pokaż - bobrowo.bip.net.pl

PLAN ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA
GAZOWE DLA OBSZARU GMINY BOBROWO
Autor:
inż. Radosław Juchnowski
Zmiany- aktualizacja założeń:
inż. arch. audytor energetyczny
Arkadiusz Wyrzykowski
Mała Nieszawka 2015
1
Spis treści
1. Wstęp............................ ................................ ................................ ................................ .............. 3
1.1 Podstawa opraowania...............................................................................................................4
1.2 Przedmiot i zakres opracowania.............................................................................................4
1.3 Uwarunkowania prawne..........................................................................................................5
2. Ogólna charakterystyka gminy Bobrowo. ................................ ................................ .................... 9
2.1. Obszar-charakterystyka. ................................ ................................ ................................ .... 9
2.2. Warunki klimatyczne i środowiskowe. ................................ ................................ .............. 10
2.3. Demografia................................. ................................ ................................ ....................... 12
2.4. Zarys struktury zaopatrzenia w czynniki energetyczne................................. ................ 15
3. Charakterystyka istniejącego stanu systemów zasilania w czynniki energetyczne. ..................... 17
3.1. Charakterystyka systemu elektroenergetycznego. ................................ .......................... 17
3.2. Charakterystyka systemu zasilania w ciepło. ................................ ................................ .20
3.3. Charakterystyka systemu gazowniczego. ................................ ................................ ........ 21
3.4. Charakterystyka pozostałych źródeł/nośników energii................................. .................. 22
3.4.1. Biomasa ................................ ................................ ................................ .......................... 22
3.4.2. Biogaz ................................ ................................ ................................ ............................. 25
3.4.3. Energia słoneczna................................ ................................ ................................ ........... 27
3.4.4. Energia wiatrowa................................ ................................ ................................ ............ 31
3.4.5. Pompy ciepła................................ ................................ ................................ .................. 34
4. Bilanse mocy i zużycie czynników energetycznych. ................................ ................................ .. 36
4.1. Bilans mocy i zużycie energii cieplnej ................................ ................................ .............. 36
4.2. Bilans mocy i zużycie gazu ziemnego. ................................ ................................ .............. 47
4.3. Bilans mocy i zużycie energii elektrycznej. ................................ ................................ ...... . . 47
5. Ocena rynku paliw................................. ................................ ................................ .................... 52
6. Analiza racjonalności gospodarowania mocą i energią................................ ............................... 54
6.1. Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie nośników energetycznych ...................... 54
6.2. Możliwości budowy instalacji wykorzystujących alternatywne źródła energii. ............. 55
6.3. Możliwość skojarzonego wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej. ........................... 58
7. Ocena możliwości oraz sposobów pokrycia zapotrzebowania na nośniki energetyczne. ............. 59
8. Program remontów i inwestycji sieci elektroenergetycznych dla gminy Bobrowo. ..................... 60
9. Współpraca z gminami ościennymi. ................................ ................................ .......................... 61
10. Ocena oddziaływania na środowisko systemu zaopatrzenia w energię cieplną. ........................ 62
11. Podsumowanie i wnioski ................................ ................................ ................................ ......... 69
2
Wstęp
Rozwój gospodarczy jest podstawą rozwoju każdego społeczeństwa i jest on powiązany
z zaopatrzeniem energetycznym. Rozwój ten coraz bardziej musi uwzględniać aspekty
poszanowania środowiska. Planowanie zaopatrzenia w energię dotyczy również lokalnych jej
odbiorców na obszarze gminy. Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego lokalnej społeczności
i gospodarce, rozwój gospodarczy, ochrona środowiska przyrodniczego w skali lokalnej i ochrona
mieszkańców gminy przed nadmiernymi kosztami energii wymagają planowania zaopatrzenia
gminy w ciepło, energię elektryczną i gaz. Realizacja tego problemu nie jest prosta, ponieważ cele
jakie może sobie założyć gmina, np. niskie koszty energii dostarczanej odbiorcom, pewność
zasilania w energię, znaczne ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł energii w gminie, mogą
być sprzeczne miedzy sobą.
Konieczne staje się odnalezienie kompromisowego rozwiązania, uwzględniającego lokalny
rynek energii i możliwości gminy w odniesieniu do realizacji założonych celów oraz uzyskania lub
wymuszenia zgody wszystkich uczestników lokalnego rynku energii na realizacje założonych
celów. Problem ten można rozwiązać dzięki planowym działaniom i zaangażowaniu organów
gminy.
Ustawa Prawo energetyczne nakłada na gminy:
- obowiązki związane z zaopatrzeniem w ciep ło, energię elektryczną i paliwa gazowe;
- obowiązek planowania i organizacji zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe
na obszarze gminy.
Plan zaopatrzenia zawiera ocenę przewidywanego i aktualnych stanu zmiany zaopatrzenia
w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, zakres współpracy z innymi gminami oraz
możliwości
wykorzystania
istniejących nadwyżek
lokalnych zasobów
paliw
i
energii,
z uwzględnieniem skojarzonego wytwarzania energii elektrycznej i ciep ła.
Opracowanie planu zaopatrzenia zawiera wiele korzyści i umożliwia:
- skuteczne zarządzanie gospodarką energetyczną gminy;
- oddziałuje na zmniejszenie kosztów usług energetycznych;
- przyczynia się do powstania nowych miejsc pracy związanych z rozwojem usług energetycznych
w regionie;
- daje podstawę do starania się o środki dofinansowania na realizacje zadań w zakresie rozwoju
infrastruktury energetycznej;
- wkład ekologiczny w odniesieniu do stanu środowiska przyrodniczego, który może wpłynąć
pozytywnie na promocję gminy;
- umożliwia warunki do prawidłowego rozwoju działalności gospodarczej.
3
Głównym celem strategii energetycznej jest minimalizacja kosztów nośników energii
i paliw oraz opłat za usługi energetyczne, obniżenie emisji zanieczyszczeń z obiektów
energetycznych w zakresie emisji pyłów NO x, SO2, CO, CO2, z uwzględnieniem istniejącego tła
zanieczyszczeń.
1.1.
Podstawa opracowania.
Podstawę opracowania stanowią następujące dokumenty:
- Ustawa Prawo Energetyczne z dnia 10.04.1997 r. ( Dz.U. nr 54 z dn. 04.06.1997 r. z późniejszymi
zmianami tj. Ustawa z dna 04.03.2005 r. o zmianie Ustawy Prawo Energetyczne).
- Założenia polityki energetycznej Polski do roku 2030 z dn. 10.11.2009 r
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bobrowo.
- Materiały graficzne ze „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy Bobrowo”.
- Koncepcja gazyfikacji gminy Bobrowo.
- Informacje i dane dotyczące ludności i zabudowy na terenie gminy Bobrowo.
- Informacje i dane techniczne dotyczące systemu elektroenergetycznego oraz charakterystyki
obiektów znajdujących się w eksploatacji Energa – operator dystrybucji i obrót Toruń - rejon
energetyczny Brodnica stan na rok 2015
- Informacje Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska województwa kujawskopomorskiego dotyczące stanu zanieczyszczeń atmosfery w regionie kujawsko pomorskim
- Plany miejscowe obowiązujące długookresowe sporządzone w trybie Ustawy o planowaniu
przestrzennym.
- Baza danych sporządzona na potrzeby Planu gospodarki niskoemisyjnej z roku 2015
- Informacje o planowanych i realizowanych inwestycjach w Gminie Bobrowo stan na marzec 2015
1.2.
Przedmiot i zakres opracowania.
Przedmiotem opracowania jest aktualizacja projektu założeń do planu zaopatrzenia w
ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe gminy Bobrowo. Zakres opracowania obejmuje:
- ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na energię elektryczną, cieplną
i paliwa gazowe,
- ocenę rynku nośników energii na terenie gminy,
- propozycje przedsięwzięć racjonalizujących użytkowania energii elektrycznej, ciepła i paliw
gazowych,
- ocenę możliwości oraz zasobów pokrycia zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i gaz do
roku 2030,
4
- zakres współpracy z gminami ościennymi, zgodność założeń rozwojowych gminy z założeniami
polityki energetycznej państwa do roku 2030,
- wnioski i propozycje działań zmierzających do zaspokojenia potrzeb energetycznych gminy
Bobrowo.
1.3.
Uwarunkowania prawne.
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (art. 7) do zadań własnych
realizowanych przez gminy zaliczyła zaspokajanie potrzeb zbiorowych wspólnoty, do których
włączono między innymi zaopatrzenie mieszkańców w energię elektryczną i cieplną. Obowiązki
gminy w tym zakresie precyzuje ustawa - Prawo energetyczne z 10 kwietnia 1997 wraz z
późniejszymi zmianami.
Art. 18 przytoczonej ustawy mówi, że „do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w ciep ło,
energię elektryczną i paliwa gazowe należy:
- planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciep ło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze
gminy,
- planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy,
- finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg, znajdujących się na terenie gminy.”
Zadania te gmina powinna realizować zgodnie z założeniami polityki energetycznej
państwa, miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego lub ustaleniami zawartymi w
studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.
Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się przesyłaniem i dystrybucją paliw gazowych, energii
elektrycznej lub ciepła zostały zobowiązane (art. 16) do sporządzenia planów rozwoju w zakresie
aktualnych i przyszłych potrzeb energetycznych gminy z uwzględnieniem kierunków rozwoju
gminy zawartych w „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy” oraz ustaleń miejscowego „Planu zagospodarowania przestrzennego”. Plany te powinny
obejmować okres nie krótszy niż 3 lata i zawierać w szczególności:
- przewidywany zakres dostarczania paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciep ła;
- przedsięwzięcia w zakresie modernizacji, rozbudowy albo budowy sieci oraz ewentualnych
nowych źródeł paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła, w tym źródeł odnawialnych;
- przedsięwzięcia w zakresie modernizacji, rozbudowy lub budowy połączeń z systemami
gazowymi albo z systemami elektroenergetycznymi innych państw;
- przedsięwzięcia racjonalizujące zużycie paliw i energii u odbiorców;
- przewidywany sposób finansowania inwestycji;
- przewidywane przychody niezbędne do realizacji planów;
- przewidywany harmonogram realizacji inwestycji.
5
Przy tworzeniu planów rozwoju przedsiębiorstwa energetyczne powinny współpracować z
przyłączonymi podmiotami oraz gminami, na których obszarze przedsiębiorstwa te prowadzą
działalność. Choć nie wynika to z obowiązków ustawowych plany rozwojowe tworzone są również
przez odbiorców energii, np. przedsiębiorstwa, wspólnoty mieszkaniowe.
Z uwagi na to, że generalnie gospodarzem w gminie są władze samorządowe tej gminy, od gminy
winna wyjść pierwsza inicjatywa tworzenia skoordynowanych organizacyjnie i merytorycznie
planów wszystkich zainteresowanych podmiotów.
Ustawa Prawo energetyczne (art. 19 i 20) na gminy nakłada bowiem obowiązek koordynacji
całokształtu działań związanych z planowaniem energetycznym. Podstawowym dokumentem
niezbędnym dla prawidłowej koordynacji gospodarki energetycznej jest „Projekt założeń do planu
zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe” (w skrócie „projekt założeń”) a w razie
konieczności także „Projekt planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe”
(„projekt planu”). Ustawa określa procedurę powstawania tych dwóch dokumentów.
Zakres planowania i procedury dwuetapowego dochodzenia do dokumentów lokalnego
prawa ma na celu, z jednej strony umożliwić uczestnictwo w procesie planowania istotnych
podmiotów, które mają reprezentować interesy państwa, regionu oraz gospodarki i społeczności
gminy, z drugiej strony stworzyć warunki do uzyskania zgodności w procesie koordynacji planów
gminy i przedsiębiorstw energetycznych zaopatrujących gminę w ciepło, energię elektryczną i
paliwa gazowe, najlepiej już na etapie tworzenia „założeń do planu”.
Zgodnie z intencją ustawodawcy „projekt założeń” powinien zawierać ocenę: stanu
aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energie elektryczną i paliwa
gazowe, wpływu przedsięwzięć racjonalizujących użytkowanie nośników energii, możliwości
wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem
skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej oraz zagospodarowania ciepła odpadowego
z instalacji przemysłowych oraz zakres współpracy z innymi gminami.
Projekt założeń podlega opiniowaniu przez samorząd województwa w zakresie koordynacji
współpracy z innymi gminami oraz w zakresie zgodności z polityką energetyczną państwa. Ustawa
Prawo energetyczne wymaga, aby „założenia do planu” były zgodne z przyjętymi celami polityki
energetycznej państwa. W dokumencie „Polityka Energetyczna Polski do 2030” za podstawowe
kierunki polskiej polityki energetycznej przyjęto:
- poprawę efektywności energetycznej,
- wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii,
- dywersyfikację struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energii
jądrowej,
- rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw,
6
- rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii,
- ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko.
Projekt założeń wykłada się do publicznego wglądu na okres 21 dni, powiadamiając o tym
w sposób przyjęty zwyczajowo w danej miejscowości. W okresie tym, Osoby i podmioty
zainteresowane zaopatrzeniem w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy
mają prawo składać wnioski, zastrzeżenia i uwagi do dokumentu.
Chociaż samorząd gminny może występować z różnych pozycji (odbiorcy, dostawcy nośników
energii) to jednak jest on przede wszystkim regulatorem lokalnego rynku energii. Poprzez plan
zaopatrzenia musi reprezentować interes publiczny w tworzeniu bezpiecznego, przyjaznego
środowisku i akceptowalnego społecznie systemu zaopatrzenia w nośniki energii. Sprzeczne
interesy producentów i dystrybutorów energii oraz użytkowników energii powinny być
równoważone.
Uczestnictwo w procesie planowania energetycznego w gminie niesie za sobą istotne
korzyści wszystkim podmiotom lokalnego rynku. Władze gminne mają możliwość zrealizowania
poprzez „założenia do planu” własnej polityki energetycznej i ekologicznej oraz celów gminy
(bezpieczeństwo zaopatrzenia, minimalizacja kosztów usług energetycznych, poprawa stanu
środowiska, akceptacja społeczna), Przedsiębiorstwa i spółki energetyczne mogą oczekiwać
lepszego zdefiniowania przyszłego lokalnego rynku energii, uwiarygodnienia popytu na energię
oraz uniknięcia nietrafnych inwestycji po stronie wytwarzania, przesyłu i dystrybucji energii.
Odbiorcy energii mogą spodziewać się poprzez integrację strony podażowej i popytowej lokalnego
rynku energii, dostępności do usług energetycznych po możliwie najniższych kosztach.
Wymierną korzyść z planowania energetycznego w gminie uzyskują ubiegający się o
przyłączenie do sieci, czy to elektrycznej, gazowej czy ciepłowniczej. Ustawa Prawo energetyczne
nakłada na przedsiębiorstwa energetyczne obowiązek zapewnienia realizacji i finansowania
budowy i rozbudowy sieci, w tym na potrzeby przyłączania podmiotów ubiegających się o
przyłączenie, na warunkach określonych w Ustawie oraz w „projektach założeń” lub „projektach
planów”. Przy czym za przyłączenie do sieci pobiera się opłatę ustaloną na podstawie
następujących zasad:
- za przyłączenie do sieci przesyłowej, sieci dystrybucyjnej gazowej wysokich ciśnień oraz do sieci
elektroenergetycznej o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kV i nie wyższym niż 110 kV, z
wyłączeniem przyłączenia źródeł i sieci, opłatę ustala się na podstawie jednej czwartej
rzeczywistych nakładów poniesionych na realizację przyłączenia;
- za przyłączenie do sieci dystrybucyjnej gazowej innej niż wymieniona w pkt 1, sieci
elektroenergetycznej o napięciu znamionowym nie wyższym niż 1 kV oraz sieci ciepłowniczej, z
wyłączeniem przyłączenia źródeł i sieci, opłatę ustala się w oparciu o stawki opłat zawarte w
7
taryfie, kalkulowane na podstawie jednej czwartej średniorocznych nakładów inwestycyjnych na
budowę odcinków sieci służących do przyłączania tych podmiotów, określonych w planie rozwoju;
- za przyłączenie źródeł współpracujących z siecią oraz sieci przedsiębiorstw energetycznych
zajmujących się przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych lub energii pobiera się opłatę
ustaloną na podstawie rzeczywistych nakładów poniesionych na realizację przyłączenia, z
wyłączeniem odnawialnych źródeł energii o mocy elektrycznej nie wyższej niż 5 MW oraz źródeł
energii wytwarzających energię elektryczną w skojarzeniu z wytwarzaniem ciep ła o mocy
elektrycznej nie wyższej niż 5 MW i projektowanej średniorocznej sprawności przemiany ogółem
nie niższej niż 70%, za których przyłączenie pobiera się połowę opłaty ustalonej na podstawie
rzeczywistych nakładów.
8
2. Ogólna charakterystyka gminy Bobrowo.
2.1. Obszar-charakterystyka.
Gmina Bobrowo, położona jest w zachodniej części powiatu brodnickiego (województwo
kujawsko-pomorskie). Gmina ta, jest niewielką jednostką administracyjną o powierzchni 146,3 km2
i liczbie ludności stanowiącej 6427 mieszkańców i 119 mieszkańców na pobyt czasowy. Stan na 30
grudnia 2014. Graniczy z gminami Brodnica, Wąpielsk, Golub–Dobrzyń, Dębowa Łąka, Książki,
Jabłonowo Pomorskie i Zbiczno.
Rys.1. Mapa gminy Bobrowo
9
W skład gminy wchodzi 20 sołectw: Bobrowo, Brudzawy, Buczek, Budy, Chojno,
Czekanowo, Dąbrówka, Drużyny, Grabówiec, Grzybno, Kawki, Kruszyny, Kruszyny Szlacheckie,
Małki, Nieżywięć, Tylice, Wądzyń, Wichulec, Wymokłe oraz Zgniłobłoty. Spośród wymienionych
największe to sołectwo Nieżywięć. Na terenie gminy Bobrowo wyodrębnione zostały 33
miejscowości: Bobrowo, Bobrowo-Kolonia, Smolniki, Brudzawy, Buczek, Budy, Chojno,
Czekanowo, Dąbrówka, Drużyny, Grabówiec, Grzybno, Kawki, Kruszyny, Kruszyny-Rumunki,
Kruszyny Szlacheckie, Anielewo, Foluszek, Lisa Młyn, Małki, Czartówiec, Pasieki, Nieżywięć,
Tylice, Zarośle, Wądzyń, Wichulec, Bogumiłki, Wymokłe, Florencja, Słoszewy, Zgniłobłoty,
Frydrychowo.
Rys.2. Mapa podziału sołectw w gminie Bobrowo
Gmina znajduje się poza strefą obszarów uprzemysłowionych, jest jednostką typowo
rolniczą przy nieznacznym udziale działalności produkcyjnej i usługowej. Daje się jednak
zauważyć wpływ lokalnego centrum gospodarczego, spełniającego funkcje przemysłowo –
usługowe, jakim jest miasto Brodnica - siedziba powiatu brodnickiego.
10
2.2. Warunki klimatyczne i środowiskowe.
W świetle fizyczno – geograficznego podziału Polski, gmina Bobrowo zlokalizowana jest
w obrębie trzech mezoregionów:
-zachodnia i środkowa cześć gminy znajduje się w obrębie Pojezierza Chełmińskiego;
-wschodnia cześć znajduje się w obrębie Pojezierza Brodnickiego;
-południowa w obrębie doliny Drwęcy.
Rzeźba terenu obszaru gminy Bobrowo wykazuje cechy klasyczne dla obszaru
młodoglacjalnego oraz duże zróżnicowanie genetyczne i morfometryczne formy rzeźby. Występuje
tu wysoczyzna morenowa, rynny polodowcowe i wykształcona dolina Drwęcy
Na wysoczyźnie morenowej przeważają gleby brunatne i płowe oraz bielicowe,
na pozostałych obszarach występują gleby piaskowe a na terenach podmokłych i obniżeniach
terenowych znajdują się gleby organiczne.
Na wysoczyznach morenowych przeważają gleby o wysokiej przydatności rolniczej
należące do kompleksów żytniego bardzo dobrego i w części pszennego. Kompleks żytni bardzo
dobry zajmuje istotną cześć areału, w gminie występują również gleby o niższej przydatności
rolniczej.
Środkowo-wschodnią cześć wysoczyzny przecina biegnąca południkowo, z północy
na południe, rynna jabłonowska wypełniona jeziorami: Wądzyńskie, Oleczno, Grzywinek,
i Chojno, odwadniana przez rzekę Lutrynę stanowiącą oś hydrograficzna, rzeka ta uchodzi do rzeki
Osy. Największą rzeką na terenie tej gminy jest rzeka Drwęca stanowiąca fragment południowej
granicy gminy.
Na terenie gminy wykształciły się gleby korzystne dla gospodarki rolniczej które użytkuje
80% gminnego ob sza r u, ter eny zadrzewione zajmują p owi er z chn ie 1304 ha – co s ta nowi
wska ź nik lesistośc i na poz iomi e 8. 9 %, należy też wyróżnić obszar chronionego krajobrazu .
Urozmaicona rzeźba terenu, liczne jeziora, rzeki i bagna, zróżnicowane gleby oraz mikroklimat
powodują, że wykształciły się tu różne typy zbiorowisk roślinnych i bogata flora. Pod względem
struktury siedliskowej największa powierzchnie zajmuje bór mieszany świeży Bsw (60% powierzchni
leśnej). Pozostałe 40% to siedliska bardzo słabe (bór suchy Bs, bór świeży Bsw) i siedliska bardzo
żyzne. W składzie gatunkowym udział drzewostanów iglastych i liściastych jest zbliżony.
Drzewostany iglaste stanowią 40 % powierzchni zalesionej, a głównymi składnikami są sosna, świerk
i modrzew, wśród drzewostanów liściastych dominują: dąb brzoza, lipa, grab i buk, pozostałe 20 % to
tereny pokryte olsem. Pod względem struktury wiekowej największy udział maja stare drzewostany
(60 %). Drzewostany młode (poniżej 20 lat) stanowią 40 % powierzchni zalesionej i należą głównie do
prywatnych właścicieli. Na terenach własności prywatnej rocznie przybywa około 5 – 10 ha lasów,
11
natomiast obecnie lasy gminne zajmują powierzchnie 18 ha.
Na terenie gminy jest też 343 ha obszarów chronionych.
Lasy na terenie gminy rozmieszczone są bardzo nierównomiernie. Największe kompleksy
występują w południowej części gminy - na piaszczystych glebach w pradolinie Drwęcy, gdzie
towarzysza im zwykle kompleksy łąk i pastwisk oraz w rejonie Małek i w otoczeniu jezior:
Wądzyńskiego, Chojno i Wysokie Brodno. Niewielkie enklawy zieleni występują w obniżeniach na
wysoczyźnie morenowej. Uzupełnieniem lesistości terenu są różne formy zadrzewień i zakrzewień,
które stanowią ok. 0,5 % powierzchni gminy. Szczegółowe zasady gospodarki leśnej, w której obok
funkcji gospodarczych, duża role odgrywa znaczenie ekologiczne lasu, określa plan urządzenia lasu
nadleśnictwa Brodnica. W skali powiatu brodnickiego z kolei dla porównania 21,7% to obszary
leśne, 59,7% grunty orne z sadami 7,1% obszaru – trwałe użytki zielone. Około 11 % pozostałe grunty
(dane 2013 rok)
Rolniczą przydatność klimatu (wg IUNG Puławy) określa się na 8,6 pkt co oznacza
że tereny gminne cechują się zmiennym klimatem o zmiennej wilgotności, wyższej niż średniej
ilości opadów i znacznych różnicach temperaturowych.
Wykres.1. Podział procentowy powierzchni gminy Bobrowo
2.3. Demografia.
Ludność
Liczba ludności gminy według danych urzędu gminy z 3 0 g r u d n ia 2014 wynosi 6427 osób
12
co
stanowi
8%
ludności
powiatu
brodnickiego
i
0,3%
ludności
województwa
kujawsko-pomorskiego.
Tabela.1. Sytuacja demograficzna na tle województwa kujawsko-pomorskiego i powiatu
brodnickiego.
Liczba ludności
Wyszczególnienie
Lata
Liczba
Mężczyźni
Kobiety
Ludność na
2000
2067817
999114
1068703
2
1 km
115
2008
2067918
997285
1070633
115
2013
2092564
1014225
1078339
116,64
2000
74695
36625
38070
72
2008
75449
37074
38375
72
2012
78003
38626
39337
75
2000
6314
3171
3143
43
2008
6112
3096
3016
42
2015 6427
3254
3166
43,9
ludności
Województwo
Powiat brodnicki
Gmina Bobrowo
Gęstość zaludnienia na obszarze gminy Bobrowo kształtuje się na podobnym poziomie
jak przeciętna gęstość zaludnienia gmin wiejskich województwa kujawsko-pomorskiego. Natomiast
liczba osób przypadających na 1 km2 powierzchni w gminie Bobrowo jest znacznie niższa niż
w powiecie brodnickim.
Liczba mieszkańców z podziałem na miejscowości.
Anielewo
45
Bobrowo
322
Bobrowo Kolonia
60
Bogumiłki
19
Brudzawy
322
Buczek
160
Budy
80
Chojno
217
Czartówiec
30
Czekanowo
248
13
Dąbrówka
215
Drużyny
287
Florencja
54
Foluszek
0
Grabówiec
196
Grzybno
336
Kawki
379
Kruszyny
521
Kruszyny Rumunki
50
Kruszyny Szlacheckie
239
Lisa Młyn
0
Małki
374
Nieżywięć
790
Pasieki
125
Słoszewy
158
Smolniki
36
Tylice
188
Wądzyń
117
Wichulec
228
Wymokłe
119
Zarośle
57
Zgniłobłoty
438
Razem:
6420
Wykres.2. Liczby mieszkańców w poszczególnych miejscowościach w gminie Bobrowo stan na
27.02.2015
Gminę tworzą 33 miejscowości, z których 20 pełni funkcje sołectw. Na omawianym
obszarze przeważają typowe wiejskie jednostki osadnicze o wielkości od około 100 do 500
mieszkańców. Najwięcej osób zamieszkuje miejscowość Nieżywięć w której zameldowanych jest
790 osób. Na terenie gminy znajdują się również jednostki osadnicze takie jak Bogumiłki
i Smolniki, w których zamieszkuje mniej niż 40 osób, Liczba mieszkańców gminy Bobrowo
systematycznie maleje, jest to spowodowane sąsiedztwem z miastem Brodnica, gdzie znajduje
się lepiej rozwinięty rynek pracy co stanowi alternatywę dla mieszkańców gminy Bobrowo,
w której najwięcej osób zatrudnionych jest w rolnictwie.
14
Rynek pracy
Dominującym rodzajem działalności gospodarczej jest rolnictwo co potwierdza struktura użytkowania
ziemi, w której użytki rolne stanowią 80% ogólnej powierzchni gminy. Zdecydowana większość
gruntów rolnych znajduje się w rękach prywatnych. Według danych REGON, w 2008 roku w sferze
gospodarki nie rolniczej w rejestrze REGON zarejestrowanych było 277 podmiotów gospodarczych
z czego 11 należy do sektora publicznego a 266 do sektora prywatnego. Działalność podmiotów
skupiona jest głównie na obrocie towarowym- detalu i hurcie oraz usługach dla ludności. W stanie na
rok 2015 aktywnych wpisów dla miejsca wykonywania działalności gospodarczej jest 175 i
zawieszonych 31, ilość aktywnych wpisów dla miejsca zamieszkania przedsiębiorcy jest 192
podmioty, zawieszonych 32.
Gmina Bobrowo z racji warunków naturalnych jest predysponowana do produkcji rolnej
i ona stanowi o jej charakterze. Bezpośrednio z rynkiem pracy i bezrobociem wiąże się
z wykształceniem mieszkańców gminy
Tabela.2. Wykształcenie mieszkańców gminy Bobrowo według Narodowego Spisu Powszechnego
2002. Dane z lat późniejszych były zbierane tylko do poziomu powiatu. Źródło: GUS.
Wykształcenie
Wyższe
Policealne
Liczba osób
ogółem
w%
130
2,5
65
1,3
Płeć
mężczyźni w %
47
36,2
24
36,9
kobiety
83
41
w%
63,8
63,1
Średnie
Zasadnicze zawodowe
739
1623
14,5
31,8
301
1021
40,7
62,9
438
602
59,3
37,1
Podstawowe ukończone
2295
45
1075
45,8
1220
53,2
4,9
113
45
138
55
Podstawowe nieukończone i 251
bez
wykształcenia
Z danych Narodowego Spisu Powszechnego 2002 wynika, iż w gminie Bobrowo
wykształcenie wyższe posiada tylko 130 mieszkańców gminy z czego 63,8 % to kobiety, natomiast
zdecydowana większość mieszkańców bo aż 2295 osób posiada wykształcenie podstawowe,
kobiety stanowią 53,2%. Kolejną liczną grupę mieszkańców stanowią ci z wykształceniem
zasadniczym zawodowym w tej grupie zdecydowana większość stanowią mężczyźni (62,9%).
Wykształcenie policealne zdeklarowała najmniejsza liczba osób.
Z danych statystycznych z 2011 roku dla Bobrowa wynika też że w wieku produkcyjnym jest 3953
osoby, i 1349 osób w wieku przedprodukcyjnym.
2.4. Zarys struktury zaopatrzenia w czynniki energetyczne.
Struktura zaopatrzenia gminy w czynniki energetyczne przedstawia się następująco:
15
- energia elektryczna
Dla gminy Bobrowo źródłem zasilana w energie elektryczną są GPZ Wąbrzeźno, GPZ
Brodnica-Grunwald, GPZ Brodnica- Podgórz, GPZ Jabłonowo Pomorskie. Stacje transformatorowe
o napięciu 110 kV/15 kV zasilane są dwukierunkowo liniami wysokiego napięcia. Dzięki czemu
gmina posiada wysoki stopień pewności zasilania.
W oparciu o wymienione GPZ na terenie gminy pracuje sieć średniego napięcia 15 kV wraz
ze stacjami transformatorowymi o napięciu 15/0,4 kV, system ten zasila sieć 0,4 kV doprowadzoną
do bezpośrednich odbiorców.
Cały teren gminy jest w 100% zelektryfikowany co ma duże znaczenie dla potencjalnych
inwestorów, poszukujących terenów umożliwiających uzyskanie zasilania w energie elektryczną;
- gaz
Gmina nie posiada aktualnie możliwości bezpośredniego zaopatrzenia w gaz sieciowy,
ale możliwa jest jej gazyfikacja. W przyszłości gazyfikacja przewodowa gminy będzie oparta
głównie na gazociąg wysokociśnieniowy DN 250 6,3 relacji Dębowa Łąka- Brodnica, warunkiem
gazyfikacji jest wykonanie ciągów rurociągowych średniego ciśnienia. W pierwszej kolejności
zostanie zgazyfikowane Bobrowo, dalsza gazyfikacja sołectw zależeć będzie od ilości odbiorców i
relacji cen
Obecnie według szacunków gminy z roku 2012 85%, gospodarstw domowych korzysta z gazu
propan-butan, dostarczanego w butlach;
- energia cieplna
Gmina nie dysponuje zcentralizowanym systemem ciepłowniczym, źródła lokalne
i indywidualne zasilane są konwencjonalnie węglem, miałem, drewnem i olejem. Negatywnym
skutkiem stosowania tego rodzaju paliw jest znaczna emisja zanieczyszczeń.;
- odpady
Odpady stałe wywożone są na składowisko regionalne w miejscowości Niedźwiedź, gmina
Dębowa Łąka.
16
3. Charakterystyka
energetyczne.
istniejącego
stanu
systemów
zasilania
w
czynniki
Rys.3. Infrastruktura techniczna w gminie Bobrowo.
3.1. Charakterystyka systemu elektroenergetycznego.
Dostawcą
energii
elektrycznej
dla
gminy
Bobrowo
jest
koncern
energetyczny
Energa-Operator Dystrybucji i Obrotu Toruń- Rejon Energetyczny Brodnica. Operator
jest odpowiedzialny za eksploatację, modernizację, sprawność, jakość dostarczanej energii
elektrycznej, kapitalne remonty, rozwój infrastruktury, ciągłość dostaw całego układu do granicy
majątkowej strony. Firma prowadzi również obsługę odbiorców energii elektrycznej, z którymi
zawarła umowę na jej dostarczanie.
Gmina Bobrowo zasilana w energie elektryczną jest z Głównych Punktów Zasilania tj.
- GPZ 110/15 kV zlokalizowanego w Brodnica- Grunwald;
- GPZ 110/15 kV zlokalizowanego w Jabłonowie Pomorskim.
Wymienione GPZ pracują w oparciu o zewnętrzne powiązania z układem systemu krajowego
elektroenergetycznego wysokiego napięcia tj. 400, 200 i 110 kV, przez układ transformacji zasilana
jest sieć napowietrzna i kablowa średniego i niskiego napięcia. Ciągłość w dostawie mocy i energii
elektrycznej dla gminy Bobrowo gwarantują GPZ Brodnica-Grunwald i Jabłonowo 110/15 kV.
W GPZ Brodnica-Grunwald pracują dwa transformatory o mocy 16 MVA każdy:
- obciążenie transformatora 1 w 2009 r. wynosiło 60 % w roku 2010 wzrosło o 1,14%; W roku
2014 wzrosło o 0.9%
17
- obciążenie transformatora 2 w 2009 r. wynosiło 30,10% wzrosło o 2,35% w roku 2010. W roku
2014 wzrosło o 0.85%
Natomiast w GPZ Jabłonowo pracują transformatory o mocy 10 MVA każdy:
- obciążenie transformatora 1 wynosi 56,35%;(2011-2012)
- obciążenie transformatora 2 wynosi 37,90 %.(2011-2012)
Linia 110 kV wchodząca do GPZ Brodnica-Grunwald jest obciążona 164 A przy
przepustowości przesyłowej 735 A. Linia wchodząca do GPZ Jabłonowo jest obciążona 252 A przy
przepustowości przesyłowej 735 A. Stan tych linii jest bardzo dobry zarówno pod względem
technicznym jak i przesyłowym a także cały układ elektroenergetyczny można ocenić jako bardzo
dobry.
Przez wschodni teren gminy przechodzi odcinek linii 110 kV łączącej GPZ BrodnicaGrunwald z GPZ Jabłonowo. Z GPZ Brodnica-Grunwald i Jabłonowo – rozdzielni stacyjnych 15
kV na terenie gminy Bobrowo wchodzi sieć magistralna średniego napięcia – napowietrzna 15 kV,
którą stanowią 4 linie magistralne o przekrojach AFL 3·70 mm2 oraz AFL 3·50 mm2. Z sieci
magistralnej średniego napięcia 15 kV zasilana jest sieć rozgałęźna 15 kV wraz z 109 stacjami
transformatorowymi o napięciu 15/0,4 kV , o mocy transformatorów od 20 do 250 kVA. Stopień
obciążenia stacji transformatorowych jest zróżnicowany średnio wynosi od 70 do 90%, co świadczy
o rezerwach mocy. W sieci 15 kV oraz stacjach transformatorowych możliwe jest zróżnicowanie
dostawy mocy np. do celów ogrzewania, ale w przypadku niektórych stacji transformatorowych
może się to wiązać z koniecznością wymiany transformatorów na jednostki o odpowiednio
wysokiej mocy, łącznie z dostosowaniem sieci niskiego napięcia do przesyłu większej mocy.
Przewidywany wzrost cen taryfowych ró żnych nośników energii np. oleju opałowego czy
gazu ziemnego, może powodować zwiększenie zużycia energii elektrycznej do celów ogrzewania
budynków i ciepłej wody użytkowej. Odbiorcy powinni wykorzystywać ulgi taryfowe. Istnieje
możliwość wyboru grupy taryfowej jednego z wariantów. Stan na rok 2015 sty:
- grupa taryfowa G11 – standard- Symbol: podstawowa (G11),pobrana energia ma
jednakową cenę niezależnie od czasu – 0,2547(0,3133) zł/kWh
poboru energii- grupa jedno taryfowa;
- grupa taryfowa G 12 – dwustrefowego sposobu rozliczania, według różnych stawek
cenowych; Dzienna szczytowa:0,2947 (0,3625), nocna poza szczytowa 0,1952 (0,2401) zł/kWh.
- grupa taryfowa G12w – Weekendowa- od piątku 2200 do poniedziałku 6 00 oraz w pozostałe
dni w godzinach od 13 00do 15 00.
Energia elektryczna mierzona jest w strefach doby:
- droga- dzień i szczyt od 600-13 00 i 15 00- 2200 - Dzienna szczytowa:0,3084 (0,3793) zł/kWh.
18
- tania- noc i poza szczytem od 22 00 -6 00 oraz 13 00-15 00 nocna poza szczytowa 0,2046 (0,2517)
zł/kWh.
Z systemu zasilania sieci 15 kV prowadzona jest sieć niskiego napięcia bezpośrednio do odbiorców
energii elektrycznej.
Na koniec 2011 roku szczytowe zapotrzebowanie mocy wyniosło w gminie Bobrowo 2,5 MW. Na
koniec roku 2014 sytuacja nie uległa zmianie.
Sieci średniego napięcia, wychodzące z GPZ Brodnica-Grunwald i Jabłonowo są sieciami
napowietrznymi, a nieliczne odcinki kablowymi. Sieć niskiego napięcia w przypadku gdy narzucają
to względy konserwatorskie i w obszarach zainwestowanych, jest siecią kablową, natomiast
w zabudowaniach jednorodzinnych, wsiach, osiedlach mieszkaniowych i zabudowaniach
gospodarczych jest siecią napowietrzną.
Linie 110 kV biegnące z GPZ Brodnica-Grunwald i Jabłonowo przechodzą przez teren
gminy Bobrowo. Wzdłuż osi tych linii obowiązuje strefa ochronna po 20 m od ich osi. Ciągłe
i pełne zabezpieczenie pokrycia i maksymalnego zapotrzebowania mocy szczytowej i energii
elektrycznej oraz parametrów w zakresie dostaw da szansę realizacji celów rozwoju gminy
Bobrowo w zakresie:
- przesyłu i usług handlowych;
- rozwoju nowoczesnego rolnictwa;
- usług na rzecz przemysłu leśnego i rolnictwa;
- przetwórstwa rolno- spożywczego;
- usług turystycznych.
Mając na uwadze uwarunkowania techniczne, należy stwierdzić, że nie występują bariery
rozwojowe dla sieci średnich i niskich napięć oraz stacji transformatorowych 15/0,4 kV poza
finansowymi. Realizacja programów inwestycyjnych, dotyczących sieci 15 i 0,4 kV uzależniona
jest od kondycji finansowej jednostki eksploatującej sieć elektroenergetyczną.
Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, analizując warunki życia ludności jako jeden
ze wskaźników bierze pod uwagę zużycie energii elektrycznej przez gospodarstwo domowe i rolne.
1
Ten wskaźnik jest pośrednią miarą konsumpcji i wynosi 6000 MWh na tysiąc mieszkańców ,
co daje w gminie Bobrowo poziom 82% wskaźnika krajowego. Wskaźnik podłączeń gospodarstw
rolnych i domowych do sieci energetycznych w gminie Bobrowo jest bliski średniego wskaźnika
w kraju.
W sieć trójfazową wyposażonych jest 94% gospodarstw rolnych. Ogólna liczba odbiorców
energii na dzień 31.12.2011 wyniosła 2079 przy rocznym zużyciu energii elektrycznej 6 722 861
KWh, co daje 3233,7 KWh rocznego zużycia energii elektrycznej na 1 odbiorcę. Na obszarze
19
gminy Bobrowo sprzedaż energii elektrycznej, przypadająca na jedno gospodarstwo rolne w ciągu
roku wyniosła średnio 2572,9 Kwh.
Uwarunkowania w zakresie gospodarki energetycznej
Na terenie gminy Bobrowo występują elementy infrastruktury technicznej, wywołujące
ograniczenia lokalizacyjne ze względu na strefę ochronną dla tych urządzeń. Ograniczenia
lokalizacyjne ze względu na istniejące strefy ochronne występują dla linii napowietrznej
przebiegającej przez gminę Bobrowo 110 kV. Strefy ochronne zostały ustalone w Rozporządzeniu
Ministra Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 11.08.1988.
Zachowanie podanych stref ochronnych gwarantuje że dopuszczalne wartości natężenia pola
elektroenergetycznego nie zostały przekroczone.
Tabela.3. Podział na strefy ochronne.
Strefa
ochronna
I
II
Wartość graniczna
Lokalizacja obiektów w
natężenia pola
obrębie strefy
elektroenergetyczne
go o częstotliwości
50
Hz 10 kV/m
Powyżej
Zabrania się całkowitego
przebywania ludzi
Odległość
osi symetrii
linii D
Powyżej 1 kV/m
do 10 kV
8m<Do20m 40m
Dopuszcza
przebywanie
usytuowanie
gospodarczej
się
okresowe
0m<Do8m
Szerokość
zajmowane
go pasa
terenu
16m
ludzi,
zabudowy
ale
nie
3.2. Charakterystyka systemu zasilania w ciepło.
Na obszarze gminy brak jest scentralizowanych systemów zbiorowego zaopatrzenia
w ciepło. Zasilanie poszczególnych odbiorców w ciepło opiera się głównie na ogrzewaniu
indywidualnym, głównie ze spalaniem węgla kamiennego oraz drewna Właścicielami źródeł ciepła
na terenie gminy są zakłady produkcyjne, właściciele prywatni, Urząd Gminy.
Kotłownie lokalne ogrzewają obiekty lokalne i użyteczności publicznej, budynki
mieszkaniowe, usługowe i inne, natomiast kotłownie indywidualne, w tym piece grzewcze
w domach wielorodzinnych i jednorodzinnych, zaopatrują w energię cieplną indywidualnych
odbiorców.
Stosowanymi na terenie gminy paliwami są: węgiel, drewno, olej opałowy lekki, gaz płynny
propan-butan oraz energia elektryczna. Indywidualne źródła ciepła rozmieszczone są na całym
obszarze gminy, gdzie zlokalizowane są budynki mieszkalne nie podłączone do kotłowni lokalnych.
20
Indywidualne źródła ciepła pokrywają większość całkowitego zapotrzebowania w gminie na
energię cieplną. Większości tych systemów ogrzewania to piece na paliwo stałe, a w nielicznych
przypadkach na paliwo płynne i gazowe czy elektryczne.
3.3. Charakterystyka systemu gazowniczego.
Aktualnie teren gminy Bobrowo nie jest zgazyfikowany. Na terenie gminy zlokalizowany
jest gazociąg dystrybucyjny wysokiego ciśnienia Dn 250 PN 6,3 relacji Dębowa Łąka- Brodnica,
będący
własnością
Pomorskiej
Spółki
Gazownictwa
sp.
z o.o.
Drugim źródłem zasilania w gaz przewodowy może być gazociąg Dn 250 relacji WąbrzeźnoBrodnica. Taka sytuacja stwarza szanse gazyfikacji gminy Bobrowo.
Gazyfikacja gminy Bobrowo uzależniona jest od realizacji w pierwszej kolejności sieci
gazowej na terenie gminy Książki.
Barierą dla odbiorców gazu będą:
- wysokie opłaty za przyłączenie;
- brak instalacji wewnętrznych w budynkach;
- poziom cen taryfowych za pobieranie gazu;
- wysokie koszty budowy sieci średniego ciśnienia na terenie gminy.
- brak scentralizowanej zabudowy na terenie gminy.
W związku z powyższym na terenie gminy rozwinięta jest gospodarka gazem butlowym
płynnym wykorzystywanym głównie w gospodarstwach domowych.
Należy dążyć do gazyfikacji gminy Bobrowo ponieważ gaz ziemny posiada wysokie walory
jako czynnik energetyczny umożliwiający realizacje polityki proekologicznej.
W pierwszej kolejności należy udostępnić możliwość korzystania z gazu w miejscowościach o
możliwie jak największym potencjale odbiorców i centralizacji zabudowy takich jak: Nieżywięć,
Bobrowo, Grzybno, Kruszyny,
Brudzawy,
Zgniłobłoty,
Małki. Gazyfikacja
gminy będzie
prowadzona zgodnie z koncepcją programowa gazyfikacji gminy Bobrowo oraz koncepcji
bazującej na planie zagospodarowania przestrzennego gminy i kierunki rozwoju wynikające ze
Studium.
Politykę rozwoju gazownictwa na szczeblu regionalnym dla gminy prowadzi Zakład
Gazownictwa Bydgoszcz. Należy oczekiwać ze gazyfikacja gminy Bobrowo będzie rozłożona na
kilka lat i realizowana etapowo, jednak z dostępnych informacji na rok 2015 w najbliższym czasie nie
przewiduje się.
Obecnie na terenie gminy wciąż rozwinięta jest gospodarka gazem butlowym, który
wykorzystywany
jest
w
gospodarstwach
domowych
w
celu
przygotowania
posiłków.
21
Z
szacowanego
zapotrzebowania
na
gaz
z
roku
2012
dla
gminy
Bobrowo
3
wyniesie ok. 1410 tyś. Nm /h przy maksymalnym godzinowym zapotrzebowaniu wynoszącym
około 2500 Nm3/h przy założeniu że do roku 2020 około 30 % energii cieplnej wytwarzanej w
gminie, będzie uzyskiwane z gazu przewodowego jednak z informacji dostępnych w 2015 roku
o braku postępów w gazyfikacji gminy, założenia owe nie będą zrealizowane.
3.4. Charakterystyka pozostałych źródeł/nośników energii.
Poza systemem elektroenergetycznym oraz lokalnymi i indywidualnymi źródłami ciepła,
na terenie gminy Bobrowo istnieją niewykorzystane dotychczas zasob y energii odnawialnej.
Potencjalnymi
nośnikami
energii
na
terenie
gminy
mogą
być
dotychczas
niewykorzystane do celów energetycznych:
- instalacje solarne;
- elektrownie wiatrowe – jeden istniejący 0,8 MW, kilka dalszych w trakcie planowania.
- pompy ciepła;
- potencjał energetyczny rzek;
- śmieci z odpadów komunalnych;
- biomasa w tym:
- słoma;
- drewno, jako produkt odpadowy;
- rośliny energetyczne (np. wierzba energetyczna);
- biogaz
- jako produkt procesów odgazowywania odpadów komunalnych;
- uzyskiwany z ferm hodowlanych;
- osady z oczyszczalni ścieków.
Na terenie gminy Bobrowo nie odnotowuje się wykorzystania takich odnawialnych źródeł
energii jak wody geotermalne, gdyż obszar gminy nie jest położony na pasie zalegania wód
geotermalnych o temperaturze zapewniającej korzystne warunki ich wykorzystania.
Potencjał energetyczny przepływających przez gminę Bobrowo rzek takich jak Drwęca,
Lutryna jest w stanie umożliwić budowę małych elektrowni wodnych o mało liczącym się
udziale w pokryciu szczytowego zaopatrzenia na energię elektryczną.
Przez teren gminy przebiega również rurociąg „Pomorski” relacji Płock – Gdańsk. Planowana
jest również budowa II nitki rurociągu Pomorskiego. Planowana inwestycja ułożona ma być obok
obecnie istniejącego ropociągu, jednak nie będzie miała wpływu na gospodarkę energii w gminie.
3.4.1. Biomasa
22
Według Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 9 grudnia 2004 roku biomasa
to „stałe lub ciekłe substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, które ulegają biodegradacji,
pochodzące z produktów, odpadów i pozostałości z produkcji rolnej oraz leśnej, a także przemysłu
przetwarzającego ich produkty, a także części pozostałych odpadów, które ulegają biodegradacji”.
Biomasa jest więc materią pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego
oraz produktem
ubocznym otrzymanym z ich wytwarzania. Biomasa staje się coraz popularniejszym źródłem
energii odnawialnej jedna z jej największych zalet jest to że nie jest szkodliwa dla środowiska
ponieważ przy spalaniu emisja CO2 jest równa ilości pobranej tego związku w czasie wzrostu
rośliny. Zakłady przemysłowe wykorzystujące drewno lub materiały drewnopochodne, lasy, pola
uprawne na których uprawia się zboża i rośliny energetyczne, tartaki, lasy energetyczne
są podstawowymi źródłami biomasy. Różnorodność źródeł pozyskiwania biomasy pozwala
na wykorzystanie tego paliwa w różnej postaci.
Biomasa drzewna
Biomasa drzewna występuje w postaci rozdrobnionej takiej jak zrębki, trociny, wióry, ścinki
lub skompaktowanej np. brykiety. Powierzchnia lasów na terenie gminy Bobrowo wynosi 8,9%
ogólnej jej powierzchni, czyli 1304 ha. W większości są to lasy ochronne lub znajdujące się
na terenie chronionym co uniemożliwia pozyskiwanie biomasy z tych terenów. Lasy gminne
stanowią 18 ha do właścicieli prywatnych należą głównie lasy młode poniżej 20 lat. Na terenach
własności prywatnej co roku przybywa od 5 do 10 ha lasów.
Biomasę drzewną można również pozyskiwać z sadów istniejących na terenie gminy,
stanowią one 71 ha czyli 0,5% powierzchni gminy. Ilość drewna pozyskiwanego z młodych sadów
w wyniku cięcia zimowego wynosi 0,5-0,6 t/ha, natomiast w sadach starszych od ok. 6 roku ilości
te wynoszą w zależności od typu sadu 1,9- 5 t/ha. Sadownicy mają obecnie dostęp do rożnego
rodzaju rozwiązań na zagospodarowanie tej biomasy do celów energetycznych.
Na terenie gminy wg danych z 2015 roku, z ankiet mieszkańców, zaobserwowano że część
mieszkańców (22%) wykorzystuje w coraz większym stopniu drewno zakupione lub z drewna
pozyskanego z drzew rosnących na własnych działkach. Używa drewna jako głównego źródła opału
lub w połączeniu z paliwem stałym. Spowodowane jest to głównie wzrostem cen za inne paliwa
stosowane do ogrzewania(o około 5 % w przeciągu 3 lat). Dalsza eskalacja tego procederu może
doprowadzić do niekontrolowanego i nielegalnego pozyskiwania opału z drzew z lasów. Istnieje też
prawdopodobieństwo że tak już się dzieje.
Na terenie gminy znajdują się również prywatne zakłady przetwórstwa drewna, które
użytkują
pozostałości
uzyskane
z
produkcji
na
własne
potrzeby.
Większość
drewna
23
wykorzystywana jest na indywidualne potrzeby mieszkańców gminy Bobrowo w celu ogrzania
domów jednorodzinnych.
Słoma
Tabela.5. Bilans biopaliwa (słomy) w gminie Bobrowo.
Przeznaczenie
Ilość
Łączna powierzchnia zasiewów w gminie
Średnia produkcja słomy z ha
[ha]
[t/ha]
4545
4
Łączna produkcja słomy
[t]
18180
Niewykorzystane zasoby biopaliwa, przyjęto
30%
[t]
5454
Łączna powierzchnia zasiewów w gminie wynosi 4545 ha, przyjmując ze z 1 ha możemy
uzyskać do 4 t słomy z zasiewów na terenie gminy otrzymamy 18180 t słomy. Przyjmując ze ok.
30% stanowi niewykorzystane zasoby biopaliwa uzyskamy 5454 t biomasy, którą można
przeznaczyć na cele energetyczne. Przyjmując że wartość opałowa słomy wynosi 14 MJ/kg oraz
sprawność 82% można uzyskać około 62 612 GJ energii cieplnej, która w dużym stopniu może
zaspokoić potrzeby cieplne związane z ogrzewaniem w gminie. Aby wyprodukować 1 GJ energii
cieplnej potrzeba około 90 kg słomy co oznacza ze koszt takiego paliwa w przeliczeniu na 1 GJ
wyprodukowanej energii cieplnej wynosi 12 zł przy założeniu 0,13 zł/kg słomy. Natomiast koszt
wyprodukowania 1 GJ energii wynosi 39 zł. Wykorzystywanie tego rodzaju paliwa daje kilka
istotnych korzyści ekonomicznych w porównaniu kosztów z innymi dostępnymi źródłami energii,
opłacalność użytkowania kotłów na biomasę jest znaczna.
Tabela.6. Porównanie kosztów wyprodukowania 1 GJ energii.
Cena
Zużycie
jednostkowa paliwa na
paliwa
1 GJ
Sprawność
Koszt paliwa w
Koszt
kotłowni przeliczeniu na 1 GJ wyprodukowania 1 GJ
(%)
energii (zł)
wyprodukowanej
energii cieplnej (zł)
87
83,2
93,2
Paliwo
Wartość opałowa
Olej opałowy
36 MJ/l
2,6 zł/l
32 l
Gaz ziemny
36 MJ/l
1,25 zł/l
32 m3
87
40
50
Zrębki drzewne
3200 MJ/mp
53 zł/mp
0,37 mp
84
19,6
48
Słoma w belach
14 MJ/kg
0,13 zł/kg
90 kg
82
12
39
Biorąc pod uwagę ceny paliw oraz fakt że gmina jest gmina rolniczą, wskazane jest zachęcenie
indywidualnych odbiorców o niewielkim zapotrzebowaniu na energie cieplną do instalacji kotłów na
słomę pochodzącej z własnej produkcji. Opłacalność takiej inwestycji jest wysoka biorąc pod uwagę
koszty pozyskiwania słomy z własnej produkcji, mając odpowiednie zaplecze do jej magazynowania.
Niski koszt pozyskiwania biomasy ma istotny wpływ na koszty eksploatacyjne jedynym minusem są
wysokie koszty inwestycji oraz świadomość mieszkańców.
24
3.4.2. Biogaz
Biogaz- „gaz pozyskiwany z biomasy, w szczególności z instalacji przeróbki odpadów
zwierzęcych lub roślinnych, oczyszczalni ścieków oraz odpadów”.
W zależności od pochodzenia materiału wsadowego możemy wyróżnić:
- biogaz wysypiskowy, jako produkt procesów odgazowywania odpadów komunalnych;
- biogaz rolniczy uzyskiwany z surowców rolniczych, odchodów zwierząt lub pozostałości
przemysłu rolno-spożywczego;
- osady z oczyszczalni ścieków.
Biogaz rolniczy
Według programu Innowacyjna Energetyka-Rolnictwo Energetyczne opracowanego przez
Ministerstwo Gospodarki przy współpracy z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi do 2020
roku ma powstać średnio jedna biogazownia w każdej gminie wykorzystująca biomasę pochodzenia
rolniczego, przy założeniu ze gmina posiada odpowiednie warunki to powstania takiej inwestycji. Na
dzień dzisiejszy (2015 rok) w gminie nie jest planowana taka inwestycja.
Duży potencjał energetyczny rolnictwa jest szansą na możliwość użycia biogazu w Polsce.
Szacuje się ze ten potencjał surowcowy ma możliwość wytworzenia 5-6 mld m3 biogazu rocznie,
o parametrach zbliżonych do gazu ziemnego wysokometanowego. W procesach produkcji biogazu
stosowane są produkty, które w innym przypadku mogły stanowić problem z ich wykorzystaniem
lub utylizacją (gnojowica, gnojówka). „Wykorzystanie ich do produkcji biogazu rolniczego
rozwiązuje problem odpadów organicznych, jednocześnie pozwala na pozyskanie znaczniej ilości
wysokiej jakości przyjaznych dla środowiska nawozów organicznych możliwych do zastosowania
lokalnie w formie pozostałości pofermentacyjnych”.
Budowa jednej biogazowni z instalacją oczyszczającą biogaz, wytwarzającą około 3,5-3,8
3
mln m biogazu rolniczego rocznie, która może pracować z instalacją o mocy 1 MWEl szacowane
są 3,75 euro – (średnie dane z budowy wszystkich biogazowni w Polsce i budowanych).
Biogazownie rolnicze posiadają indywidualną instalację dostosowaną możliwie jak najlepiej do
różnego składu materiału wsadowego.
25
Rys.4. Uproszczony schemat blokowy instalacji do produkcji biogazu rolniczego.
Biogaz
rolniczy produkowany jest
w
komorach fermentacyjnych wyposażonych
w instalacje:
- grzewczą;
- mieszającą wsad;
- dozującą biomasę;
- gazową.
Surowiec znajdujący się w zbiorniku wstępnym dozowany jest do komory fermentacyjnej
gdzie po rozłożeniu substancji organicznej przekazywany jest do zbiornika pofermentacyjnego.
Odpady pofermentacyjne stanowią świetny nawóz rolniczy użyźniający glebę. Biogaz jest
skierowywany do układu kogeneracyjnego gdzie pozyskuje się energię elektryczną oraz cieplną.
Podczas tej przemiany z energii chemicznej dostarczonej do układu gdzie sprawność wynosi około
85% uzyskuje się 50% energii cieplnej oraz 35 % energii elektrycznej. Część energii zostaje zużyta
na potrzeby własne wynoszące około 20% energii elektrycznej i 40% energii cieplnej jej ogólnej
produkcji. Nadmiar energii może być sprzedany do sieci energetycznej lub jako ciepło dostarczony
do indywidualnych odbiorców.
Na chwilę obecną budowa instalacji do odzyskiwania biogazu rolniczego jest mało
opłacalna z powodu rozproszenia produkcji zwierzęcej. Wykorzystanie biogazu uwarunkowane jest
rozwojem gospodarstw nastawionych na stworzenie specjalnych upraw roślin energetycznych
takich jak np. kukurydza lub dużą produkcję zwierzęcą.
26
Biogaz z oczyszczalni ścieków
Biogaz z oczyszczalni ścieków może być brany pod uwagę jako paliwo do produkcji ciepła
do ogrzewania budynków znajdujących się w pobliżu oczyszczalni ścieków. Najlepiej dostosowane
do produkcji biogazu są oczyszczalnie biologiczne. Wykorzystanie biogazu z fermentacji osadów
ściekowych może w istotny sposób poprawić ich rentowność, ponieważ maja one stosunkowo duże
zapotrzebowanie zarówno na energię elektryczną jak i energie cieplną. Produkcja energii
ze spalania biogazu na terenie gminy Bobrowo może mieć marginalne znaczenie.
Wykorzystanie zaś osadów ściekowych z oczyszczalni ścieków na terenie gminy Bobrowo
z uwagi na rozproszone zlokalizowanie przydomowych oczyszczalni ścieków wydaje się
technicznie i ekonomicznie nieuzasadnione i nie jest planowana taka inwestycja.
Teren gminy jest ubogo wyposażony w urządzenia do unieszkodliwiania nieczystości
płynnych. Wdrożenie tego typu budowli na terenie gminy jest ekonomicznie nieuzasadnione, ponieważ
opłacalna jest budowa instalacji do pozyskiwania biogazu z osadów ściekowych tylko w
większych oczyszczalniach ścieków przyjmujących 8-10 tyś. m3 na dobę.
Biogaz wysypiskowy
Gmina nie posiada własnego wysypiska śmieci, odpady z terenu gminy wywożone są na
teren Regionalnego Składowiska Odpadów zlokalizowanego na terenie wsi Niedźwiedź w gminie
Dębowa Łąka. Istnieje międzygminne składowisko zajmujące powierzchnię całkowitą 17,94 ha.
W obrębie składowiska zostało zgromadzone ok. 150 000 t odpadów. Rocznie odprowadza się na
składowisko 10 000t odpadów.
Składowisko odpadów stanowi potencjalne źródło biogazu, pochodzącego z procesu
rozkładu składników organicznych. Szacować można że ilość tworzącego się gazu wysypiskowego
może wynieść około 5 m3 z tony odpadów rocznie. Wykorzystanie tego źródła energii dla gminy
jest niemożliwe z powodu braku własnego gminnego składowiska odpadów i nierentowności takiej
inwestycji z powodu wysokich kosztów budowy.
3.4.3. Energia słoneczna
Energia
słoneczna
jest
niewyczerpalnym,
powszechnie
dostępnym
i
całkowicie
ekologicznym źródłem energii. Ilość tej energii jaka dociera w ciągu roku do powierzchni ziemi
jest dużo większa niż cała istniejąca energia zgromadzona na ziemi.
Do najbardziej powszechnego i praktycznego sposobu jej wykorzystania należą :
-Kolektory słoneczne do wytwarzania ciepła niskotemperaturowego :
- suszenie płodów rolnych i ziół;
- podgrzewanie gruntów szklarniowych;
27
- podgrzewanie basenów, stawów hodowlanych;
- ogrzewanie wody użytkowej, pomieszczeń mieszkalnych.
- Baterie słoneczne – konwencja fotowoltaiczna:
- słoneczne elektrownie fotowoltaiczne;
- urządzenia słabo prądowe.
Poniżej na rysunku przedstawiono strefy nasłonecznienie na terenie woj. kujawsko-pomorskiego.
Rys.5. Strefa nasłonecznienia województwa kujawsko-pomorskiego.
28
Obszar gminy Bobrowo charakteryzuje się średnimi warunkami nasłonecznienia. Energia
promieniowania na terenie gminy wynosi około 1075-1100 kWh/m2. W warunkach klimatycznych
Polski zaleca się stosować energię słoneczną w okresie od kwietnia do października, ponieważ w tych
miesiącach można uzyskać największą ilość tej energii. W krajowych warunkach klimatycznych z 1
m2 można otrzymać obecnie około 300-900 kWh energii użytecznej w ciągu roku w zależności od
instalacji, sprawności i roku. Najbardziej efektywne panele słoneczne być może niedługo będą w
stanie zapewnić skuteczność zbliżoną do 80%. W warunkach gminy oznaczałoby to ponad 800 kWh z
1m2 w skali roku, czyli energię wartą nieco ponad 320zł rocznie.
Z przedstawionego poniżej wykresu wynika ze w miesiącach od kwietnia do października
przypada 90% energii cieplnej, co potwierdza że wydajność instalacji słonecznych jest znikoma
w okresie zimowym.
Rys.7. Wydajność 1 m2 powierzchni kolektora.
Energia uzyskana z kolektorów słonecznych ze względu na największe nasłonecznienie
w okresie wiosenno-letnim najczęściej używana jest do podgrzewania ciepłej wody. Dobór liczby
kolektorów powinien być oparty na założeniu że kolektory w okresie letnim mają zapewnić 100%
zapotrzebowania na energie potrzebną do podgrzania wody użytkowej w mierze odpowiadającej
zużyciu dobowego.
Wśród mieszkańców gminy występuje bardzo duże zainteresowanie instalowaniem
kolektorów słonecznych. Biorąc jednak pod uwagę, że obiekty te nie wymagają żadnych pozwoleń
ani uzgodnień oraz brak jakiegokolwiek ich ewidencjonowania, prezentowane przez nas wyniki
mogą nie do końca odzwierciedlać rzeczywistość w terenie.
W gminie Bobrowo n a r o k 2 0 1 2 udział powierzchni kolektorów słonecznych do
podgrzewania wody zainstalowanych na jej terenie przez mieszkańców wynosiła około 5 m2
a uzyskana z nich energia wynosi 9 GJ w ciągu roku. W 2015 ilość budynków z solarami to około
1,03% wszystkich budynków. Co daje około 130 m2 pow. paneli i pozwala uzyskać około 65 000 W91 000W energii.
29
Rys.8. Zainstalowane kolektory na terenie województwa kujawsko-pomorskiego.
30
3.4.4. Energia wiatrowa
Rys.9. Strefy energetyczne wiatru w województwie kujawsko-pomorskim.
31
Rys.10. Strefy energii wiatru w województwie kujawsko-pomorskim.
32
Gmina Bobrowo położona jest w III strefie energetycznej wiatru i posiada potencjalnie
wysokie zasoby energii wiatru obliczone na wysokości 30 m nad poziomem gruntu i w terenie
otwartym.
Gmina posiada tereny przeznaczone pod lokalizacje elektrowni wiatrowych sporządzonych
w studium gminnym. Dla terenów przeznaczonych pod lokalizacje elektrowni wiatrowych przed
rozpoczęciem inwestycji konieczne jest wydanie decyzji środowiskowej, wykonanie wstępnej
oceny chiropterologicznej, ornitologicznej.
Rys.11. Rozmieszczenie planowanej inwestycji elektrowni wiatrowych.
Na obszarze elektrowni wiatrowych i w strefie jego oddziaływania nie powinno się tworzyć
oczek wodnych, stawów, nowych terenów zielonych, obsadzać zielenią wysoką dróg dojazdowych
do elektrowni. Poza wskazanymi miejscami możliwe jest budowanie pojedynczych elektrowni
wiatrowych na terenach rolnych poza obszarem Obszaru Chronionego Krajobrazu i Obszaru Natura
2000. Przy lokalizowaniu wież elektrowni należy uwzględnić strefy buforowe:
- minimum 1000 m od zwartej zabudowy;
- minimum 8000 m od rzeki Drwęcy;
- minimum czterokrotna długość średnicy łopaty wiatraka od dróg krajowych, wojewódzkich,
33
powiatowych, linii elektroenergetycznych wysokich napięć oraz linii kolejowych.
Źródło: "Województwo kujawsko-pomorskie. Zasoby i możliwości wykorzystania odnawialnych
źródeł energii”
Ze względu na zapewnienie warunków bezpieczeństwa ruchu cywilnych samolotów, wieże
elektrowni wiatrowych równe i większe niż 100 m nad poziomem terenu powinny być wyposażone
w znaki przeszkodowe, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury w sprawie sposobu
zgłaszania oraz oznakowania przeszkód lotniczych i uzgodnione z Prezesem Urzędu Lotnictwa
Cywilnego.
Obecnie na terenie gminy Bobrowo jest jeden wiatrak w trakcie budowy – 0.8 MW.
3.4.5.
Pompy ciepła
Rys. 12 Schemat działania pompy ciepła
Pompa ciepła czerpie energię z dolnego źródła ciepła takich jak powietrze atmosferyczne,
woda (powierzchniowa, gruntowa, głębinowa), promieniowanie słoneczne, grunt, ścieki.
Zastosowanie pomp ciepła jest możliwe dla budynków, które w swoim pobliżu mają odpowiedni
obszar, na którym będzie można zainstalować dolne źródło ciepła np. kolektor gruntowy. Istota
działania pompy ciepła oparta jest na pobieraniu ciepła ze źródła o temperaturze niższej
34
i przekazaniu go do źródła o temperaturze wyższej. Proces ten odbywa nie poprzez doprowadzenie
energii elektrycznej w celu uruchomienia sprężarki.
Urządzenie można stosować w domach wielo i jednorodzinnych, pompa ciepła pokrywa
zaopatrzenie w ciepło w czasie zimy jak również chłód w czasie lata oraz ciepłą wodę użytkową
w ciągu całego roku. Wadą tego rozwiązania są niewątpliwie wysokie koszty inwestycyjne.
Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii niesie ze sobą istotne korzyści w postaci
obniżenia zużycia paliw kopalnych co skutkuje zmniejszeniem emisji do atmosfery związków siarki
i azotu oraz zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych.
35
4. Bilanse mocy i zużycie czynników energetycznych.
4.1. Bilans mocy i zużycie energii cieplnej
Gmina Bobrowo położona jest w III strefie klimatycznej Polski. Temperatura w tej strefie
klimatycznej wynosi -200C. Przeciętny sezon grzewczy trwa około 7-8 miesięcy. W sezonie
grzewczym zapotrzebowanie na ciepło zależy od występujących temperatur w tym sezonie dlatego
czas występowania średnich wieloletnich temperatur dobowych oraz średnie wieloletnie
temperatury miesięczne są ważnym elementem obliczeń.
Rys. 10. Strefy klimatyczne Polski w okresie zimowym
Czas trwania temperatury obliczeniowej -200 C z której wynika charakterystyka zmiany
zapotrzebowania na ciepło w ciągu roku jest bardzo krótki dla terenu gminy Bobrowo. Obszar
gminy podzielono na rejony bilansowe w celu dokonania obliczeń bilansujących potrzeby cieplne
gminy na moc i energie cieplną. Granice sołectw pokrywają się z wyznaczonymi granicami rejonów
bilansowych.
Bilans mocy i energii cieplnej- stan aktualny
Energia cieplna wykorzystywana jest w gminie:
• na potrzeby zakładów przemysłowych;
• do ogrzewania pomieszczeń, na potrzeby technologiczne i przygotowania c.w.u;
36
• do przygotowania
ciepłej wody i ogrzewania
pomieszczeń w budownictwie
mieszkaniowym;
• do przygotowania posiłków w gospodarstwach domowych.
Bilans zapotrzebowania mocy i energii cieplnej sporządzono na podstawie informacji
uzyskanych
w
urzędzie
gminy
Bobrowo
oraz
„Studium
uwarunkowań
i
kierunków
zagospodarowania przestrzennego” z 2011 roku oraz na podstawie ankiet uzyskanych od mieszkańców
do Planu Gospodarki Niskoemisyjnej.
Dokonano podziału odbiorców ciepła w gminie na 3 grupy bilansowe:
- przemysł, drobna wytwórczość;
- budownictwo mieszkaniowe;
- jednorodzinne;
- wielorodzinne;
- pozostałe ( szkoły, urzędy, sklepy i inne).
Dzięki uzyskanym informacjom o produkcji ciepła w kotłowniach lokalnych, mocy
zainstalowanych źródeł i rzeczywistym obciążeniu kotłowni lokalnych w sołectwach można
określić zapotrzebowanie na moc i energię cieplną dla odbiorców ciepła w gminie. Współczynnik
rocznego
zapotrzebowania
ciepła
wynoszący
Q= 300 kWh/m2,
oraz
współczynnik
3
zapotrzebowania mocy cieplnej wynoszący około 35 W/m przyjęto dla budynków wybudowanych
głównie przed 1945 rokiem, oraz pochodzących z lat siedemdziesiątych nie posiadających
centralnego ogrzewania, lecz ogrzewanych indywidualnie, oraz bez docieplenia.
Przyjęto, że średnia powierzchnia w budownictwie jednorodzinnym wynosi 90 m2, zaś
w budownictwie wielorodzinnym wynosi 4 5 m2. Przyjmując współczynnik zapotrzebowania
na ciepłą wodę maksymalnie 2 kW na gospodarstwo domowe, przy 2 godzinach dziennego
wykorzystania
do
mocy
przygotowania
maksymalnej
(730
ciepłej wody użytkowej,
h/rok)
obliczono
natomiast
zapotrzebowanie
zapotrzebowanie
mocy
mocy cieplnej
do przygotowania posiłków przyjęto, przy rocznym czasie wykorzystania mocy maksymalnej 550
h, współczynnik 1,5 kW na gospodarstwo domowe.
Do przygotowywania posiłków zgodnie z uzyskanymi informacjami około 85%
gospodarstw domowych wykorzystuje gaz płynny propan-butan. W gospodarstwach domowych
zgodnie z uzyskanymi informacjami ciepłą wodę uzyskuję się w większości z elektrycznych
podgrzewaczy wody jeśli gospodarstwa nie są wyposażone w centralną ciepłą wodę z kotłowni
lokalnych. Mieszkania w gminie Bobrowo ogrzewane są indywidualnie.
Do bilansu cieplnego przyjęto mieszkania ogrzewane indywidualnie oraz posiadające
instalacje centralnego ogrzewania i ciepłej wody. Wielkości zawarte w tabeli określono
na podstawie udostępnionych danych z Urzędu Gminy, Spółdzielni Mieszkaniowej w Czekanowie
37
oraz Gospodarstwa Rolnego w Słoszewach. Do indywidualnego ogrzewania budynków
mieszkalnych, budynków użyteczności publicznej i usług wykorzystuje się głównie węgiel, miał
oraz ekogroszek. Dość często wykorzystuje się do ogrzewania drewno na przełomie sezonów
grzewczego i letniego oraz jako paliwo rozpałkowe i uzupełniające.
Tabela.7. Mieszkalnictwo.
Ilość mieszkań
Ogółem W budownictwie W budownictwie
jednorodzinnym
wielorodzinnym
Bobrowo
113
93
20
Budy
20
20
0
Brudzawy
89
84
5
Buczek
42
18
24
Chojno
47
44
3
Dąbrówka
58
58
0
Drużyny
69
66
3
Grabówiec
52
52
0
Grzybno
83
75
8
Kawki
106
89
17
Kruszyny Duże
166
126
40
Kruszyny Szlacheckie
73
41
32
Małki
141
100
41
Nieżywięć
213
203
10
Tylice
64
61
3
Wądzyń
36
24
12
Wichulec
130
33
97
Wymokłe
99
39
60
Zgniłobłoty
119
117
2
Razem
1718
1261
457
Źródło: Plan zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla obszaru Gminy Bobrowo.
Dane z roku 2011.
38
Zapotrzebowanie na moc i energię cieplną w podziale na wyżej wymienione grupy
odbiorców ciepła przedstawia poniższa tabela.
Tabela.8. Bilans zapotrzebowania na moc i energię cieplną w podziale na grupy odbiorców ciepła w
gminie Bobrowo.
Lp. Rodzaj odbiorcy ciepła
Zużycie energii cieplnej
[kW]
Budownictwo mieszkaniowe
1.
1a.
Moc zapotrzebowana
Budownictwo wielorodzinne
[GJ/rok]
260
1701
- wielorodzinne
2947
24680
- jednorodzinne
12360
95480
- wielorodzinnym
842
2213
- jednorodzinnym
2523
6631
Przygotowanie posiłków
2577
5102
c.o
i
c.w.u
z
kotłowni
lokalnych
1b.
Indywidualne
ogrzewanie
budynków
1c.
Indywidualne przygotowanie
ciepłej wody :
1d.
Razem budownictwo mieszkaniowe 21509
2.
2a.
135807
Przemysł, rzemiosło i drobna wytwórczość
Przemysł
drobna 3402
29950
wytwórczość
Razem
przemysł,
rzemiosło
i 3402
29950
Pozostałe
613
5063
Razem pozostałe
613
5063
Łącznie
25524
170820
drobna wytwórczość
3.
3a.
Pozostałe
Źródło: Plan zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla obszaru Gminy Bobrowo.
Dane z roku 2011.
Bilans mocy i energii cieplnej w poszczególnych rejonach bilansowych gminy Bobrowo jest
następujący:
Tabela.9. Bilans mocy i energii cieplnej w rejonach bilansowych gminy Bobrowo.
Rejon
bilansowy
Kotłownie
lokalne
Indywidualn
e
źródła[GJ/rok
[kW] [GJ/rok] [kW]
Przygotowanie
Razem
posiłków
[kW]
[GJ/rok]
[kW]
[GJ/rok]
]
39
Bobrowo
1250
15363
1332 9337
169
335
2751
15034
Budy
0
0
235
30
59
265
1674
Brudzawy
Buczek
0
0
0
0
1036 7087
444 3005
133
62
264
123
1169
507
7351
3128
Chojno
Dąbrówka
0
0
0
0
547
684
3737
4688
71
86
140
171
618
770
3877
4859
Drużyny
0
0
834
5833
104
206
938
6039
Grabówiec
Grzybno
Kawki
Kruszyny
0
1650
502
0
0
23760
10350
0
613
969
1231
1673
4203
6667
8520
11463
77
125
159
250
153
248
315
494
690
2744
1891
1922
4356
30674
9869
11957
Kruszyny
0
0
772
5211
109
217
881
5428
Szlacheckie
Małki
250
864
1587 10958 211
419
2049
12241
Nieżywięć
Tylice
0
0
0
0
2579 18083 319
746 5108 95
632
189
2898
841
18715
5297
Wądzyń
Wichulec
0
260
0
1701
391
966
2651
8544
54
194
106
385
445
1420
2757
10629
Wymokłe
Zgniłobłoty
0
0
0
0
1000 6707
1399 9581
148
179
292
355
1147
1578
7000
9936
3912
32 730 1903 132
6
989
2577
5102
25524
170 820
RAZEM
gmin
1616
a
Źródło: Plan zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla obszaru Gminy Bobrowo.
Dane z roku 2011.
Na terenie gminy Bobrowo do produkcji ciepła wykorzystuje się olej opałowy, węgiel
i koks, gaz płynny propan-butan, energie elektryczną i drewno. W s t a n i e n a r o k 2 0 1 2
w gminie Bobrowo najwięcej energii cieplnej wytwarzano z węgla kamiennego i koksu (ok.
55,7%). Udział gazu płynnego propan-butan, oleju płynnego i drewna wynosi 36,8%, zaś
energii elektrycznej ok. 7,5%. Przedstawiony bilans produkcji ciepła uwzględniający udział
poszczególnych nośników energii dla źródeł zlokalizowanych na terenie gminy został przedstawiony
poniżej.
Tabela.10. Udział nośników energii w pokryciu zapotrzebowania na moc i w rocznej produkcji
ciepła w gminie Bobrowo.
Rodzaj źródła
Węgiel
kamienny
[kW] [GJ/rok]
Gaz
Olej opałowy
Drewno
Razem
propan-butan
[kW] [GJ/rok]
[kW] [GJ/rok] [kW] [GJ/rok] [kW] [GJ/rok]
40
Kotłownie
1250
5155
502
1035
510
2780
23760
3912
32730
10970
86902
-
-
-
-
1010
2653
-
-
-
-
-
-
1010
2653
259
510
2190
4337
-
-
-
-
2449
4847
13489
95220
2692
5372
510
lokalne
Ogrzewanie
3918
31036 14888 117938
indywidualne
Indywidualne
przygotowanie
c.w.u.
Przygotowanie
posiłków
Razem
(55,7%)
(3,1%)
2780
5568
(1,6%)
54796 22259 158168
(92,5%
(32,1%)
)
Źródło: Plan zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla obszaru Gminy Bobrowo.
Dane z roku 2011.
Udział kotłowni lokalnych w ogólnym bilansie rocznej produkcji ciepła na potrzeby gminy
wynosi około 19,2%.
W stanie na rok 2015 kotły węglowe na terenie gminy (zwykłe i te nowoczesne z podajnikiem)
stanowią 77%, kotłownie z kotłami olejowymi są w 1,9 % budynków, kominki w 4,8% budynków,
piece kaflowe (plus westfalki) w 20,08 %, kotły gazowe 0,6%, kotły opalane tylko drewnem 1,7%.W
inwentaryzacji ujęto też informacje, że w niektórych budynkach istnieją dwa działające źródła ciepła.
W kotłowniach węglowych trzeba też wziąć pod uwagę fakt, że w wielu przypadkach paliwem w spół
spalanym jest też drewno, czasami nawet w dużych ilościach.
Zużycie energii i emisji CO2 w gminie w stanie na rok 2015 przedstawia się następująco:
Tabela nr 11. Zużycie energii i wielkość emisji CO2 w budynkach użyteczności publicznej. Źródło:
Opracowanie własne na podstawie ankiet oraz informacji z Urzędu Gminy Bobrowo.
Zużycie energii
Całkowita emisja CO2
Nośnik
MWh/rok
%
Mg/rok
%
Ciepło sieciowe
brak
brak
brak
brak
Węgiel kamienny
(w tym koks,
ekogroszek, miał)
Olej opałowy
2290,67
67,86
810,89
71,24
396,32
11,74
105,81
9,29
Gaz ziemny
brak
brak
brak
brak
Gaz płynny LPG
8,81
0,26
2,03
0,18
Biomasa (pellet,
drewno)
Energia elektryczna
416
12,33
0
0
263,9
7,81
219,56
19,29
Razem
3375,7
100%
1138,29
100%
41
Tabela nr 12. Zużycie energii i wielkość emisji CO2 w budynkach mieszkalnych. Źródło: Opracowanie
własne na podstawie ankiet oraz informacji z Urzędu Gminy Bobrowo.
Zużycie energii
Całkowita emisja CO2
Nośnik
MWh/rok
%
Mg/rok
%
Ciepło sieciowe
brak
brak
brak
brak
Węgiel kamienny
(w tym koks,
ekogroszek, miał)
Olej opałowy
41 833,6
64,11
14809,44
74,4
514,927
0,79
137,48
0,7
Gaz ziemny
brak
953,8
16277,5
brak
1,46
brak
brak
240,4
1,2
24,94
0
0
8,7
4717,44
23,7
100%
19904,76
100%
Gaz płynny LPG
Biomasa (pelet,
drewno)
Energia elektryczna
Razem
5 670
65249,82
Tabela nr 13. Zużycie energii i emisja CO2 związana z transportem pojazdów zarejestrowanych na
terenie gminy. Źródło: Opracowanie własne, dane ze Starostwa Powiatowego w Brodnicy, dane GUS za
2013 rok, oraz dane Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego w Falentach dot. zużycia paliwa w
rolnictwie.
Zużycie energii
Całkowita emisja CO2
Nośnik
MWh/rok
%
Mg/rok
%
Benzyna
27322,31
39,61
6803,25
38,9
Olej napędowy
42,5
7824,64
44,76
LPG
29305,79
12336,74
17,89
2856,71
16,34
Razem
68964,84
100%
17484,6
100%
Tabela nr 14. Zużycie energii i emisja CO2 związana z oświetleniem w Gminie Bobrowo,
informacje z Urzędu Gminy Bobrowo.
Zużycie energii
Całkowita emisja CO2
Nośnik
MWh/rok
%
Mg/rok
%
Energia elektryczna
oświetlenie
178,4
100
148,42
100%
Tabela nr 15. Zużycie energii i wielkość emisji CO2 w sektorze przemysłowym. Źródło: Opracowanie
własne, Informacje od przedsiębiorców, Plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe gminy Bobrowo, oraz informacji z Urzędu Gminy Bobrowo
Zużycie energii
Całkowita emisja CO2
Nośnik
MWh/rok
%
Mg/rok
%
Ciepło sieciowe
brak
brak
brak
brak
Węgiel kamienny
(ekogroszek, miał,
936,88
12,94
331,65
22,59
42
węgiel)
Olej opałowy
Gaz ziemny
Gaz płynny
LPG(nagrzewnice
gazowe)
Biomasa (drewno,
trociny, ścinki z
produkcji drzewnej)
Energia elektryczna
Razem
brak
brak
brak
brak
brak
1 680,45
brak
brak
brak
23,21
388,18
26,45
3723,52
51,43
0
0
898,96
12,42
747,93
50,96
7239,81
100%
1467,76
100%
Tabela nr 16. Zużycie energii całkowite i wielkość emisji całkowitej CO2 w Gminie Bobrowo.
Opracowanie własne, Informacje od przedsiębiorców, Plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną
i paliwa gazowe gminy Bobrowo
Sektor
Użyteczność
publiczna
Mieszkalnictwo
Zużycie energii
MWh/rok
%
3375,7
2,33
Całkowita emisja CO2
Mg/rok
%
1138,29
2,84
65249,82
45
19904,76
49,61
43,56
Transport
68964,84
47,56
17484,6
Oświetlenie
178,4
0,12
148,42
0,37
Przemysł
7239,81
4,99
1467,76
3,62
Razem
145008,57
100%
40143,83
100%
Tabela nr 17: Energia odnawialna produkowana na terenie Gminy Bobrowo, stan na 2015 rok. Źródło
ankiety oraz informacje z Urzędu Gminy Bobrowo.
Energia odnawialna
%
źródło
[MWh/rok]
Energia
7,44
65
fotowoltaiczna
Energia z wiatru
800
91,53
Pompy ciepła
1,03
9
100%
Razem
874
Bilans mocy i energii – prognozy.
Dynamika rozwoju budownictwa mieszkaniowego, usługowego, przemysłu i ludności
ma ścisły związek z dynamiką wzrostu zapotrzebowania na moc i energię cieplną w gminie.
Według
Studium
uwarunkowań
i
kierunków
zagospodarowania
przestrzennego
gminy
przewidywane możliwości i predyspozycje rozwojowe oraz przekształcenia demograficzne
prowadzą do wniosku iż wysoce prawdopodobna jest stagnacja demograficzna gminy
43
z utrzymaniem się zaludnienia na poziomie około 6500 osób.
Ilość budowy nowych budynków w gminie jest niewielka, realizowane są one głównie przez
indywidualne podmioty. Do użytku w ostatnich latach oddano średnio około 7 mieszkań rocznie.
Szacuje się, że przyrost mieszkań w gminie kształtować się będzie na poziomie 3-5 mieszkań
rocznie.
W strategicznym planie rozwoju gminy Bobrowo planuje się podaż atrakcyjnych terenów
dla lokalizacji działalności gospodarczej w celu przyspieszenia jej rozwoju gospodarczego. Tereny
przeznaczono pod zainwestowanie według „ Studium uwarunkowań…” to tereny w rejonie wsi
Nieżywięć, Bobrowo, Brudzawy, Grzybno, Kawki, Kruszyny Szlacheckie posiadające możliwość
rozwoju przestrzennego.
Do roku 2030 zakłada się przyrost mieszkań w budownictwie jednorodzinnym, który będzie
się kształtował na poziomie 5 mieszkań rocznie. Przyrostu mieszkań w budownictwie
wielorodzinnym nie przewiduje się. Przyrost mieszkań w gminie wiąże się nie tylko
z podwyższeniem standardu mieszkańców ale również z zaspokojeniem potrzeb nowych
mieszkańców gminy Bobrowo.
Niektóre wsie dysponują ofertą terenów pod inwestycje ale mimo tego według informacji
dostępnych w Urzędzie Gminy Bobrowo wynika, iż nie przewiduje się w najbliższym czasie
wyraźnego wzrostu zainteresowania inwestycjami na jej terenie.
W obliczeniach prognozowanego zaopatrzenia na ciepło przyjęto, że:
- wskaźnik rocznego zużycia energii na ogrzewanie- 90 kWh/m2. Według aktualnych standardów
zapotrzebowanie mocy na ogrzewanie nowych budynków wyniesie 50 W/m 2;
- na skutek działań energooszczędnych budynków mieszkalnych, zapotrzebowanie ciepła będzie
systematycznie malało.
Jeśli budynek zużywa na ogrzewanie 30-40 kWh/m3 energii w ciągu sezonu grzewczego
to w warunkach klimatu Polski można przyjąć taki budynek za ciepły. Na terenie gminy Bobrowo
niektórzy mieszkańcy budynków jednorodzinnych przeprowadzili działania termomodernizacyjne.
Na przestrzeni lat przewiduje się dalsze prace modernizacyjne, mające na celu poprawienie
standardu życia mieszkańców. Szacuje się (2012 rok), że obowiązującym standardom czyli
współczynnik przenikania k dla ścian zewnętrznych budynków- 0,3 do 0,45 W/m2K, przeciętne
roczne zużycie energii końcowej na ogrzewanie budynku wyniesie 90- 120 kWh/m2 będzie
odpowiadało do 2030 roku
termomodernizacyjnych
30%
zasobów
mieszkaniowych
Efektem
działań
będzie zmniejszenie zapotrzebowania na moc i energię cieplną
rzędu 30%. Prognozowane zmiany zapotrzebowania
opisanych czynników
gminy.
do
mocy
i
energii
cieplnej
wskutek
roku 2030 przedstawiono poniżej. W stanie na rok 2015 aż 36 %
mieszkańców gminy planuje wykonać termomodernizację budynku w przeciągu 5 lat. Więc biorąc
44
pod uwagę dalsze lata i wzrost świadomości o zaletach termomodernizacji, wskaźnik zużycia
rocznego energii końcowej na ogrzewanie budynku na poziomie 90-120 kWh/m2 do 2030 roku może
dotyczyć nawet około 40% budynków.
Tabela.18. Przyrost zapotrzebowania mocy i energii cieplnej do 2030r. dla gminy Bobrowo
wynikające z rozwoju budownictwa.
Wyszczególnienie
Jednostka
Przewidywane przyrosty
2012-2015
Przyrost powierzchni
mieszkaniowej
Przyrost zapotrzebowania
2
2016- 2020 2021-2025
2026-2030
Razem
1000
1000
1000
1000
4000
GJ/rok
450
450
450
450
1800
GJ/rok
50
50
50
50
200
GJ/rok
25
25
25
25
100
GJ/rok
500
500
500
500
2000
GJ/rok
1000
1000
1000
1000
4000
MW
0,1
0,1
0,1
0,1
0,4
MW
0,1
0,1
0,1
0,1
0,4
MW
0,2
0,2
0,2
0,2
0,8
m
energii cieplnej na
ogrzewanie w bud.
mieszkaniowym
Przyrost zapotrzebowania
energii cieplnej na
przygotowanie ciepłej
wody
Przyrost zapotrzebowania
energii cieplnej na
przygotowanie posiłków
Przyrost zapotrzebowania
ciepła w przemyśle i
usługach
Łączny przyrost
zapotrzebowania na energię
cieplną u odbiorców
Przyrost zapotrzebowania
na moc cieplną w
budownictwie
mieszkaniowym
Przyrost mocy w przemyśle
i usługach
Łączny przyrost mocy
cieplnej
Źródło: Plan zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla obszaru Gminy Bobrowo.
Dane z roku 2011.
Na podstawie uzyskanych danych w gminie oceniono efekt działań termomodernizacyjnych
w latach 2012- 2030:
45
Tabela. 19. Planowane efekty działań termo modernizacyjnych w 2012-2030 w gminie Bobrowo.
Wyszczególnienie
Ilość obiektów
poddanych
termomodernizacji
Jedn Do roku 2030(stan Do roku 2030(stan inf.
na 2015 rok)
ostka inf. na 2012 rok)
Szt.
250
530
Ilość obiektów z
ocieplonymi
ścianami zewnętrznymi i
szczytowymi
Szt.
200
530
Ilość mieszkań z
ocieplonymi stropami
Szt.
100
Dane łącznie z ilością
obiektów
Ilość mieszkań z
wymienioną
stolarką okienną
Zysk termo
modernizacyjny
na jednostkę
powierzchni
Szt.
200
Dane łącznie z ilością
obiektów
2
GJ/m /r
ok
0,06
GJ/rok
ok 1500
mieszkania
w ciągu
Zysk
ciepła roczny
na
koniec
okresu (u odbiorcy)
0.06
Ok 3180
Spadek
MWh
883.33
zapotrzebowania na
moc cieplną z tytułu
termomodernizacji
dla całości bilansu
energetycznego
Źródło: Plan zapotrzebowania
na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla obszaru Gminy Bobrowo.
Dane z roku 2011-2012.
Łączne zużycie ciepła w gminie Bobrowo na rok 2011 oceniono na 170820 GJ/rok. Na rok
2015(dane z lat 2013-2015) oceniono na 522 030,852 GJ (145008.57 MWh/ rok). Różnica jest tak duża ze
względu na to że najnowsze dane zbierano nie tylko na podstawie danych statystycznych, ale i na
podstawie ankiet mieszkańców, przedsiębiorców oraz budynków publicznych. Dodatkowo dzięki nowszym
bardziej dokładnym danym urzędów i instytucji publicznych. Uwzględniono też w ogólnym bilansie
transport lokalny (248 273,424GJ), oświetlenie uliczne (642,24 GJ), energię elektryczną ( 25 240,536 GJ),
znaczą ilość biomasy (73 501,272 GJ – energia z drewna, ścinek drzewnych, trocin – wykorzystywanych
„na własny użytek” do instalacji C.O. i C.W.U zarówno w mieszkalnictwie oraz w przemyśle z czego duży
odsetek nie była wykazana wcześniej), oraz wzrost zużycia energii całkowitej w przeciągu kilku lat od
zebranych poprzednich danych.
46
Tabela.20. Wynikowe przyrosty zapotrzebowania w gminie do 2030 roku.
Przyrost zapotrzebowania ciepła
wynikający z rozwoju [GJ/rok]
+7211
Zmniejszenie zapotrzebowania ciepła
w wyniku termomodernizacji
[GJ/rok]
-7711(prognozy na rok
2012)
-3180 (prognozy rok
2015)
Wynikowy przyrost
-500
zapotrzebowania ciepła [GJ/rok]
Prognozowanie zapotrzebowania
ciepła w roku 2030 [GJ/rok]
170 320
Prognozowane zaopatrzenie na moc
cieplną w roku 2030 [MW]
26,1
4.2. Bilans mocy i zużycie gazu ziemnego.
Aktualnie na obszarze gminy Bobrowo nie ma gazu przewodowego i nie planuje się
takiej inwestycji. Stacja redukcyjno-pomiarowa w Bobrowie o przepustowości 6000 Nm3/h
która miała być w przyszłości źródłem zasilania w gaz ziemny obszarów na terenie gminy Bobrowo
została odłożona w b l i ż e j n i e o k r e s l o n ą p e r s p e k t y w ę .
Aktualnie bilans mocy i zużycie gazu jest zerowy, a jedynie ustalono prognozę
zapotrzebowania gazu do 2020 roku jeśli nastąpi gazyfikacja gminy, która wynosi około 1410
tysięcy Nm3, przy maksymalnym godzinowym zapotrzebowaniu wynoszącym około 2500 Nm3/h.
4.3. Bilans mocy i zużycie energii elektrycznej.
Na terenie gminy Bobrowo nie ma źródła wytwarzania energii elektrycznej na potrzeby
gminy– wykorzystuje się sieć rozdzielczą wysokiego napięcia 110 kV za pośrednictwem
krajowego
systemu elektroenergetycznego. Gmina Bobrowo zasilana jest z 2 GPZ Brodnica-
Grunwald i Jabłonowo, gdzie pracują 2 transformatory po 10 MVA oraz 2 transformatory o mocy 16
MVA.
Tabela. 21. Bilans mocy i zużycie energii elektrycznej na koniec 2011 roku.
Wyszczególnienie
Jednostka
Wartość
Moc zainstalowanych transformatorów 110/15 kV w GPZ-tach
MVA
52
Moc dyspozycyjna w GPZ-tach Brodnica-Grunwald i Jabłonowo
MVA
41,6
Ilość stacji transformatorowych 15/0,4 kV w gminie Bobrowo
Moc znamionowa w transformatorach 15/0,4 kV w gminie
109
kVA
9191
MW
2,5
Bobrowo
Szczytowe zapotrzebowanie mocy elektrycznej
47
Moc pobierana przez odbiór przemysłowy
MW
0,5
Moc zainstalowana w oświetleniu ulicznym
kW
570
Roczne zużycie energii elektrycznej ogółem
kWh
6 722 861
Tabela. 22. Struktura mocy i zużycie energii elektrycznej dla grup odbiorców gminy Bobrowo w 2011
roku.
Odbiorcy energii
elektrycznej
Ilość
odbiorców
Zapotrzebowanie mocy
przez gminę w MW
Roczne zużycie
energii
elektrycznej w
Gospodarstwa domowe
Gospodarstwa rolne
Odbiorcy przemysłowi
Lokale mieszkalne
Razem
1183
3 796 720
659
7
230
1 695 592
898 962
331 587
2079
2,5
6 722 861
Z powyższych zestawień w tabelach wynika, że pod względem ilości odbiorców energii
elektrycznej grupa gospodarstw domowych zużywa 3 796 720 kWh rocznie, co daje średnie zużycie
roczne na jedno gospodarstwo domowe 3209 kWh. Drugą grupę stanowią gospodarstwa rolne, przy
rocznym zużyciu 1 695 592 kWh, co daje średnie roczne zużycie energii elektrycznej na jedno
gospodarstwo rolne 2573 kWh. W grupie lokali niemieszkalnych roczne zużycie energii
elektrycznej wyniosło 331
587
kWh,
przy
średnim
zużyciu
na
jednego
odbiorcę
wynoszącym 144,2 kWh.
Dla 7 odbiorców przemysłowych roczne zużycie wyniosło 898 962 kWh, przy łącznej mocy
zapotrzebowania szczytowego 0,8 MW. W bliskiej przyszłości na cele bytowo- komunalne i usługi
nastąpi wzrost zużycia energii elektrycznej, będzie się on kształtował na poziomie 1,6% średnio
rocznie i mniejszy wzrost zużycia przez przemysł, który będzie wynosił 0,4 % średnio rocznie.
Wzrost zużycia energii elektrycznej będzie spowodowany:
- wzrostem grzejnictwa w budownictwie indywidualnym;
- wzrostem liczby odbiorców;
- wzrostem liczby odbiorników elektrycznych i grzewczych;
- rozwojem klimatyzacji.
Jako bazę odniesienia do wyliczenia prognozowanego zapotrzebowania mocy i energii
elektrycznej przyjęto rok 2011.
48
Tabela.23. Prognoza zapotrzebowania mocy szczytowej i rocznego zużycia energii elektrycznej dla
gminy Bobrowo do 2030 roku.
Parametr
Stan w
2011 roku
Przyrost w latach Przyrost w latach Przyrost w latach
2021-2025
2016-2020
2012-2015
Stan w roku
2026-2030
Moc
elektryczna w
2,5
0,2
0,3
0,6
1,6
2,4
4,8
471
605
1345
1,4
1,8
3,6
MW
Przyrost
roczny w %
Energia
elektryczna w
6723
9144
MWh
Przyrost
2
roczny w %
W prognozie uwzględniono stosowane metody oszczędnościowe pod względem sposobów
racjonalizacji użytkowania energii elektrycznej oraz energochłonności urządzeń elektrycznych.
Tabela.24. Prognoza krajowego zapotrzebowania na energię elektryczną [TWh]5. Źródło www.paiz.gov.pl
2015
2020
2025
2030
Energia finalna
115,2
130,8
152,7
171,6
Sektor energii
11,6
12,1
12,7
13,3
Straty przesyłu i
13,2
13,2
15,0
16,8
dystrybucji
Zapotrzebowani
140,0
156,1
180,4
201,7
e netto
Potrzeby własne
12,8
13,2
14,2
15,7
169,3
194,6
217,4
Zapotrzebowan
152,8
ie brutto
49
Tabela nr 25: Struktura produkcji energii elektrycznej w elektrowniach krajowych, wielkości wymiany
energii elektrycznej z zagranicą i krajowe zużycie energii elektrycznej w latach 2011-2013 [GWh]. Raport
2013 KSE
50
Rys. 11. Całkowite zużycie energii elektrycznej w Polsce w latach 1990-2007 i prognoza zużycia
w latach 2010-2030 na tle PKB
Rys. 12. Procentowy udział w krajowej produkcji energii elektrycznej poszczególnych grup elektrowni
według rodzajów paliw w 2013 roku. Raport 2013 KSE
Rys. 13. Struktura procentowa mocy zainstalowanej w KSE stan na 31.12.2013 roku. Raport 2013 KSE
51
5. Ocena rynku paliw.
W gminie Bobrowo spalane paliwa w celu uzyskania energii cieplnej pochodzą
w większości z poza terenów gminy. Zasoby leśne gminy w pełni pokrywają zaopatrzenie
na drewno opałowe. Podstawowe paliwa wykorzystywane w gminie to:
- węgiel kamienny i koks
Węgiel spalany na terenie gminy pochodzi przeważnie z kopalni krajowych i jest
dostarczany przez różnych dostawców. Węgiel jest niejednorodny, w zależności od oferowanego
gatunku przez dostawców parametry węgla mogą być różne u różnych odbiorców.
Przeciętna średnioroczna cena detaliczna węgla kamiennego w 2010 roku kształtowała się
w granicach 719,76 zł/t. Wartość opałowa węgla wynosi w zależności od gatunku od 19 do 28 MJ/kg
natomiast koksu 27-28 MJ/kg. W 2014 roku średnia cena detaliczna węgla była na poziomie ok 760 zł.
Jak widać w ciągu 4 lat cena wzrosła o około 5 procent. Zapotrzebowanie na węgiel jest w pełni
zaspokojone przez dostawców.
- drewno
Wykorzystywane jest głównie w gospodarstwach domowych, pozyskiwane jest z lasów
3
nadleśnictwa. Cena drewna opałowego kształtuje się w przedziale 50-65 zł/ m . Wartość opałowa
drewna wynosi około 16 MJ/kg. Stan na rok 2015.
- gaz płynny propan-butan
Gaz ten jest powszechnie dostępny na terenie gminy, jest on używany głównie
do przygotowania posiłków w gospodarstwach domowych. Wartość opałowa dostępnego gazu
propan-butan wynosi około 46 MJ/kg. Cena gazu kształtuje się na poziomie 55 zł za butle 11 kg.
Stan na rok 2015
- olej opałowy lekki EKOTERM
Olej ten spalany jest w kotłowniach lokalnych. Popyt na ten rodzaj paliwa jest w pełni
zaspokajany przez dostawców. Cena oleju opałowego kształtuje się na poziomie 3.13 zł /litr(cena
średnia z lutego 2015, dane serwisy.gazetaprawna.pl). Wartość opałowa wynosi 41,5-42 MJ/kg.
Udział w produkcji energii cieplnej na terenie gminy wynosi 0,62 %
- gaz ziemny
Obecnie na terenie gminy nie korzysta się z gazu przewodowego.
52
Aktualna i prognozowana struktura zużycia paliw konwencjonalnych w gminie Bobrowo
Z informacji uzyskanych w 2 0 1 2 r o k u
określenia istniejącego
w
Urzędzie Gminy Bobrowo w celu
zużycia paliw, oceniono że:
- ciepła woda użytkowa uzyskiwana w mieszkaniach wytwarzana jest w 30% w oparciu o węgiel
zaś w 70% w bojlerach elektrycznych i ogrzewaczach;
- na indywidualne ogrzewanie budynków energia cieplna wytwarzana jest w ok. 70% w oparciu
o węgiel, 5% z wykorzystaniem energii elektrycznej, 25% w oparciu o drewno;
- energia wytwarzana do przygotowania posiłków pochodzi w 85% za spalania gazu
propan-butan, 10% ze spalania węgla, 1 % za pomocą spalania drewna, 4% za pomocą wykorzystania
energii elektrycznej.
W stanie na rok 2015 kotły węglowe na terenie gminy (zwykłe i te nowoczesne z podajnikiem)
stanowią 77%, kotłownie z kotłami olejowymi są w 1,9 % budynków, kominki w 4,8% budynków,
piece kaflowe (plus westfalki) w 20,08 %, kotły gazowe 0,6%, kotły opalane tylko drewnem 1,7%
Można przypuszczać, że zostanie utrzymana struktura wykorzystania paliw wśród
odbiorców wytwarzających ciepło indywidualnie przy istniejącym poziomie cen paliw. Można
również spodziewać się, że ciepła woda użytkowa w większości będzie wytwarzana w urządzeniach
elektrycznych, natomiast przygotowanie posiłków odbywać się będzie w większym stopniu przy
wykorzystaniu kuchenek gazowych na propan-butan. Z chwilą doprowadzenia do gminy gazu
ziemnego sytuacja ta może ulec zmianie.
Budowa
niskotemperaturowych
biopaliwami takimi jak np. słoma
lokalnych
systemów
ciepłowniczych
zasilanych
może stać się alternatywą dla obszarów wiejskich. Należy
namawiać ludność do stosowania tych paliw i przełamywać opory związane z pewnością dostępu
do paliw w wymaganych ilościach oraz bezpieczeństwem przeciwpożarowym.
Oceniono, że w perspektywie roku 2030 n a s t ą p i
spadek produkcji ciepła
przy założonym tempie termomodernizacji.
53
6. Analiza racjonalności gospodarowania mocą i energią
6.1. Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie nośników energetycznych
Gospodarka gminy charakteryzuje się w ostatnich latach systematyczną poprawą
wskaźników efektywności gospodarowania paliwami płynnymi, stałymi i energią elektryczną.
Na dotychczasową poprawę miały wpływ takie działania jak:
- opomiarowanie odbiorców;
- racjonalizacja użytkowania energii elektrycznej;
- zwiększenie sprawności kotłowni lokalnych;
- wprowadzenie energooszczędnych urządzeń;
- modernizacja węzłów cieplnych i zmniejszenie strat przesyłowych;
- termorenowacja budynków mieszkalnych poprzez ocieplanie dachów, stropów nad piwnicami,
ścian zewnętrznych;
- wymiana stolarki budowlanej;
- wprowadzenie metod w zakresie racjonalizacji użytkowania energii elektrycznej w sferze
użytkowania;
- wykorzystanie możliwości taryfowych.
Dzięki modernizacji źródła ciepła można uzyskać poprawę sprawności wytwarzania ciepła
zastępując stare kotłownie węglowe:
- jednostkami zmodernizowanymi o wysokiej sprawności opalanymi węglem, olejem opałowym,
miałem, słomą;
- nowymi kotłowniami opalanymi gazem lub blokiem parowo-gazowym, po zgazyfikowaniu
gminy;
W skutek odpowiedniego docieplania budynków mieszkalnych można uzyskać duże
rezerwy energii cieplnej.
Zachętą do oszczędzania energii jest ustawa o wspieraniu działań termomodernizacyjnych
z dnia 21 listopada 2008 roku powołująca Fundusz Termomodernizacji umiejscowiony
w Banku Gospodarki Krajowej. Celem tego funduszu jest pomoc finansowa dla inwestorów
realizujących przedsięwzięcia termomodernizacyjne za pomocą kredytów zaciągniętych w bankach
komercyjnych. W stanie na rok 2015 nie zanotowano jednak by osoby prywatne z terenu gminy
skorzystały z tego funduszu.
54
6.2. Możliwości budowy instalacji wykorzystujących alternatywne źródła energii.
Jednym z istotnych czynników przynoszących wymierne efekty ekologiczne jest racjonalne
wykorzystanie energii ze źródeł niekonwencjonalnych. Pozwoli to na wzmocnienie bezpieczeństwa
energetycznego szczególnie tam, gdzie infrastruktura techniczna gminy jest słabo rozwinięta.
Problem
z
wykorzystaniem
odnawialnych
źródeł
energii
polega
na
niedostatecznym
rozpowszechnieniu w Polsce technologii wykorzystania paliw niekonwencjonalnych, korzyściach
wynikających z zagospodarowania potencjału energetycznego tych paliw oraz dostępnością i niską
ceną paliw konwencjonalnych.
Gmina Bobrowo ma dostęp do zasobów wód, które pozwoliłyb y na budowę małej
elektrowni wodnej- wymaga to opracowania studium i analizy celowości budowy. Na terenie gminy
istnieje możliwość pozyskiwania słomy do celów energetycznych. Aktualnie nie ma kotłowni
wykorzystującą słomę jako paliwo. Teoretycznie możliwe jest wybudowanie kilku kotłowni o małej
mocy wykorzystujących słomę, mogą one zastąpić istniejące kotłownie lokalne opalane węglem
lub też zasilić w ciepło nowych odbiorców. Teren gminy Bobrowo jest rejonem, w którym słoma
jest
łatwo
dostępnym
paliwem
wiec
wykorzystanie
słomy do
celów
energetycznych
jest uzasadnione ekologicznie jak i ekonomicznie. Barierę w rozpowszechnianiu urządzeń
do spalania słomy, również wśród odbiorców jest stosunkowo drogi ich koszt.
Sporządzając plan zaopatrzenia w nośniki energetyczne władze gminy powinny uwzględnić
niekonwencjonalne i odnawialne źródła energii, a także ich walory ekologiczne i gospodarcze
dla swojego regionu.
Zaliczyć do tych źródeł można:
- zasoby energetyki słonecznej i wiatrowej – realizowane obecnie
- zasoby energetyki wodne – brak planów
- energie z organicznych odpadów komunalnych, w tym:
- biogaz- brak planów
- paliwa odpadowe z przedsiębiorstw rolnych i przemysłowych – brak planów
Stwierdzenie możliwości realizacji wymienionych zasobów musi być oparte w specjalnym
studium oraz analizie opłacalności. Rozważone muszą być:
- propozycje rozwiązań – wysokość nakładów inwestycyjnych, źródła finansowania, koszty
eksploatacji, mapa możliwych lokalizacji, moc, dobór turbin, wpływ na środowisko itp.;
- dane wyjściowe – przyrodnicze, gospodarcze, hydrologiczne, meteorologiczne.
Wzrost cen nośników energii takich jak gaz, olej opałowy i napędowy, węgiel zmusza
do szukania tańszych źródeł energii. Państwo posiada znaczące zasoby energii odnawialnej,
która nie zanieczyszcza środowiska w takim stopniu, jak robią to paliwa konwencjonalne. Zmiana
55
technologii hodowli zwierząt i uprawy roli może spowodować powstanie nadwyżek słomy
zbożowej, która może być stosowana do produkcji ciepła i paliw energetycznych.
Obecnie na terenie gminy Bobrowo jest jeden wiatrak– 0.8 MW, 7 dalszych jest planowanych –
od 2 do 3 MW. Co daje łącznie ok 18-20 MW wytworzonej potencjalnie mocy z tego odnawialnego
źródła energii.
W 2015 ilość budynków z solarami to około 1,03% wszystkich budynków. Co daje około 130
m2 pow. paneli i pozwala uzyskać około 65 000 W- 91 000 W energii. W ankietach przeprowadzonych
na potrzeby PGN (2014-2015 rok) około 8,9% mieszkańców zadeklarowało chęć montażu w przeciągu
5 lat kolektorów słonecznych do podgrzewania ciepłej wody użytkowej. Co daje około 660 nowych
kolektorów słonecznych o łącznej powierzchni około 1188 m2 paneli słonecznych. Co daje około 594
000 - 831 000 W (594 -831 kilowatów)mocy.
Planuje się też w najbliższych latach 2016-2020 montaż paneli fotowoltaicznych do pozyskania
energii z odnawialnych źródeł energii na budynkach użyteczności publicznej tj. budynku urzędu gminy
w Bobrowie, Gminnego Ośrodka Kultury w Bobrowie, Szkoły Podstawowej w Kruszynach, Szkoły
Podstawowej w Małkach, Szkoły Podstawowej w Nieżywięciu o powierzchni paneli około 60 m2 tj.: ok
42000 W (42 kW) uzyskanej mocy.
Planowana jest też inwestycja zamontowania ok 190 lamp hybrydowych (słonecznowiatrowych) w 20 sołectwach, o uzyskanej mocy z paneli słonecznych około 57000 W (57 kW)
Na terenie gminy planowane są też farmy fotowoltaiczne. Wydane są decyzje środowiskowe dla
3 farm:
1. Decyzja z dn. 20 sierpnia 2013r.o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia
polegającego na budowie elektrowni fotowoltaicznej na działce nr 1/1 - obręb Kruszyny Duże,
gmina Bobrowo. Panele zajmą obszar ok 3.5- 4 h co daje min 1848000W (1,85 MW)
2. Decyzja dn. 11 sierpnia 2014r. o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia
„Posadowienie instalacji fotowoltaicznej na powierzchni nie większej niż 2,14ha, realizowanego
na działce o numerze ewidencyjnym 283/1 w miejscowości Brudzawy”, gmina Bobrowo.
W skład farmy wejdą ogniwa fotowoltaiczne o mocy jednostkowej od 240 do 300 W każda w
ilości ok. 4 700 sztuk, co daje min. 1128000 W (1,128 MW).
3. Decyzja z 5 stycznia 2015r. o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia
polegającego na budowie farmy fotowoltaicznej „Bobrowo I” o mocy do 1 MW zlokalizowanej
na działce nr 48/1 – obręb Chojno, gmina Bobrowo
Dwa postępowania w sprawie wydania takich decyzji są w toku:
1. Budowa farmy fotowoltaicznej „Bobrowo II” o mocy do 1 MW zlokalizowanej na działce nr
197/1– obręb Nieżywięć, gmina Bobrowo.
56
2. Budowa farmy fotowoltaicznej o mocy do 1 MW wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną
w miejscowości Kruszyny Szlacheckie, na działce nr 165 – obręb Kruszyny Szlacheckie, gmina
Bobrowo (obecnie postępowanie na etapie nałożenia raportu OOŚ)
Dla trzech inwestycji wdano już warunki zabudowy:
1. Decyzja Nr 62/2012 z dnia 31 grudnia 2012 r. o warunkach zabudowy - Budowa systemu
fotowoltaicznego z infrastrukturą towarzyszącą - Działka nr 126 – obręb Grzybno, o mocy 8
MW wraz z elementami towarzyszącymi – stacją transformatorową pomiarową, linią kablową
SN i NN.
2. Decyzja Nr 18/2013 z dnia 30 kwietnia 2013 r. o warunkach zabudowy - Instalacja wolno
stojących paneli fotowoltaicznych na pow. do 0,5 ha - działka nr 165 – obręb Kruszyny
Szlacheckie. Farma o wolnostojących stelażach metalowych o łącznej mocy do 4 MW.
3. Decyzja Nr 64/2013 z dnia 25 luty 2014 r. o warunkach zabudowy - Budowa elektrowni
fotowoltaicznej - Działka nr 1/1-obręb Kruszyny Duże. Na obszarze do 5 ha o łącznej mocy do
1,8 MW wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną.
Łączna suma zainstalowanej mocy dla wszystkich inwestycji jeśli zostaną zrealizowane może
sięgnąć ponad 20,5 MW uzyskanej mocy. Inwestycje ujęte są w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej i są
jednym z głównych projektów które przyniosą produkcję OZE na terenie Gminy Bobrowo.
W stanie na rok 2015 chęć montażu pomp ciepła do podgrzania CWU, w przeciągu 5 lat
zadeklarowało 5,78 % mieszkańców co daje łącznie około 86 pomp ciepła, i około 115 Kw uzyskanej
energii po odliczeniu poboru energii elektrycznej potrzebnej do obsługi pompy. Z kolei na terenie
gminy tylko ok. 0.4 % budynków (około 6 -7szt) posiada pompę ciepła jako główne źródło ciepła CO,
dodatkowo około 0,6% (ok 9 szt.) kolejnych planuje wymianę kotłów węglowych lub olejowych na
pompę ciepła do CO. Dane zgromadzone na podstawie ankiet mieszkańców.
Na terenie gminy wg danych z 2015 roku, z ankiet mieszkańców, zaobserwowano że część
mieszkańców (22%) wykorzystuje w coraz większym stopniu drewno zakupione lub z drewna
pozyskanego z drzew rosnących na własnych działkach. Używa drewna jako głównego źródła opału lub
w połączeniu z paliwem stałym. Spowodowane jest to głownie wzrostem cen za inne paliwa stosowane
do ogrzewania(o około 5 % w przeciągu 3 lat). Dalsza eskalacja tego procederu może doprowadzić do
niekontrolowanego
i
nielegalnego
pozyskiwania
opału
z
drzew
z
lasów.
Istnieje
też
prawdopodobieństwo że tak już się dzieje. Na terenie gminy znajdują się również prywatne zakłady
przetwórstwa drewna, które użytkują pozostałości uzyskane z produkcji na własne potrzeby
energetyczne. Większość drewna wykorzystywana jest na indywidualne potrzeby mieszkańców gminy
Bobrowo w celu ogrzania domów jednorodzinnych, lub mieszkań.
57
6.3. Możliwość skojarzonego wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej.
Zainteresowanie jednoczesną produkcją ciepła i energii elektrycznej wynika z większej
efektywności wytwarzania obu postaci energii jednocześnie w porównaniu z oddzielną produkcją.
Na terenie gminy nie ma odbiorców, którzy byli by zainteresowani parą technologiczną użytkowaną
w ruchu ciągłym a także znaczącym zapotrzebowaniem energii elektrycznej. Warunkiem
powodzenia inwestycji jest całoroczna produkcja skojarzona, możliwe jest to wówczas jeśli w ciągu
roku istnieje zapotrzebowanie na zbyt energii elektrycznej i ciepła. W gminie nie występują takie
warunki.
58
7. Ocena możliwości oraz sposobów pokrycia zapotrzebowania na nośniki energetyczne.
W perspektywie do roku 2030 i obecnie istnieje pełne zapotrzebowanie dla gminy Bobrowo
na energię elektryczną z dwóch głównych punktów zasilania GPZ Brodnica-Grunwald i Jabłonowo.
Wszędzie tam gdzie zgłoszono zapotrzebowanie i została zawarta umowa między odbiorcą
a dostawcą dostarczana jest energia elektryczna przez Energa-Operator. Stan linii magistralnych
i odgałęzień 15 kV jest zadowalający.
W ostatnich latach w sposób systematyczny poprawia się jakość parametrów napięciowych
oraz ciągłość dostawy, przy malejącym wskaźniku awaryjności sieci przesyłowej i stacjach
transformatorowych 15/0,4 kV, również czas wyłączeń ma krzywą malejącą.
Biorąc pod uwagę wymogi ekologiczne, należałob y dążyć do szybkiej gazyfikacji gminy
Bobrowo, jednak taka inwestycja nie będzie w najbliższym czasie podejmowana. Po zbudowaniu
gazociągu można byłoby pokryć zapotrzebowanie na gaz w pełni z dużą rezerwą, ponieważ
założenia przepustowości w stacji redukcyjno-pomiarowej w Bobrowie miały być w około 70%.
Problemem dla przyszłych użytkowników gazu są:
- wysoka cena w opłatach taryfowych za gaz;
- opłaty przyłączeniowe dla odbiorców;
- dostosowanie istniejących budynków do odbioru gazu ziemnego.
Ciepło dostarczane jest z indywidualnych źródeł bądź kotłowni lokalnych. N i e
p rzewiduje się pokrycie tego czynnika w pełni do roku 2030. Z przesłanek ekonomicznych i
demograficznych nie przewiduje się istotnych zmian w sposobie pokrycia potrzeb energetycznych
oraz warunków do dynamicznego rozwoju gminy.
Przewiduje się w zakresie energii elektrycznej nieznaczny wzrost zapotrzebowania rocznego
w granicach 1,4-2%,
rocznie
który będzie pokryty z
istniejących rezerw mocy
elektrycznej w GPZ i stacjach transformatorowych 15/0,4 kV.
59
8. Program remontów i inwestycji sieci elektroenergetycznych dla gminy Bobrowo.
Opracowany program modernizacji i rozwoju sieci elektroenergetycznych przez operatora
zakłada następujące prace:
- wymiana stacji transformatorowych w miejscowościach gdzie nastąpi taka potrzeba ze względu
na duże spadki napięć mocy czy przyrost mocy elektrycznej;
- dostosowanie linii napowietrznych Brodnica-Grunwald – Jabłonowo Pomorskie do temperatury
pracy 80 stopni.
- wymiana przewodów na izolowane w terenach zalesionych na liniach napowietrznych 15 kV;
- wymiana przewodów w liniach 110 kV o nowej technologii HTLS.
Realizacja inwestycji elektroenergetycznych w stanie na 2015 rok odbywa się na podstawie
wniosków klientów, natomiast wszelkiego rodzaje modernizacje planowane są w oparciu o bieżące
potrzeby. Na chwilę obecną planowana jest przebudowa linii energetycznych nN (0,4kv)
w miejscowościach Kruszyny Duże – stacja transformatorowa „Kruszyny Duże 2” i „Kruszyny Duże
7”- oraz w miejscowości Wądzyn – stacja transformatorowa „Wądzyn 2”
60
9. Współpraca z gminami ościennymi.
Gmina Bobrowo sąsiaduje z gminami: Jabłonowo Pomorskie, Zbiczno, Dębowa Łąka,
Wąpielsk, Brodnica, Książki i Golub Dobrzyń. Tereny sąsiadujące z obszarem gminy
nie są terenami silnie zurbanizowanymi. Odległości miedzy poszczególnymi miejscowościami
są znaczne, na chwile obecną nie występują skupienia dużych odbiorców ciepła. W powyższych
warunkach funkcjonowanie zcentralizowanego systemu ciepłowniczego nie wchodzi w rachubę.
Gmina Bobrowo wraz z gminami sąsiadującymi posiada wspólne źródło zasilania poprzez
powiązania liniami przesyłowymi średniego napięcia, pozwalającymi na wielokierunkowe
zasilanie, co zwiększa pewność zasilania użytkowników energii elektrycznej.
Gminy powinny wspólne rozwiązywać problemy rozwojowe dotyczące:
- usług turystycznych;
- usług dla rolnictwa;
- przetwórstwa rolno-spożywczego;
- infrastruktury energetycznej i gazyfikacji.
Po wybudowaniu systemu gazowniczego w gminie Bobrowo, ze względu na dużą
przepustowość gazu w stacji redukcyjno-pomiarowej w Bobrowie, będzie możliwość dalszej
rozbudowy gazociągu gazu ziemnego do sąsiadujących gmin. Realizacja tego zamierzenia powinna
być jednym z podstawowych zadań we współpracy z wyżej wymienionymi gminami. W stanie na
rok 2015 projekt nie jest realizowany.
W zakresie odpadów komunalnych gmina współpracuje z gminą Dębowa Łąka,
gdzie mieści się składowisko odpadów komunalnych. W przypadku wykorzystania drewna
lub słomy jako paliwo w kotłowniach, można b y było dokonać dostaw spoza obszaru gminy
np. z gmin sąsiadujących, gdzie są nadwyżki tego paliwa. Na początek jednak wystarczyłoby
zagospodarowanie własnych zasobów drewna – przerabianie go na pelet, oraz słomy,
61
10. Ocena oddziaływania na środowisko systemu zaopatrzenia w energię cieplną.
Spalanie paliw dla celów grzewczych i energetycznych oraz inne procesy technologiczne
są jednym z głównych źródeł zanieczyszczeń środowiska. Indywidualne i lokalne kotłownie
oraz piece domowe opalane węglem mają zasadniczy udział w emisji pyłów i zanieczyszczeń
gazowych w gminie. Kotłownie węglowe wytwarzają również ścieki technologiczne oraz odpady
stałe.
Ograniczenie ilości emisji zanieczyszczeń do środowiska należy szukać w zmianie struktury
zużycia paliw w gminie poprzez:
- zwiększenie sprawności źródeł ciepła;
- modernizacji lokalnych kotłowni węglowych na kotłownie opalane paliwami ekologicznymi;
- oszczędność ciepła poprzez działanie racjonalizujące jego zużycie we wszystkich obszarach
działalności w gminie tj. w usługach, handlu oraz przemyśle, budownictwie mieszkaniowym,
rzemiośle.
Redukcja zanieczyszczeń emitowanych przez źródła ciepła w istotny sposób może wpłynąć
na poprawę stanu środowiska poprzez:
- budowę nowych zautomatyzowanych, wysokosprawnych źródeł ciepła i węzłów cieplnych;
- wykorzystanie źródeł energii odnawialnej;
- zastąpienie paliw stałych paliwami bardzie ekologicznymi takimi jak olej opałowy czy gaz;
- budowa źródeł ze skojarzoną produkcją energii z wykorzystaniem paliw proekologicznych;
- ograniczenie start ciepła w ogrzewanych budynkach (opomiarowanie odbiorców ciepła,
termomodernizacja, instalacja termozaworów).
Przeprowadzona analiza istniejącego stanu systemu zaopatrzenia gminy w ciepło
oraz bilanse zużycia paliw na terenie gminy Bobrowo pozwalają dokonać oceny aktualnego
i prognozowanego stanu emisji zanieczyszczeń do atmosfery spalanych paliw.
Przykładowe założenia wielkości do obliczeń emisji zanieczyszczeń dotyczące:
- średnich parametrów spalania paliw:
- węgiel:
wartość opałowa – 24 MJ/kg;
zawartość siarki – 0,8%;
zawartość popiołu – 18%;
62
- węgiel ekogroszek
wartość opałowa – 23 MJ/kg;
zawartość siarki – 0,8%;
zawartość popiołu – 10 %;
- olej opałowy:
wartość opałowa – 42 MJ/kg;
zawartość siarki – 0,3%;
- gaz płynny propan-butan:
wartość opałowa – 46 MJ/kg;
zawartość siarki – 0%;
- drewno:
wartość opałowa – 16 MJ/kg;
zawartość popiołu – 0,5%;
- przyjętego algorytmu obliczeń emisji zanieczyszczeń dla paliwa stałego, ciekłego i gazowego.
Do obliczeń
wykorzystano
Wx powstających
przy
spalaniu
wskaźniki
unosu substancji
energetycznym
paliw
zalecane
zanieczyszczających
przez
Ministerstwo
Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Ministerstwo Ochrony Środowiska oraz wykorzystując
program Buliddesk BBEE, informacje KOBIZE, oraz Materiały instruktażowe MOŚZNiL 1/96.
Wskaźnik unosu substancji zanieczyszczających Wx zależny jest od wydajności
cieplnej źródła, dla paliw spalanych na terenie gminy Bobrowo przyjęto następujące wskaźniki
Wx :
Przykłady:
Paliwo olejowe
Dla zakresu wydajności cieplnej źródła wynoszącej do 5,5 MW
3
Dwutlenek węgla- 1650 [kg/m ]
3
Dwutlenek azotu – 5 [kg/m ]
3
Dwutlenek siarki – 19 x s [kg/m ]
3
Tlenek węgla – 0,6 [kg/m ]
3
Pył – 1,8 [kg/m ]
gdzie:
s- zawartość siarki w paliwie w %
Emisje zanieczyszczeń Ex ze spalania paliwa ciekłego:
63
ECO2 =
Bśr×WCO2
ENO2 =
Bśr×WNO2
ESO2 = 2×Bśr×s
ECO =
Bśr×WCO
Epył = Bśr×Wp(1-η)
3
Bśr - średnie zużycie paliwa [m /a]
Wx – wskaźnik unosu substancji zanieczyszczających powstających przy energetycznym spalaniu
paliwa ciekłego
η – sprawność urządzeń odpylających w %
Paliwo gazowe
Dla zakresu wydajności cieplnej źródła wynoszącej do 1,4 MW
6
3
Dwutlenek węgla – 1375000 [kg/10 Nm ]
6 3
Dwutlenek azotu – 900 [kg/10 Nm ]
6 3
Dwutlenek siarki – 1,4×s [kg/10 Nm ]
6
3
Tlenek węgla – 225 [kg/10 Nm ]
6
3
Pył – 10,5 [kg/10 Nm ]
gdzie:
3
s – zawartość siarki w gazie w mg/Nm
Emisje zanieczyszczeń Ex ze spalania paliwa gazowego:
ECO2 = Bśr×WCO2
ENO2 = Bśr×WNO2
ESO2 =
Bśr×WSO2 ECO
= Bśr×WCO
Epył = Bśr×Wp(1-η)
3
Bśr – średnie zużycie paliwa [Nm /a]
Wx – wskaźnik unosu substancji zanieczyszczających powstających przy energetycznym spalaniu
paliwa gazowego
64
Węgiel
Dla zakresu wydajności cieplnej źródła wynoszącej do 1,4 MW
Dwutlenek węgla – 2000 [kg/Mg]
Dwutlenek azotu – 1 [kg/Mg]
Dwutlenek siarki - 16×s [kg/Mg]
Tlenek węgla – 45 [kg/Mg]
Pył – 1,5 × Ar [kg/Mg]
Sadza – 0,05 × Ar [kg/Mg]
Benzo-a-piren – 0,014
Węgiel ekogroszek
Ciepło wyprodukowane podczas spalenia 1 tony węgla: ok. 23000 MJ
Dwutlenek węgla – 2130 [kg/Mg]
Dwutlenek azotu – 3,2 [kg/Mg]
Dwutlenek siarki - 16×s [kg/Mg]
Tlenek węgla – 10[kg/Mg]
Pył – 10 Ar [kg/Mg]
Sadza – 0,05 × Ar [kg/Mg]
Benzo-a-piren – 0,003
s – zawartość siarki w węglu wyrażona w %
Ar – zawartość popiołu w węglu wyrażona w %
Emisja zanieczyszczeń Ex dla spalania paliw stałych:
ECO2 = Bśr×WCO2
ENO2 = Bśr×WNO2
ESO2 = Bśr×WSO2(100-ηdeSOx)
ECO = Bśr×WCO
Epył = Bśr×Wp(1η) Esadza =
Bśr×Ws
Ebp = Bśr×Wbp
Bśr – średnie zużycie paliwa w Mg/a
Wx – wskaźnik unosu substancji zanieczyszczających powstających przy energetycznym spalaniu
65
węgla
ηdeSOx – sprawność odsiarczania spalin
Zgodnie z przedstawionym wyżej algorytmem obliczono roczne ilości emitowanych
do atmosfery zanieczyszczeń związanych ze spalaniem energetycznym paliw na terenie gminy
Bobrowo.
Tabela.26. Ilość emitowanych do atmosfery zanieczyszczeń z energetycznego spalania paliw
w gminie Bobrowo.
Lp.
Rodzaj zanieczyszczenia
Ilość zanieczyszczeń z energetycznego
spalania paliw
Stan na rok 2010
Stan na rok 2030
(prognoza z 2012
roku)
1
CO2
11495
10996
2
NO2
6,1
6,8
3
SO2
73,1
68,9
4
CO
255,2
234
5
Pył
177,8
166,2
6
Sadza
5,1
4,7
7
Benso-a-piren
0,08
0,07
Tabela nr 27. Zestawienie aktualnego stanu zanieczyszczeń powietrza – średnioroczne wartości stężeń wg
danych WIOŚ z marca 2015 roku na rok 2014
Lp.
Nazwa substancji i jej nr CAS
Aktualny stan
zanieczyszczenia
powietrza —
średnioroczne
wartości stężeń
Jednostka
1
Benzen
[71-43-2]
1,1
μg/m3
2
Dwutlenek azotu (NO2)
[10102-44-0]
8
μg/m3
66
3
Tlenki azotu
[ 10102-44-0] [1010243-9]
10
μg/m3
4
Dwutlenek siarki (SO2)
[7446-09-5]
5
μg/m3
5
Ołów
[7439-92-1]
0,01
μg/m3
6
Pyl zawieszony PM10
-
20
μg/m3
7
Pył zawieszony PM2,5
-
14
μg/m3
Tabela nr 28. Wyniki pomiarów pasywnych benzenu i jego alkilopochodnych z lat 2011- 2014, Stany średnie roczne
[μg/ma] dla najbliższego punku. Dane WIOŚ z marca 2015 roku.
Lp.
Stanowisko:
2011
2012
2013
2014
Jednostka
miasto Brodnica, ul. Żwirki i Wigury
oraz ul. Kochanowskiego*
1
benzen
3,23
3,69
3,11
1,78
μg/m3
2
toulen
4,52
7,51
3,87
1,25
μg/m3
3
etylobenzen
1,39
1,21
1,12
0,41
μg/m3
4
(m+p)ksylen
5,21
5,09
3,65
1,03
μg/m3
5
o-ksylen
1,21
1,31
0,74
0,29
μg/m3
Tabela nr 29. Wyniki współczynnika unosów dla Gminy Bobrowo z podziałem na poszczególne rodzaje paliwa, stan na
rok 2015.
Rodzaj
MWh/rok
MJ/rok
paliwa
Dwutlenek
Dwutlenek
Dwutlenek
Tlenek
węgla
azotu NO2
siarki
węgla
sadza
pył
Benzo(a)pieren
CO2
Mg/rok
na rok
węgiel
45061,15
162220140
119279,5
15951,98
14909,93
kg/Mg
521847,8
3727,48
kg/Mg
kg/Mg
kg/Mg
kg/Mg
1642,2 kg/m3
55,06 kg/m3
0
32,84 kg/m3
0,0251 kg/m3
0
0
0
0
0
885967720
1165747
174862050
0
291436,75
0
kg/106 m3
kg/106 m3
kg/106 m3
4323,6 kg/Mg
0
112413,6
16128,7 kg/Gj
63808,07
4846,18 kg/Gj
Olej
opałowy
911,277
3280597,2
243,29
193,2 kg/m3
Gaz ziemny
0
0
0
0
Gaz płynny
14979,8
53927280
3244,89
Biomasa
20417,02
73501272
0
Energia
elektryczna
7011,26
25 240 536
5833,35
11182,44
104,36 kg/Mg
kg/106 m3
0
6485,4
19,18
10527,8
kg/Mg
0
kg/Mg
0,378 kg/Gj
67
kg/Gj
3315,26 kg/m3
benzyna
27322,31
98360280
6803,25
Olej
napędowy
29305,79
105500844
7824,64
28179,71
944,84 kg/m3
kg/Gj
kg/Gj
0
563,59
kg/m3
4090,5 kg/m3
3476,9 kg/m3
kg/m3
kg/m3
1165,79
0
kg/m3
693,38
0,531 kg/m3
kg/m3
Źródło: Buliddesk BBEE, KOBIZE, Materiały instruktażowe MOŚZNiL 1/96.
W wyniku działań termomodernizacyjnych i zastąpienie paliw stosowanych w gminie paliwami
ekologicznymi, montaż instalacji solarnych, lamp hybrydowych, wymiana źródeł ciepła na nowe, możliwy
będzie
spadek
ilości
wszystkich
emitowanych
do
atmosfer
zanieczyszczeń
(
dwutlenku
i tlenku węgla, dwutlenku siarki, pyłu i sadzy) w wyniku energetycznego spalania paliw. Zwiększenie
udziału paliw ekologicznych może spowodować bardzo korzystne efekty ekologiczne dla gminy.
68
11. Podsumowanie i wnioski
Gmina Bobrowo znajduje się w województwie kujawsko-pomorskim, powiat Brodnica.
Jest gminą rolniczą, usytuowaną poza strefą obszarów uprzemysłowionych. Na dalszy rozwój
gminy będzie miała wpływ sytuacji rynku pracy, której skutki będą miały wpływ między innymi
na tempo rozwoju gospodarczego.
Zauważalne
jest
oddziaływanie
na
funkcjonowanie
gminy
lokalnego
centrum
gospodarczego spełniającego funkcję przemysłowo-handlowe jakim jest Brodnica. Oddziaływanie
to ma tendencję malejącą z powodu spadku zapotrzebowania na siłę roboczą i pogłębiające
się bezrobocie w mieście. Fakt ten nie jest bez znaczenia dla gminy ponieważ stwarza
to ograniczenia możliwości zagospodarowania nadwyżki siły roboczej zarówno aktualnie
jak i w perspektywie.
Czynnikiem wpływającym zdecydowanie negatywnie na sytuację gospodarczą gminy
jest duża liczba osób gotowych do podjęcia pracy oraz niski stopień wykształcenia ludności,
co może stanowić problem społeczny.
Aktualny stan gospodarki gminy w tym szczególnie rolnictwa, nadal rozproszonego
i tradycyjnego bez wyraźnych tendencji do agregowania gospodarstw i restrukturyzacji produkcji
w kierunku upraw warzyw i owoców oraz ich przetwórstwa, nie rokuje korzystnych zmian
w zapotrzebowaniu czynników energetycznych.
Analizy wskazują, że w zakresie bezpieczeństwa energetycznego przewidywany wzrost
zużycia mocy i energii elektrycznej we wszystkich obszarach gminy nie jest zagrożony i spełnia
warunki bezpieczeństwa energetycznego. Bezpieczeństwo cieplne gminy również nie budzi
zastrzeżeń poza potrzebą przeprowadzenia gazyfikacji dzięki, której będzie można wyeliminować
paliwa stałe.
Jak wynika z przeprowadzonych analiz nie występują bariery dla infrastruktury technicznej
w tym również drogowej dla profilowania gospodarki w kierunku lokalnego przetwórstwa
spożywczego jak również agroturystyki.
Stan systemu elektroenergetyki wskazuje, że obok stabilnego systemu zasilania 110 kV
występuje również znaczna rezerwa mocy w zainstalowanych transformatorach, konieczne
jest systematyczne inwestowanie w sieci SN i NN w celu utrzymania ich na dobrym poziomie
eksploatacji oraz zapewnienia ciągłości dostaw energii dla odbiorców.
Brak sieci gazu przewodowego w gminie stanowi problem ze względu na konieczność
stosowania paliw stałych co wpływa ujemnie na ekologię. Konieczne jest intensywne staranie
się o realizację projektu i opracowanie studium gazyfikacji gminy.
Do dalszych analiz należy pozostawić potencjalną możliwość wykorzystania słomy jako
69
paliwa dla jednej z pracujących kotłowni oraz rozpoczęte wykorzystanie na terenie gminy
odnawialnych źródeł energii takich jak słońce czy wiatr. Zagadnienia te wymagają analizy realności
zarówno ekonomiczno-finansowej jak i technicznej po wykonaniu projektowanych inwestycji.
Jak wynika z przeprowadzonych analiz w zakresie zapotrzebowania na energię elektryczną,
paliwa gazowe i ciepło nasuwają się następujące propozycje i wnioski w celu poprawy
gospodarowania energią w gminie oraz wzrost udziału paliw ekologicznych w bilansie
energetycznym ja również zapewnienia gminie bezpieczeństwa energetycznego do roku 2030.
1. Jako cel główny należy uznać realizowanie zamierzenia gazyfikacji przewodowej gminy,
mimo trudności finansowych i technicznych.
2. Pokrycie zapotrzebowania gminy w energię elektryczną aktualnie jak i w perspektywie
dalszych lat nie budzi obaw dzięki znacznej rezerwie mocy w GPZ-tach.
Nie ma okoliczności, które wpływałyby na hamowanie przyrostu zaopatrzenia
w energię elektryczną dla celów gospodarczych i komunalnych.
3. Stan techniczny linii SN i NN jest zadowalający, również stan techniczny układu
elektroenergetycznego 110 kV jest w bardzo dobrym stanie. Z danych operatora wynika,
że konfiguracja sieci 110 kV nie ulegnie zmianie natomiast modernizacji i rozbudowie
mogą ulec sieci SN i NN oraz stacje transformatorowe 15/0,4 kV.
4. Gmina
powinna
popularyzować
informacje
o
termomodernizacji
budynków
jednorodzinnych i wielorodzinnych w celu zachęcenia mieszkańców do jej stosowania
i informować o korzyściach z niej wynikających, a także możliwości zastosowania OZE.
5. Szczególnie znaczącym dla gminy zadaniem powinna być radykalne obniżenie stosowania
paliw stałych poprzez gazyfikację, lub wykorzystania alternatywnych źródeł energii
ekologicznej jak pelet czy słomę. Obecnie największa ilość energii cieplnej
wytwarzana jest z koksu, węgla i miału węglowego co ma niekorzystny wpływ
na środowisko naturalne.
6.
Należy
rozważyć
dalsze
zwiększenie
ilości
na
terenie
gminy
ekologicznych źródeł wytwarzania energii takich jak siłownie wiatrowe i farmy
fotowoltaiczne oraz zastępowanie istniejących instalacji lamp gminnych starszej
technologii lampami hybrydowymi.
7. Należy również rozważyć możliwość wykorzystania upraw energetycznych pod kątem
wykorzystania ich jako paliwo w kotłowniach lokalnych jak i indywidualnych.
8. Celowe jest działając w porozumieniu z zainteresowanymi gminami przeprowadzenie
analizy opłacalności wykorzystania składowiska odpadów w miejscowości Niedźwiedź
dla pozyskiwania biogazu i jego dalszego wykorzystania.
70