listy abstraktów. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

Transkrypt

Międzynarodowa konferencja naukowa
„ANTYK W KULTURZE I LITERATURZE POPULARNEJ”
w ramach cyklu „Fantastyczność i cudowność VII”
Poznań, 9-10 stycznia 2014
Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej UAM
Collegium Maius, ul. Fredry 10
LISTA ABSTARKTÓW
Allaba Djama Ignace
Université de Bouaké
Temat wystąpienia: Rezeption der Antike in der populären Kultur und Literatur Afrikas(?)
Das Formulieren selbst des vorliegenden Themas löst eine Menge Fragen aus, die mit der Grundlage der afrikanischen Literatur(en)
und Kultur(en) zu tun haben.
Ursprünglich waren die meisten (wenn nicht alle) afrikanischen Gesellschaften hauptsächlich von der Mündlichkeit geprägt bis vor
kurzem, als sich die europäischen durch die Kolonisation in den Kontinent eingedrungenen Kulturen durchsetzten. Dieses
interkulturelle Treffen zwischen Afrikanern und Europäern hat so tiefe Spuren hinterlassen, dass sich die afrikanischen
Gesellschaften ab nun durch Heterogenität bzw. Hybridität kennzeichnen lassen. Nicht nur in der Kultur kommt diese Mischform
zum Vorschein, sondern auch in der Literatur. Deshalb ist es vonnöten nach der Definition der afrikanischen Literatur zu fragen.
Aus dieser Definition könnte man nun erschließen, ob und wie eine Rezeption der Antike in der afrikanischen Literatur und Kultur
möglich sein kann. Ob diese Rezeption eine gesellschaftliche Funktion wie die Literatur und/oder Kultur hat, wird auch ferner
untersucht. Dabei werden die Konstituenten und Bereiche der afrikanischen Literatur und Kultur durchleuchtet.
Bejda Wojciech
Akademia Pomorska
Temat wystąpienia: Pop kariera gladiatora. Przedstawienia w produktach kultury masowej XX w
W moim wystąpieniu chciałbym przeanalizować różne formy ukazywania rzymskich gladiatorów na widokówkach, choć też na
folderach reklamowych, etykietach zapałczanych, piwnych etc, głównie z początku XX w. Szczególnie widokówki, jedno z pierwszych
mediów kultury popularnej, inaczej niż w obecnych czasach, nie ograniczało się do kart z widokami lub życzeniami. Na kartkach
pojawiają się w roli gladiatorów, o czym świadczą stosowne podpisy, atleci cyrkowi, sportowcy, rzymscy legioniści, a nawet dzieci.
Gladiator jawi się jako popularna postać, symbol zaczerpnięty ze świata rzymskiego, który niesie ze sobą pewne wartości, które
bardziej ceniono na początku XX wieku. Interesująca byłaby próba zrozumienia przyczyn relatywnie dużej popularności postaci
gladiatora w ówczesnej kulturze masowej, jak również dlaczego sytuowano go zaskakująco w świecie wartości takich, jak prawość,
honor? Z drugiej strony, znaczna popularność produktów związanych wyobrażeniem lub nazwą z gladiatorem rodzi pytanie, czy
istniał wspólny mianownik, który łączyłby je ze sobą? Czy rekonstrukcje walk gladiatorskich, szczególnie we Francji i Belgii na
początku XX wieku, miały swe głębsze znaczenie dla organizatorów i widzów niż tylko ludyczne? Wystąpieniu towarzyszyć będzie
prezentacja slajdów.
Brand Scott
Universität Zürich
Temat wystąpienia: Alan Moores Promethea – Comics als Medium der Götter?
Bereits im ersten Band der Comicserie Promethea (America’s Best Comics, 1999 – 2005, 32 Hefte, 5 Sammelbände) nehmen die
Götter Thoth und Hermes eine wichtige Rolle ein, als sie im Jahr 411 in Alexandrien ein kleines Mädchen vor einem christlichen Mob
retten. Indem sie es in die Immateria, die Welt der Erzählungen und Fantasie, mitnehmen, wird es selbst zu einer Geschichte und
somit zur Titelfigur des Comics. Ihr Name, Promethea, ist dabei vielsagend. Ein Ziel dieser Arbeit ist es, aufzuzeigen, in welchem
Pracownia Humanistycznych Studiów Interdyscyplinarnych – http://www.phsi.amu.edu.pl/
Instytut Filologii Klasycznej – http://ifk.amu.edu.pl/ifk/ifk/aktualnoci
Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej
UAM Poznań
1
Verhältnis die Figur zu ihrem beinahe Namensvetter aus der griechischen Mythologie steht und welche anderen klassischen
Einflüsse auf sie eingewirkt haben.
Als personifizierte Imagination bringt Promethea zudem der Menschheit die Apokalypse, welche in diesem Comic als Offenbarung
mit anschliessendem, kollektivem Gesinnungswandel verstanden wird. Dabei wird ein neues Zeitalter eingeläutet, in dem den
spirituellen Fertigkeiten der rechten Gehirnhälfte ebenso Bedeutung beigemessen wird, wie der von Symbolen und Logik geprägten
linken Gehirnhälfte. In diesem Zusammenhang diskutiert Autor Alan Moore nicht nur die Bedeutung und Entwicklung der Sprache,
sondern auch seine eigenen spirituellen Ansichten. Dabei idealisiert er das Medium Comic, da dieses sprachliche wie auch visuelle
Botschaften parallel vermitteln kann. Er verlinkt auf diese Weise die heutige graphische Literatur mit älteren Ausdrucksformen wie
den Hieroglyphen oder Tapisserien und erklärt Comics somit zum idealen Medium für die Darstellung mythischer Figuren und
Ereignisse. Diese Hypothese, wie auch deren Darstellung in Promethea, möchte ich ins Zentrum meiner Untersuchungen stellen.
Dabei soll den klassischen Einflüssen und der Rolle der Götter in Moores Sprachtheorien, wie auch ihrer Funktion in denselben, in
dieser Arbeit besondere Beachtung geschenkt werden.
Brillowski Wojciech
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Temat wystąpienia: Szaleństwo czy spektakl władzy? O hollywoodzkich wizjach rządów Kommodusa
Czasom Marka Aureliusza i Kommodusa, poświęcono dwa wysokobudżetowe filmy, uważane za jedne z najlepszych produkcji
poświęconych starożytności w dziejach kinematografii. Ważność „Upadku Cesarstwa Rzymskiego”, zamykającego złotą epokę filmów
o antyku i „Gladiatora”, rozpoczynającego jej renesans, wykracza jednak daleko poza sferę masowej rozrywki. Nie pozbawione
większych ambicji, zaprezentowane w latach 1964 i 2000, w kluczowych momentach dziejów kultury najnowszej, mogą być
widziane jako wyraz trosk i zainteresowań społeczeństw Zachodu.
Całościowe ujęcie tej problematyki nie byłoby możliwe w trakcie sesji, z konieczności postanowiłem się więc skupić na kluczowej dla
obu realizacji postaci Kommodusa. Ostatni za Antoninów już wśród sobie współczesnych wzbudzał wiele kontrowersji, będąc
postacią skomplikowaną, trudno poddającą się klasycznemu dyskursowi o władzy i polityce. Echa tego pobrzmiewają w obu filmach,
mimo iż w jednym i drugim stosunek do wydarzeń historycznych jest dość luźny.
W obu wypadkach mamy do czynienia z dobrymi kreacjami aktorskimi, przekonująco pokazującymi cesarza jako tzw. czarny
charakter, antytezę głównych bohaterów, Liwiusza i Maksimusa. Ich motywacje i zachowania różnią się od siebie, stąd inaczej
wygląda konstrukcja stającego w opozycji do nich Kommodusa, zarówno w warstwie treściowej filmu, jak i jego sferze wizualnej. W
pierwszym przypadku kładzie się nacisk na powinności i pokusy, które niesie ze sobą sprawowanie władzy, a więc kwestie kluczowe
dla społeczeństwa amerykańskiego w przededniu wojny wietnamskiej. W drugim zaś zdecydowanie ważniejsze są psychologiczne
motywacje i wybory, czy wręcz kaprysy, a więc zagadnienia istotne dla tzw. kultury ponowoczesnej przełomu XX i XXI wieku.
Brud Sławomira
Temat wystąpienia: Latinitas metallica. Kilka uwag o języku łacińskim w nazwach polskich zespołów heavymetalowych
Chmielewska Sylwia
Uniwersytet Warszawski
Temat wystąpienia: C://Hercules in Computer Games/A Heroic Evolution
The aim of this paper is to present Hercules as the most popular model of ancient hero in the history of computer games. Over past
30 years the mythological figure of Hercules conquered the world of computer games: he had transformed from the little pixelated
creature on the screen first to the powerful and invincible hero, then to the envious avenger and finally to the mighty, unstoppable
anti-hero.
The presentation will include a short analysis of approximately fifteen games developed and released since the 1980’s, e.g.: Hercules
(1984), The Labours of Hercules (1987), Herc’s Adventures (1997), Disney’s Hercules Action Game (1997), Zeus: Master of Olympus
(2000), Invictus: In the Shadow of Olympus (2003), Rise of the Argonauts (2008) etc. Also, the author wishes to present the
protagonist of the God of War series (2005-2013) – Kratos – not only as a character deeply rooted in the mythological tradition, but
also as an unexpected, revolutionary adaptation of Heracles: at the end of the third part of the series Kratos destroys all the gods and
plunges the world into the primordial chaos.
The presentation will end with a short conclusion – possibly composed of questions – on the role of ancient heroes in computer
games in general.
Chowaniec Roksana
Temat wystąpienia: Wojna i zabawa. Grupy rekonstrukcyjne jako źródło wiedzy o antyku
Zainteresowanie przeszłością od zawsze towarzyszyło ludziom i pobudzało ich wyobraźnię. Przed antykwaryzmem czy archeologią,
traktowaną jako gałąź nauki, wiedza o antyku czerpana była ze źródeł pisanych, opowieści przekazywanych ustnie, a nawet wierzeń,
legend i zabobonów. Świadectwo minionych czasów stanowiły też pozostałości architektury, monety z „tajemniczymi napisami”,
fragmenty rzeźb bogów i herosów. Również w dzisiejszych czasach, życie starożytnych Greków i Rzymian, rozgrzewa
zainteresowanie nie tylko archeologów czy historyków. Nośnikami tej wiedzy są najczęściej „hollywoodzkie” produkcje, gry
komputerowe lub blogi internetowe. Rzadko sięga się po fachową literaturę.
UAM Poznań
2
Jednym ze współczesnych sposobów zdobywania i krzewienia wiedzy o kulturze antycznej jest działalność grup rekonstrukcyjnych.
Pod adresem takich grup padało wiele głosów krytycznych, ukuty został nawet termin „Disneyfication”, który określa proces
„spłaszczania” przeszłości i sprowadzania jej jedynie do kilku elementów, najczęściej najbardziej widowiskowych, na przykład bitew
czy ceremonii. Te z kolei są właściwie najtrudniejsze do prawidłowego odtworzenia i z tego powodu w odtwarzaniu widoczna jest
duża dowolność w traktowaniu źródeł archeologicznych. Oczywiście wiele z takich grup spłyca i komercjalizuje kulturę antyku, ale
krytyką nie należy obejmować wszystkich, gdyż należy dostrzegać prezenterów, którzy rekonstruując przeszłość dbają o realizm i
korzystają ze źródeł archeologicznych, ikonograficznych i epigraficznych. A wtedy „ożywianie przeszłości” może zostać uznane za
jedną z najbardziej ciekawych i efektywnych form przekazywania wiedzy nieprofesjonalistom.
Dominas Konrad
Temat wystąpienia: Co się zmienia, a co pozostaje niezmienne, czyli jak badać antyk w literaturze i kulturze popularnej
Dymczyk Rafał
Temat wystąpienia: Sacrum versus profanum – recepcja św. Góry Athos w kulturze współczesnej
Fehlmann Meret
Universität Zürich
Temat wystąpienia: Männlich gegen weiblich – eine Deutung der Antike
Eine Rezeptionsweise antiker Stoffe deutet diese als Ausdruck eines kulturellen, sozialen und religiösen Wandels von einer
matriarchalen Kultur zu einer patriarchalen Gesellschaftsform. Die Interpretation fungiert als eine Art Master Narrative, um über die
griechische Antike zu fantasieren. Sie kam in der Wissenschaft am Ende des 19. Jahrhunderts auf. Über die Vermittlung in
Romanform konnte sie sich an ein breites Publikum richten und ist bis heute beliebt. Man begegnet ihr im (historischen) Roman oder
in Ratgebern. Reisen zu archäologischen Fundstätten sind beliebt und Blogs zu solchen Themen werden unterhalten. Auch in der
Jugendliteratur ist diese Deutung der Antike verbreitet.
Mein Vortrag untersucht diese Darstellungsweise der Antike in der populären Kultur anhand unterschiedlicher Quellen.
Flamma Adam
Uniwersytet Wrocławski
Temat wystąpienia: Wirtualny antyk. Wykorzystywanie motywów antycznych a popularne gry komputerowe i wideo
Historia od dawna jest jedną z głównych inspiracji twórców gier komputerowych i wideo. Powszechnie uważa się, że największą rolę
pod tym względem odgrywa epoka średniowiecza, jednak historia gier pokazuje coś zupełnie innego. Mianowicie to antyk był
pierwszą epoką, która wraz ze swoją historią i kulturą stała się inspiracją dla twórców gier, które miały niebagatelny wpływ na
rozwój multimedialnej rozrywki m.in. seria Civilization, Centurion czy Zeus: Pan Olimpu. Epoka antyczna stała się tym światem
przedstawionym w licznych grach, ale także okazała się prawdziwą kopalnią pomysłów w kwestii fabuł gier oraz ich bohaterów.
Planowane wystąpienie ma na celu pokazanie kulturotwórczej funkcji antyku w grach komputerowych i wideo, a także zwrócenie
uwagi na to, jakie elementy kultury antycznej wykorzystywane są w kontekście innych epok przedstawianych w grach. Analiza
obejmować będzie zarówno starsze tytuły jak i te nowsze, włącznie z serią God of War czy Rise of Argonauts.
Fulińska Agnieszka
Uniwersytet Jagielloński
Temat wystąpienia: Ancient motifs in anti-Napoleonic propaganda
The paper will focus on the ancient topics and motifs present first of all in the British pictorial caricature during the First Empire in
France. I would like to pose the question, to what extent such motifs were the answer or purposeful allusion to the official French
propaganda during the Revolution, Directory, Consulate and Empire periods, which – in accordance with the current fashion – very
amply employed ancient imagery and topics. By the analysis of this problem I would like to show the dynamics and tensions between
the official and the popular (even if the latter be directed or inspired from by official elements), which exist in all periods of culture
and are of great importance for the functioning of popular culture.
Garufo Agnieszka
Universität Opole
Temat wystąpienia: Philhellenischer Bildungsdilettantatismus und Eskapismus einer Monarchin. Achill und Artemis in Poesie und
Bauphantasie der Kaiserin Elisabeth von Österreich und in der Popularisierung ihrer Antikerezeption auf Korfu
Die Kaiserin Elisabeth von Österreich (Sissi) hatte sich aus den Pflichten einer Monarchin weitgehend zurückgezogen. Sie hat eine
Reihe unlängst veröffentlichter Gedichte hinterlassen und sich mit dem Bau eines Achill-Tempels auf der Insel Korfu einen privaten
Fluchtraum geschaffen.
Die Gedichte, aber auch ihr Phantasiebauwerk belegen ihre individuelle Rezeption antiker Gestalten. Diese wurde zum einen durch
einen romantischen Philhellenismus gespeist, der unter anderem durch Rousseau und Lord Byron vermittelt wurde, zugleich
erhielten antike Gestalten im Werk der Kaiserin, man denke an Achill, eine heroische Übergröße im Geiste Friedrich Nietzsches.
Die Gedichte der Kaiserin sind vor wenigen Jahren der Öffentlichkeit übergeben worden, der Achill-Tempel, der zu nächst als
Militärlazarett und Kinderheim diente, erlebte in den letzten Jahren des Ausbau zu einen massentouristischen Erlebnisort, der zwei
Funktionen „bedient“. Er erinnert an die berühmte Kaiserin und popularisiert die Antike für ein breites internationales touristisches
Massenpublikum.
UAM Poznań
3
In meinem Vortrag möchte ich zum ersten die individuelle Antikerezeption der Kaiserin und deren politische wie psychische
Funktion nachzeichnen. Zum zweiten möchte ich nachzeichnen, wie und mit welchen Strategien das private Refugium des Achillleon
auf Korfu wieder hergestellt und zu einem Erlebnisort des Tourismus umgestaltet wurde.
Sicher dienen die Ikonisierung der Kaiserin und die erlebnishafte Präsentation ihres Griechenlandbildes auch dem Aufbau eines
massenkulturellen europäischen Gedächtnisses.
Gemra Anna
Temat wystąpienia: Nec Hercules contra plures: co kultura popularna robi z antykiem (zarys problemu)
Teksty kultury popularnej pełne są mniej lub bardziej ukrytych nawiązań do antyku. Wykorzystuje się zarówno mity, motywy,
postaci (literackie i historyczne), wydarzenia historyczne, jak i wiedzę o świecie reprezentowaną przez ówczesne prace naukowe.
Nie ma chyba elementu starożytnej kultury, po który nie sięgnęliby współcześni twórcy. Ich podstawowym zadaniem jest
dostarczenie publiczności rozrywki: większość z nich zatem podchodzi do dziedzictwa antyku z dużą swobodą, starając się tak go
opracować, by stał się atrakcyjny i przyniósł wymierne (finansowe) korzyści. I rzeczywiście przynosi: jednak przynosi też „skutki
uboczne”, których znaczenie jest ogromne.
Gierszewska Maria
Temat wystąpienia: Ancient Rome, anything goes – handling of stereotypes in BBC series Doctor Who
The purpose of this paper is to analyze functioning stereotypical ideas about antiquity in the BBC hit production 'Doctor Who'. The
series depicts adventures of a humanoid alien from the TimeLords race, called The Doctor, who travels in time and space. Besides the
stories of saving single persons and whole civilisations, the series explores cliché opinions and visions about concrete elements of
the past and the future. Among the all episodes with historic plot connections with antiquity are quite common. It shows both vivid
interest in this subject to a modern recipient and stability of some images. Fixed and easily predictable are some personages (Cesar,
Cleopatra, Nefretiti) and keyevents (conquest of Britain, volcano explosion in Pompeii). The discussed topics and themes will be
analyzed in comparison with historical facts. Then, what will be subjected to discussion will be conventional ideas about ancient
cultures and ways of their visualizing. The summary will make it possible to draw some conclusions about the reception of ancient
elements in popular culture.
Grelka Maciej
Temat wystąpienia: Classical tradition in anime
Autor przedstawia problem recepcji antycznej grecko-rzymskiej tradycji w popularnych anime powstałych w ostatnim
dwudziestoleciu ściśle w japońskim kręgu kulturowym. Nie wartościując poszczególnych produkcji autor wskazuje na powtarzalne
motywy w tej recepcji: pełne podporządkowanie kliszom gatunkowym wypracowanym w obrębie anime, płynne przechodzenie
między motywami antycznymi a współczesną (względnie nowożytną) rzeczywistością, inspiracje filozofią antyczną, wykorzystanie
drugoplanowych wątków mitologicznych. Referat wskazuje też na zaskakująco dla europejskiego odbiorcy swobodne posługiwanie
się motywami z historii starożytnej i mitologii greckiej i rzymskiej w anime, co jest, jak się wydaje, skutkiem geograficznej i
kulturowej odległości między Japonią a Europą i jednocześnie brakiem bagażu konotacji wiązanych z poszczególnymi postaciami,
czy historiami.
Jarosz Katarzyna
Temat wystąpienia: Życie codzienne detektywa w todze – powieści kryminalne w starożytnym Rzymie
Powieści kryminalne, których akcja rozgrywa się w starożytnym Rzymie, są od kilkunastu lat niezwykle popularne. Tematem mojego
wystąpienia jest pokazanie życia codziennego detektywa, Didiusa Falco, bohatera powieści Lindsey Davis, żyjącego w czasach
Wespazjana. Autorka bardzo dokładnie i z dbałością o szczegóły historyczne pokazuje realia Rzymu, koncentrując się na bardzo
różnych aspektach- od życia codziennego, jedzenia, stroju, obyczajów, do spraw politycznych. Spacer po Rzymie z detektywem Falco,
sprawia, że choć nikt z nas nie był w Rzymie w I wieku, dzięki wielu szczegółom możemy poczuć się tak, jakby było to nam bardzo
bliskie miasto.
Jędrzejewski Maciej
Temat wystąpienia: Rom, Blicke Rolfa Dietera Brinkmanna, Der Schneemann Jörga Fausera i Faserland Christiana Krachta jako
współczesne odyseje niemieckojęzycznej literatury popularnej
Odyseja greckiego pisarza Homera, to chyba jedno z najbardziej znanych dzieł literatury światowej. Inspirując się głównym
bohaterem Odyseuszem, asocjowanym z wieloletnią tułaczką oraz literackim motywem podróży, pisarze z różnych epok i kultur
starali się nawiązywać do tego antycznego eposu greckiego.
Temat antyku i związana z nim obecność starożytnego dziedzictwa dostrzegalna jest również w niemieckiej kulturze i literaturze
popularnej, co chciałbym – jako germanista – przedstawić w swoim referacie, na podstawie trzech wybranych niemieckojęzycznych
utworów: autobiograficznej książki Rom, Blicke Rolfa Dietera Brinkmanna, powieści kryminalnej Der Schneemann Jörga Fausera oraz
książki Faserland autorstwa Christiana Krachta. Wszyscy trzej autorzy postrzegani są za wybitnych przedstawicieli niemieckiej
UAM Poznań
4
kultury popularnej, a na dodatek w podanych powyżej tytułach niewątpliwie z rozmysłem i świadomie zaczerpnęli wykorzystany
pierwotnie przez Homera motyw podróży.
W swoim referacie chciałbym odpowiedzieć między innymi na poszczególne pytania: Czy rzeczywiście dostrzegalna jest obecność
starożytnego dziedzictwa w niemieckiej kulturze popularnej? Jak jest ona przedstawiana? Jak przeobraża się u Brinkmanna, Fausera
i Krachta motyw podróży? Czy odnoszą się oni do Odysei Homera lub też innych zagadnień związanych ze starożytnym światem?
Hernik-Młodzianowska Monika
Uniwersytet Zielonogórski
Temat wystąpienia: „Brot und Spiele“ – Die antiken Motive in der Verfilmung des ersten Teils von Suzanne Collins` „Panem“-Trilogie –
„Die Hungerspiele“
Die „Panem“-Trilogie von Suzanne Collins ist ein Beispiel dafür, wie oft und gerne die Autoren der Gegenwartsliteratur auf antike
Stoffe zurückgreifen. In ihren Texten bedient sich Collins in erster Linie der griechischen Mythen, insbesondere des MinotaurusMythos, der der Idee der Hungerspiele von Panem zugrunde liegt. Des Weiteren übernimmt die Autorin den römischen Kampf auf
der Arena für ihre Romane. Die antiken Stoffe und Motive werden gleichwohl mit der äußerst modernen Problematik der
anwachsenden Popularität der stets präsenten Reality-Shows jeder Art verbunden. Aus der Allianz der klassischen, antiken Stoffe
und phantastischer Zukunftsversionen sind All-Age-Texte entstanden, die den Kampf der Jugendlichen untereinander und gegen das
mit absoluter Macht ausgestattete Regime zum Thema machen. Als Bestseller sowohl für Erwachsene als auch für Kinder wurden die
Texte relativ schnell für die Leniwand adaptiert (Teil I und Teil II der Trilogie wurden bereits verfilmt). In dem Beitrag wird der
Frage nachgegangen, wie die antiken Stoffe und Motive im Medium Film funktionieren, welche Funktionen das Antike hier erfüllt, ob
seine Bedeutung und Aussage gleich bleiben oder den zeitlichen Umständen angepasst werden. Es sollte des Weiteren darum gehen,
welche filmsprachlichen Mittel die Filmemacher einsetzen, um die populäre Version der antiken Stoffe von Collins auf das Medium
Film zu übertragen.
Kaczmarek Zofia
Temat wystąpienia: The Gladiatorial Games in Hunger Games by Suzanne Collins. Some Thoughts on the Antique Culture in the
Modern World
The Gladiatorial Games in Hunger Games by Suzanne Collins. Some Thoughts on the Antique Culture in the Modern World
The classical Culture is still considered to be fascinating, especially mesmerizing is the way it mixes beauty and cruelty in one
attractive package. Films and TV series, like for example
Gladiator or Rome, based on antique history become very popular. Moreover, antiquity rooted itself even deeper into our culture
what is clearly demonstrated in less obvious references to antique tradition in literature and films.
Hunger Games by Suzanne Collins is a perfect example of how the Antiquity can and still does inspire modern authors. The analogies
between the Hunger Games and the gladiatorial games are numerous, what should not be surprising as the author herself admits
that in her book she referred to an updated version of munera. What can the knowledge about these analogies give to the modern
reader? By comparing the differences and similarities between the Roman and fictional games I hope to prove that the antiquity has
rooted itself deeply into our culture and, moreover, that the genuine knowledge about antiquity is necessary to creatively alter the
reality that surround us.
Kaczor Katarzyna
Uniwersytet Gdański
Temat wystąpienia: Gladiator Ridleya Scotta jako kwintesencja wyobrażeń antycznego Rzymu w kinie popularnym
Przedmiotem referatu jest analiza i interpretacja obrazu starożytnego Rzymu przedstawionego w filmie Gladiator Ridley’a Scotta
jako reprezentatywnego dla wyobrażeń Imperium Rzymskiego funkcjonujących w kinie popularnym i produkcjach telewizyjnych.
Moim celem jest wskazanie źródeł, reminiscencji i sposobów reinterpretacji motywów, wykorzystywanych w funkcji
emblematycznych przez kreatorów filmowych wizerunków antycznego świata, poczynając od obrazów kina niemego, poprzez
włoskie peplum, hollywoodzkie superprodukcje lat 60. XX w., aż do współczesnych seriali telewizyjnych.
Klęczar Aleksandra
Temat wystąpienia: Dawna Republika i Imperium Zła. Obraz starożytnego Rzymu w telewizyjnych serialach fantastycznych
W swojej prezentacji chciałabym skupić się na obrazie Rzymian i ich państwa w telewizyjnych produkcjach fantastycznych, a
konkretniej – tych należących do szeroko rozumianej science fiction. Zakres czasowy omawianych tekstów kultury sięga od lat 60. do
końcówki 2010, skupiając się na produkcjach brytyjskich i amerykańskich (Star Trek, Doktor Who, Gwiezdne Wrota). Interesuje mnie
przede wszystkim przyjrzenie się dwóm problemom: kwestii pochodzenia obecnego w tych serialach TV obrazu Rzymian i Rzymu i
jego zakorzenienia w szerokiej tradycji kultury popularnej oraz to, jakie motywy, toposy i stereotypy związane z Rzymem powracają
w tego typu reprezentacjach najczęściej.
Kulig Agnieszka
Temat wystąpienia: Ostrożność – solidność – skuteczność. Motyw konia trojańskiego we współczesnej reklamie
Głównym celem niniejszego referatu będzie przedstawienie sposobów reinterpretacji motywu konia trojańskiego we współczesnej
reklamie i wpływu tego procesu na odbiorców. Przykłady poddane analizie zostaną zaczerpnięte przede wszystkim z zagranicznych
UAM Poznań
5
reklam prasowych oraz outdoorowych i dotyczyć będą kilku obszarów: produktów spożywczych, środków higienicznych,
motoryzacji, usług oraz promocji czytelnictwa.
Referat ma stanowić także próbę odpowiedzi na pytanie, które aspekty funkcjonowania wojny trojańskiej w masowej wyobraźni są
najczęściej wykorzystywane przez reklamotwórców: wygląd drewnianej konstrukcji, wnętrze machiny, moment wjazdu konia do
strzeżonego miasta, inne?
Analizie treści poszczególnych reklam, nawiązujących do starożytnego motywu, będzie towarzyszyła równoległa analiza
kompozycyjna (mise-en-scène).
Podsumowaniem referatu będzie kategoryzacja nowych znaczeń przypisywanych figurze konia trojańskiego np. przestrogi przed
zagrożeniem, solidności wykonania przedmiotu lub usługi, a także skuteczności w dążeniu do wyznaczonego celu.
Kulpa Karolina
Temat wystąpienia: Play antiquity: About the examples of the antiquity’s reception in children’s toys
The toy industry is a significant part of the global economy, generating billions of dollars every year. The companies producing toys
outdo each other in their bids for the youngest, not rarely referring in their products to antiquity what undoubtedly influence the
formation of children’s historical knowledge of this important for Europe and the world age.
In my speech, I would like to show the spectrum of toys for children which in name and description evidently invite to play the world
of ancient Greece and Rome. Through the comparison of puppets, dolls, blocks, board games or computer games, I would like to
answer the question do those toys help kids in gaining the genuine knowledge about our past or are they rather deprived of meaning
cliché, which does not reflect the antiquity, but simply the manufacturer's marketing strategy.
Lichański Jakub
Temat wystąpienia: Wątki antyczne w powieściach kryminalnych. Prolegomena do analizy retorycznej
Tradycja antyczna jest, pozornie tylko, bardzo prostą badawczo kwestią. Na pozór chodzić może o przywołanie w utworze
współczesnym np. toposów związanych z literaturą antyczną (jak np. w reinterpretujących klasyczne toposy utworach
romantyków), bądź ogólne powiązanie współczesnego utworu z problemami, które mają swe źródła w kulturze Hellady bądź Romy
(rzadziej – Bizancjum; np. utwory nawiązujące do poszukiwań grobowca Aleksandra Wielkiego, czy do np. życia słynnych postaci
świata antycznego bądź wczesnochrześcijańskiego).
Odpowiadając zatem na pytanie o tradycje antyczne w powieści kryminalnej musimy oddzielić kwestie czynnościowe od
przedmiotowych i podmiotowych. Zapewne z tym pierwszym rodzajem tradycji nie będziemy mieli w ogóle do czynienia; istotna
będzie jednak odpowiedź na dwa pozostałe pytania.
Pojęcie tradycja antyczna rozumiem zatem, w sensie przedmiotowym i podmiotowym, jako poszukiwanie odpowiedzi na pytania:
jakie dobra (duchowe) z antyku podlegają przekazywaniu. Odpowiedź na pytanie o stosunek danego pokolenia do przeszłości będzie
jednak bardzo złożona, bowiem raczej będzie ekstrapolacją pewnych intuicji oraz danych liczbowym.
Tradycję antyczną rozumiem wg opinii Friedricha Augusta Wolfa: to zespół pojęć ze świata idei, które pozwalają nam porządkować
nasze doświadczeni egzystencjalne. I to jest punkt wyjścia do analizy literatury kryminalnej. Jako narzędzie będą zastosowane
metody krytyki retorycznej.
Loska Elżbieta
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Temat wystąpienia: „Śmierć nosi maskę”. Prawo rzymskie w literaturze popularnej na przykładzie opowiadania Stevena Saylora
Odwołania do antyku, w tym także do prawa rzymskiego, są coraz częstsze w kulturze popularnej. Wiele z tych nawiązań mija się z
wiedzą, jaką czerpiemy ze źródeł historycznych. Inaczej jest w przypadku książek Stevena Saylora.
Opowiadanie „Śmierć nosi maskę” oparte jest częściowo na zachowanej mowie Cycerona Pro Quinto Roscio comoedo. Jednak nie
dotyczy znanej z mowy cywilnej sprawy sądowej przeciw aktorowi, tylko historii śmierci niewolnika Panurgusa, która do tejże
sprawy doprowadziła. Saylor przemyca w tekście także informacje na temat prawa rzymskiego, m.in. kwestię pozycji prawnej
aktorów w starożytnym Rzymie. Ciekawym wydaje się sprawdzenie, jak wiele z nich można odnaleźć w tekstach autorów
antycznych.
Mazela Anna
Akademia Ignotianum w Krakowie
Temat wystąpienia: Antyczne inspiracje w fotografii mody na przykładzie fotografii Eugenio Recuenco oraz prac fotografa Léo
Caillarda i grafika Alexisa Persaniego.
Europejska cywilizacja, zakorzeniona w starożytnych kulturach Morza Śródziemnego, przez wieki wiązała antyczne motywy z
archetypami, które stanowiły o jej tożsamości. Antyk był obecny przede wszystkim w rozważaniach natury filozoficznej i
aksjologicznej nad sensem i celem ludzkiego życia, dziś natomiast niezwykle często pojawia się w kulturze popularnej, służącej
przede wszystkim rozrywce i zaspokajaniu konsumenckich potrzeb.
Referat, który pragnę przedstawić, dotyczył będzie szczególnej części współczesnej pop-kultury: hybrydy, powstałej z połączenia
sztuki, fotografii i reklamy. Fotografia mody również sięga po greckie i rzymskie motywy mitologiczne, jednak czyni to w różny
UAM Poznań
6
sposób. Porównanie estetycznie wysublimowanej fotografii Eugenio Recuenco z prowokacyjnym projektem fotografa Léo Caillarda i
grafika Alexisa Persaniego pozwoli mi ukazać różnorodność przemian, jakie zaszły w postrzeganiu i wykorzystaniu antycznego
dziedzictwa.
Mazurkiewicz Adam
Uniwersytet Łódzki
Temat wystąpienia: Recepcja antyku w kulturze popularnej. Wstępne propozycje rozpoznania zjawiska (na wybranych przykładach)
Szukanie odpowiedzi o przyczyny nieustającej fascynacji dawną kulturą wydaje się tym istotniejsze, że antyk jest wciąż ważkim
punktem odniesienia dla współczesnych poszukiwań artystycznych. Twórcy pop-kultury odpowiadają na rynkowe zapotrzebowanie,
toteż sposób, w jaki sięgają do tradycji antycznej wiele mówi przede wszystkim o nas samych, jako konsumentach wytworów kultury
popularnej.
Z tego względu we współczesnej pop-kulturze epoka ta funkcjonuje w szczególny sposób. Wrażenie to pogłębia nie tylko
(nad)obecność w tym obiegu motywów inspirowanych kulturą antyczną i ich kontaminacja (postacie właściwe mitologii greckiej i
rzymskiej współwystępują w ramach jednej opowieści), lecz również sytuowanie ich w różnych — często poza mitologicznych —
kontekstach, dzięki wykorzystywaniu różnych strategii artystycznych (rekontekstualizacji, reminiscencji, gier kulturowych).
McHugh Mary R.
Gustavus Adolphus College, USA
Temat wystąpienia: The Art of Safe Speech: Schünzel’s Amphitruo
Greek New Comedy and the Roman comedies derived from it are not generally considered vehicles for political satire. Unlike Old
Comedy, especially Aristophanes’ devastating attacks on contemporaries, there are no definitive political references in Plautine
comedy. So it is surprising to find political satire in modern adaptations of Plautus’ Amphitruo, a mythological burlesque that retells
the story of Jupiter’s seduction of Alcmena in the guise of her husband, Amphitryon.
Some claimed that Molière’s adaptation of the play (1668) criticized the affairs of Louis XIV. Amphitruo was also adapted to the
cinema screen in Nazi Germany in 1935. Reinhold Schünzel’s Amphitryon (Aus den Wolken kommt das Glück), parodied the Nazi
regime. It is possible that neither Louis XIV and his court nor the Nazi censors anticipated the use of New Comedy as a vehicle for
political subversion and thus allowed the Plautine comedy, considered innocuous, to be performed.
There are traces in classical rhetorical treatises that point to just this kind of covert and therefore safe criticism being conveyed
through drama. Among others, the rhetorician Quintilian describes strategies that allow open statements against tyrants provided
such statements could also be understood another way. (Quint., Inst. Or. 9.2.67).
An analysis of the visual style and dialogue in specific scenes of Schünzel’s film will demonstrate that the ancient authors, and
probably also Molière, were astute in their understanding of how safely to criticize the powerful.
Miazek-Męczyńska Monika
Temat wystąpienia: Olimp Grzegorza Kasdepke, czyli mitologia dla najnajnajmłodszych
Mitologia grecka nie jest dla dzieci. I stwierdzenie to nie wymaga właściwie komentarza – ilość gwałtów, morderstw, kazirodczych
związków, małżeńskich zdrad, pozamałżeńskich dzieci i ogólnego okrucieństwa jest tam bowiem tak ogromna, że żaden zdrowo
myślący rodzic nie zdecydowałby się na czytanie dziecku mitów przed snem. Już Jan Parandowski, autor od lat najpopularniejszego
opracowania mitologii dla młodych czytelników, wydzielił z niej część przeznaczoną wyłącznie dla dorosłych, a pozostałe historie
starannie wygładził, usuwając bardziej drastyczne elementy. Niemniej współcześni pisarze podejmują niezmiennie próby
„umłodzieżowienia” czy wręcz „udziecinnienia” mitologii. W swoim wystąpieniu chciałabym przedstawić, jak z tym problemem
poradził sobie Grzegorz Kasdepke, autordwóch tomów opowieści mitycznych dla dzieci.
Miączewska Anna
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
Temat wystąpienia: Gladiatrix: Who is She? Modern Presentations and Perceptions of the Ancient Female Gladiators
The presence of women fighting at the Roman munera as gladiators has long been established as fairly valid historical matter, yet
never significantly enough for a proper study of the phenomenon of female fighters at the arenas. Their existence in the history is
marginalised since it is perceived as either insufficiently proven (regardless of the literary and archaeological sources) or
inadequately significant to be treated seriously (apart from a few renowned academics). Due to the negligence on this problem, the
perception of a woman who participated in gladiatorial combats in ancient Rome is very often distorted. This paper aims to present
and further analyse examples from a complex cluster of perceptions which define an ancient female gladiator as a modern-day
gladiatrix. The examination of contemporary literature, tv shows and cinematography allows to state that the image of an ancient
female gladiator has grown in the 20th and 21st century into a vision of a woman representing excessive aggression, exaggerated
vengeful nature, and finally, exceedingly emphasised sex-appeal, despite undertaking a rather uninviting male-role as an arena
fighter. Additionally, in the media of modern culture her gender does not become an obstacle in playing her violent part, but instead,
it elevates her to a position of a super-heroic protagonist. Gladiatrix’s emphasised sensuality creates a paradox since her fighting
skills appear as a direct antithesis of her femininity and, more interestingly, she becomes represented in a strict contrast to men,
appearing invincible and much stronger than her male counterparts. The tracing of modern examples will be compared in the paper
to the ancient evidence on female gladiators and the notion of a gladiatrix will be proven to be a specifically contemporary and
artificially constructed model of a fighting woman, which stands in opposition to the ancient ideas of female gladiators.
UAM Poznań
7
Mikołajczak Aleksander Wojciech
Temat wystąpienia: Motywy antyczne w designie wiecznych piór
Mitas Adriana
Temat wystąpienia: Filmowe podróże w archetypalne rejony mitów
Celem referatu jest wskazanie na nieustającą żywotność mitu, w szczególności dziedzictwa kultury antycznej, i potrzebę jego
kolejnych realizacji w różnorodnych fabułach, gatunkach i mediach, które proponują wciąż nowe odczytania mitu w zlaicyzowanym
świecie współczesnym. Zostaje podjęta próba uzasadnienia tej żywotności poprzez analizę funkcji mitu z perspektywy
psychologiczno-kulturowej i adaptacjonistycznej. W głównej części dokonuje się przeglądu motywów i wątków antycznych
wykorzystanych w filmowych produkcjach amerykańskich z ostatniego dziesięciolecia: Troja (reż. Wolfgang Petersen), 300 (reż.
Zack Snyder), Percy Jackson i Bogowie Olimpijscy: Złodziej Pioruna (reż. Chris Columbus), Percy Jackson: Morze potworów (reż. Thor
Freudenthal), Immortals. Bogowie i herosi (reż. Tarsem Singh), Gniew Tytanów (reż. Jonathan Liebesman), analizując m. in. motyw
poszukiwania i walki o odzyskanie utraconego lub pożądanego przedmiotu, osoby, statusu, archetypalny wzorzec bohatera, wątki
skupione wokół relacji między bogami, herosami i zwykłymi śmiertelnikami. W konkluzji stwierdza się potrzebę odniesienia
współczesnych twórców i odbiorców do mitologicznej sfery sacrum, ich poszukiwania wzorców fabularnych w scenariuszach
mitycznych, opierającą się zapewne choć w części na przekonaniu, iż filmowe renarracje i reinterpretacje mogą – w dobie
„egzystencji bezmitycznej” – spełniać sensotwórczą i adaptacyjną funkcję mitów.
Oziewicz Marek
University of Minnesota, USA
Temat wystąpienia: Antiquity is NOW: Modern Strands of the Mythical Method in Contemporary Young Adult Fantasy
In what later became the seminal essay of fantasy criticism, J. R. R. Tolkien said that one peculiar effect of immersion in a fantasy
narrative is that the reader steps outside time and may appreciate the so-created understanding as somehow blending past, present
and future. Although his own fiction was set in a supposedly pre-historical past and was radically removed from the present, which
Tolkien loathed, fantasist who came after him developed strategies of using fantasy as a framework or a thinking tool where
antiquity and the present coexist in the same space. My goal in this essay is to take a closer look at the most common uses of the
trope of antiquity in modern YA fantasy and theorize them as strands of what T.S. Eliot once dubbed as “the mythical method.” I
suggest why the “Antiquity is Now” concept emerged to become central to many works of contemporary speculative fiction and I try
to account for its continuing appeal to 21st century audience.
Perzyńska Anna
Temat wystąpienia: Gwiezdne wrota – Przekształcanie historii starożytnej i antycznych toposów w kulturze popularnej
Współczesna kultura, w tym oczywiście kultura popularna, garściami czerpie z historii i mitologii nie tylko grecko-rzymskiej, lecz
także egipskiej czy skandynawskiej. Przejawy takich nawiązań zauważyć można w tekstach kultury (filmach, książkach, komiksach)
quasi-historycznych, np. Troja, 300; używaniu charakterystycznych postaci – takich jak Zeus, Posejdon czy Thor; symbolicznych
nawiązaniach w tytułach np. Olimp w ogniu. Swoje wystąpienie chciałabym poświęcić takim nawiązaniom wykorzystanym w
scenariuszach seriali należących do serii „Gwiezdne Wrota”. W skład tej serii wchodzą (prócz filmów fabularnych i animacji)
Gwiezdne Wrota SG1, Gwiezdne Wrota Atlantyda i Gwiezdne Wrota: Wszechświat. W każdej z tych trzech produkcji odnaleźć można
różne odwołania do starożytności, lecz w każdym dominują nawiązania do innych toposów.
Piętka Radosław
Temat wystąpienia: Horror dla latynisty. Łacina w filmach grozy
Status języka łacińskiego we współczesnym świecie, języka, który nie jest ani żywy, ani całkowicie martwy, sam w sobie
predestynowałby łacinę do tego, by stała się jedną z głównych bohaterek fabuł grozy. Jak się wydaje, twórcy filmowych horrorów
kierują się jednak innymi motywacjami, gdy każą swoim bohaterom posługiwać się łaciną. Decydujące znaczenie ma w tym
przypadku na przykład fakt, że łacina jest nadal postrzegana jako język sacrum (a więc także, co szczególnie w tym kontekście
istotne, język używany przy egzorcyzmach). Posługując się kilkoma przykładami niedawno powstałych horrorów (Królestwo Larsa
von Triera, Postrach nocy, Dom w głębi lasu…) postaram się pokazać, jakie jeszcze funkcje pełni język łaciński w filmach należących
do tego gatunku.
Radziszewski Stefan
Wyższe Seminarium Duchowne w Kielcach
Temat wystąpienia: Facebookowe labirynty w powieści Pigułka wolności Piotra Czerwińskiego
Pigułka wolności (2012) Piotra Czerwińskiego to powieść o kondycji współczesnego człowieka. W świecie Internetu jego wolność
stała się wielką iluzją. Jedyną ucieczkę wskazuje pragnienie miłości, jednak okazuje się, iż powieściowy Pigmalion zmienia się w
Anty-Pigmaliona, a objęcia kochanki są pozorne: wszak jest to kolejne wcielenie Venus z Milo.
UAM Poznań
8
Rapp Karolina
Temat wystąpienia: Die Antike in der deutchsprachigen Literatur der Gegenwart – Der Odysseus – Mythos in den Werken von Perikles
Monioudis
Der Beitrag befasst sich mit dem Bild des modernen Odysseus in den Werken Die Stadt an den Golfen (2004) und Land (2007) des
schweizerischen Autors Perikles Monioudis und informiert über die Tendenzen der Antikrezeption in der deutschsprachigen
Literatur der Gegenwart. Im Zentrum des Referats stehen das anhaltende Wirkungspotential der antiken Tradition und ihrer
Lebendigkeit und die Frage nach der Aktualität des Odysseus-Mythos und nach Ähnlichkeiten und Unterschieden zwischen dem
mythischen Odysseus und dem zeitgenössischen Erben des homerischen Wanderers am Beispiel der oben genannten Texten.
Im ersten Teil des Beitrags wird kurz die Rezeptionsgeschichte und Darstellungsweise der Figur des Odysseus besprochen, der als
Inbegriff des entwurzelten, orientierungslosen und als Sinnbild der Reise ins menschliche Innere wahrgenommen wird. Die
Beschreibung des homerischen Helden wird durch die Theorien von Parandowski, Stanford, Kłańska (Reinterpretation, Renarration
und Präfiguration von Mythen) und Ziolkowski (der Begriff des zentrifugalen und zentripetalen Odysseus) präzisiert.
Der zweite Teil des Beitrags behandelt das Motiv des modernen Odysseus in den Werken von Monioudis. Folgende Aspekte werden
analysiert:



Die Namenlosigkeit, das Niemand-Spiel und der Niemand-Status des modernen Odysseus
Die Präsenz des Meeres und des Göttlichen im Leben des modernen Odysseus
Das Problem der Fremdheit und der Sprache als genuiner Bestandteil der Identitätssuche, als Instrument der Benennung und
Kartierung der Welt des Odysseus des 21. Jahrhunderts.
Ratajczak Marta
Temat wystąpienia: Zu antiken Motiven in Susanne Collins’ phantastischem Roman „Die Tribute von Panem. Die Hungerspiele“
Das Anliegen des Beitrags besteht darin, die Elemente der Antike in dem 2010 erschienenen Roman von Susanne Collins unter dem
Titel Die Tribute von Panem. Die Hungerspiele narratologisch zu untersuchen und ihre Funktion in dem zu analysierenden Text zu
hinterfragen. Dass antike Motive in diesem Roman von grundlegender Bedeutung sind, unterliegt keinem Zweifel. Schon der Name
des Landes Panem, der im Buchtitel erwähnt wird, leitet sich vom Ausspruch der Autorschaft des römischen Dichters Juvenal Brot
und Spiele (lat. Panem et circenses) ab. Die Hungerspiele, die in dem Roman thematisiert werden, erlangen hier jedoch eine neue,
aktuelle Bedeutung. Im Zentrum des Beitrags befindet sich nicht nur das Nachweisen der Präsenz der einzelnen antiken Motive im
Text, sondern vielmehr die Untersuchung der ihnen traditionell und neu zugeschriebenen Bedeutungen, die in Anlehnung an die
Theorie des Mimesis Kreises von Paul Riceur, der aus drei Komponenten (Präfiguration, Konfiguration und Refiguration) besteht,
realisiert wird.
Rekowska Monika
Temat wystąpienia: Kultura popularna czy popularyzacja kultury – antyk i literatura dla dzieci
Antyk, rozumiany jako cywilizacja grecko-rzymska, to nośny temat w literaturze popularnej, o czym świadczy chociażby liczba
kryminalnych historii z antyczną Grecją lub Rzymem w tle. Istnieje też cała gama książek inspirowanych antykiem skierowanych do
dzieci. Te polskich autorów ostatnio zostały zestawione w katalogu Polish Literature for Children and Young Adults inspired by
Classical Antiquity. Analiza jego zawartości wskazuje na dominację książek inspirowanych mitologią. Drugą, najliczniejszą kategorią,
są książki odwołujące się do antycznej tradycji we współczesnym świecie. Istnieje poza tym pewna ilość opowieści, w których
fikcyjne, dziecięce postacie przeżywają przygody w świecie starożytnych Greków i Rzymian, świecie odtwarzanym przez autorów z
mniejszą lub większą pieczołowitością. Można by przy tym zadać sobie pytanie, czy przedstawiana problematyka życia codziennego
w starożytności jest jedynie malowniczym i nieco egzotycznym tłem dla przygód głównych bohaterów, a tym samym książki
stanowią element kultury popularnej czy też mogą one służyć za rzetelne źródło wiedzy, będąc w istocie popularyzacją wiedzy o
kulturze antycznej. By odpowiedzieć na to pytanie zostaną zaprezentowane przykłady książek, których autorzy sięgając do
antycznych realiów odtwarzają przed młodym odbiorcą panoramę starożytnego świata. Referentka odwoła się przy tym do
własnych doświadczeń, jako autorka jednej z nich.
Rewerenda Magdalena
Temat wystąpienia: Antygona (nie)popularna. Problemy z recepcją postaci dramatu Sofoklesa w Polsce po roku 1989
W swoim referacie przeanalizuję polską recepcję Antygony (zarówno samej postaci, jak i całego dramatu Sofoklesa) po roku 1989.
Zastanowię się nad przyczynami skostnienia wizerunku bohaterki, które doprowadziło do paradoksalnej sytuacji: Antygona, będąc
najpopularniejszą antyczną heroiną (za sprawą wieloletniej obecności w kanonie lektur szkolnych i antypropagandowej
użyteczności w czasach komunizmu), w zasadzie nie podlega twórczym i znaczącym reinterpretacjom, jak ma to miejsce w
przypadku Medei czy Elektry; obecność Antygony ograniczona jest do interpretacyjnych klisz i schematów myślowych i językowych
– utrwalonych i nieustannie utrwalanych zarówno w edukacji szkolnej, jak i przekazach medialnych. Przeanalizuję sytuację, w której
nadmiar obecności bohaterki w powszechnej (choć zbanalizowanej i powierzchownej) wiedzy i świadomości doprowadził do
spłycenia recepcji oraz zablokował możliwość dotarcia do innych znaczeń.
UAM Poznań
9
Rudolph Andrea
Universität Opole
Temat wystąpienia: Ausstellungsaufbau und Antike-Popularisierung. Überlegungen zur Einrichtung eines Johann Heinrich VoßLiteraturhauses in Penzlin
Die Erschließung der an literarischen Denkmälern reichen Kulturlandschaft von Mecklenburg-Vorpommern gehört zu den
vornehmsten kulturpolitischen Aufgaben des Landes. Industriell eher von geringer Bedeutung ist es vornehmlich der Tourismus, der
dem Land zu kulturellem Ansehen zu verhelfen vermag. In diesem Zusammenhang geriet der Literat der Aufklärungszeit Johann
Heinrich Voß, Sohn der Stadt Penzlin, erneut in den Blick von Stadtvertretern und Tourismusplanern. Voß hatte die Odyssee und die
Ilias des Homer auf kongeniale Weise übersetzt und kommentiert. Noch immer drucken bekannte deutsche Verlage Homer in der
Vossischen Übersetzung ab. Noch immer bieten Hörbücher diese und andere antike Texte nach der Übersetzung von Voß, der als
erster Pädagoge in Deutschland Homer als Schullektüre eingeführt hatte. Die Stadt Penzlin richtet in Zusammenarbeit mit den
Hallenser Germanisten Prof. Hans-Joachim Kertscher, Dr. Heidi Ritter und der Oppelner Germanistin Andrea Rudolph eine ständige
Ausstellung zu Johann Heinrich Voß ein. In der eigens hierfür sanierten spätbarocken ehemaligen Lateinschule, in welcher Voß
Schüler war, wird Vossens Popularisierung der Antike eine zentrale Rolle spielen. Die Ausstellungsmacher wollen ein breites
touristisches Publikum anziehen und insbesondere mit Schulen zusammenarbeiten, um Jugendlichen Angebote unterbreiten.
Natürlich müssen dabei Probleme der Vermittlung mit reflektiert werden.
Die vielleicht wichtigste Voraussetzung jeder Ausstellungsarbeit ist die Feststellung der hermeneutischen Differenz zwischen dem
Standort der ausgestellten Person und der Standortgebundenheit des Besuchers. Die mehr als 200 Jahre umfassende historische
Differenz bringt Schwierigkeiten mit sich: in sachlicher Hinsicht mythologisches Bildungsgut; erklärungsbedürftige Fakten; in
poetologisch/rhetorischer Hinsicht eine Differenz zum heutigen Formen- und Sprachgebrauch. Dichterische Formen wie die Idylle,
die sich noch im ausklingenden 19.Jh. einiger Beliebtheit erfreute, sind heute ebenso passee wie allgemein versifizierte Formen mit
großem Textumfang. Goethe hatte gemeint, dass Vossens homerische Verse vor allem im Vortrag ihre Wirkung entfalten. Der Vers
als Gehörgröße, eine meist als „Ohrenphilologie“ betriebene Metrik, aber auch die Betrachtung des Verses in seiner Schriftform sind
heute weitgehend vergessen. Konkreter: Weg gesunken sind mindestens zwei Bildungswelten – der protestantisch-bürgerliche
Wertekosmos, der die bürgerlichen Idyllen mit ihrer patriarchalisch-behaglichen Familiendarstellung und „Alltagsheiligung“ prägt
und die Antike. Die Antike sank im Gedächtnis der Deutschen über zwei Stufen. Einmal bewirkte die Verschiebung von der Antike zu
historisierend altdeutschen Themen im 18. und 19. Jahrhundert ihren Bedeutungsverlust, man denke an die nationale Romantik mit
ihrer Akzentlegung auf Prähistorie und Mittelalter. Zum anderen führte der Bedeutungsverlust des Neuhumanismus in den ersten
Dezennien des 20. Jahrhunderts und die Aufgabe des Lateinunterrichts seit den 1920-er Jahren an den Schulen zugunsten neuer
Sprachen (Englisch) zu einem Schwinden antiker Bilder aus der Kommunikation. Dennoch aber gehört die Antike mit ihren
Vorstellungen, Denkweisen, ästhetischen Formen zu einer wichtigen Überlieferung. Wir müssen diese in unserer Zeitgegenwart
wieder fest verwurzeln. Mit welchem Strategien und Mitteln dies im Rahmen einer ständigen Ausstellung „Johann Heinrich Voß. Ein
Grieche aus Mecklenburg“ in Angriff genommen wird, möchte mein Vortrag zeigen und diskutieren.
Sawiński Paweł, Adam Jakub Jarych
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Łódzki
Temat wystąpienia: Miłość w starożytnym Rzymie oczyma twórców serialu „Rzym” – fakty i mity rzymskiej sypialni.
Miłość, a co za tym idzie również relacje międzyludzkie związane z tym uczuciem od zarania dziejów był jednym z
najpopularniejszych motywów literackich oraz filmowych. To dzięki płomiennym uczuciom do rzymskich kurtyzan powstawała
twórczość Catullusa, Martialisa czy Iuvenalisa, która w wielu momentach przepełniona jest erotycznymi wersami.
W niniejszym wystąpieniu jednak głównym źródłem do poznania moralności Rzymian, nie będzie twórczość poetycka, a serial
„Rzym”, który emitowany był na antenie HBO w latach 2005-2007. Rzymska moralność znacznie odbiegała od tego do czego
przywyknięto w XXI wieku. Instrumentalne traktowanie niewolników, schadzki w domach publicznych czy homoseksualne relacje
były chlebem powszednim zamożnych Rzymian, którzy lubowali się w korzystaniu z uroków tętniącej życiem stolicy. Autorzy serialu
w bardzo wielu przypadkach swój obraz rzymskiej miłości przedstawili w głębokim oparciu o źródła historyczne. Zwracając
chociażby uwagę na polityczny wymiar małżeństwa (tj. Pompeius - Iulia; Pompeius - Cornelia Metella). Jednakże aby serial odniósł
komercyjny sukces w wielu przypadkach sceny zostały przejaskrawione i znacznie odbiegały od rzymskich norm moralnych (tj.
romans Servilia - Octavia). Głównym celem niniejszego artykuły będzie przedstawienie faktów oraz mitów, którymi kierowali się
autorzy serialu „Rzym” podczas realizowania jednego z lepszych filmowych obrazów antycznego Rzymu.
Schleich Markus
Universität des Saarlandes
Temat wystąpienia: Der Ikarus-Mythos in der kontemporären Popularmusik
Der Ikarus-Stoff ist, trotz oder gerade wegen seiner Kürze und offenbaren Simplizität, einer der am meisten bearbeiteten Stoffe in
der Literaturgeschichte. Eingebettet in eine significant längere und komplexere Rahmenhandlung, der des Daedalus, hat der Sturz
des Jünglings Ikarus, der mit seinen Flügeln aus Wachs zu nah an die Sonne flog, die Literatur und bildenden Künste stets beschäftigt.
Dieser Vortrag will untersuchen, wie der Popsong, ein als sehr rezent wahrgenommenes Medium – dem zumeist eine gewisse
Simplizität oder Banalität unterstellt wird – mit diesem Stoff umgeht, der literarisch und intermedial schon Jahrhunderte bzw.
Jahrtausende tradiert wird.
Wer nun erwartet, dass sich die Popmusik, ausschließlich mit der Auslegungsmöglichkeit des Stoffes von Ikarus als Verliebtem, der
an sich an seiner Leidenschaft verbrennt, ausgeht, wie sie schon seit der frühen Neuzeit bei z.B. Otto von Meen existiert, der wird
enttäuscht. Songs wie Crystallized von The XX, Flume von Bon Iver oder Icarus von White Hinterland nutzen Ikarus, um über die
Figur als Bedeutungsträger verschiedener Diskurse nachzudenken. Ikarus selbst, eine oftmals sprachlose Figur, die immer zwischen
den Extremen Wagemut und Leichtsinn oszilliert, bekommt hier eine Stimme, um über seine eigene Identität frei von
UAM Poznań
10
Fremdbestimmung zu sinnieren. Die Song zeigen dabei ein starkes Reflexionspotenzial auf einer Metaebene, was sich dahingehend
deuten lässt, dass Ikarus sich über seinen eigenen Mythos erhebt oder aus dem eigenen Mythos herausfällt. Gleichzeitig machen alle
drei Songs auf unterschiedliche Art und Weise deutlich, dass der Stoff bis heute nichts von seiner Aktualität verloren hat. Eben weil
diese simple Geschichte so viel mehr zu transportieren vermag, als die wächsernen Flügel ahnen lassen.
Skwara Ewa
Temat wystąpienia: Filmowi Latine loquentes
Wbrew przeświadczeniu, że dzisiejsze społeczeństwo jedynie w niewielkim stopniu włada łaciną, kultura popularna wcale nierzadko
ucieka się do tego języka. Często jednak robi to w ściśle określonym „pozaantycznym” celu.
Referat będzie próbą spojrzenia na sposoby wykorzystania łaciny (i przywoływania kultury antycznej) w popularnych serialach
polskich ostatnich dwóch dekad (Rodzina zastępcza, Kryminalni, Hotel 52, Blondynka, Ranczo i inne). Na wybranych przykładach
będzie można dostrzec, jakie funkcje spełnia język Cycerona w dzisiejszym filmie – nie tylko sygnalizuje epokę czy gruntowną
edukację, ale także służy stygmatyzacji i jest sygnałem społecznego nieprzystosowania.
Referat przedstawi także sposoby, w jakie przywołuje się łacinę wraz z kulturą antyczną, tak by była zrozumiała dla odbiorcy.
Historia filmu pozwala wyraźnie dostrzec, jak na przestrzeni kilkudziesięciu lat zmieniły się metody prezentowania kultury
antycznej i referat postara się zasygnalizować także ten problem.
Skowera Maciej
Temat wystąpienia: Panem et circenses. Motywy antyczne w cyklu Igrzyska śmierci Suzanne Collins
Planowane wystąpienie dotyczyć będzie obecności motywów antycznych w cyklu powieściowym Suzanne Collins Igrzyska śmierci.
Postaram się stworzyć ich typologię i zastanowić się, jaka motywacja ideologiczna przyświeca aktowi włączenia właśnie tradycji
antycznej w obręb świata przedstawionego cyklu. Rozważania zostaną wzbogacone o kontekst wykorzystania wątków pochodzących
ze starożytności grecko-rzymskiej w polskiej i zagranicznej literaturze dla dzieci i młodzieży. Przyczynkiem do rozważań będzie
wydany w 2013 r. katalog Polish Literature for Children & Young Adults Inspired by Classical Antiquity powstały w ramach
międzynarodowego projektu Our Mythical Childood..., w którym uczestniczyłem. Postaram się wykazać, w jaki sposób w tej
literaturze zmienia się sposób traktowania antycznych wątków, co jest uzależnione od mód i trendów w całej popkulturze.
Sobek Adam
Temat wystąpienia: Über den Mord an die Macht. Zu antiken Spiegelbildern von Leidenschaften des (post)modernen Kulturrezipienten
anhand Simone Tives’ Kriminalromans Die Tage des Saturn
Die Präsenz altertümlicher Archetypen und ihrer Derivate im zeitgenössischen Komplex von Kulturerzeugnissen ist bei deren
Betrachtung, auch wenn sie oberflächlich ist, augenfällig. Die Wahrnehmung der Realität über die Literatur, Werbung und breit
gefächerte Medien ist ohne antike Fabeln und Bilder nicht mehr zu denken, was auf die Universalität und den Simplizismus dieser
Motive zurückzuführen ist. In meinem Beitrag kommt es darauf an, die Attraktivität und Unendlichkeit antiker Stoffe mit deren
unzähligen Auslegungsoptionen auf der sinnlichen Ebene aufzuzeigen. Grundlage dafür bilden sowohl Geschehen und Geschichte, als
auch die Ebene des Dikurses in Simone Tives’ Kriminalroman Die Tage des Saturn (2012). Ausgangspunkt der Überlegungen ist
hierbei die Frage nach Funktionen der interpretatorischen Instrumente der „hohen Kultur“ in narrativen Texten, die der populären
Literatur und folgerichtig der populären Kultur zuzuordnen sind.
Sobolczyk Piotr
IBL PAN
Temat wystąpienia: Mit o homoseksualizmie greckim między modernizmem a postmodernizmem
Referat podejmuje mit „homoseksualizmu greckiego”, który jako „tajny znak” (aluzja do Grecji, Sokratesa, „greckiej miłości” itp.) na
przełomie XIX i XX wieku w dyskursach filozoficznych, literackich, prawnych i medycznych służył sygnalizowaniu problematyki
homoerotycznej. W tej postaci był używany aż do późnego modernizmu (np. w literaturze polskiej – „Kochankowie z Marony”
Iwaszkiewicza z lat 60.). Wraz z pojawieniem się „Historii seksualności” Foucaulta, a przede wszystkim kontynuującego jego myśl
Davida Halperina w „100 years of homosexuality” zakwestionowano możliwość zestawiania XIX-wiecznej konstrukcji
„homoseksualizmu” w odniesieniu do greckich praktyk seksualnych. W literaturze polskiej wątek ten silnie obecny jest w popularnej
powieści historycznej cenionego pisarza fantasy, Witolda Jabłońskiego, „Fryne Hetera” (2008). Jabłoński konfrontując postać
Kawafisa jako figurę modernistycznej mityzacji „homoseksualizmu greckiego” z tytułową Fryne i opisem antycznej Grecji (z
uwzględnieniem mitu o „homoseksualnym Aleksandrze Wielkim”) włącza się równocześnie we współczesną dyskusję nt. pozycji
dyskursu o seksualnościach nienormatywnych – mianowicie odrzuca separatystyczne ujęcia właściwe gay & lesbian studies na rzecz
zamazującej ścisłe kategoryzacje teorii queer w sposób bliski naukowemu projektowi Halperina.
Stróżyński Mateusz
Temat wystąpienia: Mit Edypa w kulturze popularnej – antyk i psychoanaliza
Przedmiotem referatu będzie analiza recepcji wątków mitu Edypa w kulturze popularnej na przykładzie trzech filmów: „Raportu
mniejszości” S. Spielberga, „Matrix” A. i L. Wachowskich oraz serialu „Dexter”. W wystąpieniu postaram się pokazać, że
psychoanalityczna interpretacja mitu Edypa funkcjonuje w kulturze współczesnej jako medium recepcji. Przejawy wpływu
UAM Poznań
11
psychoanalizy to m.in. subiektywizacja i psychologizacja znaczenia mitu oraz skupienie na roli, jaką relacja ojca i syna odgrywa w
kształtowaniu się męskiej tożsamości. Pytaniem otwartym pozostaje, w jakim stopniu psychoanaliza wywiera wpływ na społeczną
recepcję i interpretację mitu, a w jakim stopniu odsłania jego uniwersalne podłoże. Bez względu na odpowiedź, faktem jest, że za
sprawą dzieła Zygmunta Freuda sens mitu Edypa w zachodniej kulturze nieodwołalnie się zmienił.
Śmiechowicz Olga
Temat wystąpienia: Aristophanes and The Art Of Comics
In my paper I would like to explore the topic of the Reception of Aristophanic Comedies in cartoon stories: Οι Κωμωδίες του
Αριστοφάνη σε Κόμικς wrtten by Tasos Apostolidis and Jorgos Akokalidis. The main aim for its authors was to familiarise children
with ancient writer but we can observe lots of interesting details readable rather for adult readers.
I am going to describe:
-
How authors of these comics shows details typical for ancient theatre and the Old Comedy?
How they are familiarising young readers with elements from Greek History and Culture? (I.a.: Socrates, agon between
poets, Peloponesian War, sex strike of Lisistrata)
How they introduce intertextual allusions to the Modern Stagings of Aristophanes? (e. K. Koun productions from The Art
Theatre in Athens).
Taterka Filip
Temat wystąpienia: Egyptianising Motives in the Products of Popular Culture Addressed for Younger Recipients
The origins of the phenomenon of Egyptomania or the reception of the ancient Egyptian motives independently from their original
context, date back to the very Antiquity. Mankind has always been fascinated with ancient Egypt due to her otherness and the
atmosphere of secret and mystery surrounding her. In modern times Egyptian motives are particularly willingly introduced to the
products of popular culture which are addressed for younger recipients (kids and teenagers) like books, movies, toys as well as
various kinds of internet applications which become more and more numerous with each year.
The aim of the paper is to present the selected products of pop-culture addressed for children and youths which are inspired by
ancient Egyptian culture. The analysis of the most characteristic examples will attempt to answer the question concerning the
reasons of using pharaonic culture in this kind of products as well as the role of the legacy of Egypt in the process of intellectual
formation of modern man.
Trębicki Grzegorz
Uniwersytet Jana Kochanowskiego
Temat wystąpienia: Taksonomie literatury niemimetycznej – wprowadzenie
Kwestie z wiązane z taksonomią szeroko pojętej literatury fantastycznej, fantastyki, czy też po prostu literatury niemimetycznej od
lat stanowią pole ogromnych kontrowersji oraz chaosu terminologicznego. W niniejszym referacie przeprowadzona zostaje wstępna
diagnoza przyczyn tego stanu rzeczy. Autor dokonuje w peirwszej kolejności rozróżnienia pomiędzy trzema rodzajami dyskursów o
literaturze nimimetycznej – popularnym (kulturowym), krytycznoliterackim oraz stricte genologicznym, analizując przynależne im
różne rozumienia samego pojęcia „gatunek literacki”.
Trocha Bogdan
Temat wystąpienia: Między kalką a spekulacyjną rennaracją. Funkcje mitycznych cytacji w literaturze popularnej
Urbański Piotr
Temat wystąpienia: Lucyferdek i Muza Poezji, czyli o tradycji klasycznej w Świecie według Kiepskich
Świat według Kiepskich jest sitcomem emitowanym od 1999 r.; dotychczas zrealizowano 431odcinków. Przedstawiany w nim obraz
polskiej rodziny z dołów społecznych, prosty humor i zabawny język to jednak tylko jedna z warstw serialu.
Celem referatu jest opisanie nieoczekiwanie pojawiającej się w nim tradycji klasycznej, a zwłaszcza podjęcia schematów i wzorców
komedii Plauta. Trop ten jest w pełni uzasadniony choćby dlatego, że główny pomysłodawca serialu i współscenarzysta, Aleksander
Sobiszewski, był przez wiele lat najlepszym aktorem komicznym Wrocławskiego Teatru Pantomimy, stąd jego doskonała znajomość
rozmaitych konwencji komediowych jest oczywista.
1.
2.
3.
4.
5.
Podobnie jak w przypadku utworów Plauta, wyraźna jest wielopoziomowość odbioru, wynikająca z adresowania różnych
jego wymiarów do odmiennych grup publiczności.
Zróżnicowany język bohaterów ma na celu stworzenie wzorowanego na Plaucie mimetyzmu formalnego języka
potocznego.
Rozmaite sceny wzorowane są na schematach i zdarzeniach obecnych u Plauta i (rzadziej) Arystofanesa.
Pojawiają się bezpośrednie nawiązania do mitologii klasycznej (Orfeusz, katabaza, Muza), które w specyficzny sposób
budują akcję odcinka, a ich znaczenie i wynikający z niego komizm są dostępne tylko dla wykształconej publiczności.
Wspomniana technika jest elementem szerokiego wykorzystywania gry z tradycją kultury europejskiej (np. przejmowanie
schematu fabularnego dzieł literackich, np. Proces Kafki i inne).
UAM Poznań
12
Wałowski Paweł
Temat wystąpienia: Zum Bild des antiken Rom im Werk von Tanja Kinkiel
Wesołowska Elżbieta
Temat wystąpienia: Łacina dla młodych: Makuszyński i Musierowicz
W popularnych dziś lub dawniej powieściach młodzieżowych łacina może stać się ważnym elementem świata przedstawionego. Na
omówionych przykładach pokażę szczególną rolę tego obcego języka w dzisiejszych czasach, kiedy młodzież nie zna łaciny, a znający
ją należą do elity intelektualnej, fabularnej i obyczajowej. Dlatego postać seniora rodu Borejków w wieloksięgu Małgorzaty
Musierowicz stanowi sama w sobie relikt: dziwaka, antycznego mędrca i człowieka cnotliwego.
Inaczej sprawa się ma w powieściach Kornela Makuszyńskiego, kiedy język łaciński był elementem świata szkolnego i obcowanie z
antykiem był czymś codziennym i zwyczajnym. A jednak i na tym tle osoby posługujące się łaciną w swych wypowiedziach były
naznaczone szczególnym stygmatem, jak np. stary nauczyciel historii w „Szatanie z siódmej klasy”.
Interesuje mnie także rola łacińskich sentencji u obu autorów wraz z ich doborem, zakresem tematycznym i sposobem przekazu pod
adresem młodego odbiorcy.
Winkler Martin
George Mason University, USA
Temat wystąpienia: The Destruction of Pompeii: Fact, Fiction, Film
Zieliński Karol
Temat wystąpienia: Antyczne cytaty Marka Krajewskiego
Popularny obecnie pisarz kryminałów – Marek Krajewski – nie tylko publicznie przyznaje się do swojego wykształcenia klasycznego,
ale i kreuje miniony świat, w którym znajomość klasyków i dziedzictwo antyku jest wciąż żywe i zauważalne. Bohaterowie jego
powieści są często zapoznani z literaturą antyczną i niejednokrotnie przywołują cytaty z niej.
Przedmiotem rozważań będzie nie tyle sprawdzenie erudycji pisarza, co natura przywołań literatury antycznej przez cytat w
perspektywie zaniku kultury cytowań literackich w komunikacji werbalnej.
Zinkow Leszek
Akademia Ignatianum
Temat wystąpienia: Pop-faraonowie. O recepcji starożytnego Egiptu we współczesnej kulturze popularnej
Dziedzictwo cywilizacji starożytnego Egiptu, obecne w świadomości europejskiej już od czasów klasycznego antyku, to jedno z
najbardziej intrygujących zjawisk z obszaru transferów kulturowych. Włączane było w obieg kultury przy pomocy rozmaitych
instrumentów: zarówno prób bardziej lub mniej trafnego rozpoznania naukowego, jak i najbardziej fantastycznych spekulacji
interpretacyjnych. W dziejach nowożytnej kultury europejskiej wskazać można kilka impulsów, które przyczyniły się do
znaczniejszego wzrostu zainteresowań Egiptem: od wyprawy Napoleona Bonaparte (1798-1801) i jej pokłosia, poprzez burzliwy
rozwój naukowej egiptologii, spektakularne odkrycia, po prawdziwie popkulturowe interpretacje dwudziestowieczne. Artykuł
wskazuje kilka kluczowych wektorów współczesnej recepcji (na przykład „egipskich” memów), wyróżniając na szerszym tle także
charakterystyczne przykłady polskie.
Organizator Konferencji:
Pracownia Humanistycznych Studiów Interdyscyplinarnych UAM przy współudziale Instytutu
Filologii Klasycznej UAM
UAM Poznań
13

listy abstraktów. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

Transkrypt

Podobne dokumenty

Prezentacja Landeschule

gazetka I 2011

PDF | PL

FUGO S.A. Przekładnie i elementy uzębione

PDF: Transplantacja - ks. dr Grzegorz Chojnacki

Kultur | Architektur | Natur Kultura | Architektura | Natura