Problemy z wdrażaniem na nowych obszarach OSN - opinie rolników i doradców

Problemy z wdrażaniem
na nowych obszarach OSN
- opinie rolników i doradców
Katarzyna Radtke
Pomorski Ośrodek Doradztwa
Rolniczego w Gdańsku
Woj. pomorskie
• Rozporządzenie nr 1/2012 Dyrektora RZGW w Gdańsku
z 15.06.2012 r. (Dz. Urz. 2012.2180 z 29.06.2012)
w sprawie określenia w regionie wodnym Dolnej Wisły
w granicach województwa pomorskiego wód wrażliwych
na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych
oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ
azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć
– rozporządzenie zmieniające nr 5/2012 z 27.07.2012 r.
(Dz.Urz.2012.2678 z 17.08.2012)
• Rozporządzenie nr 6/2012 Dyrektora RZGW w Gdańsku
z 01.10.2012 r. (Dz. Urz. 2012.3243 z 17.10.2012)
w sprawie wprowadzenia programu działań mających
na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych
OSN w zlewni
rzeki Drybok
6686 ha
OSN w zlewni
rzeki Młynówka
Malborska
6109 ha
Osny – mapka, powierzchnie, gminy
OSN w zlewniach
rzek Janka i Dopływ
spod Piaseczna
25527 ha
Województwo pomorskie w podziale na podregiony
Gdańsk
4 kwiecień
Konsultacje OSN
Tczew
6 grudzień
Konferencja OSN
40 obrębów
9 gmin cz.
7 doradców PODR
Stare Pole
11-12 październik
warsztaty BD
+ 4 szkolenia CC
Ogólny wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej
w podregionach woj. pomorskiego
Wysokość nawożenia mineralnego
(NPK kg/ha)
a popularność pakietów 1 i 8
Pakiet 1
Pakiet 8
Rolnictwo zrównoważone
(% gospodarstw realizujących pakiet na tle ilości gospodarstw
wnioskujących o dopłaty bezpośrednie, w poszczególnych powiatach)
14,0
13,8
12,7
12,0
10,0
11,4
11,1
9,7
9,3
8,8
8,0
6,0
7,4
154
59
5,6
4,7
4,0
3,7
3,6
36
3,4
3,1
2,7
2,3
2,0
0,0
PODR w Gdańsku, sierpień 2012 r.
warsztaty BD w PODR o. w Starym Polu,
11-12.10.2012 r.
31 AA z warsztatów BD 11-12.10.2012 r.
Produkcja rolna jest głównym źródłem
dochodu mojej rodziny (ponad 80%
całości dochodów)
24 x TAK (77%), 4 x NIE, 3 x brak
Realizuję plan rolnośrodowiskowy
zawierający pakiet 1: R. zrównoważone
10 x TAK, 16 x NIE (52%), 5 x brak
Średnie powierzchnie
w gospodarstwie:
31 x 47,61 ha użytków rolnych
31 x 31,41 ha zbóż
25 x 13,51 ha rzepaku
10 x 0,71 ha ziemniaków
2 x 0,13 ha warzyw
Chowam bydło, trzodę, inne… w ilości
średniorocznej w przeliczeniu na DJP
26 x TAK, 22 x DJP
Z przeliczenia DJP na ha…
12 x do 1,5 DJP
1 x 1,5-2 DJP/ha
9 x pow. 2 DJP/ha
Posiadam zbiornik, płytę
p.zw.: 23 x zbiorniki, 16 x płyta
p.roś.: 2 x zbiorniki, 2 x płyta
31 AA z warsztatów BD 11-12.10.2012 r.
Wiem, co oznacza skrót OSN
15 x TAK (48%), 7 x NIE, 8 x częściowo
Posiadam użytki rolne na OSN
13 x TAK (42%), 5 x NIE, 11 x NIE wiem
wymogi odnośnie stosowania
i przechowywania nawozów
dotyczące
wszystkich rolników
rolników na OSN
Znam…
21 x TAK (68%),
10 x CZĘŚCIOWO
2 x TAK
17 x NIE (55%)
10 x CZĘŚCIOWO (32%)
2 x brak
Stosuję się…
22 x TAK (71%),
9 x CZĘŚCIOWO
-
Znam orientacyjnie wysokość kar/sankcji jakie mogą
mnie dotknąć za niestosowanie się do ww.
wymogów
6 x TAK,
10 X NIE (32%),
15 x CZ. (48%)
1 x TAK
26 x NIE (84%)
2 x CZĘŚCIOWO
2 x brak
Wolę zapłacić karę / otrzymać sankcje niż
dostosować się do wszystkich ww. wymogów
25 x NIE (81%),
6 x NIE wiem
19 x NIE (61%)
9 x NIE wiem
3 x brak
Minimalna odległość od brzegów rzek, strumieni,
potoków itp., w której nie wolno stosować nawozów
mineralnych wynosi
4x5m
20 x powyżej 5 m (w tym 13 x 11-20 m)
7 x brak
31 AA z warsztatów BD 11-12.10.2012 r.
Ostatnią analizę gleby robiłem w:
22 x 2009-2012
5 x 2002-2008
2 x dawniej
2 x brak
Ustalając dawki nawożenia uwzględniam
ostatnie wyniki analizy gleby
16 x TAK (52 %)
10 x CZĘŚCIOWO (32%)
4 x NIE; 1 x brak
Ustalając dawki nawożenia uwzględniam
potrzeby pokarmowe roślin
23 x TAK (84%)
6 x CZĘŚCIOWO (19%)
1 x NIE; 1 x brak
Umiem wymienić czynniki wpływające na
saldo N w glebie
2 x TAK
18 x CZĘŚCIOWO (58%)
7 x NIE; 4 x brak
31 AA z warsztatów BD 11-12.10.2012 r.
Zgodnie z przepisami obowiązującymi
wszystkich rolników, roczna dawka azotu
zastosowanego w postaci nawozów
naturalnych nie może przekroczyć
2 x 170 kg/ha
6 x 150-169 kg
6 x 171-200 kg
12 x INNA liczba, 5 x brak
Zgodnie z przepisami obowiązującymi
wszystkich rolników, roczna dawka azotu
zastosowanego w postaci nawozów
mineralnych nie może przekroczyć
12 x mniej niż 170 kg
9 x 170 kg lub więcej
10 x brak
Na wyprodukowanie 1 t pszenicy ozimej
potrzebny jest azot w ilości
5 x 21-29 kg
5 x poniżej 21 kg
18 x powyżej 29 kg
3 x brak
Saldo N w glebie nie powinno przekroczyć
0 x 30 kg
2 x poniżej 30 kg
14 x powyżej 30 kg (9 x powyżej 100 kg)
15 x brak
Pytania rolników dot. OSN
z warsztatów BD 11-12.10.2012 r.



Od czego zależy które gospodarstwo jest
a które nie jest na OSN, kto decyduje?
Czy są jakieś korzyści na OSN, takie jak na
ONW?
Czy będą dopłaty na OSN na dofinansowanie
płyt gnojowych, zakup beczkowozów itp.
EU-27, OSN ustanowione:
przed 2000
2000 - 2003
2004 - 2007
od 2008
Stan z 18.05.2009
Cały kraj: Austria, Dania, Finlandia,
Niemcy, Irlandia, Łotwa, Luksemburg,
Malta, Holandia, Słowenia
Wstępne wydzielenie –
do strefy OSN włączono 3,781 mln ha UR
(19,4% UR)
Wyznaczanie wód wrażliwych i
OSN-ów wg modelu IUNG:
Wstępne wydzielenie obszarów szczególnie narażonych
objęło jednostki administracyjne (obręby geodezyjne), w
których suma powierzchni użytków rolnych, na których model
przewidywał stężenia azotu azotanowego w odpływie większe
od 10 mg/l oraz powierzchni użytków rolnych w zlewniach
jezior zeutrofizowanych, była większa od 50% powierzchni
użytków rolnych w danym obrębie geodezyjnym,
Wydzielenia wstępne poddano weryfikacji w oparciu o
wyniki państwowego monitoringu wód powierzchniowych i
podziemnych,
Następnie wyłączono: zlewnie jednolitych części wód, w
których nie stwierdza się zanieczyszczenia azotem
(zawartość azotanów nie przekracza 10 mg/l), obręby w
granicach administracyjnych miast, obręby w których
powierzchnia użytków rolnych ze stwierdzoną presją rolnictwa
jest mniejsza niż 100 ha oraz obręby, w których dominują
lasy.
http://fotoforum.gazeta.pl/zdjecie/1968502,4,8,2
0023,lokis1271,09-Drybok-i-Wisla-2009-0913.html
http://photo.bikestats.eu/zdjecie,199396,drybokleniwie-zmierza-do-wisly.html
Młynówka Malborska
= Kanał Juranda
http://www.marienburg.pl/viewtopic.php?p=65733
Pytania rolników z konferencji 06.12.2012 r.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
„Dlaczego my?”
Jakie są ograniczenia dla przemysłu i gospodarstw
domowych na OSN?
Skąd wiadomo jaki udział w dopływie azotu mają ścieki
komunalne a jaki rolnictwo?
Dlaczego do OSN włączone zostały całe obręby?
Dlaczego przy wyznaczaniu OSN nie wzięto pod uwagę
rodzaju gleb?
Dlaczego posłużono się badaniami rzeki Janki z 2007
roku, a nie wcześniejszymi?
Co będzie po 4 latach "bycia" na OSN?
Jak często przeprowadzany jest monitoring na OSN?
Wymogi na OSN
Trudne do zrozumienia / wyjaśnienia
Ustawa
o nawozach
i nawożeniu
ZAKAZ nawożenia przy braku okrywy roślinnej
– nawozami azotowymi,
– gnojówką i gnojowicą (aplikator na min. 6 cm*)
– osadami ściekowymi*
Program działań
od 1 marca 2013
• Uprawa w poprzek stoku
• Orka z odkładaniem skiby w górę stoku
top agrar 12/2012
* wypas
 b. mlecznego: -30%
 b. mięsnego, owiec: -50%
Bydło,
trzoda chlewna
Okres
przechowywania
Płyta gnojowa
„dofinansowanie”
4 miesiące
2,5 m2/DJP
OSN 2004 - 2012
OSN 2012 - 2016
6 miesięcy
Program
działań
do 31 października
2016
3,5 m2/DJP
2,7* m3/DJP
Fot.: http://www.agrofoto.pl/
Program działań
od 1 listopada 2012
Przechowywanie
pasz soczystych i kiszonek
• Pasze soczyste przechowuje się na zabezpieczonym gruncie
w taki sposób, aby wycieki nie przedostawały się do gruntu
i wód, w szczególności w silosach, na płytach lub na
podkładzie z foli i sieczki oraz pod przykryciem foliowym.
• Kiszonki składuje się w odległości
większej niż 20 m od linii brzegu
wód powierzchniowych oraz
źródeł i ujęć wody.
Program działań
od 1 marca 2013
Dawki nawozów
Przykładowe
dawki:
• Maksymalne dawki azotu ze wszystkich źródeł, tzn. azotu pochodzącego
z nawozów mineralnych oraz organicznych, naturalnych i środków do
użyźniania gleby w przeliczeniu na równoważniki nawozowe (zał. nr 6),
zostały określone w załączniku nr 5
300 kg N – trawy pastewne na zielonkę
260 kg N – kukurydza na zielonkę
250 kg N – ziemniaki późne
240 kg N – rzepak, kukurydza na ziarno
200 kg N – pszenica ozima, buraki past.
160 kg N – pszenica jara
120 kg N – owies, żyto
100 kg N – ziemniaki wczesne
Np. 30 t obornika * 5 kg N/t obornika
= 150 kg N * 0,3 = 45 kg N
*
250 kg N (limit) – 45 kg N w oborniku
= 205 kg N limit w naw. Mineralnych
czyli np. 600 kg saletry amonowej
* np.: polepszacze glebowe, osady ściekowe i ścieki, środki wspomagające uprawę roślin i in.
• § 13. max 85 kg N/ha/rok w nawozach płynnych naturalnych na TUZ
przy użytkowaniu kośno-pastwiskowym lub wypasie kwaterowym
(42 m3 gnojowicy* 4 kg/m3 *0,5 = 84 kg N)
§ 13. Przy użytkowaniu zmiennym (kośno-pastwiskowym) i przy wypasie
kwaterowym stosuje się obniżoną dawkę azotu w ilości do 85 kg N/ha/rok
z nawozów płynnych naturalnych, bezpośrednio po pokosie /wypasie,
ale nie później niż do dnia 15 sierpnia
Instrukcja realizacji kontroli w zakresie wzajemnej zgodności,
ARiMR W-wa 27.06.2011 (str.95)
3. Roczna dawka gnojowicy nie powinna przekraczać 45 m3 (170 kg N) na ha.
4. Roczna dawka obornika nie powinna przekraczać 38 ton (170 kg N) na ha.
5. Roczna dawka gnojowki nie powinna przekraczać 40 m3 (170 kg N) na ha.
Kalkulator CDR i DKM ARiMR: rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu
udzielania pomocy finansowej na dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii
Europejskiej objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. z 2005 r Nr 93 poz. 780)
SYSTEM UTRZYMANIA
Ściółka głęboka
Ściółka płytka
Zawartość azotu
w nawozach
naturalnych
Liczba
Liczba
Liczba
Produkcja
Produkcja
Produkcja
Produkcja
wyprodukowanyc
zwierząt obornika (w
zwierząt obornika (w
zwierząt gnojowicy (w
gnojówki (w
h przez
Zawartość
Zawartość
według tonach/ rok) Zawartość według tonach/ rok) Zawartość
według
m3/rok)
m3/rok)
poszczególne
azotu
(w
azotu
(w
azotu
(w
azotu
(w
stanu
stanu
stanu
przez
przez
przez
przez
rodzaje zwierząt
kg/m3
kg/m3
średniorocz poszczegól kg/tonę średnioroc poszczególn kg/tonę poszczególn
średnioroc poszczególn
(w kg)
obornika)
obornika)
gnojówki)
gnojowicy)
nego
znego
znego
ne rodzaje
e rodzaje
e rodzaje
e rodzaje
zwierząt*
zwierząt
zwierząt
zwierząt
Obornik
Rodzaj zwierząt
Bezściołowo
Obornik
Gnojówka
Gnojowica
Bydło
219,60
buhaje
0,00
19,00
5,90
0,00
10,50
2,60
5,80
3,30
0,00
22,00
3,50
0,00
krowy
2,00
18,00
6,10
0,00
10,00
2,80
6,20
3,80
0,00
25,00
4,00
219,60
jałówki cielne
0,00
16,00
6,00
0,00
8,50
2,60
5,40
3,10
0,00
23,00
3,10
0,00
jałówki powyżej 1 roku
0,00
14,00
4,60
0,00
7,50
1,60
2,80
2,60
0,00
21,00
2,90
0,00
jałówki od 1/2 do 1 roku
0,00
12,00
2,10
0,00
6,00
0,80
1,80
1,70
0,00
18,00
2,60
0,00
cielęta do 1/2 roku
0,00
4,00
0,60
0,00
2,00
Trzoda chlewna
0,40
0,90
1,00
0,00
15,00
2,40
0,00
0,00
knury
0,00
6,50
3,50
0,00
3,20
2,10
2,90
3,30
0,00
4,60
4,00
0,00
maciory
0,00
7,00
3,70
0,00
3,70
2,20
3,60
3,40
0,00
4,60
4,20
0,00
warchlaki 2 - 4 miesięczne
0,00
2,50
2,00
0,00
0,10
0,50
1,10
0,80
0,00
1,70
1,60
0,00
prosięta do 2 miesięcy
0,00
1,20
0,05
0,00
0,20
0,01
0,90
0,02
0,00
0,50
1,40
0,00
tuczniki
0,00
4,50
2,40
0,00
2,50
2,40
2,20
3,60
0,00
3,50
3,60
0,00
Zawartość azotu w nawozach naturalnych wyprodukowanych w gospodarstwie rolnym (w kg)
219,60
Powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwie rolnym (w ha)
1,00
Zawartość azotu w nawozach naturalnych wyprodukowanych w gospodarstwie rolnym (w kg/ha użytków rolnych)**
219,60
Program działań dla OSN – inne, przeważnie niższe wskaźniki !!!
Katarzyna Radtke, PODR, październik 2012
 Do wyliczeń poziomu azotu pochodzącego z nawozów
naturalnych przyjmuje się dane zawarte w Załączniku
nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 maja
2005 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie
szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy
finansowej na dostosowanie gospodarstw rolnych do
standardów Unii Europejskiej objętej planem rozwoju
obszarów wiejskich (Dz. U. z 2005 r Nr 93 poz. 780)
Plan nawozowy TAK – ale który?
IUNG w Puławach
Bogdan Kiedrowski – doradca ODR
• Plano RS – opracowany dla
rolników realizujących pakiet 1;
• bezpłatny
• trudny w obsłudze i przenoszeniu
między komputerami
• przy nawożeniu naturalnym łatwo
przekroczyć 30 kg N/ha
• dzielenie nawożenia na dawki
• nie znamy założeń* i nie możemy
ich modyfikować (jedynie
zawartość NPK w nawozach
naturalnych)
• Naw Sald – ok.200 zł
• opracowany dla rolników
realizujących pakiet 1
• dobrowolnie odpłatny
• Ms Excel – łatwy w obsłudze
• Bilans N zawsze „mały”…
• Możemy „podejrzeć”
założenia* i dowolnie
zmodyfikować, np. zgodnie
Programem działań OSN
*założenia:
• pobranie NPK na jednostkę plonu,
• wskaźniki nawożenia PK w zależności od ich zawartości w glebie
• Zawartość NPK oraz ilość nawozów nat. od określonej grupy zwierząt
• Równoważniki nawozowe
Katarzyna Radtke, PODR, październik 2012
Screen z 15.12.2012 r.
Zawartość PLANU NAWOZOWEGO
wg rozporządzenia 2003.4.44
Obowiązujące - choć niezgodne
z Ustawą oraz Programem Działań!
Brak w wydrukach obydwóch programów
1) Ustalona wg kryteriów przyjętych przez Stację Chemiczno-Rolniczą
Katarzyna Radtke, PODR, październik 2012
Katarzyna Radtke, PODR, październik 2012
Usługi doradcze
dofinansowanie 80% kosztów usługi z budżetu PROW 2007-2013

ROZPORZĄDZENIE MRiRW w sprawie szczegółowych warunków
i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania
"Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów"
objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013
z dnia 17 kwietnia 2008 r. (Dz. U. 2008 r. Nr 78 poz. 470)



zmienione 1 kwietnia 2010 r. (Dz. U. 2010 r. Nr 65 poz. 416)
zmienione 13 lipca 2010 r. (Dz. U. 2010 r. Nr 129 poz. 869)
zmienione 29 kwietnia 2011 r. (Dz. U. 2011 r. Nr 103 poz. 595)
Rodzaje usług doradczych (z załącznika nr 3):
Plan nawożenia*
prowadzenie w
gospodarstwach rolnych
położonych na OSN
dokumentacji określonej
w programie działań
Stawki
opłat netto
250,00
w pierwszym roku realizacji tego
programu (01.11.2012-31.10.2013)
w drugim, trzecim albo czwartym roku
realizacji tego programu (2013-14,
2014-15, 2015-16)
3.500,00
2.500,00
Problemy: nie do rozwiązania w ciągu 4 lat (?)
do rozwiązania w terminie do: 01.03.2013
do rozwiązania w terminie do: jesień 2013






Sposób wyznaczenia OSN
Sposób przeprowadzenia konsultacji społecznych
Brak ujednoliconej metodyki sporządzania planów
nawozowych (dla sporządzających i sprawdzających) termin: 01.03.2013
Wypracowanie wzoru dokumentów sporządzanych
w ramach KUD – termin: 01.03.2013
Brak propozycji alternatywnych metod przechowywania
obornika (?)
Wypracowanie wzorcowego modelu warsztatów dla rolników
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ