Przegląd systemów produkcji mieszanek gumowych

Transkrypt

Przegląd systemów produkcji mieszanek gumowych ............ 10
S-SBR wypiera konkurencję ..................................................... 24
Grafen dla przemysłu opon ...................................................... 30
EK
RA
Ce
C e rt if ic a z
io
n
e
D
Nr 1 (54) • Styczeń-Luty 2015 • Cena 40,00 zł • ISSN 1731-9080
rt i f i c a t o
4
Produkcja
wyrobów
gumowych
www.rubber.pl
Safic-Alcan Polska Sp. z o.o.
jest oddziałem firmy Safic-Alcan
Na rynku polskim oferujemy wsparcie technologiczne oraz szeroką gamę surowców
do produkcji i przetwarzania kauczuków i PVC tj.:
największego w Europie dostawcy
• Kauczuki naturalne SIR, SMR, STR, SVR
• Kauczuki syntetyczne firmy KUMHO
• Dodatki firmy CHEMTURA – Aminox, Aranox, BLE, BIK, Flexzone, Naugard, Naugawhite,
surowców specjalistycznych
Octamine, Polygard, Sunproof, Trimene
• Plastyfikatory DOA, DOS, DINP, TOTM, ESO, TBP, DINA
do przemysłu gumowego.
• Przyspieszacze, Antyutleniacze i Opóźniacze z firmy MLPC i Safic Alcan
• Boran cynku z firmy SCL
• Trójtlenek antymonu w formie czystej, olejowanej oraz na nośnikach polimerowych
Safic-Alcan powstało w 1847
• Żywice węglowodorowe C5 i C9 – SAFITACK produkowane w oparciu o własną technologię
• Dodatki takie jak: PEG 4000, biel tytanowa, chlorowana parafina CP 52 i CP 70,
jako firma handlowa
wodorotlenek glinu, aktywny tlenek cynku SILOX oraz silany i inne
• Modyfikatory na bazie sieciowanych olejów roślinnych firmy Lefrant-Rubco
• Kauczuki i mieszanki poliuretanowe z firmy TSE Industries
na rynku kauczuków
• Blendy NBR/PVC z firmy SIDIAC
• Nadtlenki serii Vul-Cup produkcji ARKEMA
naturalnych i dodatków
• Środki pomocnicze dla gum sieciowanych nadtlenkami firmy Sartomer
• Woski mikrokrystaliczne, parafinowe i polietylenowe
• EVONIK – krzemionki i silany.
do ich przetwórstwa.
• Fine Organics – Finawax®; dodatki do przetwórstwa.
• HPL – Mikrofine® spieniacze i aktywator do spieniaczy
W tym zakresie działa nieprzerwanie
• Dodatki do przetwórstwa PVC twardego i plastyfikowanego
• Pełna oferta stabilizatorów do przetwórstwa metodą wtrysku i ekstruzji
do dnia dzisiejszego.
• Modyfikatory udarności i przetwórstwa
SBR
BR
NBR
NBR/PVC
Kauczuki
Poliuretanowe
Safic-Alcan Polska Sp. z o.o.
UL. BOKSERSKA 66; 02-690 WARSZAWA; TEL./FAX: 22 375 17 10
www.safic-alcan.pl
S pi s Tr e ś c i
gię rozwoju firmy. Opiera się ona na ekspansji
geograficznej, nowych produktach i rynkach
zbytu oraz innowacjach dzięki inwestycjom w
badania i rozwój.
Rubber
Review
S-SBR wypiera konkurencję ................... 24
Dane światowego przemysłu oponiarskiego
wskazują na wyraźną tendencję do zwiększania
produkcji opon o niskim oporze toczenia. Takie
podejście nie byłoby możliwe bez zastosowania
wysokowydajnych kauczuków butadienowo-styrenowych nowej generacji.
Redakcja
02-201 Warszawa;
ul. Opaczewska 43/130
tel./fax: (22) 658 33 33;
e-mail: [email protected]
www.rubber.pl
Nakładem: Business Image
Redaktor Naczelny
Waldemar SOBAŃSKI
Redaktor Prowadzący
Robert GONTAREK
[email protected]
tel. 22 658 33 33 wew. 113
Dyrektor Artystyczny
Remigiusz GAŁĄZKA
Wydawnictwo
Dyrektor Zarządzający:
Michał SIERGIEJUK
[email protected]
tel. 22 658 33 33 wew. 105
Reklama
Zbigniew HEINRICH
[email protected]
tel 22 658 33 33 wew 102
Nakładem Business Image
ukazują się ponadto:
Plastics Review
Chemical Review
Composites Review
Druk: Partner Poligrafia
Prenumerata: Redakcja, Kolporter SA
Redakcja nie zwraca materiałów nie zamówionych. Zastrzega sobie prawo do opracowywania redakcyjnego i skrótów materiałów
przyjętych do druku. Za treść reklam redakcja
nie ponosi odpowiedzialności.
Nakład: 5 500 egz.
www.rubber.pl
Czas Wietnamu ....................................... 28
ANDRZEJ SMORAWIŃSKI
Światowa produkcja wyrobów
gumowych ................................................. 4
Prognozy globalnego zużycia gumy w roku 2015
są bardzo obiecujące. Mówi się o wzroście rzędu
4,3 proc. i przekroczeniu bariery całkowitej konsumpcji na poziomie 30 mln ton.
ELIGIUSZ SIDOR
MARCIN JĘDRZEJCZYK
Przegląd systemów produkcji
mieszanek gumowych ............................ 10
Ostatnie lata zaowocowały znacznym rozwojem
technologii produkcji mieszanek gumowych.
Dostępna gama technologii jest bogata w nowe
rozwiązania, dedykowane zarówno zakładom
produkującym masowe wyroby wielkotonażowe jak i tym, którzy przetwarzają małe ilości
wyspecjalizowanych mieszanek gumowych.
ELIGIUSZ SIDOR
MARCIN JĘDRZEJCZYK
Proces dewulkanizacji gumy
firmy MARIS ............................................. 16
Proces recyklingu gumy próbowano stosować
od dawna na różne sposoby. Firma MARIS opracowała technologię, która pozwala na efektywne
prowadzenie procesu recyklingu gumy na skalę
przemysłową. Dzięki technologii dewulkanizacji MARIS otrzymuje się wartościowy surowiec
wtórny, jakim jest dewulkanizat gumowy, który
jest dodawany do nowych surowców i używany
do produkcji nowych wyrobów gumowych.
Sadza – nie tylko opony ......................... 20
Specjalistyczne gatunki sadzy pozwalają zwiększyć konduktywność tworzyw sztucznych,
umożliwiając tym samym ich szersze zastosowanie m.in. do produkcji kabli, osłon elektromagnetycznych, opakowań dla sprzętu elektronicznego, części samochodowych czy baterii.
GIORGIO CABRINI, Dyrektor Handlowy Mesgo Spa
R-Ewolucja Mesgo Spa:
od termoutwardzalnych mieszanek
do elastomerów....................................... 22
W okresie kryzysu gospodarczego, który dotknął
większość branż na szczeblu światowym w 2009
roku zarząd MESGO SPA ustanowił nową strate-
Przyzwyczailiśmy się już do niezmiennego układu sił w globalnej produkcji kauczuku naturalnego. Od wielu już lat trójce największych
producentów kauczuku naturalnego przewodzi
Tajlandia z produkcją przekraczającą 4 miliony
ton rocznie, Indonezja z produkcją 3.1 miliona
ton oraz Malezja z produkcją zaledwie 650 tysięcy ton na rok.
Grafen dla przemysłu opon ................... 30
Dzień 23 czerwca 2014
stał się datą przełomową w europejskim
zastosowaniu grafenów. Włoska firma
Directa Plus poinformowała wówczas o rozpoczęciu przemysłowej produkcji, w największej jak dotąd skali,
„Grafenu Plus” o wysokim stopniu czystości,
wytwarzanego w tzw. procesie „G+”.
Uszczelnienia napędu wodorowego ..... 32
Samochody z napędem wodorowym są niewątpliwie jednym z przesądzonych kierunków
rozwoju cywilizacyjnego, zapewniającego bezpieczeństwo paliwowe i czystość środowiska.
MICHELIN
Wzrost zgodny z trendami .................... 35
W lutym b.r. Grupa Michelin opublikowała wyniki za 2014 rok, ponadto koncern został nagrodzony za innowacyjną technologię wykorzystaną do produkcji opon Michelin Premier A/S. Inna
ważna informacja z ostatnich miesięcy dotyczy
uruchomienia nowoczesnej fabryki opon bezciśnieniowych.
Jubileusz prof. hab. inż.
Władysława M. Rzymskiego .................. 38
70. rocznica urodzin prof. dr hab. inż. Władysława
M. Rzymskiego, profesora zwyczajnego w
Instytucie Technologii Polimerów i Barwników
Wydziału Chemicznego Politechniki Łódzkiej, od
01.10.2014 na ustawowej emeryturze.
Andrzej Smorawiński 10 LAT
WSPÓŁPRACY Z RUBBER REVIEW .......... 41
Na pytania redakcji odpowiada ceniony konsultant ds. tworzyw sztucznych i gumy.
STYCZEŃ-LUTY 2015 Rubber Review l
3
Rubber R eview
Światowa produkcja wyrobów
gumowych
Prognozy globalnego zużycia gumy w roku 2015 są bardzo obiecujące. Mówi się o wzroście rzędu
4,3 proc. i przekroczeniu bariery całkowitej konsumpcji na poziomie 30 mln ton.
Sytuacja surowcowa
Dotychczasowy popyt na kauczuki
syntetyczne jest wyższy o ok. 4 mln ton
w porównaniu z naturalnym i można założyć, że w bieżącym roku te proporcje
będą następujące – 13,5 mln ton kauczuku naturalnego i 16,7 mln ton kauczuków
syntetycznych. Liderem światowym w
produkcji kauczuku naturalnego pozostaje w dalszym ciągu płd.-wsch. Azja, która
także jako region Azji i Pacyfiku generuje
60 proc. całkowitego światowego zapotrzebowania. Przewiduje się, że będzie to
wielkość 19,8 mln ton. Motorem jest tu
potężny rynek chiński, na który według
prognoz przypadnie ¼ przyrostu zużycia
gumy na świecie.
Zgodnie ze wszystkimi przewidywaniami będzie się utrzymywał trend rosnącego popytu na kauczuki syntetyczne.
Czołówkę materiałową tworzą tu następujące typy: SBR(36 proc.), BR (22 proc.),
styrenowe kopolimery blokowe SBC (13
proc.), kauczuk butylowy IIR (8 proc.),
EPDM (7,5 proc.), IR (5 proc.), NBR(4,5
proc.) oraz CR (2,5 proc.). Według danych
statystycznych światowe zdolności produkcyjne kauczuków syntetycznych przewyższają konsumpcję o ponad 1,5 mln
ton. Rzucającym się w oczy zjawiskiem
jest w niektórych krajach lokalna duża
dysproporcja między zdolnością produkcyjną a zapotrzebowaniem. W Chinach
niedobór wynosi 1,4 mln ton, a w Indiach
ocenia się go na 500 tys. ton. Natomiast
nadmiar zdolności produkcyjnych w Rosji i
Ameryce Płn. wynosi po ok. 1 mln ton.
Wyroby gumowe
Zasadniczo, w sposób przyjęty od lat,
wszystkie wyroby gumowe dzieli się na
4 l
Rubber Review STYCZEŃ -LUTY 2015
Polska, mimo że
nie produkuje
samochodów
rodzimej
konstrukcji,
jest niezwykle
ważnym dostawcą
części i wyrobów
dla motoryzacji.
Motoryzacja
70%
Uszczelnienia
14%
w tym:
inne - 1%
farmacja - 2%
rolnictwo - 2%
sport i rekreacja- 4%
poza motoryzacyjne - 5%
Elektrotechnika
8%
AGD
8%
Produkcja gumowych wyrobów wtryskowych.
www.rubber.pl
Rubber R eview
Dwukomponentowa
wtryskarka LWB Steinl
z funkcją Rapid Cure.
EKSPORT PRZEMYSŁU MOTORYZACYJNEGO
DANE W MLN EURO
2012
2000
2013
2014
Produkcja opon stanowi 2/3 całkowitej
wielkości tonażowej. W tym 60 proc. to
opony do samochodów osobowych, a
ok. 27 proc. do ciężarowych. Potencjał
przemysłu oponiarskiego tworzy 110 korporacji i firm. Przewodzą im 3 największe:
Bridgestone, Michelin i Goodyear, wypełniając ponad 40 proc. rynku światowego.
Także rynek wyrobów gumowych „Non
Tyre” jest zdominowany przez wielkie
korporacje. Wytwarzają one w zasadzie
wszystkie rodzaje artykułów technicznych, które można podzielić następująco:
1. Wyroby wysoce materiałochłonne
- taśmy przenośnikowe dla górnictwa
i innych odbiorców
- wyroby kalandrowane, płyty
- ciężkie wyroby prasowane
- izolacje i powłoki kablowe
2. Wyroby lekkie o wysokiej skali produkcji
- folie kalandrowane
- wyroby wytłaczane (profile i węże)
- artykuły formowe prasowane i wtryskiwane
1800
1600
1400
1200
1000
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
NAJWIĘKSZE POLSKIE RYNKI ZBYTU
DANE ZA MARZEC 2014 R.
W PROC.
31,4 531,9 W MLN EURO
Niemcy 31,4 531,9
10,3 174,4 Włochy
7,7 130,1 Wlk. Brytania
7,2 122,7 Czechy
pozostali 37,8 1696
5,7
96,5
Francja
Eksport polskiego przemysłu motoryzacyjnego
dwie podstawowe grupy : „Tyre” i „Non
Tyre”. Czyli wytwarzane przez przemysł
oponiarski i przez pozostałe technologie.
Ocenia się, że całkowita światowa produkcja wyrobów gumowych wynosi ok. 40
www.rubber.pl
mln ton. Z tego 75 proc. jest przeznaczonych dla transportu i motoryzacji, a reszta
dla wszystkich innych zastosowań, głównie budownictwa, elektrotechniki, górnictwa, medycyny, AGD i obuwnictwa.
Szczegóły
konstrukcyjne
jednostki
wtryskowej REP.
Światowy ranking największych producentów gumowych artykułów technicznych
tworzy lista tzw. „World TOP50”. Czołówkę stanowi dziesięć korporacji, których wielki
potencjał powstał w wyniku
połączeń i przejęć. Na pierwszym miejscu jest Continental
AG (Niemcy), który przejął m. in. dział hamulcowy
Freudenberga. Drugi jest
francuski Hutchinson z wartością sprzedaży ponad 4 mld
dolarów. Inne znane korporacje to Tokai Rubber, Parker
Hannifin i Trelleborg. Liczący
się poważnie w motoryzacji
Cooper Standard Automotive
stworzył wspólnie z japońską
Nishikawa Rubber globalnego wytwórcę systemów antywibracyjnych AVS.
Liderzy światowi szybko
zainteresowali się polskim
przemysłem
gumowym
i zainstalowali u nas swoje
zakłady. Należy tu wymienić
firmy Trelleborg (3 fabryki),
Hutchinson (3), Freudenberg
5
Rubber R eview
Światowa czołówka producentów maszyn do przetwórstwa gumy.
Firma
HF Group
Mesnac
VMI Holland BV
Kobe Steel
Dalian R&P Machinery
REP International
Yiyang Rubber & Plastics
Klockner Desma Elastomertechnik
Tianjin Saixiang Technology
LWB Steinl
Guilin Rubber Mach Factory
Doublestar Mechanical
Troester
Larsen and Tourbo
Sino-Rubber
Scut Bestry Tech
Pelmar Engineering
BBD Technology Development
Beijing Jingyie Mechanical Equipment
Guilin Rubber R&D
Sichuan Yaxi Rubber & Plastics Machinery
Beijing Wanxiang
Dalian meijiada R&P Machinery
Jiangsu Shuangxiang
Engel Austria
French Oil Mill Machinery
Marangoni Meccanica SpA
Moriyama Company
Uzer Makina Ve Kalip Sanayi AS
Rodolfo Comerio
Prodicon Intl
Calemard Spoolex
Rubicon
Samson Machinery
Doeka Asia
REA Elektronik
Sprzedaż
2012
468
309,6
260
238
208
160
97,6
96,6
85,7
85,6
77,3
77,2
77
75,3
54,2
48,1
46
44,3
43,9
42
40,1
35
35
32,8
32,5
27,5
22,1
20
20
17,2
7
6,9
6,7
5
2
0,65
(2), Tokai Rubber (2) i Cooper Standard
(3).
Wielkość całkowitej produkcji polskiego przemysłu gumowego ocenia się na
ok. 700 tys. ton, w tym
- opony ..................................................56 proc.
- taśmy przenośnikowe ..................6 proc.
- węże ........................................................2 proc.
- gumowe artykuły
techniczne ........................................ 31 proc.
- inne ..........................................................5 proc.
W tym miejscu należy zaznaczyć, że
Polska – pomimo że nie posiada produkcji
auta rodzimej konstrukcji – jest niezwykle
6 l
3-letnia Wzrost 2011średnia
-2012 - %
366,4
30
297,2
-13
258,3
-24
293,3
-24
126,4
143
86,1
198
116,3
-24
87,3
20
82,9
2
76,7
11
86,3
-16
87,7
-16
82,6
-18
90,1
-27
78,9
-37
40,8
23
22,2
820
46,0
-7
44,2
5
49
5
39,2
5
20,1
38
11,7
20,3
17
30,2
0
18,5
31
27,4
11
10
16
25
14,8
35
11
-55
6,4
-22
6,6
-16
2,3
156
1,1
33
0,39
25
Sprzedaż Wzrost 20102011
-2011 - %
360
33
354,3
56
312
-5
312
-5
85,6
0
53,7
20
128,8
5
80,2
-6
84,1
6
77
14
92,4
3
92,1
-2
93,7
22
103
12
85,8
-11
39,1
11
5
-68
47,4
-2
42
-10
40
-38
38,2
-3
25,4
28,1
32,5
26
21
200
20
-50
10
16
33
12,7
-13
15,6
50
8,8
144
7,97
53
1,95
1,5
0,52
-
ważnym producentem części i wyrobów
dla motoryzacji. Jest to 12 proc. całkowitej
wartości polskiego eksportu. Np. w marcu
2014 pobito rekord – wartość tego eksportu wyniosła 702 mln euro – 13,37 proc.
więcej w porównaniu do roku ubiegłego.
Dział naszej gospodarki produkcji
części, komponentów i podzespołów
motoryzacyjnych to ok. 600 zakładów
zatrudniających 265 tys. pracowników.
Pojawiają się kolejni inwestorzy: rozwijający się Hutchinson, Nifco i Nexteer
Automotive. Całkowita wartość sprzedaży tego sektora jest oceniana na 14
mld euro.
Sprzedaż Wzrost 20092010
-2010 - %
271,3
-6
227,6
35
330
26
330
26
85,6
28
44,6
-27
122,5
85,2
8
79
-12
67,4
11
89,4
2
93,7
77,1
13
92
23
96,8
28
35,1
15,6
103
46,4
46,8
13
65
48
39,4
25,8
4
7
56
40,2
12
20
14,6
106
10,4
0
3,6
-57
5,2
-2
-
Sprzedaż
2009
289,7
168,7
261,2
261,2
66,8
61,2
78,6
90,2
60,5
87,7
68
74,7
75,5
7,7
41,6
43,9
24,7
4,5
10
7,1
10,4
8,4
5,3
-
Formowe artykuły wtryskowe
– nowe trendy
Można przyjąć, że wyroby formowe
stanowią ok. 30 proc. całej masy produkcyjnej artykułów gumowych. Choć
znaczny procent jest jeszcze wytwarzany prasowaniem tłocznym to większość wykonuje się metodą wtryskową.
Rozpiętość wagowa poszczególnych
wyprasek jest olbrzymia – od 0,2 g do 40
kg. Podstawowe surowce, z których się je
wykonuje, to mieszanki wulkanizowane,
TPR, LSR i układy wielokomponentowe.
W asortymencie wyrobów wtryskowych dominują uszczelnienia przeznaczo-
www.rubber.pl
Rubber R eview
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
2012
2013
Ranking 50 światowych producentów wyrobów Non Tyre
1
2
5
7
6
4
8
9
10
3
11
12
15
23
14
13
19
16
17
20
21
24
18
22
30
25
28
27
26
32
29
31
33
40
37
35
34
39
42
38
41
44
43
45
48
36
50
Firma
Continental
Hutchinson
Brigdestone
Tokai Rubber Industries
NOK
Freudenberg Group
Pinafore Holding
Cooper Standard Automotive
Parker-Hannifin
Trelleborg
Veyance Technologies
Carlisle Companies
Eaton Corp.
Fenner P.L.C.
Ansell
Federal-Mogul
Toyoda Gosei
Semperit
Yokohama Rubber
TrelleborgVibracoustic
ZF Group
Mark-IV L.L.C.
West Pharmaceutical Services
Toyo Tire &Rubber
ElringKlinger A.G.
Nishikawa Rubber
Bando Chemical Industries
SKF A.B.
Kinugawa Rubber
Veritas A.G.
Top Glove Corp.
Dana Corp.
Fukoku Co.
Henniges Automotive
Datwyler Holding
Zhuzou Times New Material Technology
Cardinal Health
Mitsuboshi Belting
Nitta Corp.
Anhui Zhonding Sealing Parts
Saar Gummi Group
Alfa Gomma S.p.A.
Nichirin Co.
Reckit Benkiser Group P.L.C.
Okamoto Industries
Dytech Dynamic Fluid Technologies
Lord Corp.
Kossan Rubber Industries
Sumitomo R.I.
Anvis Group
www.rubber.pl
Siedziba
Niemcy
Francja
Japonia
Japonia
Japonia
Niemcy
Wielka Brytania
USA
USA
Szwecja
USA
USA
USA
Wielka Brytania
Australia
USA
Japonia
Austria
Japonia
Niemcy
Niemcy
USA
USA
Japonia
Niemcy
Japonia
Japonia
Szwecja
Japonia
Niemcy
Malezja
USA
Japonia
USA
Szwajcaria
Chiny
USA
Japonia
Japonia
Chiny
Germany
Włochy
Japonia
Wielka Brytania
Japonia
Włochy
USA
Malezja
Japonia
Holandia
Sprzedaż 2012
%
2012 sprzedaż
Zyski
Zyski
– non tyre
sprzedaży
korporacyjna
operacyjne
korporacyjne
(mln dol.)
korporacyjnej
(mln dol.)
(mln dol.)
(mln dol.)
4,312
4,066,8
3,772,0
3,179,5
3,122,4
3,025,3
2,946,2
2,880,9
2,630
2,421,7
2,1
1,45
1,4
1,308
1,255,3
1,2
1,08
1,065
1,052
1,012,7
0,980
0,870
0,915,4
0,912
0,869
0,807
0,775
0,765
0,760
0,757
0,752
0,722,4
0,721,7
0,682
0,603
0,590,5
0,575
0,570
0,536
0,504,8
0,501
0,483
0,471,8
0,450
0,436,8
0,432
0,430
0,401,5
0,400
0,390
10,2
100
9,9
95
52,3
37,2
97
100
20
77,1
100
40
8,5
100
100
18
15
100
15
100
4,4
99
72,3
25
60
95
75
8
95
100
100
10
100
100
42
100
0,5
85
77,5
94,4
100
100
100
3
50
100
50
100
4,5
100
42,077,4
4,66,8
38,101,5
3,346,8
5,968,9
8,125,9
3,037,3
2,880,9
13,146
3,140,6
2,1
3,629
0,16,311
1,308
1,255,3
6,664
7,226
1,065
7,015,5
1,012,7
22,321
0,88
1,266,4
3,648,9
1,448,8
0,849,6
1,033,6
9,538,4
800
0,757
0,752
7,224
0,721,7
0,682
1,438,7
0,590,5
107,552
0,670
0,691,7
0,534,8
0,501
0,483
0,471,8
15,160
0,873,6
0,432
0,860
0,401,5
8,902,6
0,390
6,239,8
3,634,9
0,361,5
0,691,5
0,176,5
0,103,3
1,576,7
0,363,7
0,424
1,251
0,187
0,153,2
0,442,5
0,139,7
0,622,9
0,089,4
2,143
0,135,1
0,196,2
0,276,9
0,078,3
0,048,2
1,083
0,076,9
0,101
0,781,0
0,032,1
0,190,2
0,028,7
1,510
0,062,9
0,023,1
0,032,4
0,045,8
0,873,9
-
2,421
2,151
0,192,8
0,715,4
0,741,5
0,102,8
1,152
0,303,8
0,270
1,220
0,023,1
0,133
-0,09
0,258,0
0,059,4
0,408,8
0,444,7
0,080,7
0,165,7
0,114,9
0,045,8
0,030,1
0,047,9
0,024,8
0,067,3
0,3
0,023
0,108,7
0,024,9
1,069
0,045
0,060,5
0,019.4
0,444,4
-
Zyski korporacyjne (%
sprzedaży
korporacyjnej)
5,8
5,6
3,2
8,8
24
3,6
8,8
9,7
7,4
7,5
2,7
10,6
3,6
5,6
5,8
2
6,4
4,5
7,9
5,4
2,9
6
3,1
9
4,2
3,2
7,5
4,2
1
6,7
9,1
2,2
5,0
-
7
Rubber R eview
ne dla różnych branż. Największe zróżnicowanie ma miejsce jednak w ofercie dla
motoryzacji, gdzie do uszczelnień dochodzą ochronne elementy mieszkowe oraz
detale guma-metal w układach zawieszenia i amortyzacji (omówienie szczegółowe w Rubber Review nr 2/2014).
O postępie w technice wytwarzania
gumowych wyrobów wtryskowych decydują osiągnięcia liderów produkcji maszyn.
W światowym rankingu producentów
urządzeń dla przemysłu gumowego najwyżej plasuje się francuski producent
wtryskarek REP International. Wyprzedził
on dotychczasowych czołowych niemieckich wytwórców Kloeckner DESMA i LWB
Steinl. Wśród innych liczących się producentów tych urządzeń należy wymienić
firmy Maplan, Engel, Arburg, Boy, IMG.
Najważniejszym czynnikiem decydującym o dalszym rozwoju techniki
jest poszukiwanie optymalnych rozwiązań dla ekonomiki napędu wtryskarek.
Sprowadzają się one aktualnie do wyboru układu hydraulicznego, elektrycznego lub hybrydowego. Każdy z nich ma
swoje zalety i ograniczenia. Hydraulika
serwo z pompą o zmiennej wydajności
daje dużą oszczędność i łatwość sterowania wyposażeniem dodatkowym. Są
to także maszyny najbardziej konkurencyjne cenowo. Z kolei napęd elektryczny
to bardzo wiele zalet jak choćby duża
szybkość działania oraz wysoka stabilność i powtarzalność przy wielkości
maszyn na ogół ograniczonej dotąd do
700 ton. Ale dalszy rozwój konstrukcji w
kierunku typów elektrycznych i hybrydowych wydaje się być przesądzony.
Potwierdzeniem jest zbudowana przez
japońską firmę JSW (Japan Steel Works)
największa na świecie wtryskarka elektryczna o sile zwarcia 3 tys. ton.
Spośród dalszych trendów i nowości
prezentowanych przez poszczególnych
producentów wtryskarek należy wymienić:
1. DESMA – czołowy światowy producent wtryskarek do gumy oferuje w
swojej najnowszej rodzinie maszyn
Benchmark S3 wiele innowacyjnych
udoskonaleń, jak nowa jednostka
wtryskowa FIFO Advanced czy energooszczędna hydraulika Servo Gear.
Wyróżnia się wykonywaniem dużych
maszyn specjalnych, jak np. typ z systemem podwójnego wtrysku z agre-
8 l
Medyczne gniazdo
produkcyjne firmy Engel.
gatem 2x15900cm³ umożliwiającym
produkcję długich 8-metrowych statorów pomp.
2. REP – firma proponuje 10. już generację swoich maszyn wyposażonych w
system optymalizacji Curetrac oraz w
oryginalne urządzenie TempInverter,
wyrównujące temperaturę w przekroju strugi mieszanki.
Polskie wtryskownie gumy.
L.p. Wtryskownia
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10
11.
12.
13.
14.
15.
16.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
Grupa Cooper Standard
CF Gomma, Częstochowa
S TOMIL, Sanok
Tokai Rubber, Wolbrom
Vorwerk, Brodnica
Hutchinson, Łódż
Vibracoustic, Środa Śląska
Trelleborg, Bielsko Biała
MOL Romgum, Suchy Las
Takoni, Bielsko Biała
Gumotiv, Wadowice Górne
Zetguma, Brzostek
Bruss, Mrągowo
Elgum, Sosnowiec
Trelleborg, Czechowice
Stomil Aligator, Nekla
Bitron, Sosnowiec
PPHU, Pabianice
Maskpol, Konieczki
Victaulic, Drezdenko
Fibrax, Sanok
Genes, Sokółka
Mesgum, Kobyłka
Gambit, Lubawka
Gumet, Kraśnik
Liczba
wtryskarek
650
100
80
80
80
60
60
50
40
35
30
22
20
20
20
15
13
12
10
10
7
7
5
3
2
3. LWB Steinl – firma wyróżnia się ofertą czterech zróżnicowanych wersji
układów uplastyczniających FIFO,
także z funkcją sterowania Rapid Cure
pozwalającą skrócić czas wulkanizacji
o 50 proc.
4. Engel – jednym z ważnych obszarów
zastosowań wtrysku wielokomponentowego są wyroby dla medycyny i farmacji. Przykładem rozwoju w tej dziedzinie jest specjalny wydział konstrukcyjno-wykonawczy w firmie Engel o
nazwie „Engel Medical”. Celem jego
działania jest projektowanie maszyn
i wyposażenia do pracy w sterylnych
pomieszczeniach o najwyższej klasie
czystości, typu clean-room. Zaletą rozwiązań są pracujące automatycznie
gniazda produkcyjne oparte na bezkolumnowych, a więc bez smarowania, wtryskarkach e-victory, z trzema
elektrycznymi jednostkami wtryskowymi realizującymi wykonanie wyrobów gotowych z elementami uszczelniającymi.
Na koniec należy z zadowoleniem
stwierdzić, że w produkcji gumowych
artykułów formowych w Polsce następuje systematyczny postęp. Zwiększa
się liczba zakładów wytwarzających
je nowocześnie metodą wtryskową, z
wykorzystaniem coraz doskonalszego
parku maszynowego. Przykładem może
być firma Gumotiv, która w ostatnim
czasie powiększyła stan posiadania do
30 wtryskarek i budując nową halę o
pow. 5 tys. m² planuje podwojenie ich

liczby.
www.rubber.pl
To zadziwiające ile kropla oleju
może zrobić...dla Ciebie
Jak w koszykówce od wyskoku do efektownego wsadu
Jak w prasie od zwykłych wiadomości dzisiejszych do gorących tematów jutrzejszych
Jak w codzienności od wyblakłych barw do świeżego koloru
tak w życiu nada rozmach każdemu Twojemu przedsięwzięciu
To zadziwiające ile kropla oleju może zrobić...dla Ciebie.
www.nynas.com
Rubber R eview
Przegląd systemów produkcji
mieszanek gumowych
Ostatnie lata zaowocowały znacznym rozwojem technologii produkcji mieszanek gumowych.
Dostępna gama technologii jest bogata w nowe rozwiązania, dedykowane zarówno zakładom
produkującym masowe wyroby wielkotonażowe jak i tym, którzy przetwarzają małe ilości
wyspecjalizowanych mieszanek gumowych.
ELIGIUSZ SIDOR
MARCIN JĘDRZEJCZYK
Z
estawiając podstawowe cechy charakteryzujące systemy produkcji mieszanek gumowych możemy wyróżnić dwa
główne typy:
I. Systemy masowe produkujące duże ilości
mieszanek o ograniczonej liczbie receptur, z
maksymalną wydajnością w sposób możliwie
zautomatyzowany; wielkości poszczególnych
namiarów są tu duże a mieszanki są produkowane w długich seriach, natomiast receptury
cechuje znaczne podobieństwo składu.
II. Systemy elastyczne produkcji niewielkich ilości mieszanek, w małych partiach i w krótkich
seriach ale w bogatej gamie receptur i przy
użyciu dużej ilości różnorodnych składników,
często o skrajnych właściwościach;
Te dwa przypadki reprezentują dwa przeciwstawne podejścia do kwestii produkcji i determinują inne kryteria w doborze maszyn i technologii przetwórstwa i mają wpływ na układ linii,
logistykę surowców i produktów gotowych. Z
tego wynikają podstawowe różnice w konfiguracji systemów produkcyjnych.
To znacznie zwiększa wydajność mieszalni,
poprawiając również bezpieczeństwo pracy i
ułatwiając certyfikowanie wyrobu.
Kompletny zakład produkcji mieszanek
gumowych – MEYER.
10 l
W przypadku systemów elastycznych tj. do
produkcji mieszanek o dużej różnorodności, ze
względu na bardzo dużą ilość składników receptur składowanie wszystkich w silosach nie jest
możliwe i ogranicza się to do kilku najczęściej
używanych surowców. Ze względu na niewielkie zużycie każdego z komponentów istnieje
ryzyko ich zalegania i segregowania się, ponadto
możliwy jest cały szereg konsekwencji związanych z opróżnianiem silosów.
Popularnym rozwiązaniem jest zainstalowanie baterii średniej wielkości silosów, zbiorników
olejów oraz automatycznych systemów ważą-
Składowanie, transport i dozowanie
surowców:
W przypadku systemów masowych tj. o
dużej wydajności i jednocześnie z ograniczoną ilością komponentów, receptury zazwyczaj zawierają niewiele składników. Z uwagi
na znaczne pojemności mikserów i związane
z tym duże wielkości namiarów oraz jednocześnie krótkie czasy cykli konieczna jest tu
całkowita automatyzacja systemu naważania.
cych i dozujących bezpośrednio nad mikserem.
Ponieważ duża wydajność linii zapewnia ciągły
przepływ materiałów jest niewielkie ryzyko, że
zaczną one zalegać w silosach, czy też segregować się, podobnie jak ryzyko zanieczyszczenia
jednej receptury pozostałościami innej.
System automatycznego naważania - MEYER.
Instalacja automatycznego naważania sadzy
– MEYER.
W tego typu systemach spotykane są następujące rozwiązania:
• instalowanie wielu małych silosów, które, w
zależności od zmian recepturowych, napełniane są każdorazowo innymi składnikami,
• zastosowanie ruchomych zbiorników konte-
www.rubber.pl
Rubber R eview
•
nerowych, umieszczanych nad automatycznymi stacjami naważania,
ręczne naważanie komponentów w przypadku najmniejszych instalacji.
Miksery zamknięte:
Intermixer i Banbury.
W przypadku systemów masowych istotne
są takie parametry miksera jak:
• duża pojemność komory roboczej
• wysoka prędkość obrotowa rotorów,
• wysokie ciśnienie docisku stempla
• duża moc silnika napędowego.
Natomiast w przypadku systemów elastycznych preferuje się stosowanie rozwiązań gwarantujących przede wszystkim łatwą zmienność
receptur produkcji, a więc:
• większa ilości mikserów o mniejszych pojemnościach zamiast wysokowydajnych mikserów o dużej pojemności.
• opracowanie planu produkcyjnego pozwalającego na maksymalne wyeliminowanie
czasów martwych na czyszczenie mikserów
•
pomiędzy kolejnymi partiami
mieszanek o różnych właściwościach oraz skrócenie tego
czasu.
rozwiązania ułatwiające czyszczenie tj.: łatwy dostępem
do strefy zrzutu, chromowane płyty w strefie załadunku
redukujące osadzanie zabrudzeń, łatwo dostępne pierścienie uszczelniające rotory itp.
Aktualnie stosowane są dwa
podstawowe typy rotorów:
• rotory
zazębiające
się
(INTERMIXER)
• rotory styczne (BANBURY)
Jedną z podstawowych właściwości rotorów zazębiających Rotory zazębiające się miksera – COMERIO ERCOLE.
się jest wysoka intensywność
efektu ścinania w obrabianym materiale zacho- zazębiające się, ze względu na rozbudowaną
dząca pomiędzy rotorami. Wynika ona z różnic powierzchnię zewnętrzną, posiadają dużo
prędkości grzbietu grzebienia jednego rotora i korzystniejszą proporcję pomiędzy wielkością
przeciwległego drugiego rotora oraz z niewiel- powierzchni wymiany ciepła a objętością przekiego prześwitu między nimi. Cecha ta przy twarzanej mieszanki niż rotory styczne – różnica
współdziałaniu dużej siły docisku stempla i dużej w powierzchni chłodzenia może wynosić nawet
prędkości obrotowej rotorów pozwala na wpro- 60 - 70 %. Dodatkowo mniejsze odległości mięwadzenie dużej ilości energii do mieszanki w dzy powierzchniami metalowych elementów
krótkim czasie, co sprzyja uzyskaniu dużej wydaj- roboczych rotorów zazębiających się powodują,
ności. Duża powierzchnia zewnętrzna rotorów że znajdująca się między nimi mieszanka gumozapewnia szybką wymianę ciepła między mie- wa ma mniejszą grubość, co poprawia warunki
odbierania ciepła. Ponieważ w przypadku systeszanką a medium chłodzącym.
mów elastycznych do produkcji różnorodnych
Rotory styczne natomiast obrabiają mie- mieszanek, (często eksperymentalnych), których
szankę dużo łagodniej a intensywność ścinania zachowanie czasami trudno jest przewidzieć,
między nimi jest mniejsza. Panuje więc opinia, skuteczna kontrola termiczna procesu jest kluże ten typ rotorów jest zalecany dla miesza- czowa i miksery z rotorami zazębiającymi się są
nek bardziej wrażliwych termicznie i wyma- rozwiązaniem korzystniejszym.
gających łagodnego przetwarzania. Jeśli chodzi natomiast o kwestię chłodzenia to rotory Posadowienie miksera
Stosowane układy linii mieszalnikowych
są wynikiem wieloletnich doświadczeń i
prób różnych układów tych maszyn. Ze
względu na posadowienie miksera, linie
można podzielić na dwie grupy:
Mikser zamknięty – COMERIO ERCOLE.
www.rubber.pl
1. Mikser zamontowany na piętrze, zasilający kolejne urządzenia w sposób
grawitacyjny.
Jest to typowy układ mieszalni dla systemów masowych, spotykany np. przy produkcji opon. Zrzut grawitacyjny mieszanki z
miksera bezpośrednio na kolejne urządzenia ciągu technologicznego jest korzystny
ze względu na eliminację pośrednich czynności związanych z manipulacją surowcem
11
Rubber R eview
i z oszczędnością czasu. Można sobie na to
pozwolić gdyż w tym przypadku receptury są
przetestowane i powtarzalne w związku z tym
eliminacja wadliwej naważki, która jest zabiegiem kłopotliwym przy tym układzie maszyn,
zdarza się bardzo rzadko. Jednocześnie rozbudowa linii w górę idzie w parze z automatyzacją
systemu dozowania i naważania zapewniających
wydajne operowanie dużymi ilościami surowców przy dużej różnicy poziomów.
2. Mikser zamontowany na cokole i zasilający kolejne urządzenia za pośrednictwem
dodatkowego przenośnika.
Jest to klasyczne rozwiązanie układu linii
do produkcji mieszanek o dużej różnorodności receptur. W tym przypadku przeważnie nie
mamy do czynienia z automatycznymi systemami naważania, rozbudowywanymi w górę. Linie
tego typu posiadają z reguły układ poziomy,
który ułatwia ręczne lub półautomatyczne operowanie zarówno surowcami jak i produktem
gotowym.
Walcarka ze stock-blenderem i niezależnie napędzanymi walcami – COMERIO ERCOLE.
Posadowienie miksera na cokole o niewielkiej wysokości jest korzystne, gdyż umożliwia
łatwy dostęp do miksera od dołu i czyszczenie
strefy zrzutu. Układ taki ponadto pozwala na
rozładowanie miksera do osobnego pojemnika
na odpady, w przypadku konieczności usunięcia
wadliwej partii. Może to się zdarzyć, kiedy mamy
do czynienia z nieprzetestowaną recepturą a
parametry są dobierane doświadczalnie.
Stosowanie dodatkowego transportera
odbierającego materiał z miksera podnosi elastyczność linii. W tym przypadku transporter
może pełnić rolę akumulatora, który przejmuje
mieszankę z miksera kiedy kolejne urządzenie
jeszcze nie jest gotowe na przyjęcie materiału.
Urządzenia linii po mikserze
W zależności od typu produkcji, urządzenia
znajdujące się po mikserze muszą łączyć w sobie
większość spośród poniższych funkcji:
• kontynuacja mieszania i homogenizacji mieszanki,
• możliwość wprowadzania do mieszanki
dodatków, które nie mogą być dozowane do
miksera,
• schładzanie gorącej mieszanki eliminujące
ryzyko podwulkanizacji,
• formowanie pasa lub płyty mieszanki,
Dla spełniania w/w wymagań tradycyjnie
stosowano systemy wyposażone w walcarki
(vide tabela - rozwiązania 1A i 1B). Obecnie coraz
12 l
większą popularność zdobywają nowoczesne
linie, pracujące w cyklu automatycznym i wyposażone w mieszalniki dwuślimakowe stożkowe
CTM™ (1C,3A i 3B) i wytłaczarki dwuślimakowe
stożkowe (2A, 2B, 3A 3B).
Walcarka
Walcarka to tradycyjne urządzenie do produkcji mieszanek gumowych, które z biegiem
lat doczekało się wielu usprawnień, poprawiających jego funkcjonalność i wydajność. Należą
do nich:
• płynie regulowane obroty i niezależny napęd
walców,
• możliwość zmiany frykcji,
• walce drążone na obwodzie,
• stock blender,
• regulowane automatyczne noże odcinające,
• automatyczna regulacja hydrauliczna szczeliny.
Do głównych zalet walcarek należą: szybka
zmiana parametrów produkcji, łatwość czyszczenia oraz możliwość formowania zarówno
taśm jak i płyt. Z drugiej jednak strony konieczność ręcznej pracy operatora i związane z tym
konsekwencje takie jak: ograniczona wagowo
wielkość namiarów, brak automatyzacji i ograniczona powtarzalność procesu, czy ograniczone
bezpieczeństwo pracy to tylko niektóre kwestie,
które spowodowały, że obecnie walcarki nie są
już najlepszym rozwiązaniem.
Mieszalniki CTM™ i wytłaczarki CTE.
Obecnie najnowocześniejszym rozwiązaniem
są linie pracujące w systemie automatycznym
lub półautomatycznym, zawierające mieszalniki
CTM™ (Conical Twin Mixer) i wytłaczarki CTE
(Conical Twin Extruder). Nowa technologia systematycznie zdobywa zaufanie coraz większej
liczby firm w branży gumowej.
Mieszalnik CTM™.
Jest to mieszalnik o komorze roboczej w
kształcie dwóch ściętych stożków, wewnątrz
której pracują dwa ślimaki stożkowe przeciwbieżne. Na otworze wylotowym CTM™ znajduje
się zasuwa, która pozostaje zamknięta w fazie
mieszania i otwiera się automatycznie w fazie
rozładunku.
W zależności od szybkości obrotów ślimaków, od ich temperatury oraz od częstotliwości zmian kierunku obrotów, CTM™ może
pracować jako homogenizator i urządzenie
chłodzące lub też jako mieszalnik. CTM™,
nie wymagając obsługi operatora, wykonuje
cykl mieszania w sposób automatyczny, o
sekwencjach precyzyjnie zaprogramowanych
dla danej mieszanki. CTM™ gwarantuje zatem
stałość i najwyższą powtarzalność mieszania,
a krzywa reometryczna dla każdej kolejnej
szarży ma dokładnie taki sam przebieg jak dla
poprzednich.
Należy podkreślić, że CTM™ nie jest jednak
zwykłym zamiennikiem walcarki, ale jest to pod
www.rubber.pl
Rubber R eview
CTM™ gwarantuje
stałość i najwyższą
powtarzalność mieszania
a krzywa reometryczna
dla każdej kolejnej
szarży ma dokładnie taki
sam przebieg jak dla
poprzednich.
Mieszalnik CTM™ – COLMEC.
każdym względem nowoczesna maszyna, która
ze swoja sprawnością mieszania kolokuje się
pomiędzy mikserem zamkniętym a zwykłą walcarką.
prowadzone w ten sposób powoduje wzrost
kosztów zarówno z uwagi na wydłużenie procesu produkcyjnego, jak i z uwagi na wzrost
zużycia energii.
Najnowocześniejsze obecnie rozwiązania
na rynku (3A i 3B) eliminują te problemy.
Polegają na wykorzystaniu ciepłej jeszcze
mieszkanki oraz na przefiltrowaniu jej bezpośrednio w linii przy pomocy wytłaczarki CTE
i pompy zębatej GP, która tłoczy mieszankę
przez sito filtracyjne. Filtrowanie w linii pozwala na znaczne obniżenie kosztów produkcji
mieszanki, gdyż filtrowanie wykonywane jest
w jednym procesie, w ostatnim etapie produkcji mieszanki gumowej.
Energia, jaką CTM™ jest w stanie dostarczyć do mieszanki w określonym czasie, może
być dowolnie zmieniana w funkcji prędkości
obrotowej ślimaków oraz temperatury płynu
chłodzącego. CTM™ może zarówno kontynuować pracę miksera zamkniętego, tym samym
skracając jego cykl, jak też być używany jako
urządzenie chłodzące umieszczone pod spustem z miksera zamkniętego, tak jak tradycyjna
walcarka. CTM™ może pracować we wszystkich
pośrednich warunkach pomiędzy pierwszym a
drugim przypadkiem z łatwością dopasowując
się do dowolnego typu mieszanki. Właściwie
użyty CTM™ pozwala na zredukowanie czasu
cyklu produkcji mieszanek gumowych oraz uzyskanie idealnej homogeniczności i powtarzalności mieszanki.
Wytłaczarka CTE – filtrowanie w linii mieszalnikowej.
Obecnie na rynku rośnie popyt na filtrowane
mieszanki gumowe. Tradycyjnie proces filtracji
wymaga oddzielnej linii do filtrowania na zimno
i prowadzenia procesu wieloetapowo, co wiąże
się z koniecznością ponownego podgrzania i
przetłoczenia już gotowej mieszanki oraz jej
ponownego schłodzenia i układania. Filtrowanie
www.rubber.pl
Wytłaczarka CTE z pompą zębatą GP – COLMEC.
13
Rubber R eview
W konfiguracji linii 3A, wytłaczarka z
pompą zębata CTE+GP umiejscowione
są po walcarce. W konfiguracji linii 3B,
CTE+GP znajdują się za mieszalnikiem
CTM™.
Wytłaczarka CTE zasila pompę zębatą
oraz pełni rolę bufora mieszanki gumowej, który pozwala na pracę periodyczną urządzeniom znajdującym się w linii
przed CTE, natomiast sama wytłaczarka
CTE oraz urządzenia położone za nią,
pracują w trybie ciągłym.
Konfiguracje linii
mieszalnikowych
Zestawione w tabeli rozwiązania,
począwszy od najprostszego 1A do najbardziej zaawansowanego technologicz-
Automatyczna linia
do produkcji mieszanek
gumowych – COLMEC.
BEZ FILTROWANIA
1B
MIXER +
WALCARKA + WALCARKA + BATCH OFF
1C
MIXER +
CTM + WALCARKA + BATCH OFF
- Tradycyjna linia do produkcji mieszanek gumowych
wyposażona w jedną walcarkę. Materiał z miksera jest
zrzucany na walcarkę gdzie następuje schładzanie i
formowanie pasów mieszanki.
- Tradycyjna linia do produkcji mieszanek gumowych
wyposażona w dwie walcarki. Materiał z miksera jest
zrzucany na pierwszą walcarkę. Operacje schładzania,
formowania pasów oraz ewentualnie dodawania dodatków prowadzone są na dwóch walcarkach zamiast na
jednej, jak w przypadku 1A.
- Mieszalnik CTM zastępuje pierwszą walcarkę z rozwiązania
1B.
- Mieszalnik CTM przejmuje część procesu mieszania wykonywanego na mikserze skracając jego cykl.
- Do mieszalnika CTM mogą być dodawane środki wulkanizujące i wszystkie dodatki, które wymagają dozowania przy
obniżonej temperaturze w ostatniej fazie mieszania.
- Walcarka w tym przypadku pracuje jako kalander i służy do
formowania pasów, które następnie kierowane są do chłodziarki BATCH-OFF.
- System charakteryzuje się prostotą z punktu widzenia
systemu sterowania i obsługi,
- Stosunkowo łatwe i szybkie czyszczenie w przypadku
przetwórstwa bardzo dużej liczby receptur.
- System charakteryzuje się prostotą z punktu widzenia
systemu sterowania i obsługi,
- Łatwe i szybkie czyszczenie w przypadku przetwórstwa
bardzo dużej liczby receptur.
- Zwiększenie poziomu automatyzacji procesu – mieszalnik
CTM nie wymaga pracy doświadczonego operatora a jedynie osoby nadzorującej,
- Stabilność receptury i jakości mieszanki,
- Zwiększona homogeniczność mieszanki oraz wydajniejsze
jej ochładzanie,
- Zwiększona kontrola nad ilością energii dostarczanej do
mieszanki w trakcie procesu mieszania.
- Wszystkie operacje są wykonywane ręcznie w związku z
tym nie są powtarzalne.
- Wymaga zatrudnienia doświadczonych operatorów w
pracy na walcarkach.
- Walcarka jest urządzeniem względnie niebezpiecznym
- Wszystkie operacje są wykonywane ręcznie w związku z
tym nie są powtarzalne.
- Wymaga zatrudnienia doświadczonych operatorów w
pracy na walcarkach.
- Walcarka jest urządzeniem względnie niebezpiecznym
- Mimo, że system jest w dużej mierze zautomatyzowany,
to walcarka wymaga zatrudnienia operatora. Ma to jednak
niewielki wpływy na jakość otrzymywanej mieszanki.
WADY
ZALETY
OPIS
UKŁAD LINII
1A
MIXER +
WALCARKA + BATCH OFF
14 l
www.rubber.pl
Rubber R eview
Linia w układzie MIXER + CTM + CTE + GP + BATCH OFF
to rozwiązanie pozwalające na otrzymywanie
mieszanek najwyższej jakości
w pełnym cyklu automatycznym.
nie 3B, prezentują szeroką gamę stosowanych
systemów w produkcji mieszanek gumowych.
Rozwiązania 1A i 1B to tradycyjne rozwiązania,
w których stosowane są walcarki. Są to systemy,
w których duży wpływ na jakość otrzymywanej mieszanki mają indywidualne umiejętności
operatorów walcarek. System 1C to znaczny
postęp w stosunku do rozwiązania 1A i 1B ponieważ walcarka została zastąpiona nowoczesnym
mieszalnikiem CTM™. Pozwala to na częściowe
zautomatyzowanie procesu. Systemy 1A, 1B i 1C
nie posiadają możliwości prowadzenia filtracji w
linii. W tym układzie filtracja mieszanek jest prowadzona na oddzielnej linii filtracyjnej. Systemy
2A i 2B to typowe układy maszyn stosowane w
przemyśle oponiarskim.
Natomiast systemy 3A i 3B to obecnie najnowocześniejsze systemy produkcji mieszanek
BRANŻA OPONIARSKA
gumowych. Szczególnie linia w układzie 3B tj.: MIXER + CTM + CTE + GP + BATCH OFF to rozwiązanie pozwalające na otrzymywanie mieszanek
najwyższej jakości w pełnym cyklu automatycznym. Produkcja mieszanek odbywa się bez udziału operatorów. Linia wymaga tylko pracownika
nadzorującego jej funkcjonowanie. Otrzymywane
mieszanki posiadają bardzo dobrą homogeniczność a kolejne szarże są w najwyższym stopniu
powtarzalne. Automatyzacja procesu pozwala na
skrócenie czasów cyklu co w konsekwencji obniża
koszty produkcji mieszanek. Zarówno w systemie
3A jak i 3B filtracja mieszanek dokonywana jest
w linii, co jest najbardziej korzystnym rozwiązaniem, zarówno pod względem ekonomicznym jak
i organizacji produkcji.

Więcej informacji na stronie:
www.ipmtc.com.pl
Z FILTROWANIEM
2A
MIXER +
CTE + KALANDER + BATCH OFF
2B
MIXER +
CTE + WALCARKA + BATCH OFF
3A
3B
MIXER +
MIXER +
WALCARKA + CTE + GP + BATCH OFF CTM + CTE + GP + BATCH OFF
- Mieszanka z miksera zrzucana jest
do wytłaczarki CTE, która przetłacza ją zasilając głowicę szczelinową i kalander dwuwalcowy typu
ROLLER HEAD.
- Kalander ROLLER HEAD odpowiada za płytowanie (arkuszowanie)
gumy pełniąc rolę walcarki z
rozwiązania 2B.
- Mieszanka z miksera zrzucana jest do wytłaczarki CTE, która
ochładza ją i przekazuje do walcarki.
- Walcarka w tym przypadku pracuje jako kalander i służy do
formowania pasów (arkuszowanie), które następnie kierowane są do chłodziarki BATCH-OFF.
- Mieszanka z miksera zrzucana jest na
walcarkę.
- Walcarka może w zależności od potrzeb
być wykorzystywana do dalszego mieszania lub do samego tylko wstępnego
ochładzania mieszanki oraz jako bufor.
- Wytłaczarka CTE zasila pompę zębatą z
filtrem. W ten sposób otrzymywane są
pasy przefiltrowanej mieszanki.
- Mieszanka z miksera zrzucana jest do mieszalnika
CTM.
- Mieszalnik CTM zastępuje walcarkę z rozwiązania 3A.
- Do CTM mogą być dodawane środki wulkanizujące i
wszystkie dodatki, które wymagają dozowania przy
obniżonej temperaturze w ostatniej fazie mieszania.
- Wytłaczarka CTE zasila pompę zębatą z filtrem.
W ten sposób otrzymywane są pasy przefiltrowanej mieszanki.
- System pracuje w trybie ciągłym i
jest w pełni automatyczny,
- Wysoka stabilność receptury i
jakości mieszanki,
- Zwiększona homogeniczność
mieszanki oraz wydajniejsze jej
ochładzanie,
- Zwiększona kontrola nad ilością
energii dostarczanej do mieszanki
w trakcie procesu mieszania.
- System pracuje w trybie ciągłym i jest w pełni automatyczny,
- Wysoka stabilność receptury i jakości mieszanki,
- Zwiększona homogeniczność mieszanki oraz wydajniejsze
jej ochładzanie,
- Zwiększona kontrola nad ilością energii dostarczanej do
mieszanki w trakcie procesu mieszania
- Ze względu na mniejsze nakłady inwestycyjne w stosunku
do rozwiązania 2A, rozwiązanie to jest polecane producentom, którzy posiadaj już walcarkę.
- System umożliwia otrzymywanie przefiltrowanej mieszanki w jednym cyklu. W
tradycyjnym układzie filtrowanie wymaga prowadzenia oddzielnego procesu.
- Wytłaczarka CTE nie wymaga zasilania
mieszanką w formie pasów i może przyjmować całość materiału z mieszalnika
zamkniętego na raz.
- Zastąpienie walcarki z systemu 3A mieszalnikiem
CTM umożliwia prowadzenie procesu w sposób
całkowicie automatyczny. Proces nie wymaga
pracy operatorów, jak w przypadku systemów
zawierających walcarki. Uzyskuje się najlepszą
homogeniczność i powtarzalność mieszanek oraz
znaczne skrócenie czasu cyklu.
- System umożliwia przetwarzanie mieszanek jednoetapowo.
- Rozwiązanie kosztowne.
- W odróżnieniu od rozwiązania 1C nie ma możliwości przeprowadzenia mieszania w drugim kroku tj. po rozładunku z miksera.
- W sytuacji kiedy po mikserze nie stosujemy walcarek lub też
mieszalnika CTM proces mieszania musi być zakończony w
mikserze. To jest powód, dla którego mieszanki muszą być w tej
konfiguracji wykonywane w kilku etapach.
- Aktualnie w dalszym ciągu mieszanki do produkcji opon przetwarzane są w mikserze co najmniej dwukrotnie, pierwszy raz w
celu homogenizacji, drugi w celu dozowania dodatków. Jednak
obecnie dąży się do przetwarzania mieszanek jednoetapowo.
- Ponieważ walcarka musi być obsługiwana przez operatora nie jest możliwe
prowadzenie procesu w sposób w pełni
automatyczny, tak jak w rozwiązaniu 3B.
www.rubber.pl
15
Rubber R eview
Proces dewulkanizacji gumy
firmy MARIS
Proces recyklingu gumy próbowano stosować od dawna na różne sposoby. Firma MARIS
opracowała technologię, która pozwala na efektywne prowadzenie procesu recyklingu gumy na
skalę przemysłową. Dzięki technologii dewulkanizacji MARIS otrzymuje się wartościowy surowiec
wtórny, jakim jest dewulkanizat gumowy, który jest dodawany do nowych surowców i używany do
produkcji nowych wyrobów gumowych.
ELIGIUSZ SIDOR
MARCIN JĘDRZEJCZYK
Problemy z recyklingiem gumy
Od dawna poszukiwano efektywnych
sposobów recyklingu odpadów gumowych.
Podstawowym problemem w recyklingu gumy
jest jej usieciowana struktura, powstała podczas wulkanizacji. Aby było możliwe ponowne
przetworzenie odpadu gumowego w wartościowy wyrób gumowy należało, przede wszystkim, doprowadzić usieciowaną strukturę gumy
do stanu sprzed wulkanizacji. Przez długi czas
wydawało się, że wulkanizacja to proces nieodwracalny i jest niemożliwe wyeliminowanie
zwulkanizowanej struktury gumy. Stąd też wiele
zużytych wyrobów gumowych czy też odpadów produkcyjnych w różny sposób utylizowano (np. spalanie) i w ten sposób bezpowrotnie
tracono cenne surowce gumy.
Od wielu lat prowadzone są badania nad
recyklingiem gumy, który w sposób optymalny pozwoliłby wykorzystać odpady gumowe.
Opracowano wiele metod, które z różnych przyczyn nie utrwaliły swojej pozycji w przemyśle
– czy to ze względu na niską jakość otrzymywanego surowca wtórnego, czy ze względu na
wysoką energochłonność, szkodliwość dla środowiska czy też ze względu na niską wydajność
Rys. 1: rozkład energii w łańcuchu polimerowym w wiązaniach (C-C) oraz w wiązaniach
sieciujących (S-S), w wyniku zmian termicznych i mechanicznych w materiale.
16 l
i nieefektywność ekonomiczną procesu. Np. w
wyniku wygrzewania w autoklawach rozdrobnionych odpadów gumy nasączonych olejem
otrzymywano tzw. regenerat, który używa się
raczej jako wypełniacz niż wartościowy surowiec
wtórny.
Firma MARIS opracowała technologię dewulkanizacji, która od kilku lat z powodzeniem stosowana jest na skalę przemysłową. Dewulkanizacja
w technologii MARIS to proces termomechaniczny, który polega na wyeliminowaniu wiązań
powstałych podczas wulkanizacji. Pozwala to na
otrzymanie wartościowego surowca wtórnego,
nadającego się do ponownego przerobu. Jest to
rozwiązanie umożliwiające efektywne wykorzystanie odpadów gumowych, obniżenie kosztów
własnych i redukcję zużycia nowych surowców.
www.rubber.pl
Rubber R eview
Dewulkanizacja
Dewulkanizacja to proces
selektywnego rozpadu wiązań
S-S i C-S, pozostawiający nienaruszone wiązania C-C w łańcuchu polimeru.
Procesu dewulkanizacji nie należy mylić z
procesem regeneracji. Regeneracja obejmuje
także częściowy rozpad wiązań C-C, w wyniku
czego spadają własności matrycy polimerowej,
zmniejsza się ciężar cząsteczkowy i tracone są
własności mechaniczne.
Znane są różne metody dewulkanizacji gumy
wykorzystujące takie zjawiska fizyczne jak: ultradźwięki, mikrofale, naprężenia termomechaniczne lub też metody chemiczne z użyciem środków dewulkanizujących.
W technologii MARIS, energie termiczna i
mechaniczna dostarczone do materiału przez
wytłaczarkę powodują rozerwanie wiązań sieciujących (wiązania S-S i C-S - Rys 1.). Wiązania sieciujące są niszczone jako pierwsze, ponieważ ich energia wiązania jest niższa od energii wiązania łań-
cuchów
polime rowych
(wiązania C-C - Rys.1).
Konstrukcja wytłaczarki
dwuślimakowej specjalnie
zaprojektowanej do dewulkanizacji, umożliwia
właściwy dobór parametrów procesu i precyzyjne regulowanie wielkoścą energii przekazywanej
w procesie do materiału. Odpowiednio dobrana
ilość energii ma doprowadzić do przerwania
wiązań powstałych w procesie wulkanizacji i
jednocześnie nie spowodować degradacji wią-
Rys. 2: Krzywe reometryczne wykonane dla zdewulkanizowanej gumy SBR
poddanej ponownej wulkanizacji (linia czerwona) oraz dla tej samej gumy
zdewulkanizowanej bez dodatków wulkanizujących (linia niebieska).
www.rubber.pl
zań węglowych, podstawowych dla struktury
gumy. W ten sposób można otrzymać surowiec
wtórny, posiadający właściwości zbliżone do
niezwulkanizowanej mieszanki gumowej, który
może być ponownie zawrócony do procesu produkcyjnego. Należy podkreślić, że proces ten jest
procesem wyłącznie termo-mechanicznym bez
Rys. 3: Testy reometryczne
wykonane na NBR (przy 160°C) czystym
oraz z dodatkiem dewulkanizat (33% and 50%).
17
Rubber R eview
udziału żadnych dodatkowych środków
chemicznych. Wynikają z tego oczywiste
korzyści ekonomiczne. Istotne są również
kwestie bezpieczeństwa, wynikające z
braku dodatkowych często niebezpiecznych dla zdrowia i otoczenia substancji
chemicznych.
W trakcie prac nad nową technologią w Centrum Technologicznym MARIS
przetestowano wiele rodzajów gumy
m.in.: NR, IR, EPDM, NBR, SBR, pochodzącej zarówno z wyrobów technicznych jak
i z opon.
Rys.4: Wydłużenie przy zerwaniu, wytrzymałość na rozciąganie a) oraz wytrzymałość na rozdzieranie b)
Jednym ze sposobów oceny zdewul- dla czystego NBR i domieszkowanego 33% i 50% zdewulkanizowanym NBR.
kanizowanej gumy jest jej badanie za
pomocą reometru. Na rysunku 2 pokazano krzywą reometryczną wykonaną dla zdePodobne badania wykonano także dla innych Tabela 1: Parametry wytrzymałościowe
wulkanizowanej gumy SBR poddanej ponownej rodzajów mieszanek gumowych. W tabeli 1. zwulkanizowanego poliizoprenu bez dodatku
wulkanizacji z użyciem środków wulkanizują- pokazano wpływ dodatku zdewulkanizowane- oraz z dodatkiem dewulkanizatu w ilości 40%.
cych (linia czerwona) oraz krzywą dla tej samej go poliizoprenu do materiału nowego w stosunPoliizopren
gumy zdewulkanizowanej bez dodatków wul- ku 40/60. Spadek parametrów wytrzymałościoZ dodatkiem
kanizujących (linia niebieska). Gwałtowny wzrost wych mieszanki po ponownej wulkanizacji jest
Nowy
Dewulkanizatu
momentu charakteryzujący linię czerwoną niemal pomijalny.
(60/40)
oznacza ponowne zajście procesu wulkanizacji.
Moduł przy 100% (MPa)
0.95
0.90
Jednocześnie płaski charakter krzywej niebieZachowanie się zdewulkanizowanego mateModuł
przy
300%
(MPa)
1.78
1.75
skiej świadczy o tym, że w zdewulkanizowanym riału w zakresie właściwości reologicznych pod22.91
19.94
Wytrzymałość
(MPa)
materiale nie ma już ani aktywnych środków czas ponownej wulkanizacji oraz parametry
Wydłużenie przy zerwaniu (%)
891
835
wulkanizujących ani pozostałości struktury usie- mechaniczne końcowej mieszanki to nie jedyne
Twardość
IRHD
67.1
62.2
ciowanej.
kwestie ważne w tym procesie. Technologów
Materiał po dewulkanizacji ma własności z firmy MARIS interesowało również jak proces
nieco gorsze niż materiał nowy i jest zwykle dewulkanizacji termomechanicznej wpływa na bowania na nowe surowce, częściowo zastęużywany jako dodatek do materiału nowe- strukturę chemiczną przetwarzanego kauczuku. powane dewulkanizatem. Możliwość bieżącej
go. Pokazuje to rys. 3, na którym zilustrowano Przeprowadzono badania mające na celu ustale- selekcji własnych odpadów gumowych i dewulkrzywe reometryczne dla czystego NBR oraz nie, które z wiązań są przerywane i czy powstają kanizacja mieszanek o zawsze znanym składzie
domieszkowanego odpowiednio 33% i 50% nowe wiązania, na przykład poprzez utlenianie. powoduje, że uzyskany dewulkanizat może być
zdewulkanizowanym NBR. Niewielkie różnice By odpowiedzieć na te pytania zastosowano w prosty sposób dodawany do nowej mieszanki
w kształcie krzywych reometrycznych można różne techniki badawcze, w tym metodę eks- o tej samej recepturze. Dzięki temu osiąga się
łatwo skompensować dokonując niewielkich trakcji rozpuszczalnikowej oraz spektroskopię najlepsze efekty, zarówno jeśli chodzi o jakość
zmian receptury.
magnetycznego rezonansu jądrowego 13C-NMR. dewulkanizatu jak i jakość wyrobów wyproduW praktyce każdy producent ma zbadany Dokładne analizy niezmiennie potwierdziły, że kowanych z jego udziałem.
Innym praktykowanym sposobem jest proprzez siebie swój dewulkanizat oraz własności negatywne skutki dewulkanizacji termomemateriałów zawierających dodatek dewulkani- chanicznej są bardzo niewielkie i w nieznacz- wadzenie usługowej dewulkanizacji odpadów
zatu i samemu określa optymalny udział pro- nym stopniu wpływają na obniżenie własności gumowych. Wielu producentów wyrobów
gumowych chętnie odzyskiwałoby cenne
centowy dewulkanizatu do nowych surowców, dewulkanizatu.
surowce dewulkanizując swoje odpady, jednak
w zależności od wymaganych własności finalilość posiadanych odpadów nie uzasadnia zakunego wyrobu. W praktyce udział ten wynosi Zastosowania przemysłowe
Firma MARIS opracowała pełną gamę instala- pu własnej linii do dewulkanizacji. W takiej sytuok. 10-40% dewulkanizatu co pozwala znacznie
cji do dewulkanizacji o wydajnościach od 100 do acji korzystnie jest powierzać dewulkanizację
oszczędzić na kosztach nowych surowców.
Na rys. 4. pokazane są niektóre podstawowe 1000 kg/h., co umożliwia idealne dopasowanie własnych odpadów wyspecjalizowanej firmie.
Wielu klientów firmy MARIS używa linię do
własności mechaniczne uzyskanej mieszanki po ich wielkości i wydajności do indywidualnych
dewulkanizacji swoich odpadów i jednocześnie
wulkanizacji, którą porównywano pod wzglę- potrzeb danego producenta.
Niektórzy producenci wyrobów gumowych prowadzi dewulkanizację usługową dla innych
dem wydłużenia przy zerwaniu, wytrzymałości
na rozciąganie oraz wytrzymałości na rozdzie- stosują proces dewulkanizacji w celu ponow- firm. Wydaje się, że taki model jest najbardziej
nego przerobu wyłącznie własnych poproduk- efektywny i już wkrótce rozpowszechni się także
ranie.

Mimo, że jest to mieszanka z udziałem dewul- cyjnych odpadów gumowych. Tak prowadzo- w Polsce.
Więcej informacji na stronie:
kanizatu, spadek właściwości mechanicznych na produkcja jest praktycznie bezodpadowa a
www.ipmtc.com.pl
oszczędności wynikają z mniejszego zapotrzejest stosunkowo niewielki.
18 l
www.rubber.pl
Rubber R eview
Sadza – nie tylko opony
Specjalistyczne gatunki sadzy pozwalają zwiększyć konduktywność tworzyw sztucznych,
umożliwiając tym samym ich szersze zastosowanie m.in. do produkcji kabli, osłon
elektromagnetycznych, opakowań dla sprzętu elektronicznego, części samochodowych czy baterii.
S
adze przewodzące to produkty zróżnicowane, z których każdy może mieć
właściwości dostosowane odpowiednio
dla innej aplikacji. AkzoNobel podkreśla zalety swojego gatunku Ketjenblack-EC w
odniesieniu do wyrobów konkurencyjnych, stosowanych do w mieszanek półprzewodzących
dla rynku kabli i przewodów. Koncern dopuszcza względnie niską
zawartość sadzy w tworzywie, pozwalającą uzyskać nie tylko wymagany
stopień przewodnictwa,
ale i redukcję obecności
produktów ubocznych,
takich jak metale, siarka
czy domieszki pochodzenia węglowego (grit),
zawartych we wszystkich, nawet najczystszych
gatunkach sadzy dostępnych na rynku – w produktach finalnych poziom
tego rodzaju zanieczyszczeń jest nawet 3-krotnie
niższy niż przy zastosowaniu standardowych
sadzy. To szczególnie
ważne dla producentów
kabli wysokonapięciowych, którzy oczekują
produktów o coraz wyższym poziomie czystości, wskazując redukcję
poziomu zanieczyszczeń jako główną metodę
ulepszania jakości i wydłużania czasu eksploatacji kabli. Przykładowo, jony metali mogą migrować między warstwami kabla, natomiast zanieczyszczenia mechaniczne często prowadzą do
niepożądanych uwypukleń materiału.
AkzoNobel zwraca uwagę, że temperatura osiągana w procesie compoundingu
Ketjenblack-EC jest nieco niższa niż w przypadku
produktów o mniej zaawansowanej strukturze
– to ważne, ponieważ wysokie temperatury
20 l
produkcji mogą obniżać jakość mieszanek półprzewodzących. W celu dalszej optymalizacji
procesu przetwarzania sadz typu KetjenblackEC opracowano technologie pozwalające na
poprawę zwilżalności sadzy. Kontakt pomiędzy
cząsteczkami polimeru i sadzy można skutecznie kontrolować za pomocą środków takich
jak optymalizacja temperatury mieszanki, dobór
gatunków tworzyw pod względem ich wymaganej lepkości czy energia niezbędna dla realizacji procesu produkcyjnego. W segment sadzy
przewodzącej inwestuje również firma Cabot,
która wprowadziła niedawno na rynek produkt
o nazwie Vulcan XCmax. Ten wysokoprzewodzący gatunek, dodawany do tworzywa w bardzo
małej ilości, podtrzymuje jego własności mechaniczne, wywierając zarazem niewielki wpływ na
gęstość. Przeszedł pozytywnie zakończone testy
z zastosowaniem szeregu polimerów – poza
poliolefinami, również poliwęglanu i różnych
gatunków poliamidów. W dalszej perspektywie
Cabot zamierza poszerzać serię XCmax o nowe
produkty.
Inną firmą oferującą szereg przewodzących
sadz do zastosowania w aplikacjach polimerowych jest Orion Engineered Carbons (do 2011
r. należąca do Evonik jednostka Carbon Black).
Najnowszym przykładem, obecnie testowanym
przez klientów, jest wysokojakościowy gatunek
XPB 552, nadający własności przewodzące i
antystatyczne materiałom przeznaczonym do
produkcji opakowań dla
sprzętu elektronicznego
oraz części samochodowych o powlekanych
powierzchniach. Inne
potencjalne aplikacje
obejmują
produkcję
kabli i przewodów. Na
rynku dostępny jest
już wysokoprzewodzący gatunek XPB 538.
Wytwarzany w oparciu o
zaawansowaną technologię, pozwala osiągnąć
wyższy poziom konduktywności przy zawartości niższej niż w przypadku standardowych
gatunków. Udało się
to osiągnąć dzięki uzyskaniu bardzo dużej powierzchni właściwej i
znacznego stopnia porowatości. Według firmy,
czystość i łatwość rozprowadzania w masie polimerowej – standardowe już wymogi wielu
segmentów przemysłu – czynią z XPB 538 produkt odpowiedni dla wielu istotnych aplikacji,
takich jak produkcja baterii litowo-jonowych,
kabli i przewodów. Ponadto sadza ta może
być zamiennikiem standardowych gatunków
przewodzących stosowanych w tworzywach
konstrukcyjnych, usprawniając podatność na
obróbkę i skuteczniej podtrzymując własności

mechaniczne materiału.
www.rubber.pl
Rubber R eview
R-Ewolucja Mesgo Spa:
od termoutwardzalnych mieszanek do elastomerów
W okresie kryzysu gospodarczego, który dotknął większość branż na szczeblu światowym
w 2009 roku, zarząd Mesgo Spa ustanowił nową strategię rozwoju firmy. Opiera się ona na
ekspansji geograficznej, nowych produktach i rynkach zbytu oraz innowacjach dzięki inwestycjom
w badania i rozwój.
GIORGIO CABRINI, DYREKTOR
HANDLOWY MESGO SPA
o utworzeniu w 2007 roku spółki
Mesgo Polska, mającej zwiększyć udział w rynku w krajach
Europy Wschodniej, Mego Spa
rozpoczęło poszukiwania nowej lokalizacji na rynkach wschodzących. Biorąc pod
uwagę potencjał rozwojowy, położenie
geograficzne oraz średnio- i długoterminową atrakcyjność krajów sąsiadujących
zdecydowano się na Turcję. Rynek turecki
uważany jest bowiem za bardzo atrakcyjny ze względu na liczbę ludności, młodą
populację, stale utrzymujący się wzrost
gospodarczy i stabilną sytuację gospodarczą. W pierwszej połowie 2014 roku
została utworzona spółka Mesgo Asja z
siedzibą w Stambule, mająca w planach
na rok 2015 otwarcie zakładu produkcyjnego mieszanek gumowych.
P
Celem poszerzenia oferty produktów
oraz zdobycia nowych rynków, w roku
2013 Mesgo Spa nabyło włoską firmę
IRIDE Colors. W ten oto sposób utworzona została spółka Mesgo Iride Colors
produkująca koncentraty barwiące dla
stałego i ciekłego kauczuku silikonowego, jak również dla tradycyjnej gumy, PVC
i innych tworzyw sztucznych. Aby posze-
Firma Mesgo od 1996 r. wytwarza wszelkiego rodzaju
elastomery gumowe, takie jak kauczuk silikonowy,
fluoroelastomer i tradycyjna guma, m.in. EPDM, ACM, HNBR,
ECO, NBR, AEM i NR.
rzyć swój udział w rynku koncentratów
barwiących i rozwiązań dla przemysłu
tworzyw termoplastycznych, pod koniec
22 l
2014 Mesgo Spa nabyło kolejną włoską
firmę, Guzzetti Master, tworząc Mesgo
Guzzetti Colors (MCG).
www.rubber.pl
Rubber R eview
R-Ewolucja Mesgo
nie byłaby możliwa
bez innowacyjności
oraz inwestycji
w badania i rozwój.
Utworzona w roku
2007 spółka Mesgo Polska
znacząco zwiększyła
udziały Mesgo Spa na
rynku w krajach Europy
Wschodniej.
Podczas procesu przejmowania MGC,
Mesgo Spa miało możliwość przyjrzeć
się bliżej firmie 3AMCom, powiązanej
z Guzzetti Master umową o przerób.
Zarząd podjął decyzję o nabyciu większości udziałów 3AMCom, która w przyszłości otworzy przed Mesgo Spa rynek
wysokiego wolumenu koncentratów
barwiących do tworzyw sztucznych oraz
umożliwi efektywną i ekonomiczną produkcję dodatków, koncentratów barwiących oraz niektórych mieszanek termoplastycznych. W związku z tym złożony
został wniosek patentowy mający na celu
www.rubber.pl
ochronę innowacyjnej technologii, która
pozwoli na tworzenie połączeń tworzyw
sztucznych z ciekłym kauczukiem silikonowym bez użycia klejów oraz na
uniknięcie kwestii związanych z drogim,
obecnie dostępnym na rynku samowiążącym się LSR.
Dzięki kolejnym przejęciom, programowi ekspansji geograficznej oraz inwestycji w nowe Centrum Badań i Rozwoju
przeznaczonego do obsługi całej grupy
Mesgo, Mesgo Spa zdobywa pozycję
innowacyjnego i unikalnego dostawcy
rozwiązań. W pełni kompleksowa oferta zawiera obecnie nie tylko mieszanki
gumowe i termoplastyczne, ale również koncentraty barwiące oraz dodatki
poprawiające zarówno przetwórstwo, jak
i właściwości samej mieszanki. Co za tym
idzie, Mesgo Spa dołączyło do grona
czołowych graczy na rynku dostawców
dla przemysłu elastomerów i tworzyw w
Europie i na Bliskim Wschodzie.
Silne i wszechstronne zaplecze oraz
pasja służenia pomocą techniczną w procesie tworzenia właściwego produktu
mają na celu wsparcie obecnych oraz
przyszłych klientów, aby mogli oni stawić
czoło wyzwaniom przemysłu polimerów
w przyszłości. Zapraszamy do udziału w
r-Ewolucji Mesgo: razem będziemy szukać rozwiązań.

23
Rubber R eview
S-SBR wypiera konkurencję
Dane światowego przemysłu oponiarskiego wskazują na wyraźną tendencję do zwiększania
produkcji opon o niskim oporze toczenia. Takie podejście nie byłoby możliwe bez zastosowania
wysokowydajnych kauczuków butadienowo-styrenowych nowej generacji.
I
stotnym przełomem w branży
ogumienia stało się wdrożenie na
rynek tzw. opon ekologicznych.
Według rynkowych prognoz z
początku dekady, w latach 2010-2015 r. zapotrzebowanie na produkty tego rodzaju miało wzrosnąć aż o 77 proc. Obecnie na
świecie produkuje się ok. 1,7 mld
opon rocznie, a w ciągu najbliższych trzech lat liczba ta wzrośnie
do ok. 2 mld sztuk. Zarazem liczba opon
o zwiększonej wydajności (w tym ekologicznych) osiągnie w 2015 r. poziom 1
mld sztuk. Produkcja „zielonych” opon
stanowi więc najszybciej rozwijający
się segment przemysłu oponiarskiego.
Popyt na nie będzie wzrastać w tempie wyższym niż na opony tradycyjne,
co jest wynikiem planowanych redukcji
zużycia energii i emisji dwutlenku węgla
w krajach rozwiniętych. Strategia ta znalazła odzwierciedlenie w prawodawstwie
obejmującym tzw. etykietowanie opon.
W przypadku opon ekologicznych efektywność wykorzystania paliwa uzależniona jest od tego, jak niski opór toczenia
gwarantuje dana opona. W trakcie jazdy
odkształca się ona na skutek kontaktu
z podłożem, tracąc przy tym energię
- te straty to właśnie opór toczenia, który
bezpośrednio wpływa na zużycie paliwa
i pośrednio na stan środowiska. Opona o
niższym oporze toczenia zużywa mniej
energii, dzięki czemu spala mniej paliwa i
do atmosfery trafia mniej CO2.
Obecnie producenci opon w coraz
mniejszym stopniu stawiają na ulepszanie
ich konstrukcji, wzrasta natomiast nacisk na
poprawę wydajności ogumienia poprzez
zastosowanie nowoczesnych surowców.
Na tym tle bardzo dobrym materiałem
do produkcji wysokiej jakości opon jest
rozpuszczalnikowy kauczuk butadie-
24 l
nowo-styrenow y
(solution styrene butadiene rubber,
W tym roku globalna produkcja opon
o zwiększonej wydajności, również
ekologicznych, osiągnie poziom 1 mld sztuk.
S-SBR), wykorzystywany głównie jako
składnik bieżnika ekologicznej opony,
który zwiększa jej przyczepność do
mokrej nawierzchni. Aktualne prognozy
szacują globalny wzrost zapotrzebowania na kauczuk S-SBR na poziomie 10
proc. rocznie do 2017 roku. Materiał ten,
wytwarzany metodą polimeryzacji anionowej w rozpuszczalniku, jest w tej chwili
głównym i coraz silniejszym konkurentem
emulsyjnego kauczuku butadienowo-styrenowego (E-SBR). W porównaniu tych
dwóch surowców, S-SBR wypada
lepiej pod względem przyczepności
do nawierzchni (w tym mokrej) oraz
redukcji zużycia paliwa poprzez niższe opory toczenia.
Wzrost popytu na ekologiczne
opony następuje m.in. w wyniku zjawiska
rosnącej mobilności, które wraz z bogaceniem się klasy średniej odczuwane jest
www.rubber.pl
Rubber R eview
W przypadku opon ekologicznych
efektywność wykorzystania paliwa
uzależniona jest od tego, jak niski opór
toczenia gwarantuje dana opona.
Obecnie producenci opon
w coraz mniejszym stopniu
stawiają na ulepszanie ich
konstrukcji, wzrasta natomiast
nacisk na poprawę wydajności
ogumienia poprzez zastosowanie
nowoczesnych surowców.
przede wszystkim w Azji i Ameryce Płd.
Prawdziwym zagłębiem produkcji S-SBR
staje się Singapur, kraj o wysokiej dostęp-
ności styrenu, butadienu czy izobutenu,
surowców produkowanych przez krakery koncernów takich jak Shell czy PCS.
Intensywnie inwestują tam zwłaszcza
Japończycy. W 2013 r. swoją wytwórnię
otworzyła na tym obszarze firma Asahi
Dopasowane rozwiązania
dla przemysłu gumowego
®
maszyny do przetwórstwa gumy
PANSTONE TAIWAN
PMG ITALY
MASZYNY DO GUMY
MIESZANKI GUMOWE
MILIMEX
ul. Poleczki 12; 02-822 Warszawa (Polska, Poland); tel. +48 22 643 83 74-75; fax: +48 22 643 83 76;
tel. kom. +48 602 440 578; +48 601 260 296; e-mail:[email protected]
www.rubber.pl
www.milimex.waw.pl
www.panstone.pl
www.milimex.co
25
Rubber R eview
Kasei Chemicals, z planem uruchomienia
drugiej linii produkcyjnej w tej samej
lokalizacji w I poł. br. W ubiegłym roku
z miejscową produkcją SSBR wystartował też koncern Sumitomo Chemical.
Zakład o wydajności 40 tys. ton rocznie
będzie obsługiwał rynki w Azji, Europie i
Ameryce Płn. Trzeci japoński inwestor w
Singapurze to Zeon Chemicals, który w
zeszłym roku – po wcześniejszym uruchomieniu linii pilotażowej – rozpoczął
komercyjną produkcję w zakładzie zbudowanym w 2013 r.
Wśród europejskich producentów
S-SBR jedną z wiodących pozycji odgrywa Trinseo (Styron), do 2010 r. część koncernu Dow Chemical. W ofercie tej firmy
znajduje się rodzina kauczuków wytwarzanych w technologii Sprintan SLR.
Według producenta, Sprintan to bardzo
udana kombinacja właściwości takich jak
świetna przyczepność na mokro, niskie
opory toczenia i przyczepność na suchej
nawierzchni w mieszankach z krzemionką i sadzą, stosowanych w wysokiej klasy
oponach. Kauczuki te, dostępne z różną
zawartością styrenu i winylu, charakteryzują się doskonałą przetwarzalnością.
SLR-6430 (w dwóch odmianach), w
porównaniu z kauczukami stałymi jest
wzbogacony o 37.5 części oleju TDAE, co
odpowiada unijnej dyrektywie 2005/69/
EC w odniesieniu do aplikacji oponiarskich. Temperatura zeszklenia wynosi tu
-36°C lub -28°C. Z kolei SLR-4602 i SLR4602, produkowane w obecności katalizatora organo-litowego, mają temperaturę zeszklenia -25°C, ponadto posiadają
funkcjonalizację Generacji 2 dla lepszej
interakcji polimer-wypełniacz. W ubiegłym roku rodzina Sprintan poszerzyła
się o dwa nowe gatunki: SLR 3402 i SLR
4502, oferujące zwiększenie wydajności
opon eksploatowanych w niskich temperaturach. Kauczuki Sprintan produkuje
zakład w Schkopau, gdzie do kwietnia
2014 r. połowa produkcji kauczuków
S-SBR realizowanej na jednej z linii zarządzanych przez Styron/Trinseo należała
do japońskiej firmy JSR. Na podstawie
nowego porozumienia Trinseo zyskało
pełnię praw do tej instalacji.
Do grona europejskich potentatów
rynku S-SBR zalicza się również Lanxess,
który w 2013 r. podjął decyzję o przestawieniu na produkcję tego materiału swojego zakładu w brazylijskim Triunfo, wcze-
26 l
Wśród europejskich producentów S-SBR jedną z wiodących
pozycji odgrywa Trinseo (do niedawna Styron), dostawca
m.in. kauczuków wytwarzanych w technologii Sprintan SLR.
Synthos zamierza uruchomić latem wytwórnię o wydajności
na poziomie 90 tys. ton S-SBR rocznie – odbiorcami będą
wiodący producenci opon na całym świecie.
śniej wytwarzającego E-SBR. Zdolności
produkcyjne zakładu wyniosą 110 tys.
ton S-SBR rocznie. Zmiana technologii
pochłonęła 80 milionów euro. Zgodnie
z planem, produkcja miała ruszyć pod
koniec ubiegłego roku. Dwa lata temu
na zlecenie Lanxessa przeprowadzono
badanie rynku, z którego wynika, że w
segmencie wysokowydajnych opon
zastosowanie kauczuków S-SBR (szczególnie w kombinacji z wypełniaczami
krzemionkowymi) traktowane jest już
jako bezwzględna konieczność i do 2017
r. dwukrotnie przewyższy udział E-SBR.
W zachodzącym procesie zmian znaczącą rolę odgrywa nie tylko potencjał
zwiększania wydajności opon, ale także
wysoka podatność surowca na obróbkę.
Wśród firm z segmentu S-SBR wymienić
można również Sibur. Rosyjski koncern
opracował niedawno dwa nowe gatunki:
S-SBR-HV i S-SBR-LV, do zastosowania w
produkcji różnych typów opon. Partie
produkcji pilotażowej mają być przekazywane zagranicznym odbiorcom do
testów. W tym roku planowane jest też
uruchomienie produkcji komercyjnej.
Krajowy rynek S-SBR znajduje się
obecnie w fazie kształtowania. W ostatnich latach inicjatywę zmierzającą do
uruchomienia własnej produkcji realizuje
grupa Synthos. W 2012 r. należąca do
niej spółka Synthos Dwory 7 podpisała umowę licencyjną, której przedmiotem jest udostępnienie przez koncern
Goodyear technologii produkcji zaawansowanych rozpuszczalnikowych kauczuków butadienowo-styrenowych. W oparciu o pozyskaną technologię Synthos
zamierza uruchomić latem bieżącego
roku wytwórnię o planowanej wydajności rzędu 90 tys. ton materiału rocznie.
Odbiorcami kauczuku S-SBR będą wiodący producenci opon na całym świecie,
wśród nich również Goodyear, z którym
podpisano już umowę na dostawy do
roku 2018. Budowę linii produkcyjnej rozpoczęto 2013 r. Koszt przedsięwzięcia
szacuje się na 568 mln złotych, z czego
kwota dofinansowania ze środków unijnych to prawie 147 mln złotych. W wyniku realizacji projektu utworzone zostaną
co najmniej 162 nowe miejsca pracy, w
tym co najmniej 11 w działalności badawczo-rozwojowej: spółka rozwija własny
program badań w zakresie najwyższej
jakości kauczuków S-SBR oraz planuje
wspólne przedsięwzięcia z zakresu R&D
we współpracy ze swoimi kluczowymi

odbiorcami.
Wzrasta nacisk na poprawę
wydajności ogumienia
poprzez zastosowanie
nowoczesnych surowców.
www.rubber.pl
Program produkcji oraz dostaw:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Instalacje dostarczania produktu do mieszalników
Silosy oraz zbiorniki
Instalacje transportu pneumatycznego i mechanicznego
Wagi wielokomponentowe
Wagi dla składników płynnych
Wagi typu netto oraz brutto
Automatyczne maszyny pakujące o wydajności do 1600 worków / godzinę
Urządzenia do napełniania worków Big - Bag, oktabin, kontenerów oraz beczek
Budowa maszyn i urządzeń specjalnych
HUZAP GmbH Marie Curie Str. 1, 53773 HENNEF
Telefon +49 2242 96999 0
Telefax +49 2242 96999 29
Internet: www.huzap.com
Rubber R eview
Czas Wietnamu
Przyzwyczailiśmy się już do niezmiennego układu sił w globalnej produkcji kauczuku naturalnego.
Od wielu już lat trójce największych producentów kauczuku naturalnego przewodzi Tajlandia z
produkcją przekraczającą 4 miliony ton rocznie, Indonezja z produkcją 3.1 miliona ton oraz Malezja z
produkcją zaledwie 650 tysięcy ton na rok.
I
pewnie przez dłuższy jeszcze czas
nic nie zmieniłoby tego układu,
gdyby nie sukcesywny i konsekwentny plan jaki kilka lat temu
przyjął rząd Wietnamu, a który w ciągu
ostatnich 10 lat przesunął ten kraj do czołówki światowych producentów kauczuku naturalnego. W 2014 roku Wietnam
osiągnął wynik 1 mln ton produkcji kauczuku naturalnego, tym samym spychając Malezję z podium i zajmując trzecią
pozycję.
Jeszcze 10 lat temu Wietnam produkował zaledwie 400 tys. ton kauczuku
naturalnego rocznie i pozostawał daleko
w tyle za czołówką. Mimo kryzysu, rząd
wietnamski wdrażał i realizował przyjętą
politykę obsadzania drzewami nowych
areałów i tworzenia nowych plantacji.
Na efekty trzeba było trochę poczekać z
uwagi na okres wzrostu drzew kauczukowych, ale w końcu się opłaciło. Z przyrostem produkcji przekraczającym 60 proc.
na przestrzeni ostatnich 5 lat, Wietnam
szybko dogonił swoich konkurentów.
Dzisiaj Wietnam jest jednym z głównych producentów kauczuku naturalnego. W przeciwieństwie do Indonezji
czy Malezji, produkuje również całkiem
sporo gatunków, począwszy od standardowej SVR10 czy SVR20, poprzez SVR5,
3L, 5L oraz CV. Oprócz tego Wietnam ma
w swoim portfolio również kauczuk RSS.
Wielu producentów i plantatorów wietnamskich jest dostawcami czołowych
firm oponiarskich na świecie.
Kluczem do sukcesu jest na pewno
bardzo dobrze zorganizowana i zarządzana produkcja. Plantacje wietnamskie
wyróżniają się na tle plantacji tajlandzkich, indonezyjskich czy malezyjskich
bardzo dobrą organizacją, perfekcyjną
28 l
Wietnam
jest obecnie
jednym
z głównych
producentów
kauczuku
naturalnego.
pielęgnacją drzew. Stąd też efektywność
zbiorów i wydajność jest bardzo wysoka.
Nie bez przyczyny jest również fakt,
że aż połowa plantacji i produkcji kauczuku naturalnego jest w rękach firm
należących do Skarbu Państwa, wśród
nich największa to Vietnam Rubber
Group (VRG) . Największy problem z tym
faktem mają prywatni plantatorzy, którzy
nie otrzymują aż tylu subwencji co ich
państwowi konkurenci. Ale z tym trudno
dyskutować.
Wietnam prześciga swoich konkurentów również pod względem kosztów produkcji kauczuku naturalnego.
Spośród pozostałych rywali w Wietnamie
koszty pracy póki co są najniższe. Nie
bez przyczyny jest także fakt, że praca
na plantacji kauczukowej nie należy do
najlżejszych i najbardziej prestiżowych.
Dlatego w Malezji czy Tajlandii na plantacjach najczęściej spotyka się imigrantów
z Indonezji i z innych krajów ościennych.
Duży wpływ na rozwój produkcji
kauczuku naturalnego, ma na pewno
największy konsument czyli Chiny,
pochłaniający ponad 35 proc. światowej produkcji kauczuku naturalnego.
Dla krajów Azji Płd. Wschodniej, Chiny
obecnie są największym odbiorcą kauczuku naturalnego. Głównie w formie
przedmieszek, gdzie ponad 90 proc. stanowi właśnie kauczuk naturalny. Również
dla Wietnamu, Chiny są największym,
spośród ponad 70, odbiorcą kauczuku
naturalnego.
Podczas gdy Malezja z roku na rok
pomniejsza areał kauczukowy na rzecz
bardziej rentownych plantacji palmowych, ale również ze względu na
wzrost wartości gruntów pod inwestycje
www.rubber.pl
Rubber R eview
Wielu
producentów
i plantatorów
wietnamskich
to dziś dostawcy
czołowych firm
oponiarskich
na świecie.
deweloperskie, inwestorzy wietnamscy
poszukują nowych i tańszych terenów
pod plantacje kauczukowe w Kambodży.
Wietnam ma ograniczony areał, który
również z roku na rok z uwagi na rozwój gospodarczy kraju staje się coraz
droższy. Obecny poziom produkcji jest
optymalny w odniesieniu do dostęp-
krajów na świecie. PKB kraju w 2014 roku
wyniosło ponad 171 miliardów USD, co w
porównaniu do roku poprzedniego daje
7 proc. tempo wzrostu. Rozwój gospodarczy kraju nie zawsze sprzyja rozwojowi produkcji kauczuku naturalnego. Przy
niestabilnym rynku zbytu, spadających
cenach, inne branże zachęcają inwestorów większymi zyskami i mniejszym
ryzykiem.
nego obszaru plantacji. Stąd już dzisiaj
część inwestorów przenosi do Kambodży
część produkcji. To może oznaczać że w
najbliższej dekadzie, będą następowały
dalsze przetasowania w czołówce krajów
producentów kauczuku naturalnego.
Wietnam jest dzisiaj jednym z najbardziej dynamicznie rozwijających się
Roczny eksport kauczuku naturalnego z Wietnamu.
Pozostałe 15,7%
Hiszpania 1,7%
Japonia 1,8%
Turcja 2,5%
Chiny 37,9%
Tajwan 3,6%
USA 3,7%
Niemcy 3,8%
Korea Południowa 4,4%
Indie 7,6%
www.rubber.pl
Malezja 17,3%
Spośród pierwszej trójki producentów
kauczuku, do której już dzisiaj zalicza
się Wietnam, wydaje się, że to polityka
lokalnych władz tego właśnie kraju sprzyja dalszemu rozwojowi branży. Kauczuk
naturalny nadal jest jedną z kluczowych
branż mających znaczący wpływ na
przychodu budżetowe kraju. Jeżeli ten
trend się utrzyma, Wietnam ma szansę
utrzymać swoją pozycję i nadal stanowić
konkurencyjną alternatywę. Sporo zależy również od dalszego rozwoju branży
gumowej w Chinach. Już dzisiaj wiele
sygnałów wskazuje na to, że w najbliższych latach tę branżę czeka znaczące

spowolnienie.
29
Rubber R eview
Grafen dla przemysłu opon
Dzień 23 czerwca 2014 stał się datą przełomową w europejskim zastosowaniu grafenów. Włoska
firma Directa Plus poinformowała wówczas o rozpoczęciu przemysłowej produkcji, w największej
jak dotąd skali, „Grafenu Plus” o wysokim stopniu czystości, wytwarzanego w tzw. procesie „G+”.
dkryte w 1960 roku płaskie
hexagonalne struktury atomów węgla doczekały się w
2004 roku pierwszych efektów
w ich fizycznym wytworzeniu. W wyniku doświadczeń noblistów Novoselova
i Geima uzyskano pierwszy krystaliczny
materiał o unikalnych własnościach. Do
szczególnych jego właściwości należą:
niska masa powierzchniowa 2630m²/g,
wytrzymałość 50-krotnie wyższa od stali,
wysoka przewodność cieplna i bardzo
wysoka nieprzepuszczalność cieczy i
gazów. Tak cennym materiałem wykazało zainteresowanie wiele krajów, a Unia
Europejska przeznaczyła na jego rozwój i
dofinansowanie badań 1 mld euro.
ściach. Zakład produkcji grafenu został
otwarty na terenie Parku NaukowoTechnologicznego w Lomazzo koło
Mediolanu, gdzie znajduje się także wiele
innych firm, których aktywność poświęcona jest także działalności rozwojowej.
Instalacja produkcyjna ma wydajność 30
ton rocznie i składa się z trzech sekcji,
odpowiadającym trzem fazom procesu.
O
Firma Directa Plus, utworzona w 2005
roku, jest zaangażowana w badanie i
projektowanie procesów technologicznych oraz produkcję nano-materiałów.
Proces określany jako G+ jest obecnie
najbardziej ekonomiczną na rynku i konkurencyjną metodą produkcji grafenu.
Koszt produktu, zależnie od typu, waha
się od 50 do 500 euro/kg. Główne cechy
tej innowacyjnej opatentowanej technologii to wyeliminowanie emisji, zero
odpadów i ograniczone zużycie energetyczne. Czynnikiem decydującym w
badaniach firmy Directa Plus było przejście od trójwymiarowego grafitu do płaskiego dwuwymiarowego grafenu.
Podstawowymi typami grafenu są:
1. Basic G+ - grafen super ekspandowany(porowaty)o gęstości 2g/l, przeznaczony do uzdatniania wody i absorpcji
węglowodorów;
2. Ultra G+ - rozdrobniony proszek dla
rozpraszania w źródłach światła LED o
średniowysokiej mocy, przedłużający
30 l
Sekcja I : faza wzrostu (ekspansji)
Przedstawiciele
Directa Plus
prezentują
nowa oponę na
obręczy z włókien
węglowych –
dodatek grafenu
w sposób znaczący
ogranicza
opór toczenia,
zmniejsza wagę
opony i poprawia
jej odporność na
przebicie.
ich żywotność;
3. Płynny G+ - produkt idealny dla tkanin, dający efekt przewodności cieplnej i elektrycznej.
4. Czysty G+ - produkt o najwyższych
własnościach, już zastosowany do
produkcji opon rowerowych.
Celem firmy było także zaoferowanie
potencjalnym odbiorcom szerszej gamy
produktów o zróżnicowanych właściwo-
Poprzez proces plazmowy w specjalnych piecach mikrofalowych, z temperaturami rzędu 6000-10 000ºC, grafit
podlega wzrostowi objętościowemu w
formie „harmonijkowej” płatków atomów węgla, które go tworzą. Następnie
produkt porowaty poddaje się dwóm
zabiegom ustalonym przez dwie różne
technologie: suchą i mokrą. Pierwsza
przewiduje pozyskanie materiału porowatego jako produktu finalnego – jest to
Basic G+ przeznaczony do uzdatniania
wody. W drugiej następuje zdyspergowanie produktu w wodzie dla uzyskania
określonej koncentracji koniecznej do
obróbki w kolejnej fazie.
Sekcja II : faza płatkowania
Poprzez obróbkę ultradźwiękową
Zakład produkcji
grafenu, otwarty na terenie
Parku NaukowoTechnologicznego w
Lomazzo k
oło Mediolanu,
będzie dostarczał 30 ton materiału rocznie.
www.rubber.pl
Rubber R eview
wiązania Van der Waalsa, które łączą
harmonijkowe pakiety grafenu ulegają
zniszczeniu, uwalniając płatki nanomateriału. Zależnie od częstotliwości ultradźwięków uzyskuje się żądane właściwości
finalne produktu i różne typy materiału, zróżnicowane wymiarami płatków
lub ilością płatków w pakiecie. Finalnie
www.rubber.pl
obróbka prowadzi do uzyskania pojedynczych płatków grafenu.
Sekcja III : faza osuszania
To stadium procesu prowadzi do
uzyskania produktu suchego w formie
proszku o wysokiej czystości rzędu 99
proc.
Proces określany jako G+
jest obecnie
najbardziej
ekonomiczną
na rynku i
konkurencyjną
metodą produkcji grafenu.
Wśród kilku interesujących aktualnych zastosowań grafenów jednym z
najciekawszych okazało się wykorzystanie ich do udoskonalenia opon rowerowych (vide zwiastun w Rubber Review
nr 4-2013). Directa Plus zaprezentowała
taką oponę zawierającą grafen G+. Co
ciekawe została ona zamontowana na
obręczy z włókien węglowych także z
tym samym nowym nanoproduktem.
Obydwa te wyroby wykonała firma
Vittoria Industries, światowy lider produkcji opon rowerowych. Uruchomiła
ona pierwszy na świecie wydział produkcji mieszanek gumowych z grafenami.
Dodatek grafenu, jak wyjaśnił prezes
Vittoria Industries, Rudie Campagne, w
sposób znaczący ogranicza opór toczenia poprawiając istotnie inne cechy
– zmniejsza wagę opony i poprawia
jej odporność na przebicie. Obręcz z
włókien węglowych z grafenem ma
większą sztywność i ciężar mniejszy o
15 proc. Uruchomienie produkcji tego
rodzaju wyrobów będzie miało miejsce
w Tajlandii, w zakładzie j.v. Directa Plus

oraz Vittoria Industries.
31
Rubber R eview
Uszczelnienia napędu
wodorowego
Samochody z napędem wodorowym są niewątpliwie jednym z przesądzonych kierunków rozwoju
cywilizacyjnego, zapewniającego bezpieczeństwo paliwowe i czystość środowiska. Ale aby
stały się konkurencyjne dla pojazdów tradycyjnych, należy rozwiązać jeszcze szereg problemów
technicznych. Podstawowym jest kwestia przechowywania wodoru w zbiorniku pod wysokim
ciśnieniem.
P
rzełomowy krok uczynił niedawno koncern Toyota, wprowadzając do produkcji od grudnia
2014 model Mirai, pierwszy na
świecie wytwarzany seryjnie samochód
z ogniwami paliwowymi FCV (Fuel Cell
Vehicle). Pojazd zaprezentowano po raz
pierwszy w listopadzie b.r. podczas Los
Angeles Motor Show. Wstępna dystrybucja przewidziana została na pierwsze
półrocze 2015 w Europie, a następnie
latem w USA. Zasięg z pełnym zbiornikiem wodoru wynosi 480 km, cena ok.
55 tys. euro.
Należy tu wspomnieć, że historia
napędu wodorowego sięga wielu lat
wstecz, roku 1966, gdy koncern GM
zbudował pierwszy pojazd tego typu.
32 l
Toyota Mirai,
pierwszy
na świecie
wytwarzany
seryjnie
samochód
z ogniwami
paliwowymi
FCV.
W obecnym stanie techniki wodór
jest wykorzystywany na dwa sposoby.
Można go stosować jako dodatek do tradycyjnego paliwa (20 do 30 proc.), jako
dopalacz podnoszący sprawność silnika
i pozwalający na oszczędności w eksploatacji pojazdu. Wodór jest pozyskiwany
z dodatkowej instalacji wodorotlenowej
tzw. generatora HHO wytwarzającego
wodór z wody.
Drugi sposób, do którego przykłada
się większą wagę ze względów ekologicznych, to wykorzystanie wodoru do
napędu elektrycznego. W specjalnych
ogniwach elektrochemicznych wodór
jest czynnikiem prądotwórczym. Z racji
właściwości elektrolitycznych wyróżnia się ogniwa wysokotemperaturowe
(600ºC, rzadko stosowane) i niskotemperaturowe (250ºC, wymagają czystego
wodoru) chętniej używane, mają dużą
wydajność, małą masę, lecz jeszcze
niewielką pojemność. Nowoczesnym
typem jest niskotemperaturowe ogniwo
z membraną polimerową (jako elektrolit),
kompaktowe o dużej wydajności, choć
jeszcze drogie w wytwarzaniu.
Zasada działania samochodu z ogniwem paliwowym wymaga doprowadzenia wodoru ze zbiornika, do którego
dostarcza się także powietrze, najczęściej
z turbosprężarki. W wyniku reakcji wodo-
www.rubber.pl
Rubber R eview
Tym zagadnieniom poświęciła m.in.
swoje badania firma Parker Hannifin.
Dotychczasowe zastosowania wskazują, że magazynowanie wodoru w
zbiornikach do 350 bar jest technicznie
bezproblemowe i bezpieczne. Ale przyjmując założenie, że ogniwo wodorowe
powinno zapewnić jednorazowy zasięg
pojazdu na poziomie ok. 600 km, pojawia się wymóg posiadania zbiornika na
wodór o ciśnieniu 700 bar.
Oprócz bardzo wysokiego ciśnienia innym bardzo istotnym czynnikiem
narzucającym dobór odpowiedniego
elastomeru jest temperatura. Ponieważ
wodór ogrzewa się w czasie rozprężania,
gaz na stacji paliw powinien być dostępny w temperaturze -40ºC, aby napełnienie zbiornika pojazdu nastąpiło w ciągu 3
min. Ten wymóg kontrastuje z wysokimi
temperaturami pracy różnych podzespołów samochodu.
Elastomery brane pod uwagę na
uszczelnienia powinny być zdolne do
utrzymania żądanych własności w tym
szerokim zakresie temperatur. Oprócz
ucieczki wstępnej wodoru poprzez sys-
Zasada elektrycznego napędu wodorowego.
ru i tlenu powstaje prąd elektryczny(stały), zamieniany w przetwornicy na prąd
zmienny, przekazywany dalej do silnika
indukcyjnego wywołującego moment
obrotowy na koła samochodu.
Aby auta takie stały się konkurencyjne
dla pojazdów tradycyjnych, należy rozwiązać jeszcze szereg problemów tech-
nicznych. Podstawowym jest kwestia
przechowywania wodoru w zbiorniku
pod wysokim ciśnieniem, rzędu 700 bar,
wymagając od uszczelnień szczególnych
właściwości gwarantujących bezpieczeństwo przed ucieczką gazu. Rozwiązanie
tego problemu oznacza nowe pole
zastosowań dla wyrobów gumowych.
Firma Silspek Rubber z siedzibą w Dobrzeniu Wielkim (woj. opolskie), wiodący producent mieszanek elastomerowych
oraz dystrybutor silikonów firmy WACKER CHEMIE A.G., poszukuje kandydatów na stanowisko:
Technolog Mieszanek Gumowych
Do obowiązków na oferowanym stanowisku należeć będzie:
• opracowywanie i rozwój receptur mieszanek gumowych,
• budowanie relacji z dostawcami surowców,
• merytoryczne wparcie działu sprzedaży,
• podnoszenie własnych kwalifikacji.
Wymagania, jakie stawiamy osobie,
która dołączy do naszego zespołu:
• doświadczenie w pracy jako technolog / asystent technologa
lub pracy na podobnym stanowisku przez okres minimum 3 lat,
• doskonała organizacji pracy własnej,
• umiejętność planowania,
• bardzo dobra znajomości jęz. angielskiego lub niemieckiego,
• zdecydowanie i konsekwencja w działaniu,
• wykształcenie wyższe, mile widziane chemiczne,
• samodzielność, rzetelność, odporność na stres,
• kreatywność i łatwość nawiązywania kontaktów z ludźmi,
•www.rubber.pl
wysoka motywacja do pracy.
W zamian Kandydatkom/Kandydatom oferujemy:
• zatrudnienie w oparciu o umowę o prace,
• atrakcyjne warunki finansowe,
• możliwość podnoszenia kwalifikacji zawodowych,
• niezbędne narzędzia pracy,
• ciekawą pracę w firmie o ugruntowanej pozycji
na rynku międzynarodowym.
Osoby zainteresowane ofertą pracy prosimy o przesyłanie CV
oraz listu motywacyjnego na adres: [email protected]
Zastrzegamy sobie możliwość kontaktu
wyłącznie z wybranymi kandydatami.
W CV prosimy o dopisanie klauzuli:
„Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych zawartych
w mojej ofercie pracy dla potrzeb niezbędnych do realizacji procesu
rekrutacji (zgodnie z ustawą z dn. 29.08.97 roku o Ochronie Danych
Osobowych Dz. Ust Nr 133 poz.
883).”-LUTY 2015 Rubber Review l 33
STYCZEŃ
Rubber R eview
Silnik elektryczny Hondy
Concept.
Układ napędu zasilanego wodorem
w Hondzie FCX Concept 2006.
narożu uszczelki (kolor ciemnoniebietem uszczelnień należy wziąć pod
uwagę także ucieczkę wtórną w
ski), zmniejszenia objętości elastomeru
wyniku przenikania i przepuszczalnoi pojawienia się nieszczelności rzędu
ści przez warstwę elastomeru.
1 μm przy ciśnieniu 700 bar. Jak widać
Szczelność określamy jako migrana wykresie, temperaturowy obszar
cję zastosowanego czynnika poprzez
krytyczny pojawi się tylko w niewielkim fragmencie naroża uszczelki i
mieszankę gumową, z której wykonano uszczelnienie. W dodatku przepogorszenie szczelności ograniczy się
nikalność z powodu małych cząstek
do niewielkiej ucieczki wodoru.
wodoru powodowana jest także jego
W podsumowaniu stwierdzono, że
wchłanianiem przez elastomer, co jest
zjawiskiem krytycznym. W rezultazachowanie się niskotemperaturowe
cie pęcznienie może odgrywać rolę
mieszanki gumowej jest właściwością
podstawową w opracowaniu odpokluczową dla szczelności i bezpieczeńwiedniego uszczelnienia. To z kolei
stwa instalacji wodorowej. Trwają więc
powoduje spadek ciśnienia i rozpręposzukiwania odpowiednich materiażenie pochłoniętego wodoru. Jeżeli
łów. Parker Hannifin dokonał dla tego
gaz nie może się wydostać z ela- Przebieg zmian temperaturowych w funkcji
celu porównania czterech elastomestomeru stosunkowo szybko lub jeśli ciśnienia w przekroju uszczelki.
rów (tabela). Uznano, że do najbardziej
wytrzymałość mieszanki jest niska to
optymalnych zaleca się określony typ
może to spowodować jej zniszczeEPDM, chlorobutyl CIIR i termoplanie. Odpowiedni dobór kauczuku przy
-40ºC powstaje szczelina. Na wykresie styczny poliuretan TPU. Wymienione kaupowstałej nagłej dekompresji musi być
przedstawiono zdjęcie termograficzne czuki prócz korzystnego zachowania się w
przekroju tej uszczelki w trzech zakresach niskich temperaturach charakteryzują się
warunkiem podstawowym.
Zachowanie się kauczuku w niskiej
wzrostu ciśnienia. Normalnie szczelność bardzo niską przepuszczalnością wodoru
temperaturze określa jego temperatura
jest osiągana w temperaturze otoczenia dając w efekcie ograniczoną tendencję do
zeszklenia Tg. Jest to temperatura, w
20ºC przy ciśnieniu 8 MPa. Dalszy wzrost dekompresji wybuchowej. Homologacja
ciśnienia powoduje obniżenie tempera- pojazdów z napędem wodorowym zostaktórej traci on swoje właściwości elastyczne i przechodzi w stan kruchy, elitury uszczelnienia (zmiana barwy) aż do ła już objęta dyrektywą Unii Europejskiej
minujący go z możliwości wykorzystania

wystąpienia temperatury krytycznej w nr EC 79/2009.
do uszczelnień.
Temperatura zeszklenia zależy od
rodzaju elastomeru ale także od ciśnie- Porównanie własności mieszanek gumowych.
nia. Korelację pomiędzy tymi czynnikami
Mieszanka
B8885
P5009
V9145
E0540
oceniono w Parker Hannifin na przyElastomer
CIIR
TPU
FKM
EPDM
kładzie zachowań się O-ringu z EPDM,
Przepuszczalność
++
+
+
0
o temperaturze zeszklenia -52ºC, w
Zachowanie w niskiej temp.
++
+
0
+
typowej instalacji napełniania wodoPęcznienie w H2
++
++
+
+
rem. Obserwacje pozwoliły stwierdzić,
Dekompresja
wybuchowa
+
++
+
+
że podnosząc stopniowo ciśnienie do
Własności
w
wysokiej
temp.
+
0
++
+
700 bar i przy obniżce temperatury do
34 l
www.rubber.pl
Rubber R eview
MICHELIN
Wzrost zgodny z trendami
W lutym b.r. Grupa Michelin opublikowała wyniki za 2014 rok, ponadto koncern został nagrodzony
za innowacyjną technologię wykorzystaną do produkcji opon Michelin Premier A/S. Inna ważna
informacja z ostatnich miesięcy dotyczy uruchomienia nowoczesnej fabryki opon bezciśnieniowych.
Wzrost popytu
W ubiegłym roku francuski koncern
odnotował zysk operacyjny z wyłączeniem zdarzeń jednorazowych na poziomie 2,17 mld euro. Zgodnie z oczekiwaniami, Grupa Michelin utrzymała
stabilne wolumeny sprzedaży, uzyskując
ponad 722 mln euro dodatnich przepływów pieniężnych, mimo zrealizowanych
akwizycji. Według koncernu, w 2015
roku popyt na opony z segmentu samochodów osobowych i dostawczych oraz
ciężarowych powinien nadal rosnąć w
Ameryce Północnej i w Chinach, jak
również w Europie, gdzie jednak będzie
utrzymywał się na nieco niższym poziomie.
Na nowych rynkach wzrost będzie
zgodny z trendami rynkowymi, a w Azji
Południowo-Wschodniej rynek będzie
się odradzał. Klienci segmentu opon
przemysłowych będą skłonni do dalszego ograniczenia zapasów. Spodziewany
jest spadek sprzedaży opon pierwszego
wyposażenia w segmencie rolniczym,
podczas gdy segment opon budowlanych, pierwszego wyposażenia oraz infrastrukturalnych będzie nadal nieznacznie
wzrastał. W 2015 roku Grupa stawia sobie
za cel m.in. wzrost zysku przed uwzględnieniem zdarzeń jednostkowych, a także
uzyskanie wskaźnika ROCE na poziomie
11 proc. oraz przepływów pieniężnych
w wysokości około 700 mln euro przy
nakładach inwestycyjnych rzędu 1,7 – 1,8
mld euro.
Jak podaje Michelin, na europejskim
rynku pierwszego wyposażenia 3-proc.
www.rubber.pl
wzrost popytu odzwierciedlał skumulowany efekt 5-proc. wzrostu w krajach
Europy Zachodniej (kompensując niską
sprzedaż z początku 2013 roku) oraz
12-proc. spadku w Europie Wschodniej
(w tym 25-proc. spadek w 4 kwartale)
wynikającego z trudnej sytuacji geopolitycznej i ekonomicznej. W Ameryce
Północnej rynek pierwszego wyposażenia rozwijał się prężnie, rosnąc o
5-proc. rok do roku. Wzrost napędzał
trwały popyt na rynku samochodów
oraz sprzyjające warunki ekonomiczne. W Azji (z wyłączeniem Indii) rynek
wzrósł w sumie o 4-proc. W Chinach w
dalszym ciągu rósł dynamicznie (9-proc.
rok do roku), mimo że sytuacja ekonomiczna regionu spowodowała wytracenie dotychczasowego tempa wzrostu
w drugiej połowie roku. W Ameryce
W 2015 roku popyt na opony do samochodów osobowych,
dostawczych oraz ciężarowych powinien nadal rosnąć w Ameryce
Północnej, Chinach i Europie.
35
Rubber R eview
Południowej16-proc. spadek popytu w
porównaniu z 2013 rokiem wynikał ze
słabej sytuacji ekonomicznej w Brazylii
i Argentynie.
Z kolei rynek wymiany Europie
wzrósł o nieco ponad 1-proc. w całym
roku. Popyt w Zachodniej Europie rósł o
2-proc. pomimo 8-procentowego spadku w 4 kwartale z powodu niskiego
popytu na opony zimowe. Rynek opon
zimowych był stabilny w ciągu roku
– niektóre z konkurencyjnych firm rozpoczęły dostawy opon do dealerów
już w czerwcu, jednak ciepła pogoda jesienią spowodowała nagły i
ostry spadek popytu, a w efekcie dealerzy zostali ze sporymi
zapasami niektórych marek.
W Europie Wschodniej rynkiem wstrząsnęły polityczne
i ekonomiczne problemy w
Rosji, których rezultatem był
3-proc. spadek rok do roku.
W Ameryce Północnej rynek
wymiany wzrósł o 6-proc.,
dzięki zwiększaniu zapasu
opon importowanych z Chin
w odpowiedzi na planowanie wprowadzenie obowiązku celnego, jak również stabilnemu popytowi na opony
zimowe w Kanadzie oraz chłonnemu rynkowi w Meksyku. W
Azji (z wyłączeniem Indii), popyt
rósł w sumie o 4-proc. W Chinach
wzrost wyniósł 8-proc. rok do roku
by spowolnić w drugiej połowie roku
z powodu słabszej sytuacji ekonomicznej. Rynek Japoński wzrósł o 2-proc. a
popyt napędzało głównie zwiększone
zapotrzebowanie na opony zimowe. W
Ameryce Południowej popyt wzrósł o
5-proc napędzany głównie przez rynek
brazylijski.
Nagroda za EverGrip
W lutym b.r. w Kolonii wręczono
przedstawicielom koncernu nagrodę
Tire Technology International Awards
for Innovation and Excellence 2015 w
dwóch kategoriach: Firma Oponiarska
Roku (Tire Manufacturer of the Year)
oraz Technologia Oponiarska Roku (Tire
Technology of the Year). Rewolucyjna
technologia EverGrip, którą wykorzystano do produkcji opon Michelin Premier
A/S, pozwala zachować maksymalną
36 l
przyczepność nawet częściowo zużytych opon.
Opony Michelin Premier A/S mają ukryte rowki odsłaniające się w miarę zużywania się ogumienia, które zapewniają
bezpieczeństwo
gumy wykorzystana w bieżniku opony.
Dotychczas w przypadku tradycyjnych
opon ich stopniowe zużywanie się powodowało zmniejszenie głębokości rowków,
a przez to obniżenie przyczepności na
mokrej nawierzchni, co wydłużało drogę
hamowania. Te aspekty bezpieczeństwa
użytkowników opon były dla inżynierów
Michelin szczególnie istotne, ponieważ,
jak pokazują badania, prawdopodobieństwo wypadku na mokrej nawierzchni
jest ponad dwa razy większe niż na
suchej.
Tire Technology International
Awards for Excellence and
Innovation to nagroda za inteligentne myślenie i wkład
pracy w projektowanie i
produkcję opon. Lista nominowanych powstaje na
podstawie zgłoszeń przesłanych przez czytelników
magazynu Tire Technology
International przy wsparciu redakcji. Następnie jest
wysłana do zespołu niezależnych ekspertów branżowych z całego świata, którzy
oddają głosy na zwycięzców.
Michelin Tweel
Opony Michelin Premier A/S mają
ukryte rowki odsłaniane w miarę
zużywania się ogumienia, co zwiększa
bezpieczeństwo poprzez skuteczne
odprowadzanie wody.
poprzez skuteczne odprowadzanie
wody. W utrzymaniu wysokiej przyczepności pomaga też unikalna mieszanka
Pod koniec ub. roku francuski koncern otworzył w
Piedmont (USA) nowoczesny
zakład produkcji opon bezciśnieniowych. Innowacyjne, niewymagające pompowania ogumienie z linii Michelin Tweel eliminuje
problem przebicia i nieprawidłowego ciśnienia. Linia Tweel, opracowana przez amerykańskich inżynierów
Michelin, to połączenie opony i koła w
jednej stabilnej konstrukcji, składającej
się ze sztywnej piasty przytwierdzonej
do bieżni za pomocą elastycznych i
sprężystych poliuretanowych ramion
w formie żeber. Nowa fabryka umożliwi koncernowi zwiększenie produkcji wyróżnionej wieloma nagrodami
opony Michelin Tweel SSL dla mini
ładowarek skrętno-poślizgowych, a
także rozpoczęcie produkcji nowej
opony Michelin Tweel Turf będącej oryginalnym wyposażeniem maszyn John
Deere z serii Ztrak 900.
www.rubber.pl
Rubber R eview
Linia Tweel to połączenie
opony i koła w jednej
stabilnej konstrukcji,
składającej się ze
sztywnej piasty
przytwierdzonej do
bieżni za pomocą
elastycznych i sprężystych
poliuretanowych ramion
w formie żeber.
W odróżnieniu od produktów konkurencji Michelin Tweel to pierwsze
radialne bezciśnieniowe opony przemysłowe. Nowa fabryka Michelin w
Piedmont ma powierzchnię ponad
12,5 tys. m² i jest 16. zakładem produkcyjnym francuskiej firmy w Stanach
www.rubber.pl
Zjednoczonych. Michelin inwestuje w ten obiekt ok. 50 milionów dolarów.
Po raz pierwszy rozwiązanie Michelin
Tweel zostało zaprezentowane w 2004
roku. Wielu użytkowników maszyn
przemysłowych, chcąc zredukować
przestoje wynikające z uszkodzenia
opon, decydowało się na rozwiązania
alternatywne, które jednak obniżały
przyczepność, sterowność i komfort
jazdy. W porównaniu z oponami pneumatycznymi, Michelin Tweel zapewnia
m.in. brak konieczności utrzymywania
prawidłowego ciśnienia, łatwy montaż,
odporność na uszkodzenia, większą
wydajność, a także dłuższy czas użytkowania.

37
Rubber R eview
Jubileusz prof. hab. inż.
Władysława M. Rzymskiego
70. rocznica urodzin prof. dr hab. inż. Władysława M. Rzymskiego, profesora zwyczajnego
w Instytucie Technologii Polimerów i Barwników Wydziału Chemicznego Politechniki Łódzkiej,
od 01.10.2014 na ustawowej emeryturze.
P
rofesor W. Rzymski w 1961 r. ukończył 26 Liceum Ogólnokształcące
w mieście powiatowym Wysokie
Mazowieckie, woj. podlaskie.
Jest
absolwentem
Wydziału
Chemicznego Politechniki Łódzkiej (studia w latach 1961-66). W latach 1962-1966
pobierał stypendium fundowane ówczesnych Zakładów Przemysłu Gumowego
„Dębica” w Dębicy; praktyki studenckie odbywał w Zakładach Chemicznych
„Oświęcim” (1962); Zakładach Przemysłu
Gumowego „Dębica” (1964 i 1965), a
także praktykę IAESTE w Mürztaller
Holzstoff- und Papierfabriks-AG/Austria
(1966).
Dyplom ukończenia studiów z tytułem zawodowym mgr inż. chemika
otrzymał 17.10.1966 r. Specjalizacja: technologia kauczuku i gumy.
Prof. dr hab.
inż. W.M.
Rzymski podczas
kolokwium
habilitacyjnego
(1989 r.)
Recenzenci: Prof. dr sc. techn.
Joachim Jentzsch, Prof. dr. hab. Jerzy
Ruciński, Prof. Dr.-Ing. habil. Wolfgang
Pfefferkorn.
Stopień nadany 02.10.1989 r. przez
Radę Naukową Senatu TU Karl-MarxStadt uzyskał zaświadczenie MEN nr 366
znak DKS. III-366/89 z 15.11.1989 r. o równoważności ze stopniem doktora habilitowanego nauk technicznych.
Tytuł Profesora nauk technicznych,
nadany przez Prezydenta RP, decyzją
z 30.12.2009 r. stanowił potwierdzenie wagi Jego osiągnięć naukowych.
W. M. Rzymski z Politechniką
Łódzką jest związany zawodowo od
1966 r.: początkowo jako asystent-stażysta (11.1966-04.1967) w Katedrze
Technologii Kauczuku i Gumy Wydziału
Chemicznego, następnie asystent - najpierw w nowo powstałym Zakładzie
Polimerów Ministerstwa Nauki i
Szkolnictwa Wyższego oraz PAN w Łodzi
(05.1967-10.1967), z którego powstało
potem Centrum Badań Molekularnych
i Makromolekularnych PAN w Łodzi,
następnie w Katedrze Technologii
Kauczuku i Gumy Wydziału Chemicznego
PŁ (11.1967-09.1968); starszy asystent
W 1975 r. uzyskał stopień doktora
nauk technicznych, nadany przez Radę
Wydziału Chemicznego PŁ. Tytuł rozprawy doktorskiej: „Badania zależności między strukturą a starzeniem się wulkanizatów cis-1,4-poliizoprenu” (promotor: prof.
dr hab. inż. Jerzy Ruciński; recenzenci:
doc. dr inż. Robert Gaczyński, doc. dr inż.
Ludomir Ślusarski).
Kolejnym etapem kariery naukowej dra W. Rzymskiego była habilitacja: Dr. sc. techn. - publiczna dyskusja:
22.09.1989 – Technische Universität KarlMarx-Stadt/NRD.
Tytuł rozprawy habilitacyjnej:
„Dynamische Eigenschaften und
Netzwerkstruktur von Vulkanisaten”.
38 l
www.rubber.pl
Rubber R eview
(10.1968-09.1975); adiunkt (10.1975-10.1994), prof. nadzwyczajny (11.1994-03.2011) i prof. zwyczajny (od 04. 2011).
Nazwa Katedry Technologii Kauczuku i
Gumy po reorganizacji Wydziału uległa
zmianie na Instytut Polimerów - obecnie Instytut Technologii Polimerów i
Barwników.
Należy także wspomnieć o stażach
naukowych wówczas asystenta i adiunkta W.M. Rzymskiego - w latach 1969-1989. Były to: Letnia Szkoła Polimerów
w Użhorodzie (lipiec 1969 r., organizator: AN ZSRR); konferencja szkoleniowa
nt. związków fluoroorganicznych w
Warszawie (pażdziernik.1969 r., organizator: PAN), staże w Moskiewskim
Instytucie Technologii Chemicznej im. M.
Łomonosowa oraz Naukowo-Badawczym
Instytucie Przemysłu Oponiarskiego w
Moskwie (10.1972-06.1973, zespół prof.
B. A. Dogadkina; opiekun stażu: prof.
Z. N. Tarasowa) oraz w Uniwersytecie
Technicznym Karl-Marx-Stadt (w latach
1984-89, razem 9 miesięcy; zespół prof.
Joachima Jentzscha; w tym stacjonarno-zaoczny staż habilitacyjny – 6 miesięcy
w latach 1988-89).
Zainteresowania i badania naukowe Profesora to: chemia i fizykochemia elastomerów, konwencjonalne i
niekonwencjonalne sieciowanie oraz
modyfikacja, właściwości i technologia
elastomerów; struktura i topologia sieci
przestrzennych, właściwości dynamiczne
elastomerów, elastomerowe materiały
konstrukcyjne, recykling zużytych wyrobów gumowych.
Dorobek naukowy Profesora jest
imponujący. Profesor W. M. Rzymski
jest autorem lub współautorem 114
publikacji w czasopismach naukowych
krajowych i zagranicznych (12 monoautorskich), 92 prac opublikowanych w
materiałach konferencji krajowych i międzynarodowych (20 monoautorskich),
54 prac (rozdziałów) w pracach zbiorowych (3 monoautorskie), 27 patentów i
2 zgłoszeń patentowych, 141 referatów
i komunikatów prezentowanych na krajowych i międzynarodowych konferencjach naukowych (22 monoautorskich);
9 opublikowanych i 6 niepublikowanych
recenzji podręczników i książek akade-
www.rubber.pl
mickich; współredaktorem
opracowania „Politechnika
Łódzka. Wydział Chemiczny.
Informator – Guide Book”
(Łódź 1995 r.) i monografii
„Elastomery i przemysł gumowy” (Piastów/Łódź, 2006).;
tłumaczem: z języka rosyjskiego części podręcznika: F.
R. Koszelew, A. E. Korniew,
N. S. Klimow: „Ogólna
technologia gumy” (WNT,
Warszawa 1972) oraz poradnika ”Substancje niebezpieczne. Praktyczny poradnik” (z języka niemieckiego,
Wyd. Alfa-Weka, Warszawa
1997/98), 35 sprawozdań z
zagranicznych konferencji naukowych,
19 opinii o projektach Polskich Norm,
44 opinii lub ekspertyz wykonanych
dla agend NOT, 14 niepublikowanych
opracowań dla przemysłu oraz 135 prac
naukowo- badawczych lub usługowych
wykonanych na zamówienie przemysłu.
Jest rzeczoznawcą NOT w dziedzinie
materiałów polimerowych.
Na uwagę zasługuje także wybitna działalność naukowo-dydaktyczna Profesora w dziedzinie polimerów – jako wykładowca przedmiotów:
„Technologia polimerów”, „Technologia
i przetwórstwo polimerów”, „Aparatura
i przetwórstwo polimerów”, „Techniki
i
technologie
przetwórstwa”,
„Technologie procesów materiałowych”
na kierunkach: Technologia Chemiczna,
Chemia,
Inżynieria
Materiałowa,
Nanotechnologia, Chemia Budowlana I
i/lub II stopnia.
Profesor jest autorem 49 monograficznych wykładów gościnnych wygłoszonych na zaproszenie, w tym kilkakrotnie na Uniwersytecie Technicznym w
Chemnitz. Był promotorem 7 zakończonych przewodów doktorskich: Andrzeja
Srogosza – 1998 r.; Barbary Wolskiej
– 2004 r.; Jacka Bika – 2006 r.; Aleksandry
Smejda-Krzewickiej – 2008 r.; Magdaleny
Kmiotek – 2009 r.; Kingi Bociong – 2010
r.; Sylwii Krzemińskiej – 2010 r. (CIOPPIB); trzy prace zostały wyróżnione przez
Radę Wydz. Chemicznego PŁ. Obecnie
kieruje 1 wykonywaną pracą doktorską
(Pauliny Dmowskiej-Jasek).
Prof. W. M.
Rzymski jest
autorem
lub współautorem 114
publikacji
w czasopismach
naukowych
krajowych
i zagranicznych.
Profesor był:
- opiekunem lub kierownikiem 91 zakończonych prac
dyplomowych magisterskich
i 29 inżynierskich;
- organizatorem i opiekunem
studenckich praktyk w VEB
Reifenwerk Heidenau (lata
1983-1989) i pełnomocnikiem Dziekana ds. studenckich praktyk zagranicznych
(lata 1983-1994);
- organizatorem, autorem
programu i kierownikiem
III edycji Podyplomowego Studium Technologii Elastomerów (1997-1999) oraz III edycji
Podyplomowego Studium Technologii Polimerów (2003-2005).
- w latach 2000-2013 koordynatorem wyjazdów studentów PŁ na
Uniwersytet Techniczny w Chemnitz
(Niemcy) w ramach programu
SOCRATES/ERASMUS.
Profesor do tej pory był Kierownikiem
5 i współwykonawcą 6 projektów
badawczych, w tym jednego we współpracy z TU Chemnitz, recenzentem 9
rozpraw doktorskich i 1 habilitacyjnej,
81 wniosków o finansowanie i 11 sprawozdań z realizacji projektów badawczych zgłoszonych do KBN/MNiSzW/NCB
oraz recenzentem 260 prac/artykułów
opracowanych dla Redakcji czasopism
naukowych lub Komitetów Naukowych
konferencji.
Profesor W.M. Rzymski pełnił liczne prestiżowe funkcje:
Członka Komitetu Honorowego i Jury
I-VI edycji Konkursu „Łódź Proponuje”
(lata 1994-2000); Przewodniczącego
Rady Naukowej Instytutu Przemysłu
Skórzanego w Łodzi (1997-2006); członka Rady Naukowej Instytutu Przemysłu
Gumowego „Stomil” w Piastowie oraz
Ośrodka
Badawczo-Rozwojowego
Kauczuku i Tworzyw Winylowych
w Oświęcimiu (2003-2006); Członka
Rady Programowej (1996 -2008 r.); a
obecnie (od 2008 r.) Rady Naukowej
czasopisma „ELASTOMERY”, Komitetu
Redakcyjnego czasopism „Polimery” (od
2000 r., czasopismo z Listy Filadelfijskiej)
i „Tworzywa Sztuczne w Przemyśle” (od
39
Rubber R eview
2008 r.); Przewodniczącego Komitetu
Technicznego nr 186 ds. Gumy i
Wyrobów Gumowych PKN (lata 2006-2009); Przewodniczącego ZNP w PŁ
(2001-2007), prezesa Rady Szkolnictwa
Wyższego i Nauki ZNP oraz członka
Zarządu Głównego i Prezydium ZG
ZNP (2006-2010), członka Prezydium
RSzWiN ZNP (kadencje: 2010-2014 i
2014-2018); współzałożyciela i członka Zarządu (2000-2003) oraz wiceprezesa (2003-2009) Stowarzyszenia
Przemysłu Gumowego EKOGUMA;
członka-założyciela oraz wiceprezesa Zarządu Głównego Stowarzyszenia
Stypendystów DAAD w Polsce (2003-2005), członka PTChem. oraz SITPChem;
członka Forum Ekspertów powołanego przez Ministra Nauki i Szkolnictwa
Wyższego (10.2010-02.2011); członka Komitetów Naukowych cyklicznych
konferencji
naukowych:
„Modyfikacja Polimerów” (od 2001 r.),
Międzynarodowej Konferencji Naukowo
– Technicznej „ELASTOMERY” (od 1996
r.), „Postęp w przetwórstwie materiałów
polimerowych” (od 1997 r.), „PomeraniaPlast” (od 2004 r.), „Technomer” (RFN,
2001-2013 r.), „Recyrkulacja w Budowie
Maszyn” (1997 – 2005), 2 sympozjów
międzynarodowych (2006 i 2008) organizowanych przez Polymer Processing
Society oraz Slovak Rubber Conference
(2009).
Profesor W.M. Rzymski współpracował naukowo z Uniwersytetem
Technicznym w Chemnitz, Uniwersytetem
Marcina Lutra w Halle-Witten-berg
(RFN) oraz Państwowym Instytutem
Chemiczno-Technologicznym
w
Dniepropietrowsku (Ukraina). Za osiągnięcia w pracy naukowej, dydaktyczno-wychowawczej i organizacyjnej był
wyróżniony 23 nagrodami Rektora PŁ,
2 nagrodami Dziekana Wydziału oraz
6 nagrodami Dyrektora Instytutu oraz
nagrodą indywidualną III stopnia Ministra
Edukacji Narodowej (1990 r., za pracę
habilitacyjną).
Profesor W.M. Rzymski został także
odznaczony i nagrodzony Srebrnym
(1973 r.) i Złotym (1975 r.) Krzyżem Zasługi,
Medalem 40-lecia PL (1984 r.), Medalem
Komisji Edukacji Narodowej (2009 r.),
Medalem Złotym za Długoletnią Służbę
40 l
Wybrane publikacje prof. Rzymskiego:
01. Ślusarski L., Ruciński J., Rzymski W.: „Zmiany struktury wulkanizatów pod wpływem wolnych rodników”, Polimery 1972, 17, 568-570.
02. Rzymski W. M., Kawun S. M., Tarasowa Z. N.: „Issledowanije termookislitielnoj diestrukcji wulkanizatow cis-isoprenogo kaučuka različnoj struktury s pomoščju azotokisnych radikałow”,
Vysokomol. Sojed. 1975, A17, 329-334; CA 1975, 83, 11788c.
03. Rzymski W. M., Jentzsch J.: „Molekular-strukturelle Deutung dynamischer Kennwerte von
Vulkanisaten”, Acta Polymerica 1989, 40, 663-667.
04. Rzymski W. M., Krause K.-H., Jentzsch J.:„Einfluß der Netzwerkstruktur auf die dynamischen
Eigenschaften von ungefüllten Vulkanisaten – Konsequenzen für die Rezepturentwicklung”,
Plaste u. Kautschuk 1991, 38, 193-195.
05. Rzymski W. M., Jentzsch J.: „Überprüfung der Anwendbarkeit von Netzwerkmodellen für NR-, IRund BR-Vulkanisate”, Plaste u. Kautschuk 1992, 39, 338-342.
06. Rzymski W. M., Jentzsch J., A. Srogosz: „Untersuchungen an hydrierten Nitrilkautschuken. Teil I – III“,
Plaste u. Kautschuk 1992, 39, 269-272; 1993, 40, 231-234; 1994, 41, 19-23; .
07. Mennig G., Michael H., Rzymski W. M., Scholz H.: „Thermoplasic elastomers from polypropylene
– powdered rubber scrab blends”, Intern. Polym. Sci. Technol. 1997, 24, T/100-T/103.
08. Rzymski W. M.: „Structural conditioning of processing and applications of elastomers”,
Intern. Polym. Sci. Technol. 2001, 28, T/78-T/84.
09. Radusch H.-J., Rzymski W. M.: „Wulkanizaty termoplastyczne. Część I i II”,
Elastomery 2001, 5(2), 19-28; 2001, 5(3), 3-15
10. Rzymski W. M., Wolska B.: „Struktura fizyczna i topologia sieci przestrzennych elastomerów”,
Polimery 2003, 48, 246-253.
11. Bik J., Głuszewski W., Rzymski W. M., Zagórski Z. P.: „EB radiation crosslinking of elastomers”,
Radiat. Phys. Chem. 2003, 67, 421-423.
12. Rzymski W. M., Cebulski A., S. Jachna, Ogiegło P.: „Oznaczanie związanego styrenu w kauczukach
butadienowo-styrenowych i w innych kopolimerach styrenu”, Przem. Chem. 2005, 84(9), 646-651.
13. Bik J. M., Rzymski W. M.: „Elektronen- und Gammastrahlen-Vernetzung von hydriertem AcrylnitrilButadien-Kautschuk”, Gummi, Fasern, Kunstst. 2006, 59(8), 503-507.
14. Rzymski W. M., Kmiotek M.: „Reakcje interelastomerowe w niekonwencjonalnych mieszaninach elastomerów”, Polimery 2007, 52, 511-515.
15. Rzymski W. M., Bociong K., Kmiotek M.: „New elastomer materials made of elastomer blends modified by specific intra- or interelastomer reactions”, Chem. Listy, 2009, 103 (Special Issue No 13), pp.
s35-s37.
16. Krzemińska S., Rzymski W. M.: „Barrier properties of hydrogenated acrylonitrile-butadiene rubber
composites containing modified layered aluminosilicates”,
Materials Science Poland 2011, 29(4), 285-291; DOI: 10.2478/s13536-011-0046-0.
17. Krzemińska S., Rzymski W. M.: „Thermodynamic Affinity of Elastomer-Solvent System and Barrier
Properties of Elastomer Materials”,
Acta Phys. Polonica A 2013, 124(1), 146-150; DOI: 10.12693/Aphys. Pol.A.124.14
18. Dmowska P., Rzymski W. M., Bociong K.: „Sieciowanie i właściwości mieszanin kauczuku chloroprenowego z częściowo uwodornionym kauczukiem butadienowo-akrylonitrylowym”,
Przem. Chem. 2013, 92(11), 1981-1983.
19. Rzymski W. M.: „Kauczuk naturalny: nieco historii, stan obecny i perspektywy. Wybrane zagadnienia”,
Elastomery, 2013, 17(3), 12-20; Tworzywa Sztuczne w Przemyśle, 2014, 59(1), 48-54.
20. Rzymski W. M.: „Gewinnung des Naturkautschuks aus alternativen Quellen”,
Kautschuk u. Gummi Kunstst. 2014, 67(7-8), 22-27.
21. Smejda-Krzewicka A., Rzymski W.M.: „Functionalization of Ethylene-Propylene Rubbers with
Carboxyl Groups and Properties of Obtained Materials”,
Kautschuk u. Gummi Kunstst. 2014, 67(9), 37-41.
(2012 r.), trzema nagrodami Prezesa ZNP
(2008, 2009 i 2010 r.) oraz trzykrotnie
Odznaką „Aktivist der Sozialistichen
Arbeit” (NRD, VEB Reifenwerk Heidenau
1986, 1988 i 1989 r.), Złotą Odznaką
ZNP (1998 r.) i Medalem 100-lecia ZNP
(2007 r.), Odznaką „Zasłużony dla
Politechniki Łódzkiej” (1995 r.), Medalem
60-lecia PŁ (2005 r.), Honorową Odznaką
SITPChem. (2005 r.), Medalem 40-lecia Wyzwolonej Łodzi (1985 r.) oraz
Honorową Odznaką m. Łodzi (1974 r.).

Źródło: Elastomery nr 4/2014, Tom 18, s.6-8.
www.rubber.pl
Rubber R eview
Andrzej Smorawiński
10 LAT WSPÓŁPRACY Z RUBBER REVIEW
Na pytania redakcji odpowiada ceniony konsultant ds. tworzyw sztucznych i gumy.
Aktualny
potencjał
przetwórczy
polskiego
przemysłu
gumowego to
niewątpliwie
rezultaty dużych
nakładów
inwestycyjnych
znanych koncernów
światowych,
które znalazły w
Polsce zbudowaną
wcześniej strukturę
produkcyjną i kadrę
techniczną na
wysokim poziomie.
Gratulując owocnej, trwającej już dekadę współpracy z magazynem Rubber Review, chcemy poprosić
dziś Pana o ocenę polskiego rynku gumy przez pryzmat Pańskiego wieloletniego doświadczenia.
Chcę podziękować w tym miejscu magazynowi Rubber
Review za możliwość bardzo ciekawej współpracy. Ta
dekada wpisuje się w moją ponad 50-letnią działalność
zawodową, którą rozpocząłem w warszawskiej fabryce
w 1962 roku. Ściślejszą współpracę z polskim przemysłem gumowym zacząłem w roku 1973 jako dostawca
szerokiej gamy kauczuków syntetycznych z włoskich firm
Montedison-Enichem. Obecny potencjał przetwórstwa
gumy w Polsce szacowany na ok. 1 mln ton jest wynikiem
ciągłego rozwoju tego przemysłu także w ubiegłym 30-leciu. Jest to zasługa Zjednoczenia Przemysłu Gumowego
STOMIL, które zadbało o harmonijny rozwój przemysłu
oponiarskiego (nowoczesna fabryka w Olsztynie, zakłady
produkcji taśm przenośnikowych dla przemysłu wydobywczego czy nowoczesna fabryka technicznych artykułów motoryzacyjnych w Sanoku). Aktualny potencjał
przetwórczy i unowocześnienie polskiego przemysłu
gumowego w ostatniej dekadzie to niewątpliwie rezultaty
dużych nakładów inwestycyjnych znanych koncernów
światowych, które znalazły w Polsce zbudowaną wcześniej
strukturę produkcyjną i kadrę techniczną na wysokim
poziomie. Czynnikiem decydującym była przede wszystkim motoryzacja i przemysł wydobywczy co można by
uzupełnić także wysokim zużyciem gumy w polskim
kablownictwie.
Jak ocenia Pan wspomnianą aktywność zachodnich
firm na polskim rynku gumy - w jaki sposób sytuacja
zmieniała się tu w minionych dziesięcioleciach?
Jak wspomniałem wcześniej, stosunkowo szybko po
roku 1990 pojawili się w Polsce znaczni inwestorzy. Były
to głównie firmy oponiarskie, liderzy światowi Michelin i
Goodyear, którzy dokonali przejęć w Dębicy i w Olsztynie.
Znaczącą rolę odegrał dalej Bridgestone, który zbudował
duży nowoczesny zakład w Poznaniu, a potem również w
Stargardzie. W wymienionych zakładach ma miejsce dalsze
doinwestowanie i unowocześnienie produkcji. W segmencie taśm przenośnikowych dokonuje się także dalszy rozwój w FTT Wolbrom i po przejęciu przez Semperit zakładu
w Bełchatowie. W branży artykułów technicznych „non
tyre” bardzo szybko zaznaczyły swoją obecność koncerny
światowe: Hutchinson (5 zakładów), Trelleborg (3) a także
Freudenberg(2). Należy stwierdzić, że w przeważającej
mierze miało miejsce przemieszczenie do Polski używanego parku maszynowego, na którym kontynuowano
wcześniejszą produkcję. Znaczącą rolę zaczyna odgrywać
w produkcji profili motoryzacyjnych Cooper Standard
Automotive ze swoimi czterema zakładami. Sukcesywnie
pojawiają się nowe firmy, jak japońska TRI w Wolbromiu z
nowo otwartym oddziałem w Zagórzu.
Publikowane na łamach Rubber Review teksty
Pańskiego autorstwa poruszają tematykę innowacji
dla światowego rynku gumy. Czy Pana zdaniem,
tempo wdrażania nowoczesnych technologii na
rynek polski można uznać za odpowiednie?
Niewątpliwie wszelkie osiągnięcia innowacyjne w produkcji opon na pewno znajdują szybkie odzwierciedlenie,
także w polskich zakładach produkcyjnych. W branży
profili motoryzacyjnych ich produkcja na nowoczesnej
linii włoskiej SAIAG została wprowadzona już 40 lat temu,
z postępującym dalej transferem technologii. Obecnie ma
to miejsce szybciej, co możemy zaobserwować w Cooper
Standard. Gorzej jest z produkcją wyrobów formowych
nowoczesną metodą wtryskową. Liczących się wtryskowni
gumy w Polsce mamy nie więcej niż 30, reszta produkcji
ma miejsce na prasach tłocznych. Nie mamy jeszcze np.
www.rubber.pl
41
Rubber R eview
nowoczesnych metod kontroli produkcji metodą optyczną. Ponadto brak jest w Polsce dobrze doinwestowanego
ośrodka rozwojowego w zakresie przetwórstwa gumy,
który mógłby promować wdrażanie nowoczesnych technologii. Jest w tej dziedzinie wiele do zrobienia.
Czy można wskazać segmenty rynku, w których
krajowi przetwórcy gumy stali się wyjątkowo silni
na tle dostawców zachodnioeuropejskich, a być
może także firm z innych krajów Europy ŚrodkowoWschodniej?
Polska – mimo że nie posiada własnej marki samochodowej – jest europejskim liderem w produkcji części i
wyrobów dla motoryzacji. 600 zakładów zatrudniających
ponad 250 tys. pracowników wytwarza wartość sprzedaży
rzędu 14 mld E. Udział wyrobów gumowych w tej masie
jest znaczący i będzie się powiększał. Jest tu godna podkreślenia pozycja zakładów Stomil Sanok, które samodzielnie kapitałowo rozwijają się i unowocześniają w ostatnim
dwudziestoleciu. Obok motoryzacji mamy w Polsce pewne
rodzaje produkcji specjalistycznej jak np. uszczelnienia
łożysk kulkowych eksportowanych do wielu krajów. Innym
niezwykle budującym przykładem jest firma Topsil Global,
stworzona przez „self-made mana”, p. Tomasza Padee już
42 l
w 1988 roku. Obecnie jest to wielozakładowy producent,
wyspecjalizowany w artykułach z LSR i TPE, eksportujący
95 proc. swoich wyrobów.
W jakich kierunkach będzie rozwijał się dalej krajowy rynek gumy? Czy można wskazać tu segmenty
warte szczególnego zainteresowania inwestorów?
Dobre prognozy dla światowego przemysłu gumowego przewidują wzrost na poziomie 4,3 proc. i przekroczenie bariery całkowitego zużycia 30 mln ton. Odbiorcą tej
masy w 70 proc. będzie motoryzacja i ona także będzie
stymulowała krajowy rynek gumy. Świadczą o tym kolejne
powstające zakłady, potwierdzające zainteresowanie inwestycjami w Polsce. Myślę, że także będą rozwijały się technologie towarzyszące jak np. termomechaniczna dewulkanizacja odpadów gumowych. Sprzedaż kolejnej linii
firmy Maris potwierdza ten kierunek. Sądzę, że jest także
w Polsce pole do rozwoju wyrobów z LSR dla elektroniki,
medycyny i farmacji. Inny kierunek to rozwój wytwarzania skomplikowanych wyrobów wielokomponentowych,
których przybywa w różnych zastosowaniach. A może
pojawi się także „know-how” z wykorzystaniem polskich
grafenów dla potrzeb gumy. Osiągnięcia firmy Vitttoria Ind

są tu bardzo zachęcające.
Polska
– mimo że
nie posiada
własnej marki
samochodowej
– jest europejskim
liderem w
produkcji części
i wyrobów dla
motoryzacji.
www.rubber.pl
doświadczenie
i profesjonalizm
e
perience
&pro
SAWEX Sp. z o.o.
02-952 Warszawa, ul. Wiertnicza 70
Tel.: 22 651 79 04 do 07
Fax: 22 651 79 09
www.sawexpl.com

Przegląd systemów produkcji mieszanek gumowych

Transkrypt

Podobne dokumenty

nowa technologia produkcji mat i płyt izolacyjnych z gumy z

KLASA 2 TEST 1 1. Pokoloruj według opisu: 1. Zosia has got green