katolickich w Polsce, s. 9
321. Wiadomości misyjne ze świata (Japonia, Brazylia, Uganda,
Burundi, Chiny), s. 16
322. Z kraju, s. 19
• VI Ogólnopolskie Dni Misyjne dla Animatorów Świeckich
SN 160.indb 108
2011-06-17 13:39:45
109
• Zmarł ks. prał. Dominik Bialic
• CFM – czwarta inauguracja kursu
1-2/1988 (58)
323. XXII Sympozjum Misyjne dla Kleryków, s. 1
324. ks. Antoni Kmiecik, Powszechny obowiązek misyjny w nauczaniu
Kościoła, s. 3
325. ks. P. Paulus OMI, Międzynarodowy Akademicki Kongres
Misyjny w Poznaniu, s. 13
3-4/1988 (59)
326. br. Innocenty Wójcik, Ojciec Maksymilian na misjach w Japonii, s. 1
327. ks. Eugeniusz Śliwka SVD, Formy zaangażowania Kościoła katolickiego w dzieło misyjne w Polsce okresu międzywojennego, s. 6
328. ks. Eugeniusz Śliwka SVD, Zaangażowanie świeckich w dzieło
misyjne Kościoła okresu powojennego, s. 14
329. ks. Henryk Kowalski, Papieska Unia Misyjna Duchowieństwa, s. 19
5-6/1988 (60)
330. ks. Tadeusz Dajczer, Teologia religii - jej współczesne kierunki
i nurty (1), s. 1
331. Kazimierz Domagalski, Apostolski dynamizm i osobista więź
z Bogiem jako powołanie i misja świeckich, s. 10
• 500 lat ewangelizacji Ameryki Łacińskiej
• Świeccy zaangażowani w sprawy misji i dla misji – rozmowa
z kard. J. Tomko
• Chrześcijaństwo pośród innych religii
SN 160.indb 109
2011-06-17 13:39:45
110
333. Z kraju, s. 21
• Zebranie Rady Krajowej PDM
• Kleryckie Koła Misyjne u Matki Bożej na Jasnej Górze
• X Dni Misyjne dla Świeckich Animatorów Misyjnych diec.
opolskiej
7-8/1988 (61)
334. ks. Tadeusz Dajczer, Teologia religii - jej współczesne kierunki
i nurty (2), s. 1
335. ks. Antoni Kmiecik, Maryja Gwiazdą ewangelizacji, s. 12
• Rzym. Sesja pastoralna PDM
• Rzym. Aby Maryja była Gwiazdą ewangelizacji – homilia Jana
Pawła II
• Misyjny wymiar Roku Maryjnego
• Orędzie papieża Jana Pawła II na III Latynoamerykański Kongres Misyjny, Bogota 1987
• Chiny. Biskup Kung Ping-Mei potwierdza swą wierność Kościołowi
337. Z kraju, s. 28
• VII Diecezjalne Dni Misyjne w diec. tarnowskiej
• 15-lecie przyjazdu tarnowskich misjonarzy do Konga
9-10/1988 (62)
338. Janina Mil, Duch Święty a dzieło ewangelizacji świata, s. 1
339. ks. Lucjan Balter SAC, Duch Święty w życiu Matki Bożej, s. 6
340. Wiadomości misyjne ze świata (Benin, Tajlandia, Nowa Zelandia,
Rzym, Wietnam), s. 14
SN 160.indb 110
2011-06-17 13:39:46
111
341. Z kraju, s. 17
•
•
•
•
Kurs formacyjny we Fromborku
Sympozjum dla misjonarzy
Dni Misyjne dla świeckich
Lista diecezjalnych dyrektorów misyjnych
11-12/1988 (63)
342. ks. Eugeniusz Weron SAC, Laikat w służbie misjom w świetle
Synodu Biskupów (1987), s. 1
343. ks. Jan Górski, Teologiczne podstawy zaangażowania świeckich
w misyjne dzieło Kościoła według dokumentów Soboru
Watykańskiego II, s. 7
344. Wiadomości misyjne z kraju, s. 12
•
•
•
•
Sympozjum misyjne dla kleryków
Instytut Misyjny Laikatu
Inauguracja rocznego kursu dla misjonarzy w CFM
Rada Krajowa PDM
1-2/1989 (64)
345. ks. Antoni Kmiecik, Działalność misyjna świeckich jako znak
charyzmatu braterstwa, s. 3
346. ks. Ambroży Andrzejak, Polska misjonarka świecka doktor
Wanda Błeńska - „matka trędowatych”, s. 18
347. br. Adam Fułek SAC, Udział świeckich w działalności misyjnej na
przykładzie pallotyńskich Wieczerników Misyjnych, s. 24
3-4/1989 (65)
348. ks. Wacław Kuflewski, Pokonywanie ignorancji religijnej, s. 1
SN 160.indb 111
2011-06-17 13:39:46
112
349. o. Stanisław Ocetek OFMConv., Kościół w Brazylii, s. 3
350. Cele i program działania Papieskiej Unii Misyjnej, s. 8
351. Listy misjonarzy (Brazylia, Kamerun), s. 12
352. Wiadomości misyjne z kraju, s. 17
•
•
•
•
XLIV Zebranie Komisji Episkopatu ds. Misji
Spotkanie informacyjno-modlitewne laikatu
Stan personalny polskich misjonarzy na dzień 31 grudnia 1988 r.
Stan personalny misjonarzy i misjonarek
5-6/1989 (66)
353. Pierwszeństwo Papieskich Dzieł Misyjnych w diecezjach, s. 1
354. ks. Antoni Kmiecik, Rola dyrektora PDM w organizowaniu
animacji i współpracy misyjnej w diecezji, s. 2
355. Wiadomości misyjne ze świata
• 100-lecie Kościoła katolickiego w Zambii, s. 9
• Misyjna działalność dyrekcji krajowych (Europa: Austria,
Irlandia, Jugosławia, Portugalia; Ameryka: Stany Zjednoczone,
Argentyna, Meksyk, Kolumbia; Azja: Korea), s. 12
356. Z kraju, s. 17
•
•
•
•
•
•
Zebranie Komisji Episkopatu ds. Misji
Rada Krajowa PDM
Pierwsze zebranie Komisji Misji i Emigracji II Synodu Plenarnego
Wyjazdy księży diecezjalnych na misje (stan z 31.12.1988 r.)
Akademickie Dni Animacji Misyjnej
Przegląd inicjatyw misyjnych w diecezjach
7-8/1989 (67)
357. Źródło tryskające pośrodku osady, s. 1
SN 160.indb 112
2011-06-17 13:39:46
113
358. Janina Mil, Parafia a misyjne posłannictwo Kościoła, s. 3
359. Duszpasterska panorama PDM, s. 10
• Indie, Kambodża, Korea Północna, Korea Południowa, Nigeria,
Angola
• Misyjne posłanie
• Polscy misjonarze na odpowiedzialnych stanowiskach archidiecezji garouańskiej
• Piąta pielgrzymka apostolska Jana Pawła II do Afryki – Madagaskar, Reunion, Zambia, Malawi
• Proces beatyfikacyjny o. Pawła Manny
361. Z kraju, s. 17
•
•
•
•
Zmarł ks. Stanisław Sosnowski
Międzyzakonne spotkanie misyjne
Przegląd inicjatyw misyjnych w diecezjach
VIII diecezjalne dni misyjne
9-10/1989 (68)
362. Janina Mil, Święta Teresa od Dzieciątka Jezus - patronka misji, s. 1
• Działalności PDM w kontekście Kościołów lokalnych: Afryka,
Ameryka Łacińska, Azja
• XIII Sesja Plenarna Kongregacji Rozkrzewiania Wiary
• Doroczne zebranie Rady Wyższej PDM
364. Z kraju, s. 15
• Papieskie Dzieło Rozkrzewiania Wiary a Akademicki Ruch
Misyjny w Krakowie
• 20 lat katedry misjologii na ATK
SN 160.indb 113
2011-06-17 13:39:46
114
• Rozesłanie misjonarzy
• Sympozjum urlopowe misjonarzy
11-12/1989 (69)
365. s. Teresa Kępińska OP, Stulecie Papieskiego Dzieła Św. Piotra
Apostoła, s. 3
• Tajlandia, Sri Lanka, Angola i Mozambik, Sudan, Zair, Somalia, Albania
367. Z kraju, s. 15
•
•
•
•
•
XXIV Ogólnopolskie Sympozjum Misyjne dla Kleryków
Ogólnopolskie Dni Misyjne dla Animatorów Świeckich
Inauguracja w CFM
Posiedzenie Komisji Episkopatu ds. Misji
Przegląd inicjatyw misyjnych w diecezjach - Katowice
1-2/1990 (70)
368. ks. Antoni Kmiecik, Współczesne problemy przygotowania do
kapłaństwa w kontekście afrykańskim, s. 1
369. ks. Stanisław Wiącek SDB, Z listu misjonarza (Zambia), s. 9
• Nigeria, Sri Lanka, Wenezuela, Chile
• Synod afrykański
• Młodzi nadzieją Kościoła misyjnego
• Chorzy „doskonałymi ewangelizatorami”
• Obraz świata pod względem religijnym
371. Z kraju, s. 17
• Rada Krajowa PDM
SN 160.indb 114
2011-06-17 13:39:46
115
• Trzecie zebranie IX Komisji Przygotowawczej „Misji i Emigracji” II Synodu Plenarnego w Polsce
• Dni Misyjne w archidiecezji krakowskiej
• Przegląd inicjatyw misyjnych - Wrocław
3-4/1990 (71)
372. Nasz udział w budowaniu Ciała Chrystusowego, s. 1
373. ks. Roman Sadowski, Współpracownicy w dziele ewangelizacji
w doświadczeniu Kościoła pierwotnego, s. 3
•
•
•
•
•
•
•
•
Wspomnienie św. Franciszka Ksawerego, patrona misji
III Międzynarodowy Kongres Duszpasterstwa Nomadów
Zabójstwa misjonarzy
Setna rocznica wikariatu apostolstwa na terenie Zjednoczonych
Emiratów Arabskich
Rodzimi biskupi Azji i Afryki
Nowy biskup Brazylii
Chiny – ponowne i nieśmiałe otwieranie kościołów w Tybecie
Salwador – zabójstwo 6 jezuitów
375. Z kraju, s. 14
• Misyjni Współpracownicy Zgromadzenia Werbistów w Wesołej
• Akademickie rekolekcje misyjne
• VI zebranie Komisji Przygotowawczej „Misji i Emigracji” II
Synodu Plenarnego w Polsce
• Stan personalny polskich misjonarzy na dzień 31 grudnia 1989 r.
• Stan personalny misjonarzy i misjonarek. Wyjazdy na misje
w 1989 r.
• Lista zgromadzeń zakonnych żeńskich (wg liczby misjonarek)
• Lista zgromadzeń zakonnych męskich (wg liczby misjonarzy)
SN 160.indb 115
2011-06-17 13:39:46
116
• Prośby o polskich misjonarzy w 1988 r.
• Księża diecezjalni (Fidei donum) przygotowujący się w CFM
w Warszawie 1989/1990
• Osoby świeckie Instytutu Misyjnego Laikatu w Warszawie
przygotowujące się w CFM
• Przegląd inicjatyw misyjnych w diecezjach - Pelplin
5-6/1990 (72)
376. ks. Antoni Kurek, Pojęcie Boga w tradycyjnych religiach czarnej
Afryki, s. 1
377. Formacja kapłanów w dzisiejszej rzeczywistości, s. 6
378. Wiadomości misyjne ze świata (Chiny, Kapłani w świecie, Zair,
Wybrzeże Kości Słoniowej, Gwatemala, Salwador, Kambodża,
Indie, Włochy), s. 10
379. Z kraju, s. 13
• Zebranie Rady Krajowej PDM
• Kleryckie Koła Misyjne na Jasnej Górze
• Przegląd inicjatyw misyjnych – Pelplin
380. Konferencja w Wiedniu, s. 19
381. Z ostatniej chwili – śmierć ks. Marka Gmura, s. 20
7-9/1990 (73)
382. ks. Antoni Kmiecik, Teologia misji po Soborze Watykańskim II, s. 1
383. o. Mario Bianchi, Misyjne aspekty encykliki Solicitudo rei socialis,
s. 11
384. Wiadomości misyjne ze świata (Niger, Pierwsza ewangelizacja,
Nigeria, Wietnam, Indie, Birma, Kolumbia), s. 14
SN 160.indb 116
2011-06-17 13:39:46
117
385. Z kraju, s.19
• CFM w Warszawie,
• Dział redakcyjny Biura Misyjnego i sekretariaty PDM przeniesione do CFM
• Przegląd inicjatyw misyjnych w diecezjach – Pelplin
10-12/1990 (74)
386. ks. Jan Górski, Misje naśladowaniem Jezusa, s. 1
387. s. M. Joanna Niedbała SSPC, Bł. Maria Teresa Ledóchowska, s. 9
388. Wiadomości misyjne ze świata (Stany Zjednoczone, Brazylia,
Nepal, Malezja, Zair, Japonia, Zimbabwe, Uganda, Kamerun,
Ameryka Łacińska, Francja), s. 12
389. Z kraju, s. 17
• XXV Sympozjum Misyjne dla Kleryków
• Przegląd inicjatyw misyjnych w diecezjach - Przemyśl
1-3/1991 (75)
75-lecie Papieskiej Unii Misyjnej (1916-1991)
390. o. Mario Bianchi IMC, List do czytelników biuletynu Światło
Narodów, s. 3
391. o. Mario Bianchi IMC, Przyszłość Unii Misyjnej, s. 6
392. ks. Roman Sadowski, Zadania Papieskiej Unii Misyjnej w świetle
Orędzia Jana Pawła II na 64. Światowy Dzień Misyjny, s. 13
Papieskie Dzieła Misyjne w Polsce
393. o. Eugeniusz Śliwka, Ogólnopolski zjazd dyrektorów misyjnych
w Pieniężnie, s.17
394. Janina Mil, Inicjatywy i postulaty ogólnopolskiego zjazdu
dyrektorów misyjnych w Pieniężnie, s.19
SN 160.indb 117
2011-06-17 13:39:46
118
395. ks. Antoni Kmiecik, Papieskie Dzieła Misyjne płaszczyzną spotkania i współpracy wszystkich dzieł misyjnych w Kościele, s. 22
396. s. M. Izabela Rudnicka OP, Założenia i cele Papieskiego Dzieła
Dziecięctwa Misyjnego, s. 26
397. ks. Roman Sadowski, Papieska Unia Misyjna „sercem” misyjnego
zaangażowania Ludu Bożego, s. 29
Formacja misyjna
398. Wiadomości misyjne ze świata (Rzym, Docenta (Włochy), Irak,
Kambodża, Meksyk – X Misyjny Kongres Krajowy, Watykan),
s. 33
399. Z kraju, s. 35
• Nominacje: bp. Andrzeja Suskiego, ks. Antoniego Kmiecika
• Rada Krajowa PDM
• I Ogólnopolskie Czuwanie Jasnogórskie Kleryckich Kół Misyjnych
• VIII Diecezjalne Dni Misyjne w Laskowicach
• Ogólnopolski Kurs dla Animatorów Misyjnych
• II Zjazd Zarządów Rejonowych Misyjnych Współpracowników
Werbistów,
• Kraków – Rekolekcje Akademickiego Ruchu Misyjnego
Dokumentacja
400. kard. J. Tomko, Homilia wygłoszona podczas Światowych
Rekolekcji dla Kapłanów, s. 43
Z historii Papieskich Dzieł Misyjnych w Polsce
401. List o. Pawła Manny z okazji II Kongresu Związku Misyjnego
Duchowieństwa
SN 160.indb 118
2011-06-17 13:39:46
119
4-6/1991 (76)
Nowa ewangelizacja
402. o. Marcello Zago OMI, Treść nowej ewangelizacji, s. 4
403. ks. Jan Górski, Rozwój idei ewangelizacji po Soborze
Watykańskim II, s. 11
404. ks. Józef Szamocki, „Ewangelizacja 2000” a zadania Papieskich
Dzieł Misyjnych, s. 15
Papieska Unia Misyjna w Polsce
405. Rada Krajowa Papieskich Dzieł Misyjnych, s. 19
406. Papieska Unia Misyjna w Seminariach Duchownych, s. 21
407. Misyjność szczególnym charyzmatem karmelitańskim, s.30
Działalność misyjna
408. Uroczystość patronalna Centrum Formacji Misyjnej, s. 31
409. Zebranie Komisji Episkopatu ds. Misji, s. 33
410. Instytut Misyjny Laikatu, s. 35
Informacje i wiadomości misyjne
411. Ze świata: Peru, Tajlandia, s. 36
412. Z kraju: Pieniężno, s. 38
Dokumentacja
413. kard. Roger Etchegaray, Żywy Kościół w Wietnamie - wywiad
o sytuacji Kościoła w Wietnamie, s. 41
414. ks. Dario Betancourt, Co znaczy ewangelizowanie w mocy
Ducha? – Konferencja podczas XIII Krajowego Kongresu
Odnowy w Duchu Świętym, Rimini 1990, s. 43
415. bp St. Okoniewski, Wystąpienie podczas Międzynarodowego
Akademickiego Kongresu Misyjnego, Poznań 1927, wew. okł.
SN 160.indb 119
2011-06-17 13:39:46
120
7-9/1991 (77)
Jubileusz 75-lecia Papieskiej Unii Misyjnej (1916-1991)
416. Boże, nasz Ojcze (modlitwa), s. 3
417. Jan Paweł II, Nowa epoka misyjna, nowa wiosna Kościoła, s. 7
418. bp Andrzej Suski, Słowo zachęty do członków Papieskiej Unii
Misyjnej w Polsce, s. 11
419. ks. Roman Sadowski, Papieskie Dzieła Misyjne - sesja pastoralna
w Rzymie, s. 13
420. Czym jest powołanie misyjne? – świadectwa, s. 23
421. Zakończenie roku w Centrum Formacji Misyjnej, s. 36
422. Kontemplacja i umartwienie gwarantem skuteczności misji
Kościoła, s. 37
423. O misyjną owocność życia konsekrowanego, s. 42
424. Kleryckie Sympozjum Misyjne w Katowicach-Panewnikach, s. 44
Formacja misyjna
425. o. Constant Bouchaud, Wskazania Kościoła dotyczące formacji
misyjnej przyszłych kapłanów, s. 48
426. o. Marcello Zago OMI, Redemptoris missio Jana Pawła II –
wołanie o misje, s. 56
Dokumentacja
427. ks. Esquerda Bifet, Świadectwo b. sekretarza generalnego
Papieskiej Unii Misyjnej, s. 67
428. ks. prał. Pęski, Wystąpienie podczas Międzynarodowego
Akademickiego Kongresu Misyjnego, Poznań 1927, wew. okł.
SN 160.indb 120
2011-06-17 13:39:46
121
10-12/1991 (78)
429. Orędzie misyjne Ojca Świętego na Światowy Dzień Misyjny
(20.10.1991), s. 5
Kleryckie Sympozjum Misyjne w Pieniężnie
430. o. Jerzy Mazur SVD, O. Paweł Manna i jego główne idee misyjne,
s. 10
431. o. Antoni Koszorz SVD, Misyjne Sympozja Kleryków - ich geneza
oraz główne założenia, s. 19
432. kl. Andrzej Ścisłowicz, Sprawozdanie z Sympozjum w Pieniężnie
(26-29.08.1991), s. 25
433. o. Józef Pieczykolan SVD, Kleryckie Koła Misyjne dawniej i dziś, s. 27
434. Instytuty życia kontemplacyjnego, s. 32
435. Rekolekcje w Magdalence, Co znaczy być misjonarzem?, s. 34
436. Modlitwa w intencji przyszłych misjonarzy, s. 39
Formacja misyjna
437. ks. Joaquin Goiburu, Święty Franciszek Ksawery symbolem
uniwersalizmu misyjnego Kościoła, s. 41
438. ks. Piero Gheddo, Kapłani i zakonnicy z „sercem wielkim jak
świat”, s. 50
439. o. Constant Bouchaud, Wskazania Kościoła dotyczące formacji
misyjnej przyszłych kapłanów (dokończenie), s. 57
Dokumentacja
440. kard. Francis Arinze, Dialog i przepowiadanie, s. 63
441. kard. Józef Tomko, Dialog i przepowiadanie – związek z encykliką
Redemptoris missio, s. 65
SN 160.indb 121
2011-06-17 13:39:46
122
442. ks. Antoni Liedtke, Z historii Papieskich Dzieł Misyjnych –
referat wygłoszony podczas II Kongresu Związku Misyjnego
Duchowieństwa, Poznań 1938, s. 69
1-2/1992 (79-80)
443. Z historii Papieskich Dzieł Misyjnych, wew. okł.
444. Przed II Krajowym Kongresem Misyjnym, s. 3
Eucharystia - kontemplacja - misja
445. o. Eugene La Verdiere, Eucharystia – sakrament misji w świecie, s. 6
446. s. Mary Motte FMM, Wezwanie do misji powszechnej,
profetyczny znak dla królestwa niebieskiego, s. 23
447. o. James H. Kroeger, Przywrócić żywotność i entuzjazm dla misji
(komentarz do encykliki Redemptoris missio), s. 38
448. ks. Roman Sadowski, Jubileusz Unii Misyjnej darem zadanym
Kościołowi, s. 47
449. II Ogólnopolskie Czuwanie Misyjne Kleryckich Kół Misyjnych
(Jasna Góra, 30.11-01.12.1991 r.), s. 54
450. Z działalności Kleryckich Kół Misyjnych, s. 57
Formacja misyjna
451. ks. Józef Pieczykolan SVD, Miłować Kościół i ludzi tak jak
umiłował ich Jezus, s. 68
452. Refleksje nad orędziem misyjnym Jana Pawła II, s. 70
453. o. Jan M. Bereza OSB, Człowiek i wiara, s. 80
Dokumentacja
454. List kard. Francisa Arinze, przewodniczącego Papieskiej Rady ds.
Dialogu między Religiami, s. 84
SN 160.indb 122
2011-06-17 13:39:46
123
455. kard. Józef Tomko, Zasady animacji i współpracy misyjnej
w świetle encykliki Redemptoris missio, s. 87
456. kard. Józef Tomko, Misyjna formacja franciszkańska, s. 91
3/1992 (81)
Program II Krajowego Kongresu Misyjnego, wew. okł.
Misja – świadectwo – dialog
457. o. Romeo Ballan, Misja „ad gentes” filarem nowej ewangelizacji, s. 3
458. Sesja Pastoralna Papieskich Dzieł Misyjnych w Rzymie, s. 14
459. o. Jarosław Wysoczański OFMConv., Nie ma większej miłości...
– relacja o męczeńskiej śmierci o. Zbigniewa Strzałkowskiego i o.
Michała Tomaszka, s. 21
460. Śmierć biskupa P. J. Fana, s. 29
461. ks. Marcello Zago, Dialog i przepowiadanie – dokument o wielkim
znaczeniu, s. 31
462. o. Jan Mirosław Bereza OSB, Katoliccy mnisi w dziele
międzyreligijnego dialogu, s. 42
Formacja misyjna
463. Papieska Unia Misyjna dzisiaj, s. 48
464. Misyjny charakter kapłaństwa - adhortacja apostolska Pastores
dabo vobis Jana Pawła II, s. 54
Dokumentacja
465. Jan Paweł II, Niezastąpiona rola katechistów w dziele misyjnym
– przemówienie Ojca Świętego do uczestników Sesji Plenarnej
Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów, s. 59
466. Propozycja nadania tytułu „Doktora Kościoła” św. Teresie od
Dzieciątka Jezus, s. 65
SN 160.indb 123
2011-06-17 13:39:46
124
4/1992 (82)
467. Orędzie papieża Jana Pawła II na Światowy Dzień Misyjny 1992 r.
(18.10.1992 r.), s. 5
II Krajowy Kongres Misyjny
468. Kongres misyjny nadzieją misyjnego zaangażowania w Polsce, s. 10
469. Dokument końcowy II Krajowego Kongresu Misyjnego w Polsce,
s. 17
470. ks. Roman Sadowski, Zakony żeńskie w dziele misyjnym, s. 22
471. Włodzimierz Mocydlarz SJ, O przepojenie wspólnot
seminaryjnych duchem prawdziwie katolickim, s. 36
Formacja misyjna
472. o. Ferdinando Germani, Paweł Manna – kapłan misjonarz, s. 40
473. o. Marcello Zago OMI, Kapłani dla misji, s. 48
474. o. Antonio Magnante, Zasadnicze linie duchowości misyjnej, s. 55
Dokumentacja
475. bp Luis Augusto Castro, Misyjne drogi ku Santo Domingo, s. 63
476. Statystyczna panorama misyjna, s. 74
1/1993 (83)
477. o. Paolo Archiati OMI, Jan Paweł II w Santo Domingo, s. 4
478. „Idźcie na cały świat…” – świadectwa o powołaniu misyjnym, s. 26
479. Paweł Maciaszek, II Ogólnopolskie Czuwanie Modlitewne
Kleryckich Kół Misyjnych, s. 40
SN 160.indb 124
2011-06-17 13:39:46
125
Formacja misyjna
480. o. Stefano Van Calster, Ewangelizacja i formacja kapłanów
w świetle Pastores dabo vobis, s. 42
481. o. Marcello Zaga OMI, Powołanie misyjne w świetle Redemptoris
missio, s. 52
482. Korespondencyjny kurs formacji misyjnej 1993: Konsekracja –
Świętość – Misja, s. 68
Dokumentacja
483. kard. Józef Tomko, Homilia wygłoszona podczas Mszy św.
w intencji pięciu sióstr zabitych w Monrowii, s. 71
2/1993 (84)
Misja - przepowiadanie i dialog
484. o. S. Karotemprel SDB, Jezus Chrystus w centrum ewangelizacji,
s. 5
485. bp Michael L. Fitzgerald, Dialog międzyreligijny dzisiaj, s. 20
486. o. Marcello Zago OMI, Dialog między religiami a doświadczenie
Boga, s. 33
487. Świadectwa, s. 41
Formacja misyjna
488. o. A. Magnante IMC, Linie duchowości misyjnej w Ewangelii św.
Mateusza, s. 50
489. o. M. Bianchi IMC, Spojrzenie ku Synodowi Biskupów 1994
na temat: Życie konsekrowane i jego misja w Kościele i świecie
(refleksje i perspektywy misyjne), s. 66
SN 160.indb 125
2011-06-17 13:39:46
126
Dokumentacja
490. Obecna Europa: Konieczność żywego ducha misyjnego oraz
wysiłku ewangelizacyjnego, s. 76
3-4/1993 (85-86)
491. s. M. Szczepana Perzyna, Kobiety konsekrowane w misji Kościoła,
s. 4
492. Dni Misyjne w świadectwach uczestniczek, s. 8
493. s. Maria Teresa Crescini, Maryjne oblicze Kościoła – misja
zmienia życie zakonne, s. 19
Formacja misyjna
494. o. Jean Galot SJ, Konsekracja a misja zakonników życia czynnego,
s. 34
495. o. Antonio Magnante IMC, Charakter duchowości misyjnej u św.
Marka, s. 61
496. Centrum Formacji Misyjnej w Warszawie, Rozesłanie misjonarzy,
s. 69
497. Sympozjum dla misjonarzy, s. 71
Dokumentacja
498. Jan Paweł II, Przemówienie do dyrektorów Papieskich Dzieł
Misyjnych z okazji 150-lecia powstania Papieskiego Dzieła
Dziecięctwa Misyjnego, s. 76
1/1994 (87)
499. Jan Paweł II, Papieskie Orędzie Misyjne, s. 5
SN 160.indb 126
2011-06-17 13:39:46
127
500. ks. Bernard A. Prince, Papieskie Dzieła Misyjne – „Z dnia na
dzień”, s. 9
Formacja misyjna
501. o. Antonio Magnante IMC, Cechy duchowości misyjnej
w Ewangelii Św. Łukasza, s. 20
502. o. Constant Bouchaud PSS, Konsekracja – świętość – misja
kapłanów, s. 39
503. bp Crescenzio Sepe, Od Fidei donum do Pastores dabo vobis, s. 59
2/1994 (88)
504. abp Józef Kowalczyk, Do dyrektorów diecezjalnych Papieskich
505. ks. Antoni Kmiecik, Sprawozdanie pastoralne z działalności
Papieskiej Unii Misyjnej w Polsce w roku 1993, s. 6
Formacja misyjna
506. ks. Jan Górski, Veritatis splendor nowej ewangelizacji, s. 10
507. o. Antonio Magnante IMC, Cechy duchowości misyjnej
w Ewangelii św. Jana, s. 15
508. o. Constant Bouchaud PSS, Konsekracja - świętość - misja
kapłanów (cd.), s. 31
509. Arkadiusz Gudowski, Tydzień Misyjny w archidiecezji
częstochowskiej, s. 41
510. Witold Psurek, Ogólnopolskie misyjne czuwanie alumnów, s. 42
511. Elżbieta Wryk, Zebranie Krajowej Rady Papieskich Dzieł
Misyjnych, s. 45
SN 160.indb 127
2011-06-17 13:39:46
128
3/1994 (89)
Formacja misyjna
512. o. Raimondo Spiazzi OP, W pięćdziesięciolecie ogłoszenia
encykliki Piusa XII Mystici Corporis Christi, s. 5
513. ks. Jan Górski, Idea Synodu Afrykańskiego, s. 23
514. ks. John Mutiso-Mbinda, Wymiar misyjny Dyrektorium
Ekumenicznego, s. 35
515. Korespondencyjny Kurs Formacji Misyjnej, s. 41
516. ks. Janusz Gajda, Misyjny wymiar Kościoła w Polsce (na
przykładzie pracy polskich misjonarzy z Zambii), s. 44
4/1994 (90)
517. ks. Jan Górski, Zadania Papieskiej Unii Misyjnej, s. 5
518. s. M. Szczepana Perzyna, Udział osób konsekrowanych w misyjnej
działalności Kościoła, s. 15
Formacja misyjna
519. kard. Józef Tomko, Homilia w setną rocznicę powołania Sodalicji
św. Piotra Klawera (1.05.1994), s. 25
520. s. Bożena Najbar, Matka Czarnej Afryki, s. 32
521. Sympozjum Kleryckich Kół Misyjnych, s. 44
522. Patronalny Dzień Misyjny żeńskich zgromadzeń zakonnych, s. 47
1/1995 (91)
523. kard. Józef Tomko, Chorzy w sercu Kościoła, s. 5
SN 160.indb 128
2011-06-17 13:39:46
129
524. o. Mario Bianchi IMC, Misyjny Dzień Chorych, s. 11
525. ks. Jan Górski, Ewangelizacyjna wartość cierpienia, s. 18
526. ks. Janusz Gajda, Cierpienie a misje, s. 27
527. ks. Roman Grabowski, Udział chorych w misyjnym dziele
Kościoła, s. 30
528. Cierpienie a dzieło zbawcze (wybór tekstów Jana Pawła II i św.
Teresy od Dzieciątka Jezus), s. 36
2/1995 (92)
529. ks. Omer Tanghe, Duchowość misyjna, s. 5
530. Modlitewne czuwanie Kleryckich Kół Misyjnych (Jasna Góra,
3-4.12.1994 r.), s. 11
531. Spotkanie o. Omera Tanghe z przyszłymi misjonarzami, s. 18
Formacja misyjna
532. ks. Jan Górski, Misja Kościoła w Europie Wschodniej i Azji
Centralnej, s. 22
533. ks. K. Knera, Zjazdy Krajowe Papieskiej Unii Misyjnej, s. 32
Dokumentacja
534. List pasterski abpa A. J. Nowowiejskiego do duchowieństwa
z okazji I Zjazdu PUM w Polsce, s. 37
3/1995 (93)
535. Animacja misyjna osób konsekrowanych w ramach Papieskiej
Unii Misyjnej, s. 6
536. Stan personalny polskich misjonarzy na 31.01.1995 r., s. 13
SN 160.indb 129
2011-06-17 13:39:46
130
Formacja misyjna
537. ks. Jan Górski, Nowe ruchy religijne - New Age - wyzwaniem dla
Kościoła, s. 21
538. Mariola Krystecka, Zagrożenia ze strony ruchu New Age, s. 29
539. ks. Jan Piotrowski, Czy przepowiadać jeszcze Chrystusa
wszystkim narodom, s. 39
Dokumentacja
540. ks. Józef Pastuszka, Misje katolickie z punktu widzenia dogmatycznego - referat wygłoszony na I Zjeździe PUM w Polsce, s. 44
4/1995 (94)
Formacja misyjna
541. ks. Jan Górski, Misja Kościoła według Jana Pawła II, s. 6
542. o. Domenico Colombo PIME, Misja ad gentes na Synodzie
poświęconym życiu konsekrowanemu, s. 21
543. ks. Janusz Gajda, Brat Józef Boroń TJ, s. 39
Dokumentacja
544. ks. Józef Pastuszka, Misje katolickie z punktu widzenia dogmatycznego – referat wygłoszony na I Zjeździe PUM w Polsce, s. 41
5/1995 (95)
Formacja misyjna
545. ks. Jan Górski, Kobieta w służbie dziełu misyjnemu, s. 5
546. s. Mary Madonne OSC, Kontemplacja i misja: Misja widziana
wzrokiem miłości siostry kontemplacyjnej, s. 13
547. ks. Ryszard Dziura, Jaki misjonarz dla głoszenia Ewangelii
dzisiaj?, s. 19
SN 160.indb 130
2011-06-17 13:39:46
131
548. ks. Jan Piotrowski, Dialog z religiami według Tertio millennio
adveniente, s. 24
Dokumentacja
549. ks. Józef Pawłowski, Akcja misyjna w Polsce– referat wygłoszony
na I Zjeździe PUM w Polsce, s. 33
6/1995 (96)
550. ks. Antoni Kmiecik, Zjazd misyjny duchowieństwa, s. 3
551. ks. Antoni Kmiecik, Misje odnawiają Kościół, s. 4
552. s. Elżbieta Adamiak SSPC, Misyjne zadania Kościoła w świetle
Tertio millennio adveniente, s. 16
553. ks. Antoni Kmiecik, Struktury współpracy misyjnej – realizacja
norm soborowych w Polsce, s. 21
554. ks. Antoni Kmiecik, Odezwa do kleryków w związku ze Zjazdem
Misyjnym Duchowieństwa 02.12.1995 r., s. 25
555. Sympozjum Kleryckich Kół Misyjnych, s.28
556. Sprawozdanie z działalności Koła Misyjnego Seminarium
Duchownego Księży Sercanów w Stadnikach za rok akademicki
1994/95, s. 29
1/1996 (97)
557. ks. Antoni Kmiecik, Otwórzcie umysły i serca na niezmierzone
horyzonty misji, s. 3
558. ks. Antoni Kmiecik, Homilia wygłoszona w Niedzielę Misyjną
(22.10.1995) podczas Mszy Świętej transmitowanej przez Polskie
Radio, s. 9
559. ks. Jan Górski, Moim powołaniem jest Miłość, s. 15
SN 160.indb 131
2011-06-17 13:39:46
132
560. ks. Jan Piotrowski, Misja duszą kapłańskiego życia, s. 19
561. Przesłanie Kongresu Misyjnego COMLA-V, s. 26
562. Naukowe seminarium studentów teologii na temat: Europa
Wschodnia – nowe wyzwanie dla Kościoła głoszącego Dobrą
Nowinę wszystkim narodom, s. 33
2/1996 (98)
563. bp Alessandro Staccioli OMI, Krajowy Zjazd Papieskiej Unii
Misyjnej w Polsce – orędzie i pozdrowienie, s. 4
564. bp W. Ziemba, Posynodalna Adhortacja Apostolska „Kościół
w Afryce” – Ecclesia in Africa, s. 8
565. ks. Antoni Kmiecik, Zadania Papieskiej Unii Misyjnej w Polsce
w perspektywie Tertio millennio adveniente, s. 23
566. ks. Jan Piotrowski, Kościół posłany do narodów w swoich
misjonarzach, s. 39
567. Doroczne czuwanie kleryckich kół misyjnych na Jasnej Górze
2-3.12.1995 r., s. 47
568. Z działalności Koła Misyjnego Zielonogórsko-Gorzowskiego
Seminarium Duchownego, s. 48
3/1996 (99)
569. ks. Antoni Kmiecik, Wychowanie dzieci do wspólnoty,
powszechności i misji w Kościele, s. 4
570. ks. Jan Piotrowski, Polska młodzież dla misji pod patronatem
PDRW i PDPA –refleksje przed zorganizowaniem
I Ogólnopolskiego Misyjnego Dnia Młodzieży, s. 21
571. Sprawozdanie z zebrania Krajowej Rady Papieskich Dzieł
Misyjnych w Polsce, s. 27
SN 160.indb 132
2011-06-17 13:39:46
133
572. Stan personalny polskich misjonarzy na 31.01.1996 r., s. 33
573. Stan personalny kleryckich kół misyjnych w Wyższych
Seminariach Duchownych w Polsce, s. 39
574. Z historii kleryckich kół misyjnych, s. 45
4/1996 (100)
575. Matka Teresa z Kalkuty, Kobiety konsekrowane a misje, s. 4
576. ks. Jan Górski, Papieska Unia Misyjna w Polsce w służbie
Kościołowi powszechnemu, s. 32
577. ks. Krzysztof Kaczyński, „Będziecie moimi świadkami” w Afryce,
s. 41
578. Korespondencyjny kurs formacji misyjnej, s. 47
5/1996 (101)
579. ks. Antoni Kmiecik, Otrzymacie Jego moc i będziecie moimi
świadkami, s. 4
580. ks. Andrzej Halemba, Oczekiwania Kościoła w Afryce u progu
roku 2000 w świetle Synodu Afryki i Adhortacji apostolskiej
Ecclesia in Africa, s. 10
581. ks. Krzysztof Czermak, O misjach wobec Jubileuszu roku 2000, s. 37
582. Spotkanie zakonnych referentek misyjnych, s. 45
6/1996 (102)
583. ks. Antoni Kmiecik, Koordynacja animacji i współpracy misyjnej,
s. 4
584. ks. Jan Górski, Papieska Unia Misyjna w Polsce w bezpośrednim
przygotowaniu do roku 2000, s. 20
SN 160.indb 133
2011-06-17 13:39:46
134
585. ks. Eugeniusz Śliwka SVD, Możliwości współpracy na rzecz
misji pomiędzy duchowieństwem diecezjalnym i zakonnym
w Polsce, s. 25
586. ks. Michael Amaladoss SJ, Misje dzisiaj, s. 30
1/1997 (103)
587. Telegramy, s. 7
588. bp Roman Marcinkowski, Homilia wygłoszona w czasie
uroczystości pogrzebowych śp. bpa Jana Wosińskiego, s. 12
589. ks. Antoni Kmiecik, Frontowiec w misji Kościoła, s. 24
590. ks. Jan Górski, Biskup Jan Wosiński – promotor animacji misyjnej
w Polsce, s. 27
591. Wspomnienia o śp. biskupie Janie Wosińskim
•
•
•
•
•
o. Antoni Koszorz SVD, s. 36
ks. Stanisław Bogdański SDB, s. 45
ks. Piotr Ilwicki, s. 49
Helena Frączek, s. 51
s. Jadwiga Batogowska SJK, s. 53
2/1997 (104)
592. Sympozjum i modlitewne czuwanie Kleryckich Kół Misyjnych, s. 4
593. ks. Jan Górski, Słowo na rozpoczęcie sympozjum, s. 7
594. ks. Marek Czajkowski, Misyjny wymiar pontyfikatu Jana Pawła II,
s. 9
595. ks. Omer Tanghe, Duchowość misyjna w życiu powołanego, s. 31
596. s. Adria Hadas, Zadania misyjne osób konsekrowanych według
Vita consecrata, s.36
SN 160.indb 134
2011-06-17 13:39:46
135
597. ks. Antoni Kmiecik, Ulituj się nad nami, Synu Dawida!, s.45
598. ks. Omer Tanghe, Świadectwo o Matce Teresie z Kalkuty, s. 53
3/1997 (105)
599. Jean-Claude Baumont, Paulina Jaricot i powołanie Dzieła
Rozkrzewiania Wiary, s. 4
600. ks. Antoni Kmiecik, Papieskie Dzieła Misyjne w perspektywie
Tertio millennio adveniente, s. 20
601. ks. Jan Piotrowski, Światowy Dzień Misyjny i papieskie orędzia
misyjne w aktualizacji działalności misyjnej Kościoła, s. 35
602. Papieskie Dzieła Misyjne w Polsce – Zebranie Rady Krajowej
PDM, s. 42
603. Stan personalny Polskich misjonarzy na 31.01.1997 r., s. 44
4/1997 (106)
604. ks. Andrzej Halemba, Partykularne Kościoły misyjne
i misjonarskie przed 1957 r., s. 4
605. ks. Krzysztof Czermak, Fideidonista i misje, s. 35
606. ks. Jan Piotrowski, Encyklika Fidei donum odczytywana w świetle
innych dokumentów misyjnych, s. 42
607. ks. Andrzej Halemba, Pierwszy fideidonista, kapłan archidiecezji
przemyskiej mianowany biskupem w Kamerunie, s. 46
5/1997 (107)
608. o. Jerzy W. Gogola, Aktualność duchowości św. Teresy z Lisieux, s. 4
609. s. Eliasza Cudna, Zaangażowanie w dzieło misji św. Teresy od
Dzieciątka Jezus, s. 17
SN 160.indb 135
2011-06-17 13:39:46
136
610. Janina Mil, Małość zawładnięta przez Miłość, s. 36
611. s. Jana Dziedzic, Misyjne Sympozjum dla uczczenia 100 rocznicy
śmierci Patronki Misji, s. 45
6/1997 (108)
612. ks. Janusz Gajda, Na misyjnych szlakach – 60-lecie kapłaństwa ks.
abp. Adama Kozłowieckiego SJ, s. 4
613. s. Aleksandra Huf, Misyjny wymiar życia konsekrowanego, s. 22
614. ks. Włodzimierz Burzawa MSF, Wyzwanie misyjne u progu
trzeciego tysiąclecia, s. 38
615. Tomasz Wójcik, Letnie seminarium naukowe z misjologii, teologii
religii i ekumenizmu polskich studentów w Nowogródku, s. 45
1/1998 (109)
Duchowość misyjna
616. o. Marian Zawada OCD, Doktorat św. Teresy z Lisieux, s.7
617. bp Claudio Maria Celli, Powołanie misyjne świętej Teresy
z Lisieux, s. 15
618. ks. prał. Juan Esquerda Bifet, Znaczenie męczeństwa w kontekście
misji, s. 30
Teologia i duszpasterstwo
619. ks. Krzysztof Czermak, Nowa ewangelizacja a misje ad gentes, s. 49
Papieska Unia Misyjna
620. ks. Ambroży Andrzejak, Misyjne rekolekcje kapłańskie, s. 59
621. Misyjne sympozjum alumnów i czuwanie Papieskiej Unii
Misyjnej, s. 65
622. 70 lat „Fides”, s. 69
SN 160.indb 136
2011-06-17 13:39:46
137
Informacje
623. Na Synodzie Biskupów dla Ameryki, s. 71
624. Ze świata misyjnego, s. 73
625. Szkolnictwo katolickie, s. 75
626. Pomoc medyczna i społeczno-charytatywna, s. 77
2/1998 (110)
Duchowość misyjna
627. ks. Adam Wolanin SJ, Duch Święty głównym sprawcą
ewangelizacyjnej misji Kościoła, s. 4
628. ks. Janusz Gajda, Misja Kościoła dopiero się rozpoczyna, s. 28
629. Misyjny wymiar Światowego Dnia Chorych, s. 45
630. Z działalności Unii, s. 50
Informacje
631. ks. prał. Luigi Ghidoni, Wspomnienie o abp. Giuseppe Uhaču,
sekretarzu Kongregacji Ewangelizacji Narodów, s. 52
632. Struktury Papieskich Dzieł Misyjnych, s. 57
633. Sprawozdanie pastoralne z działalności PDM w 1997 r., s. 60
634. Dane statystyczne polskich misjonarzy za rok 1997, s. 78
635. Zebranie Krajowej Rady PDM, s. 87
636. Jan Jarco, Synod dla Azji, s. 92
SN 160.indb 137
2011-06-17 13:39:46
138
3/1998 (111)
Duchowość misyjna
637. kard. Józef Tomko, Misyjny wymiar kapłaństwa służebnego, s. 4
638. ks. prał. Joseph Dinh Duc Dao, Dialog międzyreligijny w obliczu
mentalności i wrażliwości azjatyckiej, s. 18
639. ks. Krzysztof Czermak, Nabożeństwa misyjne, s. 51
640. ks. Krzysztof Czermak, Nabożeństwo misyjne na lipiec bieżącego
roku, s. 53
Informacje
641. Europejskie spotkanie dyrektorów PDM, s. 56
642. Archidiecezjalne Centrum Misyjne w Lublinie, s. 70
4/1998 (112)
Duchowość misyjna
643. ks. Bruno Forte, Duch Święty a misja, s. 7
644. ks. Antoni Kmiecik, Dar wiary i misje, s. 26
645. s. Maria Beatrice, Doświadczenia życia kontemplacyjnego
w krajach misyjnych, s. 49
Informacje
646. Zebranie Rady Wyższej Papieskich Dzieł Misyjnych, s. 58
647. Najmłodsza nadzieja Kościoła - II Krajowy Kongres Misyjny
Dzieci, s. 68
SN 160.indb 138
2011-06-17 13:39:47
139
1/1999 (113)
Duchowość misyjna
648. o. Grzegorz M. Bartosik OFM Conv., Duch Święty głównym
sprawcą nowej ewangelizacji, s. 4
649. ks. Krzysztof Czermak, Nowa ewangelizacja i wymiar misyjny
duszpasterstwa, s. 27
650. ks. Dariusz Kisiel, Papieska Unia Misyjna – rys historyczny, s. 37
Informacje
651. ks. Antoni Kmiecik, Urzeczywistnienie Bożego planu – śp. ks. Jan
Czuba, s. 48
652. Misjonarze męczennicy, s. 53
653. Sympozjum Misyjne 1998, s. 56
654. Tydzień Misyjny przeżywany przez przyszłych misjonarzy, s. 63
655. Spotkanie Sekretarza Krajowego PUM z alumnami, s. 67
656. Modlitewno-formacyjne spotkanie PUM na Jasnej Górze, s. 68
2/1999 (114)
657. ks. Dariusz Kisiel, Działalność misyjna Sługi Bożego abpa
Antoniego Juliana Nowowiejskiego, s. 6
658. ks. Henryk Seweryniak, Kościół w listach pasterskich Sługi
Bożego abpa A.J. Nowowiejskiego, s. 18
659. ks. Henryk Seweryniak, Miłość miłosierna w listach pasterskich
Sługi Bożego abpa A.J. Nowowiejskiego, s. 35
660. ks. Rafał Bednarczyk, Droga życia, posługi misyjnej i męczeństwa
Sługi Bożego biskupa Leona Wetmańskiego, s. 54
SN 160.indb 139
2011-06-17 13:39:47
140
661. ks. Waldemar Graczyk, Obóz przejściowy w Działdowie miejscem
męczeńskiej śmierci arcybiskupa A.J. Nowowiejskiego i biskupa L.
Wetmańskiego, s. 63
3/1999 (115)
Duchowość misyjna
662. o. Raimondo Spiazzi OP, Z Chrystusem na łonie Ojca – cel
i duchowość misji w świetle Bożego ojcostwa (cz. 1), s. 5
663. ks. Marek Czajkowski, Przez Karmel do misji, s. 18
664. ks. Juan Esquerda Bifet, W świetle Ducha Świętego rozpoznawać
istniejące w różnych kulturach i religiach „ziarna Słowa”
(z odniesieniem do historycznej postaci Rajmunda z Lulle), s. 26
665. s. Michaela Pawlik OP, Ruch Maitri w świetle jego dokumentów,
s.38
666. ks. Krzysztof Czermak, Czy stanął pośród nas jako znak
powszechności Kościoła? – refleksja w duchu misyjnym nad VI
Pielgrzymką Jana Pawła II do Polski, s. 64
Informacje
667. • O. Ferdynando Galbiati nowym sekretarzem generalnym PUM,
s. 72
• Wizyta sekretarza krajowego PUM, ks. Dariusza Kisiela w WSD
w Rzeszowie, s. 73
• II Diecezjalny Kongres PDM w Rzeszowie, s. 74
SN 160.indb 140
2011-06-17 13:39:47
141
4/1999 (116)
Duchowość misyjna
668. o. Raimondo Spiazzi OP, Z Chrystusem na łonie Ojca – cel
i duchowość misji w świetle Bożego ojcostwa (cz. 2), s. 6
669. ks. Juan Esquerda Bifet, Charyzmat życia konsekrowanego
w służbie Kościołowi misyjnemu, s. 22
670. ks. Ryszard Dziura, Duch misyjny duchowieństwa diecezjalnego,
s. 33
671. Rozmowa z nowym sekretarzem generalnym PUM ks. Ferdynando
Galbiatim, s. 43
Informacje
672. List Ojca Świętego Jana Pawła II do Jego Ekscelencji Louis-Marie
Billé, arcybiskupa Lyonu, z okazji dwusetnej rocznicy urodzin
Pauliny Marii Jaricot, s. 54
673. Z kroniki II stopnia Szkoły Animatorów Misyjnych, s. 60
1/2000 (117)
Duchowość misyjna
674. ks. Henryk Kałuża SVD, Animacja misyjna, s. 6
675. ks. Cristiani, Duchowość Marii Pauliny Jaricot, s.18
676. ks. Jan Kaczmarek, Z Maryją w Wielki Jubileusz, s. 34
677. ks. Władysław Kowalak, Misje w posłannictwie Kościoła, s. 39
678. ks. Tadeusz Ślipko SJ, Sprawa siostry Michaeli, s. 63
SN 160.indb 141
2011-06-17 13:39:47
142
Informacje
679. Z działalności Papieskiej Unii Misyjnej w 1999 r., s. 69
680. Modlitewno-formacyjne spotkanie PUM, s. 72
2/2000 (118)
Duchowość misyjna
681. Janina Mil, Misja polskiej apostołki świata całego świętej
s. Faustyny Kowalskiej, s. 5
682. o. Fernando Galbiati, Misja Kościoła u progu trzeciego tysiąclecia
w świetle dorobku pięciu synodów kontynentalnych (cz. 1), s. 26
683. ks. Antoni Kmiecik, Papieska Unia Misyjna i świt nowej epoki
misyjnej, s. 42
684. ks. Krzysztof Czermak, Co papieskie – papieżowi, a co dzieci –
dzieciom, s. 54
3/2000 (119)
685. Jan Paweł II, Głosić Ewangelię w czterech stronach świata –
przemówienie wygłoszone na dorocznym zebraniu dyrektorów
krajowych PDM, s. 6
686. kard. Józef Tomko, Przemówienie do dyrektorów krajowych
687. ks. Antoni Kmiecik, Bóg – człowiek, czyli o sensie misji, s. 20
688. o. Fernando Galbiati, Misja Kościoła u progu trzeciego tysiąclecia
w świetle dorobku pięciu synodów kontynentalnych (cz. 2), s. 55
SN 160.indb 142
2011-06-17 13:39:47
143
Informacje
689. Katecheza Jana Pawła II z 21 czerwca 2000 r. – Misyjny wymiar
Eucharystii, s. 70
690. Świadectwo złożone na Kongresie Eucharystycznym w Rzymie
przez wietnamskiego abpa F.X. Nguyen Van Thuan, s. 73
691. Kościół powszechny potrzebuje sług Ewangelii z Polski, s. 74
692. Jubileuszowa Wystawa Misyjna w Rzymie, s. 75
693. Wakacyjne Sympozjum Misyjne Kleryków, s. 78
4/2000 (120)
694. ks. Henryk Seweryniak, Misyjne wyznanie wiary, a nie
dyskredytacja innych religii, s. 5
695. Kongregacja Nauki Wiary, Deklaracja Dominus Iesus, s. 17
696. ks. Bruno Forte, Głosić dzisiaj Jezusa Chrystusa, jedynego
Zbawiciela, s. 45
697. ks. Bruno Forte, Misja dokonywana mocą Ducha Świętego, s. 62
Informacje
698. ks. Krzysztof Czermak, La Infancia Misionera, czyli dobry
przykład do wzięcia – Vi Kongres Misyjny Ameryki Łacińskiej
i I Kongres Misyjny Ameryki, s. 78
1/2001 (121)
699. Jan Paweł II, Homilia wygłoszona w czasie Mszy św. 22.10.2000 r.
w Światowy Dzień Misyjny, s. 6
SN 160.indb 143
2011-06-17 13:39:47
144
700. kard. Józef Tomko, Przemówienie z okazji otwarcia
Międzynarodowego Kongresu Misjologicznego, s. 12
701. ks. Bruno Forte, Bóg Ojciec w swojej miłości pragnie, aby wszyscy
zostali zbawieni w Chrystusie, Jego umiłowanym Synu, s. 20
702. ks. Jan Piotrowski, Refleksja teologiczno-pastoralna nad Orędziem
misyjnym Jana Pawła II na rok 2000, s. 40
Informacje
703. I Międzynarodowy Kongres Misyjny (Rzym), s. 50
704. Międzynarodowy Kongres Misjologiczny w Rzymie, s. 53
705. Spotkanie Międzynarodowego Stowarzyszenia Misjologów
Katolickich, s. 56
706. Watykańskie sympozjum dla uczczenia 10. rocznicy encykliki
Redemptoris missio, s. 59
707. Sprawozdanie z działalności PUM w roku 2000, s. 61
708. Spotkanie członków PUM na Jasnej Górze, s. 64
709. Syberyjskie pielgrzymowanie, s. 67
2/2001 (121 – oryg. num.)
Duchowość misyjna
710. ks. Jan Piotrowski, Dojrzałość wiary źródłem dynamizmu
711. s. Maria Ko FMA, Głosić Jezusa, Zbawiciela, Chrystusa Pana, s. 14
712. ks. Jarosław Różański OMI, Jezus Chrystus źródłem życia dla
wszystkich, s. 33
713. ks. Jan Piotrowski, Szkoła Animatorów Misyjnych, s. 44
SN 160.indb 144
2011-06-17 13:39:47
145
Informacje
714. Misja, której służyłem przez 16 lat – wywiad z kard. J. Tomko,
byłym prefektem Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów, s. 54
715. Nowy prefekt Kongregacji Ewangelizacji Narodów
(kard. Crescenzio Sepe), s. 59
716. Po śmierci arcybiskupa Marcello Zago, sekretarza Kongregacji
ds. Ewangelizacji Narodów, s. 62
717. Poświęcenie kaplicy przyszłego błogosławionego misjonarza
– o. Pawła Manny, s. 68
718. Misyjne zaangażowanie w Roku Jubileuszowym Kościoła na
Słowacji, s. 71
3/2001 (122)
Duchowość misyjna
719. ks. Sławomir Zalewski, Dar z siebie ofiarowany Bogu i ludziom –
duchowość Matki Teresy z Kalkuty (cz. 1), s. 6
720. s. Maria Ko FMA, Głosić Chrystusa namaszczonego w Duchu, s. 28
721. Wywiad z ks. profesorem Bruno Forte dotyczący deklaracji
Dominus Iesus, s. 44
Informacje
722. Polski misjonarz biskupem w Boliwii, s. 55
723. Spotkanie grupy polskich misjologów, s. 57
724. Krótki rys misyjnego zaangażowania polskich sióstr salezjanek,
s.60
725. XXXV Ogólnopolskie Sympozjum Misyjne Kleryków, s. 66
SN 160.indb 145
2011-06-17 13:39:47
146
4/2001 (123)
Duchowość misyjna
726. Jan Paweł II, Płodna pora ewangelizacji – przemówienie wygłoszone na dorocznym zebraniu dyrektorów krajowych PDM, s. 6
727. Janina Mil, O. Paweł Manna, inicjator misyjnego zaangażowania
kapłanów, s. 10
728. ks. Sławomir Zalewski, Dar z siebie ofiarowany Bogu i ludziom –
duchowość Matki Teresy z Kalkuty (cz. 2), s. 22
729. o. Fernando Galbiati, Zadania Unii Misyjnej Duchowieństwa na
czas obecny, s. 38
730. s. Maria Ko FMA, Głosić Jezusa, dar Ojcowskiej miłości, s. 49
731. ks. Jan Piotrowski, Niedziela Misyjna - czas inspiracji do misyjnej
współpracy Kościoła lokalnego z Kościołem powszechnym, s. 64
Informacje
732. Współpraca misyjna – zebranie dyrektorów diecezjalnych PDM
oraz ich współpracowników, s. 69
733. Nowy rok w Centrum Formacji Misyjnej, s. 70
734. Liturgiczne Vademecum Misyjne, s. 71
1/2002 (124)
Duchowość misyjna
735. o. Fernando Galbiati, Błogosławiony o. Paweł Manna, założyciel
Papieskiej Unii Misyjnej, s. 6
736. ks. Jan Piotrowski, Papieska Unia Misyjna w posłudze misyjnej
Kościoła, s. 36
SN 160.indb 146
2011-06-17 13:39:47
147
737. bp Wiktor Skworc, Misyjny adwent nowego tysiąclecia (Wyzwania
misyjnej współpracy Kościoła lokalnego w świetle dokumentu II
Synodu Plenarnego w Polsce, s. 49
738. kard. Francis George, Studia misjologiczne w seminariach, s. 73
Informacje
739. Jak pisano o misjach w II Rzeczypospolitej, s. 92
740. Modlitewne czuwanie PUM na Jasnej Górze, s. 96
741. Apel o pomoc we współpracy nad Słownikiem animatorów ruchu
misyjnego w Polsce, s. 100
2/2002 (125)
Duchowość misyjna
742. ks. Jan Piotrowski, Katecheza misyjna w liście apostolskim Jana
Pawła II Novo millennio ineunte, s. 6
743. o. Stefano Giudici, Powołanie kapłańskie jako powołanie z natury
misyjne, s. 18
744. ks. Krzysztof Czermak, Wyzwania misyjne u progu nowego
tysiąclecia, s. 28
745. abp Charles Schleck, Rola Papieskich Dzieł Misyjnych i Kolegium
Biskupów w działalności i współpracy misyjnej Kościoła, s. 36
746. ks. Ambroży Andrzejak, Biskup Kazimierz Kowalski jako
animator ruchu misyjnego w Polsce, s. 51
747. Wanda Błeńska, Ksiądz profesor „Papa Kowalski” – wspomnienie
o bp. K. Kowalskim, s. 77
748. ks. Antoni Koszorz, Sprawy misji chciałbym prowadzić nadal –
wspomnienie o bp. K. Kowalskim, s. 81
SN 160.indb 147
2011-06-17 13:39:47
148
Informacje
749. Konferencja w Luksemburgu, s. 88
750. Dyrektorzy europejscy PDM w Bratysławie, s. 89
751. XXXVI Sympozjum Misyjne Kleryków, s. 91
3/2002 (126)
Duchowość misyjna
752. Jan Paweł II, Przemówienie do dyrektorów krajowych Papieskich
753. abp Malcolm A. Ranjith, Przemówienie wygłoszone na
Zgromadzeniu Ogólnym Papieskich Dzieł Misyjnych w Rzymie
(16-24.05.2002), s. 12
754. ks. Jan Piotrowski, Misja to głoszenie przebaczenia - refleksja
teologiczno-pastoralna nad orędziem misyjnym Jana Pawła II na
2002 r., s. 24
755. ks. Andrzej Halemba, Polscy misjonarze w Afryce wczoraj i dziś,
s. 33
Informacje
756. Międzynarodowy Kongres MIVY w Mielcu, s. 96
757. Polscy misjolodzy znów razem, s.99
758. XXXVI Misyjne Sympozjum Kleryków, s. 100
759. Szkoła Animatorów Misyjnych, s. 103
760. „Ośmielili się pójść z Ewangelią...” – książka o fideidonistach
tarnowskich, s. 107
761. „Światło wiary w Smoczych Górach” – świadectwo misjonarki
w Lesotho, s. 107
SN 160.indb 148
2011-06-17 13:39:47
149
4/2002 (127)
Duchowość misyjna
762. o. Stefano Giudici, Powołanie kapłańskie w misyjnej służbie
Kościoła, s. 5
763. o. David Sullivan, Aby poznali wartość swojego powołania, s. 17
764. s. Alojza Krzymkowska, Maria Teresa Ledóchowska (1863-1922),
patronka dzieła współpracy misyjnej Kościoła w Polsce, s. 28
765. bp Wiktor Skworc, Wierni świeccy a misje w ujęciu teologicznym,
s. 38
766. ks. Sławomir Zalewski, Teologia męczeństwa, s. 47
767. ks. Jan Wnęk, W drodze na misje, s. 69
768. ks. Romuald Szczodrowski, Świeccy a misje w wymiarze
praktycznym, s. 76
Informacje
769. Kardynał Crescenzio Sepe o „Świadku nadziei” – Janie Pawle II, s. 94
770. Przesłanie Listu pasterskiego bp. Wiktora Skorca na Niedzielę
Misyjną 2002, s. 96
771. Msza św. w intencjach misyjnych Ojca Świętego, s. 97
1/2003 (128)
Duchowość misyjna
772. kard. Crescenzio Sepe, Przemówienie z okazji obchodów Dnia
Papieskiego – 2002 r., s. 6
773. ks. Jan Piotrowski, Misyjny wymiar Listu apostolskiego Jana
Pawła II Rosarium Virginis Mariae, s. 15
SN 160.indb 149
2011-06-17 13:39:47
150
774. ks. Ryszard Dziura, Kościół katolicki w dialogu z tradycyjnymi
religiami afrykańskimi, s. 30
775. o. Piotr Artur Sokołowski SVD, Ojciec polskiej misjologii Feliks
Zapłata SVD, s. 52
776. o. Waldemar Wesoły SVD, Misyjność polskiej młodzieży
w świetle ankiety, s. 81
Informacje
777. Pielgrzymka pracowników Papieskich Dzieł Misyjnych do Rzymu,
s.97
778. Formacyjno-modlitewne spotkanie Papieskiej Unii Misyjnej na
Jasnej Górze, s. 101
2/2003 (129)
Duchowość misyjna
779. abp Józef Kowalczyk, Homilia wygłoszona do uczestników
zebrania Rady Krajowej PDM, s. 5
780. ks. prał. José A.S. Galvez, Duchowość misyjna, s. 10
781. ks. Dariusz Kisiel, Św. Franciszek Ksawery – patron misji
i Papieskiej Unii Misyjnej, s. 16
782. ks. Jan Górski, Chrystologiczne uzasadnienie misji według Novo
millennio ineunte, s. 32
783. o. Wojciech Kluj OMI, Świadectwo, dialog, inkulturacja
i promocja ludzka w działalności misyjnej Kościoła w ujęciu Novo
millennio ineunte, s. 47
784. ks. Marek Czajkowski, Zadania Papieskich Dzieł Misyjnych
SN 160.indb 150
2011-06-17 13:39:47
151
w Kościele lokalnym w świetle dokumentu misyjnego II Polskiego
Synodu Plenarnego, s. 62
785. ks. Krzysztof Czermak, Dwa jubileusze i wiele pytań, s. 73
Informacje
786. Zebranie Rady Krajowej PDM, s. 90
787. Potrzebne świadectwo życia (Europejskie spotkanie dyrektorów
krajowych PDM), s. 91
3/2003 (130)
Duchowość misyjna
788. kard. Albino Luciani, Mój różaniec, s. 7
789. o. Fernando Galbiati, Różaniec i misje, s. 14
790. ks. Jan Piotrowski, Maryja i misja Kościoła – refleksja
teologiczno-duszpasterska nad orędziem misyjnym Jana Pawła II
na rok 2003, s. 25
791. ks. Franciszek Behrendt, Emigracja i turystyka a misje – nowe
wyzwania w świetle Redemptoris missio, s. 37
792. ks. Jan Piotrowski, „Dzieci dla misji” w świetle przesłania Jana
Pawła II z okazji 160. rocznicy powstania Papieskiego Dzieła
Misyjnego Dzieci, s. 47
793. ks. Jarosław Wiśniewski, Tęcza nad „ukraińskim Krakowem”, s. 56
Informacje
794. O. Andrzej Piróg – wspomnienie pośmiertne, s. 63
795. Wspomnienie o zmarłej na misjach w Kongo s. Czesławie Lorek
RSCJ, s. 70
796. Misjonarki Kombonianki, s. 75
SN 160.indb 151
2011-06-17 13:39:47
152
797. Międzynarodowe spotkanie dyrektorów krajowych PDM
z frankofońskich krajów Afryki w Polsce, s. 80
798. Spotkanie misjonarzy świeckich, s. 85
799. 16 lat działalności Instytutu Misyjnego Laikatu, s. 89
800. XXXVII Ogólnopolskie Sympozjum Misyjne Kleryków, s. 93
4/2003 (131)
Duchowość misyjna
801. Jan Paweł II, Praca misyjna wymaga przygotowań, s. 9
802. kard. Crescenzio Sepe, Znaczenie duchowości misyjnej, s. 14
803. o. Janusz Bajowski OFMConv., Duch Święty i Jego rola w misyjnej
działalności Kościoła, s. 23
804. ks. Marek Czajkowski, Misyjna natura Kościoła wyrazem Bożego
miłosierdzia, s. 34
805. kard. Giovanni Battista Re, Jan Paweł II – apostoł jedności dla
całego świata, s. 46
806. o. Fernando Galbiati, Misyjny wymiar nauczania i działalności
Jana Pawła II, s. 59
Informacje
807. Wspomnienie o pionierze misji salezjańskich w Zambii, ks.
Kazimierzu Cicheckim SDB, s. 69
808. Sympozjum Referentek Misyjnych w Otwocku (11-14 IX 2003 r.),
s.74
809. Rekolekcje dyrektorów diecezjalnych PDM i sesja misjologiczna
w Gródku nad Dunajcem, s. 81
SN 160.indb 152
2011-06-17 13:39:47
153
1/2004 (132)
810. Nota biograficzna ks. Antoniego Kmiecika, s. 5
811. bp Władysław Bobowski, Zasadnicze rysy duchowości ks. A.
Kmiecika uwzględniające jego człowieczeństwo, chrześcijaństwo
i kapłaństwo, s. 8
812. bp Andrzej Suski, Kapłan o misyjnym sercu – wspomnienie o ks.
A. Kmieciku, s. 14
813. Telegram, s. 17
814. o. Tarcisio Maria Benvenuti, Homilia wygłoszona 24.08.2003 r.
podczas uroczystości pogrzebowych ks. Antoniego Kmiecika, s. 18
815. ks. Jan Piotrowski, Słowo pożegnania, s. 26
816. ks. Krzysztof Czermak, Wspomnienie o ks. A. Kmieciku, s. 28
817. ks. Antoni Mikrut, Wspomnienie o ks. A. Kmieciku, s. 32
818. Maria Mączarowska, Słowo pożegnania, s. 38
819. ks. Ryszard Dziura, Misyjność Kościoła w myśli ks. Antoniego
Kmiecika, s. 41
820. ks. Andrzej Dziuba, Boży misjonarz – ks. prałat dr A. Kmiecik, s. 56
821. ks. Roman Sadowski, Antosiu, Bracie mój kochany, s. 64
822. ks. Dariusz Kisiel, Świadectwo o śp. ks. Antonim, s. 70
823. ks. Jan Kaczmarek, Najważniejsze jest niewidoczne dla oczu, s. 72
824. ks. Mieczysław Bętkowski, Ks. prałat Antoni Kmiecik
(wspomnienie), s.76
825. Helena Frączek, Żegnaj, księże Antoni, s.81
826. ks. Jan Wnęk, Wspomnienie o ks. A. Kmieciku, s. 84
827. ks. Eugeniusz Śliwka SVD, Kilka słów wspomnień, s. 87
SN 160.indb 153
2011-06-17 13:39:47
154
Informacje
828. Sesja misjologiczna i modlitewne czuwanie Papieskiej Unii
Misyjnej na Jasnej Górze, s. 89
829. Spotkanie misjologów w Krakowie, s. 92
830. Ks. prałat dr Antoni Maria Kmiecik pośmiertnie odznaczony
Bursztynowym Orderem, s. 94
2/2004 (133)
Duchowość misyjna
831. o. Waldemar Wesoły SVD, Życie i duchowość misyjna św.
Arnolda Janssena darem dla Kościoła powszechnego, s. 5
832. o. Manuel Ramon Torres MCCJ, Święty Daniel Comboni – ojciec,
prorok i apostoł Afryki, s. 23
833. bp Wiktor Skworc, Jan Paweł II – misjonarz świata, s. 36
834. ks. Franciszek Jabłoński, Na drogach misji Jana Pawła II –
przepowiadanie w świetle orędzi na Światowy Dzień Misyjny
(1979-2003), s. 50
835. o. Henryk Zimoń SVD, Ewangelizacja w kontekście kulturoworeligijnym, s. 62
836. Irena Kadłubowska, Formy sprawowania sakramentów w krajach
Afryki jako wyraz inkulturacji, s. 69
837. Kinga Lendzion, Działalność misyjna Kościoła w zakresie
szkolnictwa na Madagaskarze wyrazem troski o integralny rozwój
człowieka, s. 85
Informacje
SN 160.indb 154
2011-06-17 13:39:47
155
839. Animacja misyjna w seminariach, s. 103
3/2004 (134)
Duchowość misyjna
840. ks. Janusz Gajda, Duch misyjny błogosławionego Pawła Manny, s. 5
841. ks. Dariusz Kisiel, Papieska Unia Misyjna – duchowość misyjna
od Pawła Manny do Jana Pawła II, s. 20
842. s. Renata Juszczyk SSPC, Specyfika misyjnej współpracy
i duchowości na podstawie adhortacji Ecclesia in Europa, s. 32
843. ks. Jan Piotrowski, Eucharystia i misja. Teologiczno-pastoralna
refleksja nad orędziem misyjnym Jana Pawła II na rok 2004, s. 46
844. ks. Andrzej Wojtan, Teologiczna refleksja nad dokumentem
Miłość Chrystusa wobec migrantów, s. 59
845. Marzanna Koczko, Świętych obcowanie w chrześcijaństwie
a afrykańska koncepcja żywych-zmarłych, s. 69
Informacje
846. Ogólnopolskie Misyjne Sympozjum Kleryków, s. 79
4/2004 (135)
Duchowość misyjna
847. ks. Ryszard Dziura, Eucharystia w Kościele afrykańskim, s. 5
848. ks. Dariusz Kisiel, Błogosławiony abp Antoni Julian Nowowiejski,
animator ruchu misyjnego w Polsce, s. 20
849. Eugeniusz Sakowicz, Misjonarz – człowiek posłany na drogi
dialogu z kulturami i z religiami współczesnego świata, s. 36
SN 160.indb 155
2011-06-17 13:39:47
156
850. ks. Ireneusz Piskorek SVD, Zaangażowanie instytutów życia
konsekrowanego na rzecz misji w świetle Ecclesia in Europa, s. 65
851. ks. Jan Piotrowski, Adhortacja apostolska Ecclesia in Europa
wołaniem o misyjny rachunek sumienia, s. 81
Informacje
852. V Ogólnopolskie Spotkanie Misjologów, s. 88
853. W „błogosławionej Ojczyźnie Chleba – refleksja z X Kongresu
Eucharystycznego w Argentynie, s. 92
855. Sympozjum dla referentek misyjnych żeńskich zgromadzeń
zakonnych, s. 102
856. Komunikat sekretarza krajowego Papieskiej Unii Misyjnej, s. 105
857. Kongres Misyjny Młodych, s. 109
1/2005 (136)
Duchowość misyjna
858. ks. Adam Golec SAC, Aktualność wyzwań misyjnych w świetle
adhortacji Vita consecrata, s. 6
859. o. David Sullivan MAfr, Duchowość misyjna, s. 21
860. o. Tadeusz Kujałowicz OCD, Aktualność duchowości misyjnej św.
Teresy od Dzieciątka Jezus w przeddzień peregrynacji jej relikwii
w Polsce, s. 33
861. ks. Gianni Colzani, Papieskie Dzieła Misyjne – doktrynalny
fundament ich odnowy, s. 45
862. ks. Jan Piotrowski, Jedność jest darem Boga, s. 74
863. Monika Łoboda, Procesja ku czci św. Antoniego w Indiach, s. 81
SN 160.indb 156
2011-06-17 13:39:47
157
Informacje
864. Misjonarze-męczennicy w liczbach, s. 87
865. Opłatek dla rodzin misjonarzy w Pelplinie, s. 93
866. Sesja misjologiczna i modlitewne czuwanie PUM na Jasnej Górze,
s. 95
2/2005 (137)
Duchowość misyjna
867. ks. Jan Piotrowski, Jan Paweł II – misjonarz, s. 8
868. s. M. Regina Czajkowska PDDM, „Nie lękajcie się, Ja jestem
z wami”, s. 15
869. s. Aleksandra Huf SSpS, Życie konsekrowane drogą Ewangelii
nadziei, s. 23
870. s. Genowefa Kudlik SSPC, Posługa św. Piotra Klawera znakiem
Ewangelii nadziei, s. 42
871. Wywiad agencji Fides z nowym prezydentem Papieskich Dzieł
Misyjnych JE ks. abp. Henrykiem Hoserem, s. 52
872. ks. Jan Piotrowski, Mane nobiscum, Domine – refleksja
teologiczno-duszpasterska, s. 59
873. kard. Carlos Amigo Vallejo, Komunia i solidarność – Sympozjum
Biskupów Afryki i Europy, s. 72
874. ks. José Antonio Izco, Pięćdziesiąt lat encykliki Fidei donum, s. 82
Informacje
875. Sprawozdanie z działalności Sekretariatu Krajowego Papieskiej
Unii Misyjnej w 2004 r., s. 96
SN 160.indb 157
2011-06-17 13:39:47
158
877. Zjazd absolwentów misjologii i wykładowców ATK/UKSW
z okazji 35-lecia istnienia specjalizacji misjologii, s. 109
878. Komunikat o Kongresie Papieskiej Unii Misyjnej, s. 111
3/2005 (138)
Duchowość misyjna
879. o. Jacek Salij OP, Eucharystia a misje, s. 6
880. o. Fernando Galbiati PIME, Eucharystia w życiu Sługi Bożej
Pauliny Jaricot, założycielki Dzieła Rozkrzewiania Wiary, s. 26
881. ks. Jan Wnęk, Kapłaństwo – dar dla Kościoła i świata, s. 36
882. Wywiad z przewodniczącym Papieskich Dzieł Misyjnych ks. abp.
Henrykiem Hoserem przeprowadzony przez PDM w Polsce, s. 42
883. ks. Jan Piotrowski, Homilia wygłoszona podczas uroczystości
peregrynacji relikwii św. Teresy od Dzieciątka Jezus w Centrum
Formacji Misyjnej w Warszawie, s. 50
884. o. Waldemar Wesoły SVD, Misyjność warmińskich
gimnazjalistów, s.55
885. o. Jan Czachorek SVD, Czterdziestolecie pierwszego po wojnie
grupowego wyjazdu polskich misjonarzy, s. 76
886. Beata M. Skarżyńska, Reportaż z Angoli, s. 84
Informacje
887. XXXIX Ogólnopolskie Sympozjum Misyjne Kleryków, s.91
888. Młodzi dla Misji – refleksje pastoralne po XX Światowych Dniach
Młodzieży w Kolonii, s. 94
889. 35-lecie misjologii na UKSW (ATK), s. 99
SN 160.indb 158
2011-06-17 13:39:47
159
890. Modlitewne czuwanie przy relikwiach św. Teresy od Dzieciątka
Jezus w CFM w Warszawie, s. 102
891. Bp Wiktor Skworc członkiem Kongregacji Ewangelizacji
Narodów, s. 104
4/2005 (139)
Duchowość misyjna
892. ks. Andrzej Ślusarz, Misyjny wymiar życia kapłańskiego
w nauczaniu ks. arcybiskupa Jerzego Ablewicza, s. 7
893. ks. Jarosław Różański OMI, „Natura misyjna” Kościoła w świetle
dekretu soborowego Ad gentes, s. 20
894. ks. Ambroży Andrzejak, Realizacja dekretu Ad gentes w Polsce,
s. 31
895. ks. Krzysztof Czermak, Misjonarz na miarę Pontyfikatu
(wspomnienie o Janie Pawle II), s. 56
896. Bożena Bobrzyk, Duchowe korzyści wyniesione przez
polskich misjonarzy w wyniku pracy w społecznościach
latynoamerykańskich, s. 69
897. o. Ludwik Fąs SVD, Ten dzień zaliczam do najpiękniejszych, jakie
przeżyłem – wyjazd polskich werbistów na misje do Indonezji
w 1965 r., s. 87
898. ks. Tomasz Atłas, Różne oblicza męczeństwa misjonarzy, s. 99
Informacje
899. Zebranie Papieskich Dzieł Misyjnych w Niepokalanowie, s. 103
SN 160.indb 159
2011-06-17 13:39:47
160
1/2006 (140)
Duchowość misyjna
900. s. M. Leticja Niemczura CSSJ, Misyjność życia i posługiwania św.
Zygmunta Gorazdowskiego, s. 6
901. List Episkopatu Polski na II Niedzielę Wielkiego Postu 2006 r. –
Wezwanie do odpowiedzialności za misyjne dzieło Kościoła, s. 12
902. ks. Czesław Wojciechowski, Idea odpowiedzialności za misyjne
dzieło Kościoła w nauczaniu i posłudze Jana Pawła II oraz
Benedykta XVI, s. 19
903. ks. Jan Piotrowski, Krajowa Rada Misyjna w służbie misyjnej
współpracy Kościoła w Polsce, s. 45
904. ks. Dariusz Kisiel, 85 lat Papieskiej Unii Misyjnej w Polsce
i jej rola w budzeniu świadomości misyjnej kapłanów, osób
konsekrowanych i animatorów, s. 56
905. ks. Jan Piotrowski, Winniśmy żywić w sobie apostolską troskę
o przekazywanie innym światła i radości wiary, s. 72
906. ks. Antoni Koszorz SVD, Dzielić się światłem i radością wiary, s. 81
Informacje
907. Wspomnienie-świadectwo o wielkim apostole modlitwy
różańcowej Anatolu Kaszczuku, s. 85
908. Nowe Statuty Papieskich Dzieł Misyjnych, s. 89
909. VI Spotkanie Misjologów Polskich, s. 90
910. IV Krajowy Kongres Papieskiej Unii Misyjnej, s. 93
SN 160.indb 160
2011-06-17 13:39:47
161
2/2006 (141)
Duchowość misyjna
911. Benedykt XVI, Przemówienie wygłoszone podczas spotkania
z duchowieństwem w archikatedrze warszawskiej, s. 6
912. bp Jerzy Mazur, Homilia wygłoszona podczas Mszy św. za świętej
pamięci o. Mariana Żelazka SVD, s. 12
913. ks. Krzysztof Ołdakowski SJ, Święty Franciszek Ksawery – wzór
misjonarza na nasze czasy, s. 22
914. ks. Franciszek Jabłoński, Święty Wojciech w misyjnym orszaku
męczenników, s. 39
915. ks. Jan Piotrowski, Grupy Papieskich Dzieł Misyjnych w parafii –
sens i potrzeba ich istnienia, s. 52
916. o. Andrzej Miotk SVD, Werbiści na szlakach misyjnych
św. Franciszka Ksawerego, s. 64
917. ks. Tomasz Atłas, Potrójny wymiar liturgicznego obrzędu posłania
misjonarza, s. 82
Informacje
918. Zebranie Rady Krajowej Papieskich Dzieł Misyjnych, s. 88
919. Odszedł do Pana o. Marian Żelazek, s. 94
920. Nowy prefekt Kongregacji Ewangelizacji Narodów – abp kard.
Ivan Dias, s. 97
SN 160.indb 161
2011-06-17 13:39:47
162
3/2006 (142)
Duchowość misyjna
921. o. Tomasz Szyszka SVD, Misyjny charyzmat Zgromadzenia Słowa
Bożego, s. 6
922. ks. Jan Piotrowski, Pielęgnowanie ducha misyjnego, s. 25
923. Julita Mendyka, Japonia woła o Zbawiciela – rozmowa
z o. J. Różyckim OP, misjonarzem w Japonii, s. 49
924. ks. Antoni Koszorz, Misyjne Sympozja Kleryków, s. 69
925. Julita Mendyka, Matumaini to znaczy Nadzieja – rozmowa
z s. W. Sakowską SAC, misjonarką w Kongo, s. 83
926. ks. Jan Piotrowski, Wyzwania misyjne w świetle odnowionych
Statutów Papieskich Dzieł Misyjnych, s. 91
Informacje
927. Sprawozdanie z 40. Ogólnopolskiego Sympozjum Misyjnego
Kleryków, s. 102
928. Szkoła Animatorów Misyjnych, s. 107
929. Statut Dzieła Pomocy „Ad Gentes”, s. 110
4/2006 (143)
Duchowość misyjna
930. s. Miriam Długosz SSpS, Duchowość misyjna w świetle
odnowionych Statutów PDM, s. 6
931. Eugeniusz Sakowicz, Współpraca misyjna w świetle odnowionych
Statutów Papieskich Dzieł Misyjnych, s. 21
SN 160.indb 162
2011-06-17 13:39:47
163
932. ks. Krzysztof Czermak, Ocena odpowiedzi Kościoła w Polsce na
encyklikę Fidei donum z okazji 50. rocznicy jej publikacji, s. 42
933. ks. Marcin Iżycki, Natura, cel i zadania Dzieła Pomocy „Ad
Gentes”, s. 52
934. ks. Tomasz Atłas, Misjonarze i misjonarki: kontrakty i pomoc, s. 60
Informacje
935.
936.
937.
938.
939.
Trzecia Konferencja Misjologii Europejskiej, s. 68
Sympozjum misyjne w Rzymie, s. 70
Ksiądz Janusz Kaleta biskupem w Kazachstanie, s. 73
Azjatycki Kongres Misyjny w Chiang Mai, s. 73
Jesienne zebranie PDM w Niepokalanowie, s. 78
1/2007 (144)
Duchowość misyjna
940. ks. Vito del Prete PIME, U źrodeł działalności misyjnej Kościoła:
Deus caritas est, s. 6
941. ks. Jan Konior SJ, Św. Franciszek Ksawery, misjonarz i święty –
ideał na nasze czasy, s. 30
942. ks. Czesław Wojciechowski, Bł. Paweł Manna, misjonarz
i założyciel Papieskiej Unii Misyjnej, s. 45
943. ks. Vito del Prete PIME, Św. Franciszek Ksawery, patron PUM −
jak być misjonarzem dzisiaj, s. 62
944. ks. Jan Górski, Teologiczne znaczenie kongresu misyjnego −
Asian Mission Congress − dla Kościoła w Azji, s. 82
945. o. Tomasz Wójciak CP, Wychowanie do Życia jako prewencja
AIDS w Południowej Afryce, s. 89
SN 160.indb 163
2011-06-17 13:39:47
164
Informacje
946. Biskupie prymicje w zachodnim Kazachstanie, s. 112
947. Sesja misjologiczna i modlitewne czuwanie członków Papieskiej
Unii Misyjnej, s. 117
2/2007 (145)
Duchowość misyjna
948. ks. Marek Czajkowski, Encyklika Piusa XII Fidei donum – jej
teologiczne i praktyczne znaczenie dla Kościoła Powszechnego, s. 6
949. ks. Jan Piotrowski, Główne wyzwania encykliki Fidei donum, s. 59
950. abp Józef Kowalczyk, List Arcybiskupa Józefa Kowalczyka,
Nuncjusza Apostolskiego w Polsce, do Dyrektora Krajowego
PDM, s. 74
951. Grażyna Ruchlewicz, Tego świat dać nie może – wywiad z abp.
Tomaszem Petą, metropolitą Astany, s. 81
952. ks. Zdzisław Zygmunt Kruczek CSMA, Powrót Pana Jezusa, czyli
o pewnej procesji Bożego Ciała w Papui Nowej Gwinei, s. 97
Informacje
953. Polscy misjonarze w Togo, s. 109
954. Sympozjum misyjne na UKSW – jubileusz wydania encykliki
misyjnej Fidei donum, s. 113
955. Zostaję na miejscu do końca – recenzja książki o ks. Janie Czubie,
s. 115
956. Rozmowy o islamie i dialogu – nowa książka E. Sakowicza, s. 119
SN 160.indb 164
2011-06-17 13:39:47
165
3/2007 (146)
Duchowość misyjna
957. Pius XII, Encyklika Fidei donum, s. 5
958. kard. Gaudencio B. Rosales, Dar wiary – kapłan dla misji, s. 35
959. bp Hubert Bucher, Tożsamość fideidonistów i ich formacja, s. 45
960. o. Michel Dujarier, 50 lat historii Fidei donum– analiza
historyczna i krytyczna, s. 62
961. abp Wojciech Ziemba, Ojciec Tadeusz Obłąk SJ – misjonarz
w Japonii, s. 85
962. ks. Jan Piotrowski, Obecność z miłością..., s. 104
963. Statut Stowarzyszenia Misjologów Polskich, s. 109
Informacje
964. Sympozjum o Ojcu Żelazku, s. 118
965. Szkoła Animatorów Misyjnych II stopnia, s. 120
966. 41. Ogólnopolskie Sympozjum Misyjne Kleryków, s. 122
967. Współpraca misyjna świeckich. Działalność misyjna Kościoła
w nauczaniu Jana Pawła II – recenzja książki ks. Marka A.
Rostkowskiego OMI, s. 127
4/2007 (147)
Duchowość misyjna
968. abp Henryk Hoser SAC, Misjonarz fidei donum – oczekiwania
Stolicy Apostolskiej, s. 5
969. ks. Jarosław Różański OMI, Encyklika Fidei donum jako
odczytanie „znaków czasu” dla kontynentu afrykańskiego i całego
Kościoła, s. 28
SN 160.indb 165
2011-06-17 13:39:47
166
970. ks. Stanisław Klein, Aktualność encykliki misyjnej Fidei donum
w życiu kościoła partykularnego, s. 44
971. s. Eligia Barbara Opiłowska CSSMA, Dar wiary polskich
zgromadzeń żeńskich dla misji, s. 62
972. s. Maria Ko Ha Fong, Nowe wino w nowych bukłakach – refleksja
o odradzaniu się życia konsekrowanego w Chinach, s. 78
973. ks. Jan Piotrowski, Światowy Dzień Misyjny w orędziach misyjnych
Benedykta XVI – wyzwania teologiczne i praktyczne, s. 96
Informacje
974. Pogrzeb Kardynała Misjonarza..., s. 107
975. Referaty z Międzynarodowego Kongresu Fidei Donum na łamach
Omnis Terra, s. 112
1/2008 (148)
Duchowość misyjna
976. ks. prał. Jan Dumon, Duchowość misyjna i aktualność
Papieskiego Dzieła św. Piotra Apostoła, s. 5
977. ks. Wojciech Kluj OMI, 50 lat historii encykliki Fidei donum
– analiza jej wyzwań i znaczenie dla Kościoła powszechnego
i Kościoła w Polsce, s. 16
978. ks. prał. Jan Dumon, Aktualność powołania misyjnego w duchu
encykliki Fidei donum, s. 32
979. bp Wiktor Skworc, Czuwajcie i módlcie się – homilia, s. 41
980. ks. Pietro Luigi Sartorel, Fidei donum w Ameryce Południowej,
s. 46
SN 160.indb 166
2011-06-17 13:39:47
167
981. ks. Jarosław Różański OMI, Metody pracy misyjnej kard. Adama
Kozłowieckiego SJ, s. 65
982. ks. Jan Piotrowski, Kilka refleksji o Nocie doktrynalnej na temat
niektórych aspektów ewangelizacji Kongregacji Nauki Wiary, s. 119
Informacje
983. Sesja misjologiczna i czuwanie PUM na Jasnej Górze, s. 127
2/2008 (149)
Duchowość misyjna
984. ks. Marek Szymula, Kapłan – uczeń Chrystusa w misyjnej
posłudze Kościoła, s. 5
985. ks. Jan Piotrowski, Eucharystia i misje. Refleksja teologicznoduszpasterska na kanwie dokumentu Eucharystia Bożym darem
dla życia świata, s. 22
986. ks. Stanisław Dziekoński, Znaczenie wychowawcze Papieskiego
Dzieła Misyjnego Dzieci w świetle Statutów oraz innych
dokumentów Kościoła i publikacji Papieskich Dzieł Misyjnych,
s. 30
987. o. Marek A. Rostkowski OMI, Pius XII i współpraca misyjna świeckich – w pięćdziesięciolecie publikacji encykliki Fidei donum, s. 56
988. s. Anna Siudak FMM, Apostolat misyjny sióstr Franciszkanek
Misjonarek Maryi, s. 65
989. diak. Sylwester Wójcik, Formacja przyszłych kapłanów na
przykładzie Kleryckiego Koła Misyjnego w Wyższym Seminarium
Duchownym w Kielcach, s. 82
SN 160.indb 167
2011-06-17 13:39:47
168
Informacje
990. Prezentacja nowo otwartego muzeum Quai Branly w Paryżu, s. 98
991. Działalność PDM w Polsce w 2007 roku, s. 106
3/2008 (150)
Duchowość misyjna
992. ks. Jan Piotrowski, Zawsze ewangelizować – refleksja teologiczno-duszpasterska nad orędziem misyjnym Benedykta XVI na 2008 r.,
s. 5
993. s. Renata Szawara SSPC, Duchowość misyjna w nauczaniu Jana
Pawła II i Benedykta XVI na przykładzie wybranych dokumentów
papieskich, s. 12
994. bp Wiktor Skworc, List do dzieci, s. 23
995. ks. Jan Piotrowski, 150 lat Papieskiego Dzieła Misyjnego Dzieci
w Polsce i jego zadania w Kościele powszechnym i partykularnym, s. 27
996. o. Marek A. Rostkowski OMI, Współpraca misyjna świeckich
w nauczaniu Pawła VI, s. 37
997. s. Elżbieta Adamiak SSPC, Błogosławiona Maria Teresa
Ledóchowska patronką współpracy misyjnej Kościoła w Polsce,
s. 47
998. ks. infułat Jan Jaworski, Udział Polaków w świecie misyjnym, s. 66
999. Świadectwo afrykańskiego misjonarza – rozmowa z abp.
Godefroy Mukeng-a Kalond, dyrektorem krajowym PDM
w Demokratycznej Republice Konga, s. 81
SN 160.indb 168
2011-06-17 13:39:48
169
Informacje
1000.Ameryka z Chrystusem słucha, uczy się i głosi – Kongres Misyjny
CAM 3, s. 87
1001.VII Krajowy Kongres Misyjny Dzieci, s. 93
4/2008 (151)
Duchowość misyjna
1002.ks. Anastasio Gil García, Misjonarze i animatorzy misyjni
uczniami Chrystusa, s. 5
1003.ks. Piotr Boraca, Bł. Paweł Manna, misjonarz i założyciel
Papieskiej Unii Misyjnej – wzór na nasze czasy, s. 26
1004.ks. Anastasio Gil García, Papieskie Dzieło Świętego Piotra
Apostoła formą współpracy w Kościele, s. 46
1005.ks. Marek Studenski, Pedagogia misji św. Pawła – Apostoła
Narodów, s. 62
1006.br. Marek M. Urbaniak FSC, Błogosławiona Marta Wiecka –
siostra miłosierdzia, s. 81
1007.ks. Jan Piotrowski, Owoce Bożego zasiewu: różaniec i rocznice,
s. 87
Informacje
1008.Nowy sekretarz generalny Papieskiego Dzieła Rozkrzewiania
Wiary – o. Tymoteusz Lehane Barrett SVD, s. 93
1009.Jesienne zebranie PDM w Niepokalanowie, s. 95
1010.Stowarzyszenie Misjologów Polskich, s. 100
1011. Studia Misjologiczne – Rocznik Stowarzyszenia Misjologów
Polskich, s. 102
SN 160.indb 169
2011-06-17 13:39:48
170
1/2009 (152)
Duchowość misyjna
1012.ks. Jan Piotrowski, Homilia wygłoszona 19 września 2008 r.
podczas I Kongresu Misyjnego Młodych w Tarnowie, s. 5
1013.ks. Piotr Łabuda, Misyjne oblicze Apostoła Narodów, s. 10
1014.ks. Janusz Paciorek, Św. Paweł wzorem misjonarza, s. 26
1015.Św. Paweł - sługa i apostoł Słowa Bożego - List Pasterski
Episkopatu Polski na święto Nawrócenia św. Pawła Apostoła, s. 33
1016.ks. Jan Piotrowski, Polscy misjonarze w świecie. Z historii
misyjnego zaangażowania Kościoła w Polsce w misje ad gentes,
s. 41
1017.Krzysztof Błażyca, Afryka to ważny kontynent – rozmowa
z o. Jackiem Wróblewskim, przełożonym Zgromadzenia Ojców
Białych Misjonarzy Afryki w Polsce, s. 63
1018.Krzysztof Błażyca, Misja dla sprawiedliwości – rozmowa z o.
Josem Kuppensem ze Zgromadzenia Ojców Białych Misjonarzy
Afryki, s. 70
1019.Jan Wlazły OMI, Grzegorz Walczak OMI, Misje sprawą wiary –
rozmowa z ks. prał. Janem Piotrowskim, dyrektorem krajowym
PDM w Polsce, s. 76
Informacje
1020.Polski misjonarz, o. Jan Dziuba, biskupem
w południowoafrykańskiej diecezji Umzimkulu, s. 87
1021.Sesja misjologiczna i czuwanie PUM, s. 89
SN 160.indb 170
2011-06-17 13:39:48
171
2/2009 (153)
Duchowość misyjna
1022.ks. Jan Piotrowski, Kapłan - sługa Słowa Bożego i misjonarz na
wzór św. Pawła Apostoła, s. 5
1023.ks. Krzysztof Czermak, Miejsce Papieskich Dzieł Misyjnych
w epoce globalizacji dobroczynności humanitarnej, s. 21
1024.bp Wiktor Skworc, Zadanie „nowej ewangelizacji”. s. 48
1025.bp Antoni Dziemianko, Wpływ środowiska rodzinnego na losy
człowieka na podstawie życia św. Pawła, s. 53
1026.bp Antoni Dziemianko, Przygotujcie drogę Panu – homilia
wygłoszona podczas czuwania modlitewnego PUM na Jasnej
Górze, s. 58
1027.ks. Jan Górski, Znaczenie kościelne Centrum Formacji Misyjnej:
analiza teologiczna i pastoralna oraz zadania na przyszłość, s. 61
1028.ks. Jacek Krzemień, Ubogi drogą do Boga - relacja z działalności
Katolickiej Wspólnoty Chleb Życia, s. 69
1029.Siostry karmelitanki z Karagandy, Odradza się Kościół
w Kazachstanie, s. 76
Informacje
1030.Zebranie Rady Wyższej PDM, s. 81
1031.Europejskie Zebranie Dyrektorów Papieskich Dzieł Misyjnych, s. 83
1032.Jubileusz 25-lecia Centrum Formacji Misyjnej, s. 91
Recenzje
1033.Jan Skorupski, Opowieść oślepionego mnicha, s. 95
SN 160.indb 171
2011-06-17 13:39:48
172
1034.Jan Szpilowski (red.), Wylałam krew, aby upiększyć Kościół –
wybrane listy s. Czesławy Lorek, s. 97
1035.kard. Adam Kozłowiecki SJ, Ucisk i strapienie, s. 98
3/2009 (154)
Duchowość misyjna
1036.List Benedykta XVI na rozpoczęcie Roku Kapłańskiego z okazji
150. rocznicy dies natalis świętego proboszcza z Ars, s. 5
1037.ks. Jan Piotrowski, Misyjne przesłanie encykliki Caritas in
veritate, s. 23
1038.ks. Jan Górski, Misje i dialog – budowa kultury otwartej na
drugiego człowieka, s. 30
1039.abp Tadeusz Kondrusiewicz, Nowa ewangelizacja i jej wymagania
na przykładzie Europy Wschodniej, s. 41
1040.Rozmowa z bp. Wiktorem Skworcem, przewodniczącym Komisji
Episkopatu ds. Misji, s. 54
1041.s. Anna Siudak FMM, Udział polskich misjonarek w ewangelizacji
świata, s. 60
1042.o. Henryk Kałuża SVD, O. Marian Żelazek SVD – misjonarz
w służbie życiu, s. 85
Informacje
1043.43. Ogólnopolskie Sympozjum Misyjne Kleryków, s. 106
1044.Odeszli do Pana – s. Maria Dominika Kijowska – misjonarka
ze Zgromadzenia Świętego Dominika, ks. Zbigniew Kozioł –
misjonarz w Argentynie, s. 110
SN 160.indb 172
2011-06-17 13:39:48
173
4/2009 (155)
Duchowość misyjna
1045.ks. Jan Piotrowski, Charakter misyjny instrukcji Erga migrantes
caritas Christi, s. 5
1046.ks. Jan Piotrowski, Papieskie Dzieła Misyjne w Polsce po roku
1989 – ich odnowa i rozwój w świetle nauczania i praktyki
Kościoła, s. 16
1047.s. Aleksandra Huf SSpS, Dynamika misyjna zakonów
i zgromadzeń zakonnych żeńskich w budzeniu świadomości
misyjnej w Polsce w świetle encykliki Redemptoris missio. Metody
i wyzwania, s. 32
1048.o. Franciszek Chrószcz OMI, Dynamika misyjna zakonów
i zgromadzeń męskich w Polsce w budzeniu świadomości
misyjnej w świetle encykliki Redemptoris missio. Metody pracy
i wyzwania, s. 51
1049.s. Anna Siudak FMM, Krajowe Kongresy Misyjne w Polsce drogą
misyjnej odnowy Kościoła. Krótka historia misyjnych wydarzeń, s. 66
1050.ks. Tomasz Atłas, Polski misjonarz pasterzem diecezji De Aar –
o bp. Adamie Musiałku, s. 98
Informacje
1051.Sesja misjologiczna i czuwanie modlitewne Papieskiej Unii
Misyjnej na Jasnej Górze, s. 103
1052.EMI – solidarni w trosce o zdrowie misjonarzy, s. 105
Recenzje
1053.Ewa Gniady, Misyjny charakter powołania chrześcijańskiego, s. 107
SN 160.indb 173
2011-06-17 13:39:48
174
1/2010 (156)
Duchowość misyjna
1054.bp Wiktor Skworc, Nowe areopagi widziane z perspektywy
posługi biskupiej, s. 5
1055.ks. Stanisław Wojdak, Misyjne nadzieje i wyzwania w liście
Benedykta XVI do kapłanów, s. 25
1056.Patagonia potrzebuje misjonarzy – rozmowa z bp. Józefem
Słabym CSRS z prałatury Esquel w Argentynie, s. 35
1057.ks. Jan Górski, Nowe areopagi i wyzwania dla Kościoła lokalnego
w Polsce, s. 41
1058.ks. Grzegorz Krzyżostaniak OMI, Być dzisiaj świadkiem Ewangelii
w świecie kultury malgaskiej, s. 50
1059.ks. Jan Piotrowski, Wyszli z polskiej ziemi – posługa polskich
biskupów misyjnych – kardynał Adam Kozłowiecki SJ, misjonarz
w Zambii, i inni, s. 73
1060.o. Sebastian Pieczeniak SSCC, Święci w posłudze misyjnej
Kościoła – św. Damian de Veuster, misjonarz na Molokai, s. 99
Informacje
1061.Zebranie Rady Krajowej PDM, s. 112
1062.Europejska Konferencja Papieskiego Dzieła Misyjnego Dzieci
w Luksemburgu, s. 114
2/2010 (157)
Duchowość misyjna
1063.ks. Jan Piotrowski, Ośmielić się żyć łaską chrztu świętego, s. 5
1064.Ewa Gniady, Nowa ewangelizacja i misje, s. 18
SN 160.indb 174
2011-06-17 13:39:48
175
1065.s. Anna Siudak FMM, Teologia misji w adhortacjach
posynodalnych, s. 36
1066.ks. Ambroży Andrzejak, Droga misyjnej współpracy ks. Czesława
Pawlaczyka, s. 61
1067.Iwona Olszewska-Król, Podatek dochodowy i podatek VAT
kościelnych osób prawnych na przykładzie Papieskich Dzieł
Misyjnych i Wydawnictwa Missio-Polonia, s. 67
Informacje
1068.Zgromadzenie Ogólne Rady Wyższej Papieskich Dzieł Misyjnych
w Rzymie, s. 89
1069.VIII Krajowy Kongres Misyjny Dzieci, s. 92
Recenzje
1070.Felicjan Paluszkiewicz SJ, Dla innych. Życie o. Czesława Białka, s. 96
3/2010 (158)
Duchowość misyjna
1071.Orędzie Benedykta XVI na Światowy Dzień Misyjny 2010 r., s. 5
1072.o. Vito del Prete PIME, Caritas in veritate. Jak i kiedy postęp
cywilizacyjny staje się praktyką ewangelizacyjną, s. 11
1073.ks. Marek Tatar, Duchowość misyjna kapłana i seminarzysty
w orędziach papieża Benedykta XVI na Światowy Dzień Misyjny, s. 29
1074.ks. Jan Piotrowski, Zawsze należy mieć świadomość, że misje są
sprawą wiary, s. 45
1075.ks. Tomasz Atłas, Wizyta Przewodniczącego Komisji Episkopatu
Polski ds. Misji w Burundi i Rwandzie, s. 49
SN 160.indb 175
2011-06-17 13:39:48
176
1076.ks. Jan Piotrowski, Przemówienie Dyrektora Krajowego podczas
zebrania Papieskich Dzieł Misyjnych w Niepokalanowie, s. 60
1077.ks. Józef Glinka SVD, Polscy werbiści w Indonezji, s. 65
1078.s. Yang Conghui Maria Goretti, Siostry Franciszkanki Serca
Jezusowego z prowincji Shaanxi, s. 71
1079.ks. Stanisław Święch SCJ, Sprawozdanie finansowe z rozbudowy
kościoła św. Klemensa w Kinszasie, s. 80
Informacje
1080.Inauguracja roku formacyjnego w Centrum Formacji Misyjnej,
s. 84
1081.Jesienne zebranie PDM oraz innych środowisk misyjnych
w Polsce, s. 87
4/2010 (159)
Duchowość misyjna
1082.ks. Grzegorz Wita, Aktualność wezwań Redemptoris missio
w życiu powołanych, s. 5
1083.ks. Piotr Boraca, Za mało żniwiarzy! - na podstawie książki
bł. o. Pawła Manny o tym samym tytule, s. 25
1084.ks. Bernard Błoński, Papieskie Dzieła Misyjne w orędziach
misyjnych Benedykta XVI – aktualność zadań współpracy
misyjnej, s. 52
1085.Rozmowa z bp. Januszem Kaletą, Kościół w Kazachstanie zdany
na pomoc, s. 68
1086.ks. Janusz Gajda, Realizacja sacrum w życiu obozowym kard.
Adama Kozłowieckiego SJ, s. 77
SN 160.indb 176
2011-06-17 13:39:48
177
1087.o. Piotr Adamek SVD, Sprawozdanie z V spotkania
zainteresowanych sprawami Kościoła w Chinach, s. 99
Informacje
1088.Ks. dr Tomasz Atłas nowym Dyrektorem Krajowym PDM, s. 114
1089.Sesja misjologiczna i czuwanie PUM, s. 116
SN 160.indb 177
2011-06-17 13:39:48
INDEKS OSOBOWY
Zastosowana numeracja dotyczy spisu artykułów, na s. 82-177 Numery
wyróżnione kursywą dotyczą artykułów, w których występuje dane nazwisko,
natomiast niewyróżnione oznaczają autorów.
A
Ablewicz Jerzy, abp
892
Acquavava S. PIME
139
Adamczyk Honorata MSR
81, 106
Adamek Piotr SVD
1087
Adamiak Elżbieta SSPC
552, 997
Amaladoss Michael SJ
586
Andrzejak Ambroży, ks.
346, 620, 746, 894, 1066
Antoni, św.
863
Archiati Paolo OMI
477
Arinze Francis, kard.
440, 454
Atłas Tomasz, ks.
898, 917, 934, 1050, 1075,
1088
B
Babinek Joachim, ks.
54
Bajowski Janusz OFM Conv.
803
SN 160.indb 178
2011-06-17 13:39:48
179
Indeks osobowy
Ballan Romeo MCCI
457
Balter Lucjan SAC
308, 339
Balwierz Marian, ks.
120, 123, 124, 150, 194
Barrett Tymoteusz Lehane SVD
1008
Bartosik Grzegorz M. OFM Conv.
648
Batogowska Jadwiga SJK
591
Batogowski Marian, ks.
132, 58, 85, 116
Baumont Jean-Claude
599
Beatrice Maria, s.
645
Bednarczyk Rafał, ks.
660
Behrendt Franciszek, ks.
791
Benedykt XVI
902, 911, 940, 973, 992, 993,
1036, 1037, 1055, 1071,
1072, 1073, 1084
Benvenuti Tarcisio Maria, o.
814
Bereza Jan Mirosław OSB
453, 462
Betancourt Dario, ks.
414
Bętkowski Mieczysław, ks.
824
Bialic Dominik, ks. prał.
322
Białek Czesław SJ
37, 226, 1070
Bianchi Mario IMC
383, 390, 391, 489, 524
Bifet Juan Esquerda, bp
154, 427, 618, 664, 669
Billé Louis-Marie, abp
672
Błażyca Krzysztof
1017, 1018
Błeńska Wanda
346, 747
Błoński Bernard, ks.
1084
SN 160.indb 179
2011-06-17 13:39:48
180
Bobowski Władysław, bp
811
Bobrzyk Bożena
896
Bogdański Stanisław, ks.
198, 265, 269, 280, 591
Bogusz Józef M. SDB
197, 198
Bona Bernard SVD
100
Boraca Piotr, ks.
1003, 1083
Boroń Józef TJ
543
Bouchaud Constant PSS
425, 439, 502, 508
Bretault Joseph, bp
316
Brzostowski Edward, ks.
213
Bucher Hubert, bp
959
Bühlmann Walbert
70
Builard Roger
278
Burzawa Włodzimierz MSF
614
C
Casamitjana Jose Capmany, bp
259
Castro Luis Augusto, bp
475
Celli Claudio Maria, bp
617
Chrószcz Franciszek OMI
1048
Chrószcz Alojzy OMI
147
Cichecki Kazimierz SDB
182, 807
Cierpka Andrzej OMI
147
Colombo Domenico PIME
542
Colzani Gianni, ks.
861
Comboni Daniel, św.
832
SN 160.indb 180
2011-06-17 13:39:48
181
Indeks osobowy
Crescini Maria Teresa
493
Cristiani, ks.
675
Cudna Eliasza, s.
609
Czachorek Jan SVD
76, 98, 885
Czajkowska M. Regina, s.
868
Czajkowski Marek, ks.
594, 663, 784, 804, 948
Czermak Krzysztof, ks.
581, 605, 619, 639, 640, 649,
666, 684, 698, 744, 785, 816,
895, 932, 1023
Czuba Jan, ks.
651, 955
D
Dajczer Tadeusz, ks.
330, 334
Decyk J., ks.
188
De Veuster Damian, św.
1060
Del Prete Vito PIME
940, 943, 1072
Dempster Roland Tombekai
72
Dias Ivan, kard.
920
Dinh Duc Dao Joseph, ks. prał.
638
Długosz Miriam SSpS
930
Domagalski Kazimierz
315, 331
Dujarier Michel, o.
960
Dumon Jan, ks. prał.
976, 978
Dusza Tadeusz MSF
204, 301
Dziedzic Jana, s.
611
Dziekoński Stanisław, ks.
986
SN 160.indb 181
2011-06-17 13:39:48
182
Dziemianko Antoni, bp
1025, 1026
Dziuba Andrzej, ks.
820
Dziuba Jan, bp
1020
Dziura Ryszard, ks.
547, 670, 774, 819, 847
E
Etchegaray Roger, kard.
413
F
Falciola Pier Giorgio, o.
243, 287
Falkiewicz R., ks.
181
Fan P. J., bp
460
Fąs Ludwik SVD
897
Fitzgerald Michael L., bp
485
Forte Bruno, ks.
643, 696, 697, 701, 721
(rozmowa z)
Frączek Helena
591, 825
Fułek Adam SAC, br.
112, 347
Furioli Antonio MCCS
283
G
Gajda Janusz, ks.
516, 526, 543, 612, 628, 840,
1086
Galbiati Ferdynando PIME
667, 671 (rozmowa z), 682,
688, 729, 735, 789, 806, 880
Galot Jean SJ
494
SN 160.indb 182
2011-06-17 13:39:48
183
Indeks osobowy
Galvez José A. S., ks. prał.
780
George Francis, kard.
738
Germani Ferdinando, o.
472
Gheddo Piero, ks.
438
Ghidoni Luigi, ks. prał.
631
Giglioni Paolo, o.
304
Gil Czesław OCD
48
Gil García Anastasio, ks.
1002, 1004
Giudici Stefano, o.
743, 762
Glinka Józef SVD
1077
Gmur Marek, ks.
381
Gniady Ewa
1053, 1064
Gogola Jerzy W., o.
608
Goiburu Joaquin, ks.
437
Golec Adam SAC
858
Gorazdowski Zygmunt, św.
900
Goretti Maria Yang Conghui, s.
1078
Góralski Wojciech, ks.
155
Górska Urszula USJK
96
Górski Jan, ks.
343, 386, 403, 506, 513, 517,
525, 532, 537, 541, 545, 559,
576, 584, 590, 593, 782, 944,
1027, 1038, 1057
Grabowski Roman, ks.
527
Graczyk Waldemar, ks.
661
Gudowski Arkadiusz
509
SN 160.indb 183
2011-06-17 13:39:48
184
H
Hadas Adria, s.
596
Halemba Andrzej, ks.
580, 604, 607, 755
Hashimoto Kyutaro Franciszek Ksawery
122
Hlond August, kard.
75
Hoser Henryk, abp
871 (rozmowa z), 882, 968
Huf Aleksandra SSpS
613, 869, 1047
I
Ilwicki Piotr, ks.
591
Isakowicz Miriam, s.
64
Izco José Antonio, ks.
874
Iżycki Marcin, ks.
933
J
Jabłoński Franciszek, ks.
834, 914
Jabłoński Franciszek, ks.
914
Jagieł Grzegorz
111
Jan Paweł II
1, 8, 11, 70, 82, 87, 90, 120,
122, 130, 131, 149, 184, 189,
205, 242, 261, 336, 360, 383,
392, 417, 426, 441, 447, 452,
455, 464, 465, 467, 477, 480,
481, 498, 499, 503, 506, 528,
541, 548, 552, 564, 565, 580,
594, 596, 600, 601, 666, 672,
SN 160.indb 184
2011-06-17 13:39:48
185
Indeks osobowy
685, 689, 699, 702, 706, 726,
742, 752, 754, 769, 772, 772,
773, 782, 783, 790, 791, 792,
801, 805, 806, 833, 834, 841,
842, 843, 850, 851, 858, 867,
872, 895, 902, 993, 1047,
1048, 1082
Janssen Arnold, św.
831
Jan, św.
507
Jarco Jan
636
Jaricot Paulina M.
599, 675, 880
Jaworski Jan, ks. infułat
998
Juszczyk Renata SSPC
842
K
Kaczmarek Jan, ks.
676, 823
Kaczmarek Jan, ks.
823
Kaczyński Krzysztof, ks.
577
Kadłubowska Irena
836
Kadziński Tomasz, ks.
127
Kaleta Janusz, bp
937, 1085 (rozmowa z)
Kalond Godefroy Mukeng-a, abp
999 (rozmowa z)
Kałuża Henryk SVD
674, 1042
Kant Bronisław SDB
158
Karotemprel S. SDB
484
Kaszczuk Anatol
907
Kępińska Teresa OP
365
SN 160.indb 185
2011-06-17 13:39:48
186
Kijowska Maria Dominika, s.
1044
Kisembo Benezeri
22
Kisiel Dariusz, ks.
650, 657, 781, 822, 841, 848,
904
Kisiel Edward, bp
92, 101, 89
Klafka Zdzisław CSSR
199
Klawer Piotr, św.
519, 870
Klein Stanisław, ks.
970
Kleta Antoni, ks.
173
Kluj Wojciech OMI
783, 977
Kłódkowska Danuta
67
Kmiecik Antoni, ks.
191, 250, 291, 296, 307, 311,
324, 335, 345, 354, 368, 382,
395, 399, 505, 550, 551, 553,
554, 557, 558, 565, 569, 579,
583, 589, 597, 600, 644, 651,
683, 687, 810, 811, 812, 813,
814, 815, 816, 817, 818, 819,
820, 821, 822, 823, 824, 825,
826, 827, 830
Knapik Małgorzata, s.
146
Knera K., ks.
533
Ko Ha Fong Maria FMA
711, 720, 730, 972
Koczko Marzanna
845
Kołodziej Stefan MSF
167
Kondrusiewicz Tadeusz, abp
1039
Konior Jan SJ
941
SN 160.indb 186
2011-06-17 13:39:48
187
Indeks osobowy
Koszorz Antoni SVD
431, 591, 748, 906, 924
Kotliński Zbigniew CSSR
136, 137, 157, 180
Kowalak Władysław, ks.
677
Kowalczyk Józef, abp
504, 779, 950
Kowalska Faustyna, św.
681
Kowalski Henryk, ks.
284, 297, 329
Kowalski Kazimierz, bp
746, 747, 748
Kozioł Zbigniew, ks.
1044
Kozłowiecki Adam SJ, kard. abp
43, 612, 981, 1035, 1059,
1086
Krawcowicz Maria FMM
206
Kroeger James H., o.
447
Kruczek Zdzisław Zygmunt CSMA
952
Krupczak Consolata OSU
163
Krupińska Maria, s
86
Krystecka Mariola
538
Krzemień Jacek, ks.
1028
Krzemiński Tadeusz OMI
147
Krzymkowska Alojza, s.
764
Krzyżostaniak Grzegorz OMI
1058
Ksawery Franciszek, św.
68, 142, 437, 781, 913, 916,
941, 943
Kubacz Kazimierz
185
Kudlik Genowefa SSPC
870
Kuflewski Wacław, ks.
33, 38, 45, 46, 49, 56, 71,
119, 125, 223, 348
SN 160.indb 187
2011-06-17 13:39:48
188
Kujałowicz Tadeusz OCD
860
Kujath Antoni
175
Kuppens Jose, o.
1018 (rozmowa z)
Kurek Antoni, ks.
376
L
La Verdiere Eugene, o.
445
Ledóchowska Maria Teresa, bł.
387, 764, 997
Lendzion Kinga
837
Liedtke Antoni, ks.
442
Liszka Piotr, o.
302
Lorek Czesława RSCJ
795
Luciani Albino, kard.
788
Ł
Łabuda Piotr, ks.
1013
Łacny Stanisław, ks.
54, 59
Łoboda Monika
863
Łukasz, św.
501
M
Maciaszek Paweł
479
Maciocha Wacław, ks.
115
Madonne Mary OSC
546
Magnante Antonio IMC
474, 488, 495, 501, 507
Malesa Laurenti
22
SN 160.indb 188
2011-06-17 13:39:48
189
Indeks osobowy
Malicka Krystyna
271
Malisiewicz M.
229
Manna Paweł, o.
139, 360, 401, 430, 472,
717, 727, 735, 840, 841, 942,
1003, 1083, 1083
Marcinkowski Roman, bp
588
Marek, św.
495
Margeot, bp
262
Mateusz, św.
488
Matka Teresa z Kalkuty
575, 598, 719, 728
Mazur Jerzy, bp
912
Mazur Jerzy SVD
430
Mączarowska Maria
818
Mbiti John S.
17
Mendyka Julita
923, 925
Miciuła Julia, s.
247
Mikos Andrzej FDP
126
Mikrut Antoni, ks.
817
Mil Janina
338, 358, 362, 394, 610, 681,
727
Miotk Andrzej SVD
916
Mocydlarz Włodzimierz SJ
471
Moskwa Michał, ks.
252
Motte Mary FMM
446
Mróz Wiesław
268
Mungandu Adrian, bp
84
SN 160.indb 189
2011-06-17 13:39:48
190
Musiałek Adam, bp
1050
Mutiso-Mbinda John, ks.
514
N
Najbar Bożena, s.
520
Niedbała M. Joanna SSPC
387
Niemczura M. Leticja CSSJ
900
Nowowiejski Antoni Julian, abp
221, 534, 657, 658, 659, 661,
848
Noyer Roger MEP
162
O
Obłąk Tadeusz SJ
961
Ocetek Stanisław OFM Conv.
349
Okoniewski St., bp
415
Olszewska-Król Iwona
1067
Ołdakowski Krzysztof SJ
913
Opiłowska Eligia Barbara CSSMA
971
P
Paciorek Janusz, ks.
1014
Paluszkiewicz Felicjan SJ
1070
Pastuszka Józef, ks.
540, 544
Paulus P. OMI
325
Paweł VI
283, 996
Paweł, św.
1005, 1013, 1014, 1015, 1022
SN 160.indb 190
2011-06-17 13:39:48
191
Indeks osobowy
Pawlaczyk Czesław, ks.
1066
Pawlik Michaela, s.
320, 665, 678
Pawłowski Józef, ks.
549
Perzyna M. Szczepana, s.
491, 518
Peta Tomasz, abp
951 (rozmowa z)
Pęski, ks. prałat
428
Pieczeniak Sebastian SSCC
1060
Pieczykolan Józef SVD
433, 451
Ping-Mei Kung, bp
336
Piotrowski Jan, ks.
539, 548, 560, 566, 570, 601,
606, 702, 710, 713, 731, 736,
742, 754, 773, 790, 792, 815,
843, 851, 862, 867, 872,
883, 903, 905, 915, 922, 926,
949, 962, 973, 982, 985, 992,
995, 1007, 1012, 1016, 1019
(rozmowa z), 1022, 1037,
1045, 1046, 1059, 1063,
1074, 1076
Piróg Andrzej, o.
794
Piskorek Ireneusz SVD
850
Pius XII
191, 192, 503, 512, 606, 874,
932, 948, 949, 954, 957, 960,
969, 970, 975, 977, 978, 980,
987
Polak Grzegorz
116
Prince Bernard A., ks.
500
Psurek Witold
510
SN 160.indb 191
2011-06-17 13:39:48
192
R
Rajmund z Lulle
664
Ranjith Malcolm A., abp
753
Re Giovanni Battista, kard.
805
Remisz Przemysław
200
Ryan Dermot J., abp
256
Rosales Gaudencio B., kard.
958
Rossi A., kard.
14
Rostkowski Marek A. OMI
967, 987, 996
Roszek Zofia
193
Różański Jarosław OMI
712, 893, 969, 981
Różycki J. OP
923 (rozmowa z)
Ruchlewicz Grażyna
144, 281, 951
Rudnicka M. Izabela OP
396
Rychlikowski Augustyn, ks.
115
S
Sadowski Roman, ks.
192, 373, 392, 397, 419, 448,
470, 821
Sak Henryk SDB
169
Sakowicz Eugeniusz
849, 931, 956
Sakowska W. SAC
925 (rozmowa z)
Salij Jacek OP
295, 879
Sarkowicz Radzisława, s.
196
Sartorel Pietro Luigi, ks.
980
SN 160.indb 192
2011-06-17 13:39:48
193
Indeks osobowy
Sawarski Henryk MSF
187
Schleck Charles, abp
745
Sepe Crescenzio, bp
503, 715, 769, 772, 802
Seweryniak Henryk, ks.
658, 659, 694
Siudak Anna FMM
988, 1041, 1049, 1065
Skarżyńska Beata M.
886
Skorupski Jan
1033
Skworc Wiktor, bp
737, 765, 770, 833, 891, 979,
994, 1024, 1040 (rozmowa
z), 1054, 1075
Słaby Józef CSRS, bp
1056 (rozmowa z)
Sobiech Artur OFM Conv.
57, 121, 168
Sokołowski Piotr Artur SVD
775
Sorter Aylward
22
Sosnowski Stanisław, ks.
361
Spiazzi Raimondo OP
512, 662, 668
Staccioli Alessandro OMI, bp
563
Stankiewicz Wiesław
271
Strzałkowski Zbigniew, o.
459
Studenski Marek, ks.
1005
Sullivan David MAfr.
763, 859
Sułtan Teresa FMM
206
Suski Andrzej, bp
399, 418, 812
Szamocki Józef, ks.
404
Szawara Renata SSPC
993
Szczodrowski Romuald, ks.
768
SN 160.indb 193
2011-06-17 13:39:48
194
Szpilowski Jan
1034
Szymula Marek, ks.
984
Szyszka Tomasz, SVD
921
Ś
Ścisłowicz Andrzej, kl.
432
Ślipko Tadeusz SJ
678
Śliwka Eugeniusz SVD
327, 328, 393, 585, 827
Ślusarz Andrzej, ks.
892
Święch Stanisław SCJ
62, 1079
T
Tan Thanha Joseph OP
312
Tanghe Omer, ks.
529, 531, 595, 598
Tatar Marek, ks.
1073
Teresa od Dzieciątka Jezus [z Lisieux], św. 362, 466, 528, 608, 609, 610,
611, 616, 617, 860, 883, 890
Tomaszek Michał, o.
459
Tomko Józef, kard.
263, 292, 332 (rozmowa z),
400, 441, 455, 456, 483,
519, 523, 637, 686, 700, 714
(rozmowa z)
Torres Manuel Ramon MCCJ
832
SN 160.indb 194
2011-06-17 13:39:48
195
Indeks osobowy
U
Uchač Giuseppe, abp
631
Urban Józef, ks.
134, 195, 254, 300
Urbaniak Marek M. FSC
1006
V
Vallejo Carlos Amigo, kard.
873
Van Calster Stefano, o.
480
Van Schoote Jean-Pierre
165
Van Thuan Nguyen, abp
690
W
Wal Stefan, ks.
78
Walczak Grzegorz OMI
1019
Weron Eugeniusz SAC
342
Wesoły Waldemar SVD
776, 831, 884
Wetmański Leon, bp
660, 661
Wiącek Stanisław SDB
369
Wiecka Marta, bł.
1006
Wiśniewski Jarosław, ks.
793
Wita Grzegorz, ks.
1082
Wlazły Jan OMI
1019
Wnęk Jan, ks.
767, 826, 881
Wojciech, św.
914
SN 160.indb 195
2011-06-17 13:39:48
196
Wojciechowski Czesław, ks.
902, 942
Wojdak Stanisław, ks.
1055
Wojtan Andrzej, ks.
844
Wolanin Adam SJ
319, 627
Wosiński Jan, bp
4, 19, 216, 223, 244, 588,
589, 590, 591
Wójciak Tomasz CP
945
Wójcik Innocenty, br.
326
Wójcik Sylwester, diak.
989
Wójcik Tomasz
615
Wróblewski Jacek
1017 (rozmowa z)
Wryk Elżbieta
511
Wrześniewski Stanisław, ks.
166
Wysoczański Jarosław OFM Conv.
459
V
Vianney Jan, św.
1036
Z
Zago Marcello OMI
402, 426, 461, 473, 481, 486,
716
Zalewski Sławomir, ks.
719, 728, 766
Zapłata Feliks SVD
775
Zawada Marian OCD
616
Zawisza-Chrzanowska Iwona
222
Ziemba Wojciech, abp
564, 961
SN 160.indb 196
2011-06-17 13:39:48
197
Indeks osobowy
Zimoń Henryk SVD
835
Zuberbier Andrzej, ks.
303
Ż
Żelazek Marian SVD
SN 160.indb 197
912, 919, 964, 1042
2011-06-17 13:39:48
INDEKS RZECZOWY
A
adaptacja
76, 123, 249, 774
animacja misyjna
120, 135b, 217g, 235, 238,
239d, 269, 270, 275, 280,
287, 314a, 325, 341, 350,
354, 356e, 391, 448, 449,
455, 458, 518, 535, 576, 583,
585, 600, 614, 674, 686, 710,
746, 764, 819, 838, 842, 850,
875, 943, 1002, 1019, 1023,
1046, 1047
B
biskupi a misje
40, 110, 131, 133, 191, 283,
296, 331, 374e, 374f, 737,
745, 861, 1016, 1054, 1059
C
Departament Sprawiedliwości
i Solidarności Rady Episkopatów
Ameryki Łacińskiej (CELAM)
SN 160.indb 198
34, 273, 291, 475
2011-06-17 13:39:48
199
Indeks rzeczowy
Centrum Formacji Misyjnej (CFM)
113b, 231c, 239a, 294a,
299b, 322c, 344c, 364c,
367c, 385a, 408, 421, 496,
516, 553, 564, 733, 767, 838,
1016, 1027, 1032, 1040,
1080
chorzy
450, 518, 523, 525, 526, 527,
528, 870
Chrystus a misje
93, 141, 184, 235, 238, 283,
291, 300, 345, 484, 493, 512,
539, 552, 560, 565, 566, 579,
581, 586, 618, 627, 686, 701,
710, 711, 720, 730, 743, 773,
782, 790, 803, 804, 850, 930,
1065
chrześcijanie na misjach
107, 109, 124, 330
cierpienie a misje
525, 526, 528
D
dialog i religie niechrześcijańskie
120, 130, 185, 193, 204,
251, 286, 301, 312, 319, 320,
334, 345, 376, 440, 454, 461,
485, 486, 525, 537, 538, 548,
562, 564, 577, 580, 581, 600,
638, 664, 687, 688, 774, 783,
833, 849, 1017, 1019, 1038,
1042
diecezje polskie i ich działalność misyjna 6, 21e, 47a, 51, 63, 77d, 85b,
85c, 108b, 134, 151c, 195,
SN 160.indb 199
2011-06-17 13:39:48
200
196, 217g, 221, 227, 239d,
280, 281, 314a, 239d, 280,
281, 306b, 314a, 333c, 337a,
337b, 341d, 353, 354, 356f,
358, 361c, 361d, 367e, 371c,
371d, 375k, 379c, 385c,
389b, 399d, 505, 509, 549,
605, 633, 643, 644, 670
dni misyjne
Misyjny Dzień Chorych
Misyjny Dzień Dziecka
nabożeństwa misyjne
Niedziela Dobrego Pasterza
Niedziela Misyjna (Światowy
Dzień Misyjny)
Tydzień Misyjny
duchowość misyjna
SN 160.indb 200
11c, 322b, 337a, 356e
21f, 220, 524, 220, 523, 524,
629
38, 125, 215
15, 140f, 228, 639, 640
392
55, 56, 58c, 125, 149, 172,
189, 195, 215, 242, 342, 429,
467, 469, 499, 558, 579, 601,
699, 731, 770, 973, 996,
1023, 1084
58d, 125, 469, 509, 654
108e, 154, 270, 275, 286,
296, 314b, 419, 422, 447,
451, 453, 464, 471, 473, 474,
488, 495, 501, 507, 529,
560, 565, 566, 595, 608, 616,
662, 668, 675, 681, 719, 728,
762, 802, 803, 840, 841, 842,
859, 860, 900, 913, 921, 922,
930, 940, 941, 968, 976, 993,
2011-06-17 13:39:48
201
Indeks rzeczowy
1002, 1013, 1022, 1023,
1036, 1073
duszpasterstwo
76, 115a, 155, 228, 251, 276,
512, 560, 649, 762, 992,
1046, 1056
dzieci
15, 38, 64, 113a, 209, 569,
647, 684, 792, 994
Dzieło Pomocy „Ad Gentes”
929, 933
E
eklezjologia a misje
110, 238, 291, 308, 311, 345,
373, 382, 447, 512, 586, 604,
658, 694, 893, 982, 1065,
1073, 1082
ekumenizm
106, 109, 120, 130, 251, 512,
514, 561, 665, 694, 862, 982
emigracja i turystyka
52, 791, 1037, 1045
Eucharystia i misje
123, 249, 286, 295, 307, 308,
311, 445, 512, 560, 575, 843,
847, 853, 872, 879, 880, 895,
922, 985, 993, 1065
ewangelizacja
15, 23, 33, 56, 108f, 120,
123, 137, 154, 193, 235, 238,
251, 261, 283, 295, 301, 303,
304, 307, 316, 335, 338, 345,
349, 358, 370d, 373, 404,
417, 447, 480, 484, 514, 525,
539, 564, 577, 580, 628, 646,
SN 160.indb 201
2011-06-17 13:39:49
202
nowa ewangelizacja
przepowiadanie
świadectwo
674, 726, 754, 783, 792, 803,
832, 833, 835, 840, 869, 940,
958, 982, 985, 992, 1038,
1047, 1048, 1058, 1065, 1073
235, 283, 402, 403, 414, 439,
457, 475, 490, 506, 542, 551,
614, 619, 648, 649, 683, 744,
1019, 1024, 1039, 1064,
1082
440, 446, 447, 461, 539, 712,
833, 834, 1047
120, 154, 175, 178, 249, 250,
283, 286, 331, 447, 468, 552,
581, 597, 674, 1047, 1058,
1064
F
fideidoniści
10, 16c, 21c, 21d, 47a, 53b,
53c, 74, 77d, 79, 115, 133,
141, 195, 205a, 288, 356d,
375i, 604, 605, 607, 637,
755, 760, 762, 802, 934, 949,
959, 968, 980, 1016
formacja misyjna
154, 155, 286, 341, 377, 419,
425, 430, 433, 439, 449, 451,
464, 465, 472, 480, 482, 515,
553, 565, 576, 577, 578,
585, 600, 729, 737, 746, 767,
768, 801, 840, 850, 959, 989,
SN 160.indb 202
2011-06-17 13:39:49
203
Indeks rzeczowy
1019, 1027, 1047, 1048,
1083
G
globalizacja
858, 1023, 1027, 1048, 1054,
1072
H
historia misji
I-XV
XV-XX
w Afryce
w Ameryce Łacińskiej
w Azji
68, 194, 249, 604, 914, 1016
161, 194, 324, 600, 601, 604,
676, 677, 687, 1016
193, 564, 580
149, 250, 599, 600
68, 122, 123, 124, 130, 131,
149, 249, 250, 636, 897
I
inkulturacja
61, 76, 123, 144, 175, 235,
276, 300, 303, 315, 368, 377,
439, 447, 506, 513, 564, 577,
600, 614, 687, 688, 729,
783, 833, 835, 836, 843, 847,
981, 1065
instytuty i organizacje misyjne
70b, 273, 291, 344b, 399g,
410, 553, 642, 799, 848
CAMPEC51
Centrum do Spraw Społecznych
w Lilongwe
1018
SN 160.indb 203
2011-06-17 13:39:49
204
Entraide Missionnaire Internationale 1052
Instytut Misyjny Laikatu
135b, 265, 328, 344b, 352b,
375j, 410, 768, 1041
Katolicka Wspólnota Chleb Życia
1028
Międzynarodowe Centrum
Animacji Misyjnej (CIAM)
255
Mission Vehicle Association (MIVA) 756
Salezjański Ośrodek Misyjny
70b, 77b, 294b
Sodalicja św. Piotra Klawera
519, 520
instytuty misjologiczne i uczelnie
Collegium pro America Latina
Katolicki Uniwersytet Lubelski
Katolicki Uniwersytet w Louvain
Kolegium Latyno-amerykańskie
Papieska Akademia Teologiczna
Międzynarodowe Stowarzyszenie
Misjologów Katolickich
Stowarzyszenie Misjologów Polskich
Uniwersytet Kardynała
Stefana Wyszyńskiego
Uniwersytet Urbanianum
85c, 140h, 255
140h
328, 562
140h, 191
165
562
705
909, 963, 1010
70c, 145d, 328, 352b, 364b,
487, 775, 877, 889, 894, 1048
210, 255, 271
J
języki obce
150, 182, 217c, 328, 981
K
kapłaństwo
SN 160.indb 204
75, 131, 133, 154, 160, 183,
184, 207, 218b, 283, 296,
2011-06-17 13:39:49
205
Indeks rzeczowy
308, 368, 377, 392, 404, 419,
425, 438, 439, 463, 464, 473,
480, 502, 508, 560, 637,
737, 743, 762, 811, 836,
881, 892, 943, 958, 984, 993,
1022, 1036, 1055, 1073
katecheza i katechiści
304, 342, 465
kobieta a misje
491, 493, 494, 545, 575, 613,
858, 971, 972, 1041
koła misyjne
akademickie koła misyjne
64, 281
229, 327, 328, 364a, 375b,
399g, 469, 1049
29, 42b, 64, 65e, 85a, 125,
145c, 186e, 229, 325, 327,
328, 333b, 356f, 379b, 399c,
433, 449, 450, 463, 479, 521,
530, 556, 567, 568, 573, 574,
592, 989, 1048
kleryckie koła i zespoły misyjne
Komisja Episkopatu ds. Misji
21c, 65b, 79, 89d, 113b,
151b, 174b, 231a, 288, 299d,
352a, 356a, 367d, 409, 458,
553, 553, 894, 1016, 1075
Komisja Misji i Emigracji
371b, 375c
Kongregacja ds. Ewangelizacji Narodów
3, 40, 174a, 208, 255, 256,
276, 297, 298, 363b, 583,
631, 714, 801, 891, 920,
1016, 1019
Kongregacja Nauki Wiary
982
kongresy misyjne
108e, 218a, 232a, 235, 325,
SN 160.indb 205
2011-06-17 13:39:49
206
327, 336d, 374b, 415, 444,
456, 468, 469, 471, 533, 561,
579, 647, 667c, 698, 700,
703, 704, 756, 802, 848, 853,
857, 910, 944, 973, 1000,
1001, 1012, 1048, 1049, 1069
życie konsekrowane i świętość
491, 494, 502, 508, 518,
535, 542, 546, 565, 575, 586,
596, 613, 669, 710, 742, 744,
803, 850, 869, 895, 971, 972,
1047
Kościół partykularny
51, 56, 89b, 109, 154, 185,
191, 235, 261, 270, 276, 315,
329, 447, 542, 604, 643,
669, 712, 737, 784, 917, 995,
1023, 1027, 1045
Kościół powszechny
19, 576, 643, 948, 973, 977,
995, 1027
Kościół w Polsce
19, 96, 121, 161, 163, 170,
184, 194, 327, 328, 468, 516,
553, 564, 737, 755, 763, 764,
851, 894, 902, 903, 905,
915, 932, 973, 977, 997, 998,
1016, 1040, 1057, 1074
kult zmarłych
76, 580, 774, 845
kultura a misje
76, 123, 150, 246, 315, 319,
331, 345, 377, 446, 461, 464,
475, 506, 564, 664, 835, 849,
949, 958, 1054, 1065
SN 160.indb 206
2011-06-17 13:39:49
207
Indeks rzeczowy
afrykańska
azjatycka
9, 175, 185, 246, 249, 376,
513, 564, 577, 580, 645, 836,
845, 969, 1058
123, 638
L
listy misjonarzy
60, 77b, 77c, 247, 252, 289,
351, 369
literatura misjologiczna i misyjna
17, 22, 37, 41, 48, 65f, 91,
100, 111, 112, 114, 213, 219,
224, 236, 241, 278, 280, 327,
328, 519, 520, 622, 734, 739,
761, 956, 956, 967, 1011,
1033, 1034, 1035, 1053
liturgia misyjna
61, 62, 76, 123, 134, 185,
192, 249, 283, 285, 308, 368,
580, 836, 847, 917
M
małżeństwo
112, 331, 836
Maryja a misje
23, 24, 25, 26, 103, 104, 129,
177, 335, 336b, 336c, 339,
493, 565, 597, 618, 676, 683,
730, 773, 790, 834, 843
metodyka misyjna
283, 430, 683, 849, 913, 981,
1038, 1057, 1064, 1072
męczeństwo
130, 581, 618, 652, 660, 661,
666, 702, 766, 832, 864, 898,
1016
SN 160.indb 207
2011-06-17 13:39:49
208
misje w dokumentach Kościoła
Adhortacje
Catechesi tradendae
Christifideles laici
Ecclesia in Africa
Ecclesia in America
Ecclesia in Asia
Ecclesia in Europa
Ecclesia in Oceania
Evangelii nuntiandi
Pastores dabo vobis
Vita consacrata
70e, 131, 134, 172, 324, 325,
512, 541, 583, 604, 842
304, 315
391, 392, 489, 503, 565, 566,
682, 765
564, 566, 580, 597, 833, 837,
862, 873, 1065
682, 833, 862, 1045, 1065
682, 688, 833, 1065
833, 838, 842, 843, 846, 850,
851, 862, 870, 873, 905,
1040, 1045, 1049, 1065
833, 1065
21b, 178, 238, 283, 292, 295,
297, 315, 324, 358, 402, 403,
417, 440, 456, 461, 493, 503,
514, 565, 583, 600, 606, 627,
637, 677, 683, 688, 738,
773, 833, 849, 903, 986, 996,
1037, 1038, 1045, 1064,
1065, 1082
464, 480, 502, 503, 508, 743,
1036
596, 858
Deklaracje
Dominus Iesus721
Dekrety
Ad gentes divinitus
SN 160.indb 208
106, 195, 214, 217b, 243,
2011-06-17 13:39:49
Indeks rzeczowy
209
286, 303, 304, 403, 425, 446,
456, 457, 458, 489, 503, 506,
508, 542, 565, 566, 583, 586,
606, 619, 628, 637, 643, 677,
682, 686, 687, 688, 745, 841,
842, 861, 893, 894, 903, 971,
1045, 1065
Encykliki
Caritas in veritate
1037, 1058, 1072
Dives in misericordia13
Ecclesia de Eucharistia843
Fidei donum
133, 134, 141, 172, 191, 192,
193, 195, 324, 329, 503, 517,
560, 604, 606, 637, 874, 932,
948, 949, 957, 960, 968, 969,
970, 977, 978, 980, 987, 998
Mystici corporis Christi512
Princeps Pastorum
134, 172, 195, 503, 517
Redemptoris missio
417, 419, 426, 429, 439, 440,
446, 447, 448, 449, 451, 455,
456, 457, 461, 470, 494, 508,
517, 561, 562, 565, 581, 583,
584, 585, 600, 601, 606, 619,
627, 637, 648, 677, 683, 686,
687, 688, 706, 743, 745, 765,
773, 791, 806, 833, 841, 842,
843, 849, 902, 903, 930, 959,
971, 986, 1016, 1038, 1045,
1047, 1048, 1058, 1063,
1065, 1074, 1082
SN 160.indb 209
2011-06-17 13:39:49
210
Rerum Ecclesiae
134, 172, 195, 324, 325, 329,
517
Sollicitudo rei socialis383
Ut unum sint862
Veritatis splendor
506, 562, 687
Dokumenty
Breviarium Missionum
324, 583
II Consiglio Superiore134
Instrumentum laboris
513, 542
Lineamenta542
Lumen gentium
119
Muliebri dignitatem545
Postquam Apostoli503
Instrukcje
Cooperatio missionalis903
Dyrektorium ekumeniczne514
Erga migrantes Caritas Christi
844, 1045
Listy apostolskie
Graves et increscentes517
Mane nobiscum Domine872
Maximum illud
134, 291, 324, 325, 517,
1046
Novo millennio ineunte
725, 726, 742, 765, 773, 782,
783, 843, 858, 1063
Rosarium Virginis Mariae
773, 843
Tertio millennio adveniente
548, 550, 552, 557, 62, 565,
576, 581, 583, 584, 600, 682,
696, 773
SN 160.indb 210
2011-06-17 13:39:49
Indeks rzeczowy
211
Orędzia misyjne na
Światowy Dzień Misyjny
Benedykt XVI
Jan Paweł II
Paweł VI
973, 992, 1057, 1071, 1073,
1084
130, 133, 149, 172, 189, 195,
230, 239d, 242, 243, 248,
272, 276, 329, 336d, 392,
429, 452, 467, 470, 499, 551,
557, 579, 601, 606, 628, 649,
702, 731, 754, 765, 790, 833,
834, 843, 844, 872, 880, 905,
973, 992, 1037
195
misjografia
3, 16b, 20, 63, 83, 89a, 145a,
151a, 159, 164b, 174d, 174e,
203, 223e, 237, 239g, 250,
255, 276, 288, 327, 352c,
352d, 368, 375d, 375e, 375h,
375i, 375j, 476, 536, 564,
572, 573, 580, 603, 604, 624,
628, 634, 755, 776, 864,
1047, 1083
misjologia
3, 123, 133, 148, 315, 324,
325, 364b, 382, 386, 419,
488, 540, 541, 544, 586,
677, 738, 767, 775, 877, 889,
894, 1082
misjonarz
20, 34, 65a, 121, 185, 211,
217e, 238, 283, 291, 327,
SN 160.indb 211
2011-06-17 13:39:49
212
337b, 374c, 375d, 375e, 435,
474, 547, 565, 566, 644, 691,
737, 755, 780, 803, 842, 849,
894, 896, 917, 934, 943, 969,
1002, 1022, 1055, 1058,
1059, 1073
misjologów spotkania
723, 757, 829, 852
młode Kościoły
121, 315, 391
młodzież i misje
149, 163, 218a, 245, 258,
262, 276, 562, 570, 776, 850,
884, 888, 1012, 1049
modlitwa
15, 96, 132, 134, 149, 175,
261, 286, 396, 446, 488, 501,
520, 604, 668, 719, 742, 762,
780, 831, 970
O
odpowiedzialność za misyjne
dzieło Kościoła
154, 207, 242, 291, 628, 901,
902, 1054
P
SN 160.indb 212
5, 35, 65c, 69, 97, 125, 151,
160, 234b, 242, 287, 306a,
327, 350, 356f, 359, 367e,
370a, 371d, 391, 392, 397,
406, 417, 418, 419, 423, 425,
431, 438, 448, 449, 455, 458,
463, 505, 517, 534, 535, 549,
2011-06-17 13:39:49
Indeks rzeczowy
213
551, 560, 563, 565, 576, 579,
584, 604, 621, 630, 633, 646,
650, 655, 656, 667a, 679,
680, 683, 707, 708, 727, 729,
735, 736, 740, 778, 819, 828,
841, 856, 875, 878, 904, 910,
942, 983, 1021, 1049, 1089
Papieskie Dzieła Misyjne
krajowe zebrania PDM
SN 160.indb 213
2, 5, 11b, 12, 19, 21e, 40,
70a, 85b, 125, 134, 135c,
140g, 148, 174a, 174c, 186b,
189, 209, 217, 221, 227,
234b, 243, 244, 243c, 255,
258, 276, 277, 280, 325, 327,
328, 333a, 336a, 353, 354,
359, 363a, 363c, 371d, 380,
385d, 393, 395, 404, 442,
443, 455, 458, 498, 500, 504,
553, 557, 562, 583, 602, 632,
641, 646, 666, 686, 710, 731,
737, 745, 750, 752, 777, 779,
784, 787, 789, 797, 809, 819,
851, 854, 861, 871, 894, 903,
908, 915, 918, 926, 930, 931,
939, 950, 991, 992, 1019,
1023, 1027, 1046, 1048,
1049, 1062, 1067, 1084,
1088
231b, 234, 234a, 267, 297,
299c, 310, 344d, 356b, 371a,
379a, 399b, 405, 511, 571,
2011-06-17 13:39:49
214
zebrania PDM w Rzymie
635, 786, 838, 899, 1030,
1061, 1076, 1081,
42a, 77a, 258, 271, 297, 419,
685, 753, 876, 1009, 1031,
1038, 1039, 1068
Papieskie Dzieło Misyjne Dzieci
2, 14, 35, 125, 209, 216, 222,
234a, 279, 327, 356f, 359,
367e, 371d, 396, 423, 498,
569, 583, 601, 633, 684, 698,
749, 785, 792, 819, 986, 994,
1048, 1049
Papieskie Dzieło Rozkrzewiania Wiary
2, 125, 164a, 234b, 269, 270,
275, 327, 356f, 359, 364a,
367e, 371d, 395, 423, 570,
599, 601, 633, 819, 1048
Papieskie Dzieło
Świętego Piotra Apostoła
2, 58e, 58f, 151c, 186a, 234b,
274, 325, 327, 356f, 359,
365, 368, 395, 423, 570, 633,
819, 876, 1004, 1016, 1048
pedagogia misji
1005
pielgrzymki Jana Pawła II
8, 11a, 70e, 82, 87, 88, 90,
119, 120, 122, 130, 174a,
193, 223c, 234a, 251, 261,
288, 360d, 457, 477, 552,
666
Pismo Święte a misje
238, 251, 254, 315, 447, 488,
495, 501, 507, 790, 1005,
1013, 1014
SN 160.indb 214
2011-06-17 13:39:49
Indeks rzeczowy
Duch Święty a misje
pomoc materialna i działalność
charytatywna
215
123, 235, 238, 291, 307, 331,
345, 413, 414, 484, 493, 512,
565, 586, 604, 627, 643, 646,
648, 664, 697, 720, 803, 834,
930, 1065
286, 292, 297, 296, 316, 328,
520, 604, 626
powołanie misyjne
16b, 21a, 108e, 121, 153,
154, 161, 162, 170, 171, 178,
251, 286, 291, 292, 296, 297,
316, 331, 420, 425, 446, 458,
478, 497, 517, 541, 565, 586,
613, 617, 669, 743, 762, 832,
978, 1002, 1003, 1018, 1048,
1056, 1073, 1083
prawo kanoniczne dot. misji
210, 223a, 238d, 245, 425,
806, 903
problemy krajów misyjnych
15, 123, 193, 204, 246, 250,
349, 383, 475, 564, 580, 682,
837, 858, 945, 1037, 1038,
1042, 1058, 1075
promocja ludzka a misje
70e, 130, 223b, 259, 261,
283, 297, 302, 349, 446, 461,
564, 638, 682, 783, 791, 837,
844, 849, 858, 870, 940, 945,
970, 981, 1018, 1023, 1037,
1038, 1047, 1058, 1064,
1065, 1072, 1082
SN 160.indb 215
2011-06-17 13:39:49
216
R
reewangelizacja
532, 1019, 1073
rodzina
14, 15, 120, 149, 292, 331,
345, 361, 462, 485, 486, 564,
569, 577, 834, 986
różaniec
675, 773, 788, 789, 802, 907,
962, 1007
S
sympozja misjologiczne
Dni Misyjne dla Świeckich
seminarium przygotowawcze
dla misjonarzy oczekujących
na posłanie
sesja misjologiczna Polskiego
Towarzystwa Teologicznego
sympozja kleryckie
SN 160.indb 216
30a, 46, 85c, 128, 145d, 188,
202, 217f, 223b, 239c, 318,
361b, 456, 562, 611, 615,
653, 706, 808, 809, 828, 866,
873, 964, 983, 1021, 1051,
1089
217b, 217h, 265, 271, 280,
333c, 337a, 341c, 367b, 399d
145d, 174f, 186d, 217e, 217f,
223f, 231c, 531
21b
30a, 58a, 108b, 117, 118,
126, 127, 140b, 145b, 186c,
190, 199, 200, 201, 202, 212,
231d, 239b, 268, 274, 299a,
2011-06-17 13:39:49
217
Indeks rzeczowy
sympozja urlopowe misjonarzy
323, 337a, 344a, 367a, 389a,
424, 431, 432, 471, 521, 555,
592, 593, 621, 693, 725, 751,
758, 800, 846, 887, 924, 927,
966, 1043
42c, 58b, 135a, 140c, 217a,
217b, 341b, 364d, 497
synody w Polsce
682, 688, 743, 784, 855, 894,
903, 924, 927, 935, 936, 947,
954, 1040, 1046
synody
264, 489, 513, 542, 580, 623,
636, 682, 894
szkolnictwo
8, 246, 251, 276, 246, 569,
580, 625, 837, 981
Szkoła Animatorów Misyjnych
47b, 135c, 217h, 239d, 328,
341a, 341c, 367b, 367e,
371d, 399e, 673, 713, 759,
928, 965, 1002
Ś
środki społecznego przekazu
108f, 251, 276, 259, 276,
283, 439, 458, 577, 1054
świadomość misyjna
84, 96, 235, 324, 419, 517,
604, 637, 763, 776, 904,
1047, 1074
„Światło Narodów”
7, 35, 117, 125, 148, 385b,
390, 393, 449, 557, 576, 678
świeccy i misje
45, 84, 121, 123, 158, 195,
SN 160.indb 217
2011-06-17 13:39:49
218
205a, 217g, 245, 276, 281,
283, 292, 322a, 328, 331,
332b, 341c, 342, 343, 344b,
345, 347, 352b, 361c, 367e,
371e, 375j, 391, 463, 520,
564, 586, 737, 755, 765, 768,
798, 799, 858, 904, 970, 987,
996, 1041, 1064
T
teologia wyzwolenia
204, 299d, 302, 849
trynitologia a misje
291, 551, 586, 687, 702, 930
U
uzasadnienie działalności
misyjnej Kościoła
cel misji
działalność misyjna
mandat misyjny
SN 160.indb 218
600, 687, 940, 1003, 1038,
1047, 1082
120, 191, 192, 295, 324, 325,
345, 506, 532, 643, 648, 833,
949, 1038, 1071
1, 18, 193, 217b, 249, 258,
259, 261, 269, 273, 274, 297,
325, 440, 446, 447, 461, 467,
493, 512, 519, 541, 542, 664,
737, 754, 755, 765, 781, 850,
940
120, 131, 235, 283, 291, 295,
324, 358, 403, 506, 541, 637,
683, 710, 1016, 1063
2011-06-17 13:39:49
Indeks rzeczowy
misyjna natura Kościoła
motywy (dlaczego misje?)
teologia misji
219
56, 106, 120, 191, 238, 261,
276, 283, 286, 291, 296, 303,
324, 358, 382, 542, 551, 566,
581, 628, 682, 702, 737, 742,
790, 804, 893, 958, 1037,
1063, 1065, 1073
228, 325, 425, 512, 517, 648,
683
120, 131, 148, 154, 192, 303,
325, 382, 446, 447, 512, 540,
541, 544, 586, 627, 677, 686,
687, 711, 729, 754, 819, 834,
1045, 1063, 1065
W
współpraca misyjna
19, 134, 172, 186e, 195, 214,
234a, 243, 269, 276, 280,
286, 343, 430, 455, 458, 514,
518, 519, 520, 552, 584,
585, 657, 702, 731, 732, 737,
745, 754, 842, 861, 872, 903,
915, 922, 931, 987, 996, 997,
1004, 1019, 1023, 1027,
1046, 1083, 1084
wystawy misyjne
145c, 231e, 288, 327, 692, 990
Z
zaangażowanie zakonów
w dzieło misyjne Kościoła
SN 160.indb 219
96, 193, 327, 350, 456, 493,
2011-06-17 13:39:49
220
494, 518, 850, 971
zakony i zgromadzenia misyjne
zakony i zgromadzenia męskie
Misjonarze Kombonianie
Serca Jezusowego
Oblaci Maryi Niepokalanej
Stowarzyszenie
Apostolstwa Katolickiego
Towarzystwo
Boskiego Zbawiciela
Towarzystwo Chrystusowe
Towarzystwo Jezusowe
Towarzystwo Salezjańskie
Zakon Braci
Mniejszych Konwentualnych
Zakon Braci Mniejszych
SN 160.indb 220
16a, 28, 29, 112, 125, 175,
181, 217i, 327, 361b, 374h,
375a, 375f, 375g, 399f, 412,
423, 434, 438, 456, 463, 489,
491, 493, 494, 518, 542, 546,
581, 585, 586, 596, 613, 645,
669, 724, 737, 781, 796, 807,
831, 850, 868, 869, 897, 904,
916, 1016, 1017
159, 174d, 201, 205a, 285,
327, 1048
831
16a, 147a, 147b, 147c, 1016,
1048
11c, 112, 118, 347
99, 181
361b
142, 152, 250, 235, 249, 543,
612, 870, 961, 981, 1016,
1059, 1086
77b, 140f, 169, 197, 807
152, 168
250, 239f, 456, 470, 491,
492, 493, 518, 522, 575, 582,
808, 962, 971, 1016, 1041,
2011-06-17 13:39:49
221
Indeks rzeczowy
Zgromadzenie Misjonarzy
Świętej Rodziny
Zgromadzenie
Najświętszego Odkupiciela
Zgromadzenie Ojców Białych
Misjonarzy Afryki
Zgromadzenie Słowa Bożego
1047
145c, 166, 167, 187
65f, 157
77c, 1017, 1018
118, 375a, 399e, 399f, 831,
897, 916, 921, 1042, 1048,
1077
zakony i zgromadzenia żeńskie
159, 174d, 205a, 217i, 285,
327, 447
Franciszkanki Misjonarki Maryi 70d, 140j, 206a, 206b, 988,
1041
Siostry Służebniczki Dębickie
180
Zgromadzenie Córek Maryi
Wspomożycielki Wiernych
724
Zgromadzenie Córek
Matki Bożej Bolesnej
196
Zgromadzenie
Misjonarek Kombonianek
796
Zgromadzenie Najświętszego
Serca Jezusa
925
Zgromadzenie Sióstr
Boskiego Zbawiciela
99
Franciszkanek Rodziny Maryi
1041
Franciszkanek Serca Jezusowego 1078
Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia
SN 160.indb 221
2011-06-17 13:39:49
222
św. Wincentego à Paulo
Zgromadzenie Sióstr Misjonarek
Apostolstwa Katolickiego
Świętej Rodziny
Służebniczek Starowiejskich
św. Piotra Klawera
Zgromadzenie Służebnic
Ducha Świętego
zakony kontemplacyjne
Kongregacja Pustelników
Kamedułów Góry Koronnej
Zakon Braci Bosych Najświętszej
Maryi Panny z Góry Karmel
Zakon Nawiedzenia
Najświętszej Maryi Panny
Zakon Świętego Benedykta
Zgromadzenie Zakonne Sióstr
Karmelitanek Bosych
SN 160.indb 222
146, 152, 1006, 1041
140d
6, 38
63
520
140d, 831, 930
285, 422, 423, 434, 462, 489,
535, 546, 645, 971
462
288
217i
462
235, 407
2011-06-17 13:39:49
INDEKS GEOGRAFICZNY
A
Afganistan293
Afryka
9, 33, 45, 56, 72, 82, 88, 90,
112,175, 185, 193, 223b,
239g, 245, 246, 276, 300,
360d, 363a, 368, 370b, 374e,
376, 513, 520, 564, 580, 646,
755, 797, 832, 836, 845, 847,
873, 945, 949, 969, 1017,
1040, 1045,1059
Alaska61
Albania
293, 366
Algieria
293, 305
Amazonia298
Ameryka Łacińska
33, 34, 45, 52, 56, 108e,
140h, 165, 203, 204, 218a,
251, 276, 305, 332a, 343,
363a, 388, 457, 475, 600,
623, 698, 849, 896, 980,
1000, 1040
Ameryka Północna
599
SN 160.indb 223
2011-06-17 13:39:49
224
Angola
26, 276, 309, 360a, 366, 886
Argentyna
92, 101, 141, 206a, 250, 289,
293, 355b, 853, 1056
Australia
56, 282
Austria
16b, 223c, 355b, 380
Azja
56, 87, 119, 122, 130, 132,
251, 276, 305, 363a, 374e,
532,584, 636, 938, 944,
1016, 1059
B
Belgia290
Benin
83, 257, 317, 340
Birma
298, 384
Boliwia
136, 157, 180, 722
Botswana309
Brazylia
92, 101, 197, 206b, 219, 317,
321, 349, 351, 374f, 388, 724
Burkina Faso
247, 316
Burundi
276, 288, 298, 305, 321,
1075
C
Chile
293, 298, 317
Chiny
25, 124, 250, 276, 282, 293,
305, 317, 321, 336e, 370a,
374g, 378, 646, 714, 781,
SN 160.indb 224
2011-06-17 13:39:49
225
Indeks geograficzny
802, 941, 972, 1016, 1041,
1078, 1087
Czad276
D
Dominikana
475, 477
E
Ekwador309
Etiopia285
Europa
251, 255, 532, 562, 842, 850,
851, 873, 1039
F
Filipiny
120, 122, 293
Francja
232a, 235, 298, 309, 388, 990
G
Gabon
83, 724
Gwatemala378
Gwinea Bissau
83, 290
H
Haiti309
Holandia261
Honduras293
SN 160.indb 225
2011-06-17 13:39:49
226
I
Indie
123, 250, 257, 276, 282, 285,
290, 293, 309, 345, 360a,
378, 384, 665, 724, 781, 863,
916, 1016, 1019,
Indonezja
20, 76, 98, 166, 167, 724,
897, 916, 1077
Irak398
Irlandia355b
Izrael
257, 298
J
Japonia
8, 68, 122, 213, 252, 252,
253, 293, 305, 309, 321, 326,
388, 781, 916, 961
Jemen Płd.
293
Jugosławia355b
K
Kambodża
276, 309, 360a, 378, 398
Kamerun
147b, 147c, 240, 298, 351,
360c, 388, 607
Kanada
255, 285
Kazachstan
937, 951, 1029, 1085
Kenia
239f, 285, 724
Kolumbia
290, 355b, 384
SN 160.indb 226
2011-06-17 13:39:49
227
Indeks geograficzny
Kongo
78, 795, 925, 999, 1079
Korea PD
309, 360a
Korea PN
309, 360a
Korea
293, 355b
Kuba724
L
Laos
276, 285
Lesoto309
Liberia483
M
Madagaskar
16a, 146, 152, 187, 276,
360d, 724, 838, 1016, 1058
Malawi
360d, 1018
Malezja
298, 388
Maroko298
Mauretania293
Mauritius262
Meksyk
298, 317, 355b, 398
Mozambik
276, 282, 293, 309, 313, 366
N
Namibia309
Nepal388
Niemcy
SN 160.indb 227
293, 888
2011-06-17 13:39:49
228
Niger
384, 1017
Nigeria
83, 282, 309, 360a, 370a, 384
Nikaragui298
Nowa Kaledonia
276
Nowa Zelandia
340
O
Oceania
251, 255, 309, 1059
P
Pakistan
313, 317
Papua Nowa Gwinea
952
Paragwaj250
Peru
47a, 289, 298, 411
Portugalia355b
R
Republika Południowej Afryki
298, 309, 1020, 1050
Reunion360d
Rwanda
255, 1075
S
Saint Christopher and Nevis
232b
Salwador
293, 374h, 378
Senegal293
Słowacja718
SN 160.indb 228
2011-06-17 13:39:49
229
Indeks geograficzny
Somalia
309, 366
Sri Lanka
147a, 276, 285, 366, 370a
Sudan
276, 282, 366, 724
Suzi309
Syria
309, 724
T
Tajlandia
293, 340, 366, 411, 938
Tajwan
181, 282, 290
Timor Wschodni
276
Togo
53b, 108a, 108c, 298, 724, 953
Tybet374g
U
Uganda
255, 276, 282, 290, 293, 309,
321, 388
Urugwaj293
USA
355b, 388, 1060
W
Watykan398
Wenezuela285
Wenezuela370a
Wietnam
276, 340, 384, 413, 690
Włochy
271, 290, 297, 305, 309,
336a, 336b, 340, 378, 398
SN 160.indb 229
2011-06-17 13:39:49
230
Wrocław371d
Wybrzeże Kości Słoniowej
309, 313, 378
Z
Zair
62, 282, 298, 305, 366, 378,
388
Zambia
10, 21d, 57, 63, 77d, 86,
113a, 115, 115a, 121, 140f,
152, 168, 182, 239e, 288,
355a, 360d, 369, 516, 724,
807, 1059
Zimbabwe
276, 282, 309, 313, 388
Zjednoczone Emiraty Arabskie
374d
Opracowanie: Elżbieta Kaczak-Kościańczuk, Grażyna Ruchlewicz, Iwona Szoda
SN 160.indb 230
2011-06-17 13:39:49
Rozprawy
i Artykuły
prof. dr hab. Władysław Kowalak SVD
W historii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
W teologii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238
Kościół Chrystusowy, Mistyczne Ciało Jezusa Chrystusa, który ma
dzielić rolę oblubienicy ze wszystkimi ludami i narodami i który otrzymał posłannictwo oraz moc uobecniania aż po krańce ziemi tajemnicy
w nim ukrytej i bycia matką wielu Kościołów-Córek, nigdy nie zatracił świadomości, że otrzymał od Chrystusa misję, która aktualizuje Jego
posłannictwo, zwiastuje wszelkim ludom i narodom Dobrą Nowinę
o zbawieniu i gromadzi je w Chrystusie. Świadomość jednak tej misji
oraz jej odzwierciedlenie w życiu Ludu Bożego nie we wszystkich okre-
SN 160.indb 231
2011-06-17 13:39:49
232
Rozprawy i artykuły
sach występowały z dostateczną dynamiką, a teologiczna motywacja
kształtująca tę świadomość nie zawsze rozumiana była tak samo.
W zespole nauk teologicznych misjologia jest dziedziną teologiczną
relatywnie młodą. Ks. Józef Schmidlin, ojciec misjologii katolickiej, rozpoczął wykłady z tej dziedziny w 1910 r. na uniwersytecie w Münster
przy powstałej tam w tym samym roku Katedrze Misjologii1. W 1917
roku opublikował pierwszy podręcznik Wstęp do misjologii2, a w 1919
roku klasyczne dzieło, pod wieloma względami jeszcze do dziś aktualne, Zarys misjologii katolickiej3. Misjologia jako systematyczne i krytyczne ujęcie nauki o rozkrzewianiu wiary jest dziedziną teologii praktycznej i ma do czynienia bezpośrednio z konkretnymi zagadnieniami życia Kościoła, nie może zatem przechodzić obojętnie obok poglądów na działalność misyjną, jakie funkcjonują w różnych środowiskach
kościelnych, ani też lekceważyć historycznie uwarunkowanych form
praktyki w tym zakresie oraz pojęć tę praktykę wyrażających. Przemiany w myśleniu misjologicznym mogą (i powinny) być rozumiane tylko
w historycznym kontekście ogólnokościelnych wydarzeń oraz teologicznego ujmowania przez dokumenty kościelne ewangelicznej odpowiedzialności za historię ludzkości.
W historii
W celu właściwego zrozumienia całej bogatej treści pojęcia misje oraz
jego głębokich powiązań teologicznych, ontologicznych, kulturowych
i społecznych trzeba je połączyć z kontekstem politycznym i teologiczno-eklezjologicznym, w którym ono się pojawiło, a który ukazuje, w jaki
1
Por. Karl Müller, Josef Schmidlin (1876-1944). Papsthistoriker und Begründer der katholischen Missionswissenschaft, Nettetal 1989.
2
Josef Schmidlin, Einführungin die Missionswissenschaft, Münster 1917 (wyd.2,1919).
3
Josef Schmidlin, Katholische Missionslehreim Grundriss, Münster 1919 (wyd.2,1923).
SN 160.indb 232
2011-06-17 13:39:50
233
sposób było ono z chwilą pojawienia się przeżywane w umysłach użytkowników. Wiek XVI, XVII i XVIII to czasy wielkich odkryć geograficznych dalekich krajów zamorskich, okres słynnych żeglarzy, odkrywców
i zdobywców oraz kolonizacji. Za odkrywcami szły podboje polityczne, które nie ograniczały się jedynie do ujarzmiania politycznego, lecz
niosły również ze sobą podbój kulturowy i religijny. Władze świeckie
wykorzystywały do tego celu również misje. W ślad za zdobywcami szli
misjonarze w celu nawracania na wiarę chrześcijańską podbitych narodów. Zachłanność administracji politycznej, zmierzająca do podboju
kulturowego, jak i religijnego, była bezkompromisowa, nie liczyła się
z doborem środków prowadzących do osiągnięcia tego celu.
Powiązanie misji (działalności misyjnej) z polityką kolonialną datuje
się już od czasów Konstantyna Wielkiego, wtedy jednak oznaczało jedynie współpracę Kościoła z państwem w dziedzinie polityki wewnętrznej,
zaś w dziedzinie misyjnej pozyskanie dla chrześcijaństwa miejscowego
władcy oznaczało pozyskanie całego ludu. Od czasów nawrócenia Sasów
przez Karola Wielkiego misje stawały się coraz częściej w rękach władców chrześcijańskich narzędziem ekspansji politycznej. Ogólnie przyjętą metodą stały się misje orężne, które od epoki wielkich odkryć geograficznych były formalnie aprobowane. Władcy chrześcijańscy łączyli swoją gorliwość religijną z interesami państwowymi. Szczytem tego
połączenia był tzw. patronat (padroado) królów Portugalii oraz wikariat
(vicariato) królów Hiszpanii, którzy w dobie wielkich odkryć geograficznych praktycznie kierowali działalnością misyjną. Stolica Apostolska wydała szereg aktów patronalnych, które jednak w wielu przypadkach były przez królów katolickich nadużywane i niewłaściwie interpretowane4. W rezultacie zamiast służyć ewangelizacji, stały się narzędziem
Por. Bullarium Patronatus Portugaliae Regumin Ecclesiis Africae, Asiae, Oceaniae. Bullae,
Brevia, Epistolae, Decreta Actaque S. Sedis ab Alexandro III ad hoc usque tempus amplectens,
Olisipone 1868-1897.
4
SN 160.indb 233
2011-06-17 13:39:50
234
europeizacji i kulą u nogi w działalności misyjnej, patronat bowiem
narzucał ludom ewangelizowanym zwyczaje, tradycje i mentalność iberyjską i zachodnią, a władze świeckie, zapominając o podstawowej zasadzie, że ewangelizować to nie kolonizować i europeizować, jeszcze bardziej pogłębiały ten proces, usiłując przez działalność misjonarzy osiągnąć swoje określone cele polityczne. Ideą przewodnią stało się nastawienie, że oprócz dominium politycznego istnieje również dominium
duchowe, w ślad więc za potęgą kolonialną rozwinął się imperializm
duchowy. Nie przypisywano żadnej lub prawie żadnej wagi pozytywnym
wartościom występującym w religiach pozachrześcijańskich, a widziano w nich tylko zabobony i błędy. Wszystko, co nie mieściło się w europejskich doświadczeniach kulturowych, budziło sprzeciw przynajmniej
natury estetycznej, przede wszystkim zaś moralnej. W konsekwencji
misjonarze nie usiłowali nawet poznać wartości duchowych poszczególnych ludów, ich obrzędów kultowych, autentycznych modlitw oraz
duchowości, a eliminując bogaty skarbiec duchowy ludów ewangelizowanych przeszczepiali na tereny kolonialne ich własną, zachodnią kulturę oraz własną tradycję i obyczaje.
Trzeba jednak podkreślić i mieć na uwadze, że choć państwa kolonizujące wykorzystywały w pewnych okresach działalność misyjną
i misjonarzy do swych przyziemnych celów, to jednak również szczerze
dbały o rozkrzewianie wiary, choć może metodami, które dziś trudno
nam aprobować. Oficjalne czynniki Kościoła zdawały sobie oczywiście
sprawę z niebezpieczeństwa zbyt ścisłego łączenia się z potęgami kolonialnymi i raz po raz nawoływały do naprawy dzieła misyjnego oraz
praktycznie usiłowały uwolnić je spod wpływu polityki kolonialnej. Nie
można bowiem przemilczeć faktu, że i wówczas nie brak było teoretyków i praktyków, którzy odrzucali misje orężne i nie szczędzili wysiłku
dla przystosowania idei chrześcijańskich do warunków ludności lokalnej. Prekursorem odebrania kierownictwa misji z rąk władców świec-
SN 160.indb 234
2011-06-17 13:39:50
235
kich był Raimundus Lullus (1235-1316), największy misjonarz średniowiecza wśród muzułmanów i inspirator utworzenia późniejszej Kongregacji Rozkrzewiania (1622)5.
Do czołowych pionierów położenia kresu misjom orężnym, uznania państwowej suwerenności pogan, wolności w przyjmowaniu wiary,
respektowania ludzkich praw, obyczajów i uczuć niewiernych, należy
nasz rodak Paweł Włodkowic (1370-1435), rektor Akademii Krakowskiej. Jego pisma oraz wystąpienie na Soborze w Konstancji (1413-1418)
stawiają go w rzędzie twórców prawa narodów i niezwykle ciekawych
eklezjologów6. Zasady te zostały przejęte w XVI wieku przez hiszpańskich obrońców Indian, głównie przez Bartłomieja de Las Casas oraz
Franciszka Vitorię7. Bartłomiej de Las Casas, będąc przez dziesiątki lat
doradcą Karola V i Filipa II, poruszył całą opinię publiczną w Hiszpanii, w jej koloniach, a nawet poza światem hiszpańskim, stając się sumieniem władców hiszpańskich. Jego działalność wywarła też decydujący
wpływ na rewizję metod działalności misyjnej oraz tworzenia się prawa
narodów8.
Począwszy od XVI wieku również poza Hiszpanią narastały siły
dążące do odpolitycznienia działalności misyjnej i zmierzające do przejęcia kierownictwa dzieła misyjnego przez Stolicę Apostolską. Trzeba było jednak niemal stu lat, zanim myśl ta doczekała się realizacji
w postaci założenia Kongregacji Rozkrzewiania Wiary (1622), w któ5
Thomas Ohm, Machetzu Jüngernalle Völker. Theorieder Mission, Freiburgi. Br. 1962, s.
685-690.
6
H. Chłapowska (red.), Litesacresgestaeinter Polonos Ordinemque Cruciferorum, Wrocław
1970; L. Ehrlich, Pisma wybrane Pawła Włodkowica, t. I-III, Warszawa 1969; G. Labudda,
Polska i krzyżacka misja w Prusach do połowy XIII wieku, Annales Missiologicae 9 (1937),
s. 201-235; A. Niesiołowski, Dwie metody nawracania. Pierwsze dyskusje polsko-niemieckie
z okazji pięćsetlecia Pawła Włodkowica, „Annales Missiologicae” 8 (1930), s. 107-142.
7
Por. Franñciscode Vitoria, O Indianach, Warszawa 1954.
8
W dziełach swych Apologética Historia de las Indias oraz Historia General de las Indias,
pisanych w latach 1527-1561, domaga się m.in. rzetelnej akomodacji, aby stać się „wszystkim
dla wszystkich”(1 Kor 9, 22).
SN 160.indb 235
2011-06-17 13:39:50
236
rej dzieło misyjne otrzymało kościelną władzę centralną. Duszą nowej
Kongregacji był jej pierwszy sekretarz, a późniejszy kardynał, Francesco Ingoli. Opracował on program, który po dzień dzisiejszy nie stracił na aktualności i który – w tej czy innej formie – znalazł się w późniejszych encyklikach papieskich po orędzie Pawła VI Africae terrarum
(1967) oraz dokumenty Soboru Watykańskiego II włącznie9. Program
przewiduje m.in. położenie kresu ingerencji władzy świeckiej w sprawy misyjne, utworzenie hierarchii rodzimej i kształcenie księży rodzimych, wykluczenie z metody misyjnej siły i przymusu w jakiejkolwiek
postaci, przede wszystkim zaś poszanowanie kultury i obyczajów misjonowanych ludów oraz pozyskiwanie ich dla Ewangelii, a nie dla cywilizacji europejskiej10. W realizacji takich założeń Kongregacja napotkała
na olbrzymie trudności ze strony państw patronackich i w ciągu 350 lat
swego istnienia nie zdołała w pełni przeprowadzić swoich planów.
Pionierami i wielkimi zwolennikami akomodacji (adaptacji) misyjnej
byli franciszkanie, działający już na przełomie XIII i XIV wieku na Dalekim Wschodzie. Jan de Monte Corvino (1247-1328) przetłumaczył na
język mongolski wigur Psałterz i Nowy Testament oraz odprawiał Mszę
św. w tym języku11. Klasycznymi przedstawicielami akomodacji misyjnej stali się jezuiccy misjonarze w Indiach i Chinach w XVI-XVIII w.12.
Por. J. Metzler (red.), Sacrae Congregationis de Propaganda Fide Memoria Rerum. 350 anni
a servizio delle missioni 1622-1971, Roma-Freiburg-Wien 1971-1972.
10
W instrukcji z 1659 r. skierowanej do trzech pierwszych wikariuszy apostolskich
w Azji, ostro i zdecydowanie wystąpiła przeciw metodom stosowanym przez kolonizatorów: Quidenimabsurdiusquam Galliam, Hispaniamaut Italiamautaliam Europaepartemin
Sinasinvehere? Nonhaec, sed fide mimportare, quae nullius gentisritus et consuetudines,
modopravanon sint, autrespuitautlaedit, immovero sartatectaquevult (Collectanea Sacrae
Congregationis de Propaganda Fide I42).
11
S. Delacroix (red.), Histoire Universelle des Missions Catholiques, Paris 1956, t. I,
s.187-189; A. Mulders, Missionsgeschichte. Die Ausbreitungdeskatholischen Glaubens,
Regensburg1960, s. 171-174.
12
A. Huonder, Derchinesische Ritenstreit, Aachen 1921. A. Kurek, Inkulturacja misyjna
w Chinach w XVII i XVIII w., „Zeszyty Misjologiczne” ATK 7 (1986), s. 144-155.
9
SN 160.indb 236
2011-06-17 13:39:50
237
W Chinach tą metodą rozpoczął misjonowanie Matteo Ricci (+1610),
którą następnie kontynuowali inni, m.in. trzej polscy jezuici: A. Rudomina (+1631), J. M. Smogulecki (+1656) oraz M. Boym (+1659). Najbardziej znany jest Adam Schall (+1666), który zasłynął przede wszystkim jako matematyk, astronom, inżynier i główny doradca cesarza13.
W Indiach pionierską metodę akomodacyjną rozpoczął w 1605 r. Roberto de Nobili (+1656), przyjmując sposób życia pokutnika-brammina
(sanyassy) i unikając przebywania wśród ludzi z niższych kast14. Zasadniczo chodziło o to, czy w ewangelizowaniu trzeba żądać od nawróconych
całkowitego porzucenia dotychczasowego sposobu życia, czy też zostawić
im religijną terminologię, zwyczaje, obyczaje i cały sposób życia sprzed
czasu przyjęcia chrztu. Spory powstałe na skutek różnicy zdań znane są
jako spory o akomodację lub spory o ryty chińskie, względnie malabarskie.
Rozpoczęły się one w 1631 r., trwały przez przeszło sto lat i angażowały nie tylko misjonarzy, zakony i Stolicę Apostolską, lecz poruszyły całą
Europę z Sorboną i Salamanką (której profesorem był m.in. Francisco de
Vitoria) na czele. Zakończyły się zakazem przez Benedykta XIV bullami
Ex quo singulari (1742 r. – dla Chin) i Omnium sollicitudinum (1744 r. –
dla Indii) stosowania wszelkiej metody akomodacyjnej. Zakaz obowiązywał przez niemal dwieście lat i dopiero w XX wieku został cofnięty przez
Kongregację Rozkrzewiania Wiary jako nieaktualny15.
Tymczasem jednak szereg misjonarzy pracowało nad dezokcydentalizają dzieła misyjnego. Wincenty Lebbe CM (+1940), zwany apostołem nowożytnych Chin, piętnował europeizm misji chińskich, uważając go za główną przeszkodę ewangelizacji i żądał jak najszerzej pojętej
A. Väth, Johann Adam Schallvon Bell S J, Missionarin China, kaiserlicher Astronomund
Ratgeberam Hofevon Peking 1592-1666. Ein Lebens-und Zeit bild, Nettetal 1991.
14
S. Delacroix (red.), dz. cyt., t. II, s. 44-49; P. Dahmen, Robert de Nobili S.J. Ein Beitrag zur
Geschichte der Missionsmethode und der Indologie, Münster i.M. 1924.
15
Zakazy zostały cofnięte: dotyczące Indii - w 1940 r. [por. AAS 32(1940)379]; Chin - w 1939
r. [por. AAS 32(1940)24-26]; Japonii - w 1936 r. [por. AAS 28(1936)406-409]; Mandżurii w 1935 r. (por. Sylloge nr 192, s. 479-482).
13
SN 160.indb 237
2011-06-17 13:39:50
238
akomodacji chrześcijaństwa do mentalności chińskiej16. Jego idee przewodnie znalazły się w liście apostolskim Benedykta XV Maximum illud
(1919) oraz w późniejszych dokumentach, stając się już w przeddzień
Soboru Watykańskiego II rzeczywistością17. W procesie ogólnoświatowych przemian dokonała się również głęboka przemiana mentalności
w Kościele. Dziś już nie prowadzi się dyskusji nad stosownością czy niestosownością akomodacji do lokalnych kultur: inkulturacja jest nakazem chwili18. Obowiązującą normą stało się polecenie soborowe: „Ktokolwiek bowiem ma zamiar udać się do innego narodu, powinien mieć
w wielkim poszanowaniu jego spuściznę narodową, jego język i obyczaje” (DM 26).
W teologii
Omówione wyżej czasy to równocześnie okres reformacji, która
zaatakowała m.in. hierarchiczny charakter Kościoła oraz ustanowienie
świeceń kapłańskich przez Chrystusa. Dlatego biskupi i teolodzy skupili się głównie na obronie uprawnień płynących ze święceń; broniono
atrybutów duchowej i prawowitej władzy, przysługującej duchownym
na mocy święceń. Praktyczną konsekwencją tych polemik było zarezerwowanie prawa głoszenia Ewangelii i wykładu nauki katolickiej tylko
dla duchownych (księży), nadając przez to kaznodziejstwu i katechizacji charakter sakralny. Fakty te zaciążyły na pojęciach misje i misjonarz. Misje pojmowano jako funkcję władzy, zarządu czy nawet prestiżu. Ze względu na naturę pracy ewangelizacyjnej wśród niechrześciL. Levaux, Le Père Lebbe, apôtre de la Chine moderne (1877-1940), Paris 1948; J. Leclercq,
Vie du Pére Lebbe, Tournais-Paris 1955.
17
Por. W. Kowalak, Idea akomodacji misyjnej w przeddzień Vaticanum II, „Collectanea
Theologica” 40(1970)fasc. I, s. 152-156.
18
Por. L.J. Luzbetak, Kościół a kultury. Nowe perspektywy w antropologii misyjnej,
Warszawa 1998.
16
SN 160.indb 238
2011-06-17 13:39:50
239
jan, misjonarzami byli i być mogli tylko kapłani, szczególnie zakonni.
I tylko oni czuli się odpowiedzialni za dzieło misyjne Kościoła. Posiadali wielką władzę i nauczyli się swoją godność cenić. A gdy wyjeżdżali na
misje, triumfalnie żegnano ich orkiestrą straży pożarnej jako bojowników, bohaterów, którzy jako żołnierze Chrystusa, z krzyżem misyjnym
na piersi, szli walczyć z szatanem, mrokami ciemności, grzechu i nocą
pogaństwa, aby sztandar wiary nieść aż na krańce świata.
W tym też okresie protestanci odrzucili instytucję pośrednictwa
biskupów i kapłanów. Twierdzili, że każdy wierzący posiada władzę
ewangelizowania i głoszenia Słowa, tak samo jak posiada władzę przewodniczenia w świętej Wieczerzy, gdy zaistnieje ku temu potrzeba.
Rzecznicy zaś kontrreformacji mocno podkreślali wartość i konieczność
urzędów oraz to, że słowo Boże i nauczanie wiary zależą bezpośrednio
od świętego charakteru kaznodziei. Takie pojmowanie urzędu zaciążyło bardzo nad pojęciem misje, rezerwując wszystkie funkcje ewangelizacyjne władzom hierarchicznym. Wszystkie te fakty i uformowana
przez nie mentalność obciążyły pojęcie misje namułem różnych znaczeń
ubocznych, rozumiejąc przez nie działalność zmierzającą do krzewienia
wiary przez ustanowienie instytucji Kościoła hierarchicznego na terytoriach dopiero co odkrytych w XVI i XVII wieku lub na tych, które jeszcze pozostały do odkrycia. Krajami misyjnymi były wyłącznie te ziemie,
do których przyjeżdżali misjonarze, czy to na rozkaz królów Hiszpanii
i Portugalii, czy to (od 1622 r.) z polecenia Kongregacji Rozkrzewiania
Wiary, a później coraz częściej w miarę jak Stolica Apostolska odzyskiwała swe prawa. Wszystko, co nie podlegało bezpośrednio patronatowi
portugalskiemu lub hiszpańskiemu wikariatowi, Kongregacja powierzała instytutom, które otrzymały na to osobny, specjalny mandat. Aby być
czynnym misjonarzem, nie wystarczało pracować okresowo czy nawet
stale na apostolskiej niwie, lecz trzeba było należeć do tych instytutów
misyjnych, którym Stolica Apostolska powierzyła terytorium misyj-
SN 160.indb 239
2011-06-17 13:39:50
240
ne, na którym głosi się Ewangelię. Nie zdawano sobie jeszcze wówczas
sprawy, że zbawienie człowieka obejmuje również pełny rozwój walorów humanistycznych oraz doskonalenie wartości doczesnych, objętych
przez Chrystusa dziełem Odkupienia i włączonych w ramy życiowych
aktywności człowieka. Sumienie Ludu Bożego było uśpione i nie poczuwało się do odpowiedzialności za ewangelizację świata pozachrześcijańskiego. Było to zadaniem hierarchii i tych nielicznych misjonarzy, którzy wyjeżdżali na misje. Takie przekonanie trwało przez szereg wieków.
Jest faktem zastanawiającym, że idea misyjna rozbudzona wielkimi
szesnastowiecznymi odkryciami geograficznymi, nie wpłynęła na zmianę eklezjologii katolickiej i ówczesnej mentalności w Kościele. Misje nie
dotykały samego Kościoła i nie wpłynęły na jego odnowę wewnętrzną.
Oczywiście istniały chwalebne wyjątki, ale były to tylko wyjątki. Wpływowi zaś jednej mentalności można oprzeć się tylko w imię innej umysłowości, wszelako ta inna umysłowość nie była jeszcze wtedy rozpowszechniona. Toteż wiedzę misjologiczną w tym zakresie (misjologię)
zapoczątkował dopiero protestant Gustav Warneck (1834-1910), który
wprowadził w nią pierwszych wielkich misjologów katolickich Josefa
Schmidlina (1876-1944)19 i Pierre’a Charlesa (1883-1954)20. Oni zaś dali
początek procesowi uświadamiania odpowiedzialności Ludu Bożego za
zbawienie nie wierzących jeszcze w Chrystusa.
Dla życia Kościoła misje stały się faktem determinującym dopiero
pod koniec XVIII w. W tym czasie Kościoły zaczęły zmagać się z trudnościami powstałymi w związku z przemianami historycznymi i społecznymi świata. Sytuację tę spowodowało pojawienie się nowych struktur społeczno-politycznych, wywołanych przenikaniem do świadomości
filozoficznej i naukowej myśli z czasów Erazma i Galileusza. Człowiekiem, który w jakiś proroczy sposób przeczuł, że nowa sytuacja misyj19
20
Por. K. Müller, dz. cyt.
J. Levie, In Memoriam: P. Pierre Charles, Nouvelle Revue Théologique (1954)254-277.
SN 160.indb 240
2011-06-17 13:39:50
241
na, w jakiej znalazł się Kościół, wymaga całkowitej odnowy metod działalności oraz ich teologicznego uzasadnienia, był ks. H. Lammenais
(+1854). Niestety, porażka jego wysiłków i idei, spowodowana tyleż własnymi słabościami, co niedostatkiem duchowej dojrzałości w Kościele,
zaciążyła nad całym XIX wiekiem i poważnie przyczyniła się do względnego teologicznego, również misjologicznego, zamknięcia się. Badania
Szkoły w Tübingen, które mogły odnowić ideę misji przez odkrycie na
nowo chrześcijańskiej wizji historii, również nie spełniły pokładanych
w nich nadziei.
Jednakże przemiany zachodzące w świecie przenikały z wolna do
świadomości wszystkich Kościołów, a trzy zasadnicze fakty ze sobą
powiązane i uwieńczone Soborem Watykańskim II, który poszedł po linii
ich działalności, objawiły nowe warunki misji Kościoła. Faktami tymi
były: pojawienie się Akcji Katolickiej, eksperyment księży-robotników
oraz idea ekumenizmu. Wskutek tych trzech faktów zjawiska nawet drugorzędne zaczęły interesować cały Kościół; zagadnienie Kościoła w świecie wypływało z pogłębionej autorefleksji i było rozpatrywane i stawiane w sposób nowy. Fakty te zastały Kościół w stanie powracania do źródeł i czerpania z nich podstaw biblijnych, patrystycznych, liturgicznych
i teologicznych w ogólności. Nowo odkryte nauki o człowieku, zwłaszcza
antropologia i socjologia, przyniosły temu wydarzeniu głód poznawczy
oraz zdolność do interpretacji i refleksyjnego tworzenia struktur21.
Podstawą Akcji Katolickiej było zasadnicze uświadomienie sobie
sytuacji chrześcijanina w świecie, wyrażające się przede wszystkim
w hasłach braterstwa i operatywności, w zbiorowym dynamizmie,
odwadze i wolności, o których świadczyło hasło: naszych braci, tzn.
wszystkich ludzi, uczynimy chrześcijanami. Misje Kościoła były tam,
gdzie żył reprezentowany przez masy laikat.
Jak Akcja Katolicka, tak księża-robotnicy nie wyłonili się z jakiegoś
21
SN 160.indb 241
M. Schoof, Przełom w teologii katolickiej. Początki drogi perspektywy, Kraków 1972.
2011-06-17 13:39:50
242
planu misyjnego czy jakiejś organizacji, lecz ze spotkań z ludźmi. Obecność Kościoła w świecie narzucała się jako konieczność pewnej postaci
wcielenia; nie chodziło o przyprowadzenie ludzi z powrotem do Kościoła, lecz o wcielenie się Kościoła w świat przez duchowieństwo. Rodzi
się pojęcie: Kościół w stanie misji22. Formuła ta, zaproponowana w 1947
roku przez M. D. Chenu, stała się wyrazem eklezjologicznego zasięgu
odkrycia dokonanego przez księży-robotników.
Od początku XX wieku ekumenizm, związany z nową sytuacją
wszystkich Kościołów, rozwijał się w perspektywie misyjnej. Mając na
uwadze ewangelizację świata, misje odsłoniły naglącą potrzebę dążenia do jedności. Od czasu Światowej Konferencji Misyjnej w Edynburgu
w 1910 roku ruch misyjny stał się siłą napędową dążeń ekumenicznych
i przyczynił się nie tylko do rozwoju działalności misyjnej, lecz także
do zbliżenia między Kościołami23. Zgromadzenie Ogólne w New Delhi
w 1961 roku, obradujące pod hasłem Jezus Chrystus Światłością świata
orzekło, że zagadnienie jedności może być rozwiązane jedynie w perspektywie misyjnej. Wspólne doświadczenia chrześcijan, starających się
jednakowo patrzeć na różnorakie kwestie, jakie stawia przed nimi świat,
same przez się miały wartość symbolu misyjnego. Rzeczywistość misyjna stawiała Kościoły należące do Światowej Rady Kościołów przed coraz
większymi wymaganiami powszechności i przyczyniła się do wykazania,
że są tematem teologicznym i eklezjologicznym zarazem, gdyż determinują życie Kościoła.
Również papieże nie pozostawali w tyle za misyjną doniosłością tych
wydarzeń, wręcz inspirowali je i uprzedzali. Nominacja i konsekracja
pierwszych biskupów chińskich (1926 r.); impuls nadany przez Piusa XI
Akcji Katolickiej; uwaga, z jaką Pius XII śledził przejawy różnych kul22
L.-A. Rétif, Pour une Église en état de missions, Paris 1961; L. Suenens, L`Église en état de
mission, Brugge 1958.
23
W. Hryniewicz i in. (red.), Ku chrześcijaństwu jutra. Wprowadzenie do ekumenizmu,
Lublin 1996, s. 288-299.
SN 160.indb 242
2011-06-17 13:39:50
243
tur i działalności ludzkich w trosce o to, by głos Urzędu Nauczycielskiego świadczył o obecności Kościoła w świecie; zniesienie w 1936 r. bulli
Benedykta XIV Ex quo singulari z 1742 r., która przez 194 lata była tragiczną przeszkodą w ewangelizacji Dalekiego Wschodu i dialogu z nim;
nowe kontakty z braćmi odłączonymi i światem pozachrześcijańskim
zapoczątkowane przez Jana XXIII, a nieco później podróże apostolskie
Pawła VI, a przede wszystkim Jana Pawła II, szukającego terenów do
dialogu poza oficjalnymi ramami – to fakty, które w zasadniczy sposób
przyczyniły się do ukazania w pełnym świetle rzeczywistego wymiaru
misji oraz odpowiedzialności za nie Ludu Bożego.
Ale do pobudzenia umysłu teologicznego nie wystarczają same tylko
fakty, nawet gdy stanowią one wybitne osiągnięcia pastoralne. Aby
odkrycie dokonujące się w historii zaabsorbowało eklezjologię, potrzebna była zdolność do czerpania ze źródeł. Pewnego podłoża dla opracowań teologicznych i refleksji o wydarzeniach dostarczyła pierwsza
połowa minionego stulecia. Odpowiednie słownictwo (Lud Boży, Ciało
Mistyczne, Królestwo Boże, kerygmat, świadectwo, posługa itp.) oraz
referencje historyczne względem współczesnej sytuacji i współczesnych
systemów doktrynalnych stanowiły zarówno pożywkę, jak i bodziec.
Temat dyskusji pojawia się z trzech różnych punktów widzenia: oblicze
Kościoła w świecie – oblicze, które ma się przekształcić; po wtóre misja
(posłannictwo) Kościoła w życiu i różnorodności kultur, w jakie on ma
wrastać; i wreszcie rzeczywistość laikatu, która zwolna zadecyduje o rozpatrzeniu na nowo całego systemu posług w Kościele.
Dla naszego zagadnienia przełomowym momentem było ukazanie się książki Yve Congara Chrétiens desunis, Paris 1937. Przedstawiona tam została potężna, eklezjologiczna wizja misji, w której można
dopatrzyć się zapowiedzi przyszłych debat i poszukiwań. Najważniejsze z występujących tam idei to: a) misje są nieustanne i współmierne z życiem Kościoła, który jest misyjny nie z konieczności praktycz-
SN 160.indb 243
2011-06-17 13:39:50
244
nej i antropologicznej, by dawał odpowiedź na doraźne, przejściowe
okoliczności historyczne, lecz z samej swej istoty, z natury swego bytu.
M.-D. Chenu nadał tej oczywistości kształt w postaci Kościół w stanie
misji, a H. Godin oraz Y. Daniel w tym czasie podkreślali, że misje są
czymś bardzo dokładnie określonym i całkowicie odrębnym od działalności duszpasterskiej w parafii; b) wiążąc misję (posłannictwo) Kościoła z Wcieleniem Chrystusa i wyjaśniając ją w terminach Wcielenia, Y.
Congar zbliża się do wątku tradycyjnego, rozwiniętego w jasnej formule: Kościół jest Chrystusem nieustannie odnawiającym się, zjawiającym
się na nowo w postaci ludzkiej; jest on nieustannym wcielaniem się Syna
Bożego. Pomimo tak zrównoważenie wyrażonej perspektywy, rozpoczyna się przygoda wątku związanego z misjami zarówno w teologii, jak
i w doświadczeniu życiowym każdego poszczególnego chrześcijanina:
niebawem wcielenie zacznie się przeciwstawiać eschatologii, humanizm
– temu, co nadprzyrodzone, a postęp ludzki (promotio humana) ofierze;
c) Y. Congar sygnalizuje już próbkę historii misji Kościoła, choć wymiar
historyczny nie osiągnął jeszcze u niego swej pełni.
Więcej niż ktokolwiek inny wpłynął na bieg tych wydarzeń M.-D.
Chenu. Punktem wyjścia dla Chenu nie jest fakt misji jako taki, lecz
pewne stwierdzenie socjologiczne, analiza zbiegu okoliczności: Kościół
jest ukazany w stanie misji w tym punkcie, w którym Ewangelia styka
się z budującym swą przyszłość światem. M.-D. Chenu odkrywa wymiary misji Kościoła, tzn. aktualną sytuację, industrializację i jej wpływ na
pracę, zjawisko socjalizacji, struktury ekonomiczne i polityczne oraz
wydobywa istotne komponenty misji. Rozpatruje je nie na podstawie
wewnętrznego dynamizmu Kościoła, lecz uwydatnia to wszystko, co
świat przez swój ruch i ukształtowaną rzeczywistość mówi Kościołowi o jego posłannictwie. W takim ujęciu odpada pokusa przedstawiania sobie Kościoła jako potęgi przyłączającej i przywłaszczającej szczątki rozbitego świata, niezdolnego do jedności. Symbolika zaczynu wkła-
SN 160.indb 244
2011-06-17 13:39:50
245
danego do ciasta właściwie przedstawia problem: Chrystus nie zbawia
człowieka pociągając go za sobą w jakieś niebiańskie dziedziny, lecz
zbawia go przez fakt, że On-Bóg- przyjmuje na siebie stan natury ludzkiej. „Na to, żeby misje się zrealizowały, potrzeba księży troszczących
się przede wszystkim o integrację posłannictwa Kościoła z budującą się
cywilizacją [...]; potrzeba księży i świeckich, którzy godzą się na porzucenie świata socjologicznie chrześcijańskiego i na zanurzenie się (wcielenie) w świat pogański po to, aby w nim przyczynić się do narodzin
Kościoła” (L. Augros).
W teologii misji lat 1930-1950 można wyróżnić cztery Szkoły, które
w zasadniczy sposób wpłynęły na przemianę pojmowania misji: szkoła w Tybindze, szkoła w Monasterze, szkoła w Louvain oraz szkoła
w Paryżu. Przez dłuższy czas funkcjonowały dwa pojęcia misji, określane przez cel działalności misyjnej, które pomimo modyfikacji nie
osiągnęły oczekiwanej jedności. Pierwsza koncepcja, reprezentowana
przez szkołę w Münster (J. Schmidlin, Th. Ohm), będąca pod silnym
wpływem misjologii protestanckiej (G. Warneck), podkreślała jako cel
działalności misyjnej przede wszystkim aspekt osobistego nawrócenia
dzięki głoszeniu Ewangelii (theoria praedicationis). Było to pojęcie misji
zorientowane chrystologicznie i personalistycznie. Druga koncepcja,
reprezentowana przez szkołę w Louvain (P. Charles, A. Seumois, J. Masson) utrzymywała, że zasadniczym celem misji jest zakładanie Kościoła (theoria plantationis). Jest to ujęcie misji eklezjocentryczne i terytorialne. Pierwsza koncepcja (praedicatio – przepowiadanie) bazuje na starochrześcijańskiej kerygmie nakazu misyjnego Mt 28, 19-20; druga natomiast (plantatio – zakładanie Kościoła) opiera się na literaturze patrystycznej, klasycznych teologach średniowiecza oraz na licznych dokumentach kościelnych różnych czasów. Szkoła paryska zaś (N. Dunas, A.
M. Henry) ujmuje misje Kościoła jako przepowiadanie Ewangelii wśród
niewierzących w ogóle, w kontekście środowiska społecznego, z racji
SN 160.indb 245
2011-06-17 13:39:50
246
właściwego tej szkole ujęcia socjologicznego. Najmniejszy wpływ na
pojmowanie misji wywarła szkoła w Tybindze.
W następstwie takich i tym podobnych tendencji w eklezjologii rozwinęła się dyskusja o samej koncepcji misji. Na początku lat
pięćdziesiątych minionego stulecia Th. Ohm, A. Seumois oraz Vögele przyznają, że żadna definicja misji nie może poszczycić się jednomyślnym poparciem wszystkich misjologów. Jedno stało się oczywiste: takie pojęcie misji, jakie wypracował protestancki teolog G.
Warneck i jakie przyjęli wielcy misjolodzy katoliccy (np. J. Schmidlin, P. Charles), okazało się niewystarczające. Uczeni ci sądzili, że
misje określa plantatio Ecclesiae (flancowanie, zakładanie Kościoła)
przede wszystkim w znaczeniu instytucjonalnym, jako „działalność
chrześcijaństwa, zmierzająca do założenia i zorganizowania chrześcijańskiego Kościoła wśród niechrześcijan”24. Doktryna ta otrzymała dyskretne poparcie papieży: Benedykta XV (Maximum illud, 1919), Piusa
XII (Evangelii praecones, 1951), jednakże groziła jej interpretacja czysto
prawnicza, w ścisłej i bezpośredniej zależności od pozytywnego prawa
Kościoła, bez wystarczającego dystansu teologicznego. Misje są „specyficzną działalnością sługi kościelnego, którego może określić tylko władza
Kościoła, a więc w sposób pozytywny, prawniczy”25.
Główny zarzut, jaki można postawić takiemu ujęciu misji, dotyczy
faktu, że nie wiąże ono należycie Kościoła instytucjonalnego ze znakiem
Ducha, jakim jest wspólnota kościelna, oraz że – według takiego ujęcia
– Kościół zinstytucjonalizowany staje się znakiem dopiero po swoim
powstaniu. Tymczasem Kościół nie jest znakiem potem, lecz jest i musi
pozostać wierny swemu przeznaczeniu w miarę tego, jak się rozwija, tzn.
w procesie zakładania. Pogląd J. Schmidlina, P. Charlesa (et consortium)
K. Müller, Teologia misji. Wprowadzenie, Warszawa 1989, s. 40, 42-43; A. Seumois,
Théologie missionaire II: Théologie de l`implantation ecclésiale, Roma 19880.
25
A. Seumois, Vers une définintion de l`activité missionaire, Beckenried 1952.
24
SN 160.indb 246
2011-06-17 13:39:50
247
opierał się na bellarminowskiej wizji Kościoła, która oczywiście nie jest
błędna, lecz jedynie niepełna. Teza głosząca, że zakładanie Kościoła
(plantatio Ecclesiae) jest dziełem specyficznie misyjnym, wymagała włączenia w rozleglejsze ramy teologii misyjnej.
Do tej zasadniczej ewolucji na płaszczyźnie misjologicznej przyczynił się P. J. Menasce. P. Charlesowi i A. Perbalowi, którzy uważali, że
trzeba zaatakować teologiczną tezę pierwszeństwa miłości i przypisać
misjom motyw formalny, odrębny od tego, jaki rządzi całą działalnością
Kościoła, teolog ten odpowiada, że cały Kościół jest misyjny: „U wszystkich chrześcijan, wzbogaconych łaską, istnieje mniej lub więcej wyraźne
nastawienie na intencję misyjną Kościoła, która to intencja posiada ten
sam wymiar, co zbawcza wola Chrystusa”. Co więcej, P. J. de Menasce
podkreśla, że podstawą zakładania Kościoła jest obfitość żywej wiary, co
jest warunkiem takiego przepowiadania apostolskiego, które jest w stanie przeciwstawić się rzeczy najtrudniejszej, jaką jest opór słuchaczy.
Przyjaciel J. P. Menasce’a Ch. Journet dopełnił swoimi pracami dzieła
pogłębienia doktrynalnego, a misjologia dzięki niemu otrzymała rangę
naukową i bez przeszkód wkroczyła do zespołu nauk teologicznych, do
eklezjologii26.
W eklezjologicznej zaś wizji misji, jaką doskonale przedstawia J.
Dournes w dwóch swoich książkach Dieu aime les paiens (Paris 1963),
a zwłaszcza w Le Père m’a envoyé (Paris 1965), misje są określone według
dezyderatów licznych misjologów jako staranie się o nawrócenie niewierzącego świata na wiarę w Jezusa Chrystusa. Th. Ohm na przykład
wyróżnia następujące komponenty: a) wysłanie do niechrześcijan ludzi
niosących posłannictwo wiary chrześcijańskiej; b) działanie odpowiadające temu wysłaniu, polegające na czynieniu uczniami Chrystusa [...]
- czynieniu chrześcijanami ludów i narodów pozachrześcijańskich, tzn.
26
Por. np. Ch. Journet, L`Église duVerbe Incarné, vol. II: Sa structure et son unite catholique,
Paris 1951.
SN 160.indb 247
2011-06-17 13:39:50
248
na chrystianizacji, o którą się starają i której dokonują wysłańcy Boga;
c) rezultat tego działania, kiedy ludy i narody stają się uczniami. Według
słów Jana XXIII misje to wysyłanie do tych, którzy z religijnego punktu
widzenia są daleko i na zewnątrz, a nie wysyłanie do dalekich krajów czy
obcych ludów; d) świat niechrześcijański27; „misje mają na celu te ludy,
które aż do samej głębi nie zostały oświecone światłem Ewangelii” (Princeps pastorum, 1959).
Zakładanie Kościoła (plantatio Ecclesiae) jest oczywiście ważnym
celem misji, ale określenie ich tylko tym jednym terminem byłoby fałszywe, ani bowiem Nowy Testament, ani Ojcowie Kościoła, ani Kongregacja Rozkrzewiania Wiary – nawet wtedy, gdy podkreślają ustanawianie nowych Kościołów – nie zdefiniowali misji przez zakładanie Kościoła (plantatio Ecclesiae), lecz przez głoszenie zbawienia, które daje życie.
A zatem możemy powiedzieć, stwierdza syntetycznie A. Rétif, że misje
są dziełem powszechnego przepowiadania (praedicatio), prowadzącego
do założenia (plantatio) Kościoła jako swego celu28.
Definicję misji jako przepowiadanie Chrystusa i zakładanie Kościoła rozszerzyli i pogłębili F. Frisque oraz J. Laloux z racji właściwego ich
pracom ujęcia socjologicznego29. Myśl ich zbiega się z antropologicznym przedstawieniem problemu przez M. D. Chenu i odpowiada analizom, jakie przeprowadził Le Guillu na temat podziałów związanych
z nieintegrowaniem się kulturowo różnych cywilizacji. „Misje są stałym
wysiłkiem Kościoła dla nawrócenia świata pozachrześcijańskiego na wiarę
w Jezusa Chrystusa. Szukają one ludzi tam, gdzie się oni znajdują, a więc
w ich socjokulturowej tożsamości. Dla tego celu Kościół nadaje sobie nowe
oblicze, obmyśla i wynajduje nowe sposoby wcielania się w różne kultuTh. Ohm, Machet zu Jüngern alle Völker. Theorie der Mission, Freiburg i.Br. 1962, s. 53-54.
A. Rétif, Introduction à la doctrine pontificale des missions, Paris 1963.
29
J. Frisque, La théologie de l`Église, La Revue Nouvelle 11(1959)513-526; J. Laloux, Mettre
l`Église en état de mission, Bruxelles 1965.
27
28
SN 160.indb 248
2011-06-17 13:39:50
249
ry”30. Misje wraz z głoszeniem Chrystusa Zmartwychwstałego suponują
pewną preewangelizację, którą chrześcijanie przeprowadzają uczestnicząc w budowaniu społeczeństwa ziemskiego, a przez wiarę w Chrystusa
i przez udział we wspólnocie kościelnej dają widzialny znak zbawienia.
Preewangelizacja i ewangelizacja to dwa oblicza jednego i tego samego
działania misyjnego.
Przyjrzyjmy się więc bliżej socjologicznemu mechanizmowi misji,
który wymaga wyjaśnienia pojęć instytucji i kultury, co pozwoli na przetransportowanie na tę płaszczyznę teologicznego pojęcia misji i ich teologicznych podstaw. J. Laloux określa instytucję jako zespół przyjętych
zachowań i działalności, spełnianych w społeczeństwie przez ludzi w sposób względnie stały i ciągły; w zespole tym występują zorganizowane role
i dobrze ukształtowane stosunki dla wspólnego dążenia do celu, który dla
całości społeczeństwa posiada wartość i znaczenie. W Kościele, jak wykazał A. Liege, istnieje potrójne rozwarstwienie instytucji, w przeżywanej rzeczywistości, powiązanych ze sobą w całość: a) instytucja kościelna ukształtowana przez władze apostolskie i skupiona wokół instytucji
sakramentalnej dla wypełnienia tego, co jest dla niej istotne; b) instytucje kościelne ustanowione przez Kościół stosownie do potrzeb czasu
dla reprezentowania i inkulturowania samej instytucji kościelnej; c)
doczesne instytucje chrześcijańskie dla celów świeckich, ale związane
z Kościołem, który je zorganizował i jest za nie odpowiedzialny. W tak
zinstytucjonalizowanym Kościele niektóre rzeczywistości są niezmienne [a], podczas gdy inne [b] i [c] mają mniej lub więcej charakter przypadłościowy31.
Kultura, rzeczywista treść życia społecznego, przeżywana w danym
środowisku, przedstawia to, czym ludzie są, co robią oraz wartości
społeczne, które w swoim świecie cenią. Instytucje Kościoła należą
30
31
SN 160.indb 249
J. Frisque, tamże.
P. A. Liege, La mission contre les institutions chrétiennes, Parole et Mission 15(1961), s. 495.
2011-06-17 13:39:50
250
do komponentów kultury, sposoby instytucjonalizowania się Kościoła są warunkowane otaczającą go kulturą, a z kolei instytucje te przyczyniają się do kształtowania kultury. Misje wymagają więc obecności
inkulturacyjnej. Misjonarz znajdując się w kraju niechrześcijańskim
ma pewność, że Kościół jest gotowy do przybrania nowego oblicza i że
system wartości, będący strukturą tego świata, z jakim misjonarz się
potyka, kryje w sobie pewne elementy pozytywne, które pozwalają na
chrystianizację.
Na podstawie takiej obecności misje wymagają działania inkulturacyjnego. Praca misyjna zakłada proces współpracy, przystosowania i asymilacji. W procesie współpracy Kościół misyjny za swoje uznaje dążenie
świata pozachrześcijańskiego w tym, co w nich jest godziwe. Przez proces przystosowania i asymilacji Kościół przemienia swoje wzory zachowania i zachęca świat niechrześcijański do zrobienia tego samego, by
doprowadzić do powstania nowej rzeczywistości. Misje wreszcie opierają się na motywacjach inkulturacyjnych, których podstawą jest wolność duchowa, żądająca od Kościoła szacunku dla kultur pozachrześcijańskich i wielkiej elastyczności własnych instytucji. „W momencie,
gdy coraz częściej historyczność człowieka ujmuje się w terminach historii powszechnej, gdy człowieka obchodzi już nie tylko jego własny los, lecz
także bardzo konkretnie los całej ludzkości, byłoby katastrofalne, gdyby
misje nie ukazały się w swojej rozległości i gdyby nie dowartościowały specyfiki powołań misyjnych”32.
Taka złożoność całego projektu misyjnego sprawia, powiadają ci
teolodzy, że jego realizacja nie jest możliwa bez współdziałania, pomocy i zaangażowania całego świętego Ludu Bożego, zgranego działania biskupów i wiernych, posługi kapłańskiej i łaski kontemplacyjnej oraz bez pewnej duchowej jednomyślności, tak wyraźnie zazna32
G. Mercier – M.J. Guillou, Mission et Pauvreté. L`heure da la mission mondiale, Paris 1964,
s. 35.
SN 160.indb 250
2011-06-17 13:39:50
251
czonej w Dziejach Apostolskich (por. Dz 2, 42-47). Cały zatem Lud
Boży powinien czuć się odpowiedzialny za realizację misyjnego dzieła
Kościoła.
Wśród takich prądów umysłowych, tendencji nurtujących w teologii oraz przemian dokonujących się w świecie rozpoczął swe obrady Sobór Watykański II.
Autor jest profesorem misjologii, kierownikiem Katedry Teologii Misji ATK
w Warszawie, redaktorem „Zeszytów Misjologicznych ATK”
SN 160.indb 251
2011-06-17 13:39:50
dr hab. Jarosław Różański OMI
1. Przemiany w świecie i Kościele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253
2. Misje i ewangelizacja – problemy terminologiczne . . . . . . . 256
2.1. Termin misje w dokumentach Soboru Watykańskiego II . 258
2.2. Upowszechnienie się terminu ewangelizacja . . . . . . . . . . 260
2.3. Sprecyzowanie pojęć w encyklice Jana Pawła II
Redemptoris missio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262
2.4. Kryterium misji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264
3. Personalistyczne spojrzenie Jana Pawła II
na podstawy i cel działalności misyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266
4. Podstawowe formy i problemy misji ad gentes . . . . . . . . . . . 271
4.1. Głoszenie z poszanowaniem wolności człowieka . . . . . . . 272
4.2. Pierwszą formą ewangelizacji jest świadectwo . . . . . . . . . 273
4.3. Pierwsze przepowiadanie Chrystusa Zbawiciela . . . . . . . 274
4.4. Nawrócenie i chrzest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274
4.5. Formowanie inkulturowanych Kościołów lokalnych . . . . 276
4.6. Poszanowanie rodzimych kultur
jako przejaw szacunku do człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
4.7. Dialog ekumeniczny i międzyreligijny . . . . . . . . . . . . . . . . 279
4.8. Promocja ludzka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280
Punktem zwrotnym dla współczesnego pojmowania misji jest z pewnością sytuacja, która wytworzyła się po II wojnie światowej, kiedy
w prowadzeniu działalności misyjnej nie dominował już kontekst świecki. W łonie Kościoła zaczął się czas szybkich przemian w myśleniu teologicznym o misjach. Jego ukoronowaniem był Sobór Watykański II
oraz dokumenty posoborowe, które określiły nowe patrzenie na misje.
SN 160.indb 252
2011-06-17 13:39:50
253
W latach siedemdziesiątych misje przestały być też niejako monopolem Kościołów Zachodu. Odpowiedzialność za nie zaczęły przejmować
młode Kościoły Południa. Ukoronowaniem współczesnych dociekań
misjologicznych stała się bez wątpienia encyklika Jana Pawła II Redemptoris missio (1990).
1. Przemiany w świecie i Kościele
Zmiany polityczne we współczesnym świecie pociągnęły za sobą
i wciąż pociągają inne, bardziej złożone. Zniknął prawie na dobre z różnego rodzaju literatury powszechny do niedawna termin „państwa Trzeciego Świata”, a szybką karierę zrobił „państwa Południa” lub bardziej
skrótowo „Południe” (kraje biedne), przeciwstawiany „Północy” (krajom
bogatym), mimo że terminy te nie są precyzyjne i dość różnie definiowane. Przede wszystkim wątpliwości wobec powyższego nazewnictwa
wzbudza sygnalizowane w nazwie geograficzne rozmieszczenie, które
nie zawsze pokrywa się z rzeczywistością. Jednak w niniejszym wystąpieniu przywoływany będzie ze względu na zakorzeniony już dość mocno
w świadomości i literaturze ten właśnie układ Północ-Południe jako
struktura świata i problem globalny. Wielu autorów podkreśla, iż jest to
struktura świata mająca charakter trwały i dominujący. Implikacje tego
układu są zaś wielorakie i trudne do interpretacji, na przykład w oparciu
o teorię modernizacji, stadiów rozwoju, zderzenia cywilizacji czy wreszcie wszechobecnej globalizacji. Jednak wydaje się rzeczą oczywistą, że ten
układ wyraża widoczne rozwarstwienie świata, ekskluzję krajów, narodów i regionów, migracje, nieproporcjonalność w podziale dóbr ziemi,
niemożliwe do spłacenia zadłużenie, rewolucje i konflikty zbrojne, itp.
Przez to też może on powodować zagrożenia, konflikty, zwiększać niestabilność, czyli jest bez wątpienia podstawowym problemem globalnym.
Kościół nie może go pominąć i nie pomija w swoim nauczaniu. Tym bar-
SN 160.indb 253
2011-06-17 13:39:50
254
dziej nie może go ignorować działalność misyjna, prowadzona przecież
głównie w krajach Południa.
Opisując sytuację człowieka w świecie współczesnym konstytucja Gaudium et spes Soboru Watykańskiego II podkreśla, iż ród ludzki
„nigdy jeszcze nie obfitował w tak wielkie bogactwa, możliwości i potęgę gospodarczą, a jednak wciąż ogromna część mieszkańców świata
cierpi głód i nędzę i niezliczona jest ilość analfabetów. Nigdy ludzie nie
mieli tak wyczulonego jak dziś poczucia wolności, a tymczasem powstają nowe rodzaje niewoli społecznej i psychicznej. W chwili gdy świat
tak żywo odczuwa swoją jedność oraz wzajemną zależność jednostek
w koniecznej solidarności, rozrywany jest on gwałtownie w przeciwne
strony przez zwalczające się siły; trwają bowiem jeszcze ostre rozbieżności natury politycznej, społecznej, gospodarczej, ‘rasowej’ i ideologicznej, istnieje niebezpieczeństwo wojny, mogącej zniszczyć wszystko do
gruntu” (KDK 4). Te lapidarne zdania nie odzwierciedlają przeszłości
z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w., lecz przypominają o jeszcze większych dysproporcjach i zagrożeniach płynących z obecnego
układu świata Północ-Południe i globalizacji gospodarki.
Globalizacja gospodarki i handlu niesie z sobą wiele przemian kulturowych, wywiera wpływ na różne dziedziny życia indywidualnego i społecznego, prowokuje poszukiwanie, a często także ucieczkę we własny
świat zamkniętej kultury, przejawiającą się niejednokrotnie w wojnach
i proteście. Wprowadza ona także mentalność wielokulturową i ponowoczesną, charakteryzującą się nieufnością wobec ludzkiego ducha,
relatywizmem wobec prawdy, skłaniającą każdego do poszukiwania czy
też nawet tworzenia własnej religii, co sprzyja rozwojowi sekt oraz nieznanego raczej dotąd wielu obszarom kulturowym zjawiska ateizmu.
Reakcją na podobne postawy są fundamentalizmy religijne, uciekające się niekiedy do wojny czy prześladowań. Do tego trzeba także dodać
mającą duży wpływ na działalność misyjną ekspansję islamu wojowni-
SN 160.indb 254
2011-06-17 13:39:50
255
czego i politycznego, niekiedy będącą wynikiem migracji.
Ważne wydają się także przemiany w Kościele i teologii. „Stoimy dziś
wobec sytuacji religijnej znacznie zróżnicowanej i zmiennej [...]. Rzeczywistości społeczne i religijne, które niegdyś były jasne i określone,
dziś przeobrażają się w sytuacje złożone. [...] Ta radykalna zmiana sytuacji religijnych i społecznych utrudnia konkretne zastosowanie pewnych
rozróżnień i kategorii kościelnych, do których byliśmy przyzwyczajeni”
– mówi Jan Paweł II w encyklice Redemptoris missio (RMis 32), dostrzegając zachodzące zmiany i nieco później podkreślając trudny do przecenienia fakt przemian w Kościele, a co za tym idzie także w teologii misji.
„Kościół został założony na wszystkich kontynentach, a nawet większość
wiernych i Kościołów lokalnych nie znajduje się dziś w starej Europie, ale
na kontynentach, które misjonarze otworzyli dla wiary” (RMis 40, por.
też RMis 36, 86, 91). Przemieszczaniu się Kościoła z Północy na Południe
i na Wschód towarzyszą nowe nurty w teologii, zmiany w rozumieniu
samego Kościoła, a także w relacjach pomiędzy Kościołami lokalnymi.
Mówią o tym także przemiany w Episkopacie świata, który – szczególnie
podczas pontyfikatu Jana Pawła II – stał się bardziej afrykański i azjatycki. Biskupi z tych kontynentów, w połączeniu z biskupami Ameryki
Łacińskiej i Oceanii, są liczniejsi od biskupów europejskich. Kościół staje
się zatem coraz bardziej „światowym”, „powszechnym”.
W dotychczasowym, ogólnym spojrzeniu na teologie misji Ameryki
Łacińskiej, Afryki i Azji, zwykło się utożsamiać te kontynenty z największymi wyzwaniami, istniejącymi szczególnie w ostatnich pięćdziesięciu
latach. I tak w Ameryce Łacińskiej wskazywano na problemy społeczne, przede wszystkim wielkie ubóstwo mas i nieograniczone bogactwo
wąskich elit. W teologii starano się rozwiązać te problemy tworząc różne
nurty tzw. „teologii wyzwolenia”. W Afryce, począwszy od Soboru, zmagano się z problemami rodzimości Kościoła. Azja, najmniej przeniknięta ewangelizacją, zdawała się wciąż zmagać z problemami typowymi dla
SN 160.indb 255
2011-06-17 13:39:50
256
mniejszości, często prześladowanej, w której na plan pierwszy wysuwał
się dialog międzyreligijny. Skłaniało do niego ogromne bogactwo starych, rodzimych kultur i religii.
Za wyżej sygnalizowanymi przemianami w świecie nastąpiły także
przemiany w teologiach kontynentalnych. Chociaż główne problemy
regionalne pozostały zasadniczo niezmienne, to jednak z pewnością
w o wiele większym stopniu niż dziesięć lat temu nie są one tak typowe tylko dla jednego kontynentu. Występują wszystkie z całą wyrazistością – chociaż różnym natężeniem - w Azji, Afryce i Ameryce Łacińskiej.
Także napięcia teologiczne, które one zrodziły, wskazują na nieuchronną różnorodność myślenia teologicznego, która w najbliższej przyszłości
nie tyle będzie dotyczyć treści podstawowych prawd wiary chrześcijańskiej, ile sposobu ich wyrażania i przekazywania. Pojawiły się także problemy wspólne dla wszystkich kontynentów, związane głównie z wielkimi
wyzwaniami promocji ludzkiej.
2. Misje i ewangelizacja – problemy terminologiczne
Do XVII w. rzeczywistość oddawana przez współczesny termin
misje czy też pierwsza ewangelizacja wyrażana była m.in. przez określenia: oświecenie pogan; przyprowadzanie nowych ludów na łono świętej
matki Kościoła; rozkrzewianie wiary; nawrócenie pogan; głoszenie Ewangelii w całym świecie; trud zbawiennego przepowiadania dla przekazania
ludziom tajemnicy wiary; nawrócenie niewiernych; przepowiadanie apostolskie; troska o zbawienie ludów pogańskich; nowe zakorzenienie chrześcijaństwa; ogłoszenie Ewangelii; rozszerzenie wiary; zaproszenie pogan itp1.
1
Illuminatio Gentium; Novos populos adducere in gremio sanctae matris Ecclesiae; Propagatio
fidei; Conversio Gentilium; Praedicatio Evangelii in Universo Orbe; Labor salutiferae
praedicationis ad innotescendum gentibus misterium fidei; Conversio infidelium; Praedicatio
apostolica; Procuratio salutis ad barbares gentes; Novella Christianitatis plantatio; Promulgatio
Evangelii; Dilatatio fidei; Convocatio gentium. Terminy te wylicza A. Seumois, Introduction á
SN 160.indb 256
2011-06-17 13:39:50
257
Historia misji napisana przez Arnolda Mermanniusa nosiła tytuł: Dzieje
nawrócenia pogan całego świata, czyli chronologia powołania wszystkich
narodów...2, a tytuł dzieła José de Acosta brzmiał: O istocie Nowego Świata ksiąg dwie i o głoszeniu Ewangelii wśród pogan, czyli trosce o zbawienie
Indian ksiąg sześć3. Gdy mówiono o misjonarzach, używano m.in. terminów: pracownicy, słudzy świętej Ewangelii; podróżujący dla Chrystusa; głosiciele Ewangelii; udający się do nawracania niewiernych4 itp.
Siedemnastowieczni misjologowie wyróżniali trzy rodzaje misji:
misję wewnętrzną, czyli nawracanie heretyków; misję zewnętrzną,
czyli nawracanie pogan, zwanych wówczas Indianami oraz nawracanie
Żydów; misję wschodnią, czyli nawracanie schizmatyków, zwanych wówczas Grekami. Podział na misję wewnętrzną i misję zewnętrzną utrwalił się w epoce kolonializmu, kiedy to pod pojęciem ‘misji zewnętrznej’
rozumiano duszpasterstwo w krajach zamorskich. Często wiązało się
ono z działaniami militarnymi i podbojem kulturalnym. Zauważyć to
można szczególnie w XVIII w., kiedy to termin misje obciążono dodatkowo działalnością cywilizacyjną. Kolonizacja i chrystianizacja odkrytych narodów bardzo często szły wówczas w parze.
Jeszcze do początku XX w., w Europie ‘misje’ rozumiano bardziej
jako katolicyzację, a mniej jako chrystianizację – obejmowały one więc
także działalność wśród protestantów i prawosławnych oraz nawracanie
katolików (misje ludowe, parafialne). Do czasów nam współczesnych
terminu misja używano także w innych kontekstach: misja kanoniczna; Francja krajem misyjnym; polska misja katolicka (w krajach Europy
la missiologie, Schöneck-Backenried 1952, s. 62.
2
Theatrum Conversionis Gentium Totius Orbis, sive chronologia de vocatione omnium
populorum..., Antverpiae MDLXXII.
3
De natura Novi Orbis libri duo, et de Promulgatione Evangelii apud Barbaros, sive
Procuranda Indorum salute libri sex, Salamanticae, MDLXXXVIII.
4
Operarii, ministrii sancti Evangelii, Peregrinantes pro Christo, Nuntii Evangelii, Proficiscentes
ad infideles convertendos. Terminy te znaleźć można w: A. Seumois, Introduction á la
missiologie, dz. cyt., s. 63.
SN 160.indb 257
2011-06-17 13:39:50
258
zachodniej) itp. Do tego doszło także szereg świeckich znaczeń terminu
misja: misja dyplomatyczna; misja wojskowa, itp.5
2.1. Termin misje w dokumentach Soboru Watykańskiego II
Sobór Watykański II podkreśla, iż termin misje ma specyficzne, ściśle określone znaczenie. Bez wątpienia najbardziej podstawowym doktrynalnym dokumentem soborowym jest „Konstytucja dogmatyczna
o Kościele Lumen gentium”. Podkreśla ona podstawowe znaczenie mandatu misyjnego Jezusa dla posłania Kościoła: „Albowiem jak Syn posłany
został przez Ojca, tak i sam posłał Apostołów (por. J 20, 21), mówiąc im:
«Idąc tedy czyńcie uczniów ze wszystkich narodów, chrzcząc je w imię
Ojca i Syna, i Ducha Świętego, nauczając je zachowywać wszystko, cokolwiek wam przykazałem. A oto Ja jestem z wami po wszystkie dni aż do
skończenia świata» (Mt 28,18-20). Ten uroczysty nakaz Chrystusowy
zwiastowania zbawiennej prawdy Kościół otrzymał od Apostołów, aby
go wypełniać aż po krańce ziemi (por. Dz 1,8). Stąd też za swoje uznaje
słowa Apostoła: «Biada mi, jeślibym Ewangelii nie głosił» (1 Kor 9, 16)
i dlatego nieustannie rozsyła zwiastunów, dopóki nie powstaną nowe
Kościoły i same nie zaczną prowadzić dalej dzieła ewangelizacji” (KK
17). Ważny jest tu zarówno aspekt geograficzny (aż po krańce ziemi), jak
i podkreślenie przynaglenia (Biada mi, jeślibym Ewangelii nie głosił). Ten
fragment znajduje się w samym centrum misyjnego spojrzenia na świat.
Misyjnej działalności Kościoła poświęcony jest w całości dekret Ad
gentes divinitus, który łączy zasadnicze tendencje szkół misjologicznych
„Słowo misje jest niejednokrotnie nadużywane na określenie jakiegoś dobrego dzieła,
zwłaszcza o charakterze społecznym. Jeśli jednak cała apostolska działalność Kościoła ma
swoje podstawy w misji samego Chrystusa, nie wolno nam o istotnym aspekcie tej misji
zapominać lub go nie doceniać w posłannictwie ad gentes – do narodów” (Mk 28, 19; Mk
16, 15; Łk 24, 47). Paweł VI, Orędzie do wszystkich biskupów i wszystkich wiernych katolików
z okazji Światowego Dnia Misyjnego (23 października), 29 maja 1977, AAS 69 (1977), s.
450-454.
5
SN 160.indb 258
2011-06-17 13:39:50
259
XX w. Podaje on ścisłą definicję misji (l. mn.): „Ogólnie misjami nazywa się specjalne przedsięwzięcia, które wysłani przez Kościół głosiciele
Ewangelii, idąc na cały świat, podejmują celem wykonania zadań głoszenia Ewangelii i zakładania Kościoła wśród narodów lub grup społecznych
jeszcze nie wierzących w Chrystusa; dochodzą one do skutku przez działalność misyjną, ponieważ prowadzi się je na pewnych terenach uznanych przez Stolicę Apostolską. Właściwym celem tej działalności misyjnej jest przepowiadanie Ewangelii i zakładanie Kościoła wśród ludów
i grup, gdzie Kościół nie zapuścił jeszcze korzeni. W ten sposób z posiewu
słowa Bożego mają rozwijać się rodzime Kościoły partykularne, zakładane
w dostatecznej ilości na całym świecie, wyposażone we własne siły i dojrzałe; one to, posiadając własną hierarchię zjednoczoną z wiernym ludem
oraz dysponując środkami, prawie że odpowiednimi do prowadzenia pełnego życia chrześcijańskiego, mają dorzucać własną cząstkę dla dobra
całego Kościoła. Głównym środkiem do zakładania Kościoła jest głoszenie Ewangelii Jezusa Chrystusa, do której przepowiadania posłał Pan swoich uczniów na cały świat, aby ludzie odrodzeni dzięki słowu Boga włączani byli przez chrzest do Kościoła, który jako Ciało Słowa Wcielonego
karmi się i żyje słowem Bożym i chlebem eucharystycznym” (DM 6).
Istotne znaczenie mają następujące elementy definicji:
• specjalne przedsięwzięcia;
• wysłani przez Kościół głosiciele Ewangelii;
• celem głoszenia Ewangelii i zakładania Kościoła;
• wśród narodów lub grup społecznych jeszcze nie wierzących
w Chrystusa; wśród ludów i grup, gdzie Kościół nie zapuścił jeszcze korzeni;
• głównym środkiem jest głoszenie Ewangelii Jezusa Chrystusa.
Przy czym misje i misja ad gentes to pojęcia treściowo tożsame, do
których często odwołują się dokumenty soborowe (KK 16, 23, 46; DB 6;
DM 6, 9, 26, 29, 34, 36, 38, 39, 40, 41; DK 10; KL 38, 40, 119).
SN 160.indb 259
2011-06-17 13:39:51
260
2.2. Upowszechnienie się terminu ewangelizacja
W pierwszych wiekach chrześcijaństwa termin ewangelizacja ogranicza się raczej do głoszenia Dobrej Nowiny tym, którzy jeszcze jej nie
słyszeli. Z czasem jednak pojęcie to stopniowo zanikło i zostało zastąpione przez szereg innych. Termin ewangelizacja zaczął ponownie rozpowszechniać się w środowiskach protestanckich XIX w.
Do jego powrotu i upowszechnienia w Kościele katolickim przyczynił się bez wątpienia kryzys koncepcji misji po Soborze Watykańskim
II, gdyż wielu wówczas uważało, że tradycyjne wyrażenie ‘misje’ zdezaktualizowało się. Stąd też nowe określenie przyjęto bardzo chętnie. Do
jego upowszechnienia przyczynił się zwłaszcza Synod Biskupów z 1974
r. De iustitia in mundo oraz posynodalna adhortacja apostolska Pawła
VI Evangelii nuntiandi (1975).
Już Lineamenta, wprowadzające w obrady Synodu z 1974 r., prezentują bardzo szerokie pojmowanie terminu ewangelizacja. Według Lineamenta jest to każda działalność podporządkowana przeobrażaniu świata według planów Boga Stwórcy i Odkupiciela; kapłańska, profetyczna
i królewska działalność Kościoła; głoszenie Ewangelii wśród niewierzących i pogłębianie jej wśród wierzących; głoszenie Ewangelii niechrześcijanom, prowadzące do przyjęcia wiary, czyli pierwsza ewangelizacja (nr
4). Instrumentum laboris – kolejny etap przygotowań do Synodu – podtrzymuje wypowiedzi biskupów z Lineamenta i proponuje pojmowanie
terminu ‘ewangelizacja’ jako działalności, przez którą wzbudza i podtrzymuje się wiarę żywą. W tej działalności ważne są trzy aspekty: głoszenie
Słowa, świadectwo życia i sprawowanie sakramentów (nr 26). Ta koncepcja ewangelizacji została całkowicie zaakceptowana przez Synod.
Adhortacja apostolska Pawła VI Evangelii nuntiandi to z pewnością
Magna Carta refleksji na temat ewangelizacji. Nie podaje żadnej precyzyjnej definicji ewangelizacji, gdyż żadna nie może zadośćuczynić tej
bogatej, wielostronnej i dynamicznej rzeczywistości. Mówi jednak, iż
SN 160.indb 260
2011-06-17 13:39:51
261
można ją określić „jako pokazywanie Chrystusa Pana tym, którzy Go
nie znają, jako kaznodziejstwo, katechizację, chrzest i udzielanie innych
sakramentów” (17). Chociaż jednak ustne głoszenie Ewangelii (kerygma) i katechizacja są często synonimami ewangelizacji, ta nie sprowadza
się do nich, jest rzeczywistością o wiele bogatszą. To tylko część ewangelizacji (22). Ewangelizacja jest procesem wielowarstwowym, „złożonym
z różnych elementów, jakimi są: odnowa ludzkości, dawanie świadectwa, otwarte przepowiadanie, przylgnięcie duchowe, wejście we wspólnotę, przyjęcie znaków, dzieła apostolskie” (24).
Evangelii nuntiandi, podobnie jak Synod Biskupów z 1974 r., potwierdza konieczność trzech podstawowych składników: głoszenia Słowa,
świadectwa życia i sakramentów.
a) Głoszenie Słowa. „Ewangelizacja będzie zawsze zawierać – jako
fundament, centrum i szczyt całego swego dynamizmu – także to jasne
stwierdzenie: w Jezusie Chrystusie, Synu Bożym, który stał się człowiekiem, umarł i zmartwychwstał, ofiarowane jest każdemu człowiekowi zbawienie, jako dar łaski i miłosierdzia Bożego” (27). „Wobec tego
ewangelizacja winna zawierać prorockie przepowiadanie spraw innego życia – to znaczy najwyższego i wiecznego powołania ludzi, które
jest związane z obecnym stanem, a równocześnie od niego odłączone,
które wychodzi ponad czas i historię” (28). „Głoszenia Bożego Słowa nie
zastąpi nawet najpiękniejsze świadectwo życia, dlatego konieczne jest
objaśnianie go, podbudowanie i rozwijanie przez jasne i niedwuznaczne
wieszczenie Pana Jezusa” (22).
b) Świadectwo życia. Mimo tego, co powiedziano powyżej, adhortacja podkreśla, że głoszenie Dobrej Nowiny winno dokonywać się przede
wszystkim przez świadectwo życia. Jest ono „milczącym, ale bardzo
mocnym i skutecznym” wieszczeniem Dobrej Nowiny. „Do dawania
takiego świadectwa powołani są wszyscy chrześcijanie, którzy z tej racji
mogą być prawdziwymi głosicielami Ewangelii” (21).
SN 160.indb 261
2011-06-17 13:39:51
262
c) Sprawowanie sakramentów. Ewangelizacja ma także wymiar sakramentalny. Jest to jej trzeci element konstytutywny. Ci bowiem, którzy
wstępują do Królestwa, tzn. do nowego świata, do nowego porządku rzeczy, do nowej zasady życia, wstępują do wspólnoty Kościoła, widzialnego
sakramentu zbawienia. Ale to wejście do wspólnoty kościelnej ujawnia
się w wielu innych znakach, które znak Kościoła rozszerzają i wyjaśniają. Zgodnie z dynamiczną siłą ewangelizacji ten, kto przyjmuje Ewangelię jako Słowo zbawienia, zwykle przenosi je na te znaki sakramentalne:
na przylgnięcie do Kościoła i na przystępowanie do sakramentów (18).
Ewangelizacja skierowana jest do „wszelkich kręgów rodzaju ludzkiego, aby przenikając je swą mocą od wewnątrz tworzyła z nich nową
ludzkość” (18). Jej celem jest przemiana sumienia poszczególnych ludzi
i wszystkich razem, potem także ich działalności, a wreszcie ich życia
i środowiska, w jakim się obracają (18). Natomiast jej widocznym owocem jest zaangażowanie na rzecz apostolatu, gdyż ten, kto „przyjął
Ewangelię, z kolei ewangelizuje innych. To jest dowodem prawdy, to jest
probierzem ewangelizacji” (24).
2.3. Sprecyzowanie pojęć w encyklice Jana Pawła II Redemptoris
missio
Dokumenty Soboru Watykańskiego II oraz papieskie dokumenty
posoborowe pozwalają nam sprecyzować używane często w naukach
teologicznych terminy misja, misje, ewangelizacja czy też nowa ewangelizacja. Wyjaśnia to encyklika Jana Pawła II Redemptoris missio (1990),
która jest niejako podsumowaniem dociekań misjologicznych, opowiadając się zdecydowanie za terminem misje.
Misja w liczbie pojedynczej to missio Ecclesiae, o której mówi m.in.
Dekret o apostolstwie świeckich: „Kościół powstał do życia w tym celu,
by szerząc królestwo Chrystusowe po całej ziemi ku chwale Ojca, uczynić wszystkich ludzi uczestnikami zbawczego odkupienia i by przez
SN 160.indb 262
2011-06-17 13:39:51
263
nich skierować cały świat rzeczywiście do Chrystusa. Wszelka działalność Ciała Mistycznego zmierzająca do tego celu nazywa się apostolstwem, które Kościół sprawuje poprzez wszystkie swoje członki, jednak
na różne sposoby; powołanie bowiem chrześcijańskie jest z natury swojej również powołaniem do apostolstwa. Podobnie jak w organizmie
żywym żaden członek nie zachowuje się całkiem biernie, ale uczestnicząc w życiu ciała, bierze równocześnie udział w jego działaniu, tak
i w ciele Chrystusa, którym jest Kościół, całe ciało «według zakresu
działania właściwego każdemu członkowi przyczynia sobie wzrostu»
(Ef 4, 16)” (DA 2). Istotne jest tutaj podkreślenie następujących elementów:
• uczynić wszystkich ludzi uczestnikami zbawczego odkupienia;
• wszelka działalność Ciała Mistycznego.
W języku polskim na oddanie tej rzeczywistości używa się terminu
posłannictwo Kościoła. Bowiem ‘misja’ w tym znaczeniu i ‘posłannictwo’
to terminy treściowo identyczne, tożsame. Mówiąc o niej w Redemptoris missio Jan Paweł II podkreśla, iż „różne formy działalności wewnątrz
‘jednej jedynej misji’ Kościoła rodzą się nie z racji należących do samej
jej istoty, ale z różnych okoliczności, w jakich są urzeczywistniane” (33)6.
W ramach tej jednej jedynej misji Kościoła Jan Paweł II wyróżnia trzy
sytuacje:
a) Misje. Najpierw tę, „ku której kieruje się działalność misyjna
Kościoła: narody, grupy ludzi, środowiska społeczno-kulturowe, w których Chrystus i Jego Ewangelia nie są znane albo w których brak wspólnot chrześcijańskich wystarczająco dojrzałych, by mogły wcielać wiarę
we własne środowisko i głosić ją innym grupom ludzi. To jest w ścisłym
sensie misja ad gentes” (RMis 33). W opisie tej sytuacji papież podkreśla
6
Znaczeniu terminów misja i misje Jan Paweł II poświęcił też m.in. audiencję generalną 3
maja 1995 r., podkreślając iż ten sposób wyrażania się „nie podważa jedności misji Kościoła;
co więcej, ukazuje on bardzo wyraźnie to podstawowe zadanie ewangelizacyjne”. Jan Paweł
II, Misja i misje, „L’Osservatore Romano” 7(175)/1995, wyd. pol., s. 53.
SN 160.indb 263
2011-06-17 13:39:51
264
elementy z soborowego dekretu Ad gentes, odwołując się zresztą wprost
do niego:
• narody, grupy ludzi, środowiska społeczno-kulturowe, w których
Chrystus i Jego Ewangelia nie są znane;
• albo w których brak wspólnot chrześcijańskich wystarczająco
dojrzałych.
b) Duszpasterstwo. Druga sytuacja wymieniona przez Redemptoris missio mówi o już istniejących wspólnotach chrześcijańskich, „które
posiadają odpowiednie i solidne struktury kościelne, mają żarliwość wiary
i życia, promieniują świadectwem dawanym Ewangelii w swym środowisku i czują się zobowiązane do misji powszechnej. W nich prowadzona
jest działalność duszpasterska Kościoła” (RMis 33). Istotne elementy:
• odpowiednie i solidne struktury kościelne;
• żarliwość wiary i życia;
• świadectwo dawane Ewangelii;
• czują się zobowiązane do misji powszechnej.
c) Nowa ewangelizacja. Trzecia sytuacja według Redemptoris missio
jest sytuacją pośrednią, „zwłaszcza w krajach o chrześcijaństwie dawnej daty, ale czasem również w Kościołach młodych, gdzie całe grupy
ochrzczonych utraciły żywy sens wiary albo wprost nie uważają się już
za członków Kościoła, prowadząc życie dalekie od Chrystusa i od Jego
Ewangelii. W tym wypadku zachodzi potrzeba «nowej ewangelizacji»
albo «reewangelizacji»” (RMis 33). Jej istotne elementy to:
• kraje o chrześcijaństwie dawnej daty;
• Kościoły młode, gdzie całe grupy ochrzczonych utraciły żywy
sens wiary.
2.4. Kryterium misji
W tradycyjnym pojęciu misji dominowało kryterium geograficzne,
tzn. w praktyce uznanie Europy czy Zachodu za „świat chrześcijań-
SN 160.indb 264
2011-06-17 13:39:51
265
ski”, a pozostałych terenów za „tereny misyjne”. Zarówno w dokumentach soborowych, jak i w encyklice Jana Pawła II Redemptoris missio
to kryterium geograficzne, czy też terytorialne, jest zastępowane kulturowym. W punkcie 34 Redemptoris missio Jan Paweł II podkreśla, że
„adresatami specyficznej działalności misyjnej albo misji ad gentes, są
tu «narody i grupy społeczne jeszcze nie wierzące w Chrystusa», «ci,
którzy są daleko od Chrystusa», wśród których Kościół «nie zapuścił
jeszcze korzeni», których kultura nie doznała jeszcze wpływów Ewangelii”, a w rozdziale encykliki o współpracy misyjnej mowa jest o licznych imigrantach, którzy tworzą ludzkie i kulturowe grupy w krajach chrześcijańskich i którzy przypominają nam potrzebę działalności misyjnej: „obecność tych braci w krajach o chrześcijaństwie dawnej daty jest wyzwaniem dla wspólnot kościelnych, pobudzającym je
do odpowiedniego ich przyjęcia, dialogu, służby, dzielenia się dobrami, dawania świadectwa i bezpośredniego przepowiadania” (RMis
82). W dokumencie tym pojawia się także kryterium socjologiczne,
gdyż mówiąc dziś o misjach, trzeba brać pod uwagę „nagłe i głębokie
przekształcenia, znamionujące dzisiejszy świat, szczególnie Południe”
(RMis 37). Encyklika wymienia tu proces urbanizacji, młodzież, zjawisko migracji i sytuacje nędzy. Jeszcze innym kryterium, które się tam
pojawia, jest kontekst współczesnej cywilizacji rodzącej „nowe areopagi”, takie jak np. świat środków przekazu, areopag kultury w wąskim
znaczeniu, prac badawczych, stosunków międzynarodowych oraz areopag związany ze współczesnym, pełnym niepokoju poszukiwaniem
sensu istnienia, potrzebą życia wewnętrznego, pragnienia nauczenia
się koncentracji i modlitwy (por. RMis 38).
Z podanych wyżej definicji i kryteriów misji wydaje się, że współczesnemu rozumieniu najbardziej odpowiada pojmowanie „misji” jako misji
ad gentes w znaczeniu kulturowym.
SN 160.indb 265
2011-06-17 13:39:51
266
3. Personalistyczne spojrzenie Jana Pawła II
na podstawy i cel działalności misyjnej
W przełomowej dla misjologii encyklice Redemptoris missio Jan
Paweł II wyraża swoje zdumienie, że po dwudziestu wiekach chrześcijaństwa większa część ludzkości nie zna jeszcze Chrystusa ani jego
posłannictwa. „Liczba tych ludzi, którzy nie znają Chrystusa i nie należą
do Kościoła, stale wzrasta, a od zakończenia Soboru niemal się podwoiła. Dla tej ogromnej liczby ludzi, umiłowanych przez Ojca, który dla
nich zesłał swego Syna, oczywista jest nagląca potrzeba misji”7. I wierzy
w to, iż „Bóg otwiera przed Kościołem horyzonty ludzkości lepiej przygotowanej na ewangeliczny zasiew”8. A to co się dzisiaj dzieje w świecie,
nie jest powodem do zniechęcenia, lecz impulsem do „zaangażowania
wszystkich sił kościelnych w nową ewangelizację i w misję wśród narodów. Nikt wierzący w Chrystusa, żadna instytucja Kościoła nie może
uchylić się od tego najpoważniejszego obowiązku: głoszenia Chrystusa
wszystkim ludom” 9. Papież u schyłku XX wieku wyraża wiarę w „nową”,
„wielką wiosnę chrześcijaństwa” 10, niepowtarzalną szansę „niesienia
Ewangelii, świadectwem i słowem, do wszystkich ludzi i do wszystkich
narodów”, „świt nowej epoki misyjnej”11. Podkreśla, że u schyłku drugiego tysiąclecia „misja Kościoła dopiero się rozpoczyna”12.
Dostrzega jednak – wspomniane na początku – współczesne trudności działalności misyjnej, wypływające z przemian w świecie i rozprzestrzeniania się nowych idei teologicznych. Dlatego powtarza pytania zadawane przez niektórych: „Czy misje wśród niechrześcijan są
Jan Paweł II, Encyklika Redemptoris missio, Watykan 1990, nr 3, s. 7.
Tamże.
9
Tamże.
10
Tamże, nr 2, s. 4; nr 86, s. 129.
11
Tamże, nr 92, s. 138.
12
Tamże, nr 1, s. 3.
7
8
SN 160.indb 266
2011-06-17 13:39:51
267
jeszcze aktualne? Czyż nie zastąpił ich może dialog międzyreligijny?
Czy ich wystarczającym celem nie jest ludzki postęp? Czy poszanowanie sumienia i wolności nie wyklucza jakiejkolwiek propozycji nawrócenia? Czy nie można osiągnąć zbawienia w jakiejkolwiek religii? Po
cóż zatem misje?”13.
Na te złożone pytania Jan Paweł II odpowiada szeroko we wspomnianej encyklice, jak również w wielu innych, licznych dokumentach,
homiliach, katechezach itp. W tej bogatej lekturze wyraźnie zaznacza
się personalistyczne podejście Papieża przy uzasadnianiu działalności
misyjnej Kościoła i przy wskazywaniu na jej cel. Można je odnieść do
intuicji zawartych w rozwijanej przed pontyfikatem refleksji filozoficznej, zwłaszcza etycznej. Z jego fascynacji personalizmem wyrasta dynamiczne spojrzenie na osobę i jej rozwój: osoba wyrażała się i realizowała przez „czyn”. Punktem wyjścia dla Papieża jest dynamika zawarta w Bogu w Trójcy Jedynym. W Bogu Ojcu, bogatym w miłosierdzie,
znajduje się źródło wszelkiej działalności misyjnej. Otwiera się On na
świat w Jezusie Chrystusie, jedynym uniwersalnym Zbawicielu, pośredniku i centrum historii zbawienia. W encyklice Redemptoris missio Jan
Paweł II przypomina słowa św. Pawła Apostoła, że Bożym planem jest
„wszystko na nowo zjednoczyć w Chrystusie jako Głowie: to, co w niebiosach, i to, co na ziemi (Ef 1, 10)”14. Zaś w swojej programowej encyklice Redemptor hominis Jan Paweł II w pierwszych słowach podkreśla: „Odkupiciel człowieka, Jezus Chrystus jest ośrodkiem wszechświata i historii”15. I przypomina słowa św. Jana Ewangelisty: „Tak bowiem
Bóg umiłował świat, że Syna swego Jednorodzonego dał, aby każdy, kto
w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne” (J 3, 16)16. „W tym
zbawczym wydarzeniu dzieje człowieka w Bożym planie miłości osiąTamże, nr 4, s. 9.
Tamże, nr 6, s. 13.
15
Jan Paweł II, Encyklika Redemptor hominis, Wrocław 1986, nr 1, s. 5.
16
Tamże, s. 6.
13
14
SN 160.indb 267
2011-06-17 13:39:51
268
gnęły swój zenit. Bóg wszedł w te dzieje, stał się – jako człowiek – ich
podmiotem, jednym z miliardów, a równocześnie Jedynym!”17.
Pojawia się tutaj ogromny, kosmiczny wymiar posłania Jezusa Chrystusa do świata, do całej ludzkości. Temu posłaniu towarzyszy także
wezwanie do radykalnie nowego życia człowieka, wezwania, które zmierza do przebóstwienia człowieka, do zanurzenia go w samoudzielającej
się miłości Boga. To wezwanie skierowane jest to każdego człowieka
przez Kościół, którego Głową jest Jezus Chrystus. Kościół jako swoista
„osoba społeczna” przez swoją misję uczestniczy w otwarciu się Boga na
ludzkość. Wyłania się on „z serca Ojca i jest katolicki, ponieważ Ojciec
otwiera swoje ojcostwo wobec całej ludzkości”18.
Zadaniem Kościoła jest na pierwszym miejscu głosić prawdę o Bogu
objawionym w Jezusie Chrystusie. Jan Paweł II podkreślił to wyraźnie
w Redemptor hominis mówiąc, że podstawowym zadaniem „Kościoła we
wszystkich epokach, a w szczególności w epoce naszej” jest kierowanie
wzroku człowieka, kierowanie świadomości i doświadczenia całej ludzkości „w stronę tajemnicy Chrystusa”19. Kościół zatem, jako osoba, jako
podmiot, znajduje się in statu misionis – w stanie misji. Jest on posłany
do każdego człowieka z osobna i do całej ludzkości. Bóg chce, by Kościół
„był sakramentem, zwornikiem i ośrodkiem promieniowania Bożej ekonomii zbawienia”20. Kościół nie może zatem pozostawać bierny, być statystą. W swoim istnieniu ukierunkowany jest on na służbę ludzkości.
Jan Paweł II, odwołując się do „powszechności” Kościoła wymienianej przez Symbol Nicejsko-Konstantynopolitański, stwierdza, że
powszechność misji Kościoła wypływa z nakazu Jezusa oraz z najgłębTamże, s. 6-7.
Jan Paweł II, Powszechna misja Kościoła. Katecheza z 5 kwietnia 1995, w: Jan Paweł II,
Wierzę w Kościół jeden, święty, powszechny i apostolski, Città del Vaticano 1996, s. 567. Por
Jan Paweł II, Redemptoris missio, nr 12, s. 21-22.
19
Jan Paweł II, Encyklika Redemptor hominis, nr 10, s. 32.
20
Jan Paweł II, Powszechna misja Kościoła, s. 565.
17
18
SN 160.indb 268
2011-06-17 13:39:51
269
szej potrzeby „katolickości” Kościoła. Ta powszechność Kościoła należy do samej jego istoty, gdyż dzięki Duchowi Świętemu Kościół stanowi
antycypację Królestwa Bożego21.
Kościół ogłasza także – wzorem swego Mistrza – nadejście Królestwa Bożego. Przedmiotem misji Jezusa z Nazaretu było głoszenie i ustanowienie Królestwa Bożego. „Na to zostałem posłany” – mówił o sobie
Jezus (Łk 4, 43)22. I sam zapoczątkował to Królestwo, które nie miało jednak charakteru „ziemskiego” – tak oczekiwanego przez Jego współpracowników, statycznego, związanego z władzą i strukturami. To królestwo
Jezusa łączy się z relacjami: człowieka do Boga i człowieka do bliźniego.
W Jezusie, który jest posłanym, który jest zarazem Bogiem i człowiekiem, zachodzi tożsamość posłania i posłanego, tego, co mówi i co czyni,
i czym jest. Dzięki Niemu „rzeczywistość eschatologiczna nie jest odłożona na odległe przyjście końca świata, ale staje się ona bliska i zaczyna się urzeczywistniać. Królestwo Boże jest bliskie”23. Dostęp do tego
Królestwa otrzymuje się za pośrednictwem wiary i nawrócenia. Każdy
człowiek jest wezwany, by „nawrócić się i uwierzyć w miłosierną miłość
Boga względem niego: Królestwo wzrastać będzie w miarę, jak każdy
człowiek nauczy się zwracać do Boga w zażyłości modlitwy jako do Ojca
(por. Łk 11, 2; Mt 23, 9) i starać się będzie pełnić Jego wolę (por. Mt 7,
21)”24. „Królestwo ma na celu przekształcenie stosunków między ludźmi
i urzeczywistnia się stopniowo, w miarę jak ludzie uczą się kochać, przebaczać i służyć sobie wzajemnie. Jezus podejmuje całe Prawo, ogniskując
je na przykazaniu miłości”25.
Jan Paweł II odwołując się do „ziemskiego”, „horyzontalnego” pojmowania Królestwa przez uczniów Jezusa w początkowym okresie dziaIbidem, s. 566.
Por. Jan Paweł II, Encyklika Redemptoris missio, nr 13, s. 22.
23
Ibidem, s. 23.
24
Ibidem.
25
Ibidem, nr 15, s. 25.
21
22
SN 160.indb 269
2011-06-17 13:39:51
270
łalności przestrzega, by mówiąc o Królestwie nie zawężać się do „antropocentrycznego” patrzenia, uwypuklającego tylko ziemskie potrzeby
człowieka. „W tej perspektywie – przypomina Papież – Królestwo zmierza ku temu, by stać się rzeczywistością całkowicie ludzką i zeświecczoną, w której tym, co się liczy, są programy i walki o wyzwolenie społeczno-ekonomiczne, polityczne, a również kulturalne, ale z horyzontem
zamkniętym na to, co transcendentne”26. Dostrzega jednak i podkreśla
wyraźnie, że również i „na tej płaszczyźnie istnieją wartości zasługujące na poparcie, tym niemniej koncepcja taka pozostaje ograniczona
do królestwa człowieka pomniejszonego o swój autentyczny i głęboki
wymiar i łatwo się wyraża w jakiejś ideologii postępu czysto ziemskiego”.
Przypomina przy tym słowa Jezusa, że Królestwo Boże „nie jest z tego
świata [...], nie jest stąd (J 18, 36)”27. Przestrzega także przed odrywaniem Królestwa od osoby Jezusa i od wspólnoty Kościoła, co można
zauważyć w niektórych koncepcjach teologicznych. Podkreśla z mocą,
że „Kościół rzeczywiście i konkretnie jest na służbie Królestwa: przede
wszystkim poprzez przepowiadanie wzywające do nawrócenia, które
jest pierwszą i podstawową służbą na rzecz przychodzenia Królestwa
do pojedynczych osób i do ludzkiej społeczności”28. „Kościół następnie
służy Królestwu, zakładając wspólnoty chrześcijańskie oraz Kościoły
lokalne, prowadząc je nie tylko do dojrzewania wiary i miłości w otwarciu się na innych, w służbie człowiekowi i społeczeństwu, w zrozumieniu i poszanowaniu ludzkich instytucji. Kościół ponadto służy także
Królestwu, szerząc w świecie ewangeliczne wartości, które są wyrazem
Królestwa i pomagają ludziom w przyjmowaniu Bożego zamiaru”29.
Kościół posłany przez Jezusa nie byłby zdolny sam z siebie do realizacji tych ogromnych zadań, gdyby nie działanie Ducha Świętego, danego
Tamże.
28
29
Tamże.
26
27
SN 160.indb 270
2011-06-17 13:39:51
271
przez Jezusa swojemu Kościołowi. „U szczytu mesjańskiego posłannictwa Jezusa Duch Święty staje się obecny w pośrodku tajemnicy paschalnej w pełni swojej Boskiej podmiotowości jako Ten, który sam ma dalej
prowadzić zbawcze dzieło, zakorzenione w ofierze Krzyża. Bez wątpienia
dzieło to zostaje przez Jezusa zlecone ludziom: Apostołom, Kościołowi.
Niemniej – w ludziach i przez ludzi - Duch Święty pozostaje pierwszym
i nadrzędnym podmiotem jego urzeczywistniania w duszy człowieka
i w dziejach świata”30. A zatem posłannictwo Kościoła wpisane jest ściśle
w posłannictwo wszystkich Trzech Osób Boskich. „Duch Święty jest rzeczywiście nadrzędnym podmiotem całej misji kościelnej: Jego dzieło rozbłyska znamienicie w działalności misyjnej wśród narodów, jak to ujawnia się w Kościele pierwotnym”31. Przez Jego oddziaływanie Dobra Nowina przyobleka się w ciało ludzkich serc i sumień i rozszerza się w historii.
4. Podstawowe formy i problemy misji ad gentes
Bóg Ojciec, który z miłości kieruje się w Chrystusie ku człowiekowi i jego życiu, przynagla uczniów Chrystusa przez Ducha Świętego do
głoszenia wielkich dzieł Bożych. „Nie jest dla mnie powodem do chluby to, że głoszę Ewangelię. Świadom jestem ciążącego na mnie obowiązku. Biada mi, gdybym nie głosił Ewangelii!” (1 Kor 9, 16) – Jan Paweł II,
w imieniu całego Kościoła powtarza słowa św. Pawła i zaznacza, że „od
samego początku mojego pontyfikatu zdecydowałem się podróżować aż
po krańce ziemi, by dać wyraz tej trosce misyjnej, i właśnie bezpośredni kontakt z ludami, które nie znają Chrystusa, przekonał mnie bardziej,
jak pilna jest ta działalność” 32.
30
Jan Paweł II, Encyklika Dominum et Vivificantem, w: idem, Nauczanie papieskie, 1986
(styczeń-czerwiec), t. IX,1, Poznań 2005, nr 42, s. 775.
31
Jan Paweł II, Encyklika Redemptoris missio, nr 21, s. 33.
32
Tamże, nr 1, s. 3.
SN 160.indb 271
2011-06-17 13:39:51
272
4.1. Głoszenie z poszanowaniem wolności człowieka
To wielkie posłanie i przesłanie Boga, realizowane przez głosicieli
Dobrej Nowiny, szanuje jednak wolność człowieka. „Czy można odrzucić Chrystusa i wszystko to, co On wniósł w dzieje człowieka? – pyta
Jan Paweł II i odpowiada zarazem – oczywiście, że można. Człowiek jest
wolny. Człowiek może powiedzieć Bogu: nie. Człowiek może powiedzieć Chrystusowi: nie. Ale pytanie zasadnicze: czy wolno? I: w imię
czego «wolno»”?33. Podkreśla przy tym, że wszyscy ludzie w sprawach
religijnych mają prawo do działania zgodnie ze swoim sumieniem.
A „głoszenie i dawanie świadectwa o Chrystusie, gdy dokonują się
z poszanowaniem dla sumień, nie naruszają wolności. Wiara jest propozycją pozostawioną wolnemu wyborowi człowieka, należy ją jednak
stawiać, ponieważ rzesze mają prawo do poznania bogactw tajemnicy
Chrystusa, w którym, jak sądzimy, cała ludzkość znaleźć może w nadspodziewanej pełni to wszystko, czego szuka po omacku na temat Boga,
człowieka i jego przeznaczenia, życia i śmierci, a także prawdy”34.
Misje wykluczają przemoc czy wszelkiego rodzaju zaborczość. Dlatego też wraz z odchodzeniem od patrzenia na misję w kategoriach geograficznych i przestrzennych, czy też ilościowych, widoczne jest unikanie w przesłaniach Jana Pawła II terminów mających charakter „militarny”, związany z „podbojem” czy też „zajmowaniem” terenu. Nie mówi
się także o całych grupach lub jednostkach pozostałych „do nawrócenia”. Podkreśla się natomiast znaczenie spotkania, wymiany i dialogu.
Ta koncepcja akcentuje relacje międzyludzkie oraz zakłada wzajemne
uznanie wartości, które są udziałem innych. „Obcy” nie jest postrzegaJan Paweł II, Światło Roku Jubileuszowego na sakrament bierzmowania. Homilia podczas
Mszy św. w Krakowie, 10 czerwca 1979, w: Tenże, Nauczanie papieskie, 1979 (styczeńczerwiec), t. II, 1, Poznań 1990, s. 709-710. Por. Tenże, Encyklika Redemptoris missio, nr 7,
s. 13-14.
34
Tamże, nr 8, s. 14-15. Por. Paweł VI, O ewangelizacji w świecie współczesnym. Adhortacja
Apostolska Evangelii nuntiandii, Warszawa 1986, nr 42, s. 29.
33
SN 160.indb 272
2011-06-17 13:39:51
273
ny tylko w odniesieniu do „nas”, ale także następuje próba zrozumienia
postrzegania „nas” przez „obcego”. I „my” i „obcy” mamy odkryć naszą
wyjątkowość. Ta nowa relacja w teologii wyrażana jest m.in. przez podkreślanie, iż Bóg udziela swej łaski każdemu stworzeniu. Działalność
misyjna zmierza zatem ku „uzdrawianiu”, „podnoszeniu”, „dopełnieniu”
wszystkich zarodków dobra złożonych w sercach i umysłach ludzkich,
czy też w ich obrzędach i kulturach35.
4.2. Pierwszą formą ewangelizacji jest świadectwo
Działalność misyjna jest zatem propozycją szanującą wolność człowieka. Ta propozycja składana jest najpierw poprzez świadectwo
życia głosicieli Ewangelii. To świadectwo według encykliki Redemptoris missio jest pierwszą formą ewangelizacji. W ten sposób wpisuje się
ona w długą tradycję praktyki i teologii ewangelizacji, które od wieków wskazywały na znaczenie świadectwa w głoszeniu Ewangelii. Już
w pierwszym zdaniu tego numeru encyklika odwołuje się do adhortacji apostolskiej Evangelii nuntiandi, w której Paweł VI podkreśla, że
człowiek współczesny bardziej wierzy świadkom, aniżeli nauczycielom. „Świadectwo życia chrześcijańskiego jest pierwszą i niezastąpioną
formą misji”. Odnosi się ono do życia samego misjonarza, jak również
życia „rodziny chrześcijańskiej” i „kościelnej wspólnoty”, które uwidacznia nowy sposób postępowania”. W wielu wypadkach świadectwo
„jest jedynym możliwym sposobem bycia misjonarzami”36. Szczególnie
ważne i aktualne dzisiaj wydaje się tutaj podkreślenie aspektu świadectwa wspólnotowego: różnorodnych grup chrześcijan, jak też międzynarodowych wspólnot zakonnych i kapłańskich, ze względu na wchodzącą wraz z globalizacją wielokulturową i ponowoczesną mentalność,
która wywołuje reakcje silnego pędu do zamknięcia się we własnej kul35
36
SN 160.indb 273
Por. Jan Paweł II, Encyklika Redemptoris missio, nr 10, s. 17-18.
Tamże, nr 42, s. 65-66. Por. Paweł VI, O ewangelizacji w świecie współczesnym, nr 41, s. 28.
2011-06-17 13:39:51
274
turze, a nawet do wspomnianych wcześniej drastycznych form fundamantalizmu.
4.3. Pierwsze przepowiadanie Chrystusa Zbawiciela
Świadectwo, będąc bardzo istotnym i ważnym wymiarem działalności
misyjnej, nie zastępuje przepowiadania Ewangelii, które zawsze pozostaje
„pierwszym zadaniem misji: Kościół nie może uchylać się od wyraźnego nakazu Chrystusa, nie może pozbawiać Dobrej Nowiny ludzi umiłowanych i zbawionych przez Boga. […] Wszystkie formy działalności
misyjnej zdążają ku temu przepowiadaniu, które objawia i wprowadza
w tajemnicę ukrytą przez wieki i wyjawioną w Chrystusie (por. Ef 3, 3-9;
Kol 1, 25-29), który jest w centrum misji i życia Kościoła jako podstawa całej ewangelizacji”. Dlatego też „wszystkie formy działalności misyjnej zdążają ku temu przepowiadaniu”37, a zatem nie tylko ustne głoszenie
Ewangelii, ale także przekazywane jej inne środki i rodzaje działalności
indywidualnej oraz grupowej. Tutaj także można umiejscowić potrzebę
ośrodków audiowizualnych, drukarni, prasy misyjnej i lokalnej, zwłaszcza w miejscowych językach, tworzenie form teatru ewangelizacyjnego,
nawiązującego do form rodzimych, bliskich i rozwiniętych w wielu kulturach, teatrów tańca itp.
4.4. Nawrócenie i chrzest
Przepowiadanie ma na celu nawrócenie, „to znaczy pełne i szczere przylgnięcie do Chrystusa i do Jego Ewangelii poprzez wiarę”38.
Tylko Chrystus bowiem może zapewnić zbawienie. Charakterystycznym rysem prezentacji nawrócenia jest z pewnością także jego „aspekt
«negatywny», czyli wyzwolenie od grzechu, jak i aspekt «pozytywny»,
to znaczy wybór dobra wyrażonego w wartościach etycznych zawartych
37
38
Jan Paweł II, Encyklika Redemptoris missio, nr 44, s. 67-68.
Tamże, nr 46, s. 70-71.
SN 160.indb 274
2011-06-17 13:39:51
275
w prawie naturalnym, potwierdzonym i pogłębionym przez Ewangelię”39. A zatem, aby mieć udział w nowym życiu w Chrystusie, człowiek
musi się nawrócić. To wezwanie do nawrócenia stanowi istotną treść
pierwszego głoszenia Ewangelii i „oznacza przyjęcie osobistą decyzją
zbawczego panowania Chrystusa i wejście do grona Jego uczniów”40.
Przez takie ujęcia nawrócenia Papież zwraca uwagę na niektóre zgubne
tendencje w dzisiejszej refleksji i praktyce misyjnej: „Dziś wezwanie do
nawrócenia, kierowane przez misjonarzy do niechrześcijan, poddaje się
pod dyskusję lub przemilcza. Widzi się w nim akt «prozelityzmu»; mówi
się, że wystarczy pomagać ludziom, by byli bardziej ludźmi i bardziej
wierni własnej religii, że wystarczy budować wspólnoty ludzkie zdolne do działania na rzecz sprawiedliwości, wolności, pokoju, solidarności. Zapomina się jednak, że każdy człowiek, by zrealizować w pełni swe
powołanie, ma prawo usłyszeć Dobrą Nowinę Boga, który objawia się
i daje siebie w Chrystusie”41.
Konsekwencją nawrócenia jest chrzest, przez który człowiek zostaje
wszczepiony w Chrystusa i jego Ciało – Kościół. „Nawrócenie do Chrystusa związane jest z chrztem i to nie tylko dlatego, że taka jest praktyka Kościoła, ale z woli Chrystusa, który posłał uczniów, aby nauczali
narody i chrzcili je (por. Mt 28, 19), a także z wynikającej z samej istoty rzeczy potrzeby otrzymania pełni nowego życia w Nim [...]. Chrzest
odradza nas do życia dzieci Bożych, jednoczy nas z Jezusem Chrystusem, namaszcza w Duchu Świętym: nie jest on przeto zwykłym przypieczętowaniem nawrócenia, niejako zewnętrznym znakiem ukazującym je
i potwierdzającym, ale jest sakramentem, który oznacza i urzeczywistnia nowe narodzenie z Ducha, ustanawia realne i nierozerwalne więzy
z Przenajświętszą Trójcą, czyni członkami Chrystusa i Jego Kościoła”42.
Jan Paweł II, List Apostolski Tertio millenio adveniente, Katowice 1998, nr 50, s. 62-63.
Jan Paweł II, Encyklika Redemptoris missio, nr 46, s. 71.
41
Tamże.
42
Tamże, nr 47, s. 72-73.
39
40
SN 160.indb 275
2011-06-17 13:39:51
276
To przypomnienie jest konieczne, gdyż „niemało jest takich, którzy właśnie tam, gdzie wypełnia się misję ad gentes, dążą do oddzielania nawrócenia do Chrystusa od chrztu, uważając go za niekonieczny”43.
4.5. Formowanie inkulturowanych Kościołów lokalnych
Poruszenie przepowiadania, chrztu i nawrócenia, a zaraz po nich
do formowania Kościołów lokalnych, jest widocznym nawiązaniem do
wielkich dyskusji misjologicznych pierwszej połowy mijającego stulecia
i ich rozwiązania w soborowym dekrecie misyjnym Ad gentes. Dotyczyły one głównie specyficznego celu misji, którym według szkoły z Münster
było głoszenie Ewangelii (praedicare), zmierzające do wzbudzenia wiary,
nawrócenia i zbawienia niechrześcijan, według zaś szkoły z Louvain celem
tym było „zakładanie” (plantare) Kościoła. Dekret Soboru Watykańskiego
II połączył postulaty obydwu szkół. Jan Paweł II, nawiązując do dekretu soborowego podkreśla, że „celem misji wśród narodów jest zakładanie wspólnot chrześcijańskich, rozwijanie Kościołów aż do całkowitej
dojrzałości. To jest główne, istotne zadanie działalności misyjnej, nie
można więc uznać jej za naprawdę spełnioną, dopóki nie doprowadzi
ona do zbudowania Kościoła partykularnego, zdolnego do normalnego
działania w miejscowym środowisku”44.
Kościoły lokalne powinny być zakorzenione w miejscowej kulturze.
Stąd bardzo często w myśli Jana Pawła II pojawia się problem inkulturacji Kościoła. W tekstach Soboru Watykańskiego, głównie w Dekrecie o działalności misyjnej Kościoła, można było znaleźć szereg cech
wyróżniających dojrzały, rodzimy Kościół. Te cechy, przedstawiane jako
wyzwania dla działalności misyjnej, uznać można jako istotne dziedziny inkulturacji. Wśród nich dekrety soborowe wymieniają odpowiednią
liczbę wiernych, rodzimych kapłanów, w tym także rodzimego bisku43
44
Tamże, s. 73.
SN 160.indb 276
2011-06-17 13:39:51
277
pa, rodzimych zakonników i zakony, własne urzędy i instytucje kościelne, żywe wspólnoty wiary, liturgii, miłości, zaangażowanych chrześcijan
świeckich, działalność obywatelską i apostolską miejscowej wspólnoty,
środki społecznego przekazu, rodziny chrześcijańskie, rodzimą teologię
i liturgię, odpowiednie prawodawstwo kanoniczne, zachowanie łączności z całym Kościołem, samowystarczalność finansową i pomoc innym,
własną działalność misyjną, regularną odnowę biblijną, ascetyczną, teologiczną i pastoralną, prowadzoną w łonie własnego Kościoła oraz troskę o ubogich. Jan Paweł II podkreśla także jeszcze inną cechę inkulturowanej wspólnoty kościelnej: miejscowych świętych. Bez wątpienia te
wszystkie elementy, podane bez wyraźnej systematyzacji oraz ustalenia
hierarchii ich ważności, wymagają interpretacji i rozwinięcia. I tak na
przykład z rodzimą liturgią łączy się ściśle rodzima architektura świątyń,
miejscowa sztuka i muzyka, taniec itp.
4.6. Poszanowanie rodzimych kultur jako przejaw szacunku do
człowieka
Ponieważ człowiek nie może wyrażać się inaczej niż przez kulturę, w którą wchodzi od dnia swoich narodzin, dlatego też poszanowanie człowieka domaga się poszanowania jego kultury. Stając się człowiekiem w konkretnej ludzkiej kulturze, Bóg wyraził wobec niej najgłębszy szacunek. Stwarzając człowieka na swój obraz i podobieństwo,
jako ukoronowanie wszelkiego bytu, umieścił go pośrodku różnorodnego świata i „widział, że wszystko, co uczynił, było bardzo dobre”
(Rdz 1, 31). Kultura, którą tworzy człowiek, jest wyrazem jego wnętrza, a zatem także wyrazem jego bogactwa, które pochodzi od Boga.
O tych bogactwach, których „Bóg udzielił każdemu narodowi”, mówi
często encyklika Redemptoris missio podkreślając, że „misjonarze
pochodzący z innych Kościołów i krajów winni włączyć się w świat
społeczno-kulturowy tych, do których zostali posłani, przezwycięża-
SN 160.indb 277
2011-06-17 13:39:51
278
jąc uwarunkowania środowiska swego pochodzenia. Tak więc winni
nauczyć się języka regionu, w którym pracują, poznać najbardziej znamienne przejawy tamtejszej kultury, odkrywając jej wartości w bezpośrednim doświadczeniu”45. O pozytywnych wartościach poszczególnych kultur Jan Paweł II mówił podczas niemal każdej podróży zagranicznej, stwierdzając wielokrotnie, iż „Bóg jest obecny w samym sercu
ludzkich kultur, bo jest obecny w człowieku jako istocie stworzonej na
Jego Obraz”46.
Sięgając do przeszłości ewangelizacji, można zauważyć, iż pomimo
zmienności losów i różnych jej koncepcji miała ona zbawienny wpływ
na współtworzenie, promowanie i rozwijanie miejscowych kultur, czasami niekoniecznie w bezpośrednim powiązaniu z ewangelizacją. Można
tutaj wymienić wiele wspaniałych dawnych i współczesnych przykładów tworzenia języków literackich z języków funkcjonujących dotąd
tylko w formie mówionej, promowanie miejscowej sztuki przez Kościół,
który w historii – nie tylko europejskiej – często bywał jedynym mecenasem miejscowej sztuki. Często nie była to tylko sztuka wielka, ale
także ta trzecia – ludowa, wyrażana choćby w większych i mniejszych
formach narracyjnych, teatrze, rzeźbie, rysunku czy malarstwie, muzyce, tańcu itd.
Jan Paweł II przypominał o tych zasługach historycznych działalności misyjnej podczas swoich pielgrzymek i w wystąpieniach publicznych.
Pisząc o Cyrylu i Metodym, świętych apostołach Słowian, zauważył, iż
„słowa „kult” i „kultura” mają ten sam rdzeń. Kult chrześcijański spowodował także wśród Słowian wschodnich ogromy rozwój kultury we
wszystkich jej odmianach”47. Z okazji zaś 500-lecia ewangelizacji AmeTamże, nr 53, s. 82.
Jan Paweł II, Światło naszego świata – krzyż Chrystusa. Homilia podczas Mszy Świętej
w Delhi, 2 lutego 1986 r., w: idem, Nauczanie papieskie, 1986 (styczeń-czerwiec), s. 133.
47
Jan Paweł II, Euntes in mundur. List z okazji Tysiąclecia Chrztu Rusi Kijowskiej,
L’Osservatore nr 2(99)/1988, s. 3.
45
46
SN 160.indb 278
2011-06-17 13:39:51
279
ryki Łacińskiej wspomniał o pracy misjonarzy, której owocem jest „109
prac w językach tubylczych, wydanych tylko w latach 1524–1572; dodać
trzeba, że wiele innych nie zachowało się czy też nie ukazało się drukiem.
Są to słowniki, kazania, katechizmy, książki do nabożeństwa i inne. Stanowią one niezwykle cenny wkład misjonarzy do kultury, świadczący
o opanowaniu wielu języków tubylczych, o wiedzy w zakresie etnologii i historii, botaniki i geografii, biologii i astronomii, zdobytej w celach
misyjnych. Jest to również znak, że po pierwszym wstrząsie spowodowanym przez zderzenie kultur, ewangelizacja potrafiła przeniknąć do kultur
tubylczych i stać się dla nich inspiracją”48.
4.7. Dialog ekumeniczny i międzyreligijny
Podając definicję misji, w dekrecie Ad gentes zaznaczono, że działalność misyjna wśród narodów różni się zarówno od działalności duszpasterskiej wśród wiernych, jak i od „przedsięwzięć podejmowanych
w celu przywrócenia jedności wśród chrześcijan. Jednakże te dwie
ostatnie sprawy ściśle łączą się z działalnością misyjną Kościoła: rozłam bowiem między chrześcijanami szkodzi świętej sprawie głoszenia
Ewangelii wszelkiemu stworzeniu i dla wielu zamyka drogę do wiary”49.
Dlatego do wymagań działalności misyjnej należy postawa ekumenizmu
i dialogu międzyreligijnego. W ujęciu soborowym Kościół dojrzały to
Kościół otwarty na innych, Kościół dialogu.
Zasady te potwierdzają i rozwijają liczne dokumenty posoborowe,
w tym także posynodalna adhortacja Jana Pawła II Ecclesia in Africa,
precyzując przy tym niektóre pola współpracy z chrześcijanami innych
wyznań, jak np. ekumeniczne przekłady Biblii, teologiczna refleksja
48
Jan Paweł II, Przemówienie na rozpoczęcie przez CELAM „Nowenny 500-lecia” w Santo
Domingo, 12 października 1984, w: Tenże, Nauczanie papieskie, 1986 (lipiec-grudzień), t. VII,
2, Poznań 2002, s. 441.
49
Dekret o misyjnej działalności Kościoła „Ad gentes divinitus”, w: Sobór Watykański II,
Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski. Nowe tłumaczenie, Poznań 2002, nr 6, s. 440.
SN 160.indb 279
2011-06-17 13:39:51
280
nad wybranym aspektem wiary chrześcijańskiej, „czy wreszcie wspólne
ewangeliczne świadectwo na rzecz sprawiedliwości, pokoju i poszanowania ludzkiej godności”50.
Działalność misyjna, która w historii dała poważny impuls działalności ekumenicznej, ma nadal przez współpracę z chrześcijanami innych
wyznań prowadzić miejscowe Kościoły do jedności i katolickości.
Wymaga ona jednak wielkiej dojrzałości i woli współpracy, gdyż otwarcie ekumeniczne prowadzi do postawienia trudnych pytań o indywidualne decyzje chrześcijan dotyczące zmiany Kościoła, czy też działalności
misyjnej wśród tej samej społeczności lub w bliskim sąsiedztwie, prowadzonej przez różne Kościoły.
4.8. Promocja ludzka
Promocja ludzka, rozumiana jako pomoc w rozwoju i działanie na
rzecz wyzwolenia człowieka, często goszczą wśród problemów misyjnych, poruszanych przez Jana Pawła II. Podczas przemówienia inaugurującego III Konferencję Generalną Episkopatu Ameryki Łacińskiej
w Puebla de Los Angeles w Meksyku, 28 stycznia 1979 r. podkreślał
on, że Kościół zrozumiał z Ewangelii, iż „konieczną częścią jego misji
ewangelizacyjnej jest działanie na rzecz sprawiedliwości i promocji
człowieka i że między ewangelizacją a promocją człowieka istnieją bardzo istotne związki o charakterze antropologicznym i teologicznym
i związki w porządku miłości, tak że „ewangelizacja nie będzie pełna bez
brania pod uwagę wzajemnego odniesienia, jakie ustawicznie zachodzi
między Ewangelią a konkretnym, osobistym i społecznym życiem człowieka”51. Zaznaczał przy tym często, że działalność misyjna ma promo50
Jan Paweł II, Adhortacja Apostolska Ecclesia in Africa, w: Tenże, Dzieła zebrane, t. II,
Adhortacje, Kraków 2006, nr 65, s. 454-455.
51
Jan Paweł II, Mieć odwagę proroków i ewangeliczną roztropność pasterzy. Przemówienie
inaugurujące III Konferencję Generalną Episkopatu Ameryki Łacińskiej, 28 stycznia 1979,
w: Tenże, Nauczanie papieskie, 1979 (styczeń-czerwiec), t. II, 1, Poznań 1990, s. 91. W tym
SN 160.indb 280
2011-06-17 13:39:51
281
wać rozwój całego człowieka. Obejmuje ona tak jego życie osobiste, jak
i społeczne. W jej zakres wchodzą m.in. prawa i obowiązki człowieka,
życie rodzinne, troska o pokój, rozwój ekonomiczny, sprawiedliwość
itp. „Kościół wypowiada się dzisiaj, podobnie jak przed dwudziestoma
laty, i tak jak to będzie czynił w przyszłości, na temat natury, warunków,
wymogów i celów autentycznego rozwoju, a także na temat trudności,
które mu się przeciwstawiają. W ten sposób Kościół wypełnia posłannictwo ewangelizacji, gdyż daje swój pierwszy wkład w rozwiązanie pilnego problemu rozwoju, głosząc prawdę o Chrystusie, o sobie samym,
o człowieku i stosując ją do konkretnej sytuacji. Narzędziem, jakim
Kościół posługuje się do osiągnięcia tego celu, jest jego nauka społeczna”52. W encyklice Redemptoris missio zauważa ponadto, że „misja ad
gentes rozwija się również dzisiaj w znacznej mierze w południowych
regionach świata, gdzie pilniejszą jest potrzeba działania na rzecz całościowego rozwoju i wyzwolenia od wszelkiego ucisku. Kościół zawsze
umiał wzbudzać w ludach, które ewangelizował, dążenie do postępu.
Dziś misjonarze bardziej niż w przeszłości są uznawani także za krzewicieli rozwoju przez rządy i ekspertów międzynarodowych, którzy nieraz zadziwieni są faktem, że znaczne rezultaty są osiągane przy znikomych środkach”53.
fragmencie Papież odwołuje się także do dokumentu Synodu Biskupów z października 1971
r. De iustitia in mundo, AAS 63 (1971), s. 923-942.
52
Jan Paweł II, Encyklika Solicitudo rei socialis, w: Tenże, Dzieła zebrane, t. 1, Encykliki,
Kraków 2006, nr 41, s. 315. Znaczenie nauki społecznej Kościoła dla promocji ludzkie, podkreślone jest też w encyklice Jana Pawła II Centesimus annus: „Nauka społeczna interesuje
się dziś szczególnie człowiekiem w jego powiązaniu ze złożoną siecią relacji, charakterystyczną dla współczesnych społeczeństw. [...] Nauka społeczna ma sama w sobie wartość
narzędzia ewangelizacji”. Jan Paweł II, Encyklika Centesimus annus, w: Tenże, Dzieła zebrane,
t. 1, Encykliki, Kraków 2006, nr 54, s. 440.
53
Jan Paweł II, Encyklika Redemptoris missio, nr 58, s. 89-90.
SN 160.indb 281
2011-06-17 13:39:51
282
***
W swoim nauczaniu o misjach ad gentes Jan Paweł II wyraźnie odnowił podstawy teologiczne misji i wskazał na ich cele we współczesnym
świecie. Zaproponował także integralną wizję misji, które szanując wolność człowieka, przedstawiają mu propozycję wiary w Kościele, założonym przez Jezusa Chrystusa, działającym na rzecz pełnego rozwoju
człowieka w jego rodzimym środowisku kulturowym. Dał też wyraźny impuls do tworzenia nowej koncepcji misjologii. Podkreślił – wbrew
utartym schematom – że misje przez swoje dzieła dają świadectwo
o miłości; która jest siłą pobudzającą misji.
Autor jest doktorem misjologii, wykładowcą i kierownikiem Sekcji Misjologii na
UKSW, członkiem Komitetu ds. Dialogu z Religiami Niechrześcijańskimi, współzałożycielem Stowarzyszenia Misjologów Polskich, członkiem International Association of Catholic Missiologists (Międzynarodowego Stowarzyszenia Misjologów
Katolickich)
SN 160.indb 282
2011-06-17 13:39:51
Bibliografia
dr Marek A. Rostkowski OMI
Niniejsza bibliografia przedstawia książki i artykuły opublikowane w latach 1999-2008. Wybór czasokresu nie jest przypadkowy,
autor bowiem chciał rozpocząć prezentację od bardzo ważnego dzieła autorstwa Geralda H. Andersona, Biographical Dictionary of Christian Missions, do tworzenia którego zaproszeni zostali najwybitniejsi współcześni misjolodzy różnych wyznań. Co ważniejsze publikacje wzbogacono o spis treści lub krótkie przedstawienie najważniejszych informacji. Poniższa bibliografia stara się ukazać najważniejsze
publikacje bibliograficzne dotyczące najnowszych studiów nad misjami, ale jest rzeczą oczywistą, że nie może być uważana za kompletną. Dynamiczny rozwój nowych ośrodków teologicznych, zwłaszcza
w Afryce i w Azji, nie zawsze idzie w parze z ułatwieniem dostępu do
ich publikacji.
SN 160.indb 283
2011-06-17 13:39:51
284
Bibliografia
Za podstawę do przygotowania tego zestawienia posłużyły kolejne
tomy publikacji Bibliographia Missionaria i zbiory bibliotek: Papieskiego Uniwersytetu Urbaniana i Papieskiej Biblioteki Misyjnej.
1999
1. Anderson Gerald H. (ed.), ,,Biographical Dictionary of Christian
Missions, Grand Rapids, Wm. B. Eerdmans Publishing Co., MI
1999, s. 873.
Epokowe dzieło pod redakcją znanego amerykańskiego misjologa,
który zaangażował blisko 350 specjalistów z 45 krajów do opracowania
2 400 haseł biograficznych misjonarzy wywodzących się z kościołów
uznanych za „tradycyjne”: katolickiego, prawosławnego, anglikańskiego,
protestanckiego. Nowością jest zaproszenie do współpracy teologów z tzw.
kościołów niezależnych. Alfabetyczny układ pomaga w szybkim znalezieniu
poszukiwanego hasła.
2. Anderson Gerald H., Missionary Biography: A Select Annotated
Bibliography, „Missiology”, 27, nr 4, Scottdale 1999; s. 459-466.
3. Ahrens Theodor, Theology: a tool for mission? Probing the theologypractice relationship, „Catalyst”, 29, nr 1, Goroka 1999, s. 7-31.
4. Ahrens Theodore, Mission and unity: crosscurrents in the
missiological debate, „Catalyst”, 29, Goroka 1999, s. 236-263.
5. Bibliographia Missionaria, LXII: 1998, Founded by Johannes
Rommerskirchen OMI, continued by Willi Henkel OMI and
Marek Rostkowski OMI, Pontifical Missionary Library –
Pontifical Urban University, Vatican City 1999, s. 390.
Kolejny, sześćdziesiąty drugi już tom powołanej do życia w 1933 roku
publikacji redagowanej przez prowadzących Papieską Bibliotekę Misyjną
misjologów ze Zgromadzenia Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej.
Obecnie połączona jest z Biblioteką Papieskiego Uniwersytetu Urbanianum
SN 160.indb 284
2011-06-17 13:39:51
285
i związana z watykańską Kongregacją Ewangelizacji Narodów. W tomie
znajdziemy bogatą dokumentację bibliograficzną – 3 093 książki i artykuły
dotyczące świata misyjnego w wymiarze: historycznym (historia misji,
zakony i stowarzyszenia misyjne, postaci misjonarzy), doktrynalnym
(teologia misji, duchowość misyjna), praktycznym (metodologia, wielkie
religie, dialog miedzyreligijny, ekumenizm i misje, nowe ruchy religijne,
misje i kultura, antropologia misji, inkulturacja, misje i rozwój). Drugą
część tomu stanowią 42 recenzje autorstwa różnych misjologów oraz dwa
indeksy: osobowy i rzeczowy.
6. Blohm Uta, Funkschmidt Kai, Huber Friedrich, Kulla Arnd,
Ortmann Kerstin, Literaturschau zu Fragen der Weltmission. Nr.
25 (für das Jahr 1998). Herausgegeben im Auftrag der Deutschen
Gesellschaft für Missionswissenschaft von... „Beiheft der Zeitschrift
für Mission”, Stuttgart 1999, s. 1-93.
7. Bonk Jonathan, On the missiological creation of the world: some
personal observations on missiological tools and toolmakers made
in the course of preparing a selective bibliography of 200 years of
missiological reference, „Missiology”, 27, nr 1, Scottdale 1999, s. 5-15.
8. Bundy David, Songs of Ascents: Autobiographical Reflection
and the Development of the Mission Theory of E. Stanley Jones,
„Missiology”, 27, nr 4, Scottdale 1999, s. 467-474.
9. Brienen Francis, Mission in bold humility: sharing God’s mission
today, „Uniting Church of Australia: Uniting Church Studies”, 5,
nr 1, North Parramatta 1999, s. 1-15.
10. Collet Giancarlo, Katholische Missionswissenschaft. Zwischen
kolonialer Ideologie und theologischem Anspruch; Wolf Hubert
Hg. ,,Die katholisch-theologischen Disziplinen in Deutschland
1870-1962. Ihre Geschichte, ihr Zeitbezug, Programm und
Wirkungsgeschichte des II. Vatikanums, 3, Ferdinand Schöningh,
Paderborn 1999, s. 291-320.
SN 160.indb 285
2011-06-17 13:39:52
286
Bibliografia
11. Dalman Åsa, Missionsvetenskap vid Teologiska Högskolan,
Stockholm, „Svensk MissionsTidskrift”, 87, nr 1, Uppsala 1999,
s. 129-132.
Wersja angielska: Missiology at the Stockholm School of Theology, s. 133-136.
12. Dissertation notices from Fuller Theological Seminary School of
World Mission, Pasadena, California, „International Bulletin of
Missionary Research”, 23, New Haven 1999, s. 94.
13. Egede Instituttet 1998, „Norsk tidsskrift for misjon”, 53, nr 2, Oslo
1999, s. 111-118.
Założony w 1946 r. przez profesora O.G. Myklebusta norweski instytut
formacji misyjnej i studiów nad misjami, nosi imię znanego norweskiego
ewangelickiego misjonarza, Hansa Egede (1686-1758), zwanego
„Apostołem Grenlandii”.
14. Escobar Samuel, Missionary dynamism in search of missiological
discernment, „One in Christ”, 35, London 1999, s. 69-90.
15. Frei Fritz, Katholische missionswissenschaftliche Forschung
international. Kolloquium „IACM/Missiologische Institute”, Rome,
Februar 1999, „Neue Zeitschrift für Missionswissenschaft”, 55, nr
3, Immense 1999, s. 234-238.
16. George Francis, The promotion of missiological studies. Meeting
of the International Association of Catholic Missiologists. Rome,
February 16-19, 1999, „The Japan Mission Journal”, 53, Tokyo
1999, s. 118-129.
Arcybiskup Chicago, kardynał Francis George, przedstawia konferencję
nt. promocji studiów misjologii w seminariach duchownych, wygłoszoną
w Rzymie podczas spotkania przygotowującego Międzynarodowy Kongres
Misjologiczny w październiku 2000 r.
17. George Francis, The promotion of missiological studies in
seminaries, „Mission Studies”, 26, nr 2, Hamburg 1999, s. 13-27.
SN 160.indb 286
2011-06-17 13:39:52
287
18. Hiebert P. G., Missiological implications of epistemological shifts.
Affirming truth in a modern/postmodern world, Harrisburg,
Trinity 1999, s. 412.
19. Hunsberger George R., Biography as Missiology: The Case of
Lesslie Newbigin, „Missiology”, 27, nr 4, Scottdale 1999, s. 523-532.
20. Janzon Göran, Missionsvetenskap vid Örebro Missionsskola,
„Svensk MissionsTidskrift”, 87, nr 1, Uppsala 1999, s. 137-140.
Wersja angielska: Missiology at the Örebro Theological Seminary, s. 141144.
21. Jongeneel Jan A. B., Missionary and missiological encyclopedias,
„Exchange”, 28, Leiden 1999, s. 247-276.
22. Lande Aasulv, Missionsvetenskap med ekumenik vid Lunds
Universitet, „Svensk MissionsTidskrift”, 87, Uppsala 1999, s. 121124.
Wersja angielska: Missiology with Ecumenical Theology at the University of
Lund, s. 125-128.
23. Missiological Abstract, „Missionaria”, 27, Menlo Park 1999,
s. 33*-73*.
24. Müller Klaus W., Sauer Christof, Schirrmacher Thomas (Hg.),
Missionswissenschaft im Zeichen der Erneuerung. Ehrengabe zum
70. Geburstag von Peter Beyerhaus, „Evangelikale Missiologie”, 15,
Korntal 1999, s. 42-103.
M.in.: Beyerhaus Peter, Meine missionarische Pilgerreise, s. 42-58; Kasdorf
Hans, Zur Bedeutung von Peter Beyerhaus für die Missiologie, s. 63-69;
Schirrmacher Thomas, Konsequenter als Paulus?, s. 70-78; Bibliografie
von Peter Beyerhaus 1988-1998, s. 94-101; Dissertationem unter Peter
Beyerhaus, s. 101-103.
25. Naish Tim, Ways Forward in Mission Studies: Theory or Image?
„Missiology”, 27, Scottdale 1999, s. 163-180.
SN 160.indb 287
2011-06-17 13:39:52
288
Bibliografia
26. Papavoine Marian, Bibliografie van in 1998 in Nederland en
Nederlandstalig België verschenen missiologische literatuur, „Wereld
en Zending”, 28, nr 4, Kampen 1999, s. 92-110.
27. Schirrmacher Thomas (Hg.), Kein anderer Name: die
Einzigartigkeit Jesu Christi und das Gespräch mit nichtchristlichen
Religionen. Festschrift zum 70. Geburtstag von Peter Beyerhaus.
Nürnberg, VTR, 1999, s. 532.
M.in.: Beyerhaus Peter, Meine missionarische Pilgerreise, s. 7-23; Kasdorf
Hans, Zur Bedeutung von Peter Beyerhaus für die Missiologie, s. 38-46;
Sauer Christof, Missionswissenschaft in Tübingen: eine historische und
bibliografische Skizze, s. 47-68; Beyerhaus Peter, Das Einheimischwerden
des Evangeliums und die Gefahr des Synkretismus, s. 116-135; Neuner
Werner, Interreligiöser Dialog als Notwendigkeit Chance und Gefahr,
s. 188-214; Anderson Gerald H., Christian mission in our pluralistic
world, s. 232-243; Gensichen Hans W., Dialog der Religionen – Chance
oder Versuchung? Gespräch mit Partnern – aktuelle Aspekte zum
interreligiösen Dialog, s. 244-252; Bürkle Horst, „Es soll durch meinen
Geist geschehen...” (Sach 4,6), s. 253-262; Sundermeier Theo, Synkretismus
– ein religionswissenschaftlich und theologisch umstrittener Begriff, s. 283296; Grundmann Christoffer H., „Wer sagt denn Ihr, daß ich sei?” Vom
Christuszeugnis im interreligiösen Dialog, s. 283-296.
28. Theologische Examensarbeiten zur Missionswissenschaft
und Religionswissenschaft im akademischen Jahr
1997/1998, „Zeitschrift für Missionswissenschaft und
Reliogionswissenschaft”, 83, Münster 1999, s. 42-52.
29. Theology in Context, Information on Theological Contributions
from Africa, Asia, Oceania and Latin America, Institute of
Missiology Missio, Aachen 1999, Vol. 16, nr 1: s. 191; nr 2, s. 169.
30. Tools of the Trade, „Missiology”, 27, nr 1, Scottdale 1999.
Spis treści: Bonk Jonathan J., On the Missiological Creation of the World:
Some Personal Observations on Missiological Tools and Toolmakers
Made in the Course of Preparing a Selective Bibliography of 200 Years
SN 160.indb 288
2011-06-17 13:39:52
289
of Missiological Reference, s. 5-16; Bevans Stephen B., Bliese Richard
H., Dictionary of Mission: Theology, History, Perspectives, s. 17-20;
Johnstone Patrick, Operation World – A Tool Missions, s. 21-26; Jongeneel
Jan A.B., Philosophy, Science, and Theology of Mission in the 19th and
20th Centuries: A Missiological Encyclopedia, s. 27-30; Jaffarian E.
Michael, The „World Christian Encyclopedia”, First (1982) and Second
(Forthcoming) Editions, s. 31-34; Winter Harry E., „Bibliographia
Missionaria”: Thermometer of Missiology, s. 35-40; Anderson Gerald
H., „Bibliographical Dictionary of Christian Missions”, s. 41-46; Lewis
Donald M., „The Blackwell Dictionary of Evangelical Biography”, s. 47-52;
Moreau A. Scott, The Pilgrimage of the „Evangelical Dictionary of World
Missions”, s. 53-58; McGee Gary B., A Kaleidoscope of Pentecostalism:
„The Dictionary of Pentecostal and Charismatic Movements”, s. 59-64;
Rollmann Hans, Biographical-Bibliographical On-Line Database of the
Moravian Mission in Labrador, s. 65-70; Bonk Jonathan J., „The Dictionary
of African Christian Biography”: A Proposal for Revising Ecclesiastical
Maps, s. 71-84; Sunquist Scott W., „Dictionary of Asian Christianity”,
s. 85-88; Krummel John W., Missiological Tool Making in Japan, s. 8994; Hedlund Roger E., The Need for a Major Ecumenical Reference
Work on Christianity in South Asia, s. 95-100; Thomas Norman E.,
Bibliography on Missiology, s. 101-106; Gill Kenneth D., Billy Graham
Center and the „Directory of Schools and Professors of Mission and
Evangelism in the USA and Canada, s. 107-110; Nussbaum Stan, The
20:21 Library of Mission-Related CDs: A Report on the Development of
Electronic Reference Tools, s. 111-116; Roxborogh John, The Information
Superhighway as a Missiological Tool of the Trade, s. 117-122.
31. Tucker Ruth A., Biography as Missiology Mining the Lives of
Missionaries for Cross-Cultural Effectiveness, „Missiology”, 27,
Scottdale 1999, s. 429-440.
32. Walls Andrew F., Acton Margaret M., Bibliography on Mission
Studies. „International Review of Mission”, 88, Geneva 1999,
s. 153-179; 315-337; 439-460.
SN 160.indb 289
2011-06-17 13:39:52
290
Bibliografia
2000
33. Ahrens Theodor, Missionswissenschaft. „Theologische
Rundschau”, 65 (Tübingen 2000), s. 180-205.
34. Andrzejak Ambroży, Teologiczne podstawy działalności misyjnej
Kościoła w „Annales Missiologicae”, „Annales Missiologicae
Posnanienses”, Poznań 2000, s. 41-63.
35. Andrzejak Ambroży, Koncepcja misji, misjologii i teologii misji
w „Annales Missiologicae”, „Annales Missiologicae Posnanienses”,
Poznań 2000, s. 29-40.
36. Arsmelding Egede Instituttet 1999, „Norsk Tidsskrift for Misjon”,
54, Oslo 2000, s. 261-268.
37. Barrett David B., Johnson Todd M., Annual statistical table
on global mission: 2000, „International Bulletin of Missionary
Research”, 24, New Haven 2000, s. 24-25.
38. Bibliographia Missionaria, LXIII:1999. Founded by Johannes
Rommerskirchen OMI. Continued by Willi Henkel OMI and
Marek Rostkowski OMI, Pontifical Missionary Library, Vatican
City, Pontifical Urbaniana University 2000, s. 374.
Wydany w nowej formie graficznej kolejny, 63 już tom serii prowadzonej
przez bibliotekarzy Papieskiej Biblioteki Misyjnej w Watykanie. Pierwsza
część „Bibliographii” zawiera 3 113 haseł bibliograficznych dotyczących
publikacji z 1999 roku, wiele z nich przedstawia również spis treści
cytowanych książek. Tom uzupełniają 52 recenzje.
39. Buono Giuseppe, Missiologia. Teologia e prassi, Cammino nello
spirito. Teologia; 36, Milano, Paoline Editoriali Libri 2000, s. 296.
Kolejna próba stworzenia podręcznika misjologii. Autor, włoski misjolog,
w trzynastu rozdziałach zawarł zarys teologii misji, analizując podstawowe
kierunki praktyki misyjnej. Cennym wkładem jest bogata bibliografia.
40. Daniel Eduardo, Encíclicas missionárias: estudo e avaliação
SN 160.indb 290
2011-06-17 13:39:52
291
teológica da evolução da missiologia pré-conciliar e pós-conciliar,
„Igreja e Missão”, 53, Vila Nova Degaia 2000, s. 303-343.
41. Dotolo C., Congresso Missiologico Internazionale – „Chi dite che io
sia?” (Mt 16,15), „Omnis Terra”, 18, Roma 2000, s. 222-225.
Angielski: „Omnis Terra”, 34, Rome 2000, s. 362-365.
Francuski: „Omnis Terra”, 41, Rome 2000, s. 317-320.
Hiszpański: „Omnis Terra”, 32, Roma 2000, s. 361-364.
Portugalski: „Omnis Terra”, 6, Roma 2000, s. 298-301.
42. Fifteen outstanding books of 1999 for mission studies,
„International Bulletin of Missionary Research”, 24, New Haven
2000, s. 35.
43. George Francis E., Promocja studiów misjologicznych
w seminariach duchownych, „Annales Missiologicae
44. Gorski Juan, Asociación Internacional de Misiólogos Católicos,
„Omnis Terra”, 32, Roma 2000, s. 365-366.
Włoski: „Omnis Terra”, 18, Roma 2000, s. 226-227.
45. Kirk J. Andrew, What Is Mission? Theological Explorations,
Minneapolis, MN, Fortress Press, 2000, s. VIII+302.
Autor jest dyrektorem Centre for Missiology and World Christianity
na Universytecie w Birmingham w Stanach Zjednoczonych. Książka
podejmuje próbę ukazania chrześcijańskiej koncepcji misji w całej swej
złożoności teologicznej i praktycznej. W pierszej części przedstawia
fundamentalne i metodologiczne zagadnienia związane z teorią misji.
Część druga podejmuje siedem głównych tematów współczesnej
misjologii: ewangelizacja, ewangelia i kultury, sprawiedliwość, religie
SN 160.indb 291
2011-06-17 13:39:52
292
Bibliografia
świata, ekologia, ekumenizm, przemoc i wysiłki pokojowe. Trzecia część
ukazuje wzajemne relacje pomiędzy strukturą Kościoła a „missio dei”.
Książka rzuca nowe światło na dyskusje prowadzone we współczesnej
misjologii.
46. Kirk J. Andrew, Fellowing modernity and postmodernity:
a missiological investigation, „Mission Studies”, 17, Chicago 2000,
s. 217-239.
47. Kurek Antoni, Misjologia biblijna, „Annales Missiologicae
48. Laar Martijn van, Bibliografie van in 1999 in Nederland en
Vlaanderen verschenen missiologische literatuur. „Wereld en
Zending”, 29, Kampen 2000, s. 91-105.
49. Missiological abstracts, „Missionalia”, 28, Menlo Park 2000,
s. 1*-28*.
50. Moreau A. Scott (ed.), Evangelical dictionary of world missions,
Monrovia, MARC Publications 2000, s. 1168.
Autorowi udało się nawiązać współpracę z prawie 300 protestanckimi
misjologami i specjalistami z dziedziny misji ze wszystkich stron świata,
czego owocem jest prawie 1 400 haseł: 700 artykułów tematycznych, 500
krótkich biografii oraz prawie 200 opisów krajów i regionów misyjnych.
Uzupełnieniem s. krótkie noty bibliograficzne przy wielu z opracowanych
artykułów oraz indeksy.
51. Nunnenmacher Eugen, Bettscheider Heribert, Steyler
Missionswissenschaftliches Institut- SVD Missiological Institute
(Sankt Augustin, Germany), „Verbum SVD”, 41, Sankt Augustin
2000, s. 609-617.
52. Pawlaczyk Czesław, Z dziejów i problematyki „Annales
Missiologicae”. Rozmowa z księdzem infułatem ... o współpracy
z „Annales Missiologicae”. Rozmawia ks. Ambroży Andrzejak,
„Annales Missiologicae Posnanienses”, Poznań 2000, s. 25-27.
SN 160.indb 292
2011-06-17 13:39:52
293
53. Rostkowski Marek A., Arcybiskup Marcello Zago, teolog
i misjolog. Bibliografia, „Annales Missiologicae Posnanienses”,
Poznań 2000, s. 293-312.
54. Rostkowski Marek A., Il patrimonio teologico e missiologico di
Mons. Marcello Zago, o.m.i., „Vie Oblate”, 59, Ottawa 2000, s. 395429.
55. Rzepkowski Horst, Lessico di missiologia. Storia-TeologiaEtnologia. Edizione italiana a cura di Edmondo Coccia e Paolo
Giglioni, Città del Vaticano, Libreria Editrice Vaticana 2000, s. 673.
Dziewięć lat po edycji niemieckiej watykański dom wydawniczy publikuje
włoskie tłumaczenie znanego dzieła H. Rzepkowskiego ubogacone przez P.
Giglioni uaktualnioną bibliografią. Przyjęta przez autora formuła leksykonu
w ponad 800 hasłach oferuje czytelnikowi cenne informacje z zakresu
historii i teologii misji.
56. Szafran-Bartoszek Aurelia, Bibliografia zawartości „Annales
Missiologicae” 1928-1938, „Annales Missiologicae Posnanienses”,
Poznań 2000, s. 265-292.
57. Xth International Conference IAMS, „Mission Studies”, 17,
Chicago 2000, s. 14-161.
Spis treści: Schäfer Klaus, Report of the General secretary to the Xth
International Conference, s. 14-22; Report of conference listening
committee, s. 23-41; Chae Ok Chun, Mission in a new millennium, s. 4358; Chandrakantan A.J.V., Proclaiming the crucified Christ in a broken
world: an Asian perspective, s. 59-67; Suess Paulo, The gratuitousness of
the presence of Christ in the broken world of Latin America, s. 68-81;
Maluleke Tinyiko Sam, The crucified reflected in Africa’s cross-bearers,
s. 82-96; Mwaura Philomena N., Reflecting Christ crucified among
Africa’s cross bearers; an African woman’s perspective, s. 97-102; Pobee J.,
Sermon at the closing service. January 28, 2000, s. 103-112; Conference
reports, s. 113-160.
58. Theologische Examensarbeiten zur Missionswissenschaft und
SN 160.indb 293
2011-06-17 13:39:52
294
Bibliografia
Religionswissenschaft im akademischen Jahr 1998/99, „Zeitschrift
für Missionswissenschaft und Religionswissenschaft”, 84, St.
Ottilien 2000, s. 62-72.
59. Ustorf Werner, Sailing on the Next Tide. Missions, Missiology,
and the Third Reich, Studies in the Intercultural History of
Christianity, 125, Frankfurt am Main, Peter Lang 2000, s. 274.
2001
60. Alfsvåg Knut, Hvem er Jesus Kristus? Misjonsteologiske
refleksjoner etter den nordiske systematikerkonferansen i Åbo,
11-14 januar 2001, „Norsk Tidsskrift for Misjon”, 55, Oslo 2001,
s. 155-164.
61. Anderson Gerald H., The importance of missiology. Response to
Mgr. Marcello Zago, „Omnis Terra”, 35, Rome 2001, s. 155-158.
Fancuski: „Omnis Terra”, 42, Rome 2001, s. 154-156.
Portugalski: „Omnis Terra”, 7, Rome 2001, s. 132-138.
62. Avitia Aguilar Juan C., La misión de la Iglesia. Fondamentos
teológicos de s. actividad misionera, „Mayéutica”, 27, Marcilla
2001, s. 5-115.
63. Ayer H. Sandy, The Christian and Missionary Alliance: An
annotated Bibliography of Textual Sources, ATLA Bibliography
Series, 45, Lanham, Scarecrow Press 2001, s. XX+403.
The Christian and Missionary Alliance (C&MA) nawiązuje w swych
statutach do stowarzyszenia powołanego w 1887 r. przez A.B. Simpsona,
kanadyjskiego ekspastora Kościoła prezbiteriańskiego, który propagował
idee millenarystyczne i popierał rozwój ruchów pentecostalnych.
Niniejsza bibliografia jest próbą zestawienia ok. 2 300 książek, artykułów,
esejów, pamfletów, tez doktorskich i innych dokumentów dotyczących
SN 160.indb 294
2011-06-17 13:39:52
295
historii i aktualnej działalności Stowarzyszenia liczącego 2,4 miliona
zwolenników. Listę uzupełnia zestawienie 170 czasopism oraz indeks
osobowy i rzeczowy. Autor pracuje w Canadian Bible College/Canadian
Theological Seminary.
64. Bibliographia Missionaria, LXIV: 2000. Founded by Johannes
Rommerskirchen OMI. Continued by Willi Henkel OMI and
Marek Rostkowski OMI, Vatican City, Pontifical Urbaniana
University; Pontifical Missionary Library 2001, s. 382.
Kolejny, 64 tom zadedykowany jest zmarłemu w 2001 r. arcybiskupowi
Marcello Zago OMI, misjonarzowi w Laosie, misjologowi, przełożonemu
generalnemu Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej, sekretarzowi
Kongregacji Ewangelizacji Narodów. W pierwszej części znajdziemy 3 129
odnośników bibliograficznych dotyczących publikacji, książek i artykułów
z dziedziny misji i religii, opublikowanych w latach 1999-2000. Druga część
książki zawiera 66 recenzji.
65. Bueno de la Fuente Eloy, La misión, memoria y profecía de la
Iglesia local. La 54 Semana española de misiología de Burgos,
„Misiones Extranjeras”, Madrid 2001, s. 492-495.
66. Bueno de la Fuente Eloy, 55 Semana Española de Misionología,
„Misioneros Tercer Milenio”, Madrid 2001, s. 427-429.
67. Egede Instituttet år 2000, „Norsk Tidsskrift for Misjon”, 55, Oslo
2001, s. 237-245.
68. Engelsviken Tormod, Nye missiologiske initiativ, „Norsk
Tidsskrift for Misjon”, 55, Oslo 2001, s. 119-128.
69. Feldtkeller Andreas, Mission aus der Perspektive der
Religionswissenschaft, „Zeitschrift für Missionswissenschat und
Religionswissenschaft”, 85, St. Ottilien 2001, s. 99-115.
70. Frazier William B., Nine breakthroughs in Catholic Missiology,
1965-2000, „International Bulletin of Missionary Research”, 25,
New Haven 2001, s. 9-13.
SN 160.indb 295
2011-06-17 13:39:52
296
Bibliografia
71. George Francis, Jeden Bóg i jeden Kościół dla jednego świata,
„Annales Missiologicae Posnanienses”, 12, Poznań 2001, s. 9-26.
72. George Francis, The promotion of missiological studies in
seminaries, „Omnis Terra”, 35, Rome 2001, s. 158-166.
Portugalski: „Omnis Terra”, 7, Rome 2001, s. 154-163.
73. Górski Jan, The tasks of missiological education in East Europe,
„Omnis Terra”, 35, Rome 2001, s. 257-258.
74. Górski Jan, Misjologia w programie studiów teologicznych,
„Annales Missiologicae Posnanienses”, 12, Poznań 2001, s. 215219.
75. Grundmann Christoffer H., Paneconomism as a missiological
concern, „Mission Studies”, 18, Chicago 2001, nr 36; s. 115-125.
76. Hollander Jet den, Ecclesiology and mission: a reformed
perspective, „International Review of Mission”, 91, Geneva 2001,
s. 253-259.
77. Ingenlath Hermann Josef, Orientierung statt Mission.
Zur Ambivalenz des Missionsbegriffs, „Neue Zeitschrift für
Missionswissenschaft”, 57, Immensee 2001, s. 45-51.
Kontynuacja: Kollbrunner Fritz, Orientierung statt Mission? Eine
Entgegnung, s. 52-53.
78. Jabłoński Franciszek, Nowa wiosna misjologii w Polsce, „Annales
Missiologicae Posnanienses”, 12, Poznań 2001, s. 203-213.
79. Janzon Göran, Missiology in SMT, „Svensk Missions Tidskrift”,
89, Uppsala 2001, s. 183-187.
80. Klein Aloys, Ecclesiology and mission: a Roman Catholic
SN 160.indb 296
2011-06-17 13:39:52
297
s. 260-263.
81. Kroeger James M., The mission encyclical, „Mission Today”, 3,
Shillong 2001, s. 266-269.
82. Matthey Jacques, Missiology in the World Council of Churches:
update. Presentation, history, theological background and emphases
of the most recent mission statement of the World Council of
Churches (WCC), „International Review of Mission”, 91, Geneva
2001, s. 427-443.
83. Mikaelsson Lisbeth, „Misjon” som religionsvitenskapelig kategori,
„Norsk Tidsskrift for Misjon”, 55, Oslo 2001, s. 201-218.
84. Missionalogical Abstracts, „Missionalia”, 29, Menlo Park 2001,
s. 1-70.
85. Mondin Battista, Dizionario storico e teologico delle missioni,
Grande opere, Città del Vaticano, Urbanian University Press 2001,
s. 508.
Słownik autorstwa Battisty Mondina, znanego włoskiego filozofa, odróżnia
się od innych publikacji tego typu ustawieniem na pierwszym planie
protagonistów ewangelizacji, którzy na przestrzeni wieków oddali swe
życie dla Ewangelii. Każda przedstawiona postać jest ukazana na tle
epoki i miejsc, w jakich prowadzili swą działalność z podkreśleniem ich
szczególnego wkładu. Specjalne miejsce zajmują instytuty misyjne i ich
założyciele oraz najważniejsze etapy działalności misyjnej na różnych
kontynentach. Wymiar historyczny jest uzupełniony szeroką refleksją
teologiczną nad aktualną problematyką misyjną. Każde z haseł posiada
krótką notę bibliograficzną.
86. Moritzen Nels-Peter, Stadt und Land aus der Sicht der deutschen
Missionsgeschichte, „Jahrbuch Mission”, Hamburg 2001, s. 197-204.
87. Mortensen Viggo, Nordic missiology and ecumenics, „Swedish
Missiological Themes”, 89 Uppsala 2001, s. 439-453.
SN 160.indb 297
2011-06-17 13:39:52
298
Bibliografia
88. Oborji Francis A., Raport ze spotkania Rady Wykonawczej
Międzynarodowego Stowarzyszenia Misjologów Katolickich (Rzym,
22-24 czerwca 2001), „Annales Missiologicae Posnanienses”, 12,
Poznań 2001, s. 296-309.
89. Oborji Francis Anekwe, Raport Międzynarodowego
Stowarzyszenia Misjologów Katolickich. Pierwsze plenarne
zgromadzenie (Rzym, 21 październik 2000), „Annales
Missiologicae Posnanienses”, 12, Poznań 2001, s. 288-295.
90. Oborji Francis A., An overview of missionary challenges today,
91. Oborji Francis A., Missiologia contemporanea: storia e nuove
sfide, „Euntes Docete”, 54, Roma 2001, nr 1; s. 143-157.
92. Oborji Francis A., Trends in third world theologies. Missiological
perspective, „Omnis Terra”, 35, Rome 2001, s. 66-75.
93. Oborji Francis A., Trends in Third World theologies: missiological
perspective, „Sedos Bulletin”, 33, Roma 2001, s. 147-154.
94. Rasolondraibe Peri, Ecclesiology and mission: a Lutheran
s. 331-337.
Kontynuacja: A listeners’ report of the plenary conversations; s. 338-342.
95. Regan Frank, Contemporary mission, „East Asian Pastoral
Review”, 38, Quezon City 2001, s. 57-72.
96. Rijn Peter van, Bibliografie van in 2000 in Nederland en
Vlaanderen verschenen Missiologische literatuur, „Wereld en
Zending”, 30, Kampen 2001, nr 4; s. 87-103.
SN 160.indb 298
2011-06-17 13:39:52
299
97. Sajda Peter, Ecclesiology and mission: a Roman Catholic
s. 417-426.
98. Schelbert Georg, Zur frühen Missionsgeschichte, „Neue Zeitschrift
für Missionswissenschaft”, 57, Immensee 2001, s. 3-14.
99. Scott Janet, Ecclesiology and mission: a Quaker perspective,
„International Review of Mission”, 91, Geneva 2001, s. 317-323.
100. Stamoolis James, An evangelical position on ecclesiology and
mission, „International Review of Mission”, 91, Geneva 2001,
s. 309-316.
2002
101. Ahrens Theodor, Grace and Reciprocity. Missiological Studies,
Goroka, The Melanesian Institute 2002, s. 380.
Urodzony w 1940 r. w Indiach znany luterański misjolog jest dyrektorem
Institute for Missiology, Ecumenics and the Study of Religions na Wydziale
Teologii Protestanckiej Uniwersytetu w Hamburgu. Obok bogatej działalności
naukowej na uniwerytetach w Korei, Chinach i Indiach, prowadził
działalność pastoralną w Papui Nowej Gwinei, gdzie współpracował
z Melanesian Institute for Pastoral and Socio-Economic Service. Jego
publikacje dotyczą przede wszystkim dialogu pomiędzy chrześcijaństwem
i kulturami, historii Oceanii, misjologii, religii i zagadnień ekumenicznych na
terenach misyjnych.
102. Barringer Terry, From Beyond Alpine Snows to Homes of the
East – A Journey Through Missionary Periodicals: The Missionary
Periodicals Database Project, „International Bulletin of Missionary
103. Berentsen Jan-Martin, Misjonsteologi ved Misjons-høgskolen,
„Norsk Tidsskrift for Misjon”, 56, Oslo 2002, s. 41-50.
Theology of Mission at the School of Mission and Theology, Stavanger.
SN 160.indb 299
2011-06-17 13:39:52
300
Bibliografia
104. Bevans Stephen B., Wisdom from the Margins. Systematic
Theology and the Missiological Imagination, „Verbum SVD”, 43,
Sankt Augustin 2002, s. 91-115.
105. Bibliographia Missionaria, LXV: 2001, Founded by Johannes
Rommerskirchen OMI; Continued by Marek A. Rostkowski
OMI, Vatican City, Pontifical Urbaniana University; Pontifical
Missionary Library 2002, s. 391.
Pierwsza część zawiera 3 275 haseł bibliograficznych, natomiast druga część
przedstawia 50 recenzji najciekawszych publikacji z 2001 roku.
106. Björck Gustaf, From „Kingdom Come” to International Mission
Studies – SMT during Ninety Years, „Swedish Missiological
Themes”, 90, Uppsala 2002, s. 295-300.
107. Botha Nico, A Discourse Between Saayman’s Contextual
Missiology and Some Tenets of Reformed Theology, „Missionalia”,
30, Menlo Park 2002, s. 22-29.
108. Breaking new ground in mission, Edited by Paul Vadakumpadan,
Mathew Kariapuram, Joseph Puthenpurakal. Shillong, Vendrame
Institute Publications – Don Bosco Centre for Indigenous
Cultures 2002, s. IX+282.
Spis treści: Puthenpurakal Joseph, Introduction, s. I-IX; Galbiati Fernando,
Missionary formation for the clergy in Redemptoris Missio, s. 1-12;
Menamparampil Thomas, Sharing the Gospel today, s. 13-29; John T.K., Justice
and social issues in mission today, s. 31-55; Kariapuram Mathew George,
Response to Justice and social issues in mission today, s. 56-61; Sebastian K.T.,
Towards the age of lay confessors, s. 62-73; Anikuzhikattil Jose, Response to
Towards the age of lay confessors, s. 74-77; Karokaran Anto, Inculturation,
implication for mission and community building, s. 78-101; Anthony FrancisVincent, Response to Inculturation, implication for mission and community
building, s. 102-106; Pushparajan A., Dialogue: crisis and solution, s. 107133; Thoppil James, Response to Dialogue: crisis and solution, s. 134-142;
Karotemprel Sebastian, Presenting Jesus Christ in India today, s. 143-176;
SN 160.indb 300
2011-06-17 13:39:52
301
Chunkapura Jose, Response to Presenting Jesus Christ in India today, s. 177188; Jala Dominic, Mission among the tribals. An assessment, s. 189-210;
Haopik Peter, Response to Mission among the tribals. An assessment, s. 211217; Pathrapankal Joseph, Bible and missiological challenges. A critical and
contextualized study of missiological texts, s. 219-246; Varickasseril Jose,
Response to Bible and missiological challenges. A critical and contextualized
study of missiological texts, s. 247-256; Saldanha Julian, Recent Church
documents on missions. A critical assessment, s. 257-267; Vadakumpadan
Paul, Response to Recent Church documents on missions. A critical assessment,
s. 268-272; Concluding statement of the National symposium on breaking new
ground in mission, Shillong, 10 july 2001, s. 273-276.
109. Buono Giuseppe, Missiology. Theology and Praxis, Nairobi,
Paulines Publicationes Africa 2002, s. 263.
Angielska wersja wydanej w 2000 r. książki włoskiego misjologa.
110. Collet Giancarlo, „Bis an die Grenzen der Erde”. Grundfragen
heutiger Missionswissenschaft, Freiburg – Basel – Wien, Herder
2002, s. X+284.
111. Directory of schools and professors of mission and evangelism in
the USA and Canada. 2002-2004, Edited by Dotsey Welliver and
Minnette Smith, Weaton, Evangelism and Missions Information
Service 2002, s. XI+233.
Nowe uaktualnione zestawienie 275 północno-amerykańskich
instytutów protestanckich zajmujących się formacją misyjną. Około 600
przedstawionych programów podaje podstawowe informacje dotyczące
kontaktu i trwania projektu naukowego.
112. Egede Instituttet 2001, „Norsk Tidsskrift for Misjon”, 56, Oslo
2002, s. 273-280.
113. Ekenes Beate Vollsnes, Loharano Mizara Famonjena.
Lærerinnenes Misjonsforbund på gassisk jord, „Norsk Tidsskrift for
Misjon”, 56, Oslo 2002, s. 139-150.
The Female Teachers Missionary Association in Madagascar.
SN 160.indb 301
2011-06-17 13:39:52
302
Bibliografia
114. Engelsviken Tormod, Misjonsvitenskapen på Det teologiske
Menighetsfakultet, „Norsk Tidsskrift for Misjon”, 56, Oslo 2002,
s. 51-62.
Missiology at the Norwegian Lutheran School of Theology.
115. Fiedler Klaus, Der deutsche Beitrag zu den interdenominationellen
Missionen, „Evangelikale Missiologie”, 17, Stuttgart 2002, s. 14-22.
116. Fiedler Klaus, Es ist Zeit, die Geschichte der deutschsprachigen
evangelikalen Missionen zu schreiben, „Evangelikale Missiologie”,
17, Stuttgart 2002, s. 23-35.
117. Fiedler Klaus, Perspektiven der evangelikalen missiologischen
Forschung, „Evangelikale Missiologie”, 17, Stuttgart 2002, s. 11-14.
118. Fuchs Ottmar, Mission (Missionsorden) – auch im 21.
Jahrhundert gefragt?, „Zeitschrift für Missionswissenschaft und
Religionswissensschaft”, 86, St. Ottilien 2002, s. 163-191.
119. George Francis, Um s. Senhor e uma s. Igreja para um único
Mundo, „Omnis Terra”, 8, Roma 2002, s. 10-21.
120. George Francis, Why Missiology needs more prominence,
„Mission Outlook”, 34, London 2002, nr 3, s. 15-17.
121. Hayes Stephen, Southern African Missiology. A missiological
dialogue with Willem Saayman, „Missionalia”, 30, Menlo Park
2002, s. 109-121.
122. Heyden Ulrich van der, Bibliographie zur Geschichte der
Berliner Missionsgesellschaft 1951-2001, „Neue Zeitschrift für
Missionswissenschaft”, 58, Immensee 2002, s. 27-43.
123. Johnson C. Neal, Toward a Marketplace Missiology, „Missiology”,
31, Scottdale 2003, s. 87-97.
124. Jongeneel Jan A.B., Philosophy, Science, and Theology of Mission
in the 19th and 20th Centuries. A Missiological Encyclopedia. Part
SN 160.indb 302
2011-06-17 13:39:52
303
I: The Philosophy and Science of Mission, 2nd Revised Edition,
(Studies in the Intercultural History of Christianity; 92), Bern –
Frankfurt a. M., Peter Lang 2002, s. XXIII+404.
Pierwsza część encyklopedii zawierająca analizy filozoficzne i empiryczne
studiów nad misjami XIX i XX wieku. Autor używa podziału według:
nazwisk, koncepcji, metod i gałęzi misjologii. W drugiej części znajdą się
analizy teologiczne. Autor, pastor Holenderskiego Kościoła Reformowanego,
po latach pracy misyjnej w Indonezji, od 1986 r. jest profesorem misjologii na
universytecie w Utrechcie.
125. Karecki Madge (ed.), ,,The making of an African person: essays
in honour of William A. Saayman, Menle Park, South African
Missiological Society 2002, s. 177.
M.in.: Botha Nico, A discourse between Saayman’s contextual missiology
and some tenets of Reformed theology, s. 22-29; Verster Pieter, Conversion
as the primary aim of mission? A discussion with William Saayman on
Reformed missiology, s. 39-45; Kgatla Selaelo, William Saayman – a true
African Afrikaner missiologist, s. 46-55; Hayes Stephen, Southern African
missiology: a missiological dialogue with William Saayman, s. 109-121;
Kritzinger J.J., Training for mission: some thoughts on theological and
missionary training, s. 122-131; Karecki Madge, Teaching to change the
world: missiology at UNISA, s. 132-143; Kritzinger J.J., A question of
mission – a mission of questions, s. 144-173; Publications by William
Saayman, s. 174-177.
126. Karecki Madge, Teaching to Change the World. Missiology at the
University of South Africa, „Missionalia”, 30, Menlo Park 2002,
s. 132-143.
127. Kasdorf Hans, Becoming an Anabaptist Missiologist: Reflections
from the Road, „Mission Focus”, 10, Elkhart 2002, s. 135-151.
128. Kgatla Selaelo, Willem Saayman – A True African Afrikaner
Missiologist, „Missionalia”, 30, Menlo Park 2002, s. 46-55.
129. Kroeger James H., Al servizio della missione. Associazione
SN 160.indb 303
2011-06-17 13:39:52
304
Bibliografia
filippina dei missionologi cattolici, „Ad Gentes”, 6, Bologna 2002,
s. 309-311.
130. Kudiyiruppil John, The Eucharistic Claims of Missiology,
„Ephrem’s Theological Journal”, 6, Satna 2002, nr 1, s. 58-74.
131. Long Judi, Miss-iology Meets Ms-Theology: Missiology and
Feminist Theology in Creative Interaction, „Mission Studies”, 19,
Chicago 2002, nr 1, s. 155-175.
132. Lundberg Magnus, The Concept of Mission Through Ninety Years
of SMT, „Swedish Missiological Themes”, 90, Uppsala 2002,
s. 285-293.
133. Laing Mark, Donald McGavran’s Missiology: An examination of the
origins and validity of key aspects of the Church growth movement,
„Indian Church History Review”, 36, Bangalore 2002, s. 30-52.
134. Madro Stanisław, Das Engagement der polnischen Steyler
Missionare in der Missionswissenschaft, „Verbum SVD”, 43, Sankt
Augustin 2002, s. 283-286.
135. Missiological abstracts, „Missionalia”, 30, Menlo Park 2002,
s. 1*-115*.
136. Müller Klaus W., Prof. Klaus O. Fiedler – der evangelikale
Missionshistoriker, „Evangelikale Missiologie”, 17, Stuttgart 2002,
s. 2-7.
Kontynuacja: Sauer Christof, Müller Klaus W., Bibliografie Klaus Fiedler,
s. 8-10.
137. Norseth Kristin, To alen av hvilket stykke? Tvillingsøstrene LMF
og KMA i norsk, nordisk og internasjonalt perspektiv, „Norsk
Two of a Kind? The Female Teachers’ Missionary Association (LMF)
and Women Missionary Workers (KMA) in a Norwegian, Nordic and
International Perspective.
SN 160.indb 304
2011-06-17 13:39:52
305
138. Oh Jeffrey, A Reflection on Genesis 1-11 as a Missiological Preface,
„Mission Today”, 4, Shillong 2002, s. 242-253.
139. Pawlik Jacek Jan (ed.), ,,W trosce o głoszenie Ewangelii. Karl
Müller SVD – warmiński misjolog i ekumenista, Materiały i Studia
Księży Werbistów 71, Verbinum, Warszawa 2002, s. 268.
140. Pivot Maurice, Introduction et importance du dialogue dans la
missiologie, „Spiritus”, Chevilly 2002, s. 526-537.
141. Schaller Blaufuss Mary, De-Centered and De-Centering
Missiology: A Search for New Relationships and New Terminology,
„Asia Journal of Theology”, 16, Bangalore 2002, s. 428-448.
142. Simposio Latinoamericano de Misionología, Editorial Verbo
Divino, Cochabamba 2002, s. 225.
143. Smith Nico, From Missio Dei to Missio Hominum. En route in
Christian mission and missiology, „Missionalia”, 30, Menlo Park
2002, s. 4-21.
144. Thunberg Lars, Lissi Rasmussen’s research: attempts at a new
missiological and dialogical method, „Swedish Missiological
Themes”, 90, Uppsala 2002, nr 2, s. 187-207.
145. Tjelle Kristin Fjelde, Lærerinnenes Misjonsforbund gjennom 100
år, „Norsk Tidsskrift for Misjon”, 56, Oslo 2002, s. 67-90.
100 years of the Norwegian Female Teachers Missionary Association.
146. Wijsen Frans, Nissen Peter (ed.), ,,Mission is a must”:
intercultural theology and the mission of the Church, Church and
Theology in Context, 40, Rodopi, Amsterdam 2002, s. 258.
Spis treści: Wijsen Frans, Nissen Peter, Introduction, s. 1-2. Nissen Peter,
Mission is a must: a missiological profile of Rogier van Rossum, s. 3-10;
Meulenberg Leo, The Epistle to Diognetus: an open dialogue, s. 13-24;
Rietveld Jan, The conversion of a missionary: reflections on the life of Martin
of Nantes, s. 25-45; Winsen Gerard van, Missio ad gentes in the spirituality
SN 160.indb 305
2011-06-17 13:39:52
306
Bibliografia
of St. Vincent de Paul, s. 46-60; Jong Albert de, Church, colonialism and
nationalism in Tanzania, s. 61-77; Coolen Mario, Searching for the heart
of the Mayas: five hundred years of spreading Christianity in Guatemala,
s. 78-96; Amaladoss Michael, The Trinity on mission, s. 99-106; Camps
Arnulf, The evolution, involution and revolution of the concept and reality of
mission and evangelization, s. 107-123; Donders Sjef, The consequences of
the choice of a word: the thick and thin of interreligious dialogue, s. 124-133;
Eggen Wiel, Sing: „precious shouts of murderous crowds”: Bach and mission’s
third act, s. 134-146; Valkenberg Pim, Jacques Dupuis as a theologian with
a reversed mission: some remarks on his controversial theology of religious
pluralism, s. 147-158; Dupré Wilhelm, Multiculturalism and xenophobia:
reflections on a common dilemma, s. 161-177; Jongeneel Jan A.B., The
challenge of a multicultural and multireligious Europe, s. 178-191; Lin
Jan van, Correlational model for interfaith prayer meetings, s. 192-199;
Steenbrink Karel, Muslims and Christian other: Nasara in Qur’anic readings,
s. 200-222; Storcken Ton, Albert Peyriguère’s existential dialogue, s. 223234; Wijsen Frans, „When two elephants fight the grass gets hurt”: MuslimChristian relationships in upcountry Tanzania, s. 235-248.
147. Zyl Danie C. van, Missiological Dimensions in the Book of Job,
„International Review of Mission”, 91, Geneva 2002, s. 24-30.
2003
148. Andria Solomon, Saayman Willem, Missiology and ecclesiology:
A perspective from Africa, „Missionalia”, 31, Menlo Park 2003,
nr 3, s. 503-517.
149. Barreda Jesús-Angel, Missionologia. Studio introduttivo, Universo
teologia. Dogmatica, 78, Cinisello Balsamo, MI, San Paolo 2003,
s. 395.
Autor, hiszpański dominikanin, profesor misjografii i wprowadzenia do
misjologii na Papieskim Uniwersytecie Urbanianum w Rzymie, współautor
opracowania krytycznego „Dzieł wszystkich” Bartolomeo de Las Casas,
w siedmiu rozdziałach próbuje zawrzeć studium wprowadzające do misjologii.
SN 160.indb 306
2011-06-17 13:39:52
307
Pierwsze dwa rozdziały zajmują się terminologią i definicją misjologii. Kolejne
dwa starają się ukazać ją jako naukę i jej miejsce wśród nauk teologicznych.
Piąty rozdział poświęcony jest hermeneutyce misjologii. Szósty i ostatni,
siódmy, rozdział podejmują analizę współczesnej sytuacji misji i misjologii.
150. Bibliographia Missionaria, LXVI: 2002, Founded by Johannes
Rommerskirchen OMI, continued by Marek A. Rostkowski OMI,
Pontifical Urbaniana University, Pontifical Missionary Library,
Vatican City 2003, s. 408.
Ten kolejny tom „Bibliographii” zawiera 3 340 haseł bibliograficznych i 44
recenzje.
151. Bibliography on Mission Studies, „International Review of
Mission”, 92, Geneva 2003, s. 117-135; 273-289; 442-458; 621-636.
152. Bliese Richard H., A New Missiology: A call of freedom, „National
Council of Churches Review”, 123, Nagpur 2003, s. 215-240.
153. Botha Nico, Towards the Engendering of Missiology: the Life
Narrative of Mina Tembeka Soga, „Missionalia”, 31, Menlo Park
2003, s. 105-116.
154. Bueno de la Fuente Eloy, Calvo Pérez Roberto, Diccionario
de Misionología y Animación Misionera, Diccionarios „Norte”.
Diseñados para orientar, 2, Burgos, Monte Carmelo 2003, s. 953.
Pierwszy hiszpański słownik, który oprócz zagadnień z teologii misji
i misjologii, podejmuje również problematykę animacji misyjnej, klucza do
działalności pastoralnej w każdej diecezji.
155. Dotolo Carmelo, Lo studio della missiologia nella formazione
teologica dei seminari, „Redemptoris Missio”, 19, Roma 2003, nr 1,
s. 46-52.
156. Engelsviken Tormod, Missio Dei. The Understanding and
Misunderstanding of a Theological Concept in European Churches
and Missiology, „International Review of Mission”, 92, Geneva
2003, s. 481-497.
SN 160.indb 307
2011-06-17 13:39:52
308
Bibliografia
157. Kachel Fabiano S., Debo anunciar. Misiología para principiantes.
I parte, S.p. Verbo-NAM e POM, 2003, s. 186.
158. Missiological abstracts, „Missionalia”, 31, Menlo Park 2003, nr 2,
s. *1-*69.
159. Oborji Francis Anekwe, Missiology in an African Context: Toward
a New Language, „Missiology”, 31, Scottdale 2003, s. 321-338.
160. Olley John W., „You are light of the world”. A missiological focus
for the Sermon on the Mount in Matthew, „Mission Studies”, 20,
Chicago 2003, nr 39, s. 9-28.
161. Padberg Lutz von, Missionsgeschichte des Mittelalters als
Forschungsaufgabe, „Evangelikale Missiologie”, 19, Stuttgart 2003,
s. 2-9.
162. Rijn Peter van, Bibliografie. In 2002 in Nederland en Vlaanderen
verschenen missiologische literatuur, „Wereld en Zending”, 31,
Kampen 2003, nr 4, s. 88-105.
163. Skreslet Stanley H., Doctoral Dissertations on Mission: TenYear Update, 1992-2001, „International Bulletin of Missionary
164. Steffen Tom A., Missiology’s Journey for Acceptance in the
Educational World, „Missiology”, 31, Scottdale 2003, s. 131-154.
165. Thomas Norman E. (ed.), ,,International mission bibliography:
1960-2000, ATLA bibliography series, 48, Scarecrow Press,
Lanham 2003, s. XVII+873.
Redaktor opracowania, emerytowany profesor w United Theological Seminary
w Dayton, Ohio, zebrał najważniejsze publikacje z misjologii wydane
w ostatnich 40 latach XX wieku. Dzięki współpracy 30 współautorów udało
się włączyć również wiele artykułów dotyczących historii, teologii, socjologii,
polityki, pedagogiki, duchowości ze wszystkich kontynentów. Dokładne
dane bibliograficzne uzupełnione s. o numery ISBN, element raczej rzadki
w standardowych bibliografiach.
SN 160.indb 308
2011-06-17 13:39:53
309
166. Varickasseril Jose, Bible and Missiological Challenges: A Critical
and Contextualized Study of Missiological Texts, „Mission Today”,
4, Shillong 2003, s. 101-129.
Kontynuacja: Varickasseril Jose, Witness and Proclamation, s. 130-140.
167. Wesley Arun Kumar, Merging of the Horizons and the Emergence
of a New Ethos of Relationality: A Missiological Reading of the
Story of Ruth, „Asia Journal of Theology”, 17, Bangalore 2003,
s. 267-286.
2004
168. Bernard Edith, Missiologues, vos papiers! Au-delà des clivages,
„Mission”, Paris 2004, nr 139, s. 20-21.
169. Bevans Stephen B., Wisdom from the margins. Systematic
Theology and the Missiological Imagination, „Omnis Terra”, 38,
Rome 2004, s. 13-30.
Francuski: „Omnis Terra”, 45, Rome 2004, s. 14-27; 70-73.
Hiszpański: „Omnis Terra”, 35, Roma 2004, s. 14-27; 70-76.
Portugalski: „Omnis Terra”, 10, Roma 2004, s. 55-68; 87-93.
170. Bibliographia Missionaria, LXVII: 2003. Founded by Johannes
Tom zawiera 3 824 cytatów bibliograficznych książek i artykułów oraz 40
recencji.
171. Bibliography on Mission Studies, „International Review of
Mission”, 93, Geneva 2004, nr 368; s. 139-158; 304-320; 526-542.
172. Effa Allan L., Prophets, kings, servants and lepers: a missiological
SN 160.indb 309
2011-06-17 13:39:53
310
Bibliografia
reading of an ancient drama, „Missiology”, 32, Scottdale 2004,
s. 465-473.
173. Górski Jan, Mały słownik misjologiczny, Księgarnia św. Jacka,
Katowice 2004, s. 106.
174. Kritzinger Dons, A century of doing missiology in South Africa.
An overview, „Missionalia”, 32, Menlo Park 2004, s. 151-176.
175. Liste wichtiger missiologischer Bücher und Zeitschriften, Eine
Auswahl der Erscheinungen in 2001 und 2002, „Evangelikale
Missiologie”, 20, Stuttgart 2004, s. 67-73.
176. López-Gay Jesús, Algunos recientes textos de misionología, „Omnis
Terra”, 35, Roma 2004, s. 77-84.
177. Lundberg Magnus, Aasulv Lande and Missiology, „Svensk
Missions Tidskrift”, 92, Uppsala 2004, s. 313-318.
178. Mantovani Ennio, Towards a New Vision for the Anthropos
Institute, „Verbum SVD”, 45, Sankt Augustin 2004, s. 39-55.
179. Mellor Howard, Yates Timothy (ed.), ,,Mission, Violence, and
Reconciliation. Papers Read at the Biennial Conference of the
British and Irish Association for Mission Studies at the University
of Edinburgh, June 2003, Cliff College Publishing, Sheffield 2004,
s. 156.
180. Missiological Abstracts, „Missionalia”, 32, Menlo Park 2004,
s. *1-*49.
181. Nunnenmacher Eugen, Anthropos und Mission, „Verbum SVD”,
45, Sankt Augustin 2004, s. 15-18.
SN 160.indb 310
2011-06-17 13:39:53
311
182. Nyasulu Timothy, Missiology. A Study of the Spread of the
Christian Faith, Kachere Tools, 2, Kachere Series, Zomba 2004,
s. 112.
183. Pernia Antonio M., Expectations of the Generalate of the
Anthropos Institute, „Verbum SVD”, 45, Sankt Augustin 2004,
s. 19-37.
184. Prior John Manford, Second General Assembly. International
Association of Catholic Missiologists, „Ishvani Documentation and
Mission Digest”, 22, Pune 2004, s. 307-311.
185. Reapsome Jim, Forty Years: The Story of EMQ, „Evangelical
Missions Quarterly”, 40, Wheaton 2004, s. 420-428.
186. Rijn, Peter van, Bibliographie. In 2003 in Nederland en
Vlaanderen verschenen missiologische literatuur, „Wereld en
Zending”, 33 Kampen 2004, nr 4; s. 84-99.
187. Roy Bertrand, „Partager la diversité”. Deuxième Assemblée
générale de l’IACM, Cochabamba, 29 septembre – 3 octobre 2004,
„Mission”, 11, Ottawa 2004, s. 379-382.
188. Runestam Staffan, Söderblomsstudier, Studia missionalia svecana,
94, Svenska Institutet för Missionsforskning, Uppsala 2004, s. 299.
189. Schreiter Robert J., La misionología como una disciplina
académica del futuro, „Spiritus”, 45, Quito 2004, nr 177, s. 136139.
190. Servais Olivier, Spijker Gerard van ‘t (ed.), ,,Anthropologie et
missiologie XIXe-XXe siècles. Entre connivence et rivalité. Actes du
colloque conjoint du CREDIC et de l’AFOM à Doorn (Utrecht) du
14-18 août 2003, Mémoire d’Églises, Karthala, Paris 2004, s. 463.
Spis treści: Laburthe-Tolra Philippe, Pourquoi et comment un lien
inextricable existe entre anthropologie et mission chrétienne, s. 15-23; Van
Beek Walter E.A., Anthropologie et missiologie ou la séparation graduelle
SN 160.indb 311
2011-06-17 13:39:53
312
Bibliografia
des partenaires, s. 25-44; Gadille Jacques, L’anthropologie chrétienne, science
humaine, s. 45-59; Eboussi Boulaga Fabien, Fétichisme et prosélytisme,
s. 61-70; Houtepen Anton W.J., Vers une anthropologie de la Pâque?, s. 7176; Zorn Jean-François, Missiologie et anthropologie: un couple inséparable,
s. 77-80; Servais Olivier, Les missionnaires au service de la Smithsonian
Institution, quelle source et quel missionnaire? Le cas du père Martin Férard,
s. 83-93; Courtois Luc, La première semaine d’ethnologie religieuse à Louvain
en 1912. Les débuts difficiles d’une démarche progressiste sur fond de crise
moderniste, s. 95-118; Eggen Willy, Parenté du Dieu qui ne tue pas, s. 119135; Spijker Gerard van ‘t, Valeur de l’anthropologie sociale pour le débat sur
les rites funéraires traditionnels en Afrique, s. 137-157; Louchez Eddy, Guy
Mary-Rousselière OMI, missionnaire, anthropologue et archéologue, s. 161184; Zorn Jean-François, Maurice Leenhardt (1858-1954) un missionnaire
ethnologue ou les entrecroisements théologiques et anthropologiques de
s. pensée, s. 185-197; Van Slageren Jacob, Les missionnaires néerlandais
Kruyt et Adriani aux Célèbes centrales (Sulawesi), s. 199-210; Lange Claude,
„Croyances et Pratiques religieuses des Vietnamiens”. L’oeuvre du père Léopold
Cadière (1869-1955), s. 211-228; Thévenet Jacqueline, Les pères Gabet et
Huc en Mongolie et au Tibet au XIXe siècle, s. 229-244; Jacquin Françoise,
Louis Massignon et l’homme de l’islam, s. 245-256; Aubert Jean-Marie,
Adolphe Razafintsalama SJ (1926-2001) ou le débat de l’anthropologie et de
la théologie au service de l’inculturation à Madagascar, s. 257-278; Truchet
Bernadette, Les jésuites en Chine (1841-1844). Regards d’ethnographes?,
s. 281-301; Tran Van Toan Antoine, L’anthropologie religieuse au Vietnam
du XVIIIe siècle. Essais de synthèse par les augustins déchaussés, s. 303322; Eyezo’o Salvador, Les missionnaires chez les Beti du Sud-Cameroun
d’après le R.P. Mveng et le Pasteur Cosendai, s. 323-339; Nkay Malu Flavien,
Missionnaires belges et recherche ethnographique au Congo, s. 341-370;
Meniz Marquez Catalina, Aperçu historique sur les missions franciscaines
en Californie (XVIIIe siècle), s. 371-383; Chanson Philippe, „Vaval, Dieu
endiablé”. Anthropologie et missiologie du carnaval des Antilles et de la
Guyane, s. 387-417; Ntihinyurwa Thaddée, Une interprétation du réveil
évangélique est-africain. Une application missiologique de l’anthropologie,
s. 419-438.
191. Tomichá Charupá Roberto, El Instituto de Misionología de
SN 160.indb 312
2011-06-17 13:39:53
313
Cochabamba (1944-2004), „Yachay”, 21, Cochabamba 2004, nr 40,
s. 139-146.
192. Thomsen Mark, Christ Crucified. Lutheran Missiological Themes
for a Post-Christian Century, „Mission Studies”, 20, Chicago 2003,
nr 40, s. 94-117.
193. Vangu Vangu Emmanuel, L’héritage de la mission dans la
réflexion théologique des continents, „Spiritus”, 45, Chevilly 2004,
s. 399-402.
Hiszpański: „Spiritus”, 45, Quito 2004, nr 176, s. 101-104.
194. Weston Paul, Lesslie Newbigin: a postmodern missiologist?,
„Mission Studies”, 21, Leiden 2004, s. 229-248.
195. Zorn Jean-François, La missiologie. Émergence d’une discipline
théologique, Labor et Fides, Genève 2004, s. 126.
Autor, profesor teologii praktycznej na Wydziale Teologicznym w Montpellier,
proponuje refleksję nad misjologią jako częścią studiów nad dynamiką
Ewangelii.
2005
196. Adelin Jørgensen Jonas P., Raun Iversen Hans, Methodological
Plurality and Academic Integrity in Missiology, „Swedish
Missiological Themes”, 93, Uppsala 2005, s. 311-314.
197. Ahrens Theodor, Gegebenheiten. Missionswissenschaftliche
Studien, Verlag Otto Lembeck, Frankfurt 2005, s. 342.
198. Asociación Internacional de Misionólogos Católicos (IACM),
Estatutos, „Misiones Extranjeras”, Madrid 2005, nr 208, s. 523-529.
199. Bevans Stephen B., Wisdom from the Margins. Systematic
Theology and the Missiological Imagination, „Ishvani
Documentation and Mission Digest”, 23, Pune 2005, s. 47-69.
SN 160.indb 313
2011-06-17 13:39:53
314
Bibliografia
200. Bibliographia Missionaria, LXVIII: 2004. Founded by Johannes
Kolejny tom publikacji Papieskiego Uniwersytetu Urbaniana zawiera 2 985
haseł bibliograficznych i 41 recenzji.
201. Bissett Tony, Marcello Zago OMI, Intercessor for the Missions,
202. Björck Gustaf (ed.), ,,Alf Tergel. A Bibliography 1965-2005,
„Swedish Missiological Themes”, 93, Uppsala 2005, s. 265-270.
203. Engelsviken Tormod, Den 11. internasjonale IAMS- konferanse.
Port Dickson, Malaysia 31 juli – 7 august 2004, „Norsk Tidsskrift
for Misjon”, 59, Oslo 2005, s. 41-46.
The 11th International IAMS Conference.
204. Finley Bob, Reformation in Foreign Missions, Longwood, Xulon
Press, FL 2005, s. 264.
205. Friede Eric, Stuehrenberg Paul F., Researching World
Christianity. Doctoral Dissertations on Mission Since 1900,
2005, nr 4, s. 188-189.
206. Gächter Othmar, The Encounter Between Religions and Cultures.
100 Years of Anthropos, „Verbum SVD”, 46, Sankt Augustin 2005,
s. 193-205.
207. Gibbs Philip, Conference Report: International Association of
SN 160.indb 314
2011-06-17 13:39:53
315
Mission Studies (IAMS) Meeting, 2004, „Catalyst”, 35, Goroka
2005, s. 72-74.
208. Jabłoński Franciszek, Misjolodzy polscy. Informator, Studia
i Materiały Misjologiczne, t. 3, Missio Polonia, Warszawa 2005,
s. 191.
209. Johnson Todd M., Collaboration and the World Christian
Database, „Missiology”, t. 33, Wilmore 2005, s. 96-100.
210. Leest Janneke van der, Bibliography of Arnulf Camps OFM:
1946-2005. Composed and Edited on the Occasion of the 80th
Birthday of Arnulf Camps OFM and the 75th Anniversary of the
Chair of Missiology at the Faculty of Theology, Radboud University
Nijmegen, The Netherlands, Nijmegen Institute for Missiology,
Nijmegen 2005, s. 78.
211. Mantovani Ennio, Anthropos Tradition in the SVD Yesterday and
Today, „Verbum SVD”, t. 46, Sankt Augustin 2005, s. 207-223.
212. Missiological Abstracts, „Missionalia”, t. 33, nr 3, Menlo Park
2005, s. 1*-47*.
213. Piepke Joachim, The Anthropos Institute. The Task of Basic
Research in Mission, „Verbum SVD”, t. 46, Sankt Augustin 2005,
s. 179-192.
214. Pocock Michael, Van Rheenen Gailyn, Mcconnell Douglas, The
Changing Face of World Missions. Enganging Contemporary Issues
and Trends, Encountering Mission Series, Grand Rapids, Baker
Academic, MI 2005, s. 391.
215. Reifler Hans Ulrich, Handbuch der Missiologie. Missionarisches
Handeln aus biblischer Perspektive, Mission Academics, t. 19,
VTR, Nürnberg 2005, s. 630.
216. Rivinius Karl Josef, Im Dienst der Mission und der Wissenschaft.
SN 160.indb 315
2011-06-17 13:39:53
316
Bibliografia
Zur Entstehungsgeschichte der Zeitschrift Anthropos, Studia
Instituti Anthropos, t. 51, Academic Press Fribourg, Fribourg
2005, s. 352.
217. Rivinius Karl Josef, Zum einhundertjährigen Bestehen der
Zeitschrift „Anthropos”, „Forum Mission”, nr 1, Luzern 2005,
s. 202-205.
218. Roy Bertrand, „Compartir la diversidad”. Segunda Asamblea
General de la Asociación Internacional de Misionólogos Católicos
(IACM) Cochabamba (Bolivia), 29 de septiembre al 3 de octubre de
2004, „Misiones Extranjeras”, nr 208, Madrid 2005, s. 530-533.
219. Theses and Dissertations Loyola School of Theology, 1971-2005,
Author Index, „Landas”, 19, Quezon City 2005, s. 220-242.
220. Theses and Dissertations Loyola School of Theology, 1971-2005,
Subject Index, „Landas”, 19, Quezon City 2005, s. 243-333.
221. Tomichá Charupá Roberto, „Eucaristía, Misión y Realidad
Nacional”, Primer Simposio Boliviano de Misionología, „Yachay”,
22, nr 42, Cochabamba 2005, s. 165-176.
222. Walls Andrew F., Acton Margaret M. (ed.), ,,Bibliography on
Mission Studies, „International Review of Mission”, 94, Geneva
2005, s. 168-191; 293-309; 447-463; 607-621.
2006
223. Axelson Sigbert, Björck Gustaf, Gustafsson Ove, The Swedish
Institute of Mission Research, „Swedish Missiological Themes”, 94,
Uppsala 2006, s. 517-520.
224. Barringer Terry (ed.), ,,Africa Bibliography 2005. Works published
on Africa in 2005, Edinburgh University Press, Edinburgh 2006,
s. XXVI+368.
SN 160.indb 316
2011-06-17 13:39:53
317
225. Bibliographia Missionaria, LXIX: 2005, Founded by Johannes
Pontifical Urbaniana University – Pontifical Missionary Library,
Obok 2 653 haseł bibliograficznych znajdziemy 51 obszernych recenzji.
226. Calvo Pérez Roberto, XXIII Simposio de misionología. Burgos,
2 al 4 de marzo de 2006, „Misiones Extranjeras”, Madrid 2006,
s. 267-269.
227. Camps Arnulf, Pelgrim en Missioloog. Levensweg van een
Nijmeegse hoogleraar, Valkhof Pers, Nijmegen 2006, s. 271.
228. Conforti Patrizia, Das Institut für Missionswissenschaft
und Religionswissenschaft in Fribourg, „Zeitschrift für
Missionswissenschaft und Religionswissenschaft”, 90, St. Ottilien
2006, s. 122-129.
229. Delgado Mariano, Neuhold David, 90 Jahrgänge ZMR und
95 Jahre IIMF. Einige Apsekte ihrer Geschichte, „Zeitschrift für
Missionswissenschaft und Religionswissenschaft”, 90, St. Ottilien
2006, s. 275-298.
230. Engelsviken Tormod, Quel téimognage? Perspective missiologique,
„Spiritus”, 47, Chevilly 2006, s. 522-528.
Hiszpański, w: „Spiritus”, 47, Quito 2006, N. 185, s. 78-84.
231. Engelsviken Tormod, Mission Studies at MF Norwegian School of
Theology, Oslo, „Swedish Missiological Themes”, 94, Uppsala 2006,
s. 459-468.
232. Groop Kim, Missiology at Åbo Akademi University, „Swedish
233. Janzon Göran, Mission Studies at Örebro Theolgical Seminary,
SN 160.indb 317
2011-06-17 13:39:53
318
Bibliografia
234. Kerr David A., Mission and Ecumenical Studies at Lund
University, „Swedish Missiological Themes”, 94, Uppsala 2006,
s. 493-502.
235. Krabill James R., Sawatsky Walter, Van Engen, Charles E.
(ed.), ,,Evangelical, Ecumenical, and Anabaptist Missiologies in
Conversation. Essays in Honor of Wilbert R. Shenk, Orbis Books,
Maryknoll, NY 2006, s. XIV+336.
Spis treści: Sawatsky Walter, Living and Writing the Vision. The Missiological
Pilgrimage of Wilbert Shenk, s. 1-16; Robert Dana L., Encounter with Christ.
Luke as Mission Historian for the Twenty-first Century, s. 19-27; Walls
Andrew F., Evangelical and Ecumenical. The Rise and Fall of the Early Church
Model, s. 28-37; Sawatsky Walter, What If the Three Worlds of Christian
History Converged?, s. 38-48; Lapp John A., The Global Mennotite History
Project. What Are We Learning?, s. 49-57; Hanciles Jehu J., God’s Mission
Through Migration. African Initiatives in Globalizing Mission, s. 58-66;
Swartley Willard M., The Evangel as Gospel of Peace, s. 69-77; Bonk Jonathan
J., „And They Marveled...” Mammon as Miracle in Western Missionary
Encounter, s. 78-87; Van Engen Charles E., Critical Theologizing. Knowing
God in Multiple Global and Local Contexts, s. 88-97; Stamoolis James, World
Congresses of Mission. Reconvergence under What Perspective?, s. 98-105;
Yoder Lawrence M., Church Growth Theories and Indonesia, s. 109-119;
Hoover Jon, An Anabaptist Perspective on Conversing with Muslims, s. 120129; McPhee Artur, Authentic Witness, Authentic Evangelism, Authentic
Church, s.130-139; Deiros Pablo A., Toward a Pneumatological-Spiritual
Missiology, s. 140-148; Shank David A., Reflections on Relating Long Term
to Messianic Communities, s. 149-157; Brenneman James E., Missional
Practice. A Pasadena Mennonite Church Story, s. 158-166; Hiebert Paul
G., Sociocultural Theories and Mission to the West, s. 169-176; Barrett Lois
Y., Defining Missional Church, s. 177-183; Gibbs Eddie, Bolger Ryan K.,
Postmodern Forms of the Church, s. 184-195; Roxburgh Alan, The Contours
of Ministry in a Postmodern Age, s. 196-205; Kreider Alan, West Europe
in Missional Perspective. Themes from Mennonite Mission, 1950-2004,
s. 206-215; Blough Neal, Mission in Europe. Reflections on the Missiological
Legacy of Wilbert Shenk, s. 216-222; Pierson Paul E., Beyond Sodalities and
SN 160.indb 318
2011-06-17 13:39:53
319
Modalities. Organizing for Mission in the Twenty-first Century, s. 225-234;
Whiteman Darrell, Wilbert Shenk and the American Society of Missiology,
s. 235-239; Krabill James R., Evangelical and Ecumenical Dimensions of
Walking with AICs, s. 240-247; Driver John, Unanticipated Journey for
Sharing an Anabaptist and Liberationist Perspective on the Gospel, s. 248256; Dueck Al, Member Care, s. 257-265.
236. Kumar Arun Wesley, A Man for All Seasons, „Asia Journal of
Theology”, 20, Bangalore 2006, s. 418-439.
237. Lapointe Eugène, Albert Perbal, (1884-1971), un missiologue
oublié, „Mission”, 13, Ottawa 2006, s. 179-213.
238. Leest Janneke van der (ed.), ,,Bibliography of Arnulf Camps OFM
1946-2005, , Institute for Missiology, Nijmegen 2005, s. 78.
239. Lehane Timoteo, Simposio de misionologia en Quito, „Spiritus”,
47, nr 184, Quito 2006, s. 149-152.
240. Lundberg Magnus, Mission Studies at Uppsala University,
241. Lundström Klas, Mission Studies at Johannelund Theological
Seminary, „Swedish Missiological Themes”, 94, Uppsala 2006,
s. 511-514.
242. Lututala Mampasi B., Eloges de la communauté scientifique et
académique congolaise au regretté père Boka, „Telema”, 32, nr 4,
Kinshasa 2006, s. 80-82.
243. Meili Josef, Southern Christianity and its Relation to Christianity
in the North. 75 Years Chair of Missiology at Radboud University
Nijmegen, The Netherlands, „Forum Mission”, 2 Luzern 2006,
s. 204-205.
244. Moons Anselm, In Memoriam Arnulf Pierre Camps OFM,
„Zeitschrift für Missionswissenschaft und Religionswissenschaft”,
90, St. Ottilien 2006, s. 133.
SN 160.indb 319
2011-06-17 13:39:53
320
Bibliografia
245. Moons Anselm, In memoriam Prof. Dr. Arnulf Camps, OFM,
„Forum Mission”, 2, Luzern 2006, s. 199-200.
246. Mortensen Viggo, Mission Studies at the University of Aarhus,
247. Nkanza Ntima, A l’école du père Boka, un théologien africain
passionné de l’Afrique, „Telema”, 32, nr 4, Kinshasa 2006, s. 11-24.
248. Olsen Joern Henrik, Iversen, Hans Raun, Mission Studies at the
University of Copenhagen, „Swedish Missiological Themes”, 94,
Uppsala 2006, s. 425-434.
249. Park Joon-Sik, John Howard Yoder as a Mission Theologian,
2006, s. 14-17.
250. Quack Anton, 100 Years of Anthropos, „Anthropos”, 101, Sankt
Augustin 2006, s. 3-7.
251. Review of Recent Missiological Publications, „Missionalia”, 34,
Menlo Park 2006, s. 166-178; 434-448.
252. Rooney Bernard, Moving the Way Forward. An Evolving Concept
of Mission: New Norcia 1846-2006, „Australasian Catholic
Record”, 83, Strathfield 2006, s. 309-319.
253. Santedi Kinkupu Léonard, Hommage au père Boka di Mpasi
Londi, le théologien-poète, „Telema”, 32, nr 4, Kinshasa 2006, s. 7-9.
Wspomnienie pochodzącego z Kongo jezuity misjologa i poety, który przez
długie lata był wykładowcą religii afrykańskich na Papieskim Uniwersytecie
Gregoriańskim.
254. Skreslet Stanley H., Configuring Missiology. Reading Classified
Bibliographies as Disciplinary Maps, „Mission Studies”, 23, Leiden
2006, s. 171-201.
SN 160.indb 320
2011-06-17 13:39:53
321
255. Spohn Elmar, Was der reformierte Systematiker Otto Weber
(1902-1966) der Mission hibterliess. Sein Einfluss auf die AllianzMission, „Evangelikale Missiologie”, 22, Stuttgart 2006, s. 91-98.
256. Steenbrink Karel, In Memoriam: Arnulf Camps 1925-2006,
„Studies in Interreligious Dialogue”, 16, Louvain 2006, s. 123-124.
257. Strandenæs Thor, Missiology at School of Mission and Theology,
Stavanger, „Swedish Missiological Themes”, 94, Uppsala 2006,
s. 469-492.
258. Thelle Notto R., Mission Studies at the Faculty of Theology,
University of Oslo, „Swedish Missiological Themes”, 94, Uppsala
2006, s. 451-458.
259. Vadakumpadan Paul, Missionaries of Christ. A Basic Course in
Missiology, Vendrame Institute Publications, Shillong 2006, s. 215.
260. Vähäkangas Mika, Missiology in Finland, „Swedish Missiological
Themes”, 94, Uppsala 2006, s. 435-446.
261. Zorn Jean-François, Pour une missiologie de la culture occidentale,
„Spiritus”, 47, Chevilly 2006, s. 508-513.
Hiszpański, „Spiritus”, 47, nr 185, Quito 2006, s. 72-77.
2007
262. Amaladoss Michael, My Pilgrimage in Mission, „International
Bulletin of Missionary Research”, 31, New Haven 2007, s. 21-24.
263. Aveline Jean-Marc, Claire Ly: la douceur et la force, „Chemins de
Dialogue”, nr 29, Marseille 2007, s. 23-34.
264. Bibliographia Missionaria, LXX: 2006. Founded by Johannes
Pontifical Urbaniana University – Pontifical Missionary Library,
SN 160.indb 321
2011-06-17 13:39:53
322
Bibliografia
Opublikowanie 70-tego tomu Bibliographii stało się okazją do
przypomnienia długiej drogi, jaką ta publikacja przeszła na przestrzeni 72
lat: od skromnych 80 stron pierwszego tomu do ponad 400 w ostatnim.
Znajdziemy w tym tomie 3 474 hasła bibliograficzne i 28 recenzji oraz
specjalny Appendix, w którym przedstawiono bibliografię przygotowaną
z okazji 50-lecia opublikowania encykliki papieża Piusa XII Fidei donum.
265. Bonk Jonathan J., Movements, Missiometrics, and World
Christianity, „International Bulletin of Missionary Research”, 31,
New Haven 2007, s. 1-2.
266. Brunin Jean-Luc, L’expérience chrétienne de Claire Ly, „Chemins
de Dialogue”, nr 29, Marseille 2007, s. 9-14.
267. Bueno de la Fuente Eloy, Misiones Extranjeras. El servicio
teológico y pastoral de una revista, „Misiones Extranjeras”, Madrid
2007, s. 666-681.
Przedstawienie wieloletniego wkładu hiszpańskiego pisma Misiones
Extranjeras w rozwój nauk teologicznych.
268. Calvo Pérez Roberto, El instituto de misionología y animación
misionera. „P. José Zameza” (Burgos-España), „Misiones
Extranjeras”, Madrid 2007, s. 131-136.
269. Colzani Gianni, Note s. un testo di missiologia postmoderna,
„Euntes Docete”, 60, nr 3, Città del Vaticano 2007, s. 211-217.
270. Corwin Gary R., Missiology – Good Medicine and a Fourth Leg,
„Evangelical Missions Quarterly”, 43, Wheaton 2007, s. 282-283.
271. Dahlin Jan, If We Lack Archives from the Past, Will it Damage
the Future?, „Swedish Missiological Themes”, 95, Uppsala 2007,
s. 9-16.
272. Encyclopedia of Mission and Missionaries, Editor: Jonathan J.
Bonk, Routle Specyfikadge Encyclopedias of Religion and Society,
Routledge, London – New York 2007, s. XVII+473.
SN 160.indb 322
2011-06-17 13:39:53
323
Kolejna publikacja pod redakcją Jonathana J. Bonka, aktualnego
prezydenta IAMS: 147 haseł jako rezultat pracy 116 autorów i 8
redaktorów. Cechami charakterystycznymi tego dzieła s. jego
interdyscyplinarność, szczególny akcent położony na ukazanie zagadnień
misyjnych i misjologicznych ostatnich trzech dziesięcioleci oraz troska
o bibliografię. Nowością w odniesieniu do innych tego typu publikacji jest
przedstawienie terenów misyjnych przez posłużenie się podziałem czysto
geograficznym a nie historycznym. Każde hasło tego typu rozpoczyna się
krótką panoramą historyczną, ukazującą zagadnienie rozprzestrzeniania
się chrześcijaństwa i misji ze szczególnym uwzględnieniem ostatnich
trzydziestu-czterdziestu lat. Dodatkowym walorem s. uaktualnione dane
statystyczne i bibliografia.
273. Gira Dennis, Claire Ly. Toujours plus loin… dans la confiance,
„Chemins de Dialogue”, nr 29, Marseille 2007, s. 15-18.
274. Gorski John F., Cómo la actividad misionera exige replantear la
metodología teológica, „Yachay”, 24, nr 46, Cochabamba 2007,
s. 9-22.
275. Hanssen Ove Conrad, Fra empirisk undersøker om aktuell engelsk
kirkenvirkelighet, „Norsk Tidsskrift for Misjon”, 61, Oslo 2007,
s. 45-60.
276. Heisig James W., In Memoriam: Jan Van Bragt (1928-2007),
„Bulletin of the Nanzan Institute for Religion & Culture”, nr 31,
Nagoya 2007, s. 60-64.
277. Konferenz (3.) der Europäischen Missionwissenschaftlichen
Gesellschaften, 24-28 August 2006 in Paris, „Zeitschrift für
Mission”, 33, Basileia 2007, s. 79-83.
278. Madruga Salvador José Manuel, Breve historia de la revista
Misiones Extranjeras, „Misiones Extranjeras”, Madrid 2007, s. 653665.
279. Maniyakupara Sunny, Joseph Constantine Manalel. His Vision
and Mission, „Jeevadhara”, 37, Kottayam 2007, s. 263-270.
SN 160.indb 323
2011-06-17 13:39:53
324
Bibliografia
280. Mortensen Viggo, Johannes Aagaard: April 29, 1928 – March 23,
2007, „Swedish Missiological Themes”, 95, Uppsala 2007, s. 109110.
281. Paisant Chantal, La mission en pamphlets. Journée d’études
du Groupe de recherches interdisciplinaires sur les écritures
missionnaires (GRIEM), 27 avril 2007, Institut Catholique de Paris,
„Histoire & Missions Chrétiennes”, nr 2, Paris 2007, s. 189-192.
282. Reller Jobst, In Gemeinschaft lernen, leben und arbeiten. Die
Ausbildung zum Missionar und zur Missionarin, „Jahrbuch
Mission”, Hamburg 2007, s. 45-55.
283. Rostkowski Marek A., L’enciclica „Fidei Donum” di Pio XII.
Cinquanta anni di bibliografia:1957-2007, „Euntes Docete”, 60, nr
2, Città del Vaticano 2007, s. 229-242.
284. Schmucki Oktavian, Bibliographie von Walbert Bühlmann
OFMCap (1916-2007), „Collectanea Franciscana”, 78, nr 3-4,
Roma 2008, s. 613-684.
285. Sørensen Jørgen Skov, Missiological Mutilations-Prospective
Paralogies. Language and Power in Contemporary Mission Theory,
Studien zur Interkulturellen Geschichte des Christentums, 141,
Peter Lang, Frankfurt am Main 2007, s. VIII+282.
286. Slageren Jaap van, Impressie van de derde Europese
Zendingsconferentie, „Wereld en Zending”, 36, nr 2, Kampen 2007,
s. 6-9.
287. Stephan Bernard, Claire Ly, „Chemins de Dialogue”, nr 29,
Marseille 2007, s. 19-22.
288. Üffing Martin, In Gemeinschaft leben – Orden und Klöster in der
Geschichte der Mission, „Jahrbuch Mission”, Hamburg 2007, s. 3444.
SN 160.indb 324
2011-06-17 13:39:53
325
289. Van ‘T Spijker Gerard, Missiologen ontdekken Europa, „Wereld en
Zending”, 36, nr 2, Kampen 2007, s. 3-5.
290. Vattanky John, Fr. Richard V. De Smet S.J., Friend, Scholar, Man of
Dialogue, „Vidyajyoti”, 71, Delhi 2007, s. 245-261.
291. Walravens Hartmut, Wolfgang Franke in memoriam,
„Monumenta Serica”, 55, Sankt Augustin 2007, s. 527-532.
2008
292. Bexell Oloph, Ahlstrand Kajsa, Alf Tergel (1935-2007), „Swedish
293. 294. Bibliographia Missionaria, LXXI: 2007, Founded by
Johannes Rommerskirchen OMI, continued by Marek A.
Rostkowski OMI, Pontifical Urbaniana University – Pontifical
Missionary Library, Vatican City 2008, s. 473.
Obok 3 858 haseł bibliograficznych i 35 recenzji, kolejny tom zawiera również
teksty przedstawione z okazji publikacji 70. tomu Bibliographii Missionarii
w dniu 6 grudnia 2007 roku na Papieskim Uniwersytecie Urbanianum.
Publikację rozpoczyna wypowiedź kard. Jean Louis Taurana, Prezydenta
Papieskiej Rady ds. Dialogu Międzyreligijnego: Il dialogo interreligioso come
presenza costante nei documenti citati dalla „Bibliographia Missionaria”.
Druga prezentacja należy do abp. Roberta Sarah, Sekretarza Kongregacji
Ewangelizacji Narodów, który ukazał związki pomiędzy misjonarzem
a Bibliographią. Kolejna należy do prof. Ganni Colzaniego, profesora
teologii misji na Urbanianum, w której podkreślił wartość publikowanych
przy różnych okazjach suplementów, zawierających szczególne zestawienia
bibliograficzne, np. upamiętniające rocznice publikacji ważnych dokumentów
misyjnych Kościoła. Ostatni artykuł autorstwa aktualnego edytora
Bibliographii, o. Marka Rostkowskiego OMI, ukazuje osoby poprzednich
redaktorów oraz zestawienie statystyczne wszystkich 70 tomów.
294. Bibliography for Missionary Training, Compiled by A. Scott
Moreau, „Missiology”, 36, Wilmore 2008, s. 131-140.
SN 160.indb 325
2011-06-17 13:39:53
326
Bibliografia
295. Bibliography on Mission Studies, Ed. Andrew F. Walls and
Margaret M. Acton, „International Review of Mission”, 97
(Geneva 2008, 161-179; 331-349.
296. Björck Gustaf, Lundberg Magnus, David Kerr: A Selected
Bibliography, „Swedish Missiological Themes”, 96, Uppsala 2008,
s. 197-200.
297. Bsteh Andreas, Penser la foi au cœur de la rencontre. Programme
d’une école supérieure, „Chemins de Dialogue”, nr 31, Marseille
2008, s. 173-190.
298. Buono Giuseppe, Il vocabolario della missione. Breve saggio di
missiologia contemporanea, EMI, Bologna 2008, s. 127.
299. Cherni-Ben Said Zeineb, À la mémoire d’Ilhem Marzouki décédée
le 24 février 2008, „Ibla”, 71, Tunis 2008, s. 3-13.
300. Egede Instituttet Utdrag av årsmelding for år 2007, „Norsk
301. Engelsviken Tormod, Professor Age Holter in Memoriam, „Norsk
302. Engelsviken Tormod, Rev. Professor Kwame Bediako in
Memoriam, „Norsk Tidsskrift for Misjon”, 62, Oslo 2008, s. 131134.
303. Heisig James W., In Memoriam: Jan Van Bragt (1928–2007). In:
„Buddhist-Christian Studies”, 28, Honolulu 2008, s. 141-144.
304. Henkel Willi, The Legacy of Marcello Zago, „International Bulletin
of Missionary Research”, 32, New Haven 2008, s. 39-43.
305. Kollbrunner Fritz, 40 Jahre „Verein zur Förderung der
Missionswissenschaft”, „Forum Mission”, 4, Luzern 2008, s. 260-262.
306. Kroeger James H., Assemblea IACM 2007. Testimoniare la parola
nel mondo, „Ad Gentes”, 12, Bologna 2008, s. 125-128.
SN 160.indb 326
2011-06-17 13:39:53
327
307. Lapointe Eugène, A Forgotten Missiologist. Albert Perbal, O.M.I.,
„Vie Oblate Life”, 67, Ottawa 2008, s. 61-100.
Autor artykułu, oblat Maryi Niepokalanej, misjonarz w Południowej
Afryce i Lesotho, dyrektor Instytutu Misyjnego Uniwersytetu Saint Paul
w Ottawie, stawia sobie za cel ukazanie wybitnej postaci o. Alberta Perbala
(1884-1971), zasłużonego nie tylko dla swego zgromadzenia zakonnego,
ale również jednego z bardziej znanych misjologów pracujących w Rzymie
w I poł. XX wieku.
308. Leny Lagerwerf 1935-2007, „Exchange”, 37, Leiden 2008, s. 107108.
309. Lohmayer Jürgen, Prof. Dr. Bettscheider, Heribert SVD,
1938-2007, „Zeitschrift für Missionswissenschaft und
Religionswissenschaft”, 92, St. Ottilien 2008, s. 217-218.
310. López Hernández Eleazar, Misionología desde la periferia del
mundo, „Misiones Extranjeras”, Madrid 2008, s. 138-141.
311. Mission Studies as Intercultural Theology and its Relationship
to Religious Studies. The „Religious Studies and Mission Studies”
Section of the Academic Association for Theology (WGTh) and
the Administrative Board of the German Association for Mission
Studies (DGMW), „Mission Studies”, 25, Leiden 2008, s. 103-108.
Kontynuacja: Miyamoto Ken Christoph, A Response to „Mission Studies as
Intercultural Theology and Its Relationship to Religious Studies”, s. 109-110;
Smith Susan E., A Response to Re-naming Mission as „Intercultural Theology”
and its Relationship to Religious Studies, s. 111-112; Oborji Francis Anekwe,
Missiology in its Relation to Intercultural Theology and Religious Studies,
s. 113-114.
312. Mortensen Viggo, David Kerr (1945-2008), „Swedish
313. Omenyo Cephas N., In Remembrance of the Late Professor Dr.
Kwame Bediako. Member of the Advisory Board of Exchange 19962008, „Exchange”, 37, Leiden 2008, s. 387-389.
SN 160.indb 327
2011-06-17 13:39:53
328
Bibliografia
314. Papale Claudio, L’azione missionaria ecclesiale e la rivista „Ius
Missionale”, „Euntes Docete”, 61, nr 1, Città del Vaticano 2008,
s. 221-234.
315. Skeie Karina Hestad, Missionary Material as Source for Historical
Research, „Norsk Tidsskrift for Misjon”, 62, Oslo 2008, s. 89-100.
316. Spindler Marc R., In Memoriam Leny Lagerwerf (Delft 14-011935/Leiden 12-11-2007), „Histoire & Missions Chrétiennes”,
nr 5, Paris 2008, s. 181-183.
317. Tesi di dottorato in diritto missionario pubblicate nella Facoltà
di Diritto Canonico della Pontificia Università Urbaniana, „Ius
missionale”, 2, Città del Vaticano 2008, s. 307-313.
318. Wiederkehr Dietrich, Vom Missionar zum weltkirchlichen
Theologen: Ein Leben in „wachsenden Ringen”. Zum Gedenken an
P. Walbert Bühlmann OFMCap (1916-2007), „Forum Mission”, 4,
Luzern 2008, s. 268-271.
2009
319. Bibliographia Missionaria, LXXII: 2008, Compiled and Edited
by Marek A. Rostkowski OMI, Pontifical Urbaniana University –
Pontifical Missionary Library, Vatican City 2009, s. 538.
Kolejny tom przedstawia 4 138 haseł bibliograficznych i 39 obszernych
recenzji.
Autor jest doktorem misjologii, dyrektorem Biblioteki i wykładowcą na Papieskim
Uniwersytecie Urbanianum w Watykanie
SN 160.indb 328
2011-06-17 13:39:53
Sympozja
ks. Bogdan Michalski
Na drugim brzegu
1. Idea spotkania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Główne założenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Kapłani Fidei donum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Środowisko Kościoła w Ameryce Łacińskiej . . . . . . . . . . . .
5. Aparecida i Misja Kontynentalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. Europa i Ameryka Łacińska: współpraca
między Kościołami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. Obecność kapłanów diecezjalnych pochodzących
z Ameryki Łacińskiej w duszpasterstwie europejskim . . . . . .
8. Podsumowanie spotkania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
329
331
334
335
337
338
339
340
Sprawozdanie z I Spotkania Europejskich Kapłanów Fidei donum
pracujących w Ameryce Łacińskiej, Bogota, 7-11.02.2011 r.
1. Idea spotkania
W czasie pracy misyjnej w Peru często spotykałem się z pytaniem,
z jakiego jestem zgromadzenia. Gdy odpowiadałem, że jestem księ-
SN 160.indb 329
2011-06-17 13:39:53
330
Sympozja
dzem diecezjalnym, na twarzy pytającego rysowało się zdziwienie albo
padało następne pytanie: „Kto jest waszym założycielem?”. Kapłan diecezjalny pracujący na misjach to coś nowego, w wielu regionach świata
pomysł dopiero wchodzący w świat misji. Ameryka Południowa, ewangelizowana od pięciu wieków, zna dobrze misjonarzy zakonnych. Pierwsi pochodzili z Europy, głównie z Hiszpanii i Włoch. Byli to franciszkanie, dominikanie, augustianie, jezuici. Potem przyszli z innych narodów
i z innych zgromadzeń.
Kapłani diecezjalni wyjeżdżają na misje od lat 50. XX wieku. Polscy kapłani diecezjalni zaczęli pracować na misjach od lat 70. ubiegłego
wieku1. Impulsem do podjęcia przez nich pracy misyjnej była encyklika
Fidei donum Piusa XII, w której zachęcał biskupów do kierowania swoich kapłanów na misje2. Od tytułu encykliki księży diecezjalnych pracujących na misjach popularnie nazywa się kapłanami Fidei donum lub
fideidonistami.
Obecnie na całym świecie pracuje 292 polskich fideidonistów.
W Ameryce Łacińskiej i Środkowej jest ich 150. Na pozostałych kontynentach odpowiednio: w Afryce 87, w Azji 38, w Oceanii 13. Czterech
pracuje w Ameryce Północnej na Alasce3.
Poszczególne konferencje episkopatów w Europie wyznaczyły swojego delegata ds. misjonarzy4. Od lat 90. ubiegłego stulecia odbywają
się regularne spotkania tych delegatów. W Paryżu, Weronie, Madrycie
i Rzymie wysuwano postulat zorganizowania takiego spotkania, w którym kapłani Fidei donum różnych krajów europejskich mogliby wymienić się swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi pracy misyjnej. Idea spoZa pierwszego polskiego kapłana diecezjalnego, który wyjechał na misje, uważa się ks.
Januarego Liberskiego, który z diecezji katowickiej wyjechał w roku 1968 do Zambii. Zob. T.
Atłas, Polscy misjonarze Fidei donum, w: „Misyjne drogi”, nr 124 (4/2007), s. 8-9.
2
Pius XII, Fidei donum, 21.04.1957, AAS 49 (1957), s. 225-248; tekst polski: F. Wodecki SVD,
Breviarium Missionum, cz. I, ATK Warszawa 1979, s. 318-339.
3
Wg danych Komisji Episkopatu Polski ds. Misji z dnia 28 stycznia 2011 roku.
4
W Polsce jest nim aktualnie ks. dr Tomasz Atłas, który pełni tę funkcję od 2005 roku.
1
SN 160.indb 330
2011-06-17 13:39:53
Na drugim brzegu. I Spotkanie Europejskich Kapłanów Fidei donum
331
tkania została przedstawiona Radzie Episkopatów Ameryki Łacińskiej
(CELAM5) w marcu 2009 roku. CELAM wraz ze swoim instytutem teologicznym ITEPAL6 podjął się organizacji takiego spotkania. Do Bogoty przyjechało zatem 52 kapłanów reprezentujących Hiszpanię, Francję, Włochy, Belgię, Niemcy i Polskę7. Inni przedstawiciele europejskich
fideidonistów nie uczestniczyli w przygotowaniach i nie wysłali swoich
reprezentantów. Spotkanie Europejskich Kapłanów Fidei donum pracujących w Ameryce Łacińskiej odbyło się w dniach od 7 do 11 lutego 2011
roku w Bogocie, stolicy Kolumbii.
2. Główne założenia
Głównym celem, dla którego zostało zwołane to spotkanie, była
refleksja nad specyfiką misyjną europejskich fideidonistów realizowaną w zmieniających się warunkach pracy w Ameryce Łacińskiej.
Zmianę tę wyznacza Misja Kontynentalna, do której wezwali biskupi
zebrani w Aparecida podczas V Konferencji Generalnej Episkopatów
Ameryki Łacińskiej i Karaibów. Szeroko omawiany był również dokument końcowy z Aparecidy i Misja Kontynentalna. Owocem spotkania
miała być nowa energia i motywacja dla europejskich fideidonistów,
aby w wierności swemu powołaniu odważnie mogli realizować swoją
misję. Natomiast temat spotkania został sformułowany następująco:
„Współpraca Kościołów Europy i Ameryki Łacińskiej: między histo5
Rada Episkopatów Ameryki Łacińskiej (hiszp.: Consejo Episcopal Latinoamericano –
CELAM).
6
Instytut Teologiczno-Pastoralny dla Ameryki Łacińskiej (hisz.: Instituto Teológio-Pastoral
para América Latina – ITEPAL).
7
Polskich fideidonistów reprezentowali: bp Romuald Kujawski, Brazylia; ks. Tomasz Duda,
Boliwia; ks. Tadeusz Mastej, Argentyna; ks. Jacek Olszak, Peru; ks. Kazimierz Skorski,
Brazylia; ks. Bogdan Zalewski, Wenezuela; ks. Sławomir Ziobro, Gwatemala. Z Polski
przyjechali: ks. dr Tomasz Atłas, dyrektor krajowy PDM, i ks. Bogdan Michalski, sekretarz
krajowy PDRW i PDPA.
SN 160.indb 331
2011-06-17 13:39:54
332
Sympozja
rią i nowymi wyzwaniami”. Wykłady koncentrowały się wokół czterech tematów:
• Tożsamość i droga misjonarzy Fidei donum
• Spojrzenie uczniów misjonarzy na rzeczywistość
• Aparecida i Misja Kontynentalna, kontekst teologiczno-pastoralny misji ad gentes
• Europa i Ameryka Łacińska: współpraca między Kościołami.
Uczestników spotkania zebranych w Domu Rekolekcyjnym Chrystusa Króla powitał oficjalnie o. Carlos Rockenbach OFMCap, sekretarz
wykonawczy Wydziału Misji i Duchowości CELAM. Wyraził wdzięczność za obecność i pracę wielu misjonarzy pochodzących z różnych krajów Matki Europy. Dzięki nim „wiara w Boga i tradycja katolicka w życiu
i kulturze naszych narodów jest dzisiaj naszym największym bogactwem”8 - zaznaczył na wstępie. Porównał pierwsze zastępy misjonarzy przybywających do Ameryki do grupy uczniów znad brzegu Morza Galilejskiego, którzy również „zostawili swoje rodziny, ojczyznę i wyruszyli na
drugi, odległy brzeg, niosąc ze sobą największe bogactwo, Jezusa Chrystusa i Jego Ewangelię”.
O. Carlos Rockenbach, cytując wielokrotnie dokument końcowy
z Aparecida (DA), zwrócił uwagę, że w obliczu zmian, jakie dotykają
kontynent amerykański, „Kościół jest wezwany do głębokiego przemyślenia swojej misji i do wznowienia jej z wiernością i śmiałością w tych
nowych warunkach południowoamerykańskich” (DA 11). Biskupi
zebrani w Aparecida wezwali do gruntownej renowacji Kościoła „oczekując nowej Pięćdziesiątnicy” (DA 362). Jedyną drogą do tego jest „rozpocząć na nowo od osobistego spotkania z Chrystusem” (DA 12).
Takie wezwanie wprowadza w Misję Kontynentalną, do której zostały w Aparecida zaproszone wszystkie diecezje i parafie. Misja ta, realizowana już w 120 Diecezjalnych Programach Duszpasterskich, nie chce
8
Pełny tekst wystąpień i wykładów można uzyskać pisząc na adres [email protected]
SN 160.indb 332
2011-06-17 13:39:54
333
zapomnieć również o drugim brzegu, którym jest „nasza misja dla całej
ludzkości”. Misja ad gentes, do której wzywali już biskupi w Puebla9,
wspomniana również w „Dokumencie końcowym” z Aparecida10, czeka
wciąż na swoją realizację.
W jasnych słowach o. Rockenbach przedstawił misję ad gentes jako
wielkie wyzwanie, które stoi przed Kościołem Ameryki Łacińskiej. To,
jak wiele jest jeszcze do zrobienia w Kościele Ameryki Łacińskiej, nie
może być wytłumaczeniem wobec braku otwarcia się na inne narody
i ewangelizowania poza granicami własnego kontynentu11.
Ojciec Carlos zakończył swoje pozdrowienie apelem, by misjonarze
fideidoniści pomogli we wzbudzeniu „mistyki misyjnej” w jej oryginalnej formie, realizowanej jako misje ad gentes, wierząc, że duchowość
misyjna „uzdrawia nasze diecezje, nasze parafie, nasze wspólnoty religijne, uzdrawia serca wielu kapłanów chorych i zamkniętych w sobie
samych i w swoim terytorium parafialnym”.
Następne słowa powitania wyraził ks. Celestino Gutiérrez, hiszpański
fideidonista pracujący wcześniej w Gwatemali, a obecnie w USA. Jest on
jednym z przedstawicieli grupy koordynującej pracę europejskich kapłanów Fidei donum. To właśnie ta grupa jest głównym organizatorem spo9
„Dla Ameryki Łacińskiej nadeszła w końcu godzina, by wzmocnić wzajemną pomoc
między Kościołami partykularnymi i wyjść poza swoje granice - „do narodów”. Jest prawdą,
że sami potrzebujemy misjonarzy. Musimy jednak „dać ze swego ubóstwa”. Z drugiej strony
nasze Kościoły mogą ofiarować coś oryginalnego i ważnego: swoją wrażliwość na zbawienie
i wyzwolenie, bogactwo swojej religijności ludowej, doświadczenie podstawowych wspólnot
kościelnych, różnorodność posług, swoją nadzieję i radość w wierze” (DP 368).
10
„Świat oczekuje od naszego Kościoła latynoamerykańskiego i karaibskiego wyraźniejszego
zobowiązania w misji powszechnej na wszystkich kontynentach. Aby nie popaść w pułapkę
zamknięcia się w sobie samym, musimy formować się jako uczniowie misjonarze bez granic, gotowi iść „na drugi brzeg”, na którym Chrystus nie jest jeszcze uznany jako Bóg i Pan,
a Kościół nie jest tam jeszcze obecny” (DA 376).
11
„Dojrzałość eklezjalna jest konsekwencją misyjnego otwarcia, a nie warunkiem do jej
realizacji. Kościół, który pozwoliłby zmarnować swego ducha misyjnego pod pretekstem,
że jeszcze niewystarczająco zostały zaspokojone jego potrzeby lokalne, skazywałby się tym
samym na niepłodność” (CNBB, Igreja: comunhão e missão, 119).
SN 160.indb 333
2011-06-17 13:39:54
334
Sympozja
tkania. Bardzo ciepło zostały przyjęte jego słowa, w których podzielił się
również swoim świadectwem pracy w Ameryce Łacińskiej: „Religijność
ludowa w Gwatemali pozwoliła mi na nowo odkryć moje powołanie
kapłańskie” – wyznał ks. Celestino.
Oficjalne przywitanie ze strony Papieskiej Komisji dla Ameryki
Łacińskiej (CAL) wyraził na koniec bp Octavo Ruíz.
3. Kapłani Fidei donum
Fenomen kapłanów diecezjalnych wyjeżdżających na misje, ich
duchowość i zadania, jakie przed nimi stoją, ks. Aldo Fonti, włoski kapłan pracujący wcześniej w Wenezueli, a obecnie we Włoszech
w CUM (Centro Unitario Missionario), przedstawił w referacie „Tożsamość i droga misjonarzy Fidei donum”. Encyklika Fidei donum papieża Piusa XII z 12 kwietnia 1957 roku była zaproszeniem skierowanym do biskupów, by wysyłali kapłanów własnej diecezji jako „dar
wiary” na tereny, gdzie kapłanów dramatycznie brakowało, ze szczególnym uwzględnieniem Afryki. Wyrosła ona z doświadczenia Konferencji Generalnej Episkopatów Ameryki Łacińskiej, która odbyła
się w Rio de Janeiro (Brazylia) w roku 1955, i poświęciła wiele uwagi
powołaniom kapłańskim. Wobec ogromnych braków duszpasterskich
papież prosił Episkopaty Włoch i Hiszpanii o wysyłanie swoich księży do Ameryki Łacińskiej. Przy pozytywnej odpowiedzi wielu diecezji papież napisał encyklikę, w której tę nową ideę rozszerzył na cały
Kościół. Stąd kapłani diecezjalni, którzy decydują się na pracę misyjną,
nazywani są od pierwszych słów encykliki fideidonistami. Idea współodpowiedzialności za Kościół i wzajemnej wymianie nie była jeszcze
obecna w teologii pastoralnej. Przyszła wraz z wizją soborową Kościoła. Pierwsze szeregi fideidonistów wyjeżdżały raczej z myślą „pomocy
biednemu”.
SN 160.indb 334
2011-06-17 13:39:54
335
Ponad 50 lat praktyki fideidonistów pozwoliło na refleksje nad
dotychczasową pracą i lepsze odczytanie założeń ukazanych w encyklice.
Cechą szczególną kapłana Fidei donum w wymiarze kościelnym powinna
być: wzajemność wymiany, budowanie wspólnoty i otwartość na kulturę,
a w wymiarze kapłańskim: diecezjalność i czasowość. Szczególnie „czasowość” rozumiana jako wyznaczenie granicy optymalnie 10 lat na pracę
na misjach została szerzej omówiona. „Kapłan Fidei donum ma podwójną misję: jedną jest wyjechać na misję, a drugą – wrócić z kraju misyjnego do własnej diecezji” – mówił ksiądz Aldo Fonti. Bez powrotu do diecezji nie ma wzajemności wymiany. Jak trudne są te powroty, pokazuje
praktyka wielu kapłanów z różnych kontynentów i różnych diecezji.
4. Środowisko Kościoła w Ameryce Łacińskiej
Szeroką perspektywę sytuacji, w jakiej pracuje Kościół południowoamerykański, przedstawił bp Luis A. Castro w referacie „Wyzwania rzeczywistości latynoamerykańskiej wobec misji ad gentes i mapa potrzeb”.
W czterech liniach przedstawił bogactwo rzeczywistości, z jaką spotykają się misjonarze Fidei donum przybywający z Europy do krajów Ameryki Południowej. Pierwsza to linia życia: godność człowieka będącego dzieckiem Boga jest podstawą spojrzenia na każde życie ludzkie i na
środowisko naturalne, w jakim on żyje. Misja Kontynentalna, jaką żyje
dzisiaj cała Ameryka Południowa, chce wprowadzić wszystkich uczniów
Chrystusa w pełnię życia12. Odnowa Kościoła może rozpocząć się tylko
od osobistego spotkania z Chrystusem i to Chrystusem żywym. „Wielu
chrześcijan żyje, jakby spotkali tylko Chrystusa umarłego” – konkludował bp Castro. Następna linia to „drugi brzeg”: misja to nie tylko pozoV Conferencia General del Episcopado Latinoamericano y del Caribe „Discípulos
misioneros de Jesucristo para que muestros pueblos en El tengan vida – Yo soy el camino la
verdad y la vida (Jn 14,6)”, Aparecida, Brasil, 13 al 31 de mayo de 2007.
12
SN 160.indb 335
2011-06-17 13:39:54
336
Sympozja
stawienie własnej ojczyzny, by głosić Chrystusa, to również świadomość,
że na drugim brzegu wszystko jest inne – inna kultura, inne wartości.
Trzeba pozostawić także dotychczasowy sposób duszpasterstwa, aby
dotrzeć do tych, co na drugim brzegu, dotrzeć do świata: „Tak Bóg umiłował świat, że Syna swego Jednorodzonego dał (J 3, 16). Bóg umiłował
nie tylko Kościół, Bóg umiłował cały świat” – podkreślał prelegent. Trzecia linia, na jakiej realizuje się misja, ukazuje spodziewane owoce ewangelizacji: promocję ludzką i integralny rozwój człowieka, pokój i pojednanie, świadomość misyjną wśród wszystkich uczniów oraz przemianę
myślenia i sposobu życia. Na koniec wykładu prelegent ukazał grupy,
które wymagają szczególnej uwagi. To czwarta linia, która obejmuje
rodzinę, szkolnictwo, małe wspólnoty, elity intelektualne, emigrantów,
polityków, samorządowców oraz inne13.
O wyzwaniach i nadziejach obecnych na Nowym Kontynencie mówił
abp Octavo Ruíz Arenas, wiceprezydent Papieskiej Komisji dla Ameryki Łacińskiej (CAL)14. Sytuacja polityczno-ekonomiczna jest naznaczona przez procesy demokratyzacji, konflikty zbrojne, korupcję polityki
i ekonomii, upolitycznienie związków zawodowych, a z drugiej strony ubóstwo, dysproporcje społeczne, krytyczne warunki pracy, dług
zagraniczny, imigranci, klęski naturalne (ostatnie trzęsienia ziemi na
Haiti i w Chile). To wszystko wpływa na sytuację kulturalną i społeczną,
w której swoje piętno wyciska globalizacja, analfabetyzm, fale przemocy, przemyt narkotyków, kampanie przeciwko życiu i rodzinie. Sytuacja
religijna kontynentu po 500 latach głoszenia Dobrej Nowiny pokazuje, jak bardzo narody Ameryki Południowej choć w większości katolickie, potrzebują gruntownej ewangelizacji. Powszechnie zauważalne jest
osłabienie życia chrześcijańskiego, silny indyferentyzm, powstawanie
nowych grup i ruchów niekatolickich.
13
14
Zob. Luis Augusto Castro, Metáfora y Misión, Bogota, 2011.
Octavo Ruiz Arenas, América Latina. Desafíos y esperanzas, Ciudad del Vaticano, 2010.
SN 160.indb 336
2011-06-17 13:39:54
337
Nadzieja, z jaką patrzymy na ten kontynent, wiąże się z wydarzeniami, jakie w przeszłości kształtowały charakter duszpasterstwa. Zaczynając od Synodu Plenarnego Ameryki Łacińskiej (1899), poprzez konferencje generalne episkopatów, włączając w ten nurt również CAL. Nadal
silne są: tradycyjna religijność ludowa, pobożność maryjna, skoncentrowanie na Słowie Bożym, grupy i ruchy kościelne. Wiele rodzin pozostaje
prawdziwym Kościołem domowym, a zaangażowanie na rzecz biednych
i pokrzywdzonych, jak również poświęcenie swego czasu i sił dla ewangelizacji odległych regionów to nadal cecha charakterystyczna wielu
młodych i dorosłych. Osobną kartę nadziei otwiera Misja Kontynentalna. Ma ona być praktyczną realizacją nowej ewangelizacji, do której
wzywał papież Jan Paweł II w Santo Domingo15.
5. Aparecida i Misja Kontynentalna
Dokument końcowy z Aparecidy16 i Misję Kontynentalną przedstawił
ks. Leonidas Ortiz, sekretarz wykonawczy Komisji ad hoc dla Misji Kontynentalnej, utworzonej przy CELAM. Biskupi zebrani w brazylijskim
sanktuarium na V Konferencji Generalnej przedstawili dokument, który
jest wezwaniem do przeobrażenia myślenia o Kościele i zmiany duszpasterstwa. Punktem wyjścia jest ocena rzeczywistości, w której wiara
jest nadal największym skarbem i źródłem radości, a wezwanie Jezusa: „Idźcie i nauczajcie wszystkie narody” (Mt 28, 19) rozumiane jako
zadanie powierzone wszystkim uczniom. Celem przemiany ma być pełnia życia, jaką Jezus ofiaruje poszczególnym osobom, rodzinom i całym
narodom. Drogą do realizacji jest odkrycie własnego powołania w rodzinie, w kapłaństwie, w służbie społeczeństwu. Następna droga to budoZob. Jan Paweł II, Discurso inaugural de la IV Conferencia General del Episcopato
Latinoamericano y del Caribe, Santo Domingo, n.10.
16
Zob. V Conferencia General, dz. cyt.
15
SN 160.indb 337
2011-06-17 13:39:54
338
Sympozja
wanie wspólnoty i formacja prowadząca do zaangażowania misyjnego.
To wszystko ma być budowane i prowadzone przez Słowo Boże czytane,
medytowane i celebrowane. Wszyscy bez wyjątku zostali wezwani, by na
nowo stać się uczniami w szkole Jezusa Chrystusa, Misjonarza Boga Ojca,
Wszyscy mają też stać się misjonarzami na wzór swego Nauczyciela.
Takie założenia wypracowane w czasie spotkania w Aparecida mają
być zrealizowane przez Misję Kontynentalną. Głównym jej celem jest
wprowadzenie całego Kościoła w Ameryce Południowej i na Karaibach
w stan misji permanentnej (DA 551), dotarcie do oddalonych od wspólnot kościelnych, obojętnych na sprawy religijne i niewierzących. Kryterium realizacji jest nawrócenie osobiste i wspólnotowe, przemiana struktur nie odpowiadających współczesnym wymogom, zmiana parafii i diecezji we wspólnoty ewangelizujące. Środkiem realizacji ma być medytacja
Słowa Bożego, Eucharystia jako centrum posługi duszpasterskiej, życie
wspólnotowe i służba biednym. Metodą proponowaną – stopniowe rozszerzanie kręgu wprowadzonych w misję, począwszy od biskupów i kapłanów, poprzez grupy i ruchy kościelne, by dotrzeć do jak największej liczby
moderatorów duszpasterstwa. To oni w konsekwencji mają zanieść Dobrą
Nowinę do tych wszystkich, którzy dzisiaj pozostają poza jej wpływem,
zaczynając od własnego osiedla, a kończąc na całym kontynencie.
Oficjalne rozpoczęcie Misji Kontynentalnej miało miejsce w Quito
(Ekwador), 17 sierpnia 2008 r. na zakończenie kongresu CAM3-COMLA8. Dzisiaj już 120 diecezji Ameryki Łacińskiej wprowadziło ją do
swojego programu duszpasterskiego.
6. Europa i Ameryka Łacińska: współpraca między Kościołami
Z tym tematem zmierzył się o. Jesus Espeja op, Hiszpan, założyciel i wieloletni dyrektor Centrum Fray Bartolome de las Casas na
Kubie. Czerpiąc z własnego doświadczenia, pytał o świat, który dzi-
SN 160.indb 338
2011-06-17 13:39:54
339
siaj trzeba ewangelizować. Są nim już nie kraje zamorskie, lecz ludzie
mieszkający między zewangelizowanymi, czego Hiszpania i inne kraje
Europy Zachodniej są przykładem. Jednym z wyznaczników współczesnego społeczeństwa zachodniego jest rozdźwięk między kulturą
i Ewangelią. Europa, która wiele dała Ameryce, może teraz niemało od niej otrzymać. Po ukazaniu podobieństw i różnic Kościołów na
obu kontynentach o. Espeja postawił pytanie, jak ma działać misjonarz
pochodzący z Ameryki Łacińskiej w duszpasterstwie na Starym Kontynencie. Jego sugestie opierały się na trzech punktach: ukazać radość
z autentyzmu wiary, zachować właściwą sobie religijność ludową,
w której wyrósł, wnieść w chrześcijaństwo Europy tak mocno obecną w Kościele Ameryki Południowej wrażliwość na los ludzi biednych
i marginalizowanych.
7. Obecność kapłanów diecezjalnych pochodzących
z Ameryki Łacińskiej w duszpasterstwie europejskim
Przedstawiciele poszczególnych krajów ukazali dane dotyczące
kapłanów diecezjalnych pochodzących z Ameryki Łacińskiej zaangażowanych w duszpasterstwo w parafiach europejskich. Najwięcej takich
kapłanów pracuje w Hiszpanii (450), o połowę mniej we Włoszech
(219), we Francji jest to już grupa nieliczna (45 osób łącznie z obu Ameryk), pojedyncze osoby pracują w Belgii i Niemczech. W polskim duszpasterstwie nie pracuje żaden kapłan diecezjalny wywodzący się z Ameryki Południowej17. Pytania, jakie stawiali delegaci do spraw misji, koncentrowały się wokół następujących problemów: 1) powody podjęcia
pracy duszpasterskiej w Europie; 2) jak od motywów ekonomicznych
przejść do motywacji misyjnej; 3) dlaczego kapłani spoza Europy nie
garną się do otoczenia opieką duszpasterską swoich rodaków przybywa17
SN 160.indb 339
Wg danych Komisji Episkopatu Polski ds. Misji z dnia 28 stycznia 2011 roku.
2011-06-17 13:39:54
340
Sympozja
jących coraz częściej na Stary Kontynent; 4) jak przygotować kapłanów
Ameryki Łacińskiej do podjęcia pracy w Europie. Te pytania stawiane
już na koniec kolumbijskiego spotkania otwierają ciekawą perspektywę
na następne takie spotkanie.
8. Podsumowanie spotkania
Na zakończenie spotkania został zaprezentowany dokument zbierający wnioski z pracy w grupach. Zawarł on cztery punkty: 1. Wstęp; 2.
Przestrzeń misji; 3. Obecność kapłanów z Ameryki Łacińskiej w Europie; 4. Otwarta droga. We wstępie zostały wyrażone podziękowania
dla organizatorów spotkania i satysfakcja z osiągnięcia zamierzonych
celów. Punkt drugi podaje spostrzeżenia i wnioski opracowane w grupach, które zastanawiały się nad następującymi tematami: 1. Formacja
moderatorów duszpasterstwa18; 2. Uchodźcy, duszpasterstwo w wioskach i wśród ludności tubylczej; 3. Nowe grupy religijne niekatolickie;
4. Duszpasterstwo w wielkich miastach; 5. Duszpasterstwo młodzieży.
Spośród wysuwanych wniosków warto podkreślić apel o formację
moderatorów duszpasterstwa w komunii i duchu braterstwa kapłańskiego,
przy poszanowaniu różnicy kultur. Postulowano utworzenie duszpasterstwa dla uchodźców, a w opiece nad wszystkimi poszkodowanymi sugerowano nie tylko szukanie dróg pomocy humanitarnej, lecz we współpracy
organizacji kościelnych i cywilnych odkrywanie prawdziwych przyczyn
niesprawiedliwości społecznej. Wzrost wielu grup religijnych niekatolickich, wywodzących się często z ruchu charyzmatycznego, powoduje konieczność odpowiedniej formacji już w seminarium tak, aby kapła18
Moderatorzy duszpasterstwa – taką nazwę proponuje się stosować do wszystkich „agentes
pastorales”, którzy w duszpasterstwie sprawują swoje własne zadania i którzy w ramach
powierzonych im odpowiedzialności animują i koordynują działalność duszpasterską.
W Ameryce Łacińskiej są to najczęściej osoby świeckie, ale w tej grupie należy widzieć także
biskupów, kapłanów, zakonników i zakonnice – wszystkich włączonych w duszpasterstwo.
SN 160.indb 340
2011-06-17 13:39:54
341
ni mogli odpowiedzieć na wezwania czasu. Duszpasterstwo musi stać się
bardziej ewangelizacyjne, nie tylko zachowawcze i sakramentalizujące.
Wielkie miasta ze swoją ogromną dysproporcją między centrum i peryferiami wołają o współpracę parafii centralnych i nowopowstających. Niezbędny jest też jeszcze większy udział świeckich w duszpasterstwie i to nie
tylko w realizacji, ale również w tworzeniu planów pastoralnych. W wyjściu na spotkanie młodzieży Kościół musi się nauczyć słuchać tego, co
mówi młodzież, by w duchu dialogu rozpoznać ich prawdziwe potrzeby
i umieć je oświetlać Słowem Bożym. Spotkania nieformalne, tak preferowane przez młodzież, są dobrym punktem wyjścia do odnowienia duszpasterstwa młodzieży. Punkt trzeci, mówiący o kapłanach pochodzących
z Ameryki Łacińskiej i pracujących w Europie, podkreśla wzrastającą liczbę tych kapłanów i przypomina o konieczności dobrego przygotowania
do takiej misji, aby wymiar ekonomiczny nie przysłaniał korzyści ewangelizacyjnych wymiany. Czwarty, końcowy punkt dokumentu, akcentuje
misyjną naturę Kościoła – zarówno tego, który jest obecny w Europie, jak
i tego, który wzrasta na kontynencie amerykańskim. Dokument kończy
się zobowiązaniem wyrażonym przez kapłanów Fidei donum do stałego
ożywiania idei misyjnych w swoich diecezjach pochodzenia. Do diecezji, w których aktualnie pracują, zwracają się z prośbą o stałe ukazywanie
potrzeb, wyzwań i możliwości współpracy.
W podsumowaniu I Spotkania Europejskich Kapłanów Fidei donum
pracujących w Ameryce Łacińskiej podkreślano braterską atmosferę
spotkania, która dla wielu uczestników więcej znaczyła niż same wykłady. Była to pierwsza możliwość spotkania fideidonistów z innych krajów
w tak szerokim przekroju. Rodziły się naturalnie pytania o kontynuację
tego typu zjazdów. Jako pierwszy krok w podtrzymaniu ożywiającego
ducha w Bogocie zostały zaproponowane spotkania krajowe fideidonistów różnych narodowości, jak i międzynarodowe spotkania dla wszystkich albo choćby reprezentantów poszczególnych krajów. Takie spotka-
SN 160.indb 341
2011-06-17 13:39:54
342
Sympozja
nie polskich fideidonistów pracujących w Ameryce Łacińskiej zostało ustalone za dwa lata w Brazylii. Wśród uwag i pytań zgłaszanych na
koniec na szczególne podkreślenie zasługują dwa z nich. Ks. Edgar Aristizabal z Kolumbii pytał, jak przekonać kolumbijskich seminarzystów
i kapłanów do otwarcia się na misje ad gentes. Natomiast bp Romuald
Kujawski z Porto Nacional (Brazylia) zakończył swoje podsumowanie
obrad słowami: „Kto wie, czy w niedalekiej już przyszłości Europa nie
będzie musiała z pokorą przyjmować misjonarzy z Ameryki Łacińskiej?”.
Czy będzie to realizacja słów zapisanych ponad pięćdziesiąt lat temu:
„Podczas gdy niegdyś widzialne życie Kościoła ujawniało się szczególnie
w starych krajach Europy, a stamtąd… płynęło do tych regionów, które
można było nazwać krańcami świata, to teraz zupełnie inaczej – życie
to okazuje się jako wzajemna wymiana żywotnych wartości i sił między
wszystkimi członkami mistycznego Ciała Chrystusa” (FD 7)19?
***
Organizatorami I Spotkania Europejskich Kapłanów Fidei Donum
pracujących w Ameryce Łacińskiej byli:
Sekretariat Generalny Zespołu Delegatów ds. Ameryki Łacińskiej
Delegaci ds. misjonarzy mianowani przez Konferencje Episkopatu
w tych krajach europejskich, które wysłały swoich misjonarzy do Ameryki Łacińskiej, spotykają się od kilku lat, by omówić różne zagadnienia
związane z realizacją tej misji. Ta grupa była głównym pomysłodawcą i organizatorem omawianego spotkania. Następne spotkanie Zespołu Delegatów ds. Ameryki Łacińskiej jest zaplanowane w Brukseli i ma
zająć się dwoma tematami: „Praca południowoamerykańskich kapłanów fidei donum w Europie” oraz „Powrót kapłanów fidei donum do
rodzimych diecezji”.
19
Pius XII, Encyklika Fidei donum, dz. cyt.
SN 160.indb 342
2011-06-17 13:39:54
343
CELAM
Rada Episkopatów Ameryki Łacińskiej (CELAM)20 jest organem
powołanym do wyrażenia wspólnoty narodowych konferencji episkopatów całej Ameryki Południowej, miejscem wspólnej refleksji, współpracy i pomocy, znakiem i narzędziem kolegialności w doskonałej łączności
z Kościołem Powszechnym i z Jego widzialną głową, Biskupem Rzymu.
Rada została utworzona przez Stolicę Apostolską na prośbę biskupów
zebranych na Konferencji Generalnej Episkopatów Ameryki Łacińskiej,
która odbyła się w Rio de Janeiro, w Brazylii, w dniach od 25 lipca do 4
sierpnia 1955 roku21. Jako organ służebny CELAM oferuje pomoc w animacji, refleksji i akcjach duszpasterskich w Kościele Ameryki Łacińskiej
i na Karaibach. Po pierwszej konferencji w Rio miały jeszcze miejsce
cztery22 następne, których dokumenty końcowe odegrały znaczny wpływ
na kształtowanie się duszpasterstwa na całym kontynencie.
ITEPAL
Instytut Teologiczno-Pastoralny dla Ameryki Łacińskiej (ITEPAL)23
powstał w wyniku połączenia czterech instytutów pastoralnych24, jakie
powstały w latach 1960-68 pod auspicjami CELAM i były rozproszone
w różnych częściach kontynentu. Utworzony w Medellin po 15 latach
Consejo Episcopal Latinoamericano, Breve Reseña Histórica; zobacz również: Estatutos
del Consejo Episcopal Latinoamericano, Art. 1,1, oraz: http://www.celam.org/nueva/Celam/
21
CELAM został utworzony 2 listopada 1955 roku przez papieża Piusa XII. Niedługo potem
powstały dwa inne organy integracji pastoralnej: OSLAM (Organización de Seminarios
Latinoamericanos, 1958) i CLAR (Conferencia Latinoamericana de Religiosos, 1959).
22
Medellin 1968, Puebla 1979, Santo Domingo 1992 i Aparecida 2007.
23
Guillermo Melguizo Yepes, El Instituto Teológico Pastoral (Itepal), 35 años al servicio de
la reflexión teológica de América Latina, Medellín Vol. 35 Nr. 139, wrzesień 2009, str. 354
i n. Zobacz również: http://www.celam.org/nueva/Itepal/index.php
24
El Instituto Catequético Latinoamericano (ICLA) w Santiago de Chile, Chile, 1960; el
Instituto de Liturgia Pastoral (ILP) w Medellín, Kolumbia, 1965; el Instituto Catequético
Latinoamericano (ICLA) w Manizales, Kolumbia 1966; i el Instituto de Pastoral
Latinoamericano (IPLA) w Quito, Ecuador, 1968.
20
SN 160.indb 343
2011-06-17 13:39:54
344
Sympozja
przeniesiony został do Bogoty. Z instytutu ukierunkowanego na formację moderatorów duszpasterstwa przekształcił się z biegiem czasu
w pełny instytut teologiczno-pastoralny, również z prawem nadawania tytułu doktora teologii od roku 2007. Posiada sekcję katechetyczną, liturgiczną, pastoralną, duchowości i duszpasterstwa środków społecznego przekazu. Instytut ukończyło już ponad sześć tysięcy osób.
Oprócz studiów podstawowych organizuje różnego typu kursy, seminaria, warsztaty ukierunkowane przede wszystkim na pogłębianie teologii
pastoralnej i formacji kapłańskiej. Od ponad 35 lat wydaje kwartalnik
Revista Medellin25.
Autor jest sekretarzem krajowym PDRW i PDPA, misjonarzem w Peru w latach
2002-2008.
25
http://www.celam.org/nueva/Itepal/medellin.php
SN 160.indb 344
2011-06-17 13:39:54
ks. dr Marek Tatar
1. Świat jako przestrzeń uświęcana i uświęcająca . . . . . . . . . .
2. Jedność w Głowie i Duchu Świętym . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Eklezjalne horyzonty misyjnego posłannictwa . . . . . . . . . .
4. Wrażliwość misyjna odpowiedzią na łaskę . . . . . . . . . . . . . .
5. Wspólnota działania jako wyraz duchowości misyjnej . . .
346
349
352
354
357
Jednym z głównych pytań nurtujących współczesne chrześcijaństwo
jest to, które dotyczy przyszłości. Mieści się w nim zarówno jego los, jak
również kształt i obraz Kościoła, sposób życia ludzi Chrystusa w przyszłości. Bez wątpienia każdy okres w życiu Kościoła, głoszącego Ewangelię Jezusa Chrystusa i sprawującego Jego imieniem sakramenty święte, posiada charakterystyczne dla siebie wyzwania. Także i dzisiaj stajemy wobec tych, które należą do przełomu XX i XXI wieku. Z pewnością
należą do nich kryzys duchowy związany z materializmem filozoficznym oraz pragmatycznym, relatywizm, subiektywizm, indywidualizm,
racjonalizm, hedonizm. Kościół, który jest czasem i przestrzenią obecności Jezusa Chrystusa podejmuje odpowiedzi na miarę wieku. Jedną
z tych odpowiedzi jest encyklika Jana Pawła II Redemptoris missio, ogłoszona 7 grudnia 1990 roku w piętnastą rocznicę soborowego dekretu
Ad gentes. Papież wpisuje się tym dokumentem w cały szereg publikacji,
spośród których można wymienić choćby list apostolski Maximum illud
papieża Benedykta XV, motu proprio Romanorum Pontificum papieża Piusa XI o Papieskim Dziele Rozkrzewiania Wiary, encyklikę Rerum
SN 160.indb 345
2011-06-17 13:39:54
346
Sympozja
Ecclesiae tego papieża, encyklikę Piusa XII Fidei donum z dnia 21 kwietnia 1957 r., adhortację apostolską Evangelii nuntiandi o ewangelizacji
w świecie współczesnym papieża Pawła VI, jego list apostolski Graves
et increscentes z okazji 50-lecia działalności Papieskiej Unii Misyjnej
Duchowieństwa. W dwudziestą rocznicę dokumentu Sługi Bożego Jana
Pawła II w przededniu jego beatyfikacji chcemy wrócić do jego głównych myśli i założeń misyjnych.
1. Świat jako przestrzeń uświęcana i uświęcająca
Rozpoczynając swoją encyklikę, Jan Paweł II powołuje się na słowa
Jezusa Chrystusa: „Aby wszyscy stanowili jedno […], aby świat uwierzył, żeś ty Mnie posłał” (J 17, 21)1. Generalnie słowa te odnosi się do
wymiaru ekumenicznego w życiu Kościoła, jednakże możemy zauważyć, że stanowią one doskonały fundament misyjności obok słów posłania: „Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu
w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać wszystko,
co wam przykazałem. A oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do
skończenia świata” (Mt 28, 19-20). Jednocześnie należy podkreślić, że
zjednoczenie „świata” z Bogiem w Osobie Jezusa Chrystusa i poprzez
Niego posiada wymiar uniwersalistyczny pod każdym względem, tzn.
zarówno czasowym, jak i przestrzennym2.
W tym kontekście za Janem Pawłem II należy postawić dość zasadnicze pytanie dotyczące świata. W dokumencie posiada ono szczególny
Por. Jan Paweł II, Encyklika Redemptoris missio (RMis), Rzym 07.12.1990, 1.
Por. RMis 23. Papież uwypukla dwa wymiary uniwersalizmu misyjnego: „Przede wszystkim, wymiar uniwersalny zadania powierzonego Apostołom: «wszystkie narody» (Mt 28,
19); «na cały świat […] wszelkiemu stworzeniu» (Mk 16, 15); «wszystkim narodom» (Łk 24,
47); «aż po krańce ziemi» (Dz 1, 8). Na drugim miejscu zapewnienie dane im przez Pana,
że w zadaniu tym nie zostaną sami, ale otrzymają zdolność i środki, by prowadzić swoją
misję. Jest to obecność i moc Ducha oraz pomoc Jezusa: «Oni zaś poszli i głosili Ewangelię
wszędzie, a Pan współdziałał z nimi» (Mk 16, 20)”, tamże.
1
2
SN 160.indb 346
2011-06-17 13:39:54
Jedność czytelnym znakiem w świadectwie misyjnym
347
charakter. Papież wskazując na misyjność Kościoła i chrześcijańskiego powołania do świętości zastrzega bardzo jednoznacznie: „Dzisiejszą
pokusą jest sprowadzanie chrześcijaństwa do mądrości czysto ludzkiej,
jakby do wiedzy o tym, jak dobrze żyć. W świecie silnie zsekularyzowanym nastąpiło «stopniowe zeświecczenie zbawienia», dlatego walczy się
owszem, o człowieka, ale o człowieka pomniejszonego, sprowadzonego jedynie do wymiaru horyzontalnego. My natomiast wiemy, że Jezus
przyszedł, by przynieść zbawienie całkowite, które obejmuje całego człowieka i wszystkich ludzi, otwierając ich na wspaniałe horyzonty usynowienia Bożego”3.
Ten wymiar uniwersalistyczny chrystusowego powołania i posłania z samej natury wchodzi w konfrontację ze światem. Jest wymogiem bardzo jednoznacznym a nie jedynie zaleceniem ewangelicznym,
ponieważ stanowi o tożsamości chrześcijaństwa oraz Kościoła4. Świat
jako przedmiot misyjnego działania łaski w każdym czasie i w każdej
przestrzeni otwiera przed chrześcijaninem możliwości uświęcające,
a zatem staje się środkiem uświęcania oraz jest uświęcany na drodze
coraz głębszego zjednoczenia z Jezusem Chrystusem5. Możemy zatem
mówić o specyficznych znakach czasu, które wymagają ukierunkowania misyjnego. Encyklika Jana Pawła II wpisuje się bardzo dokładnie w ten proces wskazując na charakterystyczne dla obecnego wieku
wymagania misyjno-ewangelizacyjne. Jest ona także odpowiedzią
na prośby i zapotrzebowania, które do Papieża docierały, świadcząc
o konieczności rozwiania wątpliwości oraz niejasności w tej dziedzinie, a także potrzebie wskazania na nieodzowność „nowej gorliwości”
misyjnej i misjonarskiej6.
Tamże 11.
Por. tamże 2; Dekret o misyjnej działalności Kościoła Ad gentes divinitus (DM), 1.
5
Por. N. Contran, Duchowość misyjna, w: Kościół misyjny. Podstawowe studium misjologii, pr.
zb., red. S. Karotempler,, tł. R. Dziura, A. Halemba, Warszawa 1997, s. 148-151.
6
Por. RMis 2.
3
4
SN 160.indb 347
2011-06-17 13:39:54
348
Sympozja
Głoszenie Ewangelii Jezusa Chrystusa we współczesnym świecie
musi uwzględniać ogromną liczbę ludzi nie znających Go, ponieważ
Prawda ta nigdy do nich nie dotarła pomimo cywilizacyjnego rozwoju
i postępu komunikacyjnego, bądź w krajach, które były chrześcijańskie,
została wyparta lub zmarginalizowana. Nie bez znaczenia dla realizacji
misyjnego powołania Kościoła i tych, którzy do niego należą, pozostają transformacje ideowo-polityczne, społeczne, naukowe, gospodarcze
czy też filozoficzne współczesności. Idąc za papieżem Pawłem VI, Jan
Paweł II wskazuje na powstały rozdźwięk pomiędzy Ewangelią a kulturą. Mamy do czynienia z przekształceniami dotyczącymi urbanizacji
społeczeństw, emigracją oraz migracją i wraz z tym wzrostem anonimowości życia ludzkiego. Nie bez znaczenia pozostaje niezwykle dynamiczny rozwój mass mediów oraz upowszechnienie środków bardzo szybkiej
komunikacji międzyludzkiej7. Fakt, że świat stał się „globalną wioską”,
nie może nie mieć znaczenia dla głoszenia Ewangelii. W całym procesie
postępu możemy odnotować coraz większe zagubienie podstawowych
wartości ludzkich8. Z jednej strony możemy zauważyć tendencje ujęte
następująco przez Papieża: „Człowiek nierzadko żyje tak, jakby Boga nie
było, a nawet stawia samego siebie na Jego miejscu. […] Na wiele sposobów usiłuje się zagłuszyć głos Boga w ludzkich sercach, a Jego samego uczynić «wielkim nieobecnym» w kulturze i społecznej świadomości narodów”9. Z drugiej zaś strony mamy do czynienia z wielkim głodem poszukiwania sensu życia i ostatecznego przeznaczenia człowieka.
Dzieje się tak pomimo prób stworzenia cywilizacji skoncentrowanej
na horyzontalności życia człowieka. Potrzeba spotkania i doświadczenia Boga wynika z natury człowieka, a także logiki historii ludzkości10.
W tym stwierdzeniu Papież idzie za wskazaniem Soboru Watykańskiego
Por. tamże 37.
Por. tamże 3.
9
Jan Paweł II, Homilia podczas Mszy św. i beatyfikacji, Kraków – Błonia 18.08.2002.
10
Por. RMis 8.
7
8
SN 160.indb 348
2011-06-17 13:39:54
349
II, który określa wolność człowieka w tym względzie11. Należy wziąć pod
uwagę pewne wyczulenie na poszanowanie wolności oraz godności każdego człowieka. Te dwa aspekty stały się pewnymi synonimami współczesnych tendencji12. Uwzględniając je, Papież wskazuje na zasadnicze
znaczenie prawdy i stwierdza: „W rzeczy samej wszyscy jej szukają, choć
nieraz w sposób niejasny, i wszyscy mają prawo do poznania wartości
tego daru i przyjęcia go”13.
Świat, w którym dokonuje się ewangelizacja, jest ostatecznie powołany do nieustannego conversio w kierunku Boga. Możemy stwierdzić
za Janem Pawłem II, że w tym właśnie zakresie jak najpełniej dotykamy
powszechnego powołania do świętości, o którym mówi Sobór Watykański II14.
2. Jedność w Głowie i Duchu Świętym
Posłannictwo i posługa misyjna oraz misjonarska wynika z natury
wiary oraz dążenia do świętości, czyli zjednoczenia z Bogiem w Jezusie Chrystusie. Dlatego całość postawy wobec świata zawiera się w pragnieniu przemiany go w rzeczywiste Królestwo Boże. Nie chodzi jedynie
o pewną humanizację życia ludzkiego rozumianą jako stworzenie godnych warunków życia, ale o spotkanie Jezusa Chrystusa, doświadczenie
Jego miłości oraz obecności. Można zatem mówić o jedności w Jezusie
Chrystusie tych, którzy na podstawie wyznania wiary mają obowiązek
głoszenia Jego Ewangelii, jak również tych, do których Dobra Nowina
Por. KDK 2; DM 8. Nauka Kościoła wyraża się w tym dokumencie w sposób następujący: „Działalność misyjna związana jest bardzo ściśle z samą naturą ludzką i jej dążeniami.
Ukazując bowiem Chrystusa, Kościół tym samym objawia ludziom autentyczną prawdę
o ich stanie oraz ich pełnym powołaniu”, tamże.
12
Por. RMis 8.
13
Tamże 11.
14
Por. Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium (KK) V.
11
SN 160.indb 349
2011-06-17 13:39:54
350
Sympozja
dociera. Z tego względu misyjność i misjonarskość pozostaje zadaniem
najbardziej aktualnym i priorytetowym dla wierzących15.
Całe dzieło misyjne Kościoła ad gentes, ale także w Kościele, czyli
ad intra posiada jak najgłębszy wymiar chrystocentryczny Kluczowymi
słowami, ewangelicznymi dla Jana Pawła II w tym względzie, są: „Nikt
nie przychodzi do Ojca inaczej jak tylko przeze Mnie” (J 14, 6). Całość
objawienia koncentruje się na miłości Boga, która wyraża się w pełni
w Jezusie Chrystusie ze względu na człowieka, odsłaniając w tajemnicy
Wcielenia i Odkupienia uniwersalistyczny charakter zbawienia. Opierając się na słowach samego Jezusa Chrystusa (J 1, 18; Mt 11, 27) oraz św.
Pawła (Hbr 1, 1-2) możemy zauważyć za Papieżem, że misyjność posiada swoje zakorzenienie i wynika z samoobjawiającej się Prawdy w Jezusie Chrystusie. Poznanie jej jest łaską, która jednoczy wierzących ale jednocześnie zadaniem wobec tych, do których jeszcze nie dotarła. Spełnia
się w tym momencie zasadnicze przykazanie Jezusa Chrystusa wynikające z miłości Boga oraz bliźniego (por. Mt 22, 37; Łk 10, 27). Zjednoczenie płynące z jedności wiary urzeczywistnia się zatem w miłości oraz
wybiega w eschatologiczną przyszłość dzięki nadziei. Jak stwierdza Jan
Paweł II, nie można w tym momencie dokonywać rozdziału pomiędzy
Słowem a Jezusem Chrystusem. Nie może istnieć misyjność i ewangelizacja bez postawy świadka. Słowo i osoba stanowi jedno (por. J 1, 2, 14;
Kol 2, 9; Kol 1, 19-20; Ap 22, 13). Zatem w Jego Osobie następuje jednoczenie się posłanego misjonarza oraz tego, który go przyjmuje. Konkluzją są słowa św. Pawła: „…aby wszystko na nowo zjednoczyć w Chrystusie jako Głowie: to, co w niebiosach, i to, co na ziemi” (Ef 1, 10)16.
Przyjęcie Ewangelii i Osoby Jezusa Chrystusa buduje nową jakość
życia. Jednocześnie Papież dość realistycznie stawia pytanie o możliwość odrzucenia tego daru. Jest to pytanie, które wielokrotnie pojawia
15
16
Por. J. Piotrowski, Jan Paweł II – Misjonarz, w: „Światło Narodów”, nr 2/2005, s. 9-10.
Por. RMis 6.
SN 160.indb 350
2011-06-17 13:39:54
351
się w jego nauczaniu17. Podejmując próbę odpowiedzi, wskazuje na szacunek, jaki Bóg ma dla ludzkiej wolności. Głoszenie Chrystusa, opierające się na wierze i miłości, szanuje wolność. Rozwój świętości człowieka
ewangelizującego i ewangelizowanego jest naśladowaniem Jezusa Chrystusa w szacunku dla ludzkiej wolności18. Postawa świadka wymaga jednak radykalizmu. Dla Papieża wieki Kościoła, które naznaczone są śladami męczeństwa w apostolstwie, stanowią dowód wyboru19.
Zarówno życie uświęcające człowieka, jak również jego działalność
ewangelizacyjno-misyjna nie może się dokonywać bez udziału Ducha
Świętego. Misyjność wpisana jest w całe misterium trynitarne. Posłanie misyjne Jezusa Chrystusa skierowane do chrześcijan wszystkich
wieków związane jest z udzieleniem Ducha Świętego (Mt 28, 19; J 20,
22). Jan Paweł II w oparciu o ewangeliczną relację Pięćdziesiątnicy
(por. Dz 1, 8; 2, 1-11; 17-18) wskazuje, że jest to moment rozpoczęcia
dzieła misyjnego, które ma się realizować w sposób uniwersalistyczny,
jak to wcześniej zostało wskazane. Jeden i ten sam Duch Święty prowadzi dzieło misyjne św. Piotra oraz Pawła. On jest źródłem odradzającego się działania misyjnego Kościoła wobec siebie na drodze permanentnego nawracania się samych chrześcijan, a także nawrócenia ku
chrześcijaństwu. Typowym znakiem charakteryzującym Kościół apostolski oraz Kościół pierwszych wieków jest communio (gr. koinonia)
na poziomie wiary, ducha, a także wspólnoty dóbr. Od tego momentu jest to ideał, który wyznacza drogę jedności, a także drogi misyjno-ewangelizacyjne20. Jednoczące działanie trzeciej Osoby Trójcy Świętej
widoczne jest w dążeniu i odkrywaniu przez człowieka prawdy, jest
sprawcą pragnienia przekraczającego ludzką egzystencję doczesną.
Por. Jan Paweł II, Przemówienie w Skoczowie podczas V Pielgrzymki do Polski, 22 maja
1995, Kraków, 09.06.1979 r.; RMis 7.
18
Por. RMis 7.
19
Por. tamże 11.
20
Por. RMis 24-27.
17
SN 160.indb 351
2011-06-17 13:39:54
352
Sympozja
Jego działania doświadcza każdy chrześcijan, a w sposób szczególny
ci, którzy wybierają drogę głoszenia Ewangelii. To właśnie On przez
wieki otwiera ludzi na przyjmowanie ewangelicznej prawdy, przekraczając granice kultur, języków, tradycji i zwyczajów. Z Jego powodu
człowiek nie może pozostawać obojętny wobec głoszonego zbawczego
orędzia na przestrzeni wieków21. Dlatego Jan Paweł II określa Go mianem „pierwszego podmiotu misji”22.
3. Eklezjalne horyzonty misyjnego posłannictwa
Kościół, którego Głową jest Jezus Chrystus, zaś Duch Święty siłą
jego działania, powołany jest ze swej natury do misyjnej uświęcającej
przemiany człowieka i świata23. Można powiedzieć, że w Redemptoris
missio Papież poświęca mu najwięcej uwagi, wskazując na jego naturę,
a także rolę, jaką odgrywał i odgrywa w ewangelizacyjnym posłannictwie. Omawiając jego znaczenie jako znaku i narzędzia zbawienia, który
jak poucza Sobór Watykański II, jest „powszechnym sakramentem zbawienia”24, postuluje, aby łączyć prawdę dotyczącą możliwości zbawienia oraz przynależności do Kościoła25. Kościół właśnie w tym wymiarze
misyjnym jest pod każdym względem otwarty jakby dwustronnie, tj. na
działanie Ducha Świętego oraz na człowieka. Misyjność Kościoła jest
zatem jego nadprzyrodzoną dyspozycyjnością. Z jednej strony posiada w swoich strukturach pierwiastek ziemski wraz ze słabościami, zaś
z drugiej strony w każdym czasie jest miejscem mistycznego doświadczenia Boga przez człowieka. Dlatego można mówić o jego nadprzyroPor. tamże 28-29.
Tamże 30.
23
Por. DM 2.
24
KK 48; DM 7, 21; Konstytucja Duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym
Gaudium et spes (KDK) 43.
25
Por. RMis 9.
21
22
SN 160.indb 352
2011-06-17 13:39:54
353
dzonej wrażliwości na znaki czasu, wśród których ewangelizacja i misje
występują w sposób z nim nierozłączny26. Kolejnym istotnym elementem, na który Papież zwrócił uwagę i jest to dość znamienny element
coraz częściej pojawiający się w kulturze ogólnoludzkiej, to pomieszanie misji Kościoła z tendencjami antropocentrycznymi, które koncentrują się na humanizmie i humanitaryzmie oderwanym od Ewangelii.
Stąd mamy do czynienia z naciskiem na plany, programy, pozostające
jednak na poziomie pomijającym nadprzyrodzoność. W tym kontekście
pojawia się dość niebezpieczny trend postrzegania Kościoła w kategoriach pewnego eklezjocentryzmu, odrywający go od rozumienia Królestwa Bożego. Królestwo Boże może być tylko budowane, rozpatrywane i postrzegane w ścisłej jedności z Jezusem Chrystusem oraz Kościołem. Cała istota Kościoła i jego misja skierowana jest ku budowaniu
Królestwa Bożego w całkowitej wierności Chrystusowi i Jego Ewangelii. W tym zawiera się także cała działalność społeczna i humanitarna.
Jednakże zawsze istnieje odniesienie do celu najważniejszego, jakim jest
uświęcenie i zbawienie człowieka27.
Kościół jako koinonia musi pozostawać otwarty, jeśli chce realizować prawdziwe posłannictwo Jezusa Chrystusa. Droga naśladowania
Go dokonuje się przy Jego stałej obecności aż do skończenia świata.
Jest to permanentne otwarcie i realizacja woli Boga, którego wolą jest
uświęcenie wszystkich28. Z tego względu Jan Paweł II wskazuje bardzo
otwarcie, że adresatami misyjnego posłannictwa są wszyscy. Podkreśla
bardzo mocno aktualność misji ad gentes. Nie można się zgodzić jego
zdaniem na przyjęcie pojęcia „misja”, które określałoby wszelkie działanie Kościoła. Uważa Papież, że misyjny charakter Kościoła nie wyklucza specyfiki ad gentes. Ten redukcjonizm przyjmujący ogólny charakter
26
Por. Ramón Marcias-Alatorre, Wyzwolenie i rozwój, w: „Podstawowe studium misjologii”,
dz. cyt., s. 137-139.
27
Por. RMis 17-20.
28
Por. DM 9.
SN 160.indb 353
2011-06-17 13:39:54
354
Sympozja
misyjności oraz misyjność każdego chrześcijanina nie może zakwestionować szczególnego charakteru posłannictwa. Z tego powodu Papież
dokonał w swoim dokumencie pewnego doprecyzowania i wyszczególnienia na misje: ad gentes, następnie dojrzałe misyjne działanie stabilnych struktur kościelnych oraz reewangelizacja w tych środowiskach,
które utraciły charakter chrześcijański poprzednio posiadany29. Każda
z tych przestrzeni misyjnych posiada właściwą sobie specyfikę i ciężar
gatunkowy. Między nimi występuje konieczność współdziałania, ponieważ istnieje pośród nich współzależność30.
4. Wrażliwość misyjna odpowiedzią na łaskę
Powołanie misyjne jest odpowiedzią na łaskę, przybierającą całą różnorodność dróg oraz form. Sobór Watykański II, który niewątpliwie jest
punktem odniesienia dla dokumentu Jana Pawła II, stwierdza: „Wszyscy bowiem wyznawcy Chrystusa, gdziekolwiek się znajdują, są zobowiązani tak ukazywać świadectwem słowa i przykładem życia nowego
człowieka, przyobleczonego przez chrzest i działanie Ducha Świętego,
który umocnił ich w sakramencie bierzmowania, aby inni widząc ich
dobre czyny, chwalili Ojca i pełniej pojęli prawdziwy sens życia ludzkiego i powszechną więź wspólnoty ludzkiej”31.
Wrażliwość na potrzebę misyjności, jak twierdzi Jan Paweł II,
wynika przede wszystkim z uległości Duchowi Świętemu oraz troski
o świętość i zbawienie bliźnich bez względu na ich kulturę, położenie
geograficzne oraz wewnętrzne tradycje32. Należy także dodać i podkreślić jeszcze jeden motyw, a mianowicie, że dar wiary i doświadPor. RMis 32-34.
Por. tamże 34.
31
DM 11.
32
Por. RMis 87.
29
30
SN 160.indb 354
2011-06-17 13:39:54
355
czenia Boga zobowiązuje do dzielenia się Nim. Jest to wyraźny nakaz
Jezusa Chrystusa, a także pragnienie naśladowania Go. Możemy zatem
powiedzieć, że droga do świętości w życiu chrześcijanina biegnie
poprzez powołanie misyjne, realizowane w całej różnorodności przestrzeni życia ludzkiego. Każdy zatem jest „posłany” na wzór Chrystusa. Zatem świętość na drodze misyjnej zakorzeniona jest w posłannictwie Osób Trójcy Świętej33.
Kolejnym elementem, który należy uwzględnić jest gorliwość wynikająca z podstawowego prawa, jakim jest prawo miłości bliźniego. Współczesna rzeczywistość, która próbuje budować świat na podstawach humanizmu areligijnego, bazuje na podstawach naturalistycznych. Chrześcijanin
z natury drogi uświęcającej dąży do rozwoju miłości Boga oraz drugiego
człowieka. Jest to zasadniczy fundament jego życia oraz działania. Z tego
względu wizja świętości nie zamyka się do obszaru indywidualistycznego,
ale jako autentyczny świadek Chrystusa we współdziałaniu z Nim buduje
uświęcające innych Królestwo Boże. Właśnie dlatego jego modlitwa, życie
sakramentalne, kontemplacja Słowa, umiłowanie Kościoła, asceza nigdy
nie posiadają charakteru ściśle indywidualno-osobistego34.
Idąc za św. Pawłem, Jan Paweł II w swojej Encyklice wskazuje konkretne areopagi, na których dokonuje się misyjne przeobrażenie świata. Są nimi nie tyle przestrzenie geograficzne, ale obszary kultury ludzkiej. Przede wszystkim w działalności misyjnej ad gentes jest to areopag
tych, którzy nie znają Ewangelii. Z tego względu przeszkodą nie są granice geograficzne czy też polityczne. Papież wskazuje choćby na obszary Afryki, Ameryki Łacińskiej, Oceanii jako te, gdzie Słowo Chrystusa jeszcze nie dotarło. Na tym areopagu szczególną odpowiedzialność
ponoszą Kościoły, które Papież określa jako dawne35.
Por. tamże, 88.
Por. RMis 90; N. Contran, Duchowość misyjna, dz. cyt., s. 151-154.
35
Por. RMis 37.
33
34
SN 160.indb 355
2011-06-17 13:39:54
356
Sympozja
Jako następny areopag wylicza cywilizacje, które doświadczają
nowych zjawisk społecznych, takich jak urbanizacja, migracja ludności.
Jest to współczesne novum wymagające szczególnego misyjnego poświęcenia. Można powiedzieć, że świat stający się coraz bardziej „globalną
wioską” wymaga coraz większej i głębszej ewangelizacji od wewnątrz.
W pewnym sensie mamy do czynienia z misjami ad gentes na terenach
chrześcijańskich36. Zauważył to zjawisko kard. Basil Hume, który stwierdził, że o wiele istotniejsza jest ewangelizacja niż sakramentalizacja. To
drugie działanie o tyle jest autentyczne i skuteczne, o ile bazuje na wierze ugruntowanej przez ewangelizację37.
Zdaniem Jana Pawła II bardzo szczególny teren ewangelizacyjny,
który wymaga misyjnej pracy, jest areopag wynikający ze współczesnej
kultury człowieka. Jest nim świat środków masowego przekazu w jego
całokształcie istnienia oraz działania. Mówiąc o zaniedbaniu w tym
względzie Misjonarz świata zwraca uwagę na ich wpływ, na życie społeczne, rodzinne, narodowe oraz międzynarodowe. Aby mass media stawały się ewangelizatorami, same muszą być ewangelizowane. A zatem
nie są one jedynie podmiotem misji, ale także ich przedmiotem. Budowa
nowej kultury człowieka, która odwołuje się do Ewangelii i jej wartości
nie może dokonywać się z ich pominięciem38.
Niezwykle istotnym areopagiem, na którym może dokonywać się
przemiana świata, jest przestrzeń naukowo-badawcza. Należy ona do
kultury człowieka i winna być skierowana na jego rozwój. To dar, który
jest znakiem cywilizacyjnym a jednocześnie możliwością budowania
ewangelicznych fundamentów cywilizacji39.
Do areopagów, na których realizuje się aktywne urzeczywistnianie świadectwa chrześcijańskiego, zalicza Papież także zaangażowanie
Por. tamże.
Por. B. Hume, Remaking Europe, Londyn 1994, s. 76-80.
38
Por. RMis 37.
39
Por. tamże; Jan Paweł II, Encyklika Fides et ratio, Rzym 14.09.1998, 17.
36
37
SN 160.indb 356
2011-06-17 13:39:54
357
w pracy nad różnorodnym budowaniem pokoju, dążeniem do wolności
człowieka, propagowaniem praw człowieka, ochroną szczególnie narażonych na niebezpieczeństwo przemocy, kataklizmów40.
5. Wspólnota działania jako wyraz duchowości misyjnej
Jednym ze środków, który jest na pierwszym miejscu w działaniu misyjnym, jest świadectwo życia ewangelicznego. Na jego czytelność w sposób bezpośredni wpływa jedność działania misyjnego. Życie
Kościoła od samego jego początku znajdowało na tej drodze najbardziej
właściwą skuteczność misyjną (por. Dz 2, 42-47)41. W tym duchu wypowiada się także Sobór Watykański II: „Uczniowie Chrystusa, złączeni
ściśle z ludźmi w swym życiu i działalności, mają nadzieję, że będą mogli
dawać im prawdziwe świadectwo o Chrystusie i pracować dla ich zbawienia również tam, gdzie nie mogą w pełni głosić Chrystusa”42.
Organizacja działalności misyjnej podkreślona w nauczaniu soborowym43 znalazła swoje pełne odzwierciedlenie w Encyklice Jana
Pawła II w rozdz. VI. W całej konstrukcji hierarchicznej mamy do
czynienia z odpowiedzialnością za misje każdorazowego następcy
św. Piotra, Kolegium Biskupów, Narodowych Konferencji Biskupów,
Biskupów Kościoła partykularnego, kapłanów, zakonów – szczególnie
misyjnych, instytutów życia konsekrowanego oraz wiernych świeckich, którzy angażują się w całą różnorodność grup, stowarzyszeń,
fundacji i inicjatyw44.
Por. Rmis 37.
Por. Klemens Rzymski, List do Kościoła w Koryncie, w: Pierwsi świadkowie, tł. A.
Świderkówna, Kraków 1998, s. 57-58; Ignacy Antiocheński, List do Kościoła w Efezie, w:
Pierwsi świadkowie, dz. cyt., s. 114-115.
42
DM 12.
43
Por. tamże 28-34.
44
Por. RMis 61-76.
40
41
SN 160.indb 357
2011-06-17 13:39:54
358
Sympozja
Każdy posiada właściwe sobie kompetencje. Jednakże rodzi się niezwykle istotne z punktu widzenia ewangelizacji pytanie o jednoczący charakter działania jako świadectwa. Bez wątpienia partykularyzm
i separatyzm oraz pewien eklezjalny horyzontalizm w działaniu i pracy
misyjnej osłabia to dzieło. Problem dotyczy nie tylko względów strukturalno-organizacyjnych – choć i te są niezwykle istotne. Zasadniczy
problem polega na konieczności świadectwa, które wynika z jedności
ewangeliczno-eklezjalnej. Jan Paweł II, idąc wiernie za słowami nauczania Kościoła w tym względzie45, poświęca specjalną część swojego dokumentu temu problemowi. Dla pokazania w sposób bardzo plastyczny odwołuje się do ewangelicznego obrazu latorośli i winnego krzewu
(por. J 15, 5). Następnie znajdujemy płaszczyzny budujące tę wspólnotę
działalności, pracy i rozwoju misyjnego. Na pierwszym miejscu uważa,
że powinna się znaleźć cała przestrzeń życia duchowego, która rozwija się dzięki modlitwie, ofierze oraz świadectwu życia chrześcijańskiego. Papież uważa, że poświęcenie, które wyraża się w ofierze, jednoczy misjonarza oraz tego, który go wspiera. Współpraca dotyczy także
wspólnej troski o powołania misyjne z uwzględnieniem całej różnorodności działania misyjnego. To zadanie wymaga bardzo szeroko zakrojonej pracy już w samym zarodku czy w rodzinie, a zatem dotyczy w tym
miejscu formacji rodziny i w rodzinie. Niezwykle ważnym oraz koniecznym sposobem współdziałania jest troska o pomoc materialną misjonarzom. Papież uważa, że jest to pewien rodzaj współdziałania z misjami
i uczestnictwa w nich46.
Wyżej wymienione formy współpracy i współdziałania na rzecz misji
należą do dość klasycznych i trwałych w całej historii Kościoła. Jan
Paweł II proponuje także podjęcie nowych form. Wśród nich wskazuje
na formację chrześcijan ku misyjnemu świadectwu w kontekście migra45
46
Por. DM 35-41.
Por. RMis 78-81.
SN 160.indb 358
2011-06-17 13:39:54
359
cji i turystyki, która współcześnie znajduje się w fazie rozkwitu. Podobny mechanizm znajduje swoje miejsce w przypadku emigracji zarobkowej ludności, która wiąże się z nowym osadnictwem, zakładaniem
wspólnot małżeńsko-rodzinnych. Następnie należy także uwzględnić
konieczność formacji misyjnej w celu przyjmowania tych, którzy z terenów misyjnych emigrują do krajów chrześcijańskich i katolickich. Do
nowatorskich form współdziałania należy także, zdaniem Jana Pawła
II, budowanie wspólnot wsparcia misji wśród polityków, ekonomistów,
dziennikarzy oraz tych, którzy zaangażowani są w różnorodne wspólnoty międzynarodowe47.
Pośród form współpracy z misjami i dla misji należy zauważyć bardzo konkretne działania w ramach Papieskich Dzieł Misyjnych, które
zawierają w sobie Papieskie Dzieła Misyjne Dzieci; Papieskie Dzieło
św. Piotra Apostoła; Papieskie Dzieło Rozkrzewiania Wiary oraz Papieską Unię Misyjną. Praca poszczególnych dzieł prowadzi do budowania wspólnot duchowego wsparcia, formacji, wyrzeczenia, budzenia
powołań, świadectwa życia oraz pomocy materialnej. Na stałe w praktykę Kościoła w Polsce wrosły takie działania praktyczne jak dary dzieci I-Komunijnych na rzecz misji, festyny i kiermasze misyjne połączone
z aukcjami oraz licytacjami, a także Kolędnicy Misyjni. Na podkreślenie
zasługuje istnienie grup wsparcia modlitewnego misji, grupy misyjne
w parafiach i ośrodkach duszpasterskich. Akcje te zarówno wśród dzieci, młodzieży, jak również dorosłych pozwalają na budzenie wrażliwości
misyjnej, kształtowanie postawy odpowiedzialności za Kościół w świecie oraz ducha dzielenia się z innymi. Niezwykle istotnym elementem jest troska o powołania misyjne oraz wspieranie rodzimych powołań misyjnych, przygotowanie kadry formatorów i wychowawców dla
seminariów, a także animatorów dzieła misyjnego. We wszystkich tych
działaniach konieczna staje się współpraca pomiędzy poszczególnymi
47
SN 160.indb 359
Por. RMis 82.
2011-06-17 13:39:55
360
Sympozja
grupami, stowarzyszeniami, kołami czy też inicjatywami. To działanie
jest działaniem Kościoła, dlatego pozostaje w jego wnętrzu przynosząc
owoce świętości48.
Zagadnienie misji oraz misyjności, a także misjonarskości należało
i należy do bardzo żywotnych w dziejach Kościoła, ponieważ w sposób
organiczny złączony jest z jego naturą. Kościół, którego Głową jest Jezus
Chrystus, nie może nie głosić Jego Ewangelii i prowadzić do świętości.
Jest to zasadnicze jego zadanie. Z tego względu należy stwierdzić, że
świętość Chrystusa jest jednocześnie posłanniczą świętością dla uświęcenia świata. Zatem duchowość chrześcijańska, która jest dążeniem do
zjednoczenia z Jezusem Chrystusem, jest jednocześnie z natury duchowością głęboko misyjną.
Autor jest doktorem teologii, wykładowcą na UKSW w Warszawie, duszpasterzem
akademickim
48
Por. http://www.missio.org.pl/PDM/missio.html, dostęp z dn. 04.01.2011.
SN 160.indb 360
2011-06-17 13:39:55
Kroniki
ks. dr Krzysztof Czermak
s. Kinga Kozdrój (1967-2011)
– córka kościoła powszechnego
i matka jego dzieci
Odejście siostry Kingi Kozdrój w dniu 26 lutego 2011 r., w 25.
roku życia zakonnego i 44. roku życia nie zaskoczyło nikogo, kto śledził, zwłaszcza ostatnie miesiące jej postępującej choroby. Zaskoczyło
zapewne jednak tych, którzy jeszcze we wrześniu 2010 roku spotkali się
z nią w Niepokalanowie na corocznym spotkaniu Rady Krajowej Papieskich Dzieł Misyjnych i zakonnych referentek i referentów misyjnych,
a zwłaszcza tych, którzy w dniu 23 października 2010 roku uczestniczyli wraz z nią w X Diecezjalnym Misyjnym Spotkaniu Róż Różańcowych w Zawadzie k. Dębicy, gdzie była główną animatorką spotkania.
Do końca więc na miejscu pracy, przy warsztacie, który wyznaczał duch
misyjny, duch ewangelizacji bez granic. Czuła się bowiem obywatelką
Kościoła powszechnego, a w języku kościelnym powiedzielibyśmy – jego
SN 160.indb 361
2011-06-17 13:39:55
362
Kroniki
córką. Wierzyła w Kościół, który jak matka daje życie, w jakiś sposób
wyciąga z mroków ludzkiej egzystencji, daje człowiekowi perspektywę
przeżywania swojej godności, a przy tym z tego się nie chlubi, ale wypełnia to jako swoje najświętsze zadanie. Wierzyła w Kościół, który nigdy
nie tryumfuje, nie czeka – zasiadając na tronie – na docenianie go przez
samego siebie i przez innych, ale pokornie jest w drodze i spieszy się, by
nieść wszystkim sens życia przez poznanie i ukochanie Jezusa Chrystusa.
Siostra Kinga urodziła się w Czchowie w dniu 1 października 1967
roku, gdzie spędziła swoje dzieciństwo uczęszczając do miejscowej
Szkoły Podstawowej. Po maturze złożonej w IV Liceum Ogólnokształcącym w Tarnowie-Mościcach rozpoczęła wyższe studia na Politechnice w Krakowie, które wkrótce przerwała, by dać odpowiedź wołającemu
Panu. Drogę życia konsekrowanego rozpoczęła w grudniu 1986 roku
w Zgromadzeniu Sióstr Służebniczek NMP Niepokalanie Poczętej.
Choć swoje studia teologiczne odbywane w Tarnowie ukończyła
w 1999 roku, to już wcześniej, bazując na odbytych kursach katechetycznych, ewangelizowała jako katechetka w Tarnobrzegu, Gorlicach,
na Ukrainie, w Tarnowie, w Brzesku i powtórnie w Tarnowie. Studia na
Wydziale Teologicznym w Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie sekcja w Tarnowie (obecnie Uniwersytet Papieski Jana Pawła II), dały
jej możność ukierunkować swe zainteresowania na działalność misyjną
Kościoła. Podjęcie tematu pracy magisterskiej pt. „Teologia współpracy misyjnej w ramach Papieskiego Dzieła Misyjnego Dzieci i jej implikacje pastoralne w życiu Kościoła w Polsce” na seminarium z teologii
misji było wyrazem jej misyjnego już zaangażowania i chęci uzasadnienia teologicznego podejmowanych już działań. Ukazany w niej został
między innymi wewnętrzny cel misji, przez rozwinięcie znanych słów
Jana Pawła II „wiara umacnia się, gdy jest przekazywana” pochodzących
z encykliki Redemptoris missio (2). Są one we wspomnianej pracy rodzajem bazy teologicznej, która zdecydowanie odcina się od modelu zaan-
SN 160.indb 362
2011-06-17 13:39:55
S. Kinga Kozdrój – córka Kościoła powszechnego i matka jego dzieci
363
gażowania misyjnego nastawionego na jednoznaczny „export” osób,
a zwłaszcza środków materialnych. Na szczególne zauważenie w pracy
zasługuje przedstawienie uniwersalizmu Dzieła Misyjnego Dzieci, jako
cechy specyficznej dla współpracy misyjnej w ramach tego Dzieła. Uzasadniony uniwersalizm ukazany w aspekcie przedmiotowym i podmiotowym ukazuje eklezjologiczną prawdę, że Dzieło jako papieskie staje się
przede wszystkim Dziełem Kościoła, również partykularnego.
Napisanie tezy na temat Papieskiego Dzieła Misyjnego Dzieci pozwoliło siostrze Kindze na późniejszą kompetentną posługę w misyjnym
dziele Kościoła, które było jej pasją. Już bowiem w roku 1995 została
mianowana diecezjalną animatorką Papieskiego Dzieła Misyjnego Dzieci (PDMD). Jej praca z najmłodszymi członkami Kościoła na rzecz misji
w ramach PDMD widoczna była już wtedy, kiedy jako katechetka uczyła ich, że chrześcijaństwo to nie tylko życie zjednoczone z Chrystusem,
ale również niesienie tegoż Chrystusa aż po krańce ziemi, które wypływa właśnie z tego zjednoczenia. Już od czasów katechizacji stawała się
matką dzieci Kościoła na całej ziemi. Swoim małym uczniom przedstawiała PDMD nie jako organizację, ale sposób bycia Kościołem.
Kiedy najmłodsi obywatele Kościoła w Polsce na Kongresie Misyjnym Dzieci w Łagiewnikach w dniu 31 maja 2008 roku obchodzili
150-lecie istnienia i działalności Papieskiego Dzieła Misyjnego Dzieci w naszym kraju, siostra Kinga była po operacji i nie wzięła udziału
(wraz z 1300 dziećmi z diecezji tarnowskiej) w tym wyjątkowym spotkaniu. W tym samym jednak roku została poproszona przez dyrektora
krajowego PDM w Polsce ks. Jana Piotrowskiego o wygłoszenie wykładu
w Sulejówku w dniu 18 lutego podczas ogólnopolskiego spotkania Krajowej Rady Papieskich Dzieł Misyjnych i misyjnych referentów zakonnych, którego temat brzmiał: „Papieskie Dzieło Misyjne Dzieci w Polsce – historia, rozwój oraz dynamika animacyjna”. Zrobiła to z należną
kompetencją.
SN 160.indb 363
2011-06-17 13:39:55
364
Kroniki
Ukazywanie Kościoła jako matki dającej życie i jako życia (proegzystencji) dla innych, przejawiało się też między innymi w prowadzeniu
i przygotowywaniu turnusów Misyjnych Wakacji z Bogiem w Krynicy (sporadycznie w Wysowej, Ciężkowicach, Kamionce Małej i Łękach),
a przede wszystkim w rodzinnym Czchowie na tzw. Kozieńcu w Domu
Formacji Misyjnej im. ks. Jana Czuby. Tę pracę zaczęła w 1997 roku. Było
to zachęcanie najmłodszych, by swoją miłość, która w nich jest – może czasem przygaszona i nieodkryta – podarować ich rówieśnikom na wszystkich kontynentach świata. Do tego nawiązywał zresztą tytuł jej pierwszej
książki. Warto dodać, że od początku do roku 2010 włącznie przez turnusy Misyjnych Wakacji z Bogiem przeszło niemal trzy i pół tysiąca dzieci
(przybywających również z zagranicy) i niemal tysiąc młodzieży.
Przyciąganie do Chrystusa małych chrześcijan, a następnie wyzwalanie w nich ducha otwarcia na ich rówieśników w krajach misyjnych
przejawiała siostra Kinga również w pisaniu przez 13 lat artykułów dla
dzieci do „Świata Misyjnego”. Jej działalność animacyjna i formacyjna
przedłużała się w przygotowywaniu różnego rodzaju materiałów duszpasterskich, które były pomocą dla katechetów i animatorów, w organizowaniu dwóch diecezjalnych kongresów misyjnych z udziałem tysięcy
dzieci w 1996 i 2009 roku (włączała się również w organizację krajowych
kongresów misyjnych dla najmłodszych).
Swoją wiedzą na temat animacji i współpracy misyjnej służyła również w innych dziedzinach duszpasterstwa dotyczących zwłaszcza
dzieci. W wydanej przez Wydział Katechetyczny w 2006 roku pozycji
„Katecheza otwarta na Boga i człowieka” jako Poradnik dla katechetów,
jeden rozdział pt. „Katecheza dla misji” jest jej autorstwa. Podobnie
w 2007 roku, w pozycji zawierającej sugestie metodyczne i konspekty
spotkań do pracy w ramach formacji w szeregach Dziewczęcej Służby Maryjnej, cały rozdział pt. „Wspólnota Kościoła Chrystusowego”
wyszedł spod jej pióra.
SN 160.indb 364
2011-06-17 13:39:55
365
Siostra Kinga wydała również trzy misyjne pozycje książkowe, których adresatami są dorośli i dzieci. W roku 2004 w wydawnictwie Missio-Polonia ukazała się pierwsza: „Podarować Dzieciom Miłość Dzieci”.
Było to – ukazane zresztą w podtytule – „Abc misyjnej animacji”, którą
prowadzą dorośli, zwłaszcza katecheci. W roku 2009 w diecezjalnym
wydawnictwie Biblos ukazała się druga pozycja niezbędna do animacji i współpracy misyjnej: „Poprowadzić Dzieci Misyjną Drogą”. Jest ona
przeznaczona dla animatorów i formatorów jako narzędzie do formowania i animowania przez nich dzieci. To owoc wieloletniego doświadczenia katechetycznego, jak i pracy na polu animacyjnym. Tytuł tej pozycji
sugeruje przebycie pewnej drogi w Kościele, po której mają kroczyć najmłodsi, pełni chrześcijańskich zasad i pamiętający o innych. W obydwu
zaś tytułach przyciąga uwagę to, że pierwsze litery wyrazów w nich tworzą skrót nazwy Papieskie Dzieło Misyjne Dzieci – PDMD.
Trzecia książka, kolorowa i wydana w 2010 roku również przez
wydawnictwo Biblos w formacie przyciągającym uwagę dzieci, zatytułowana: „Tajemnice misyjnego serca”, ukazała się jako pierwsza w Polsce pozycja o tematyce misyjnej dla dzieci. Jest ona narzędziem formacji
i samoformacji misyjnej dzieci opartej na zasadach „Dekalogu PDMD”.
Oprócz opowiadań, zachęcających dzieci do wejścia na drogę chrześcijańskiej miłości, jej czytelnicy znajdują w niej również zabawę intelektualną w postaci edukujących rebusów, krzyżówek i zgadywanek. To
wszystko ma służyć kształtowaniu misyjnych postaw u najmłodszych
chrześcijan. Książeczka ta tematycznie koresponduje z pozycją „Poprowadzić Dzieci Misyjną Drogą”.
Do jej dorobku pisarskiego należy zaliczyć również książeczkę pt.
„100 lat posługi sióstr w Tarnowie-Gumniskach”, którą opracowała na
polecenie swoich przełożonych w 2007 roku.
Jej serce biło przyspieszonym tempem w tym, co zwykliśmy byli określać akcją Kolędników Misyjnych. Za przygotowaniem samego kolędo-
SN 160.indb 365
2011-06-17 13:39:55
366
Kroniki
wania i materiałów kolędniczych (ostatnie ich dwie edycje redagowała
na łóżku szpitalnym), jak i diecezjalnych spotkań kolędników z biskupem po zakończonej akcji (odbyło się ich 13), kryła się przede wszystkim miłość do dzieci krajów misyjnych. Nieraz nawet budziła ospałość
misjonarzy inspirując ich do podjęcia trudu realizacji projektu, który
dotyczyłby pomocy dzieciom, wśród których pracują. Ich życie z bliska
mogła poznać, niestety, dopiero na przełomie września i października
2008 roku, a więc niedługo przed śmiercią, kiedy wraz z delegacją diecezjalną, której przewodził Biskup Tarnowski, udała się do Afryki.
Szczególnym miejscem, w którym urzeczywistniała swój entuzjazm
dla misji był diecezjalny Dom Formacji Misyjnej im. ks. Jana Czuby
w Czchowie na Kozieńcu. Tu zostawiła swoje świadectwo kilkunastu
tysiącom dzieci, młodzieży i dorosłych. Wśród tych ostatnich szczególne
miejsce zajmują nie tylko dzieci, ale Róże Żywego Różańca, których członkinie i członkowie w liczbie prawie czterech tysięcy spotkali się z s. Kingą.
We wspomnianym Domu doszło w dniach 19 i 20 listopada 2006 roku
do historycznego spotkania misjologów polskich. Spotkanie dało początek Stowarzyszeniu Misjologów Polskich, do którego grupy założycielskiej
weszła siostra Kinga, jako jedyna kobieta i siostra zakonna w Polsce.
Dużo większe rzesze sióstr i braci z Róż Różańcowych, bo niemal
jedenaście tysięcy na przestrzeni dziesięciu lat, modliło się z nią podczas corocznych diecezjalnych spotkań misyjnych organizowanych
w październiku na rozpoczęcie lub zakończenie Tygodnia Misyjnego. Właściwie można by powiedzieć, że s. Kinga, choć nieświadomie,
swoją posługę na rzecz misji w Kościele tarnowskim zakończyła podczas ostatniego spotkania Róż Różańcowych w sanktuarium maryjnym
w Zawadzie k. Dębicy w dniu 23 października 2010 r. Dużo uczestników tego spotkania zabrało ze sobą pamiątkę po niej, którą jest wspomniana wcześniej książka misyjna dla dzieci pt. „Tajemnice misyjnego
serca”. Wkrótce, bo od dnia 1 listopada, musiała się związać z łożem
SN 160.indb 366
2011-06-17 13:39:55
367
w szybkim tempie postępującej choroby, którego już nie opuściła do
dnia swojej śmierci.
Praca na rzecz misji w Kościele powszechnym i praca na rzecz misji
prowadzonych przez diecezjalnych misjonarzy z Tarnowa związana była
również od 1998 roku z jej posługą jako sekretarki Wydziału Misyjnego
Kurii Diecezjalnej. Ta praca wymagała szerokiego zmysłu organizacyjnego, cierpliwości, pokory, a także znajomości obsługi komputera, którą
nabyła jako samouk.
Wspomniana wyżej wizyta na afrykańskiej ziemi (Rep. Konga, Rep.
Środkowoafrykańska, Czad), gdzie niemal od 38 lat posługują misjonarze tarnowscy, pozwoliła jej u schyłku życia nie tylko dostrzec pracę
misjonarzy oraz życie dzieci i starszych ludzi, dla których pracowała, ale
uklęknąć przy grobie naszego diecezjalnego męczennika ks. Jana Czuby
i prosić przez jego przyczynę o łaskę uzdrowienia z choroby, która ciągle rozwijała się. Bóg uznał ją jednak za dojrzałą do spotkania z Nim
i zaprosił do swego Domu na wieczną ucztę, by twarzą w twarz z Nim
przeżywała jubileusz swojego poświęconego Mu życia. W grudniu 2011
roku bowiem cieszyłaby się 25. latami tego życia.
Uroczystościom pogrzebowym w dniu 2 marca w Czchowie, przy
udziale niemal dwustu sióstr, stu kapłanów i licznie przybyłych wiernych świeckich, animatorów i rodziców misjonarzy, przewodniczył
biskup tarnowski Wiktor Skworc. W pożegnaniu przed ostatnią drogą
na cmentarz ks. Jan Wnęk, były długoletni dyrektor Centrum Formacji
Misyjnej w Warszawie, powiedział: „Wiele mniej byłoby z misyjności –
nie boję się tego powiedzieć – w diecezji tarnowskiej i w Polsce, gdybyś
nie była posłusznym narzędziem Kościoła”.
Autor jest wikariuszem biskupim ds. misji w diecezji tarnowskiej, misjologiem,
misjonarzem w Republice Środkowoafrykańskiej w latach 1988-1991
SN 160.indb 367
2011-06-17 13:39:55
368
SN 160.indb 368
Kroniki
2011-06-17 13:39:55
Spis treści
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
J. Piotrowski, „Światło Narodów” – refleksja o czasopiśmie
w służbie animacji i współpracy misyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
G. Ruchlewicz, Historia „Światła Narodów” w latach 1981-2000 . . . . . . . . . . . . . 14
G. Ruchlewicz, Trzecia dekada wydawania „Światła Narodów” . . . . . . . . . . . . . . 38
Spis treści „Światła Narodów” w latach 1981-2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
Indeks osobowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
Indeks rzeczowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
Indeks geograficzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
W. Kowalak, Pojęcie misji przed Soborem Watykańskim II . . . . . . . . . . . . . . . . 231
J. Różański, Współczesne pojmowanie misji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
Bibliografia
M. Rostkowski, Bibliografia studiów nad misjami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283
Sympozja
B. Michalski, Na drugim brzegu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329
M. Tatar, Jedność czytelnym znakiem
w świadectwie misyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
KRONIKA
K. Czermak, S. Kinga Kozdrój (1967-2011)
– córka Kościoła powszechnego i matka jego dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361
SN 160.indb 369
2011-06-17 13:39:55
Sommaire
Editorial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
30ème anniversaire de „Lumière de Nations”
J. Piotrowski, „Lumière de Nations” – la réflexion sur la revue
au service de l’animation et la coopération missionnaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
G. Ruchlewicz, L’Histoire de „Lumière de Nations”: 1981-2000 . . . . . . . . . . . . . . 14
G. Ruchlewicz, La troisième décennie de l’édition de „Lumière de Nations” . . . 38
La sommaire de „Lumière de Nations”: 1981-2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
Index des personnes citées . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
Table des matières . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
Index géographique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
LES DISSERTATIONS ET LES ARTICLES
W. Kowalak, La conception de mission avant le Vaticane II . . . . . . . . . . . . . . . 231
J. Różański, La conception contemporaine de mission . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
BIBLIOGRAPHIE
M. Rostkowski, Bibliographie de l’étude sur les missions . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283
SYMPOSIUMS
B. Michalski, Sur l’autre rive . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329
M. Tatar, L’unité en tant qu’un signe visible
dans témoignage missionnaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
CHRONIQUE
K. Czermak, Soeur Kinga Kozdrój (1967-2011)
– fille de l’Église universelle et la mère ses enfants . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361
SN 160.indb 370
2011-06-17 13:39:55
Indeks osobowy
Indeks rzeczowy
Indeks geograficzny
Sympozja
Na drugim brzegu
KRONIKA
S. Kinga Kozdrój (1967-2011)
LUMEN GENTIUM
Bibliografia
– córka Kościoła powszechnego i matka jego dzieci
LUMEN GENTIUM
NR 1
ISSN 2083-5019
okladka.indd 1
2011-06-17 13:53:13

Lumen Gentium. Zeszyty Misjologiczne Nr 2/2011

Transkrypt

Podobne dokumenty

święty józef - św. Józefa Rzemieślnika