Przemysł chemiczny w statystyce
Transkrypt
Przemysł chemiczny w statystyce
rynek Przemysł chemiczny w statystyce Trzy kwartały 2015 r. w gospodarce i przemyśle chemicznym. Energetyka i węgiel. Z opublikowanych przez GUS i Ministerstwo Gospodarki danych o realizacji zadań gospodarczych w kraju w minionych trzech kwartałach br. prezentujemy poniżej najważniejsze z nich, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji w krajowym przemyśle chemicznym. Na wstępie jednak – o sytuacji ogólnokrajowej, która rozwijała się w miarę stabilnie przy umiarkowanym tempie wzrostu. Niestety, nie można tego powiedzieć o krajowej sytuacji demograficznej, która jest mało stabilna. I tak, aczkolwiek stan ludności w kraju, który wyniósł na koniec września 38.462 tys. osób był o 5 tys. wyższy od stanu w czerwcu br., ale jednocześnie okazał się aż o 30 tys. osób niższy od tego sprzed roku, tj. 30.09.2014. Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw było, w kolejnych trzech kwartałach, wyższe niż przed rokiem; łącznie w okresie 9 miesięcy wzrosło o 1,1% i na koniec września br. wyniosło 5.587 tys. osób. W ciągu roku zwiększyła się Polsce również liczba emerytów o – 24 tys. osób do 8.881 tys. Pozytywnym zjawiskiem była sytuacja w zakresie bezrobocia. Osób bez pracy było w końcu września br. 1.539,4 tys. – spadek w ciągu roku wyniósł aż 282,5 tys. osób, a stopa bezrobocia okazała się, po raz pierwszy od kilku lat, jednocyfrowa wynosząc 9,7%. Warto dodać, że jeszcze na początku ubiegłego roku wynosiła 13,5% (liczba bezrobotnych wówczas – 2.182,2 tys. osób). Podstawowy miernik rozwoju gospodarczego kraju – wskaźnik wzrostu PKB – w III kw. br., wobec tego okresu ub.r., wyniósł 3,7% i jest jednym z najwyższych wśród krajów Unii Europejskiej. Produkcja sprzedana przemysłu w okresie 9 miesięcy była o 4,5% wyższa niż przed rokiem, a produkcja budowlano–montażowa wzrosła o 2%. Wydajność pracy w przemyśle uległa poprawie o 3,0%. Przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw wzrosło w ciągu roku o 142,70 PLN. (o 3,6%) do kwoty 4.081,90 PLN. Sprzedaż detaliczna zwiększyła się o 3,5%. Syntetyczny wskaźniki ekonomiczny naszej gospodarki za 3 kwartały 2015 r. – rentowność obrotu netto – wyniósł 4,7%. W krajowym przemyśle, w końcu 3 kwartału br. zatrudnionych było 2.573 tys. osób; przyrost (rok do roku) wyniósł 1,3%, co stanowiło wzrost o 33 tys. osób. W tym samym czasie zatrudnienie w przemyśle chemicznym (w jego trzech działach PKD 20,21 i 22), wyniosło 272 tys. osób – wzrost o 11 tys. pracujących tj. o 4,2%. Szczegółowe rozbicie stanu zatrudnienia, dynamikę zmian w działach przemysłu chemicznego oraz najważniejszych pozostałych działach krajowego przemysłu, a także wysokość i dynamikę zarobków przedstawiono w Tablicy 1. Jak wynika z danych Tablicy 1, największy wzrost zatrudnienia w omawianym okresie nastąpił w przemysłach: farmaceutycznym, meblarskim i wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych; regres zatrudnienia dotyczył górnictwa węglowego, energetyki oraz przemysłów: odzieżowego, paliwowego (rafineryjny i koks), ceramicznego i hutnictwa. Również z Tablicy 1 wynika, że średnia płaca w przemyśle, na koniec III kw. 2015 r. wyniosła 4.103 PLN i była wyższa o 3,4% niż przed rokiem. W ujęciu branżowym, we wszystkich poza górnictwem węgla, nastąpił, aczkolwiek niewielki, wzrost płac, głównie w przemysłach papierniczym, motoryzacyjnym i ceramicznym. 868 • Tablica 1 Zatrudnienie i płace w przemyśle Stan 30 września 2015 r. Zatrudnienie 30.09.2015. Przemysł Liczba 30.09.14.= tys. osób 100 KRAJOWY Wynagrodzenie miesięczne średnie 30.09.2015. Kwota, 09. 2014 = PLN 100 2.573 101,3 4.103 103,4 CHEMIKALIA FARMACEUTYCZNY WYROBY Z TWORZYW I GUMY 73 22 177 103,0 107,5 105,2 4.683 5.442 3.765 102,9 102,5 103,4 PRZERÓB ROPY I KOKSU Górnictwo węgla Energetyka Metalurgia Maszynowy Elektromaszynowy Elektroniczno - optyczny Motoryzacyjny Ceramiczny Papierniczy Meblarski Spożywczy Odzieżowy 13 93 123 60 116 99 54 175 113 52 143 376 75 98,9 86,1 95,2 99,9 103,2 104,3 101,6 103,0 99,9 101,5 106,1 100,5 97,3 7.113 6.177 6.296 4.530 4.323 4.181 4.046 4.350 4.089 4.334 3.054 3.287 2.886 104,0 97,1 105,1 102,4 102,9 103,3 104,9 105,3 105,3 105,7 103,6 104,4 103,6 Dotyczy podmiotów o zatrudnieniu ponad 9 osób. Źródło: GUS 2015 Produkcja sprzedana przemysłu, jak już wspomniano, wzrosła w ciągu trzech kwartałów br. o 4,5%. Jest to najwyższy w tym okresie wskaźnik wzrostu na przestrzeni ostatnich czterech lat; w poprzednich latach 2012 – 2014 produkcja w skali kraju rosła w tempie odpowiednio 2,5, 1,4 i 3,4% rocznie. Tablica 2 Produkcja sprzedana przemysłu w trzech kwartałach 2014 – 2015 Przemysł KRAJOWY 3 kw. 2015 3 kw. 2014 Wartość, mld PLN Wartość mld PLN 3 kw. 2014=100 866,2 883,2 104,5 CHEMIKALIA FARMACEUTYKI WYROBY z TWORZYW i GUMY 41,3 9,4 53,0 42,6 9,8 55,4 104,6 102,4 105,9 Przerób ropy i koks Górnictwo węgla Energetyka Metalurgia Maszynowy Elektromaszynowy Elektroniczny i optyczny Motoryzacyjny Ceramiczny Papierniczy Meblarski Spożywczy Odzieżowy 61,4 15,8 70,7 33,7 27,2 34,2 23,1 84,8 33,4 25,0 23,7 140,0 5,1 49,4 15,5 68,5 34,7 28,6 37,3 24,7 92,5 34,0 26,3 25,5 139,1 5,1 102,8 104,0 95,9 100,8 105,2 109,4 104,7 110,1 103,9 105,4 107,6 103,2 100,0 Wartość produkcji w cenach bieżących; wskaźniki zmian w cenach porównywalnych. Całość dotyczy podmiotów o zatrudnieniu ponad 9 os. Źródło: GUS 2015 nr 12/2015 • tom 69 Produkt Jednostka Węgiel kamienny Ropa naftowa Gaz ziemny Siarka /kopalna/ Sól kamienna Sól warzona Koks Energia elektryczna Przerób ropy naftowej Benzyny Propan, butan ciekłe Oleje napędowe Oleje opałowe Oleje silnikowe Asfalty Soda kaustyczna Ług sodowy Soda kalcynowana Kwas siarkowy Oleum Kwas azotowy Etylen Propylen Butadien Toluen Fenol Spirytus rektyfikowany Kaprolaktam Amoniak syntetyczny Amoniak w roztw. wodnym Nawozy – w przeliczeniu na czysty składnik: - azotowe, N - fosforowe, P2O5 - potasowe, K2O Tworzywa sztuczne – ogółem mln t tys. t mln m3 tys. t tys. t tys. t mln t GWh tys. t tys. t tys. t tys. t tys. t tys. t tys. t tys. t tys. t tys. t tys. t tys. t tys. t tys. t tys. t tys. t tys. t tys. t tys. hl. tys. t tys. t tys. t NH3 Polietylen Polipropylen Polistyren PCW Kauczuk syntetyczny Pestycydy Farby, lakiery, sykatywy Mydło i pochodne Kosmetyki Włókna chemiczne Kleje Substancje farmaceutyczne Leki i pochodne Wyroby z gumy Opony Wyroby z tworzyw sztucznych - wykładziny - wykładziny - rury, przewody, węże - płyty, arkusze, folie - worki i torby - okna - drzwi Wielkość produkcji w 3 kw. 2015 r. 3 kw. 2014 r Ilość = 100 52,4 97,0 654 93,9 3.956 96,6 468 103,4 431 82,2 315 100,5 7,2 103,5 121.058 103,8 19.672 109,6 3.119 109,8 457 103,2 8.888 111,9 3.325 83,9 42,4 95,6 1.162 116,2 45,6 76,0 241 112,4 806 101,6 1.282 113,9 161 97,0 1.755 101,2 403 115,9 292 117,9 46,3 110,4 9,5 94,2 27,7 124,1 806 100,1 123 97,8 1.962 102,2 69,4 110,9 tys. t tys. t tys. t 1.458 359 288 102,6 115,6 131,7 tys. t 2.203 108,9 tys. t tys. t tys. t tys. t tys. t tys. t tys. t tys. t tys. t tys. t tys. t mln PLN mln PLN tys. t tys. szt. 281 186 98,9 244 142 21,9 879 115,6 112,4 28,9 39,8 96,7 8.834 738 33.959 112,8 112,6 102,3 116,4 99,1 82,8 105,1 108,4 100,0 93,4 132,5 109,8 99,4 104,2 99,8 tys. t tys. m2 tys. t tys. t tys. t tys. szt. tys. szt. 24,4 10.970 72,8 120,9 169,9 4.343 206 132,3 116,0 94,9 101,9 117,1 103,1 116,6 Żródło: GUS 2015 nr 12/2015 • tom 69 W podziale na najważniejsze działy przemysłu jedynie energetyka odnotowała spadek sprzedanej energii (o 4,1%), wszystkie pozostałe ważniejsze działy przemysłu odnotowały wzrosty produkcji sprzedanej – najwyższy wskaźnik osiągnęły branże: motoryzacyjna, elektromaszynowa i meblarska (Tab. 2). W Tablicy 3 przedstawiono wielkości produkcji (w jednostkach fizycznych) podstawowych wyrobów przemysłu chemicznego i branży pokrewnej (paliwowej) w ciągu 3 kwartałów br., wraz ze wskaźnikami zmian w stosunku do podobnego okresu 2014 r. Znacząca ilość wytworzonych przez krajowy przemysł chemikaliów jest przedmiotem eksportu, i to w większości na rynki krajów Unii Europejskiej z największym udziałem Niemiec. Najwyższe wskaźniki produkcji na eksport naszych wyrobów, przykładowo w I płr. br. uzyskano w branżach: wyrobów gumowych (głównie opony) – 68%; włókien chemicznych 51% oraz wyrobów chemii gospodarczej 43%; udział najniższy w produkcji wywozowej dotyczył przemysłu farb i lakierów – 22% oraz agrochemikaliów (bez nawozów) – 30%. Wydaje się, że wskaźniki te, nawet z najniższymi, są pośrednim dowodem m.in. dobrej, konkurencyjnej jakości krajowych wyrobów chemicznego przemysłu. Przechodząc do ogólnych wyników obrotów międzynarodowych Polski w trzech kwartałach br., warto odnotować podstawową pozytywną zmianę odnośnie do krajowego salda, które po wielu latach wartości ujemnych (- 2.313 mln EUR w 2013 r. i – 2.446 mln EUR w 2014 r.), w roku bieżącym, na razie za 3 kwartały, osiągnęło wartość dodatnią w wysokości 2.132 mln EUR. Wyniknęło to z faktu, że eksport w tym okresie wzrósł o 7,2% przy mniejszym wzroście importu, bo w wysokości 4,0%. Niestety, nie można tego powiedzieć o handlu zagranicznym chemikaliami, który, podobnie, jak w wielu poprzednich latach, nadal wykazuje saldo ujemne; za 3 kwartały br. wyniosło ono – 4.657 mln EUR. Szczegółowe wartości dotyczące krajowego handlu zagranicznego chemikaliami, w podziale na grupy asortymentowe, przedstawiono w Tablicy 4 Jak wynika z danych w Tablicy 4, obroty zagraniczne chemikaliami wykazywały określone zmiany w stosunku do wyników z podobnego okresu roku poprzedniego. I tak np. tempo ich wzrostu, tak w wywozie jak i przywozie, było o 3,3 pkt. procentowych niższe od ogólnokrajowego. Jednocześnie warto odnotować, że przy krajowym wskaźniku udziału przemysłu chemicznego w przemyśle kraju, liczonym wartością produkcji sprzedanej i wynoszącym (za 3 kwartały br.) 12,2%, to, w tym samym czasie, udział chemikaliów w handlu zagranicznym był wyższy; i tak, w eksporcie o 1,5 pkt %, a w imporcie aż o 5,3%. Wspomniane wcześniej saldo ujemne w obrotach chemikaliami, w ujęciu asortymentowym, najwyższe dotyczyło chemikaliów organicznych, wyrobów z tworzyw sztucznych oraz farmaceutyków; niższe w wartościach bezwzględnych, salda dodatnie, osiągnięto głównie w obrotach kauczukami i wyrobami z gumy (głównie opony), wyrobami chemii gospodarczej i kosmetykami. Cały przemysł krajowy wypracował w okresie trzech kwartałów br. znaczący zysk, który wyniósł 59.273 mln PLN, ale był o 3,7% mniejszy, aniżeli w podobnym okresie roku ubiegłego. W tym samym czasie zysk przemysłu chemicznego (łącznie trzech działów) wyniósł 8.647 mln PLN stanowiąc wzrost do porównywalnego okresu o 9,4%. Udział zysku „chemii” w zysku całego krajowego przemysłu wyniósł 14,6% będąc o 2,4 punktów procentowych wyższy od udziału „chemii” w produkcji sprzedanej przemysłu krajowego. Szczegółowe wielkości dotyczące wypracowanego zysku przez poszczególne najważniejsze działy przemysłu, w tym również 3 działy przemysłu chemicznego, oraz związane z tym wielkości osiągniętych wskaźników rentowności obrotu netto (relacja wyniku finansowego netto do przychodów z całokształtu działalności) przedstawiono w Tablicy 5. • 869 rynek Tablica 3 Produkcja ważniejszych chemikaliów i pokrewnych w trzech kwartałach 2015 r. rynek Tablica 4 Handel zagraniczny chemikaliami w okresie I–IX 2015 r. Eksport I-IX Grupa wyrobów mln EUR 2014 Obroty kraju Saldo I-IX mln 2014 EUR = 100 = 100 = 100 w 2014 r. 131.549 107,2 129.418 104,0 2.131 saldo ujemne Chemikalia ogółem Import I-IX mln EUR 2014 17.974 103,9 13,7 X 17,5 X X X 1.143 101,3 684 101,5 459 101,1 536 94,7 778 96,9 - 242 102,1 899 90,9 2.524 101,6 - 1.625 108,7 1.004 596 89,1 100,9 1.889 1.076 92,3 102,0 2.085 20 3.067 140 103,1 108,6 101,9 104,0 3.408 92 2.231 378 101,2 - 1.323 98,4 118,0 - 72 120,0 102,3 836 100,7 92,5 - 238 86,9 Udział „Chemii” w obrotach kraju, % Chemia gospodarcza Chemikalia nieorganiczne Chemikalia organiczne Chemikalia różne Farby, barwniki, garbniki Farmaceutyki Fotochemikalia Kauczuki i wyroby Kleje, enzymy, białka Kosmetyki, półprodukty Materiały pirotechniczne Nawozy Tworzywa i wyroby 22.631 100,7 - 4.657 89,9 - 885 - 480 86,6 103,4 Tablica 6 Nakłady inwestycyjne przemysłu w trzech kwartałach 2014 i 2015 r. Nakłady inwestycyjne w trzech kwartałach mln PLN w roku Przemysł 1.704 104,8 1.292 30 90,1 33 565 6.185 90,1 109,2 576 7.669 105,5 412 102,5 w 2014 r. saldo 120,0 -3 dodatnie 129,6 - 11 16,1 101,3 - 1.484 77,7 Tablica 5 Zysk i rentowność przemysłu w trzech kwartałach 2014 i 2015 r. Zysk netto, mln PLN 3 kw. 2014 Wartość 3 kwartały 2015 r. Wartość KRAJOWY 61.544 59.273 CHEMIKALIA 2.897 3.779 3 kw. 2014 Rentowność netto, % 2014 r. = 100 3 kw. Różnica 2015 r. 96,3 4,6 4,7 0,1 130,4 5,7 8,4 2,7 FARMACEUTYKI 1.414 1.305 92,3 8,9 10,0 1,1 WYROBY Z TWORZYW I GUMY 3.591 3.563 99,2 6,3 6,4 0,1 Rafineryjny i koksowniczy 354 1.938 547,5 - 4,0 2,1 6,1 Górnictwo węgla 222 162 73,0 - 5,1 - 8,2 - 2,9 2014 r 2015 r. 3 kw. 2014 Wartość Wartość KRAJOWY 45.647 54.531 119,5 CHEMIKALIA 1.899 2.222 117,0 201 310 154,3 WYROBY Z TW. I GUMY 2.090 2.388 114,3 Rafineryjny i koksowniczy 2.116 1.346 63,6 Górnictwo węgla 2.383 1.798 75,4 Energetyka 12.830 17.021 132,7 825 913 110,7 1.070 1.018 95,1 Elektromaszynowy 848 1.192 140,6 Elektroniczny i optyczny 421 641 152,5 Motoryzacyjny 3.367 4.495 133,5 Ceramiczny 1.152 1.930 167,5 1.379 1.708 123,8 FARMACEUTYKI Źródło: Ministerstwo Gospodarki 2015 Przemysł Z dalszej analizy wyników ekonomicznych pracy krajowego przemysłu (wypracowane zyski) w omawianym okresie w porównaniu do podobnego okresu 2014 roku, oraz wyników minionego roku (rentowność obrotu netto) warto jeszcze zwrócić uwagę na: – znaczącą poprawę wyników przemysłu rafineryjnego i koksowniczego – ponad 5-krotny wzrost zysków oraz zwyżka wskaźnika rentowności o przeszło 6 pkt procentowych – wyraźne pogorszenie efektów ekonomicznych w górnictwie węgla kamiennego oraz w energetyce. W okresie trzech kwartałów 2015 r. w krajowym przemyśle realizowano szereg inwestycji za ogólną kwotę przeszło 54,5 mld PLN, co stanowiło znaczący wzrost do poprzedniego roku o blisko 20%. W tym samym czasie nakłady inwestycyjne w trzech działach przemysłu chemicznego wyniosły przeszło 4,9 mld PLN i były wyższe od ubiegłorocznych o 17,4%, a więc „tempo inwestowania” w krajowej chemii było w omawianym okresie, niestety niższe niż w całym krajowym przemyśle. Szczegółowe wielkości dotyczące nakładów i ich wzrostu w działach przemysłu chemicznego i w pozostałych większych działach przemysłu przedstawiono w Tablicy 6. Hutniczy Maszynowy = 100 Energetyka 18.487 12.900 69,8 10,7 5,1 - 5,6 Papierniczy Hutniczy 1.070 1.338 125,0 1,4 2,4 1,0 Meblarski 802 925 115,3 Maszynowy 1.947 1.810 93,0 6,5 6,0 - 0,5 Elektromaszynowy 1.868 1.726 92,4 2,8 3,5 0,7 Spożywczy 3.839 4.437 115,6 80,0 62 77,6 838 1.034 123,4 3,0 3,6 0,6 Odzieżowy Motoryzacyjny Elektroniczny i optyczny 4.799 4.920 102,5 4,1 4,4 0,3 Dotyczy podmiotów o zatrudnieniu ponad 49 osób. Źródło: GUS 2015 Ceramiczny 2.599 2.688 103,4 7,2 7,6 0,4 Papierniczy 2.155 1.937 89,9 8,6 8,0 - 0,6 Meblarski 1.284 1.396 108,7 5,3 5,5 0,2 Spożywczy 5.332 5.613 105,3 3,7 3,8 0,1 Odzieżowy 198 171 86,4 5,9 4,9 - 1,0 Dotyczy podmiotów o zatrudnieniu ponad 49 osób. Źródło: GUS 2015 870 • *** Bieżący numer Chemika w części poświęcony jest węglowi kamiennemu, także jako surowca dla przemysłu chemicznego. Biorąc pod uwagę potencjalne możliwości takiego wykorzystania nr 12/2015 • tom 69 Tablica 7 Zużycie nośników pierwotnych energii w Polsce w latach 1988–2012, TJ 1988 Nośnik energii 2012 Tablica 8 Zużycie głównych nośników energetycznych w przemyśle w Polsce, w tym w przemyśle chemicznym, w 2013 r. Przemysł Krajowy przetwórczy Energia Węgiel Gaz ziemny Gaz ziemny Koks zaazotoelektryczna kamienny wysokowany metanowy tys. t mln m3 GWh tys. t. mln m3 47.133 19.524 7.409 545 2.755 Chemiczny ogółem 10.594 3.053 2.717 115 106 2.872 2.584 106 106 1 22 2 0 Z tego: Chemikalia 7.205 r. 1988 Farmaceutyki = 100 Guma i tworzywa 3.104 180 111 7 0 Udział przemysłu chemicznego w przemyśle przetwórczym, % 22,5 15,6 36,7 21,1 3,8 IIość % Ilość % OGÓŁEM 5.353.466 100 4.427.954 100 82,7 Węgiel kamienny 3.628.603 67,7 1.776.631 40,1 49,0 Węgiel brunatny 592.337 11,1 532.135 12,0 89,8 Ropa naftowa 618.685 11,5 1.068.903 24,1 172,8 Gaz ziemny 436.920 8,2 623.778 14,1 142,8 Drewno i torf 35.231 0,7 201.473 4,6 571,9 Woda, wiatr, geotermia, słońce 6.455 0,1 26.747 0,6 414,4 Paliwa odpadowe 35.235 0,7 198.286 4,5 562,8 Źródło: GUS 2013 285 Źródło: GUS 2014 Aczkolwiek z danych zawartych w Tablicy 7 ewidentnie wynika zmniejszająca się rola węgla kamiennego wśród nośników energetycznych, jednak nie zmienia to faktu, że przez wiele następnych lat będzie on jeszcze spełniał w Polsce rolę dominującą. Szczególnie biorąc pod uwagę rysujące się możliwości wykorzystywania go jako surowca w procesach chemicznych, której to tematyce poświęcono wiele miejsca w aktualnym numerze Chemika. Jerzy Paprocki Aktualności z firm News from the Companies Dokończenie ze strony 867 Prof. Zbigniew Florjańczyk odznaczony Medalem Politechniki Warszawskiej Prof. Zbigniew Florjańczyk jest tegorocznym zdobywcą Medalu Politechniki Warszawskiej za skuteczne łączenie badań naukowych z działalnością innowacyjno-wdrożeniową. Podczas posiedzenia Senatu uczelni z okazji 100-lecia odnowienia tradycji PW, uczony otrzymał medal z numerem 40. Profesor Zbigniew Florjańczyk to wybitny naukowiec, zajmujący się tematyką chemii, technologii polimerów, technologii organicznej i katalizy. Jest związany z Wydziałem Chemicznym Politechniki Warszawskiej, gdzie uzyskał kolejne stopnie i tytuły naukowe, był dyrektorem Instytutu Technologii Tworzyw Sztucznych (1987–91), dziekanem Wydziału (1996–2002), a obecnie kieruje Katedrą Chemii i Technologii Polimerów. W roku 2011 uzyskał tytuł doktora honoris causa Politechniki Rzeszowskiej. Profesor Florjańczyk w swoim dorobku ma ponad 170 publikacji oraz 41 przyznanych patentów. W ostatnich latach badania podstawowe jego zespołu koncentrowały się na układach polimerowych wykorzystywanych jako stałe elektrolity w ogniwach paliwowych oraz na biodegradowalnych syntetycznych polimerach dla jednorazowych opakowań. Ostatnio zespół kierowany przez Profesora zrealizował dwa projekty w ramach POIG (MARGEN i BIOPOL), których celem było uruchomienie produkcji tworzyw biodegradowalnych otrzymywanych z kwasu mlekowego. (kk) (http://naukawpolsce.pap.pl/, 19.11.2015) nr 12/2015 • tom 69 KONKURSY, STYPENDIA, STAŻE VI edycja konkursu Student-wynalazca Do 15 stycznia 2016 r. można przesyłać zgłoszenia w ramach konkursu Student-wynalazca, którego organizatorem jest Politechnika Świętokrzyska w Kielcach. Konkurs adresowany jest do studentów studiów I, II i III stopnia, którzy są twórcami, współtwórcami wynalazku lub wzoru użytkowego, przemysłowego, zgłoszonego do ochrony w Urzędzie Patentowym RP lub odpowiednim urzędzie ds. własności przemysłowej za granicą w okresie trwania studiów. (kk) (http://patenty.tu.kielce.pl/regulamin/ 30.11.2015) FameLab 2016: Konkurs dla popularyzatorów nauki Do 21 stycznia 2016 r. można przesyłać zgłoszenia w ramach konkursu FameLab 2016 r. Konkurs adresowany jest do studentów, doktorantów i pracowników naukowych, którzy chcą popularyzować naukę. Organizatorami konkursu są British Council Polska oraz Centrum Nauki Kopernik w Warszawie. Laureat konkursu otrzyma 35 000 PLN oraz weźmie udział w międzynarodowym finale konkursu. W celu zgłoszenia się do konkursu należy wypełnić formularz zgłoszeniowy dostępny na stronie internetowej. W formularzu należy zamieścić również link do maksymalnie 3-minutowego filmu video z nagraniem wystąpienia na dowolny temat dotyczący wybranej dziedziny z wymienionych powyżej nauk. (kk) (http://www.famelab.org.pl, 30.11.2015) • 871 rynek węgla, ale również wobec faktu, że już obecnie, jest on wykorzystywany w o wiele szerszym zakresie w naszym kraju, głównie jako nośnik energetyczny, w Tablicach 7 i 8, prezentujemy dominującą dotychczasową role węgla jako nośnika energetycznego wśród innych pozostałych, w ujęciu wieloletnim w okresie 1988 – 2012 (Tab. 7) oraz w roku 2013, ale w bardziej szczegółowym rozbiciu zastosowania w poszczególnych działach przemysłu chemicznego (Tab. 8).